ΕΚΔΟΣΗ 2η - 2012

LIFE07 ENV/GR/000266 ECOPEST

ΓΕΝΙΚΟ ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟ ΧΑΜΗΛΩΝ

ΕΙΣΡΟΩΝ ΦΥΤΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ
&
ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ ΑΣΦΑΛΟΥΣ ΧΡΗΣΗΣ
ΓΕΩΡΓΙΚΩΝ ΦΑΡΜΑΚΩΝ

ΜΠΕΝΑΚΕΙΟ ΦΥΤΟΠΑΘΟΛΟΓΙΚΟ
ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ
LIFE07 ENV/GR/000266 ECOPEST

ΓΕΝΙΚΟ
ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟ
ΧΦΑΜΗΛΩΝ ΕΙΣΡΟΩΝ
ΥΤΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ

ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ ΑΣΦΑΛΟΥΣ ΧΡΗΣΗΣ

ΓΕΩΡΓΙΚΩΝ ΦΑΡΜΑΚΩΝ

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ι
ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ ΕΛΕΓΧΟΥ
ΔΙΑΣΠΟΡΑΣ
ΨΕΚΑΣΤΙΚΟΥ
ΝΕΦΟΥΣ

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙI
ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙΙΙ
ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ
 Το «Γενικό Πρωτόκολλο Χαμηλών Εισροών Φυτοπροστασίας & Εγχειρίδιο Ασφαλούς
Χρή- σης Γεωργικών Φαρμάκων» είναι αποτέλεσμα τριετούς μελέτης, στο πλαίσιο του
έργου LIFE07 ENV/GR/000266 EcoPest «Strategic Plan for the adaptation and application of the
principles for the sustainable use of pesticides in a vulnerable ecosystem» που
συγχρηματοδοτήθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή μέσω του προγράμματος LIFE+Περιβάλλον.
Το «Γενικό Πρωτόκολλο Χαμηλών Εισροών Φυτοπροστασίας» αποσκοπεί στην
ενημέρω- ση των ενδιαφερόμενων για τις πρακτικές φυτοπροστασίας με τις χαμηλότερες
δυνατές εισ- ρορές αγροχημικών στην πιλοτική περιοχή της Κωπαΐδας, που εντάσσονται
στο έργο LIFE07 ENV/GR/000266 EcoPest.
Ευχαριστούμε την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και ιδιαίτερα το χρηματοδοτικό εργαλείο LIFE+
για την χρηματοδότηση της παρούσας έκδοσης.

ISBN 978-960-88237-5-4

© Μπενάκειο Φυτοπαθολογικό Ινστιτούτο

Απαγορεύεται η αντιγραφή ή αναδημοσίευση ολόκληρου ή μέρους αυτού του βιβλίου, με οποια-

δήποτε μέθοδο κι αν γίνει, χωρίς την έγγραφη συγκατάθεση των εκδοτών.

Συγγραφείς: Δρ Κυριακή Μαχαίρα, Τακτική Ερευνήτρια, ΜΦΙ

Δρ Ελένη Καρασαλή, Αναπληρώτρια Ερευνήτρια, ΜΦΙ
Δρ Μιχάλης Βλαχογιάννης, Καθηγητής Μηχανολογίας, ΤΕΙ Λάρισας
Δρ Άννα Καλαμαράκη, πρώην Τακτική Ερευνήτρια, ΜΦΙ
Δρ Φιλίτσα Καραμαούνα, Εντεταλμένη Ερευνήτρια, ΜΦΙ
Δρ Αιμιλία Μαρκέλλου, Αναπληρώτρια Ερευνήτρια, ΜΦΙ
Δρ Παναγιώτης Μυλωνάς, Αναπληρωτής Ερευνητής, ΜΦΙ
Δρ Δημοσθένης Χάχαλης, Αναπληρωτής Ερευνητής, ΜΦΙ
Δρ Κωνσταντίνος Κασιώτης, Εντεταλμένος Ερευνητής, ΜΦΙ
Δρ Αντώνης Παπαδόπουλος, ΠΕ Γεωπόνος, ΜΦΙ
Άγγελος Τσακιράκης, ΠΕ Χημικός, ΜΦΙ
Ελληνικός Σύνδεσμος Φυτοπροστασίας
(ΕΣΥΦ)

Επιμέλεια
κειμένου: Δρ Ευγενία Χαϊδευτού, ΠΕ Περιβαλλοντολόγος, ΜΦΙ
 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΓΕΝΙΚΟ ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟ ΧΑΜΗΛΩΝ ΕΙΣΡΟΩΝ ΦΥΤΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ

1. Η Ολοκληρωμένη Φυτοπροστασία στο Σύστημα Χαμηλών Εισροών 3
2. Αρχές - Μέθοδοι και Μέσα Ολοκληρωμένης Φυτοπροστασίας 3
2.1. Μέτρα για την πρόληψη της εμφάνισης ή/και περιορισμό
της εξάπλωσης των επιζήμιων οργανισμών στην καλλιέργεια 4
2.2. Εργαλεία παρακολούθησης και πρόγνωσης της εμφάνισης των
επιζήμιων οργανισμών στην καλλιέργεια 5
2.3. Επίπεδα οικονομικής ζημιάς ως βάση λήψης απόφασης 5
2.4. Προτίμηση μη χημικών μεθόδων 5
2.5. Εκλεκτικότητα φ.π./ελαχιστοποίηση επιπτώσεων 5
2.6. Μείωση χρήσης φ.π. στα απολύτως απαραίτητα επίπεδα 6
2.7. Εφαρμογή στρατηγικών διαχείρισης ανθεκτικότητας 7
2.8. Τήρηση αρχείων εφαρμογών φ.π. και παρακολούθησης/ελέγχου
επιτυχίας των μέσων φυτοπροστασίας 7
ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ ΑΣΦΑΛΟΥΣ ΧΡΗΣΗΣ ΓΕΩΡΓΙΚΩΝ ΦΑΡΜΑΚΩΝ
1. Μεταφορά περιορισμένων ποσοτήτων γεωργικών φαρμάκων 15
1.1. Γενικά 15
1.2. Παράγοντες που πρέπει να λαμβάνονται υπόψη 15
2. Αποθήκευση γεωργικών φαρμάκων στη γεωργική εκμετάλλευση 16
2.1. Γενικά 16
2.2. Κατασκευή του χώρου αποθήκευσης 16
2.3. Κανόνες αποθήκευσης 17
2.4. Σημεία τοποθέτησης 17
2.5. Υγιεινή και ασφάλεια στο χώρο αποθήκευσης 18
2.6. Πίνακας ελέγχου ορθής αποθήκευσης 18
3. Μέτρα πρόληψης κατά τη χρήση γεωργικών φαρμάκων 19
3.1. Γενικά 19
3.2. Κίνδυνος, Έκθεση και Επικινδυνότητα 19
3.3. Περιπτώσεις εισόδου των γεωργικών φαρμάκων στον οργανισμό
(κυρίως λόγω ατυχήματος) 20
3.4. Μέτρα σε περίπτωση ατυχήματος 21
3.5. Μέτρα πρώτων βοηθειών 22
3.6. Μέσα Ατομικής Προστασίας 22
3.6.1. Ποια μέσα ατομικής προστασίας πρέπει να χρησιμοποιούνται 22
3.6.2. Είδη μέσων ατομικής προστασίας (ΜΑΠ) 23
3.6.3. Προστατευτική ενδυμασία κορμού-ποδιών (φόρμα) 24
3.6.4. Γάντια 24
3.6.5. Μάσκα 24
3.6.6. Μπότες 25
3.6.7.Καπέλο 25
3.6.8. Προσωπίδα 25
3.6.9. Γυαλιά 26
3.6.10. Αποθήκευση των ΜΑΠ 26
4. Παρασκευή του ψεκαστικού υγρού 26
4.1. Γενικά 26
 4.2. Χώρος παρασκευής του ψεκαστικού υγρού 27
4.3. Ανάγνωση της ετικέτας 27
4.4. Μέσα ατομικής προστασίας κατά την παρασκευή του ψεκαστικού υγρού 27
4.5. Προφυλάξεις κατά την παρασκευή του ψεκαστικού υγρού 27
4.6. Παρασκευή του ψεκαστικού υγρού κατευθείαν στο ψεκαστικό βυτίο 28
4.7. Πίνακας ελέγχου 29
5. Τριπλό ξέπλυμα των κενών συσκευασιών 29
5.1. Γενικά για το τριπλό ξέπλυμα 29
5.2. Διαδικασία για το τριπλό ξέπλυμα 29
5.3. Γενικές οδηγίες για τις κενές συσκευασίες 29
6. Εφαρμογή γεωργικών φαρμάκων 30
6.1. Γενικά 30
6.2. Σημεία για προσοχή και έλεγχο πριν την εφαρμογή 30
6.3. Κατά τη διάρκεια της εφαρμογής 30
6.3.1. Χρήση ΜΑΠ 30
6.3.2. Προφυλάξεις κατά τη διάρκεια της εφαρμογής 31
6.3.3. Έλεγχος καιρικών συνθηκών 31
6.3.4. Ορθή εφαρμογή του γεωργικού φαρμάκου 31
6.3.5. Εξοπλισμός Εφαρμογής 31
6.3.6. Ρύθμιση του εξοπλισμού εφαρμογής (βαθμονόμηση) 31
6.3.7. Χρήση τρακτέρ με καμπίνα 32
6.3.8. Προφυλάξεις κατά τη χρήση τρακτέρ 32
6.3.9. Περίσσεια ψεκαστικού υγρού 32
6.3.10. Πίνακας ελέγχου 33
7. Μετά την εφαρμογή γεωργικών φαρμάκων 33
7.1. Γενικά 33
7.2. Χρόνος επανεισόδου στην καλλιέργεια 33
7.3. Τελευταία επέμβαση πριν τη συγκομιδή 34
7.4. Συντήρηση και καθαρισμός του εξοπλισμού εφαρμογής 34
7.5. Συντήρηση και καθαρισμός των μέσων ατομικής προστασίας 34
7.6. Ατομική υγιεινή του ψεκαστή 35
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ι - ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ ΕΛΕΓΧΟΥ ΔΙΑΣΠΟΡΑΣ ΨΕΚΑΣΤΙΚΟΥ ΝΕΦΟΥΣ 39
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙΙ - ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ 45
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙΙΙ - ΣΧΕΤΙΚΗ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ 53
ΓΕΝΙΚΟ ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟ
ΧΑΜΗΛΩΝ ΕΙΣΡΟΩΝ
ΦΥΤΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ
 LIFE07 ENV/GR/000266 EcoPest
Γενικό Πρωτόκολλο Χαμηλών Εισροών Φυτοπροστασίας

ΓΕΝΙΚΟ ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟ ΧΑΜΗΛΩΝ ΕΙΣΡΟΩΝ ΦΥΤΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ

1. Η Ολοκληρωμένη Φυτοπροστασία στο Σύστημα Χαμηλών Εισροών

Το Γενικό Πρωτόκολλο Χαμηλών Εισρο-

δυνατόν, τον τρόπο μέτρησης αυτής της
ών Φυτοπροστασίας βασίζεται στη διατύ-
επίπτωσης, αλλά και να παραθέτουν μέτρα
πωση και στις διατάξεις του Προτύπου για
και μεθόδους αντιμετώπισής του. Επίσης, οι
την Ολοκληρωμένη Διαχείριση Agro 2.2 και
Οδηγίες θα πρέπει να περιλαμβάνουν και μέ-
τις γενικές αρχές της Ολοκληρωμένης Αντι-
τρα έκτακτης ανάγκης για την αντιμετώπιση
μετώπισης Επιβλαβών οργανισμών (ΙΡΜ),
απότομης και μη προβλέψιμης πληθυσμια-
όπως διατυπώνονται στο σχέδιο κατευθυ-
κής έξαρσης ενός επιβλαβούς οργανισμού.
ντήριων οδηγιών που προωθείται από την
Η επιτυχής εφαρμογή της Ολοκληρωμέ-
ΕΕ στα πλαίσια εφαρμογής της Οδηγίας για
νης Φυτοπροστασίας στο σύστημα χαμηλών
την Ορθολογική χρήση των γεωργικών φαρ-
εισροών προϋποθέτει την παρουσία ενός
μάκων.
γεωπόνου, ο οποίος είναι ο επιβλέπων της
Στο παρόν πρωτόκολλο καθορίζονται
διαδικασίας, συνεργάζεται με τους παραγω-
οι αρχές για την εφαρμογή της Ολοκληρω-
γούς, συντάσσει τις Οδηγίες Ολοκληρωμέ-
μένης Φυτοπροστασίας στο Σύστημα Χα-
νης Φυτοπροστασίας και παρέχει τεχνική/
μηλών Εισροών. Με βάση τις αρχές
συμβουλευτική υποστήριξη στους παραγω-
αυτές καταρτίζεται για κάθε καλλιέργεια
γούς για την εφαρμογή τους. Η ενημέρωση/
Ειδικό Πρωτόκολλο Χαμηλών Εισροών
εκπαίδευση των παραγωγών για τον τρόπο
Φυτοπρο- στασίας. Το Ειδικό Πρωτόκολλο
λειτουργίας του συστήματος, η δυνατότητα
εξειδικεύε- ται σε συγκεκριμένες Οδηγίες
πρόσβασης των παραγωγών στο σύστημα
Ολοκληρωμέ- νης Φυτοπροστασίας για την
παροχής συμβουλών από τον επιβλέποντα
καλλιέργεια.
και η συντονισμένη δράση παραγωγών-επι-
Οι Οδηγίες φυτοπροστασίας θα πρέ-
βλέποντα, είναι κομβικής σημασίας για την
πει να αξιολογούν για κάθε οργανισμό-στό-
επιτυχή εφαρμογή της Ολοκληρωμένης Φυ-
χο, την πιθανότητα εμφάνισής του, την
τοπροστασίας.
επί- πτωσή του στην καλλιέργεια, και αν
είναι

2. Αρχές - Μέθοδοι και Mέσα Ολοκληρωμένης Φυτοπροστασίας

Η φυτοπροστασία πρέπει να βασίζεται εφαρμογής και αριθμού επεμβάσεων) στα

σε συνδυασμένη εφαρμογή μεθόδων, αλλά απολύτως απαραίτητα επίπεδα, αλλά κυ-
με την προϋπόθεση ότι οι μη χημικές μέθο-
δοι (καλλιεργητικά, μηχανικά και
βιολογικά μέσα) να αποτελούν την πρώτη
επιλογή. Η απόφαση για επέμβαση με
φυτοπροστατευ- τικά μέσα πρέπει να
τεκμηριώνεται.
Η προστασία των καλλιεργειών από
εχθρούς, ασθένειες και ζιζάνια πρέπει να
επιτυγχάνεται με την ελαχιστοποίηση της
χρήσης/χαμηλή εισροή φυτοπροστατευτι-
κών προϊόντων (μείωση δόσης/ποσότητας

7
 LIFE07 ENV/GR/000266 EcoPest
Γενικό Πρωτόκολλο Χαμηλών Εισροών Φυτοπροστασίας
ρίως με τη μικρότερη διαταραχή στο
περι- βάλλον.
Η επιτυχία της εφαρμογής
Συστημάτων Ολοκληρωμένης
Φυτοπροστασίας προϋπο- θέτει
γνώσεις εκ μέρους των παραγωγών
και των επιβλεπόντων, που σχετίζονται
με την αναγνώριση των
σημαντικότερων ει- δών της χλωρίδας
και της πανίδας (εχθροί, ασθένειες,
ωφέλιμοι οργανισμοί), τη μεθο-
δολογία παρατηρήσεων (scouting) και
κατα- γραφών, τον καθορισμό του
επιπέδου οικο- νομικής ζημίας (εφόσον
είναι γνωστό για το συγκεκριμένο
εχθρό/καλλιέργεια/περιβάλ- λον), αλλά
κυρίως τη λήψη και εφαρμογή

8
των καταλληλότερων μέτρων ή μέσων για
 Ρύθμιση εποχής σποράς ώστε να απο-
την ασφαλέστερη (για τον άνθρωπο και το
μακρυνθεί το ευαίσθητο στάδιο της
περιβάλλον) και την αποτελεσματικότερη
καλ- λιέργειας από τον χρόνο
αντιμετώπιση των εχθρών.
εμφάνισης του επιβλαβούς οργανισμού.
Συγκεκριμένα, οι γενικές αρχές της Ολο-
 Διαχείριση της πυκνότητας σποράς της
κληρωμένης Φυτοπροστασίας στο Σύστημα
καλλιέργειας.
Χαμηλών Εισροών αφορούν σε:
 Εναλλακτικές μέθοδοι κατεργασίας εδά-
1. Μέτρα για την πρόληψη και/ή καταστο-
φους (μη κατεργασία, ελάχιστη κατερ-
λή των επιζήμιων οργανισμών
γασία, κατεργασία μόνο σε στενή ζώνη,
2. Εργαλεία παρακολούθησης
κλπ).
3. Επίπεδα οικονομικής ζημιάς ως βάση για
 Κάλυψη ή εμπλουτισμός του εδάφους
την λήψη απόφασης
με φυτικά υπολείμματα.
4. Προτίμηση μη-χημικών μεθόδων
 Χρησιμοποίηση φυτών παγίδων.
5. Εκλεκτικότητα φ.π. και ελαχιστοποίηση
 Προσαρμογή των καλλιεργητικών τεχνι-
επιπτώσεων
κών ώστε να μη δημιουργείται ευνοϊκό
6. Μείωση της χρήσης φυτοπροστατευτι-
περιβάλλον για την ανάπτυξη των επι-
κών προϊόντων (φ.π.) στα απαραίτητα
ζήμιων οργανισμών και να συντελεί στη
επίπεδα
μείωση του πληθυσμού τους.
7. Εφαρμογή στρατηγικών διαχείρισης της
ανθεκτικότητας και
γ) Ανθεκτικές ποικιλίες
8. Τήρηση αρχείων χρήσης φ.π. και παρα-
Χρήση πολλαπλασιαστικού υλικού με
κολούθησης/ελέγχου επιτυχίας των μέ-
εν- σωματωμένη ανθεκτικότητα (ετήσιες
σων φυτοπροστασίας
καλλι- έργειες) σε ασθένειες/εχθρούς.
Αυτές οι γενικές αρχές αναλύονται στη
συνέχεια ως ακολούθως:
δ) Ορθολογική λίπανση/άρδευση
Ορθή χρήση νερού και λιπασμάτων
2.1. Μέτρα για την πρόληψη της
ώστε να μη γίνεται πιο ευαίσθητη η
εμφάνισης ή/και περιορισμό
καλλιέργεια ή να μη δημιουργείται
της εξάπλωσης των επιζήμιων
ευνοϊκότερο περιβάλ- λον για την
οργανισμών στην καλλιέργεια
εγκατάσταση των παθογόνων.
Η πρόληψη για την αποτροπή εγκατά-
στασης ή/και καταστολή των επιζήμιων
ε) Μέτρα υγιεινής
ορ- γανισμών στην καλλιέργεια θα πρέπει
 Διαχείριση των ζιζανίων (αποφυγή σπο-
να επιτυγχάνεται κυρίως με:
ροποίησης, διασπορά επιθυμητών ζιζα-
νίων, κλπ).
α) Αμειψισπορά (ετήσιες καλλιέργειες)
 Καταστροφή των ξενιστών (συνήθως ζι-
 Συνιστάται η αμειψισπορά για την αντι-
ζάνια), των παθογόνων και των εντόμων
μετώπιση ορισμένων μυκητολογικών
που προσβάλλουν την καλλιέργεια.
βακτηριολογικών και ιολογικών ασθε-
 Καθαρισμός μηχανημάτων και παρελκό-
νειών και ζιζανίων.
μενων πριν από κάθε μετακίνηση σε νέο
 Αξιοποίηση της αλληλοπάθειας καλλιερ-
αγρό (για να μην μεταφερθούν ζιζάνια,
γούμενων φυτών στην αμειψισπορά.
έντομα, ασθένειες, κλπ).
 Αποφυγή χρήσης μολυσμένου νερού
β) Καλλιεργητικές τεχνικές
από παθογόνα και σπόρους ζιζανίων,
 Διαχείριση των καλλιεργητικών εργασι-
στην άρδευση.
ών ώστε να μη διευκολύνεται η διασπο-
 Χρήση υγιούς πολλαπλασιαστικού υλικού
ρά των ζιζανίων, παθογόνων, εντόμων
 Συλλογή και καταστροφή πρώτων προ-
και άλλων ζωικών εχθρών.
σβολών.
 Καταστροφή διαχειμαζουσών μορφών
 εχθρών/ασθενειών κατά τη διάρκεια του ρολογικού δελτίου.
χειμώνα.  Παρακολούθηση μετεωρολογικών δεδο-
 Άμεση απομάκρυνση και καταστροφή
ασθενών φυτών και των υπολειμμάτων
τους στο τέλος της καλλιέργειας.
 Αποφυγή δημιουργίας πληγών στα φυτά
 Άλλα μέτρα υγιεινής που δεν αναφέρο-
νται στο παρόν.

