NOT

5
MAPEH
Quarter 2 - Module 4

Department of Education ● Republic of the Philippines

 Aralin Nakikilala ang mga Interval Notes ng
1 Iskalang C Mayor

Alamin Natin

Essential Learning Competency:

 Recognizes the notes in the C major scale

Pagkatapos ng aralin na ito, inaasahang makikilala mo ang iba’t-ibang intervals sa

iskalang c mayor; makaawit ng isang bahagi ng awiting may intervals; at makapagpakita ng
hand signals ng Kodaly Hand Sings.

Balikan Natin
Ang Iskalang C Mayor

do re mi fa so la ti do
Ano-ano ang napapansin ninyo sa iskalang C Mayor?
Mahalagang malaman ang bawat pagitan ng nota sa bawat iskala. Dito natin
nasusukat ang taas at baba ng tono.
Ang Major Scale /iskala mayor ay ang pagkakasunod-sunod ng walong tono o nota sa
mga linya at puwang ng limguhit mula sa mababang do hanggang sa mataas na do.
Ang interval ay ang pagitan ng dalawang nota. Ito ay makikilala batay sa kinalalagyan
o posisyon nito sa staff o limguhit. Ang mga interval ay ang mga sumusunod
1. prime(first) inuulit 5. Fifth
2. second 6. sixth
3. third 7. seventh
4. fourth 8. Octave o Oktaba
1

Tuklasin Natin
 Ang Mga Interval
1. Ito ang “Prime” o inuulit. Ito ay notang may magkamukhang posisyon.

1st

mi mi
2. Ito ang “Second Interval”. Ito ay may dalawang hakbang mula sa una hanggang
ikalawang nota.

2nd

1st

mi fa

3. Ito ang “Third Interval”. Ito ay may tatlong hakbang mula sa unang hanggang
ikatlong nota.

3rd

1st
mi so

2
4. Ito ang “Fourth Interval”. Ito ay may apat na hakbang mula sa unang hanggang ikaapat na
nota.

4th

1st
mi la
5. Ito ang “Fifth Interval”. Ito ay may limang hakbang mula sa unang hanggang ikalimang
nota.

5th

1st

mi ti
6. Ito ang “Sixth Interval”. Ito ay may anim na hakbang mula sa unang hanggang ikaanim na
nota.

6th

1st
re ti

3
 7. Ito ang “Seventh Interval”. Ito ay may pitong hakbang mula sa unang hanggang
ikapitong nota.
la

7th

1st
re la

8. Ito ang “Octave o Oktaba”. Ito ay may walong hakbang mula sa unang hanggang
ikawalong nota.

8th

1st
re ti

 Ilang hakbang ang pagitan ng unang nota sa pangalawang nota sa interval na prime?
 Ilang hakbang naman ang pagitan ng bawat nota sa iba pang mga interval na
nabanggit?

Suriin Natin

Subukin mong awitin ang bawat interval na ibinigay sa itaas. Ano ang napansin mo?
Mahirap ba o madali itong awitin?

Umawit Tayo!
a. Sa pamamagitan ng awiting “Kumusta” ipatukoy sa mag-aaral ang mga nota na may
pinakamataas at pinakamababa tono.
b. Muli itong ipaawit at ipagbigyang-diin ang bawat pagitan ng mga nota nito.

4
Tandaan!
Ang bawat tono o nota ay sunod-sunod na umaakyat o tumataas at bumababa na
may nakatakdang pagitan ng mga hakbang.

Pagyamanin Natin
Gawain A
Isulat ang Prime, Second Interval, Third Interval, Fourth Interval, Fifth Interval, Sixth
Interval, Seventh Interval at Octave sa patlang.

1._____________________ 2._____________________ 3._____________________

5
 4.____________________ 5._____________________
Gawain B
Lagyan ng angkop na nota ang bawat limguhit at sundan ang pagitang nakasulat sa bawat isa.

4 th 7 th 6 th

5 th 9 th 3 rd

7 th 8 th 6 th

6
 Isaisip Natin

Mahalagang malaman ang bawat pagitan ng nota sa bawat iskala. Dito natin
nasusukat ang taas at baba ng tono.
Ang Major Scale /iskala mayor ay ang pagkakasunod-sunod ng walong tono o nota
sa mga linya at puwang ng limguhit mula sa mababang do hanggang sa mataas na do.
Ang interval ay ang pagitan ng dalawang nota. Ito ay makikilala batay sa
kinalalagyan o posisyon nito sa staff o limguhit. Ang mga interval ay ang mga sumusunod
1. prime(first) inuulit 5. Fifth
2. second 6. sixth
3. third 7. seventh
4. fourth 8. Octave o Oktaba

Bilang mga bata, bakit kailangang sundin ang tamang tono ng pagkanta at ang
pagkakasunod ng mga ng mga notes sa bawat psosisyon nito sa limguhit o staff.

Isagawa Natin

Gawain C
Isulat ang bilang ng interval ng mga sumusunod na tunog sa patlang.

1. ___________________________

2. __________________________

3. __________________________

7
 8
Balikan Natin
Maaaring magkakaiba ang sagot.
Tuklasin Natin
1. inuulit-magkamukhang posisyon
2. dalawang hakbang
3. tatlong hakbang
4. apat na hakbang
5. limang hakbang
6. anim na hakbang
7. pitong hakbang
8. walong hakbang
Suriin Natin
Maaaring magkakaiba ang sagot.
Pagyamanin Natin
1. dalawang hakbang
2. prime o inuulit
3. limang hakbang
4. tatlong hakbang
5. tatlong hakbang
Susi sa Pagwawasto
5. _________________________
4. ._________________________
Isaisip Natin
1. 6.

_______
2. 7.

3. 8.

4. 9.

9
 5. ______

Isagawa Natin
1. apat na hakbang
2. anim na hakbang
3. pitong hakbang
4. prime intervaval
5. limang hakbang

Sanggunian
http://lrmdsdepedcabanatuan.weebly.com/grade-5-quarter-2-lms.html
Musika at Sining Kagamitan ng Mag-aaral
Halina’t Umawit at Gumuhit, Kagamita ng Mag-aaral

10
 Aralin
Pagtutukoy sa Tunog ng
1.2 Magkasunod na Dalawang Pitches

Alamin Natin

Essential Learning Competency:

 . Identifies successive sounding of two pitches

Sa araling ito ay inaasahang natutukoy ang tunog ng magkasunod na dalawang pitches.

Balikan Natin
Sa nakaraang aralin ay natutunan natin ang pagtukoy sa pagitan ng mga melodic
intervals.

