ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΟ ΑΡΧΑΙΟΥ ΘΕΑΤΡΟΥ

534 Ο Θέσπης πρώτη φορά ΤΡΑΓΩΔΙΑ στα ΜΕΓΑΛΑ ΔΙΟΝΥΣΙΑ (Ο

Ποιητής ταυτίζεται με τον Μοναδικό Υποκριτή)
525 Γέννηση Αισχύλου (80-90 Τραγωδίες - 7 Σωζόμενες 1/12, 13
νίκες, 2 έργα το χρόνο, συμμετείχε χρόνο παρά χρόνο)
508 Διθυραμβικοί Χοροί ανδρών στα ΜΕΓΑΛΑ ΔΙΟΝΥΣΙΑ, νικητής ο
Υπόδικος από την Χαλκίδα
498 3 Τραγικοί ποιητές σε Αγώνες (Μ. Διονύσια) + Πρώτη εμφάνιση
Αισχύλου (27χρ.)
495 Γέννηση Σοφοκλή στην Αθήνα, ο ποιο δημοφιλής εν ζωή, (120
Τραγωδίες, 7 Σωζόμενες, 1/17, 20 Νίκες), 460 π.Χ. Εισήγαγε τον 3ο
Υποκριτή, αύξησε τον Χορό από 12 σε 15 μέλη, συμμετείχε 30 φορές σε
αγώνες κέρδισε τις 20. Πρώτη νίκη: 468, Έργα: Αντιγόνη 440, Οιδίπους
Τύραννος 429; Ηλέκτρα 425- 413, Φιλοκτήτης 409, Τραχίνιαι, Αίας,
Οιδίπους επί Κολωνώ.
490 Μάχη Μαραθώνα (Συμμετείχε ο Αισχύλος)
486 Εισαγωγή Αγώνα ΚΩΜΩΔΙΑΣ στα ΜΕΓΑΛΑ ΔΙΟΝΥΣΙΑ (έως 120
π.χ.), Νικητής ο Χιωνίδης
485 Γέννηση Ευριπίδη Αθήνα (80-90 Τραγωδίες, 17 Σωζόμενες 1/5,
1 νίκη κάθε 12 ½ χρόνια) Σύνθετος μύθος, στερεότυπος πρόλογος, θεός
από μηχανής, μονωδίες (άσματα που τα τραγουδάει ένας υποκριτής, στα
τελευταία έργα του). Σε 14 από τις 17 σωζόμενες τραγωδίες του ο χορός
αποτελείται από γυναίκες. Συμμετείχε 20 φορές σε αγώνες κέρδισε τις
4+1 μετά θάνατον.
484 Πρώτη νίκη Αισχύλου (40χρ., 15 χρ. Μετά την πρώτη του
εμφάνιση, Σύνολο 13 Νίκες), Πιθανότατα μετά εισάγει τον 2ο υποκριτή

1
480 Ναυμαχία Σαλαμίνας – μάχη Θερμοπυλών

476 Φοίνισσες από τον Φρύνιχο έργο ομόθεμο με τους Πέρσες (Πριν
τους Πέρσες του Αισχύλου, διαδραματίζεται και αυτό στην Περσία)
472 Πέρσες Αισχύλου 2η νίκη (15 χρ. μετά από την πρώτη)
470 Διθυραμβικοί Χοροί Παίδων στα Μεγάλα Διονύσια
470 Πρώτη εμφάνιση του Σοφοκλή στα Μ. Διονύσια (25χρ.)
468 Πρώτη νίκη του Σοφοκλή (δεν σώζεται), δύο χρόνια μετά την
πρώτη του εμφάνιση (27χρ. 120 έργα συνολικά, 20 Νίκες). Νικά τον
παλαίμαχο Αισχύλο (56 χρ.), ο οποίος μετά φεύγει για την Σικελία.
467 Νίκη για τον Αισχύλο! στα Μ. Διονύσια με την Θηβαϊκή
Τετραλογία: Επτά επί Θήβας (το μόνο σωζόμενο), Λάιος, Οιδίπους και
το σατυρικό δράμα Σφίγξ)
463 Ικέτιδες, Αισχύλου
458 Ορέστεια, Αισχύλου
; Προμηθέας Δεσμώτης Αισχύλου (αχρονολόγητο)

463-458 (Μεταξύ Ικέτιδων – Ορέστειας) Αποκτά σκηνή (σκηνικό

οικοδόμημα) το θέατρο του Διονύσου.
460+- Ο Σοφοκλής εισάγει τον 3ο υποκριτή και αυξάνει το χορό σε
15 από 12 άτομα
460 Ισχυροποιείται ο Περικλής – συμβατική απαρχή «Χρυσού Αιώνος»