στ) Προστασία και ενίσχυση των

πληθυσμών των ωφέλιμων
οργανισμών
 Προστασία των πληθυσμών των φυσι-
κών εχθρών κατά τους καλλιεργητικούς
χειρισμούς και με διαχείριση των
φυτών στα οποία ενδημούν (φυτά-
τράπεζες).
 Ενίσχυση των πληθυσμών των φυσικών
εχθρών με την εξασφάλιση εναλλακτι-
κών τροφών, τη χρησιμοποίηση προσελ-
κυστικών φυτών ή φυτών παγίδων, κλπ.

2.2. Εργαλεία παρακολούθησης και

πρόγνωσης της εμφάνισης
των επιζήμιων οργανισμών
στην καλλιέργεια

α) Συστήματα
παρακολούθησης/
επισκόπησης αγρού
 Αναγνώριση του είδους και εξοικείωση
με τα διάφορα στάδια ανάπτυξης των
εχθρών, ζιζανίων και ασθενειών σε
σχέ- ση με τα στάδια ανάπτυξης και τις
απαι- τήσεις του καλλιεργούμενου
φυτού.
 Συστηματική παρακολούθηση (scouting)
και καταγραφή (με παγίδες, με δειγματο-
ληπτικές μετρήσεις, κ.ο.κ.) της παρουσί-
ας (βιολογικός κύκλος), του πληθυσμού
και της επέκτασης των εχθρών, ζιζανίων,
παθογόνων στην καλλιέργεια και στην
περιοχή, ώστε να καταστεί δυνατή η
έγκαιρη λήψη και εφαρμογή των
κατάλ- ληλων μέτρων.

β) Συστήματα πρόγνωσης
 Παρακολούθηση των δελτίων των γεωρ-
γικών προειδοποιήσεων και του μετεω-
 μένων. φ.π. (εντομοκτόνα, μυκητοκτόνα,
 Πρέπει να λαμβάνονται (εφόσον ζιζανιοκτό- να, κλπ) με τις λιγότερες
υπάρ- χουν) υπ’ όψιν τα δελτία των αρνητικές επι- πτώσεις για τον
γεωργικών προειδοποιήσεων για άνθρωπο, τους οργανι- σμούς μη-
την εν λόγω περι- οχή. στόχους και το περιβάλλον.
 Πρέπει να υπάρχει γνώση του
κλιματι- κού ιστορικού της περιοχής
και να παρα- κολουθούνται τα
τρέχοντα μετεωρολο- γικά
δεδομένα από τους πλησιέστερους
μετεωρολογικούς σταθμούς.

2.3. Επίπεδα οικονομικής

ζημιάς ως βάση λήψης
απόφασης
Από τα δεδομένα της
παρακολούθη- σης της παρουσίας
των επιζήμιων οργα- νισμών στην
καλλιέργεια, θα εξαρτηθεί η λήψη
απόφασης για την εφαρμογή των μέ-
σων φυτοπροστασίας. Στη διαδικασία
λή- ψης απόφασης είναι απαραίτητα τα
επίπεδα οικονομικής ζημιάς για κάθε
εχθρό/καλλιέρ- γεια (εφόσον υπάρχουν).

2.4. Προτίμηση μη χημικών μεθόδων

Βιολογικές, φυσικές και άλλες μη
χημικές μέθοδοι θα πρέπει να
προτιμώνται σε σχέση με τις χημικές
μεθόδους, εφόσον παρέχουν
ικανοποιητική αντιμετώπιση του
εχθρού- στόχου.
Τέτοιες μέθοδοι αφορούν κυρίως σε:
 Κάλυψη του εδάφους με πλαστικό
(για καταπολέμηση των ζιζανίων).
 Ηλιοαπολύμανση του εδάφους.
 Χρήση φερομονών για μαζική
παγίδευ- ση ή για διατάραξη της
σύζευξης των εντόμων.
 Χρήση μηχανικών μέσων και άλλων
καλ- λιεργητικών μέτρων.
 Χρησιμοποίηση βιολογικών μέσων
(δι- ασπορά αρπακτικών,
παρασιτοειδών, σκευασμάτων
μικροοργανισμών, κλπ).

2.5. Εκλεκτικότητα
φ.π./ελαχιστοποίηση
επιπτώσεων
 Χρήση εκλεκτικών ως προς το στόχο
Επιλογή φυτοπροστατευτικού προϊόντος τις μέλισσες εντομοκτόνων κατά την πε-
Η επιλογή των φ.π. πρέπει να γίνεται με ρίοδο της άνθησης.
βάση την αποτελεσματικότητα, τον τρό-
πο δράσης, το φάσμα δράσης, την εκλεκτι-
κότητα για το καλλιεργούμενο φυτό, την
ασθένεια ή ζωικό εχθρό ή ζιζάνιο, τις πιθα-
νές επιπτώσεις, τους ειδικούς τοπικούς πε-
ριβαλλοντικούς στόχους, τη συνδυαστικό-
τητα με άλλα φ.π., το κόστος, την
ευχέρεια χρησιμοποίησης των μέσων
ατομικής προ- στασίας από τον χειριστή,
τα υπολείμματα στο γεωργικό προϊόν, και
την υπολειμματική διάρκεια. Η επιλογή τους
θα πρέπει να είναι συμβατή με τη
«στρατηγική διαχείρισης της
ανθεκτικότητας των εχθρών, ασθενειών και
ζιζανίων» (βλέπε ενότητα 2.7), η οποία θα
πρέπει να σχεδιάζεται για τη συγκεκριμένη
ή για την ευρύτερη περιοχή και να
περιλαμ- βάνεται στις οδηγίες
φυτοπροστασίας που συντάσσονται από τον
επιβλέποντα.
Γενικότερα, όπου είναι δυνατό,
συνιστάται να χρησιμοποιούνται βιολογικά
σκευάσματα ή φ.π., μεγάλης εκλεκτικότητας,
δηλαδή αυτά που έχουν μέγιστη
αποτελεσματικότητα για τον οργανισμό-
στόχο, ελάχιστη επίδραση στους
οργανισμούς-μη στόχους, μικρό βαθ- μό
έκπλυσης στα νερά και ταχύ ρυθμό απο-
δόμησης σε μη τοξικές ουσίες.

Πιο συγκεκριμένα:
 Πρέπει να δίνεται προτεραιότητα στη
χρήση εκλεκτικής δράσης φ.π., δηλαδή
αυτών που έχουν μέγιστη αποτελεσμα-
τικότητα για τον οργανισμό-στόχο, ελά-
χιστη επίδραση στους οργανισμούς-μη
στόχους (χειριστές, καταναλωτές, μέλισ-
σες, ωφέλιμα αρθρόποδα, πτηνά, ψάρια
κλπ), μικρό βαθμό έκπλυσης στα νερά
και ταχύ ρυθμό αποδόμησης.
 Επιτρέπεται η χρήση ευρέος φάσμα-
τος φ.π., όταν είναι απολύτως απαραίτη-
τη, αλλά θα πρέπει να εφαρμόζεται είτε
κατά θέσεις είτε σε περιόδους με την
ελάχιστη παρουσία ωφελίμων ή οργανι-
σμών μη στόχων.
 Απαγορεύεται η εφαρμογή τοξικών για
 Η επιλογή των φ.π. γίνεται με βάση σχετι- κή νομοθεσία.
τις πληροφορίες που διατίθενται για τα
εγκεκρι- μένα φ.π. στη χώρα μας από 2.6. Μείωση χρήσης φ.π. στα απολύτως
τη Διεύθυνση Προστασίας Φυτικής απαραίτητα επίπεδα
Παραγωγής του Υπουρ- γείου Αγροτικής Η χρήση των φ.π. θα πρέπει να διατηρεί-
Ανάπτυξης και Τροφίμων. ται στα επίπεδα που είναι απολύτως απαραί-
τητα (μείωση δόσης/ποσότητας εφαρμογής,
Οι παραγωγοί υποχρεούνται να:
 Χρησιμοποιούν μόνο εγκεκριμένα
για την καλλιέργεια φ.π.
 Ακολουθούν τις οδηγίες της
ετικέτας κατά την εφαρμογή των
φ.π.
 Λαμβάνουν υπόψη τους
περιορισμούς που υπάρχουν
σχετικά με τα υπολείμμα- τα
ορισμένων φ.π. στις χώρες όπου
δια- τίθενται τα προϊόντα τους.
 Συμβουλεύονται τους αγοραστές
των προϊόντων τους για τυχόν
πρόσθετους εμπορικούς
περιορισμούς.
 Ακολουθούν τις οδηγίες του
επιβλέπο- ντος.
Σε περιπτώσεις που δεν υπάρχει
έγκρι- ση κυκλοφορίας ενός
σκευάσματος στην Ελλάδα, αλλά
υπάρχει αντίστοιχη για τις χώ- ρες της
Ε.Ε., τότε, αν δεν είναι δυνατή η αντι-
μετώπιση ενός εχθρού ή μιας
ασθένειας ή ενός ζιζανίου με άλλα
μέσα στη χώρα μας, ο επιβλέπων
μπορεί και πρέπει να ζητά ειδι- κή άδεια
από τη Διεύθυνση Προστασίας Φυ-
τικής Παραγωγής του Υπουργείου
Αγροτι- κής Ανάπτυξης και Τροφίμων
αιτιολογώντας την αναγκαιότητα της
χρήσης του. Σε αυτές τις περιπτώσεις
συνιστάται η επιλογή των πλέον ήπιων
τοξικολογικά και περιβαλλοντικά φ.π.. Ο
επιβλέπων συνιστάται να συμπεριλάβει
στις οδηγίες φυτοπροστασίας
αναλυτικό πίνακα με όλα τα
εγκεκριμένα φ.π. για κάθε καλλι-
έργεια που έχει ο παραγωγός στην
εκμετάλ- λευσή του. Ο πίνακας αυτός
πρέπει να είναι διαθέσιμος στον
παραγωγό και να ενημερώ- νεται
συνεχώς με όλες τις μεταβολές που γί-
νονται στην έγκριση των φ.π. και στη
αριθμού επεμβάσεων, εντοπισμένες/κατά
νων μέτρων φυτοπροστασίας θα ελέγχεται
θέσεις εφαρμογές), αλλά κυρίως με τη μι-
με βάση τα αρχεία καταγραφών της εφαρ-
κρότερη διαταραχή στο περιβάλλον και χω-
μογής των φ.π. και της παρακολούθηση
ρίς να αυξάνεται ο κίνδυνος ανάπτυξης αν-
της εξέλιξης των πληθυσμών των επιζήμιων
θεκτικότητας.
ορ- γανισμών.
Οι καταγραφές της εφαρμογής των
2.7. Εφαρμογή στρατηγικών διαχείρισης
φ.π. θα πρέπει τουλάχιστον να
ανθεκτικότητας
περιλαμβάνουν:
Στις περιπτώσεις που είναι γνωστός ο
α) Αγροτεμάχιο και έκταση αυτού
κίνδυνος ανάπτυξης ανθεκτικότητας ενός
β) Καλλιέργεια και ποικιλία/υβρίδιο
επιζήμιου οργανισμού σε κάποιο φ.π., θα
γ) Ημερομηνία και ώρα εφαρμογής
πρέπει να εφαρμόζονται κατάλληλες στρα-
δ) Στόχος και αιτιολογία εφαρμογής
τηγικές διαχείρισης του κινδύνου.
δ) Εμπορικό όνομα, δραστική ουσία,
Βασική αρχή για τη διαχείριση της
συγκέντρωση και συνολική ποσό-
αν- θεκτικότητας είναι η μείωση της
τητα του κάθε φυτοπροστατευτικού
πίεσης επιλογής στους πληθυσμούς των
προϊόντος (αν έγινε μίγμα) ή άλλου
επιζήμι- ων εχθρών/παθογόνων/ζιζανίων με
μέσου
φ.π. και εάν είναι απαραίτητη η χρήση τους
ε) Όγκος ψεκαστικού υγρού που χρησι-
να χρη- σιμοποιούνται σε πρόγραμμα
μοποιήθηκε
ψεκασμών σε εναλλαγή με προϊόντα με
στ) Τύπος ψεκαστικού μηχανήματος, εί-
διαφορετικό τρό- πο δράσης.
δος ακροφυσίου (μπεκ), πίεση ψε-
Συνιστάται, αν δεν είναι γνωστό το μέ-
κασμού, μέση ταχύτητα κατά τον
γεθος του προβλήματος της ανθεκτικότητας
ψεκασμό, όνομα του χειριστή του
των εχθρών σε διάφορα φ.π., να γίνεται εξέ-
ψεκαστικού μηχανήματος
ταση από ειδικά εργαστήρια ή σε ειδικές πε-
ζ) Χρόνος τελευταίας επέμβασης πριν
ριπτώσεις από τον επιβλέποντα μετά από
τη συγκομιδή.
κατάλληλη εκπαίδευση. Η χρήση φ.π. στην
Συνιστάται επίσης να καταγράφονται τα
οποία δεν έχει αναπτυχθεί ανθεκτικότητα ή
εξής:
είναι «χαμηλού κινδύνου» ανάπτυξης ανθε-
α) Ταχύτητα και κατεύθυνση ανέμου
κτικότητας είναι ιδιαίτερα μεγάλης σημασίας.
κατά την εφαρμογή
β) Καιρικές συνθήκες κατά και μετά την
2.8. Τήρηση αρχείων εφαρμογών
εφαρμογή (π.χ βροχή)
φ.π. και παρακολούθησης/
γ) Η πρώτη επιτρεπόμενη ημερομηνία
ελέγχου επιτυχίας των μέσων
συγκομιδής
φυτοπροστασίας
Η πορεία επιτυχίας των εφαρμοζόμε- δ) Η ώρα λήξης της εφαρμογής (ιδιαίτε-
ρα σε περιπτώσεις συνεχόμενων συ-
γκομιδών).
 ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ
ΑΣΦΑΛΟΥΣ ΧΡΗΣΗΣ
ΓΕΩΡΓΙΚΩΝ ΦΑΡΜΑΚΩΝ
 LIFE07 ENV/GR/000266 EcoPest
Εγχειρίδιο Ασφαλούς Χρήσης Γεωργικών
Φαρμάκων

ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ ΑΣΦΑΛΟΥΣ ΧΡΗΣΗΣ ΓΕΩΡΓΙΚΩΝ ΦΑΡΜΑΚΩΝ

1. Μεταφορά περιορισμένων ποσοτήτων γεωργικών φαρμάκων

1.1. Γενικά
οι επιβάτες αλλά σε ξεχωριστό σημείο, κατά
Η μεταφορά των γεωργικών φαρμάκων
προτίμηση στο εξωτερικό τμήμα του οχήμα-
διέπεται από κανονισμούς που αφορούν
τος, μακριά από άλλα τρόφιμα ή φάρμακα.
στη μεταφορά επικίνδυνων εμπορευμάτων.
Για να μην υπάρχει ο κίνδυνος μετατόπισης
Τα γεωργικά φάρμακα πρέπει να μεταφέρο-
των φαρμάκων κατά τη μεταφορά τους μπο-
νται με ειδικά οχήματα από άτομα που δια-
ρούν να τοποθετηθούν μέσα σε ειδικά κουτιά
θέτουν εμπειρία και/ή διαθέτουν δίπλωμα
τα οποία είναι επιθυμητό να κλειδώνουν.
για μεταφορά τέτοιων εμπορευμάτων.
Οι βαριές συσκευασίες δεν πρέπει να
στοιβάζο- νται πάνω από τις ελαφρύτερες. Οι
1.2. Παράγοντες που πρέπει να
συσκευα- σίες είναι πολύ βασικό να
λαμβάνονται υπόψη
ελέγχονται για να διαπιστωθεί εάν
Κατά τη μεταφορά περιορισμένων πο-
βρίσκονται σε καλή κατά- σταση και εάν
σοτήτων γεωργικών φαρμάκων πρέπει να
είναι κατάλληλα κλεισμένες.
ληφθούν υπόψη τα παρακάτω:
Στις περιπτώσεις που τα αγροτεμάχια
είναι διασκορπισμένα και απέχουν από το
Οχήματα μεταφοράς
χώρο αποθήκευσης των γεωργικών
Για να διασφαλιστεί η ασφαλής μεταφο-
φαρμά- κων, η παρασκευή του ψεκαστικού
ρά των γεωργικών φαρμάκων είναι πολύ ση-
διαλύ- ματος θα πρέπει να γίνεται στην
μαντικό να γίνει πρώτα ένας γενικός έλεγ-
άκρη του χωραφιού έτσι ώστε να
χος της κατάστασης του οχήματος. Το
αποφευχθεί η μετα- φορά του μέσα από
τμήμα του οχήματος που τοποθετούνται
δημόσιους δρόμους.
τα φάρ- μακα πρέπει να είναι καθαρό,
Όταν όμως αυτό δεν είναι εφικτό και το
στεγνό, χω- ρίς να προεξέχουν καρφιά, ή
ψεκαστικό μηχάνημα που περιέχει το ψε-
άλλα αιχμηρά αντικείμενα που μπορεί να
καστικό διάλυμα χρειάζεται να μετακινη-
τρυπήσουν ή να σκίσουν τις συσκευασίες.
θεί μέσα από δημόσιους δρόμους, πρέπει
να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή ώστε το καπά-
Τοποθέτηση
κι του βυτίου να είναι κλειστό, να μην υπάρ-
Τα γεωργικά φάρμακα δεν πρέπει να το-
χουν διαρροές από τους σωλήνες και η
ποθετούνται στην καμπίνα που βρίσκονται
στάθ- μη του ψεκαστικού υγρού να μην
επιτρέπει τη υπερχείλισή του.
Σε περίπτωση ατυχήματος λάβετε όλα

Εικόνα: Παράδειγμα ορθής μεταφοράς γεωργικών φαρμάκων.

1
 LIFE07 ENV/GR/000266 EcoPest
Εγχειρίδιο Ασφαλούς Χρήσης Γεωργικών
Πρόκληση σημειακής πηγής ρύπανσης από
Εικόνα: Φαρμάκων
ατύχημα κατά τη μεταφορά γεωργικών φαρμάκων.

16
τα απαραίτητα μέτρα για να διασφαλίσε-
στική παρέχοντας τις απαραίτητες πληροφο-
τε ότι δεν υπάρχει διαφυγή του γεωργικού
ρίες για τη φύση των γεωργικών φαρμάκων.
φαρμάκου στο περιβάλλον.
Να έχετε πάντοτε διαθέσιμα τα μέσα
Εάν οι συνθήκες το απαιτούν, μη διστά-
που χρειάζονται για τη διαχείριση σημειακών
σετε να ζητήσετε βοήθεια από την
πη- γών ρύπανσης από ατύχημα.
πυροσβε-

2. Αποθήκευση γεωργικών φαρμάκων στη γεωργική εκμετάλλευση

2.1. Γενικά να βρίσκε- ται σε επικλινή εδάφη ή σημεία

Η ασφαλής αποθήκευση είναι απαραί- που υπάρ-
τητη για να αποφευχθεί η άμεση ή η
έμμε- ση επαφή των χρηστών αλλά και
άλλων ατό- μων με τα γεωργικά φάρμακα.
Η μη τήρηση των κανόνων αποθήκευσης
τις περισσότε- ρες φορές έχει σαν
αποτέλεσμα τα ατυχή- ματα που μπορεί
να είναι από πολύ σοβα- ρά εάν τα
γεωργικά φάρμακα περιέλθουν σε άτομα
που δεν έχουν την απαιτούμενη γνώ- ση,
έως και τη δημιουργία προβλημάτων σε
άλλους οργανισμούς μη στόχους όπως κα-
τοικίδια ζώα αλλά και στην πανίδα, τα ατυ-
χήματα και τη μόλυνση του περιβάλλοντος.
Για να διασφαλιστεί λοιπόν η υγεία και η
ασφάλεια κατά το στάδιο της αποθήκευσης
υπάρχουν συγκεκριμένοι κανόνες.