Gawain:
Tukuyin kung ano ang melodic interval ng mga sumusunod. Isulat ang Prime, Second
Interval, Third Interval, Fourth Interval, Fifth Interval, Sixth Interval, Seventh Interval at
Octave sa ilalim ng bawat limguhit.

Source:
https://www.google.com.ph/search?source=univ&tbm=isch&q=images+of+a+boy+and+girl+holding
+book&sa=X&ved=2ahUKEwi-jJv5-
bnqAhXxwosBHVqKAfsQ7Al6BAgKECg#imgrc=_Q8qizVW_EIfkM

11
 Tuklasin Natin

Ang interval ay ang pagitang tono ng dalawang pitches. Ito ay nagpapakita ng

relasyon ng bawat nota na awitin. Maaaring prime, second, third, fourth, fifth, six, seventh, at
octave ang pagitan ng dalawang tono. Sa pagtukoy ng pagitan, bilangin mula sa unang nota
ang itinaas o ibinabang tono hanggang sa ikalawang nota.

Sources:
https://www.google.com/search?q=picture+of+pitch+names+in+music+in+stairs&rlz=1C1GCEA_en
PH850PH850&sxsrf=ALeKk00QRlb346GrXw1CRCGBGo_WHU0gJg:1596166597289&source=ln
ms&tbm=isch&sa=X&ved=2ahUKEwjdk6L4x_bqAhWIyIsBHSwJBTMQ_AUoAXoECA4QAw&bi
w=1366&bih=657#imgrc=YlvifmYZmNh_5M

Pag-aralan ang limguhit sa ibaba

Sagutin ang mga sumusunod:

Ano ang napapansin ninyo sa magkasunod na pitches sa unang sukat ng limguhit?
Sagot: ___________________________________________________________________
12
Ilang hakbang ang itinaas ng tono sa 6th interval?
Sagot: _____________________________________________________________________

Paano ninyo nasasabi na ang pagitang tono o interval ng Octave ay nasa 8th?
Sagot: _____________________________________________________________________

Ano ang tawag sa interval na limang agwat sa bawat note?

Sagot: _____________________________________________________________________

Kailan mo masasabi na nasa 7th interval ang pagitan nito?

Sagot: _____________________________________________________________________

Anong interval ang may agwat o distansiya na dalawa?

Sagot: _____________________________________________________________________

Ibigay ang ngalan ng interval na may agwat o distansiya na apat na note.

Sagot: _____________________________________________________________________

Ano ang tawag sa interval na tatlong pagitan sa bawat note?

Sagot: _____________________________________________________________________

Source:
https://www.google.com.ph/search?q=intervals+in+music+examples&tbm=isch&source=iu&ictx=1&
fir=tp_MRXTmXXVSSM%252C7ZcGx1AMviQEeM%252C_&vet=1&usg=AI4_-kRkaH-
cM4sqO85T7RWNG8gpZS6NGA&sa=X&ved=2ahUKEwjJwsn907rqAhWNOnAKHV4VAlkQ_h0
wAHoECAkQBA&biw=1366&bih=657#imgrc=7ESMq1fL9AfCIM

Suriin Natin
A. Panuto: Gamit ang so-fa syllables kasabay ng Kodaly hand signs. Tukuyin ang pagitang
tono ng magkasunod na dalawanag pitches. Isulat ang tamang sagot katabi ng bawat
simbolo. Mas maiging unawain at sundin mo ang bawat panutong ibinigay sa mga
pagsasanay upang makasagot nang tama sa mga tanong.

13
 1. _____________________

2. _____________________

3. ____________________

15

4. _____________________

5. _____________________

Sources:
https://www.google.com.ph/search?q=kodaly%20hand%20signs%20individual&tbm=isch&tbs=rimg
%3ACcNNuqFXyuVyYUR1p2-bHblG&hl=en&ved=0CAIQrnZqFwoTCPDmv9aSu-
oCFQAAAAAdAAAAABAf&biw=1349&bih=608

14
https://www.google.com/search?q=kodaly+hand+signs&tbm=isch&ved=2ahUKEwiNoo6ByPbqAhU
Ay4sBHe5_BfEQ2-
cCegQIABAA&oq=Kodaly&gs_lcp=CgNpbWcQARgAMgIIADICCAAyAggAMgIIADICCAAyAg
gAMgIIADICCAAyAggAMgIIADoECCMQJzoFCAAQsQM6BAgAEEM6BwgAELEDEEM6CAg
AELEDEIMBOgcIIxDqAhAnUIsVWP5TYKJwaAFwAHgAgAGIA4gB6xuSAQgwLjE1LjMuMpgB
AKABAaoBC2d3cy13aXotaW1nsAEEwAEB&sclient=img&ei=15EjX83aMoCWr7wP7v-
ViA8&bih=657&biw=1366&rlz=1C1GCEA_enPH850PH850#imgrc=GWsiKOanF17LuM

B. Panuto: Tingnan ang notes sa Iskalang C Mayor. Suriing mabuti ang magkasunod na
pitches na nasa limguhit. Tukuyin kung ano ang pagitang tono ng mga ito. Isulat ang
tamang sagot sa bilang ng bawat patlang.

16

Pagyamanin Natin

A. Isulat ang interval o pagitang tono ng dalawang magkasunod na pitches na nasa limguhit.

15
 1._______________

2._______________

3._______________

4._______________

5._______________

B. Tukuyin ang interval (pagitang tono) ng magkasunod na dalawang pitches. Isulat ang
sagot sa ibaba ng bawat limguhit.

16
C. Tukuyin ang mga pagitang tono ng magkasunod na pitches sa awiting “Inday sa Balitaw”.
Isulat ang tamang sagot sa patlang.

B. Tukuyin ang interval (pagitang tono) ng magkasunod na dalawang pitches.

Isaiisip Natin

Ang interval ay ang pagitang tono ng dalawang pitches. Ito ay nagpapakita ng

relasyon ng bawat nota na awitin.
Maaaring prime, second, third, fourth, fifth, six, seventh at octave ang pagitan ng dalawang
tono.

Sa pagtukoy ng pagitan o interval, bilangin lang mula sa unang nota ang itinaas o
ibinabang tono hanggang sa ikalawang nota.

Source:
https://www.google.com/search?q=clip+art+of+a+boy+holding+a+book+with+bulb+on+his+head&s
afe

Isagawa Natin

Panuto: Tingnang maigi ang magkasunod na dalawang pitches sa limguhit. Tukuyin ang
interval nito at isulat ang tamang sagot katabi sa bawat bilang.

17
 1.

2.

3.

4.

5.