458 Τριλογία Ορέστεια: Αγαμέμνων, Χοηφόροι, Ευμενίδες,

Αισχύλου – Εισάγει κι αυτός τον 3ο Υποκριτή
458 Ο ποιητής (Κωμωδιογράφος) Κρατίνος στα Λήναια σε ένα
απόσπασμα επικρίνει τον άρχοντα, επειδή ενέκρινε τη διάθεση χορού σε
έναν ασήμαντο τραγικό ποιητή, ενώ αρνήθηκε να εγκρίνει τη διάθεση
χορού στον Σοφοκλή!
456 Θάνατος του Αισχύλου στην Γέλα της Σικελίας, 68 Χρ.

2
455 1η εμφάνιση Ευριπίδη (Οι Πελιάδες, δεν σώζεται) στα Μ.
Διονύσια (30 χρ.) (Ποτέ εμφάνιση στα Λήναια), 3η θέση
453 Ρήσος Ευριπίδη, το μόνο του ποιητή που αρχίζει με την είσοδο του
χορού (αρχαϊκός τρόπος σύνθεσης για αυτό και είναι αμφισβητούμενο?)
449-447 Αγώνας και Τραγικών Υποκριτών στα Μεγάλα Διονύσια
(Πρωταγωνιστών)
447 Γέννηση Αριστοφάνη στην Αθήνα, 40 Κωμωδίες, σωζόμενες οι 11
το 1/4, 40+ χρόνια στο σανίδι. Επιρρηματικός αγώνας, Παράβαση,
(Συμμετείχε στα Λήναια όπως και στα Μεγάλα Διονύσια, στους αγώνες
κωμωδίας συμμετείχαν πέντε ποιητές με ένα έργο ο καθένας), Σωζόμενα
έργα: 425 Αχαρνής, 424 Ιππείς, 423 Νεφέλες , 422 Σφήκες, 421
Ειρήνη , 414 Όρνιθες , 411 Λυσιστράτη , 411 Θεσμοφοριάζουσες ,
405 Βάτραχοι, 392 Εκκλησιάζουσες, 388 Πλούτος.
442 Αντιγόνη, Σοφοκλή

442-440 Εισάγεται αγώνας ΚΩΜΩΔΙΑΣ στα ΛΗΝΑΙΑ (ίσως και

αγώνας υποκριτών), πάντοτε πέντε ποιητές με ένα έργο ο καθένας
441 1η Νίκη Ευριπίδη (45 χρ., 15 χρ. μετά από την εμφάνιση του )

440-430 Εισαγωγή Αγώνα ΤΡΑΓΩΔΙΑΣ στα ΛΗΝΑΙΑ (μια ημέρα),

100 χρόνια μετά από την εισαγωγή της τραγωδίας στα Μεγάλα Διονύσια
(534 π.Χ.) (Δύο ποιητές με δυο Έργα και αγώνας υποκριτών, όχι σατυρικό
δράμα)
438 Άλκηστις Ευριπίδη (αίσιο τέλος), το παλαιότερο σωζόμενο δράμα
του. Το έγραψε αντί σατυρικού δράματος, Ο Ευριπίδης εκείνη την χρονιά
πήρε μέρος στους αγώνες με 4 τραγωδίες αντί τριών 3 και ενός σατυρικού
δράματος
431 Απαρχή Πελοποννησιακού πολέμου – 430 Λοιμός Αθηνών

431 Μήδεια Ευριπίδη, ήρθε 3η (Πελοποννησιακός πόλεμος)

430-427 Ηρακλείδες, Ευριπίδη
3
428 Ιππόλυτος, (Σώζεται) 1η θέση για Ευριπίδη (Ο Σοφοκλής δεν είχε
πάρει μέρος)
427 1η εμφάνιση του Αριστοφάνη, 20 χρ., (Δαιταλείς, Φαγάδες),
δεν κερδίζει, 427-426-425 Ο Αριστοφάνης αναθέτει σε άλλους τη
Διδασκαλία των Κωμωδιών του (3 έργα).. (Το 424 το σκηνοθετεί ο ίδιος)
426 1η Νίκη Αριστοφάνη 21 χρ., Έπειτα έχει 2 συνεχόμενες νίκες
425 Αχαρνείς, Αριστοφάνη 2η Νίκη (Η παλαιότερη σωζόμενη
Κωμωδία)
425 Ανδρομάχη, Ευριπίδη διδάχτηκε μάλλον στην αυλή του βασιλιά
των Μολοσσών
425 Κύκλωψ, Ευριπίδη, το μόνο σωζόμενο σατυρικό δράμα
425 Εκάβη, Ευριπίδη