2.2. Κατασκευή του χώρου

αποθήκευσης
Ο χώρος αποθήκευσης των γεωργικών
φαρμάκων πρέπει να χρησιμοποιείται απο-
κλειστικά και μόνο για τη φύλαξη αυτών των
φαρμάκων και να βρίσκεται ξεχωριστά από
άλλα κτίρια. Η ελάχιστη απόσταση που πρέ-
πει να υπάρχει μεταξύ του χώρου
αποθή- κευσης και άλλων κτιρίων είναι τα
10 μέτρα. Όπου αυτό είναι δυνατό, οι τοίχοι
που χω- ρίζουν το χώρο αποθήκευσης από
τα άλλα κτίρια πρέπει να είναι συμπαγείς
και να μην επιτρέπουν εσωτερικά την
επικοινωνία με άλλες κατασκευές.
Επίσης ο χώρος αποθήκευσης δεν πρέ-
πει να βρίσκεται σε απόσταση λιγότερη
των 10 μέτρων από αυλάκια, πηγάδια,
φρεάτια, ρυάκια ή οποιαδήποτε άλλη πηγή
νερού και σε καμία περίπτωση δεν πρέπει
χει ο κίνδυνος πλημμύρας. Ακόμη, ο
χώ- ρος αποθήκευσης πρέπει να είναι
πάνω από την επιφάνεια του εδάφους
(όχι σε υπόγεια). Υπόγειες αποθήκες ή
κελάρια δεν είναι κα- τάλληλα μέρη
για την φύλαξη των γεωργι- κών
φαρμάκων.
Τα υλικά για την κατασκευή του
χώ- ρου μπορούν να είναι πολλών
ειδών, πρέ- πει όμως να είναι γερά,
πυρίμαχα και εύκο- λα στο καθάρισμα.
Το τσιμέντο, τα τούβλα και οι πέτρες
είναι υλικά που προτείνονται για
τέτοια χρήση. Το πάτωμα του χώρου
αποθήκευσης πρέπει να είναι
αδιαπέραστο στα υγρά. Η οροφή, που
δεν πρέπει να εί- ναι εύφλεκτη, είναι
απαραίτητο να παρέχει επαρκή
θερμική μόνωση για την αποφυγή
υψηλών θερμοκρασιών μέσα στο
χώρο. Τα χαρακτηριστικά αυτά σε
συνδυασμό με τον κατάλληλο αερισμό
που συνήθως επιτυγχά- νεται με
ανοίγματα σε υψηλότερα ή χαμηλό-
τερα σημεία των τοίχων εξασφαλίζουν
την ανανέωση του αέρα στο εσωτερικό
του χώ- ρου σε ικανοποιητικό βαθμό.
Σε ορισμένες περιπτώσεις παρά
τον καλό εξαερισμό, εξαιτίας της
φύσης των γε- ωργικών φαρμάκων, ο
χώρος αποθήκευ- σης μπορεί να μην
είναι τελείως απαλλαγμέ- νος από
οσμές. Αυτό όμως δε σημαίνει ότι η
ατμόσφαιρα που επικρατεί στο χώρο
θέτει σε κίνδυνο την ανθρώπινη υγεία.
Ένα πολύ σημαντικό σημείο που
πρέ- πει να ληφθεί υπόψη κατά την
κατασκευή του χώρου αποθήκευσης
είναι να υπάρχει η δυνατότητα
συγκράτησης τυχόν διαρρο- ών ή
νερού σε περίπτωση πυρόσβεσης. Το
πώς θα γίνει αυτό εξαρτάται σε μεγάλο
βαθ- μό από τις συνθήκες που
επικρατούν στη συγκεκριμένη
περιοχή. Στις περισσότερες
όμως περιπτώσεις αυτό μπορεί να γίνει εάν
2.4. Σημεία τοποθέτησης
το πάτωμα κατασκευαστεί μερικά εκατοστά
Τα στερεά γεωργικά φάρμακα αποθηκεύ-
κάτω από την επιφάνεια του εδάφους. Μία
ονται στα ράφια πάνω από τα υγρά. Με αυ-
άλλη εναλλακτική πρόταση είναι η
τόν τον τρόπο αποφεύγεται η διαρροή των
δημιουρ- γία μίας λεκάνης όπου σε
υγρών γεωργικών φαρμάκων στα στερεά.
συνδυασμό με τη στεγανοποίηση του
δαπέδου και των χαμη- λότερων σημείων
Β
των τοίχων και με την κα- τασκευή ειδικής
κλίσης από την πόρτα μπο- ρεί να
επιτευχθεί η αποφυγή διαρροής από το
χώρο της αποθήκης. Η χωρητικότητα της
λεκάνης θα πρέπει να είναι τέτοια που
να καλύπτει το 110% του όγκου των υγρών
που φυλάσσονται στο χώρο αποθήκευσης.
Ο φωτισμός θα πρέπει επίσης να είναι
επαρκής για να μπορεί να διακρίνεται το
περι- εχόμενο της ετικέτας των γεωργικών
φαρμά- κων χωρίς δυσκολία. Τέλος τα ράφια
πρέπει να είναι από μη εύφλεκτα και μη
απορροφη- τικά υλικά που μπορούν να
καθαριστούν.

2.3. Κανόνες αποθήκευσης

Τα γεωργικά φάρμακα πρέπει να αποθη-
κεύονται με τέτοιο τρόπο ώστε να
διατηρεί- ται η ποιότητά τους και να
εξασφαλίζεται η ασφάλεια των εργαζομένων
που έχουν πρό- σβαση στο χώρο
αποθήκευσης. Τα γεωργικά φάρμακα είναι
απαραίτητο να φυλάσσονται στις αρχικές
τους συσκευασίες και μόνο, με τρόπο που
να αναγνωρίζονται εύκολα από τις ετικέτες
τους. Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δίδεται
ώστε τα γεωργικά φάρμακα που
φυλάσσονται και χρησιμοποιούνται να
είναι εγκεκριμένα και να μην έχουν λήξει.

Γ
Εικόνα: Α,Β,Γ: Ενδεδειγμένοι τρόποι αποθήκευσης γεωργικών
φαρμάκων.
 Στο χώρο αποθήκευσης των γεωργικών οι εργαζόμενοι που έχουν πρόσβαση σε αυ-
φαρμάκων πρέπει να φυλάσσονται και όλα
τα εξαρτήματα και τα εργαλεία που
χρησιμοποι- ούνται για την μέτρηση και το
ζύγισμα όπως είναι οι συσκευές μέτρησης
κ.ά.. Τα εργαλεία πρέπει να είναι καθαρά
πριν την αποθήκευσή τους. Επίσης, ο χώρος
αποθήκευσης αποτελεί το κατάλληλο μέρος
για τη φύλαξη των κε- νών συσκευασιών
μέσα σε ειδικά σχεδιασμέ- νους σάκους
προκειμένου να διατεθούν στη συνέχεια
μέσω του κατάλληλου συστήματος συλλογής
των κενών συσκευασιών.
Στο χώρο αποθήκευσης μπορούν ακόμη
να φυλάσσονται μέχρι τη σπορά τους σπό-
ροι που έχουν δεχτεί επεμβάσεις με γεωρ-
γικά φάρμακα. Έτσι προστατεύονται τα ζώα
από την επαφή τους με τους σπόρους.

2.5. Υγιεινή και ασφάλεια στο χώρο

αποθήκευσης
Η πρόσβαση στο χώρο αποθήκευσης
των γεωργικών φαρμάκων πρέπει να είναι
αυστηρά περιορισμένη και αυστηρά ελεγ-
χόμενη. Μόνο τα άτομα που είναι εκπαιδευ-
μένα στον τρόπο χειρισμού των γεωργικών
φαρμάκων θα πρέπει να εισέρχονται. Η είσο-
δος του χώρου αποθήκευσης πρέπει να φέ-
ρει σε εμφανή σημεία πινακίδες (ορατές
από την εξωτερική πλευρά της αποθήκης)
υπο- δηλώνοντας ότι πρόκειται για χώρο
φύλα- ξης γεωργικών φαρμάκων. Επίσης η
είσο- δος στο χώρο της αποθήκης πρέπει
να είναι κλειδωμένη και να φέρει τις
παρακάτω ση- μάνσεις «ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ Η
ΕΙΣΟΔΟΣ ΣΤΟΥΣ ΜΗ ΕΧΟΝΤΕΣ ΕΡΓΑΣΙΑ»
«ΑΠΑΓΟΡΕΥΟΝΤΑΙ ΟΙ ΑΝΟΙΧΤΕΣ ΦΛΟΓΕΣ»,
«ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ ΤΟ
ΚΑΠΝΙΣΜΑ». Τα παράθυρα εξαερισμού
πρέ- πει να είναι φραγμένα έτσι ώστε ο
χώρος να μην είναι εκτεθειμένος.
Στο χώρο αποθήκευσης δεν πρέπει να
υπάρχουν πιθανές πηγές ανάφλεξης. Επίσης
οι ηλεκτρικές εγκαταστάσεις πρέπει να είναι
σύμφωνα με τους κανονισμούς πιστοποίη-
σης που ισχύουν. Είναι πολύ σημαντικό ο χώ-
ρος αποθήκευσης να διατηρείται καθαρός
και τακτοποιημένος και να διασφαλίζεται ότι
τόν αντιλαμβάνονται τους κανόνες σιμοποιήσετε τον παρακάτω πίνακα για να
υγιεινής και ασφάλειας που πρέπει να ελέγξετε εάν διαθέτετε τις κατάλληλες συν-
εφαρμόζουν. Η τήρηση των κανόνων θήκες αποθήκευσης γεωργικών
υγιεινής και η χρή- ση μέσων ατομικής φαρμάκων. Εάν κατά τον έλεγχο κάποιο από
προστασίας από όσους ενδέχεται να τα παρακά- τω σημεία του πίνακα δεν
έρθουν σε επαφή με γεωργικά καλύπτεται τότε θα πρέπει να το
φάρμακα είναι απαραίτητη. Τα μέσα διορθώσετε.
ατομι- κής προστασίας και οι παροχές
για την τή- ρηση κανόνων υγιεινής (π.χ.
ντουζιέρα, πα- ροχές για προσωπική
υγιεινή) δεν πρέπει να βρίσκονται στο
ίδιο τμήμα του χώρου όπου
φυλάσσονται τα γεωργικά φάρμακα.
Επίσης, τα ρούχα καθημερινής χρήσης
πρέπει να αποθηκεύονται σε
ξεχωριστό σημείο ή ντου- λάπι από τα
μέσα ατομικής προστασίας.
Ακόμη, συστήνεται η διαθεσιμότητα
πυ- ροσβεστήρα σκόνης. Ο χώρος
αποθήκευσης πρέπει να είναι
εξοπλισμένος με τα μέσα εκεί- να που
είναι απαραίτητα για το χειρισμό τυ-
χόν διαρροής: άμμο, σκληρές πλαστικές
σα- κούλες, κάδους, σκούπα, φαράσι ή
φτυάρι.
Ο καθαρισμός σε περίπτωση
διαρρο- ής γεωργικών φαρμάκων
πρέπει να γίνεται προσεκτικά. Η
διαρροή πρέπει να περιορι- στεί και ο
χώρος να αεριστεί καλά. Στη συ-
νέχεια πρέπει να καθαριστεί το σημείο
που έγινε το ατύχημα. Εάν το
γεωργικό προϊ- όν είναι στερεό ο
χώρος μπορεί να καθαρι- στεί με
σκούπα και φαράσι αφού σκορπιστεί
νωπή άμμος στο σημείο που έπεσε το
γεωρ- γικό προϊόν. Όλα όσα
απομένουν από τη δι- αδικασία του
καθαρισμού του χώρου πρέπει να
φυλάσσονται σε πλαστικές σακούλες
μέ- χρι την περαιτέρω διάθεσή τους και
να μην πετάγονται στα σκουπίδια.

2.6. Πίνακας ελέγχου

ορθής
αποθήκευσης
Η ασφάλεια παίζει ρόλο ζωτικής
σημα- σίας στο στάδιο της
αποθήκευσης των γε- ωργικών
φαρμάκων. Προτείνεται να χρη-
 Έλεγχος συνθηκών αποθήκευσης ΝΑΙ ΟΧΙ

Τα γεωργικά φάρμακα φυλάσσονται σε ξεχωριστό χώρο που

χρησιμοποιείται αποκλειστικά για αυτό το σκοπό.
Τα γεωργικά φάρμακα φυλάσσονται ξεχωριστά από τα λιπάσματα.
Τα γεωργικά φάρμακα φυλάσσονται ξεχωριστά από τα μέσα ατομικής προστασίας.
Τα γεωργικά φάρμακα είναι εγκεκριμένα για το σκοπό και τις χρήσεις που
προορίζονται (έντομο, ασθένειες, ζιζάνια, καλλιέργεια) και δεν έχουν λήξει.
Τα γεωργικά φάρμακα φυλάσσονται σε μία συμπαγή κατασκευή.
Ο χώρος αποθήκευσης κλειδώνει.
Ο χώρος αποθήκευσης προστατεύεται από υψηλές θερμοκρασίες.
Υπάρχουν πινακίδες που απαγορεύουν το κάπνισμα και τις ανοικτές φλόγες.
Ο χώρος αποθήκευσης διαθέτει διαρκή και ικανοποιητικό αερισμό εμποδίζοντας
τη συσσώρευση επικίνδυνων αερίων.
Ο χώρος αποθήκευσης φωτίζεται επαρκώς επιτρέποντας την ανάγνωση των
ετικετών των γεωργικών φαρμάκων.
Τα ράφια είναι κατασκευασμένα από μη απορροφητικά και μη εύφλεκτα υλικά
π.χ. μέταλλο.
Τα στερεής μορφής γεωργικά φάρμακα φυλάσσονται πάνω από τα υγρής μορφής.
Ο χώρος αποθήκευσης διαθέτει σε ευκρινές σημείο και έτοιμα προς χρήση όλα τα
απαραίτητα εργαλεία για την αντιμετώπιση τυχόν διαρροής φαρμάκου: άμμο,
κάδο, πλαστικές σακούλες, φαράσι ή φτυάρι.
Κοντά στο χώρο αποθήκευσης υπάρχει μπουκάλι για το πλύσιμο των ματιών, νερό
για το πλύσιμο των χρηστών σε περίπτωση επαφής με το προϊόν, ξεκάθαρη
διαδικασία σε περίπτωση ατυχήματος, τηλέφωνα έκτακτης ανάγκης (αστυνομία,
κέντρο πρώτων βοηθειών, κέντρο δηλητηριάσεων, πυροσβεστική) καθώς και κουτί
πρώτων βοηθειών. Όλα τα στοιχεία ενημερώνονται τακτικά και βρίσκονται
διαθέσιμα σε μόνιμο εμφανές σημείο.
Υπάρχουν καθαρές τουαλέτες, ντουζιέρες και νιπτήρες στο χώρο εργασίας.
Υπάρχει αρχείο καταγραφής αποθεμάτων το οποίο ενημερώνεται κάθε 3 μήνες.
Έλεγχος για ληγμένα.

3. Μέτρα πρόληψης κατά τη χρήση γεωργικών φαρμάκων

3.1. Γενικά υγιεινής.

Επειδή τα γεωργικά φάρμακα
περιέχουν δραστικές ουσίες ο χειρισμός τους
πρέπει να γίνεται με προσοχή και με
ελεγχόμενο τρόπο για να μην προκληθούν
δυσμενείς επιπτώ- σεις στους χρήστες, στο
περιβάλλον και σε άλλους ανθρώπους.
Κύρια μέριμνα πρέπει να λαμβάνεται για την
προστασία των παιδιών.
Οι επιπτώσεις αυτές μπορούν να ελαχι-
στοποιηθούν όταν οι χρήστες ακολουθούν
τις οδηγίες που αναγράφονται στις ετικέτες
των γεωργικών φαρμάκων, καθώς και τα
προ- τεινόμενα μέτρα προστασίας και
3.2. Κίνδυνος, Έκθεση
και
Επικινδυνότητα

Κίνδυνος
Οι έννοιες της βλαπτικότητας και
της επικινδυνότητας συγχέονται συχνά,
γι΄ αυτό είναι πολύ σημαντικό να
διευκρινιστεί η δι- αφορά τους. Η
βλαπτικότητα αποτελεί εγ- γενή
ιδιότητα που χαρακτηρίζει ένα γεωργι-
κό προϊόν και δεν μπορεί να αλλάξει
από τον χρήστη όταν χρησιμοποιεί το
προϊόν αυτό. Καθορίζεται από την
τοξικότητα του φαρμά- κου η οποία
εκφράζεται με τη μορφή συμ-
βόλων και προφυλάξεων στην ετικέτα. Στόχος είναι η εξάλειψη των ατυχημά-
Αντίθετα, η έκθεση σε ένα γεωργικό προ-
ϊόν επηρεάζεται από το χρήστη που χρησι-
μοποιεί το προϊόν. Η επικινδυνότητα
λοιπόν δεν εξαρτάται μόνο από την
βλαπτικότητα του γεωργικού φαρμάκου
αλλά και από την έκθεση του χρήστη.

Έκθεση του χρήστη

Η έκθεση επηρεάζεται από το χρήστη
και εξαρτάται από :
 Την ψεκαζόμενη καλλιέργεια (πυκνό-
τητα, ύψος, συνθήκες αγρού, συνθήκες
θερμοκηπίου κ.ά.).
 Τις τεχνικές εφαρμογής ή την πίεση
εφαρμογής.
 Τον εξοπλισμό εφαρμογής.
 Τις συνθήκες εφαρμογής (καιρικές συν-
θήκες, τοπογραφικά χαρακτηριστικά
κ.ά.).
 Τη χρήση κατάλληλων μέσων ατομικής
προστασίας.
 Τη συντήρηση και τον καθαρισμό των
μέσων ατομικής προστασίας.
 Τη διάρκεια εφαρμογής.
 Τη δόση εφαρμογής.

Επικινδυνότητα= Βλαπτικότητα Χ Έκθεση

Η επικινδυνότητα εκφράζει την πιθανό-
τητα να προκληθεί βλάβη σε κάποιον ή
σε κάτι όταν εκτίθεται σε έναν βλαπτικό
πα- ράγοντα. Στην περίπτωση των
γεωργικών φαρμάκων, η έκθεση
επηρεάζεται από τις πρακτικές που
ακολουθεί ο χρήστης και χω- ρίζεται σε
κατηγορίες ανάλογα με τον τρό- πο
εισόδου των γεωργικών φαρμάκων στον
οργανισμό μέσω: του δέρματος, της εισπνο-
ής και από κατάποση.
Με την ορθή χρήση των γεωργικών
φαρ- μάκων η έκθεση βρίσκεται υπό
έλεγχο απο- φεύγοντας την άμεση έκθεση
σε υψηλές ποσότητες και την αύξηση της
επικινδυνό- τητας πέραν των επιτρεπτών
ορίων.