Sources:
https://www.google.com.ph/search?q=Staff+(music)&sa=X&stick=H4sIAAAAAAAAAOOQUeLQz
9U3SDEuMzASLs5ITS1RyC0tzkxWKK7MTcrPKY7SSspJzMuGCCbmKBSXJKalKZRnlmQolGSk
QlUppCsk56SmnWKEmwVlmqebVp5i5NVP1zc0TCpPtrSsyDA_xcgJkjI0TK6sQrBzy08xcoPUGR
mVFBiZJiHxCsrToOqMcqtyck4xcoHYxskVRbmmMAOSKs2zfjEKB2N6oIGFcRErbzDY2RpgGU0
AI4SRtvUAAAA&tbm=isch&source=iu&ictx=1&fir=xPHvVORr7C4i4M%252C6iwp6gw7S3GFjM
%252C%252Fm%252F0d3v0&vet=1&usg=AI4_-kSJqp1NtxB2q1G-
GfnU9wLfOJrsAg&ved=2ahUKEwjz8pidibvqAhURVN4KHdwbCo8Q_B0wJHoECAUQAw&biw=
1366&bih=608#imgrc=xPHvVORr7C4i4M

Susi sa Pagwawasto
4. third
3. fifth
inuulit
2. prime o
1. second
Balikan:

18
 19
House Inc. Phoenix Bldg., 927 Quezon Avenue, Quezon City
The Phoenix Publishing House Inc.Published and distributed by The Phoenix Publishing
Marissa C. Pascual, Irene Feliz S. Reyes, Ma. Elvira M. Garcia, Ma. Mignon C. Artuz, and
Enjoying Life Through Music, Art, Physical Education and Health 5 P.45Copyright 201 by
Sanggunian
Isagawa Natin:
1. 3rd
2. 8th
3. 6th
4. Prime
5. 7th
Pagyamanin Natin:
A 1. 4th B. 1. 4th 5. Prime
2. 6th 2. 6th 6. 2nd
3. 7th 3. 5th 7. Octave
4. Prime 4. 3rd 8. 7th
5. 5th
C. 4th 2nd 2nd
Prime 2nd
3rd 5th
Prime Prime
Suriin
A. 1. 5th B. 1. 3rd 6. Octave o 8th
2. 5th 2. 5th 7. 3rd
3. 4th 3. 4th 8. 5th
4. 3rd 4. 6th 9. 2nd
5. 5th 5. 2nd 10. 7th
Tuklasin Natin:
*Ang magkasunod na pitches sa unang sukat ng limguhit ay walang pagkakaiba sa agwat
nito.
*Ito ay may anim na agwat.
*Masasabi natin na ang pagitan ng tono o interval sa Octave ay nasa 8th kapag ito ay may
agwat na walo
*Ang tawag natin sa interval na may liman agwat sa bawat note ay 5th interval.
*Masasabi natin na ang pagitan ng tono o interval ay nasa 7 th kapag ito ay may agwat na
pito.
Living with Music, Art, Physical Education, And Health Mapeh 5 Kto12 Edition Vibal
Publishing Pp. 53

Halinang Umawit at Gumuhit 5 p.44-49

Karapatang Sipi 2016 ng Vibal Group Inc.

Ininlimbag sa Republika ng Korea ng Prinpia Co., Ltd., 54 Gasanro 9 Gil, Geumcheongu,
Seoul, Korea

DepEd Division of Cabanatuan City Grade 5 Quarter 2 Learner’s Materials

https://www.google.com.ph/search?source=univ&tbm=isch&q=Music+cover+page&sa=X&
ved=2ahUKEwjX2ZjS-
bfqAhWyyYsBHeO8AbUQ7Al6BAgKEEU&biw=1366&bih=608#imgrc=-
0W2XUHMkq6feM

https://www.google.com.ph/search?source=univ&tbm=isch&q=images+of+a+boy+and+girl+
holding+book&sa=X&ved=2ahUKEwi-jJv5-
bnqAhXxwosBHVqKAfsQ7Al6BAgKECg#imgrc=_Q8qizVW_EIfkM

https://www.google.com.ph/search?q=intervals+in+music+examples&tbm=isch&source=iu&
ictx=1&fir=tp_MRXTmXXVSSM%252C7ZcGx1AMviQEeM%252C_&vet=1&usg=AI4_-
kRkaH-
cM4sqO85T7RWNG8gpZS6NGA&sa=X&ved=2ahUKEwjJwsn907rqAhWNOnAKHV4VA
lkQ_h0wAHoECAkQBA&biw=1366&bih=657#imgrc=7ESMq1fL9AfCIM

https://www.google.com/search?q=clip+art+of+a+boy+holding+a+book+with+bulb+on+his+
head&safe

https://www.google.com.ph/search?q=kodaly%20hand%20signs%20individual&tbm=isch&t
bs=rimg%3ACcNNuqFXyuVyYUR1p2-
bHblG&hl=en&ved=0CAIQrnZqFwoTCPDmv9aSu-
oCFQAAAAAdAAAAABAf&biw=1349&bih=608

https://www.google.com.ph/search?q=Staff+(music)&sa=X&stick=H4sIAAAAAAAAAOO
QUeLQz9U3SDEuMzASLs5ITS1RyC0tzkxWKK7MTcrPKY7SSspJzMuGCCbmKBSXJKa
lKZRnlmQolGSkQlUppCsk56SmnWKEmwVlmqebVp5i5NVP1zc0TCpPtrSsyDA_xcgJkjI0
TK6sQrBzy08xcoPUGRmVFBiZJiHxCsrToOqMcqtyck4xcoHYxskVRbmmMAOSKs2zfjE
KB2N6oIGFcRErbzDY2RpgGU0AI4SRtvUAAAA&tbm=isch&source=iu&ictx=1&fir=xPH
vVORr7C4i4M%252C6iwp6gw7S3GFjM%252C%252Fm%252F0d3v0&vet=1&usg=AI4_-
kSJqp1NtxB2q1G-
GfnU9wLfOJrsAg&ved=2ahUKEwjz8pidibvqAhURVN4KHdwbCo8Q_B0wJHoECAUQA
w&biw=1366&bih=608#imgrc=xPHvVORr7C4i4M

20
 Aralin Pagpapakita sa Artistry ng mga Sikat
na Filipino Artists sa Pagpipinta ng
2 Iba’t Ibang Landscapes

Alamin Natin

Learning Competency:
 Describes what makes each artist masterpiece unique from each other

Balikan Natin

Panuto: Tukuyin kung anong istilo ng sining ang mga larawan. Pumili ng sagot na nasa
kahon sa ibaba at isulat ito sa kahon na nasa kilid ng larawan.

1.

Source:https://www.google.com/search?q=craft+arts&hl=en&sxsrf=ALeKk00EDiDIE6vppHjmM-

2.