424 Ιππείς, Αριστοφάνη 3η Νίκη Διδάσκει για 1η φορά κωμωδία του

(23 χρ.) (Τρείς νίκες στη σειρά! 426, 425, 424)
424-42 Ικέτιδες, Ευριπίδη
422-416 Ηρακλής μαινόμενος, Ευριπίδη
420 Ανδρομάχη, Ικέτιδες Ευριπίδη

418 Ίων Ευριπίδη

418 Πρώτη φορά στα Λήναια κερδίζει ο τραγικός πρωταγωνιστής
της 2ης τραγωδίας
417-413 Ηλέκτρα Ευριπίδη
416 Ο τραγικός ποιητής Αγάθων (που έγραφε σε μια ιδιαίτερα
επιτηδευμένη γλώσσα) κερδίζει την 1η του νίκη στα Λήναια
415 Τρωάδες, Αλέξανδρος (=Πάρις), Παλαμήδης και το σατυρικό
δράμα Σίσυφος του Ευριπίδη, καταλαμβάνει τη δεύτερη θέση, την πρώτη
ο ελλάσονας ποιητής Ξενοκλής
414 Ιφιγένεια εν Ταύροις Ευριπίδη
4
413 Ήττα των Αθηναίων στη Σικελική εκστρατεία

413 Ηλέκτρα, Σοφοκλή

412 Ίων, Ευριπίδη

411-409 Φοίνισσαι Ευριπίδη

408 Ορέστης Ευριπίδη / Πρωταγωνιστής Ηγίλοχος:
«γαλήνη/νυφίτσα». Το τελευταίο σωζόμενο έργο του στην Αθήνα. Λίγο
αργότερα ο Ευριπίδης φεύγει για την Μακεδονία στο βασίλειο του
Αρχέλαου απ’ όπου δεν θα επιστρέψει ποτέ
406 Θάνατος Ευριπίδη στη Μακεδονία (80 χρ.). Λίγους μήνες
αργότερα Θάνατος Σοφοκλή στην Αθήνα (90 χρ.)
406 Στα κατάλοιπα του Ευριπίδη βρέθηκαν τρεις τραγωδίες: Ιφιγένεια
εν Αυλίδι: το μόνο έργο του που αρχίζει με διάλογο, Βάκχες (Σωζόμενα)
και Αλκμέων ο δια Κορίνθου (αποσπασματικά σωζόμενο), (1η θέση,
μετά θάνατον, 5η φορά)
405 Συγχορηγία (μία και μοναδική φορά) στους Βάτραχους,
Αριστοφάνη (Θέμα: η μονομαχία των τριών Μεγάλων Τραγικών), το
μόνο αριστοφανικό έργο που ξαναπαίχτηκε την ίδια χρονιά.
404 Τέλος Πελοποννησιακού πολέμου

4ος αι. Είναι ο αιώνας των μεγάλων υποκριτών, ιδίως των υποκριτών
τραγωδίας (ο Νεοπτόλεμος, ο Θεόδωρος, ο Θετταλός, ο Πώλος, ο
Αριστόδημος)
400-325 Μέση Κωμωδία, 380-350 η Ακμή της
392 ή 391 Εκκλησιάζουσες, Αριστοφάνη (υπέρβαση της Αρχαίας
Κωμωδίας και η μετάβαση στην Μέση)
388 Πλούτος / Αριστοφάνη, τελευταίο έργο. Μέση Κωμωδία (δραστική
συρρίκνωση του ρόλου του χορού, παράβαση δεν υπάρχει, ενώ τα χορικά
δεν καταγράφονται - στα χειρόγραφα τίθεται απλώς η ένδειξη ΧΟΡΟΥ). Η