3.3. Περιπτώσεις εισόδου των γεωργικών

φαρμάκων στον οργανισμό (κυρίως
λόγω ατυχήματος)
των κατά τη χρήση των γεωργικών Έκθεση από το δέρμα
φαρμά- κων. Για το λόγο αυτό Η απορρόφηση μέσω δέρματος
προτείνεται η λήψη προληπτικών μπορεί να συμβεί:
μέτρων σε όλα τα στάδια της χρήσης  Όταν σταγόνες ή πιτσιλιές του γεωργι-
τους, δηλαδή: κατά τη μεταφορά και την
αποθήκευση των γεωργικών φαρμάκων,
την παρασκευή και την εφαρμογή
του ψε- καστικού υγρού, τον καθαρισμό
του εξοπλι- σμού εφαρμογής και των
μέσων ατομικής προστασίας.
Παρά τα προληπτικά μέτρα όμως,
δεν μπορεί να αποκλειστεί η
περίπτωση έκθε- σης του ανθρώπου σε
γεωργικά φάρμακα από ατύχημα. Οι
οδοί από τις οποίες μπορεί να εκτεθεί ο
άνθρωπος είναι οι παρακάτω:

Έκθεση από κατάποση

Η απορρόφηση μέσω κατάποσης
μπορεί να συμβεί:
 Κατά λάθος, λόγω ακατάλληλης
αποθή- κευσης του γεωργικού
φαρμάκου.
 Όταν η συσκευασία δεν είναι καλά
κλει- σμένη και έχει τοποθετηθεί
κοντά σε τρόφιμα.
 Όταν μεταφερθεί το γεωργικό προϊόν
σε διαφορετική συσκευασία από την
αρχική
 Όταν τα παιδιά έχουν πρόσβαση
στο γε- ωργικό φάρμακο.
 Όταν ο χρήστης κατά την
εφαρμογή τρώει, πίνει ή καπνίζει.
 Όταν κατά την εφαρμογή
εισέρχονται σταγονίδια στο στόμα.

Μέτρα πρόληψης για την έκθεση

από κατάποση
 Αποθηκεύετε τα γεωργικά φάρμακα
στις αρχικές τους συσκευασίες, στους
κατάλ- ληλους χώρους
ακολουθώντας τους κα- νόνες
σωστής αποθήκευσης.
 Φοράτε πάντα μέσα ατομικής
προστα- σίας κατά την ανάμιξη και
φόρτωση του ψεκαστικού και κατά
την εφαρμογή.
 Μην τρώτε, πίνετε ή καπνίζετε κατά
τη διάρκεια της εφαρμογής.
 κού φαρμάκου έρθουν σε άμεση επαφή
με το δέρμα ή μέσω των λερωμένων Μακριά λαστιχένια γάντια Αδιάβροχο
καπέλο
από γεωργικό προϊόν ρούχων.
 Όταν υπάρχει μετακινούμενο ψεκαστικό
νέφος κατά τη διάρκεια της εφαρμογής
ή όταν ο χρήστης ψεκάζει αντίθετα με
την φορά του ανέμου.
Γυαλιά
 Σε περίπτωση διαρροής από τα
ψεκαστι- κά μηχανήματα.
 Σε περίπτωση επαφής με ψεκασμένα Μακρύ
παντελόνι
φυτά. πάνω από
Αναπνευστήρας
 Όταν χρησιμοποιούνται λερωμένα από μπότες
γεωργικό προϊόν ρούχα ή εργαλεία.

Μέτρα πρόληψης για την έκθεση από Λαστιχένιες

μπότες
το δέρμα
 Ψεκάζετε μόνο όταν επικρατούν κατάλ-
Εικόνα: Μέσα ατομικής προστασίας ψεκαστή (ΜΑΠ).
ληλες καιρικές συνθήκες.
 Φοράτε πάντοτε κατάλληλα και καθαρά
3.4. Μέτρα σε περίπτωση ατυχήματος
μέσα ατομικής προστασίας.
Σε περίπτωση δηλητηρίασης τηλεφωνή-
 Ελέγξτε τα μέσα εφαρμογής για κάθε τύ-
στε στο κέντρο δηλητηριάσεων. Ο αριθμός
που διαρροές.
του κέντρου δηλητηριάσεων θα πρέπει να
είναι άμεσα διαθέσιμος.
Έκθεση από εισπνοή
Είναι πολύ σημαντικό να αναγνωρίζετε
Η έκθεση μέσω εισπνοής μπορεί να
τα συμπτώματα που υποδεικνύουν ότι ο
συμ-
ορ- γανισμός έχει έρθει σε επαφή με ένα
βεί:
γεωρ- γικό προϊόν.
 Όταν μικρά σωματίδια σκόνης ή σταγο-
Εάν νιώσετε κάποιο από τα παρακάτω
νίδια του ψεκαστικού νέφους εισέλθουν
συμπτώματα κατά τη διάρκεια του χειρι-
στο αναπνευστικό σύστημα.
σμού των γεωργικών φαρμάκων, σταματή-
 Οι δραστικές ουσίες σε μορφή ατμών
στε αμέσως οποιαδήποτε εργασία.
απορροφούνται γρήγορα και εισέρχο-
 Υπερβολική κόπωση
νται στη κυκλοφορία του αίματος.
 Ζαλάδα
 Αυξάνεται η πιθανότητα έκθεσης από
 Πονοκέφαλο
ει- σπνοή όταν χρησιμοποιούνται
 Δυσκολία στην όραση
υψηλές πιέσεις εφαρμογής και πολύ
 Δάκρυα στα μάτια
μικρές στα- γόνες.
 Δυσκολία στην αναπνοή
 Πόνο στο στήθος
Μέτρα πρόληψης για την έκθεση από
 Εμετό
εισπνοή
 Πόνο στο στομάχι ή διάρροια
 Φοράτε πάντοτε κατάλληλα μέσα ατομι-
κής προστασίας.  Ερεθισμό/φαγούρα ή κάψιμο στο δέρμα
 Φοράτε μάσκες κατά τη σκόνης και του στα μάτια ή στο στόμα
ψεκαστικού νέφους, ή μάσκες με φίλ-
Σε περίπτωση επαφής με τα μάτια
τρα κατά των ατμών όταν υπάρχει
1. Πηγαίνετε αμέσως σε μία βρύση ή στο
σα- φής αναφορά στην ετικέτα του
μπουκάλι για το πλύσιμο των ματιών.
γεωργι- κού φαρμάκου.
2. Κρατήστε τα μάτια ανοιχτά.
 Μην αυξάνετε την πίεση εφαρμογής.
3. Ξεπλύνετε τα μάτια με νερό για 10
το κεφάλι προς τα πίσω ή να είναι γυρι-
λε- πτά.
σμένος στο πλάι σε περίπτωση που
4. Αφήστε το νερό να τρέξει στα μάτια
κάνει εμετό. Εάν ζεσταίνεται και
με κατεύθυνση από την άκρη του
ιδρώνει πρέ- πει να δροσιστεί ενώ εάν
προσώ- που προς τη μύτη.
κρυώνει κα- λύψτε τον με ένα
σκέπασμα ή με ρούχα.
Σε περίπτωση επαφής με το σώμα
 Μην επιτρέψετε στο άτομο αυτό να κα-
1. Αφαιρέστε απευθείας τη μολυσμένη
πνίσει ή να πιει, ειδικά όταν πρόκειται
προστατευτική ενδυμασία.
για αλκοολούχο ποτό, γάλα ή οποιαδή-
2. Καθαρίστε σχολαστικά το μέρος του
ποτε άλλη λιπαρή ουσία (ελαιόλαδο).
σώ- ματος που ήρθε σε επαφή με το
 Καλέστε αμέσως το Κέντρο Δηλητηριά-
γεωργι- κό προϊόν με νερό και σαπούνι.
σεων.
3. Αλλάξτε την προστατευτική ενδυμασία
και φορέστε καθαρά ρούχα.
3.6. Μέσα Ατομικής Προστασίας
Η χρήση μέσων ατομικής προστασίας
Σε περίπτωση που νιώσετε δυσκολία
κατά την εφαρμογή των γεωργικών
στην αναπνοή
φαρμά- κων αποτελεί βασικό μέτρο
1. Βγείτε έξω (ή παραμείνετε έξω).
πρόληψης.
2. Απομακρυνθείτε από το χώρο που έγινε
Η προστασία της υγείας, πριν από οποιο-
η εφαρμογή.
δήποτε χειρισμό γεωργικού φαρμάκου
3. Καθίστε κάτω και αναπνεύστε κρατώ-
πρέ- πει να γίνει συνήθεια όπως ακριβώς
ντας σταθερή αναπνοή.
έχει συμβεί με τη χρήση της ζώνης
4. Αναζητήστε βοήθεια.
ασφαλείας πριν την οδήγηση.
Εάν νιώσετε αδιαθεσία κατά τη
Ακόμη και στις περιπτώσεις που δεν ανα-
διάρκεια ή μετά την εφαρμογή του
φέρονται συγκεκριμένα μέσα ατομικής
γεωργικού φαρ- μάκου επισκεφτείτε το
προ- στασίας στην ετικέτα, θεωρείται ότι
γιατρό. Δείξτε την ετικέτα του φαρμάκου
κατά την εφαρμογή των γεωργικών
που χρησιμοποιήσα- τε. Η ετικέτα περιέχει
φαρμάκων οι ψεκαστές φοράνε ολόσωμη
πληροφορίες που εί- ναι απαραίτητες για
φόρμα εργασί- ας και γάντια.
τη σωστή αντιμετώπιση του προβλήματος.
Διαβάστε προσεκτικά την ετικέτα!
3.5. Μέτρα πρώτων βοηθειών
3.6.1. Ποια μέσα ατομικής
 Σε περίπτωση δηλητηρίασης, αντιδρά-
προστασίας πρέπει να
στε ψύχραιμα και γρήγορα.
χρησιμοποιούνται
 Τοποθετήστε το άτομο που έπαθε δηλη-
Τα μέσα ατομικής προστασίας που πρέπει
τηρίαση σε ένα καθαρό και καλά
να χρησιμοποιούνται αναγράφονται στο τμή-
αεριζό- μενο μέρος.
μα της ετικέτας με τίτλο “Προφυλάξεις”.
 Ελέγξτε πως εισήλθε το γεωργικό προϊόν
Όταν δεν γίνεται αναφορά ή αναγράφονται
στον οργανισμό.
μόνο γενικές πληροφορίες για τα μέσα
 Κρατήστε την ετικέτα και συλλέξτε όσο
ατομικής προστασίας ο χρήσης πρέπει να
το δυνατό περισσότερες λεπτομέρειες
φοράει πά- ντοτε τα παρακάτω μέσα
για το ατύχημα προκειμένου να ενημε-
ατομικής προστασί- ας ανάλογα με την
ρώσετε το γιατρό καταλλήλως.
εργασία που εκτελεί:
 Είναι πολύ σημαντικό το άτομο που
έπα- θε δηλητηρίαση να διατηρήσει Κατά την παρασκευή του ψεκαστικού
σταθερή την αναπνοή του. Εάν υγρού
χρειαστεί, εφαρ- μόστε τεχνητή Τα ελάχιστα προτεινόμενα μέσα ατομι-
αναπνοή. Ο ασθενής πρέ- πει να είναι κής προστασίας είναι τα εξής:
ξαπλωμένος με την πλάτη και
 Φόρμα
 Ανθεκτικά γάντια νιτριλίου
 Λαστιχένιες μπότες – με τη φόρμα
να εί- ναι έξω από τις μπότες
Εικόνα: Ετικέτα γεωργικού φαρμάκου.
 Προσωπίδα
 Μάσκα κατά της σκόνης, όταν χρησιμο-
ποιούνται γεωργικά φάρμακα σε μορφή
σκόνης
Κατά την εφαρμογή των γεωργικών
φαρμάκων
Τα ελάχιστα προτεινόμενα μέσα ατομι-
κής προστασίας είναι τα εξής :
 Φόρμα
 Γάντια νιτριλίου
 Λαστιχένιες μπότες (με τη φόρμα να εί-
ναι έξω από τις μπότες)
 Καπέλο
 Μάσκα κατά υγρών και στερεών αιω-
ρούμενων σωματιδίων σκόνης και ψε-
καστικού νέφους (π.χ. όταν η εφαρμογή
γίνεται σε ψηλές καλλιέργειες, σε θερμο-
κήπια κ.ά.)
Καθαρισμός εξοπλισμού εφαρμογής
Τα ελάχιστα προτεινόμενα μέσα ατομι-
κής προστασίας είναι τα εξής:
 Φόρμα
 Γάντια νιτριλίου
 Λαστιχένιες μπότες (με τη φόρμα να εί-
ναι πάνω από τις μπότες)
 Καπέλο
3.6.2. Είδη μέσων ατομικής
προστασίας (ΜΑΠ)
Τα μέσα ατομικής προστασίας πρέπει
να είναι εγκεκριμένα για την προστασία
κατά τη χρήση γεωργικών φαρμάκων. Τα
συνή- θη παντελόνια ή γάντια δεν
παρέχουν την απαιτούμενη προστασία.
Μόνο τα μέσα ατο- μικής προστασίας που
ικανοποιούν τις ελά- χιστες απαιτήσεις
συγκεκριμένων δοκιμών, με τις οποίες
αποδεικνύεται η αποτελεσμα- τικότητα
προστασίας του χρήστη, πρέπει να
χρησιμοποιούνται.
Οι παρακάτω προτάσεις δεν έχουν ως
στόχο να παρουσιάσουν μία διεξοδική
λίστα με όλα τα μέσα ατομικής
προστασίας που κυκλοφορούν στη
ευρωπαϊκή αγορά αλλά περισσότερο στο
να εστιάσουν στις ιδιότη- τες που πρέπει
να διαθέτουν τα μέσα ατο- μικής
προστασίας για να προστατεύουν το
χρήστη. Όλα τα μέσα ατομικής προστασίας
πρέπει να φέρουν τη σήμανση CE.
3.6.3. Προστατευτική ενδυμασία
κορμού- ποδιών (φόρμα)
Οι φόρμες προστασίας που είναι κατάλ-
ληλες για το χειρισμό των γεωργικών φαρ-
μάκων πρέπει να προστατεύουν από τα
υγρά, το ψεκαστικό νέφος και τις πιτσιλιές
Εικόνα: Φόρμα προστασίας ψεκαστή (σακάκι-παντελόνι).
και να είναι εργονομικές καλύπτοντας ολό-
κληρο το σώμα (μπορεί να είναι ολόσωμη ή
δύο τμήματα, σακάκι & παντελόνι). Οι
φόρ- μες πρέπει να είναι ειδικά
εγκεκριμένες για χρήση γεωργικών
φαρμάκων.
3.6.4. Γάντια
Τα γάντια όταν εφαρμόζονται γεωργι-
κά φάρμακα πρέπει να είναι σύμφωνα με
το πρότυπο ΕN 374 – Γάντια κατά των χημι-
κών και των μικροοργανισμών. Κατά την πα-
ρασκευή του ψεκαστικού υγρού όπου τα
γε- ωργικά φάρμακα είναι σε αδιάλυτη
μορφή συστήνεται να γίνεται χρήση
ανθεκτικών γαντιών νιτριλίου και μόνο.
3.6.5. Μάσκα
Η μάσκα πρέπει να προστατεύει το πρό-
Εικόνα: Προστατευτικά γάντια νιτριλίου.
Εικόνα: Μάσκα με φίλτρο για προστασία από την έκθεση από
αναπνοής.
σωπο του ψεκαστή από την σκόνη, το ψεκα-
νι της φόρμας.
στικό νέφος και τους ατμούς
Ουσιαστικά υπάρχουν 2 ειδών μάσκες :
3.6.7. Καπέλο
1. Μάσκες μίας χρήσης κατά της σκό-
Ο τύπος του καπέλου δεν είναι τόσο ση-
νης και του ψεκαστικού νέφους – Αυτές
μαντικός με την προϋπόθεση όμως ότι δια-
οι μάσκες έχουν μικρή διάρκεια ζωής
θέτει πλατύ γείσο προστατεύοντας καλύτε-
και έχουν τη σήμανση FF (facial filter)
ρα πρόσωπο και κεφάλι και δεν διαπερνάται
η οποία ακολουθείται από τις
από το ψεκαστικό νέφος.
προδιαγρα- φές προστασίας του φίλτρου
: P2 or P3.
3.6.8. Προσωπίδα
2. Μάσκες πολλαπλών χρήσεων κατά της
Η προσωπίδα χρησιμοποιείται κατά την
σκόνης, του ψεκαστικού νέφους και των
ατμών – Οι μάσκες αυτές διαθέτουν
απο- σπώμενα φίλτρα τα οποία έχουν
μεγαλύ- τερη διάρκεια ζωής.

Είδη φίλτρων:
1. Μηχανικά φίλτρα P1, P2, P3: Συγκρατούν
στερεά και υγρά σωματίδια και ο
βαθμός προστασίας αυξάνει σύμφωνα
με τον αριθμό που ακολουθεί το
γράμμα P.
2. Χημικά φίλτρα A, B, E, K: Κάθε γράμμα
αντιστοιχεί σε προστασία από συγκε-
κριμένα είδη ατμών ή αερίων. Τα γράμ-
ματα ακολουθούνται από αριθμούς, ενώ
ο βαθμός προστασίας αυξάνει σύμφω-
να με τον αριθμό που ακολουθεί το
αντί- στοιχο γράμμα.
Οι μάσκες πρέπει να φέρουν τη σήμανση
CE που να ακολουθείται από 4 αριθμούς.
 Κατά της σκόνης και του ψεκαστικού κατασκευασμένες από ανθεκτικό λάστιχο.
νέ- φους: P2 (χρησιμοποιείται για τις Πρέπει να φορώνται μέσα από το παντελό-
περισ- σότερες εφαρμογές σε ανοικτούς
χώ- ρους) ή P3.
 Κατά των οργανικών ατμών: φίλτρο A2.
Για τις περισσότερες εφαρμογές στο χω-
ράφι μία μάσκα FFP2 παρέχει ικανοποιητι-
κή προστασία. Όταν εκτός από τη σκόνη και
το ψεκαστικό νέφος, απαιτείται προστασία
και από οργανικούς ατμούς (βλέπε την ετι-
κέτα του φαρμάκου) ο συνδυασμός
φίλτρων A2P2 ή A2P3 παρέχει
ικανοποιητική προ- στασία για τις
περισσότερες περιπτώσεις γε- ωργικών
φαρμάκων.

3.6.6. Μπότες
Οι μπότες πρέπει να είναι αδιάβροχες και
Εικόνα: ΜΑΠ: Λαστιχένιες αδιάβροχες μπότες.

Εικόνα: ΜΑΠ: Καπέλο

 ανάμιξη/φόρτωση του ψεκαστικού διαλύ-
ματος και πρέπει να είναι διαφανής και να
μη θολώνει.

3.6.9. Γυαλιά
Τα γυαλιά πρέπει να εφαρμόζουν καλά,
να έχουν οπές αερισμού και να προστατεύ-
ουν από υγρά και στερεά σωματίδια.

3.6.10. Αποθήκευση των ΜΑΠ

 Διατηρείτε τουλάχιστον δύο σύνολα
όλων των ΜΑΠ.
 Διατηρείτε ξεχωριστά τα μέσα ατομικής
προστασίας που χρησιμοποιείτε από τα
Εικόνα: ΜΑΠ: Προσωπίδα εφεδρικά.
 Φυλάσσετέ τα σε μέρος καθαρό.

Εικόνα: ΜΑΠ: Προστατευτικά γυαλιά

Εικόνα: Αποθήκευση ΜΑΠ

4. Παρασκευή του ψεκαστικού υγρού

4.1. Γενικά
ποι ή ζώα στην ευρύτερη περιοχή
Η παρασκευή του ψεκαστικού υγρού
παρασκευ- ής του ψεκαστικού υγρού ενώ
απαιτεί τη λήψη ειδικών μέτρων προφύλαξης
παράλληλα πρέπει να λαμβάνονται όλα τα
από πλευράς χρήστη. Εκτός από το χειρισμό
απαραίτητα μέτρα πρόληψης για να
των γεωργικών φαρμάκων σε αδιάλυτη μορ-
διασφαλιστεί ότι τυ- χόν λάθη ή ατυχήματα
φή, υπάρχουν και άλλες εργασίες που απαι-
δεν θα προκαλέσουν δυσμενείς επιπτώσεις
τούν ιδιαίτερη προσοχή όπως είναι η ανάμιξη
στο χρήστη, στο περι- βάλλον και στην
και το γέμισμα του βυτίου του ψεκαστικού.
ποιότητα της εφαρμογής.
Η παρασκευή του ψεκαστικού υγρού
απαιτεί υψηλό αίσθημα ευθύνης και πρέπει
Μερικοί βασικοί κανόνες πριν την
να γίνεται μόνο από εκπαιδευμένους χρή-
παρασκευή του ψεκαστικού υγρού είναι οι
στες. Δεν πρέπει να υπάρχουν άλλοι άνθρω-
παρακάτω:
 Διαβάζετε τις ετικέτες και ακολουθείτε
 τις οδηγίες χρήσεως. γικής πρακτικής.
 Φοράτε κατάλληλα μέσα ατομικής προ-
στασίας.
 Ελέγξτε εάν ο εξοπλισμός εφαρμογής εί-
ναι κατάλληλα ρυθμισμένος και δουλεύ-
ει σωστά.
 Ελέγξτε εάν το κουτί πρώτων βοηθειών
και τα τηλέφωνα ανάγκης είναι άμεσα δι-
αθέσιμα.
 Υπολογίστε την ποσότητα του γεωργι-
κού φαρμάκου που απαιτείται για την
εφαρμογή.