Source: https://www.google.com/search?q=abstract+arts&tbm=isch&ved=2ahUKEwiwo

1.

21
Source:
https://www.google.com/search?q=tunay+na+sining&tbm=isch&ved=2ahUKEwjgpdnS67_rAhV6zY
sBHZT4CpcQ2-
cCegQIABAA&oq=tunay+na+sining&gs_lcp=CgNpbWcQAzoECCMQJzoCCAA6BQgAELEDOgQ
IABBDOggIABCxAxCDAToHCAAQsQMQQzoGCAAQCBAeOgQIABAYUNHaCliRhAtghIYLa
AFwAHgAgAHfAYgBrhOSAQYwLjE1LjGYAQCgAQGqAQtnd3Mtd2l6LWltZ8ABAQ&sclient=i
mg&ei=G_1JX6CsBPqar7wPlPGruAk&bih=625&biw=1366&hl=en#imgrc=Yd4Sxzm0nsTVaM

2.

Source:
https://www.google.com/search?q=tunay+na+sining&tbm=isch&ved=2ahUKEwjgpdnS67_rAhV6zY
sBHZT4CpcQ2-
cCegQIABAA&oq=tunay+na+sining&gs_lcp=CgNpbWcQAzoECCMQJzoCCAA6BQgAELEDOgQ
IABBDOggIABCxAxCDAToHCAAQsQMQQzoGCAAQCBAeOgQIABAYUNHaCliRhAtghIYLa
AFwAHgAgAHfAYgBrhOSAQYwLjE1LjGYAQCgAQGqAQtnd3Mtd2l6LWltZ8ABAQ&sclient=i
mg&ei=G_1JX6CsBPqar7wPlPGruAk&bih=625&biw=1366&hl=en#imgrc=Yd4Sxzm0nsTVaM&im
gdii=9bBo04OGpna5kM

3.

Source:
https://www.google.com/search?q=abstract+arts&tbm=isch&ved=2ahUKEwik1cOp7L_rAhVozIsBH
c-8CtYQ2-
cCegQIABAA&oq=abstra&gs_lcp=CgNpbWcQARgAMgQIIxAnMgQIABBDMgcIABCxAxBDMg
cIABCxAxBDMgcIABCxAxBDMgUIABCxAzICCAAyBQgAELEDMgUIABCxAzIFCAAQsQM6
CAgAELEDEIMBUNLrBFi9sA9gnbsPaABwAHgAgAGeAYgBzwuSAQQwLjEwmAEAoAEBqgE
LZ3dzLXdpei1pbWfAAQE&sclient=img&ei=0f1JX-
SoCuiYr7wPz_mqsA0&bih=625&biw=1366&hl=en#imgrc=0T--StvqQET12M

a. Sining – craft
b. Parang Sining – abstract
c. Tunay na sining – damdamin

22
 Tuklasin Natin

Ang mga ibat ibang landscapes ng mga sikat na Filipino Artists

Ano ang makikita mo sa landscape?

___________________________________________________________________________
Bakit kaya ganito ang ginawa ng artist?
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
Ano kaya ang naramdan ng artist ng ginawa niya ang kanyang landscape?
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________

Paano mo mailalarawan ang landscape?

___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
Ano kaya ang ipinapahiwatig ng landscape?
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
Ano ang naramdam ng artist ng ginawa niya ang kanyang masterpiece?
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________

Source:
Bhandari, Shirin. “The 10 Most Famous Filipino Artists and Their Masterworks.” Culture Trip, The
Culture Trip, 31 Oct. 2018, theculturetrip.com/asia/philippines/articles/the-10-most-famous-filipino-
artists-and-their-masterworks/.

23
Panuto: Batay sa mga landscape na ipinakita sa ibaba, isa – isahin ang mga Filipino Artists
kung paano nila ginawa ang kanilang landscapes.

Pangalan ng Artist Katangian ng Sining na Ilarawan ang

Ginamit Landscape
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.

Suriin Natin

Ang mga kuwadro na gawa sa landscape ay maaaring makuha ang mga bundok,
lambak, katawan ng tubig, mga patlang, kagubatan, at baybayin at maaaring o hindi kasama
ang mga gawaing gawa ng tao pati na rin ang mga tao.

Ang mga sumusunod ay mga karagdagang larawan ng mg landscape painting ng mga

tanyag na Filipino Artists:

FERNANDO AMORSOLO JOSE JOYA

PACITA ABAD ANG KIUKOK

24
KIDLAT TAHIMIK EDUARDO MASFERRE

AGNES ARELLANO

Ang landscape ay ang paglalarawan ng natural na tanawin sa sining. Ang mga artists
ay may ibat – ibang istilo ng paggawa ng isang landscape. Dahil ang paggawa ng landscape
ay base sa ekspresyon ng bawat artist. May kasabihan nga na “it is an expression from the
soul”.

Sources:
https://www.google.com/search?source=hp&ei=2Z0AX_-bCsHN-
QbDr6_oAg&q=artworks+of+fernando+amorsolo&oq=artworks+of+fer&gs_lcp=CgZwc3ktYWIQA
xgAMgIIADIGCAAQFhAeMgYIABAWEB46BQgAEIMBOgUILhCDAToFCAAQsQM6CAguEIM
BEJMCOgUILhCxAzoCCC46CAguELEDEJMCOgcIABBGEPkBUMMIWKMrYP0xaABwAHgAg
AGNAYgBuQySAQQ1LjEwmAEAoAEBqgEHZ3dzLXdpeg&sclient=psy-ab

https://www.google.com/search?ei=4J0AX9XiCZKHoAS29obgAQ&q=artworks+of+famous+filipino
+artists&oq=artworks+of+THE+FAMOUS+&gs_lcp=CgZwc3ktYWIQAxgBMgYIABAWEB4yBgg
AEBYQHjIGCAAQFhAeMgYIABAWEB4yBggAEBYQHjIGCAAQFhAeMgYIABAWEB4yBggA
EBYQHjIGCAAQFhAeOgIIADoICC4QxwEQrwFQ26wHWI7AB2D1zgdoAHAAeACAAagBiAHV
CpIBBDEuMTGYAQCgAQGqAQdnd3Mtd2l6&sclient=psy-ab

25
 Pagyamanin Natin

Paggawa ng Landscape Painting

Ang landscape ay ang paglalarawan ng natural na tanawin sa sining.

Ang mga larawan na nasa ibaba ay iilan lamang sa mga landscape paintings na
ginawa ng mga tanyag na Filipino artists.

Ilarawan ang mga landscapes na ginawa ng ating sariling artists. Paano mo masasabi
ang kaibahan ng bawat landscape?