5
τελευταία σωζόμενη αριστοφανική κωμωδία (πέθανε λίγο μετά, το 385
π.Χ., 44 έργα τα 11 Σωζόμενα ¼ του έργου του). Χρονικό διάστημα
σχεδόν 40 χρόνων (από το 425 π.Χ. [Αχαρνείς] έως το 388 π.Χ.
[Πλούτος]),
386 Στο πρόγραμμα των Μεγάλων Διονυσίων περιλαμβάνεται πρώτη
φορά -εκτός συναγωνισμού- και μία Παλαιά Τραγωδία, δηλ. μια
τραγωδία ενός από τους τρεις μεγάλους τραγικούς του 5ου αιώνα, που
δεν βρίσκονταν πια στη ζωή (τη σκηνοθεσία- την έχουν οι πρωταγωνιστές
υποκριτές)
385 Πεθαίνει ο Αριστοφάνης στην Αθήνα σε ηλικία 62 χρόνων
364/63 Συμμετοχή στα Λήναια, τριών τραγικών ποιητών (από δύο που
ήταν πριν), πάντα με δυο έργα ο καθένας
348/47 Ο ορισμός των Χορηγών για τους αγώνες Κωμωδίας
μεταβιβάζεται από την Πόλη στις Φυλές, για την Τραγωδία παραμένει
πάντοτε στην Πόλη.
342-341 Γέννηση Μένανδρου (Νέα Κωμωδία, σωζόμενο ολόκληρο
έργο: Δύσκολος)

342 Αναμορφωμένο πρόγραμμα αγώνων τραγωδίας στα Μεγάλα

Διονύσια, κάθε τραγικός έπαιρνε μέρος στους αγώνες μόνο με τρεις
τραγωδίες, χωρίς σατυρικό δράμα. Ένας από τους συμμετέχοντες τρεις
τραγικούς έγραφε ένα σατυρικό δράμα το οποίο παιζόταν, εκτός
συναγωνισμού φυσικά, στην έναρξη των αγώνων. Μετά την παρουσίαση
του σατυρικού δράματος, παιζόταν, εκτός συναγωνισμού, μία παλαιά
τραγωδία (ενταγμένη από το 386), σκηνοθετημένη από έναν Υποκριτή.
Ενώ παλαιότερα ο κάθε πρωταγωνιστής ερμήνευε, μέσα σε μία ημέρα, και
τα τέσσερα έργα του ίδιου ποιητή, και καθόριζε ο κλήρος ποιος
πρωταγωνιστής θα ερμηνεύσει τα έργα κάθε ποιητή, τώρα κάθε
πρωταγωνιστής ερμηνεύει ένα έργο από κάθε ποιητή.

6
342/341 Νικητής στα Διονύσια ο Αστυδάμαντας, τρισέγγονος του
Αισχύλου (240 Έργα!, 15 νίκες), το 340 π.Χ., οι Αθηναίοι του επέτρεψαν
να στήσει ανδριάντα του στο θέατρο του Διονύσου
341/339 Δεν αποκλείεται η παράσταση Παλαιάς κωμωδίας να ανήκε

σταθερά (από τώρα) στο πρόγραμμα των Μεγάλων Διονυσίων, το 311

πάντως η επανάληψη παλαιάς κωμωδίας έγινε κανόνας
341/40 Ο κάθε τραγικός συμμετέχει (στα Διονύσια) όχι με τρία έργα
αλλά με δύο, ίσως ο τρίτος πρωταγωνιστής να μην ανταποκρίθηκε στις
υποχρεώσεις του..

338/326 Με ενέργειες του πολιτικού και ρήτορα Λυκούργου

αποπερατώνεται το θέατρο του Διονύσου: (14.000 - 17.000 Θέσεις).
Κατασκευάζεται το Λίθινο Κοίλον, το οποίο σώζεται κατά μέγα μέρος, και
το Λίθινο Σκηνικό Οικοδόμημα, που στα δύο άκρα του πλαισιώνεται
από τα λεγόμενα ‘παρασκήνια’, ενώ στην Πρόσοψή του υπάρχουν
Τρεις Θύρες. Το θέατρο αποτελεί πλέον ένα εντυπωσιακό αρχιτεκτονικό
σύνολο. (Παρενθετικά αναφέρω ότι από τους μεγάλους δραματικούς
ποιητές μόνο ο Μένανδρος είχε τη δυνατότητα να δει τα έργα του.
329-312 Εισάγεται ο Αγώνας κωμικών πρωταγωνιστών στα
Μεγάλα Διονύσια

321 Πρώτη εμφάνιση Μένανδρου, (20 χρ.) οι κωμωδίες του

χωρίζονται σε πέντε μέρη και τέσσερα Χορικά (Έργα του: Οργή,
Δύσκολος κ.α)
311 Η επανάληψη μιας Παλαιάς Κωμωδίας είναι κανόνας στα Μ. Διονύσια
306 Ο Θεσμός της Χορηγίας αντικαταστάθηκε από αυτόν του
Αγωνοθέτη (Με ετήσια θητεία και χρήματα από την Πόλη)
Αρχές 3ου αι. Έργο Θεμιστοκλής (Με πρωταγωνιστή τον μυθικό
Αθηναίο στρατηγό Θεμιστοκλή)