4.2. Χώρος παρασκευής του ψεκαστικού

υγρού
Ο χώρος παρασκευής του ψεκαστικού
υγρού πρέπει να είναι συγκεκριμένος, πρα-
κτικός, λειτουργικός και να διασφαλίζει την
προστασία του περιβάλλοντος. Ο καταλλη-
λότερος χώρος θεωρείται εκείνος που βρί-
σκεται κοντά στην αποθήκη των γεωργικών
φαρμάκων. Μπορεί να διαθέτει ή όχι σκε-
πή, δεν πρέπει όμως να περιβάλλεται από
τοίχους. Το πάτωμα πρέπει να είναι στεγα-
νό τουλάχιστον στο σημείο όπου γεμίζεται
το ψεκαστικό μηχάνημα ενώ θα πρέπει
να υπάρχει η δυνατότητα να
συγκρατούνται οι διαρροές σε περίπτωση
ατυχήματος.
Όταν δεν είναι δυνατό να υπάρχει μία
σταθερή θέση, προτείνεται να γίνεται τακτι-
κή εναλλαγή των σημείων παρασκευής έχο-
ντας πάντα στο νου ότι το σημείο πρέπει να
είναι καλά αεριζόμενο και μακριά από αυλά-
κια, πηγάδια, ρυάκια ή άλλη πηγή νερού.

4.3. Ανάγνωση της ετικέτας

Η ετικέτα είναι το επίσημο έγγραφο
που περιέχει όλες τις πληροφορίες σχετικά
με το προϊόν, την ορθή χρήση του και τις
συστά- σεις ασφαλείας. Οι οδηγίες χρήσης
πρέπει να ακολουθούνται πιστά. Η
ανάγνωση της ετι- κέτας είναι υποχρεωτική
τόσο για χρήστες που διαθέτουν εμπειρία
όσο και για αυτούς που παρασκευάζουν το
ψεκαστικό υγρό για πρώτη φορά. Δεν
πρέπει να παραλείπεται η ανάγνωση της
ετικέτας. Είναι πολύ βασικό να
ακολουθούνται οι αρχές της ορθής γεωρ-
4.4. Μέσα ατομικής προστασίας χρησιμοποι- ήσατε για να μετρήσετε
κατά την παρασκευή του το προϊόν και προσθέστε το νερό του
ψεκαστικού υγρού ξεπλύματος στο ψεκαστικό βυτίο.
Τα μέσα ατομικής προστασίας που  Η τοποθέτηση των συσκευασιών και των
πρέ- πει να χρησιμοποιούνται
αναγράφονται στο τμήμα της ετικέτας
με τίτλο “Προφυλάξεις”. Εάν η χρήση
ενός γεωργικού φαρμάκου απαιτεί
ειδικά μέσα ατομικής προστασίας, τότε
γίνεται σαφής αναφορά στην ετικέτα.
Τα ελάχιστα μέσα ατομικής
προστασίας που απαιτούνται για την
παρασκευή του ψε- καστικού υγρού
αναφέρθηκαν στην ενότη- τα 3.6.1 και
είναι τα εξής:
 Φόρμα
 Γάντια νιτριλίου
 Λαστιχένιες μπότες
 Προσωπίδα

4.5. Προφυλάξεις κατά την

παρασκευή του ψεκαστικού
υγρού
 Ανοίξτε τη συσκευασία κρατώντας
την κάθετα και αδειάστε την
προσεκτικά αποφεύγοντας τις
διαρροές και τις πιτσι- λιές. Όταν
ανοίγετε μία μεγάλη συσκευ- ασία
(πάνω από 5 λίτρα) φροντίστε να το
κάνετε με τέτοιο τρόπο που να
επιτρέπει την παράλληλη είσοδο
του αέρα στη συ- σκευασία. Αυτό
εμποδίζει τον παφλασμό και τις
πιτσιλιές έτσι η ροή του φαρμά- κου
γίνεται ομαλά.
 Κρατήστε μακριά το σώμα σας
από τη συσκευασία μειώνοντας
έτσι την πιθα- νότητα να έρθετε σε
επαφή με το γεωρ- γικό προϊόν.
 Μετρήστε την ποσότητα που
χρειάζε- στε με ακρίβεια. Μην
υπολογίσετε πρό- χειρα την
ποσότητα, διότι μπορεί να μην
επιτευχθεί το αναμενόμενο
αποτέλεσμα ακόμα και αν η
διαφορά στην ποσότητα είναι μικρή.
 Μετά τη μέτρηση της ποσότητας
κλείστε τη συσκευασία για να
αποφύγετε πιτσιλι- ές ή τη διαρροή.
 Ξεπλύνετε τα εργαλεία που
 εργαλείων μέτρησης πρέπει να γίνεται σε
Διαδικασία ανάμιξης
επίπεδες, σταθερές επιφάνειες για να μην
1. Υπολογίστε με ακρίβεια την ποσότητα
πέσουν και χυθεί το περιεχόμενο τους.
του νερού και του γεωργικού
 Όταν η εφαρμογή των γεωργικών φαρ-
φαρμάκου που χρειάζεται να γίνει σωστά
μάκων γίνεται με τρακτέρ, θα πρέπει
η επέμβα- ση αποφεύγοντας παράλληλα
να έχετε διαθέσιμο ένα ζευγάρι καθαρά
την πε- ρίσσεια του ψεκαστικού υγρού.
γά- ντια σε περίπτωση που χρειαστεί να
2. Γεμίστε το ψεκαστικό βυτίο μέχρι τη
γί- νει κάποια επισκευή στο ψεκαστικό
μέση με νερό, προσθέστε την απαιτού-
μη- χάνημα (καθαρισμός ακροφυσίων
μενη ποσότητα του γεωργικού φαρμά-
κ.ά.). Εάν παρασκευάζετε ο ίδιος το
κου αναδεύοντας. Προσθέστε την υπό-
ψεκαστι- κό υγρό αλλά χειρίζεστε και το
λοιπη ποσότητα του νερού
τρακτέρ, τότε πρέπει να πλύνετε τα
συνεχίζοντας την ανάδευση.
γάντια που χρησιμοποιήσατε, να τα
3. Εάν απαιτείται η ανάμιξη διάφορων γε-
βγάλετε, να τα τοποθετήσετε στο
ωργικών φαρμάκων (WP, WG) προσθέ-
τρακτέρ και μετά να συνεχίσετε με την
στε στο ψεκαστικό βυτίο πρώτα τα
εφαρμογή.
στερεά (WP, WG) μέχρι να υπάρξει ομο-
γενοποίηση και στη συνέχεια αυτά που
4.6. Παρασκευή του ψεκαστικού υγρού
είναι υγρής μορφής.
κατευθείαν στο ψεκαστικό βυτίο
4. Ελέγξτε τη συνδυαστικότητα των φαρ-
Λόγω της μεγάλης εξέλιξης που έχει επι-
μάκων, ελέγξτε εάν το επιθυμητό μίγμα
τευχθεί με τη βελτίωση της ποιότητας
συστήνεται και εάν το μίγμα έχει ομογε-
της μορφής των γεωργικών φαρμάκων, δεν
νοποιηθεί πριν προσθέσετε το επόμενο
είναι πάντοτε απαραίτητη η αραίωση σε
προϊόν.
δοχείο (pre-mix) πριν το προϊόν μπει στο
5. Αφότου αδειάσετε τις συσκευασίες, πρέ-
ψεκαστι- κό βυτίο. Τα περισσότερα στερεά
πει να εφαρμόσετε το τριπλό ξέπλυμα
γεωργικά φάρμακα μπορούν πλέον να
(βλέπε σχετική ενότητα).
αδειάζονται κα- τευθείαν στο ψεκαστικό
βυτίο. Βασική προ- ϋπόθεση όμως είναι η
ταυτόχρονη λειτουρ- γία του συστήματος
ανάδευσης.

Ανάμιξη / ΝΑΙ ΟΧΙ

Φόρτωση
Ο εξοπλισμός εφαρμογής είναι καθαρός σε καλή κατάσταση και χωρίς διαρροές.
Υπάρχουν διαθέσιμες ταινίες τεφλόν σε περίπτωση που μερικοί σωλήνες χρειάζονται
επιδιόρθωση λόγω διαρροής.
Τα μέσα ατομικής προστασίας είναι καθαρά, σε καλή κατάσταση και έτοιμα για
χρήση από το χρήστη που ετοιμάζει το ψεκαστικό υγρό.
Τα εργαλεία για τη μέτρηση των γεωργικών φαρμάκων είναι καθαρά και
φυλάσσονται στο μέρος που γίνεται η παρασκευή του ψεκαστικού υγρού.
Κοντά στο χώρο υπάρχει δοχείο με νερό για πλύσιμο των χεριών και των ματιών
σε περίπτωση ατυχήματος.
Κοντά στο χώρο παρασκευής του ψεκαστικού υγρού υπάρχει διαθέσιμο
νερό/ντους για πλύσιμο του χρήστη σε περίπτωση ατυχήματος.
Τα τηλέφωνα έκτακτης ανάγκης (αστυνομία, κέντρο πρώτων βοηθειών, κέντρο
δηλητηριάσεων, πυροσβεστική) καθώς και το κουτί πρώτων βοηθειών βρίσκονται σε
μόνιμο εμφανές σημείο και τα στοιχεία ενημερώνονται τακτικά.
Υπάρχουν τα μέσα για την εφαρμογή του τριπλού ξεπλύματος των κενών
συσκευασιών.
Τα κενά συσκευασίας αφού τοποθετηθούν σε σάκους, φυλάσσονται στο
χώρο αποθήκευσης των γεωργικών φαρμάκων.
4.7. Πίνακας ελέγχου
κινήσετε την εργασία. Εάν κατά τον έλεγχο
Η ασφάλεια κατά την παρασκευή του
κάποιο από τα παραπάνω σημεία του πίνα-
ψεκαστικού υγρού είναι ζωτικής σημασί-
κα δεν καλύπτεται τότε θα πρέπει να το δι-
ας. Προτείνεται λοιπόν να χρησιμοποιήσε-
ορθώσετε.
τε τον παραπάνω πίνακα ελέγχου πριν ξε-

5. Τριπλό ξέπλυμα των κενών συσκευασιών

5.1. Γενικά για το τριπλό ξέπλυμα

4. Αδειάστε το νερό στο ψεκαστικό βυτίο.
Αφότου αδειάσετε τις συσκευασίες των
5. Επαναλάβετε άλλες 2 φορές τα βήματα
γεωργικών φαρμάκων, πρέπει να εφαρμό-
2-4.
σετε το τριπλό ξέπλυμα.
6. Μετά οι συσκευασίες πρέπει να αχρη-
Το τριπλό ξέπλυμα των συσκευασιών
στεύονται, κατά προτίμηση χωρίς να κα-
εφαρμόζεται μόνο σε άκαμπτες συσκευα-
ταστρέφεται η ετικέτα και να τοποθε-
σίες γεωργικών φαρμάκων χωρητικότητας
τούνται σε ειδικές σακούλες για συλλογή
μέχρι 25L/25kg που πρόκειται να χρησιμο-
των κενών συσκευασιών.
ποιηθούν για την παρασκευή του ψεκαστι-
κού υγρού.
5.3. Γενικές οδηγίες για τις κενές
Το τριπλό ξέπλυμα των κενών συσκευα- συσκευασίες
σιών έχει τα παρακάτω πλεονεκτήματα:  Μην πετάτε ποτέ τις κενές συσκευασίες
 Οικονομία: Μία συσκευασία η οποία δεν απρόσεκτα.
έχει ξεπλυθεί τρεις φορές μπορεί να
περιέ- χει μέχρι και 5% από το γεωργικό
προϊόν.
 Αποτελεσματικότητα: Με το τριπλό ξέ-
πλυμα χρησιμοποιείται όλη η ποσότητα
του γεωργικού φαρμάκου έτσι αυξάνεται
η αποτελεσματικότητα της επέμβασης.
 Ασφάλεια: Με το τριπλό ξέπλυμα η συ-
σκευασία δεν περιέχει υπολείμματα συ-
νεπώς αποφεύγεται ο κίνδυνος δηλητη-
ρίασης και άλλων ατυχημάτων.
 Περιβαλλοντικά: Μία συσκευασία που
έχει ξεπλυθεί τρεις φορές δεν ρυπαίνει
το περιβάλλον.
Το περιεχόμενο των εύκαμπτων συ-
σκευασιών (οποιασδήποτε χωρητικότητας)
αλλά και των σκληρών συσκευασιών μεταξύ
25L/25 Kg και 250L/250 Kg πρέπει να αδειά-
ζει τελείως προτού γίνει το ξέπλυμα.

5.2. Διαδικασία για το τριπλό ξέπλυμα

1. Αδειάστε πλήρως το περιεχόμενο της
συσκευασίας στο ψεκαστικό βυτίο.
2. Γεμίστε τη συσκευασία με νερό κατά 1/3.
3. Κλείστε τη συσκευασία και ανακινείτε Εικόνα: Τριπλό ξέπλυμα κενών συσκευασίας γεωργικών
φαρμάκων.
έντονα για μερικά δευτερόλεπτα.
 Μην πετάτε ποτέ τις κενές συσκευασίες
 Πρακτικές οι οποίες ήταν αποδεκτές
στον αγρό (καλλιεργήσιμες ή ακαλλιέρ-
κατά το παρελθόν, όπως το κάψιμο, το
γητες εκτάσεις), σε ποτάμια, ρυάκια ή
θάψιμο ή η διάθεση των συσκευασιών
αρ- δευτικά κανάλια ούτε σε κάδους
στους κάδους κατοικημένων περιοχών
οικιακών απορριμμάτων κατοικημένων
θεωρούνται σήμερα ακατάλληλες.
περιοχών.
 Συμβουλευτείτε τον προμηθευτή σας
 Μην καίτε ποτέ τις συσκευασίες.
ή τη βιομηχανία γεωργικών φαρμάκων
 Μην επαναχρησιμοποιείτε κενές
για το σύστημα συλλογής κενών
συσκευ- ασίες για οποιοδήποτε λόγω
συσκευασι- ών που βρίσκεται εν ισχύ.
γιατί μπορεί να περιέχουν υπολείμματα.

6. Εφαρμογή γεωργικών φαρμάκων σμό σε τρίτους (συνεργείο εφαρμογών),

6.1. Γενικά
Ο στόχος κατά την εφαρμογή ενός
γεωρ- γικού φαρμάκου σε μία καλλιέργεια
είναι να ελεγχθούν άλλοι ανεπιθύμητοι
οργανισμοί που υπάρχουν στην καλλιέργεια.
Η επίτευξη αυτού του στόχου εξαρτάται
από πολλούς παράγοντες οι οποίοι δεν
πρέπει να αγνο- ούνται. Η μη σωστή
εφαρμογή ενός γεωργι- κού φαρμάκου
εκτός από τη σπατάλη που γίνεται στο ίδιο
το προϊόν, μπορεί να προ- καλέσει
προβλήματα στην καλλιέργεια και να
οδηγήσει σε υψηλή έκθεση του χρήστη
(ψεκαστή) και ρύπανση του περιβάλλοντος.
Με τις παρακάτω συστάσεις δίδεται
έμφαση στα θέματα ασφαλούς χρήσης των
γεωργι- κών φαρμάκων.

6.2. Σημεία για προσοχή και έλεγχο πριν

την εφαρμογή
 Ελέγξτε ότι δεν υπάρχουν άλλα άτομα ή
ζώα στην περιοχή όπου πρόκειται να
γί- νει η εφαρμογή του γεωργικού
φαρμά- κου.
 Διαβάστε την ετικέτα του φαρμάκου
που θα εφαρμόσετε και να βεβαιωθείτε
ότι την κατανοείτε.
 Μην πίνετε αλκοόλ πριν από κάθε
εφαρ- μογή.
 Εάν χρησιμοποιείτε τρακτέρ, σιγουρευ-
τείτε ότι διαθέτετε καθαρά γάντια σε πε-
ρίπτωση που χρειαστεί να γίνει κάποια
επισκευή στο ψεκαστικό μηχάνημα.
 Σε περίπτωση που αναθέτετε τον ψεκα-
 σιγουρευτείτε ότι διαθέτουν τις
απαιτού- μενες ικανότητες και το
κατάλληλο ψεκα- στικό μηχάνημα
και είναι επίσημα εξου-
σιοδοτημένοι για αυτήν την εργασία.

6.3. Κατά τη διάρκεια της εφαρμογής

6.3.1. Χρήση ΜΑΠ

Στις ετικέτες των γεωργικών
φαρμάκων υπάρχει συγκεκριμένο τμήμα
με τίτλο “Προ- φυλάξεις” στο οποίο
αναγράφονται οι ελά- χιστες
απαιτήσεις των μέσων ατομικής προ-
στασίας που απαιτούνται. Εάν ένα
γεωργικό προϊόν απαιτεί συγκεκριμένα
μέσα ατομικής προστασίας αυτά
αναφέρονται στην ετικέ- τα. Τα
ελάχιστα μέσα ατομικής προστασί- ας
που απαιτούνται κατά την διάρκεια της
εφαρμογής ενός οποιουδήποτε
γεωργικού φαρμάκου είναι τα
παρακάτω:
 Φόρμα προστασίας
 Γάντια νιτριλίου
 Λαστιχένιες μπότες
 Καπέλο
Όλα τα μέσα ατομικής προστασίας
εκτός από το καπέλο πρέπει να φέρουν
τη σήμαν- ση CE
 Τα γάντια είναι σημαντικό να είναι από
νιτριλίο (προσοχή διότι τα γάντια
κουζί- νας δεν παρέχουν την
απαιτούμενη προ- στασία).
 Η ανάγνωση της ετικέτας είναι απαραί-
τητη διότι εκεί αναφέρεται εάν
απαιτού- νται επιπλέον ή
εξειδικευμένα μέσα ατο- μικής
προστασίας (ποδιά, μάσκα κατά
 της σκόνης, μάσκα κατά των ατμών, γραμμές φύτευσης στε-
γυ- αλιά κ.α).
 Οι βοηθοί των χρηστών των γεωργικών
φαρμάκων πρέπει επίσης να είναι προ-
στατευμένοι με τα κατάλληλα μέσα ατο-
μικής προστασίας.

6.3.2. Προφυλάξεις κατά τη διάρκεια

της εφαρμογής
 Κρατήστε μακριά ανθρώπους και ζώα
από την περιοχή εφαρμογής του γεωργι-
κού φαρμάκου.
 Μην τρώτε, πίνετε ή καπνίζετε κατά τη
διάρκεια της εφαρμογής.
 Μην καθαρίζετε τα ακροφύσια (μπεκ)
με το στόμα σας.