Sources:
https://theculturetrip.com/asia/philippines/articles/the-10-most-famous-filipino-artists-and-their-
masterworks/

https://www.google.com/search?q=fernando+amorsolo&tbm=isch&ved=2ahUKEwiQqY7gwbPqAhU
yEqYKHfXKBuIQ2cCegQIABAA&oq=fernando+amorsolo&gs_lcp=CgNpbWcQAzICCAAyAggA
MgIIADICCAAyAggAMgIIADICCAAyAggAMgIIADICCABQ9KYEWMexBGDfswRoAHAAeA
CAAWmIAbQFkgEDNC4zmAEAoAEBqgELZ3dzLXdpei1pbWc&sclient=img&ei=sWoAX9CMIb
KkmAX1lZuQDg&bih=551&biw=1250#imgrc=KG52Na5waJ6ZtM

26
https://www.google.com/search?q=ang+kiukok&tbm=isch&ved=2ahUKEwi27dXuwrPqAhVjJqYKHfgV
B_cQ2-
cCegQIABAA&oq=ang+kiukok&gs_lcp=CgNpbWcQAzICCAAyAggAMgIIADICCAAyAggAMgIIADI
CCAAyAggAMgIIADICCAA6BAgAEEM6BQgAELEDOgUIABCDAVDuiwRY_ZwEYPWgBGgAcA
B4AIABf4gBzQiSAQQwLjEwmAEAoAEBqgELZ3dzLXdpei1pbWc&sclient=img&ei=3GsAX7aPH-
PMmAX4q5y4Dw&bih=551&biw=1250#imgrc=Lt8cqd_80C08pM

https://www.google.com/search?q=pacita+abad&tbm=isch&ved=2ahUKEwi92raDwrPqAhUFgpQKHapD
D5YQ2-
cCegQIABAA&oq=pacita+&gs_lcp=CgNpbWcQARgAMgQIABBDMgIIADICCAAyAggAMgIIADICC
AAyAggAMgIIADICCAAyAggAOgcIABCxAxBDOgUIABCxA1CVwA1YpckNYPzQDWgAcAB4AI
ABdIgB8wWSAQMxLjaYAQCgAQGqAQtnd3Mtd2l6LWltZw&sclient=img&ei=-
2oAX_3wJIWE0gSqh72wCQ&bih=551&biw=1250#imgrc=DMrdMF1XydFEfM
Mga Kagamitan:
https://www.google.com/search?q=eduardo+masferr%C3%A9&tbm=isch&ved=2ahUKEwi27dXuwrPqA
hVjJqYKHfgVB_cQ2-
cCegQIABAA&oq=eduardo+mas&gs_lcp=CgNpbWcQARgAMgIIADICCAAyAggAMgIIADICCAAyA
 lumang pahayagan
ggAMgIIADICCAAyAggAMgIIADoECAAQQzoFCAAQgwE6BQgAELEDOgQIABAeOgYIABAFEB
46BggAEAoQHjoGCAAQChAYUK-pA1if0wNgt9wDaARwAHgAgAHqAYgB-
 ¼ illustration board
g2SAQYwLjE0LjGYAQCgAQGqAQtnd3Mtd2l6LWltZw&sclient=img&ei=3GsAX7aPH-
PMmAX4q5y4Dw&bih=551&biw=1250#imgrc=ddSAgxdZoOlD5M
 mga iba’t ibang uri ng brush
https://www.google.com/search?q=agnes+arellano&tbm=isch&ved=2ahUKEwj914rTw7PqAhVM7ZQK
 lapis
HbXhBfYQ2-
cCegQIABAA&oq=agnes+&gs_lcp=CgNpbWcQARgAMgQIABBDMgUIABCxAzICCAAyAggAMgII
ADIFCAAQgwEyAggAMgIIADICCAAyAggAUKj6BFieggVgw4wFaABwAHgAgAFxiAH1BJIBAzAu
 pambura
NpgBAKABAaoBC2d3cy13aXotaW1n&sclient=img&ei=r2wAX73EBcza0wS1w5ewDw&bih=551&biw
=1250#imgrc=EdZxwTcqHfVLyM
 poster color o water color

Isagawa Natin:

Mga Kagamitan:
 pandikit
 cartolina
 pangdisenyo
 lapis
 larawan ng mga ibat ibang landscapes

Hakbang sa Paggawa:
1. Igupit – gupit ang cartolina upang makabuo ng 20 pirasong papel.
2. Ihanda ang lahat ng kakailanganin sa paggaw ng isang portfolio.
3. Ikumpayl ang mga larawan ng mga landscapes.
4. Idikit ito sa cartolina isa – isa.
5. Ilarawan ito sa ibaba base sa nakita na landscape.
6. Kapag tapos na, isumite sa inyong guro.

27
Rubrik para sa Paggawa ng Portfolio ng Landscape Painting
Nakasunod sa Nakasunod sa Hindi
Mga Sukatan pamantayan nang pamantayan subalit nakasunod sa
higit sa inaasahan may ilang pamantayan
pagkukulang
5 3 2
1. Nakilala ang iba’t
ibang landscapes.
2. Nakapagbigay ng
kahulugan at
nakita ang bawat
characteristic ng
bawat landscape.
3. Nakasunod nang
tama sa mga
hakbang sa
paggawa ng
likhang-sining.
4. Nakakikitaan ng
harmony ang
likhang likhang
sining sa tamang
pagkakaayos ng
mga landscapes.
5. Nailalarawan ng
maayos ang
ginawang
landscape.

Isaisip Natin

Ang landscape ay ang paglalarawan ng natural na tanawin sa

sining.

Sa Pilipinas, marami tayong mga matatanyag na artists at ang

bawat artist na ito ay may sariling istratehiya sa paggawa ng
landscape painting.

Bawat isa sa atin ay may kanya – kanyang natatanging

pakiramdam. Kaya lahat tayo ay isang artist may kanya kanyang
masterpiece batay sa ating mga nararamdaman.

28
 Isagawa Natin
Saguting ang mga tanong:

1. Bakit mahalaga ang pagpipinta ng landscape? (5 puntos)

2. Paano ginagawa nang mahusay ang pagpipinta ng landscape? (5 puntos)

3. Ano ang tradisyonal na layunin at kahulugan ng mga painting sa landscape? (5

puntos)

4. Paano mo maipapakita ang pag – aalaga ng mga masterpieces ng ating mga artists? (5
puntos)

________________________________________________________________________

29
 Susi sa Pagwawasto

Maaaring magkakaiba ang mga sagot.

Isagawa Natin:

Maaaring magkakaiba ang pagganap.

Gawain 2

Maaaring magkakaiba ang pagganap.

Gawain 1
Pagyamanin Natin:

Maaaring magkakaiba ang mga sagot.

Tuklasin Natin:
5. b.
4. c.
3. c.
2. b.
1. a.
Balikan Naitn:

Sanggunian:

https://theculturetrip.com/asia/philippines/articles/the-10-most-famous-filipino-artists-and-
their-masterworks/

https://www.google.com/search?q=fernando+amorsolo&tbm=isch&ved=2ahUKEwiQqY7gw
bPqAhUyEqYKHfXKBuIQ2cCegQIABAA&oq=fernando+amorsolo&gs_lcp=CgNpbWcQA
zICCAAyAggAMgIIADICCAAyAggAMgIIADICCAAyAggAMgIIADICCABQ9KYEWM
exBGDfswRoAHAAeACAAWmIAbQFkgEDNC4zmAEAoAEBqgELZ3dzLXdpei1pbWc&
sclient=img&ei=sWoAX9CMIbKkmAX1lZuQDg&bih=551&biw=1250#imgrc=KG52Na5w
aJ6ZtM

https://www.google.com/search?q=ang+kiukok&tbm=isch&ved=2ahUKEwi27dXuwrPqAhV
jJqYKHfgVB_cQ2-
cCegQIABAA&oq=ang+kiukok&gs_lcp=CgNpbWcQAzICCAAyAggAMgIIADICCAAyAg
gAMgIIADICCAAyAggAMgIIADICCAA6BAgAEEM6BQgAELEDOgUIABCDAVDuiw
RY_ZwEYPWgBGgAcAB4AIABf4gBzQiSAQQwLjEwmAEAoAEBqgELZ3dzLXdpei1pb
Wc&sclient=img&ei=3GsAX7aPH-
PMmAX4q5y4Dw&bih=551&biw=1250#imgrc=Lt8cqd_80C08pM
 30
https://www.google.com/search?q=pacita+abad&tbm=isch&ved=2ahUKEwi92raDwrPqAhU
FgpQKHapDD5YQ2-
cCegQIABAA&oq=pacita+&gs_lcp=CgNpbWcQARgAMgQIABBDMgIIADICCAAyAggA
MgIIADICCAAyAggAMgIIADICCAAyAggAOgcIABCxAxBDOgUIABCxA1CVwA1Ypc
kNYPzQDWgAcAB4AIABdIgB8wWSAQMxLjaYAQCgAQGqAQtnd3Mtd2l6LWltZw&sc
lient=img&ei=-
2oAX_3wJIWE0gSqh72wCQ&bih=551&biw=1250#imgrc=DMrdMF1XydFEfM
https://www.google.com/search?q=eduardo+masferr%C3%A9&tbm=isch&ved=2ahUKEwi2
7dXuwrPqAhVjJqYKHfgVB_cQ2-
cCegQIABAA&oq=eduardo+mas&gs_lcp=CgNpbWcQARgAMgIIADICCAAyAggAMgIIA
DICCAAyAggAMgIIADICCAAyAggAMgIIADoECAAQQzoFCAAQgwE6BQgAELEDOg
QIABAeOgYIABAFEB46BggAEAoQHjoGCAAQChAYUK-
pA1if0wNgt9wDaARwAHgAgAHqAYgB-
g2SAQYwLjE0LjGYAQCgAQGqAQtnd3Mtd2l6LWltZw&sclient=img&ei=3GsAX7aPH-
PMmAX4q5y4Dw&bih=551&biw=1250#imgrc=ddSAgxdZoOlD5M

https://www.google.com/search?q=agnes+arellano&tbm=isch&ved=2ahUKEwj914rTw7PqA
hVM7ZQKHbXhBfYQ2-
cCegQIABAA&oq=agnes+&gs_lcp=CgNpbWcQARgAMgQIABBDMgUIABCxAzICCAA
yAggAMgIIADIFCAAQgwEyAggAMgIIADICCAAyAggAUKj6BFieggVgw4wFaABwAH
gAgAFxiAH1BJIBAzAuNpgBAKABAaoBC2d3cy13aXotaW1n&sclient=img&ei=r2wAX7
3EBcza0wS1w5ewDw&bih=551&biw=1250#imgrc=EdZxwTcqHfVLyM

31
 Aralin Paglinang ng Kasanayan sa
3 Larong Lawin at Sisiw

Alamin Natin

Essential Learning Competencies:

 Explains the nature/background of the game
 Observes safety precautions
 Executes the different skills involved in the game
 Displays joy of effort, respect for others and fair during participation in physical
activities

Balikan Natin

Noong nakaraang aralin ay tinalakay natin ang mga mekaniks sa paglalaro ng Agawan
Base. Ngayon, sagutin ang mga sumusunod. Isulat ang sagot sa sagutang papel.

1. Ano ang ibig sabihin ng invasion game?

2. Bakit itinuturing na invasion game ang larong Agawan Base?

3. Ano-ano ang mga pamamaraan o alituntunin sa larong ito?

32
 Tuklasin Natin

Tingnang mabuti ang larawan. Alam mo ba ang tawag sa larong ito?

Source: http://www.seasite.niu.edu/Tagalog/Filipino_Games/lawin_at_sisiw.htm

Panuto. Basahin nang mabuti ang kwento ang sagutin ang mga tanong:

Ang Lawin at Sisiw

Taga-lunsod sina Roy at Lorna. Ibig na ibig nila ang pagtira sa bukid nina Lola
Anding at Lolo Andres tuwing bakasyon. Marami at sariwa ang pagkain sa bukid. Bukod
dito, marami rin bagong karanasan at kaalaman ang kanilang natutuhan.

Isang tanghali, habang nangangakyat ang magkapatid sa punong bayabas, ay kitang-

kita nila ang lawin na lumilipad pababa. Nagtakbuhan ang mga sisiw sa ilalim ng damo.
Naiwan ang inahing manok na anyong lalaban sa lawin.

Mabilis na bumaba sa punong bayabas ang magkapatid at sinigawan nila ang lawin na
mabilis na lumipad papalayo. Natawag ang pansin nina Lola Anding at Lolo Andres sa sigaw
ng magkakapatid. Mabilis silang nanaog ng bahay at inalam kung ano ang nangyayari.

Kitang-kita po naming na dadagitin ng lawin ang mga sisiw at inahing manok kaya
sumigaw kami, paliwanag ni Roy.

Lolo, bakit po ba dinadagit ng lawin ang mga sisiw at inahing manok? Tanong ni
Lorna.

May magandang kuwento ang inyong lola Anding na sasagot sa iyong tanong., sagot
ni Lolo Andres.
Halina na kayo sa upuang nasa lilim ng punong bayabas, wika ni Lola Anding.
Makinig kayong mabuti. Ganito ang kuwento.