6.3.3. Έλεγχος καιρικών συνθηκών

Ελέγξτε τις καιρικές συνθήκες, διότι μπο-
ρούν να επηρεάσουν την αποτελεσματικό-
τητα και την ασφάλεια της εφαρμογής.
 Μην εφαρμόζετε γεωργικά φάρμακα
όταν πνέουν ισχυροί άνεμοι.
 Το ψεκαστικό νέφος που μεταφέρεται
με τον αέρα μπορεί να είναι επικίνδυ-
νο όταν ο άνεμος πνέει με
κατεύθυνση προς τον χρήστη, άλλες
καλλιέργειες, πηγές νερού, ζώα ή
σπίτια.
 Μερικά γεωργικά φάρμακα ξεπλένονται
εύκολα με τη βροχή οπότε μία ξηρή πε-
ρίοδος μετά τον ψεκασμό είναι απαραί-
τητη.
 Αποφύγετε την εφαρμογή γεωργικών
φαρμάκων τις ζεστές ώρες της ημέρας.

6.3.4. Ορθή εφαρμογή του

γεωργικού φαρμάκου
Η αποτελεσματικότητα ενός γεωργικού
φαρμάκου εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από
τον σωστό τρόπο εφαρμογής ενώ έχει επι-
πτώσεις και στην ασφάλεια του χρήστη και
του περιβάλλοντος.
 Στις ψηλές καλλιέργειες όπου η εφαρμο-
γή γίνεται με κατεύθυνση προς τα πάνω,
η έκθεση του χρήστη αυξάνεται.
 Σε καλλιέργειες όπου τα φυτά
αναπτύσ- σονται σε περιορισμένο
χώρο, τα φυτά είναι ψηλά και οι
 νές, η έκθεση του χρήστη αυξάνεται ελάχιστες περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Επί-
από τα ήδη ψεκασμένα φύλλα. σης με την κατάλληλη ρύθμιση του εξοπλι-
 Σε ψεκασμούς υψηλού όγκου με σμού εφαρμογής ο ψεκασμός γίνεται
χειρο- κίνητο εξοπλισμό εφαρμογής σωστά και ομοιόμορφα στη συνιστώμενη
το μήκος και η κατεύθυνση του δόση.
άξονα ψεκασμού, η ταχύτητα και η Πριν γίνει η ρύθμιση, ελέγξτε εάν ο εξο-
φορά του ψεκασμού (προς τα πλισμός εφαρμογής δουλεύει σωστά, βεβαι-
εμπρός ή προς τα πίσω) επηρε-
άζουν σε πολύ σημαντικό βαθμό
την έκ- θεση του χρήστη.
Ψεκάζοντας με φορά προς τα πίσω
αποφεύγεται η επαφή με το ήδη
ψεκασμένο φύλλωμα και την άμε-
ση έκθεση στο ψεκαστικό νέφος.

6.3.5. Εξοπλισμός Εφαρμογής

Ελέγξτε με μηχανικές και
λειτουργικές δομικές τον εξοπλισμό
εφαρμογής και εξα- σφαλίστε ότι
βρίσκεται σε καλή κατάσταση.
Χρησιμοποιήστε τον εξοπλισμό
εφαρμογής σύμφωνα με τις οδηγίες
χρήσης των γεωργι- κών φαρμάκων.
Αυτό αποτελεί βασική προ- ϋπόθεση για
την επιτυχία της εφαρμογής.
Διαβάστε τις συστάσεις του
κατασκευα- στή και ελέγξτε εάν αυτές
ταιριάζουν με την εφαρμοζόμενη
καλλιέργεια, την περιοχή, το στάδιο
ανάπτυξης των φυτών και τους
εχθρούς ή τις ασθένειες που πρέπει να
κα- ταπολεμηθούν.
Ο εξοπλισμός εφαρμογής είναι
πολύ βα- σικό να είναι κατάλληλα
ρυθμισμένος και σωστά συντηρημένος
ανεξάρτητα από το είδος του.

6.3.6. Ρύθμιση του

εξοπλισμού
εφαρμογής
(βαθμονόμηση)
Η κατάλληλη ρύθμιση του
εξοπλισμού εφαρμογής είναι πολύ
βασική για την απο- τελεσματική
εφαρμογή των γεωργικών φαρ- μάκων.
Με την κατάλληλη ρύθμιση του
εξοπλι- σμού εφαρμογής επιτυγχάνεται
οικονομία στο γεωργικό φάρμακο ενώ
η εφαρμογή γί- νεται με
αποτελεσματικό τρόπο και με τις
ωθείτε ότι δεν υπάρχουν σωλήνες με διαρ- Το τρακτέρ είναι ένα όχημα που πρέ-
ροές και ότι τα ακροφύσια (μπεκ) δεν είναι
βουλωμένα. Ελέγξτε επίσης εάν το μανόμε-
τρο λειτουργεί σωστά και εάν τα φίλτρα εί-
ναι καθαρά.
Ο εξοπλισμός εφαρμογής πρέπει να ρυθ-
μίζεται τουλάχιστον μία φορά το χρόνο. Η
κατάλληλη ρύθμιση μπορεί επίσης να γίνει
όποτε γίνονται αλλαγές σε μέρη του εξοπλι-
σμού ή πριν τη διαδικασία της εφαρμογής.
Επίσης, με τη σωστή ρύθμιση αποφεύγεται ή
περιορίζεται σημαντικά η περίσσεια του
ψε- καστικού υγρού στο τέλος της
εφαρμογής.

6.3.7. Χρήση τρακτέρ με καμπίνα

Η χρήση τρακτέρ που διαθέτει καμπίνα
μειώνει σημαντικά την έκθεση του χρήστη.
Η επιλογή του εξοπλισμού εφαρμογής
πρέπει να γίνεται σύμφωνα με τις
συνθήκες που επικρατούν στον αγρό
(περιοχή, τοπο- γραφικά χαρακτηριστικά,
καλλιέργεια, απο- στάσεις φύτευσης κ.ά.)
έτσι ώστε να επιτευ- χθεί η μέγιστη
αποτελεσματικότητα με το μικρότερο
δυνατό κόστος. Επειδή το τρα- κτέρ
αποτελεί μία σημαντική επένδυση, ο
χρήστης πρέπει να επωφεληθεί από αυτό
στο μέγιστο βαθμό.
Όπου είναι εφικτό, προτείνεται να γίνε-
ται χρήση τρακτέρ με καμπίνα. Το επιπλέον
κόστος για αυτήν την επένδυση αντισταθμί-
ζεται από την παροχή υψηλής ασφάλειας και
άνεσης στον χρήστη.
Μελέτες που έχουν πραγματοποιηθεί σε
διάφορες χώρες αποδεικνύουν ότι η χρήση
τρακτέρ με καμπίνα μειώνει την έκθεση του
χρήστη κατά 10 φορές περίπου. Η καμπίνα
προστατεύει το χρήστη από τις εξωτερικές
συνθήκες (ατμοσφαιρικούς ρύπους, ψεκα-
στικό νέφος κ.ά.). Η καμπίνα θα πρέπει επί-
σης να είναι εγκεκριμένη και πιστοποιημέ-
νη. Οι απαιτήσεις που πρέπει να πληρούνται
απεικονίζονται σε πινακίδα που αναγράφει
τον φορέα πιστοποίησης (EC ή ΟΕCD)
που πραγματοποίησε όλες τις δοκιμές.

6.3.8. Προφυλάξεις κατά τη

χρήση τρακτέρ
πει να χρησιμοποιείται με ιδιαίτερη καλλιέργειας και της μπάρας ψε-
προσο- χή και σύμφωνα με τις κασμού)
υποδείξεις του κα- τασκευαστή. Για
παράδειγμα, παρακάτω θα δείτε μερικές 6.3.9. Περίσσεια ψεκαστικού υγρού
γενικές κατευθυντήριες οδηγί- ες για την Ένας χρήστης που διαθέτει εμπειρία κατά
ασφαλή χρήση των τρακτέρ.
 Εξοικειωθείτε με το τρακτέρ πριν το
χρη- σιμοποιήσετε.
 Αποφύγετε την πιθανότητα να
αναπο- δογυρίσει το τρακτέρ σε
επικλινή εδάφη και σε κλειστές
στροφές.
 Μη συνδέετε μηχανήματα που είναι
πολύ βαριά για τη δύναμη τρακτέρ.
 Μην το χρησιμοποιείτε υπερβολικά
για πολλές ώρες.
Επίσης όταν χρησιμοποιείτε
τρακτέρ για τον ψεκασμό πρέπει να
τηρείτε τους παρα- κάτω κανόνες:
 Όταν χρησιμοποιείτε τρακτέρ με
καμπί- να, πρέπει να έχετε
διαθέσιμο ένα ζευ- γάρι καθαρά
γάντια σε περίπτωση που χρειαστεί
να γίνει κάποια επισκευή στο
ψεκαστικό μηχάνημα (καθαρισμός
ακρο- φυσίων-μπεκ, κ.ά.).
 Το ψεκαστικό μηχάνημα πρέπει να
είναι κλειστό όταν το τρακτέρ
στρίβει στο τέ- λος των γραμμών
φύτευσης.
 Αποφύγετε να ψεκάσετε περιοχές
πέραν της εφαρμοζόμενης
καλλιέργειας. Δώ- στε ιδιαίτερη
προσοχή σε σημεία όπου
υπάρχουν αυλάκια ή άλλες πηγές
νερού και διατηρήστε αψέκαστες
ζώνες. Δια- σφαλίστε ότι το
ψεκαστικό νέφος δεν μεταφέρεται
σε άλλες περιοχές. Όπου συμβεί
αυτό ελέγξτε τα αίτια προκειμέ-
νου να διορθώσετε την κατάσταση.
Πιθανοί λόγοι είναι οι εξής:
 Πολύ ισχυρός άνεμος
 Υπερβολική πίεση στα
ακροφύσια (μπεκ)
 Ακατάλληλος τύπος ακροφυσίου (μπεκ)
για τον τύπο της εφαρμογής
 Η μπάρα ψεκασμού με τα
ακροφύσια (μπεκ) είναι πολύ ψηλά
(απόσταση μετα- ξύ της
την παρασκευή του ψεκαστικού υγρού
διευκρινιστούν τα αίτια που οδήγησαν στην
μπο- ρεί να υπολογίζει ακριβώς την
περίσσεια του ψεκαστικού υγρού για να γί-
ποσότητα που απαιτείται. Σε γενικές
νουν οι απαιτούμενες προσαρμογές έτσι
γραμμές, δεν πρέπει να περισσεύει
ώστε να μην περισσέψει ψεκαστικό υγρό
ψεκαστικό υγρό όταν οι χρήστες εφαρμόζουν
σε μελλοντικές εφαρμογές.
γεωργικά φάρμακα κάθε χρόνο, στα ίδια
αγροτεμάχια, με κατάλληλα ρυθμι- σμένο τον
6.3.10. Πίνακας ελέγχου
εξοπλισμό εφαρμογής τους.
Πρωταρχικό ρόλο για την εφαρμογή
Παρόλα αυτά σε περίπτωση περίσσειας
ενός γεωργικού φαρμάκου αποτελεί πλέον
ψεκαστικού υγρού, η διαδικασία που πρέπει
η ασφάλεια. Προτείνεται λοιπόν να χρησι-
να ακολουθείται είναι η εξής: η
μοποιήσετε τον παρακάτω πίνακα ελέγχου
ποσότητα που περίσσεψε αραιώνεται με
πριν ξεκινήσετε να εφαρμόζετε ένα γεωργι-
νερό κατά 10 φορές και στη συνέχει
κό προϊόν. Εάν κατά τον έλεγχο κάποιο από
εφαρμόζεται σε ένα κομμάτι του αγρού με
τα παρακάτω σημεία του πίνακα δεν καλύ-
βλάστηση που δεν προορίζεται για
πτεται τότε θα πρέπει να το διορθώσετε.
κατανάλωση από ανθρώ- πους ή ζώα. Στην
περίπτωση αυτή πρέπει να

Εφαρμογή ΝΑΙ ΟΧΙ

Ο εξοπλισμός εφαρμογής είναι καθαρός, σε καλή κατάσταση και χωρίς διαρροές.

Υπάρχουν καθαρά γάντια μέσα στο τρακτέρ.
Ο εξοπλισμός εφαρμογής είναι σωστά ρυθμισμένος.
Κοντά στο σημείο εφαρμογής υπάρχει δοχείο με καθαρό νερό για πλύσιμο των
ματιών ή τρεχούμενο νερό σε περίπτωση ατυχήματος.
Κοντά στο σημείο εφαρμογής υπάρχει μέρος για πλύσιμο των χεριών.
Υπάρχει σαφής διαδικασία σε περίπτωση ατυχήματος, τηλέφωνα έκτακτης ανάγκης
(αστυνομία, κέντρο πρώτων βοηθειών, κέντρο δηλητηριάσεων, πυροσβεστική)
καθώς και κουτί πρώτων βοηθειών. Όλα τα στοιχεία ενημερώνονται τακτικά και
βρίσκονται διαθέσιμα σε μόνιμο εμφανές σημείο.
Ο χρήστης γνωρίζει ποια διαδικασία να ακολουθήσει σε περίπτωση περίσσειας
του ψεκαστικού υγρού.
Όλες οι εφαρμογές γεωργικών φαρμάκων καταγράφονται (τοποθεσία, καλλιέργεια,
γεωργικό προϊόν και δραστική ουσία, εφαρμοζόμενη ποσότητα και ημερομηνία
εφαρμογής).
Μετά την εφαρμογή: Ο εξοπλισμός καθαρίζεται για να είναι έτοιμος για την
επόμενη εφαρμογή.

7. Μετά την εφαρμογή γεωργικών φαρμάκων

7.1. Γενικά μετά την εφαρμογή και στην τελευταία

Αμέσως μετά την εφαρμογή ενός γεωρ-
γικού φαρμάκου πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη
προσοχή σε 3 σημεία:
1. Ανάγνωση και συμμόρφωση με τις οδη-
γίες που αναγράφονται στην ετικέτα του
γεωργικού φαρμάκου όσον αφορά στο
χρόνο επανεισόδου στην καλλιέργεια
 επέμβαση πριν τη συγκομιδή.
2. Συντήρηση και καθαρισμό του
εξοπλι- σμού εφαρμογής και των
μέσων ατομι- κής προστασίας.
3. Ατομική υγιεινή του ψεκαστή.

7.2. Χρόνος επανεισόδου

στην καλλιέργεια
Η εφαρμογή κάποιων γεωργικών φαρ-
μάκων θέτει ως περιορισμό συγκεκριμέ- δίνεται όταν ο εξοπλισμός δεν χρησιμοποι-
νο χρόνο επανεισόδου μετά την εφαρμογή
του γεωργικού φαρμάκου στην ψεκασμένη
καλλιέργεια (χρόνος επανεισόδου). Σε τέτοι-
ες περιπτώσεις πρέπει να λαμβάνονται όλες
οι προφυλάξεις προκειμένου να αποφευχθεί
η ακούσια είσοδος στα ψεκασμένα αγροτε-
μάχια. Ένας τρόπος για να γίνει αυτό είναι
να αναρτηθούν πινακίδες που να δηλώνουν
ότι το χωράφι έχει ψεκαστεί απαγορεύοντας
την είσοδο σε αυτό.
Για όλα τα γεωργικά φάρμακα στα οποία
έχει καθοριστεί χρόνος επανεισόδου, γίνε-
ται σαφής αναφορά στην ετικέτα του.
Όταν η είσοδος στο χωράφι πρέπει
απα- ραιτήτως να γίνει μέσα σε 24 ώρες
από τη στιγμή που έγινε η εφαρμογή, τότε
επιβάλ- λεται η χρήση μέσων ατομικής
προστασίας.

7.3. Τελευταία επέμβαση πριν τη

συγκομιδή
Αμέσως μετά από κάθε εφαρμογή ο
χρή- στης πρέπει να καταγράφει τα
γεωργικά φάρμακα που χρησιμοποίησε,
την ημερο- μηνία εφαρμογής και τη δόση,
για να μην υπάρχει καμία αμφιβολία ως
προς την ημε- ρομηνία συγκομιδής.

7.4. Συντήρηση και καθαρισμός

του εξοπλισμού εφαρμογής
Ο βασικός κανόνας για τον
καθαρισμό και τη συντήρηση του
εξοπλισμού εφαρμο- γής είναι απλός και
πρακτικός:
“Καθαρίζετε και ελέγχετε τον εξοπλισμό
εφαρμογής στο τέλος κάθε ημέρας εργασί-
ας έτσι ώστε να είναι έτοιμος για την επόμε-
νη εφαρμογή”
Ο εξοπλισμός εφαρμογής πρέπει να κα-
θαρίζεται αμέσως μετά από κάθε εφαρμογή.
Τα νερά ξεπλύματος πρέπει να ψεκάζονται
σε ένα κομμάτι του αγρού με βλάστηση
που δεν προορίζεται για κατανάλωση από
αν- θρώπους ή ζώα, μακριά από αυλάκια ή
άλ- λες πηγές νερού.
Ο εξοπλισμός εφαρμογής πρέπει να συ-
ντηρείται σύμφωνα με τις υποδείξεις του κα-
τασκευαστή. Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να
είται για παρατεταμένο χρονικό απομακρύνονται μόνο αφότου έχουν
διάστημα διότι τότε η συντήρησή του καθαριστεί, να αποφεύ- γετε να αγγίζετε με
θα πρέπει να εί- ναι πιο σχολαστική. τα χέρια σας την εξωτε- ρική τους
επιφάνεια. Παρακάτω προτείνεται
7.5. Συντήρηση και καθαρισμός
των μέσων ατομικής
προστασίας
Τα μέσα ατομικής προστασίας που
χρη- σιμοποιούνται για τις εφαρμογές
γεωργι- κών φαρμάκων πρέπει να
χρησιμοποιούνται αποκλειστικά και
μόνο για αυτό το σκοπό. Ο καθαρισμός
τους πρέπει να γίνεται στο τέ- λος κάθε
ημέρας εργασίας ενώ εάν δεν είναι σε
καλή κατάσταση πρέπει να
αντικαθίστα- νται π.χ. εάν είναι
σκισμένα.

Πλύσιμο προστατευτικής ενδυμασίας

Η προστατευτική ενδυμασία
πολλαπλών χρήσεων πρέπει να
πλένεται μετά από κάθε εφαρμογή στο
τέλος της ημέρας εργασίας. Το πλύσιμο
μπορεί να γίνεται είτε στο χέρι είτε στο
πλυντήριο, πάντοτε όμως ξεχωρι- στά
από τα καθημερινά ρούχα.
Ακολουθείτε πιστά τις οδηγίες
πλυσίμα- τος του κατασκευαστή.
Διαβάζετε προσεκτικά την ετικέτα
κα- θώς οι οδηγίες φροντίδας και
συντήρησης μπορεί να διαφέρουν.
Ορισμένα είδη προ- στατευτικής
ενδυμασίας μετά το πλύσιμο
χρειάζονται σιδέρωμα διότι έτσι
ανακτούν την αδιαβροχοποίησή τους,
άλλα είδη πρέ- πει να πλένονται σε
χαμηλές θερμοκρασίες κ.λπ.
Οι φόρμες προστασίας μίας χρήσης
πρέ- πει να αντικαθίστανται και να μην
πλένονται διότι χάνουν τις
προστατευτικές τους ιδιό- τητες.
ΠΡΟΣΟΧΗ
Η πιστή τήρηση των οδηγιών
πλυσίματος μπορεί να είναι καθοριστικής
σημασίας για την προστασία σας.