Noong araw, magkaibigan si Inahing Manok at si Lawin. Minsan, nanghiram ng

singsing si Inahing Manok kay Lawin upang gamitin niya sa pista sa kabilang nayon.
Naroroon si Tandang at ibig niyang maging maganda sa paningin nito. Tinanggal niLawin
ang suot niyang singsing at ibinigay niya ito kay InahingManok.

33
 Ingatan mong mabuti ang singsing ko, Inahing Manok. Napakahalaga niyan sapagkat
bigay pa iyan sa akin ng aking ina. Maluwag sa daliri ni Inahing Manok ang hiniram sa singsing
ngunit isinuot pa rin niya ito.

Salamat, Lawin, wika niInahing Manok. Asahan mong iingatan ko ang iyongsingsing.
Kinabukasan, maaga pa lamang ay nagbihis na si Inahing Manok. Isinuot niya ang hiniram
na singsing at pumunta na sa kabilang nayon. Maraming bisita si Tandang at nagsasayawan
na sila nang dumating si Inahing Manok. Nang makita ni Tandang si Inahing Manok ay
kaagad niyang sinalubong nito at isinayaw. Masaya ang pista. Sari-sari ang handa ni
Tandang. Tumagal ang sayawan hanggang sa antukin na si Inahing Manok.

Kinaumagahan, napansin ni Inahing Manok na nawala na anghiniram niyang singsing

kay Lawin. Takot na takot si Inahing Manok na baka tuluyang mawala ang hiram na
singsing. Kaya hanap dito, hanap doon, kahig dito, kahig doon ang ginawa ni Inahing
Manok.Hindi niya nakita ang nawawalang singsing. Nang nalaman ni Lawin ang pangyayari,
galit na galit ito at sinabi na kapag hindi makita ni Inahing Manok ang singsing ay kukunin at
dadagitin niya ang mga sisiw ni Inahing Manok.Araw-araw ay naghahanap si Inahing Manok
ng nawawalang singsing. Maging ang iba pang Inahing Manok ay tumulong sa paghahanap
upang hindi dagitin ni Lawin ang kanilang mga sisiw. Ngunit hindi pa rin nila nakita ito
hanggang tuluyan nang magalit si Lawin kay InahingManok.

Talakayin Natin
1.Sino-sino ang mga tauhan sa kwento?

2.Bakit nagalit ang lawin kay sisiw?

3.Ano ang ginawa ni lawin kay sisiw?

Suriin Natin

Alam nating lahat na ang mga ina ay may iisang layunin: ang bigyang proteksyon
ang kanilang mga anak.

May isang larong Pinoy ang nagpapakita ng ganitong konsepto.

Hand aka na bang magpahuli?

Ang Lawin at Sisiw ay isang Larong Pinoy na maaaring magkaroon ng anim o higit
pang mga miyembro. Ang isang manlalaro ay magiging Lawin habang ang isa’y magiging
Inahin. Ang kwento ay magsisimula kung saan bumili ang Lawin ng isang sisiw upang
gawing alipin sa paghahanap ng butil ng palay para sa hapunan. Ngunit ng sumapit ang gabi,
34
tumakas ang sisiw at bumalik sa Inahin. Nang madiskubre ito ng Lawin ay pilit niyang
kinukuha pabalik ang sisiw ngunit hindi ito hinayaan ng Inahin. Kung ito’y magtatagumpay
sa pagkuha ng sisiw, ito ay kanya na at parurusahan. Kung hindi naman ito magtatagumpay,
magsisimula muli ang laro at bibili ng panibagong sisiw.

Mga Alituntunin sa Paglalaro ng Lawin at Sisiw:

1. Bumuo ng anim na pangkat na may bilang na sampo o higit pa. Dapat pantay ang bilang
ng manlalaro sa mgapangkat.
2. Maglaban-laban ang pangkat 1 at pangkat 2, pangkat 3 at pangkat 4, pangkat 5, at pangkat
6.
3. Ang guro ang magbibigay ng hudyat sa pagpapasimula ng laro, at siya rin ang tatayong
tagahatol nito.
4. Pumili ng pinakamalakas sa mga manlalaro na siyang maging lider o nasa unahan ng
hanay.
5. Mamili rin ng isa pang maliksing manlalaro na siyang nasa hulihan ng hanay.
6. Ikakabit ang dalawang kamay sa baywang ng kasunod na manlalaro at kailangang
higpitan ang pagkakahawak nito.
7. Lagyan ng panyo sa likod malapit sa baywang ang huling manlalaro ng bawat pangkat.
8. Kailangang nakahanay nang maayos ang bawat pangkat bago umpisahan ang paglalaro.
9. Sa paghudyat ng guro, magsimulang iikot ang bawat pangkat at sikaping maagaw ng lider
ang panyo na nasa likod ng huling manlalaro sa pangkat ng kalaban. Kapag naagaw ng
kalaban ang panyo, bigyan sila ng puntos.
10. Ang makakuha ng mataas na puntos ay siyang panalo.

Pagyamanin Natin

Panuto: Isaayos ang pagkakasunod-sunod na mga alituntunin sa paglalaro ng Lawin at Sisiw.

Lagyan ng numerong 1 ang patlang kung ito ang una, 2 kung ito ang pangalawa, 3 kung ito
ang pangatlo, at iba pa.

______1. Iikot ang bawat pangkat at sikaping maagaw ng lider ang panyo na nasa likod ng
huling manlalaro sa pangkat ng kalaban.
______2. Maglaban-laban ang pangkat 1 at pangkat 2, pangkat 3 at pangkat 4, pangkat 5, at
pangkat 6.
______3. Bumuo ng anim na pangkat na may bilang na sampu o higit pa. Dapat pantay ang
bilang ng manlalaro sa mga pangkat
______4. Lagyan ng panyo sa likod malapit sa baywang, ang huling manlalaro ng bawat
pangkat.
______5. Ang makakuha ng mataas na puntos ay siyangpanalo.
______6. Kapag naagaw ng kalaban ang panyo, bigyan sila ng puntos.

35
 Isaisip Natin

Tandaan!

Ang larong Lawin at Sisiw ay isa ring laro na tumutulong sa pagpapaunlad ng

kasanayan sa pagiging mabilis at maliksi. Nagagamit din dito ang lakas at tatag ng
kalamnan. Tinatawag din ang larong ito na “Touch the Dragon’s Tail”’ (Hablutin mo ang
Buntot Ko) at iba pa. Sa paglalaro nito, kailangang maging listo at maliksi upang maagaw
ang panyo. Kailangan ng mga sisiw ang proteksyon katulad ng isang manlalaro. Layunin ng
inahin na iiwas ang kaniyang mga sisiw mula sa mga kamay ng lawin.