Πλύσιμο γαντιών
Τα γάντια πρέπει να πλένονται με
νερό χωρίς τη χρήση απορρυπαντικού.
Παρόλο που τα γάντια πρέπει να
πως να βγάζετε τα γάντια από τα χέρια σας
Οι μάσκες μίας χρήσης πρέπει να αντικα-
χωρίς να αγγίξετε το εξωτερικό τους:
θίστανται μετά από κάθε χρήση. Τα φίλτρα
1. Βγάλτε το ένα γάντι εν μέρει (μόνο το μέ-
ή οι μάσκες πρέπει να αντικαθίστανται
ρος των δακτύλων).
σύμ- φωνα με τις οδηγίες του
2. Με το χέρι του πρώτου γαντιού,
κατασκευαστή. Σε περίπτωση που δεν
βγάζετε το άλλο γάντι μέχρι τον καρπό.
υπάρχουν τέτοιες οδηγί- ες, η
3. Εισάγετε τον αντίχειρα χωρίς γάντι στο
αντικατάστασή τους πρέπει να γίνεται όταν
ανώτερο μέρος του δεύτερου γαντιού.
αισθανθείτε δυσκολία στην αναπνοή ή
4. Βγάλτε το χέρι και κρατήστε τα γάντια
αντιληφθείτε την παραμικρή οσμή ή γεύση
ενωμένα από την εσωτερική επιφάνεια.
του γεωργικού φαρμάκου που εφαρμόζετε.
Πλύσιμο μποτών
7.6. Ατομική υγιεινή του ψεκαστή
Οι λαστιχένιες μπότες πρέπει να πλένο-
Ο ψεκαστής αφού πλύνει τον εξοπλισμό
νται με νερό ενώ φοράτε ακόμα τα γάντια.
εφαρμογής και τα μέσα ατομικής προστασί-
Μην χρησιμοποιείτε απορρυπαντικό όταν
ας μετά την εφαρμογή του γεωργικού φαρ-
τις πλένετε γιατί μπορεί να επηρεαστεί η
μάκου πρέπει να κάνει ντους με νερό και
στεγανότητά τους.
σαπούνι, να λούσει τα μαλλιά του και να φο-
ρέσει καθαρά ρούχα. Ο χρήστης μπορεί να
Καθαρισμός προσωπίδας, γυαλιών,
ασχοληθεί με τις υπόλοιπες
μάσκας
δραστηριότητές του μόνο αφότου
Τα γυαλιά και η προσωπίδα πρέπει να
ολοκληρώσει την ατομική του υγιεινή.
πλένονται με νερό. Μπορεί επίσης να
Στις περιπτώσεις εκείνες όπου τα γεωρ-
χρησι- μοποιηθεί και ήπιο απορρυπαντικό.
γικά φάρμακα εφαρμόζονται το πρωί και
Οι μάσκες πολλαπλών χρήσεων πρέπει
το απόγευμα της ίδιας μέρας, ο χρήστης
να καθαρίζονται με ένα υγρό πανί. Σε περί-
μπο- ρεί να καθαρίσει τα μέσα ατομικής
πτωση που οι μάσκες φέρουν προσαρμο-
προστα- σίας μετά την πρώτη εφαρμογή,
σμένα φίλτρα, απαιτείται προσοχή για να
να κάνει ντους και το απόγευμα να
μην τα βρέξετε.
χρησιμοποιήσει καθαρά μέσα ατομικής
προστασίας και εν- νοείται να ξανακάνει
ντους.
 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ι
ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ ΕΛΕΓΧΟΥ ΔΙΑΣΠΟΡΑΣ
ΨΕΚΑΣΤΙΚΟΥ ΝΕΦΟΥΣ
 LIFE07 ENV/GR/000266 EcoPest
Παράρτημα Ι - Εγχειρίδιο Spray Drift

ΨΕΚΑΖΩ ΠΕΡΙΟΡΙΖΟΝΤΑΣ ΤΗ ΔΙΑΣΠΟΡΑ

ΤΟΥ ΨΕΚΑΣΤΙΚΟΥ ΝΕΦΟΥΣ (SPRAY
DRIFT)

 Τι είναι η διασπορά ψεκαστικού νέφους (spray drift);

H διασπορά του ψεκαστικού νέφους
την τελική απόθεσή τους όχι στην καλλιέρ-
(spray drift) αφορά στη μετακίνηση των
γεια για την οποία προορίζεται το
σταγονιδίων του ψεκαστικού υγρού κατά
γεωργικό φάρμακο αλλά σε περιοχές ή
την εφαρμογή γεωργικών φαρμάκων και
αποδέκτες που δεν αποτελούν στόχους της
εφαρμογής.

 Με ποιους τρόπους συμβαίνει η διασπορά του ψεκαστικού νέφους;

H διασπορά του ψεκαστικού νέφους
τα εμποδίζοντας την ομαλή κυκλοφορία
(ψ.ν.) μπορεί να συμβεί με 3 τρόπους:
του αέρα) γεγονός που μπορεί να οδηγή-
 Μέσω του ανέμου: Τα σταγονίδια του
σει σε μεταφορά του ψ.ν. σε μεγάλες
ψ.ν. παρασύρονται και μεταφέρονται
απο- στάσεις.
από τον άνεμο. Όσο πιο μικρά είναι, όσο
πιο δυνατός είναι ο άνεμος και όσο πιο με-
γάλο είναι το ύψος από το οποίο απε-
λευθερώνονται —› τόσο πιο μακριά δια-
σπείρονται/μεταφέρονται.
 Θερμικά: Τα σταγονίδια του ψ.ν. μεταφέ-
ρονται σε μεγάλες αποστάσεις από θερ-
μικές δίνες που προκύπτουν από αστα-
θείς μετεωρολογικές συνθήκες.
 Αναστροφή: Αυτό συμβαίνει όταν τα στα-
γονίδια του ψ.ν. κατακρατούνται σε στοι-
βάδες αναστροφής που δημιουργούνται
στην ατμόσφαιρα λόγω καιρικών συν-
Εικόνα: Ο άνεμος είναι καθοριστικός παράγοντας για τη
θηκών (θερμά στρώματα αέρα επικα- διασπορά του ψεκαστικού νέφους.
λύπτουν χαμηλότερα ψυχρά στρώμα- [Πηγή: BCPC publications (UK)]

 Τι συνέπειες έχει η διασπορά του ψεκαστικού νέφους;

 Ζημιές σε ευαίσθητες γειτονικές καλλι-
έργειες.
 Αυξημένη έκθεση του ψεκαστή.
 Ρύπανση επιφανειακών υδάτων.
 Έκθεση του ψεκαστή, των παρευρισκο-
μένων, των κατοίκων αγροτικών περιο-
χών και των ζώων.
 και φυσικά… η ποσότητα του γεωρ- γικού
φαρμάκου που ψεκάζει ο αγρό- της δεν πάει
όλη στο χωράφι του!

3
LIFE07 ENV/GR/000266 EcoPest
Παράρτημα Ι - Εγχειρίδιο Spray Drift
Εικόνα: Εκτεταμένη διασπορά ψεκαστικού νέφους κατά την
εφαρμογή γεωργικού φαρμάκου (Πηγή: www.topps-life.org)

40
 Τι να κάνω για να περιορίσω τη διασπορά του ψεκαστικού νέφους;
Α. Οι 7 παράγοντες που μπορώ να ελέγξω & να ρυθμίσω:
1. Ακροφύσια (μπεκ)
 Χρησιμοποιείτε κατά το δυνατόν ακρο-
φύσια χαμηλής διασποράς.
 Χρησιμοποιείτε ακροφύσια που παρά-
γουν μέτρια ή χοντρά σταγονίδια ψεκα-
σμού και αποφύγετε αυτά που παράγουν
πολύ λεπτό ψεκαστικό νέφος διότι αυτό
παραμένει στον αέρα περισσότερο χρό-
νο, είναι πιο ελαφρύ, παρασύρεται ευκο-
λότερα από τον αέρα και σε
μεγαλύτερες αποστάσεις.
 Έχετε υπόψη τον παρακάτω πίνακα.
2. Πίεση
 Ταιριάξτε την πίεση του ακροφυσίου με
το μέγεθος του ώστε να έχετε σωστή
εκροή ψεκασμού για τον απαιτούμενο
ψεκαστικό όγκο (συμβουλευτείτε το εγ-
χειρίδιο του κατασκευαστή).
 Χρησιμοποιήστε πίεση <4 bar όπου είναι
δυνατόν (αποφύγετε πιέσεις >5 bar).
3. Επιλογή γεωργικού φαρμάκου
 Προτιμήστε σκευάσματα που μπορούν
να χρησιμοποιηθούν για ψεκασμό με
μέ- τριου μεγέθους ή χοντρά σταγονίδια.
 Αποφύγετε τη χρήση σκευασμάτων με
μεγάλη πτητικότητα.
 Χρησιμοποιήστε -εάν υπάρχει- ένα πρό-
σθετο/βοηθητική ουσία (adjuvant) για
μείωση της διασποράς.
Μέγεθ Κατακράτησ
Εκνέφωση
ος η στο
σταγονιδ φύλλωμα
ίων
Πολύ ψιλή πολύ Καλή
λεπτά
Ψιλή Καλή
Μέτρια Καλή
4. Συντήρηση ψεκαστικού εξοπλισμού
 Ελέγξτε όλα τα ακροφύσια αν είναι
φθαρμένα ή βουλωμένα και αλλάξτε
όποιο χρειάζεται.
 Ελέγξτε την ομοιομορφία του ψεκασμού
των ακροφυσίων κατά μήκος της μπά-
ρας.
 Καθαρίστε ή αλλάξτε τα ακροφύσια που
δεν ψεκάζουν σωστά ως προς την
ποσό- τητα και την ομοιομορφία.
 Ελέγξτε όλα τις σωληνώσεις και τα φίλ-
τρα που περνά το ψεκαστικό υγρό για δι-
αρροές και βουλώματα.
5. Ταχύτητα ελκυστήρα (τρακτέρ)
Κρατήστε την ταχύτητα του τρακτέρ
όσο πιο χαμηλή μπορείτε, ανάλογα με τον
ψεκαστικό σας εξοπλισμό και το έδαφος
(όσο αυξάνει η ταχύτητα του τρακτέρ τόσο
μεγαλώνει η διάτμηση του αέρα στο
υγρό που εκνεφώνεται στο ακροφύσιο με
απο- τέλεσμα τα σταγονίδια να
παγιδεύονται και να μεταφέρονται σε δίνες
πίσω από το ψε- καστικό).
6. Απόσταση μπάρας ψεκασμού από
έδαφος ή την καλλιέργεια
Η απόσταση της μπάρας ψεκασμού από
το στόχο (δηλ. το έδαφος για ζιζανιοκτονία
ή την καλλιέργεια για άλλα γεωργικά φάρ-
μακα) επηρεάζει τη διασπορά του ψεκαστι-
Δυνητικό
Χρησιμοποιείται για: ς
κίνδυνος
για
διασπορ
ά
Εξαιρετικές περιπτώσεις Υψηλός
Καλή κάλυψη
Τα περισσότερα σκευάσματα &
χρήσεις
Αδρή Μέτρια Ζιζανιοκτόνα εδάφους
Πολύ αδρή Κακή Υγρά λιπάσματα

πολύ Πολύ
χονδρά μικρός
κού νέφους. Συγκεκριμένα όσο μεγαλώνει η
ευκολία απόθεσης του ψ.ν. στο έδαφος, βλ.
απόσταση της μπάρας από το στόχο ή/και
και σχετικό πίνακα παραπάνω στον παράγο-
όσο αυξάνει η απόσταση μεταξύ των ακρο-
ντα Ακροφύσια).
φυσίων στη μπάρα τόσο αυξάνει η επίδρα-
 Για 100-1100 ακροφύσια τύπου «fan»
ση του ανέμου στη διασπορά του ψ.ν.
κρατήστε την μπάρα ψεκασμού 50 εκ.
Επίσης όσο πιο ψηλά εκνεφώνεται το
από το έδαφος/καλλιέργεια (75 εκ. για
ψεκαστικό υγρό (δημιουργία και απελευ-
800 ακροφύσια αντίστοιχα).
θέρωση σταγονιδίου στον αέρα) τόσο με-
 Χαμηλώστε την μπάρα ψεκασμού στα
γαλύτερη απόσταση έχει να διασχίσει μέ-
40 εκ. από το έδαφος/καλλιέργεια αν ο
χρι να κατακαθίσει στο έδαφος ή στα
άνε- μος δυναμώνει κατά τη διάρκεια
φυτά. Για αυτό το λόγο οι ψηλές
του ψε- κασμού.
καλλιέργειες επει- δή απαιτούν ψεκασμό
 Ένας πρακτικός τρόπος να ρυθμίσετε
από μεγαλύτερη από- σταση από το
σωστά την απόσταση της μπάρας ψεκα-
έδαφος είναι πιο επικίνδυνες για διασπορά
σμού από το έδαφος ή την καλλιέργεια
ψεκαστικού νέφους. (Εδώ παί- ζει ρόλο και
είναι ακολουθώντας το σχήμα.
η πυκνότητα και ο τύπος της κώμης της
καλλιέργειας διότι επηρεάζει την

Εικόνα: Ρύθμιση απόστασης μπάρας ψεκασμού από το έδαφος ή την καλλιέργεια.

7. Όγκος Εφαρμογής (ψεκαστικός
μάκου στα σταγονίδια και απαιτούν μι-
όγκος)
κρά ακροφύσια ή/και μεγάλη ταχύτητα
 Ακολουθείτε τις οδηγίες στην ετικέτα
στο τρακτέρ.
του σκευάσματος.
 Αποφύγετε πολύ μεγάλους όγκους εφαρ-
 Αποφύγετε τους πολύ μικρούς όγκους
μογής που μπορούν να οδηγήσουν σε
εφαρμογής που έχουν ως αποτέλεσμα
απορροή του φαρμάκου από το φύλλω-
μεγάλη συγκέντρωση γεωργικού φαρ-
μα της καλλιέργειας.

Β. Οι 3 παράγοντες που πρέπει να παρακολουθώ:

1. Άνεμος
3. Όρια χωραφιού και αψέκαστες ζώνες
 Μην ψεκάζετε με άνεμο >6 m/sec (22
 Αφήνετε αψέκαστες ζώνες στα όρια του
km/h).
χωραφιού σας όταν αυτό απαιτείται (βλ.
 Μην ψεκάζετε σε συνθήκες απόλυτης
ετικέτα σκευάσματος).
άπνοιας.
 Σκεφτείτε να αφήσετε αψέκαστες ζώ-
 Όταν είναι εφικτό ψεκάζετε με με τον
νες αν είστε κοντά σε ευαίσθητες καλλι-
άνεμο κάθετο στη κατεύθυνση κίνησης
έργειες ή σε υδάτινους αποδέκτες όπου
του ψεκαστικού για να αποφύγετε την
μπορεί να φτάσει το ψεκαστικό νέφος.
έκθεση του εαυτού σας στο νέφος.
 Σκεφτείτε το ενδεχόμενο να αφήστε πα-
 Ψεκάζετε όταν η κατεύθυνση του
ρόχθια βλάστηση να αναπτυχθεί στα
ανέ- μου δεν είναι προς την μεριά
όρια του χωραφιού σας για να ελαττώ-
υδάτων, κατοικημένων περιοχών ή
σετε τη διασπορά του νέφους σε γειτο-
ευαίσθητων καλλιεργειών.
νικές καλλιέργειες ή στα νερά.
 Να θυμάστε ότι η παρόχθια βλάστηση
2. Θερμοκρασία και σχετική υγρασία
 Επιλέξτε να ψεκάσετε κάποια ώρα της ευνοεί και προστατεύει τη
ημέρας με θερμοκρασία <280C. βιοποικιλότη- τα των ειδών και την
 Ψεκάζετε με σχετική υγρασία >45%. «υγεία» του χωρα- φιού σας.

ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΨΕΚΑΣΜΟ ΝΑ

ΠΡΟΣΕΧΩ
1
Υδάτινους αποδέκτες
2
Κατάλληλη επιλογή
3
ακροφυσίων
4 Παρευρισκόμενους (π.χ.
σχολείο)
Πίεση ψεκασμού όχι
5
υψηλή Ταχύτητα ανέμου
6 Γειτονικά σπίτια, κήπους

7 Ανοιχτά παράθυρα
Εικόνα: Σημεία προσοχής κατά τον ψεκασμό.
 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙΙ
ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ
 LIFE07 ENV/GR/000266 EcoPest
Παράρτημα ΙΙ - Διαχείριση Αποβλήτων

ΟΔΗΓΙΕΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΧΡΗΣΗΣ ΓΕΩΡΓΙΚΩΝ ΦΑΡΜΑΚΩΝ

Σύστημα συλλογής υγρών αποβλήτων

Heliosec
πλαστική μεμβράνη η οποία συλλέγεται και
Το Heliosec είναι ένα σύστημα συλλο-
καταστρέφεται ως τοξικό απόβλητο από
γής υγρών αποβλήτων τα οποία προέρχο-
την εταιρεία SYNGENTA.
νται από εκπλύσεις ψεκαστικών μηχανη-
μάτων. Πρόκειται για ένα ανοικτό σύστημα
το οποίο περιβάλλεται από ένα κατάλληλο
πλέγμα έτσι ώστε να μην υπάρχει πρόσβα-
ση από ζώα και έντομα. Έχει χωρητικότη-
τα 2500L. Ο πυθμένας του είναι επικαλυμ-
μένος από κατάλληλη πλαστική μεμβράνη,
η οποία έχει ελεγχθεί για την ανθεκτικότη-
τά της σε διάφορα αγροχημικά προϊόντα
και αποτελεί το μοναδικό αναλώσιμο του
συστήματος. Τα υγρά απόβλητα με τη θερ-
μοκρασία και τον αέρα εξατμίζονται και το
στερεό υπόλειμμα παραμένει στην ειδική
Εικόνα: Heliosec: σύστημα συλλογής υγρών αποβλήτων.

Α B

Εικόνα: A, B: Το σύστημα περιβάλλεται από κατάλληλο προστατευτικό πλέγμα.

Α B

Εικόνα: A, B: Ο πυθμένας του συστήματος είναι επικαλυμμένος από πλαστική μεμβράνη.

4
Εικόνα: Αρχή μεθόδου λειτουργίας του συστήματος Heliosec.
(Πηγή: http://www.terre-net.fr/observatoire-technique-cul-
turale/appros-phytosanitaire/article/heliosec-adivalor-syn-
genta-residus-pulverisateur-216-69924.html) Εικόνα: Γράφημα της πτώσης της στάθμης των υγρών
αποβλήτων στην δεξαμενή του Heliosec με την πάροδο του
χρόνου.

Κριτήρια επιλογής του κατάλληλου χώρου για την τοποθέτηση του συστήματος συλλογής
υγρών αποβλήτων Heliosec

Οι παράμετροι οι οποίες θα πρέπει να

 Απόσταση από υδάτινη επιφάνεια (πο-
ληφθούν υπόψη για την επιλογή του
τάμι, σημείο συλλογής βροχής κλπ.): άνω
χώρου τοποθέτησης του συστήματος
των 5 μέτρων.
Heliosec εί- ναι οι ακόλουθες:
 Το Heliosec δεν μπορεί να εγκατασταθεί
 Απόσταση από κατοικημένη περιοχή:
σε περιοχή επιρρεπή σε πλημμύρες.
άνω των 30 μέτρων.
Οι παραπάνω αποστάσεις προτείνονται
 Απόσταση από χώρο εργασίας όπου
κυρίως από τη Syngenta στα πλαίσια της
οι άνθρωποι δουλεύουν 8 ώρες την
ορθής γεωργικής πρακτικής. Είναι αλήθεια
ημέρα: άνω των 10 μέτρων.
ότι σε χώρους όπου είναι τοποθετημένο το
 Απόσταση από μικρό δρόμο ο οποίος θα
σύστημα συλλογής αποβλήτων, ενδέχεται
βρίσκεται στον ίδιο ιδιοκτησιακό χώρο
κατά το άδειασμα των βυτίων με τα
με το σύστημα Heliosec: άνω του 1
απόβλη- τα να προκληθεί κίνδυνος για τους
μέ- τρου.
παρευρι- σκόμενους ανθρώπους.
 Απόσταση από μέρος όπου βρίσκεται
Τέλος, στην επιλογή του χώρου
άλλο σύστημα Heliosec: άνω των 100
τοποθέ- τησης του συστήματος Heliosec
μέτρων.
πρέπει να ληφθεί υπόψη η δυνατότητα
 Απόσταση από άλλη ιδιοκτησία (όχι κα-
αξιοποίησης του άνεμου και του ήλιου στο
τοικία): άνω των 10 μέτρων.
έπακρο.

Σύστημα συλλογής στερεών απορριμμάτων

Περιβαλλοντικά κριτήρια επιλογής

τοπροστατευτικών προϊόντων (φ.π.) και ει-
θέσεων τοποθέτησης κάδων
δικότερα των πλαστικών μπουκαλιών εί-
συλλογής κενών συσκευασίας
ναι το τριπλό ξέπλυμα πριν την τοποθέτησή
φυτοπροστατευτικών προϊόντων
τους σε πλαστική σακούλα και την απόρρι-
Απαραίτητη προϋπόθεση για την ορθή
ψή τους σε ειδικό κάδο.
διαχείριση των κενών συσκευασίας των φυ-
Οι καλλιεργητές-ψεκαστές πρέπει να
λαμβάνουν υπόψη τους τις αναλυτικές οδη-
νειες.
γίες σχετικά με την ορθή διαδικασία καθαρι-
Οι κάδοι συλλογής πρέπει να
σμού/ξεπλύματος των κενών συσκευασίας
τοποθετού- νται κοντά στις ζώνες
των φ.π. και την περαιτέρω απόρριψή
καλλιέργειας και σε σημεία εμφανή με
τους σε ειδικούς κάδους. Με τον τρόπο
εύκολη πρόσβαση (κοντά σε δρόμο) ώστε
αυτό ελα- χιστοποιείται η πιθανότητα
να διευκολύνεται και η δια- δικασία
διασποράς υπο- λειμμάτων φ.π. στο
συλλογής από κατάλληλο όχημα.
περιβάλλον και ιδιαίτε- ρα σε υδάτινους
Οι παραγωγοί πρέπει να προμηθεύονται
πόρους. Παρόλα αυτά, τα σημεία
ειδικές πλαστικές σακούλες συσκευασίας τις
τοποθέτησης των κάδων πρέπει να
οποίες θα χρησιμοποιούν για τη μεταφορά
απέχουν μία ελάχιστη απόσταση ασφαλεί-
των κενών συσκευασίας στους ειδικούς κά-
ας 20 μέτρων από πιθανές υδάτινες επιφά-
δους.

Πρωτόκολλο Διαχείρισης Πλαστικών Κενών Συσκευασιών Γεωργικών Φαρμάκων

1. Το πλαστικό μπουκάλι ανοίγεται με με-

είναι δυνατή η παραλαβή των στερε-
γάλη προσοχή, ώστε να μην καταστρα-
ών αυτών αποβλήτων από την Ελληνι-
φεί το πώμα. Το περιεχόμενο του
κή Εταιρεία Ανακύκλωσης και Αξιοποίη-
γεωρ- γικού φαρμάκου αδειάζεται
σης (Ε.Ε.Α.Α.) και η περαιτέρω διαχείρισή
πλήρως στη δεξαμενή-βυτίο ανάμιξης
τους ως μη επικίνδυνα απόβλητα.
του ψεκαστι- κού διαλύματος.
6. Με αυτόν τον τρόπο, τα πλαστικά
2. Το άδειο πλαστικό κενό συσκευασίας γε-
κενά συσκευασίας γεωργικών
ωργικού φαρμάκου ξεπλένεται τρεις (3)
φαρμάκων θε- ωρούνται ως μη
φορές βάσει της σχετικής διαδικασίας (3-
επικίνδυνα απόβλητα, διότι με το
πλο ξέπλυμα).
τριπλό ξέπλυμά τους επιτυγ- χάνεται η
3. Τα ξεπλυμένα και στεγνά κενά συσκευα-
συγκέντρωση των υπολειμμά- των της
σίας γεωργικών φαρμάκων τοποθετού-
δραστικής ουσίας σε αυτές να είναι
νται στην ειδική πλαστική σακούλα που
μικρότερη του 0,1 % (Guidelines on
βρίσκεται στον αποθηκευτικό χώρο του
Management Options for Empty
εκάστοτε παραγωγού.
Pesticide Containers WHO, Food and
4. Μόλις η πλαστική αυτή σακούλα γεμίσει
Agriculture Organization of the United
με πλυμένα κενά συσκευασίας, τοποθε-
Nations, May 2008, ΝΟΜΟΣ υπ΄αριθ.
τείται στον ειδικό κόκκινο κάδο.
2939, 2001 Συσκευασίες και εναλλακτι-
5. Σε τακτά χρονικά διαστήματα διεξάγο-
κή διαχείριση των συσκευασιών και άλ-
νται από το Εργαστήριο Χημικού Ελέγ-
λων προϊόντων – Ίδρυση Εθνικού Ορ-
χου Γεωργικών Φαρμάκων του Τμήματος
γανισμού Εναλλακτικής Διαχείρισης
Ελέγχου Γεωργικών Φαρμάκων και Φυ-
Συσκευασιών και Άλλων Προϊόντων
τοφαρμακευτικής του Μπενακείου Φυ-
(Ε.Ο.Ε.Δ.Σ.Α.Π.) και άλλες διατάξεις).
τοπαθολογικού Ινστιτούτου δειγματολη-
7. Στην περίπτωση που η συγκέντρωση
ψίες και χημικές αναλύσεις σε δείγματα
των υπολειμμάτων δραστικής ουσίας
των συσκευασιών που συλλέγονται. Στην
στα κενά συσκευασίας γεωργικών φαρ-
περίπτωση που διαπιστώνεται πειραμα-
μάκων είναι μεγαλύτερη του 0,1 %, θα
τικά ότι τα υπολείμματα γεωργικών φαρ-
γίνεται διαχείριση αυτών ως επικίνδυνα
μάκων είναι αρκετά χαμηλά κι εντός των
τοξικά απόβλητα με αποτέλεσμα την
απαιτούμενων ορίων (βλ. σημείο 6), τότε
αύ- ξηση του συνολικού κόστους.
 ΦΥΛΛΑΔΙΟ ΟΔΗΓΙΩΝ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΛΑΣΤΙΚΩΝ
ΚΕΝΩΝ ΣΥΣΚΕΥΑΣΙΩΝ ΓΕΩΡΓΙΚΩΝ ΦΑΡΜΑΚΩΝ

3-πλό Ξέπλυμα

Ανοίγετε το πλαστικό μπουκάλι με μεγάλη

ΒΗΜΑ 4o: Τοποθετείστε την ξεπλυμέ-
προσοχή, ώστε να μην καταστραφεί το
νη κενή συσκευασία ανάποδα
πώμα. Αφού αδειάσετε πλήρως το
σε κατάλληλο σημείο, ώστε να
περιεχόμενο του γεωργικού φαρμάκου στη
στραγγίξουν τελείως τα νερά
δεξαμενή-βυ-
που τυχόν έχουν απομείνει.
τίο ανάμιξης του ψεκαστικού διαλύματος:
ΒΗΜΑ 5o: Τοποθετείστε τις ξεπλυμένες κε-
ΒΗΜΑ 1o: Γεμίστε την κενή πλαστική συ-
νές συσκευασίες στην πλαστική
σκευασία κατά το 1/3 του όγκου
σακούλα που σας έχει δοθεί.
της με καθαρό νερό.
ΒΗΜΑ 6o: Τοποθετείστε τη σακούλα μέσα
ΒΗΜΑ 2o: Τοποθετείστε το πώμα και αφού
στον ειδικό κόκκινο κάδο.
κλείσετε καλά τη συσκευασία
ανακινείστε δυνατά έτσι ώστε
το νερό να ξεπλύνει όλες τις
εσωτερικές επιφάνειες της συ- Σημεία τοποθέτησης κάδων
σκευασίας.
1. ΑΝΤΛΙΟΣΤΑΣΙΟ ΑΚΟΝΤΙΟΥ
ΒΗΜΑ 3o: Αδειάστε το νερό του ξεπλύμα- 2. ΚΕΝΤΡΟ - ΣΙΔΗΡΟΔΡΟΜΙΚΟΣ
τος στη δεξαμενή που γίνεται η ΣΤΑΘΜΟΣ ΔΑΥΛΕΙΑΣ
ανάμιξη του ψεκαστικού διαλύ- 3. ΑΝΤΛΙΟΣΤΑΣΙΟ ΧΑΙΡΩΝΕΙΑΣ (ΚΑΡΑΜΟΥ-
ματος κρατώντας τη συσκευα- ΣΑ-ΔΙΠΛΑ ΣΤΟ ΠΡΟΧΩΜΑ)
σία ανάποδα για 30 δευτερόλε- 4. ΑΕΡΟΓΕΦΥΡΑ ΣΙΔΗΡΟΔΡΟΜΙΚΗΣ
πτα ώστε να στραγγίσει καλά. ΓΡΑΜ- ΜΗΣ ΘΟΥΡΙΟΥ
Επαναλάβετε τα βήματα 5. ΔΙΑΣΤΑΥΡΩΣΗ ΑΓΙΟΥ ΒΛΑΣΙΟΥ
1 έως 3 τρεις φορές
 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙΙΙ
ΣΧΕΤΙΚΗ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ
 LIFE07 ENV/GR/000266 EcoPest
Παράρτημα ΙΙΙ - Νομοθεσία

Ανασκόπηση της ισχύουσας νομοθεσίας όσον αφορά στη διαχείριση επικίνδυνων αποβλήτων και
ειδικότερα κενών συσκευασίας φυτοπροστατευτικών προϊόντων (φ.π.)

Με την Οδηγία 2009/128/ΕΚ του Ευρωπα- Ο Νόμος 2939/2001 καλύπτει όλες τις
ϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της συσκευασίες που διατίθενται στην αγορά
21ης Οκτωβρίου 2009 σχετικά με την
κοινή θέση του Συμβουλίου που αφορά τον
καθο- ρισμό πλαισίου κοινοτικής δράσης με
σκοπό την επίτευξη ορθολογικής χρήσης
των γε- ωργικών φαρμάκων ορίζονται τα
ακόλουθα σε σχέση με τη διαχείριση των
αποβλήτων που αφορούν γεωργικές
δραστηριότητες:
Ο χειρισμός των γεωργικών φαρμάκων,
που περιλαμβάνει την αποθήκευση, την αραί-
ωση και την ανάμειξη των γεωργικών φαρμά-
κων και τον καθαρισμό του εξοπλισμού εφαρ-
μογής γεωργικών φαρμάκων μετά τη χρήση,
καθώς και η ανάκτηση και διάθεση των μειγ-
μάτων των βυτίων, των κενών συσκευασιών
και των καταλοίπων των γεωργικών
φαρμάκων ευνοεί ιδιαίτερα την ανεπιθύμητη
έκθεση των ανθρώπων και του
περιβάλλοντος. Ενδείκνυ- ται, επομένως, να
προβλεφθούν ειδικά μέτρα για τις
δραστηριότητες αυτές, συμπληρωματι- κά
των μέτρων που προβλέπονται με την οδη-
γία 2006/12/ΕΚ του Ευρωπαϊκού
Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 5ης
Απριλίου 2006, για τα στερεά απόβλητα και
με την οδηγία 91/689/ ΕΟΚ του Συμβουλίου,
της 12ης Δεκεμβρίου 1991, για τα
επικίνδυνα απόβλητα. Τα μέτρα θα πρέπει
επίσης να διέπουν και τους μη επαγγελ-
ματίες χρήστες, δεδομένου ότι υπάρχει μεγά-
λη πιθανότητα ακατάλληλου χειρισμού από τη
συγκεκριμένη ομάδα χρηστών, λόγω ελλιπών
γνώσεων.
Όσον αφορά στην εναλλακτική
διαχείρι- ση των συσκευασιών και άλλων
προϊόντων, γενικότερα, οι σχετικές διατάξεις
θεσπίστη- καν στη χώρα μας με το Νόμο
υπ΄αριθ. 2939 του 2001. Ο εν λόγω νόμος
αφορά στην εναρμόνιση της χώρας μας με
την κοινοτική Οδηγία 94/62/ΕΚ για τις
συσκευασίες και τα απορρίμματα
συσκευασίας.

53
και όλα τα απόβλητα των συσκευασιών
που προέρχονται από τη βιομηχανία,
το εμπό- ριο, τα γραφεία, τα
καταστήματα, τις υπη- ρεσίες, τα
νοικοκυριά ή οποιαδήποτε άλλη πηγή,
ανεξάρτητα από τα υλικά από τα
οποία αποτελούνται, με την επιφύλαξη
των υφιστάμενων ποιοτικών
απαιτήσεων για τις συσκευασίες, όπως
οι απαιτήσεις ασφαλεί- ας, προστασίας
της υγείας και της υγιεινής των
συσκευασμένων προϊόντων ή των υφι-
σταμένων απαιτήσεων περί
μεταφοράς, και με την επιφύλαξη των
διατάξεων της οδη- γίας 91/689/ΕΟΚ
του Συμβουλίου της 12ης Δεκεμβρίου
1991 σχετικά με τα επικίνδυνα
απόβλητα.
Η Χώρα μας εναρμονίστηκε με τις
δια- τάξεις της οδηγίας 91/689/ΕΟΚ με
την ΚΥΑ 13588/725/2006 (ΦΕΚ B
383/28.3.06) «Μέ-
τρα όροι και περιορισμοί για την
διαχείριση επικινδύνων αποβλήτων»
οπότε και αντικα- ταστήθηκε η ΚΥΑ
19396/1546/1997 «Μέτρα και όροι για
τη διαχείριση επικινδύνων απο-
βλήτων».
Σύμφωνα με την κείμενη
νομοθεσία απαγορεύεται ρητά η
ανεξέλεγκτη απόρρι- ψη, καύση ή
ταφή των στερεών αποβλήτων (μεταξύ
αυτών και οι πλαστικές συσκευασίες
γεωργικών φαρμάκων).
Με σκοπό την πρόληψη της
ρύπανσης, οι επιλογές διάθεσης των
στερεών αποβλή- των είναι:
 η ανακύκλωση, και
 η ανάκτηση ενέργειας
Με το Νόμο 2939/2001
καθορίζονται με- ταξύ των άλλων, οι
ευθύνες των διαχειρι- στών
συσκευασιών και άλλων προϊόντων,
καθώς και οι όροι και προϋποθέσεις
για την οργάνωση συστημάτων
εναλλακτικής δια- χείρισης
συσκευασιών και τίθενται ως αρχές η
πρόληψη, η επαναχρησιμοποίηση –
ανα- κύκλωση και η ανάκτηση
ενέργειας. Επίσης, σύμφωνα με τον εν
λόγω νόμο, οι διαχειρι-
LIFE07 ENV/GR/000266 EcoPest
Παράρτημα ΙΙΙ - Νομοθεσία

στές συσκευασιών/άλλων προϊόντων, είναι

πλαστικές παλέτες και κιβώτια όσον αφορά
υποχρεωμένοι είτε να οργανώσουν ατομικά
τα επίπεδα συγκέντρωσης που καθορίζει η
συστήματα είτε να συμμετέχουν σε
Οδηγία 94/62/ΕΚ για τις συσκευασίες και τα
συλλογι- κά συστήματα εναλλακτικής
απόβλητα συσκευασιών.
διαχείρισης.
2001/171/ΕΚ Απόφαση της Επιτροπής
Επισημαίνεται ότι η κοινοτική Οδηγία
της 19ης Φεβρουαρίου 2001, για τον καθο-
94/62/ΕΚ έχει τροποποιηθεί με την Οδηγία
ρισμό των όρων παρέκκλισης όσον αφορά
2004/12/ΕΚ του Συμβουλίου της 11ης Φε-
τις γυάλινες συσκευασίες σε σχέση με τα επί-
βρουαρίου 2004, ώστε με τον καθορισμό
πεδα συγκέντρωσης βαρέων μετάλλων που
νέων ποσοτικών στόχων για την αξιοποίη-
θεσπίζονται στην Οδηγία 94/62/ΕΚ σχετικά
ση και ανακύκλωση κάθε επί μέρους υλι-
με τις συσκευασίες και τα απορρίμματα συ-
κού των αποβλήτων των συσκευασιών και
σκευασίας.
την πρόβλεψη της λήψης πρόσθετων προ-
2001/524/ΕΚ Απόφαση της Επιτροπής της
ληπτικών μέτρων για τη διαχείριση των συ-
28ης Ιουνίου 2001 σχετικά µε τη
σκευασιών, να διασφαλίζεται πληρέστερα
δημοσίευση των στοιχείων αναφοράς των
και πιο αποτελεσματικά η επίτευξη των τιθέ-
προτύπων ΕΝ 13428:2000, ΕΝ 13429:2000,
μενων στόχων. Η οδηγία 2004/12 /ΕΚ ενσω-
ΕΝ 13430:2000, ΕΝ 13431:2000 και ΕΝ
ματώθηκε στο εθνικό μας δίκαιο με την
13432:2000 στην Επί-
ΚΥΑ 9268/469/07 (ΦΕΚ 286 Β).
σημη Εφημερίδα των Ευρωπαϊκών Κοινοτή-
Επιπλέον, έχει εκδοθεί η Οδηγία
των στο πλαίσιο της εφαρμογής της
2005/20/ ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου
Οδηγίας 94/62/ΕΚ για τις συσκευασίες και
και του Συμβουλίου της 9ης Μαρτίου 2005
τα απορ- ρίμματα συσκευασίας.
για τρο- ποποίηση της Οδηγίας 94/62/ΕΚ
2005/270/ΕΚ Απόφαση της Επιτροπής
για τις συ- σκευασίες και τα απορρίμματα
της 22ας Μαρτίου 2005 για τον
συσκευασίας. Η εν λόγω Οδηγία αφορά το
καθορισμό των πινάκων του συστήματος
χρονοδιάγραμ- μα επίτευξης των στόχων
βάσεων δε- δομένων σύμφωνα με την
από τα κράτη μέλη που προσχώρησαν στην
Οδηγία 94/62/ΕΚ του Ευρωπαϊκού
Ευρωπαϊκή Ένωση δυνάμει της συνθήκης
Κοινοβουλίου και του Συμ- βουλίου για τις
προσχώρησης της 16ης Απριλίου 2003.
συσκευασίες και τα απορρίμ- ματα
Επιπρόσθετα, έχει εκδοθεί μια σειρά από
συσκευασίας.
κοινοτικές αποφάσεις που ρυθμίζουν
2006/340/ΕΚ Απόφαση της Επιτροπής
επιμέ- ρους θέματα σχετικά με τις
της 8ης Μαΐου 2006 για την τροποποίηση
συσκευασίες και τα απόβλητα συσκευασίας
της απόφασης 2001/171/ΕΚ με σκοπό την
και συγκεκριμέ- να οι εξής:
παράταση της ισχύος των όρων παρέκκλι-
1997/129/ΕΚ Απόφαση της Επιτροπής της
σης για τις γυάλινες συσκευασίες σε σχέση
28ης Ιανουαρίου 1997 για τον καθορισμό
με τα επίπεδα συγκέντρωσης των βαρέων
συ- στήματος αναγνώρισης των υλικών
μετάλλων που θεσπίζει η Οδηγία 94/62/ΕΚ
συσκευ- ασίας σύμφωνα με την Οδηγία
του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμ-
94/62/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου
βουλίου.
και του Συμβου- λίου για τις συσκευασίες
Επιπλέον έχει εκδοθεί η 2005/C 44/13
και τα απορρίμμα- τα συσκευασιών.
Ανακοίνωση της Επιτροπής, στο πλαίσιο της
1999/177/ΕΚ Απόφαση της Επιτροπής
εφαρμογής της Οδηγίας 94/62/ΕΚ του Ευρω-
της 8ης Φεβρουαρίου 1999 σχετικά με
παϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου
την καθιέρωση των όρων παρέκκλισης
της 20ής Δεκεμβρίου 1994 για τις συσκευα-
για τις
σίες και τα απορρίμματα συσκευασίας.

54
Επίσης κυκλοφορούν:
1. ΟΔΗΓΙΕΣ ΦΥΤΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ
ΒΑΜΒΑΚΙ - ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΤΟΜΑΤΑ - ΚΑΛΑΜΠΟΚΙ (Έκδοση 6η - 2012)
2.ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟ ΧΑΜΗΛΩΝ ΕΙΣΡΟΩΝ ΣΤΟ ΒΑΜΒΑΚΙ (Έκδοση 2η - 2012)
3.ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟ ΧΑΜΗΛΩΝ ΕΙΣΡΟΩΝ ΣΤΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΤΟΜΑΤΑ (Έκδοση 2η - 2012)
4.ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟ ΧΑΜΗΛΩΝ ΕΙΣΡΟΩΝ ΣΤΟ ΚΑΛΑΜΠΟΚΙ (Έκδοση 2η - 2012)