Tulad ng patintero at Agawan Base, isa rin itong halimbawa ng invasion game.

Isagawa Natin

Panuto: Laruin ang larong Lawin at Sisiw kasama ang kasapi ng pamilya o di kaya’y
kapitbahay. Siguraduhing nasusunod ang mga alituntunin o pamamaraan sa
paglalaro ng Lawin at Sisiw. Gawing gabay ang rubrik na nasa ibaba.

Kailangan
Pamantayan Napakahusay Mahusay Bahagyang Pang
(4) (3) Mahusay Paunlarin
(2) (1)
1. Nasusunod ang mga pamamaraan
sa paglalaro.
2. Naipapakita ang magandang
katangian ng isang mabuting
manlalaro.
3. Nakapaglalarong may kahusayan
at pakikiisa sa grupo.
4.Naisagawa ng buong ingat ang
paglalaro ng patintero.

36
 37
http://www.seasite.niu.edu/Tagalog/Filipino_Games/lawin_at_sisiw.htm
REX Bookstore
2016,
MAPEH 5 in Action Worktext in Music, Arts, Physical Education, and Health, Copyright
LRMDS Division of Cabanatuan City
Sanggunian
Balikan Natin:
Maaaring magkakaiba ang mga sagot.
Tuklasin Natin:
Maaaring magkakaiba ang mga sagot.
Pagyamanin Natin:
Maaaring magkakaiba ang mga sagot.
Isaisip Natin:
Maaaring magkakaiba ang mga sagot.
Isagawa Natin:
Maaaring magkakaiba ang mga sagot.
Susi Sa Pagwawasto
 Aralin
Mga Isyu Tungkol sa Pagbibinata at
4 Pagdadalaga Batay sa Agham

Alamin Natin

Essential Learning Competency:

 Assesses the issues in terms of scientific basis and probable effects on health

Balikan Natin

Noong nakaraang aralin ay tinalakay natin ang tungkol sa mga maling paniniwala
kaugnay sa pagbibinata at pagdadalaga. Magbigay ng limang halimbawa ng mga maling
paniniwala.

1.

2.

3.

4.

5.

38
 Tuklasin Natin

Basahin natin ang nasa comic strip.

Yan ang buwanang dalaw

o regla, nagdadalaga ka na! Binata kana anak!
Ganito ang mga dapat Normal lang yan!
mong gawin.

Sundin mo lang ang mga

binilin ko sayo!

Source: http://lrmdsdepedcabanatuan.weebly.com/grade-5-quarter-2-lms.html

Sagutin ang mga tanong:

Sa panahon ng iyong pagdadalaga at pagbibinata, sino ang iyong unang nilapitan?

Nagkaroon ka ba ng suliranin o problema hinggil sa iyong pagdadalaga at pagbibinata?

39
 Suriin Natin

Buwanang Dalaw o Regla

Palatandaan ang regla na puwede nang magbuntis ang katawan mo. Walang makakatiyak
kung kailan siya eksaktong magsisimula ng pagregla. Madalas mangyari ito pagkatapos
lumaki ang suso at magsimulang tumubo ang mga buhok sa katawan. Ilang buwan bago ang
unang regla, maaaring may mapansing pamamasa mula sa puwerta, at mamantsahan ang
panloob na saplot. Normal lang ito.
Natutuwa ang iba sa pagsisimula ng kanilang regla, laluna kung alam na nila ang mangyayari.
Pero yung hindi nasabihan tungkol dito ay madalas nagaalala sa pagsisimula ng pagdugo.
Ang pagregla ay nangyayari sa lahat ng babae. Huwag kang maniwala sa magsasabing
madumi o dapat ikahiya ito.

Pag-alaga sa sarili habang may regla

Pananatiling malinis. Mabuti sa katawan ang maligo kapag may regla. Mas gusto ng
maraming babae ang napkin, pad, o sapin na gawa sa tiniklop na tela, bulak o materyal na
sumisipsip sa dugo. Dapat palitan ito ng ilang beses bawat araw, at kung gagamitin muli,
labhan nang mabuti sa sabon at tubig. Araw-araw, hugasan ng tubig ang labas ng ari para
matanggal ang naiwan na dugo. Gumamit ng banayad na sabon kung kaya.

Aktibidad. Puwedeng ipagpatuloy ang lahat ng regular na ginagawa. Maaaring makatulong

ang pag-ehersisyo para mabawasan ang sakit na nararamdaman ng ilang babae habang may
regla.

Pagkain para lumaki nang malusog

Isa sa pinakamahalagang magagawa ng batang babae para manatiling malusog ang kumain
nang mabuti. Kailangan niya ng sapat na protina, bitamina at mineral sa panahon ng paglaki.
Kailangan ng batang babae ng kasingdami ng pagkain ng batang lalaki.

Kapag nagsimula nang magregla, mababawasan siya ng dugo bawat buwan. Para maiwasan
ang anemia, kailangan mapalitan ang nawalang dugo sa pamamagitan ng mga pagkaing may
iron. Kailangan din ng bata at nakatatandang babae ng mga pagkaing mayaman sa calcium
para tumulong sa pagpapalakas ng buto.

Pagtutuli o Circumcision
Ang pagtutuli o circumcision ay ang pagtanggal ng balat sa dulo ng ari ng isang lalaki.
Dahil ito’y bahagi ng tradisyon sa Pilipinas, halos lahat ng kalalakihan ay nagpapatuli,
karamihan habang bata pa, mula edad 9-12. Dahil walang pasok sa iskwela, karaniwang
ginagawa ang pagtutulin habang tag-araw o summer vacation. May iba naman na pinapatuli
na kaagad ang kanilang mga anak pagkapanganak pa lamang – ito’y tinatawag na newborn
circumcision. Sa Pilipinas, ang tradisyonal ng paraan ng pagtutuli ay tinatawag na “de
pukpok” kung saan ang balat ay hinihila lagpas sa ulo tapos ay hinihiwa ng malinis na itak.
Pagkatapos ng pagtutuli, ang paggaling ng sugat ay mula 4-7 na araw. Sa panahong ito ng
paggaling, may mga tradisyon gaya ng pagsuot ng palda o malaking shorts ng lalaki upang

40
hindi matamaan o mairita ang sugat at paggamit ng nilagang para “pang-langas”. Ang
gawaing ito ay may basihan ayon sa modernong medisina sapagkat ang bayabas, gaya ng
Betadine, ay may kakayanang magsupil ng mga mikrobio. Sa panahon ring ito maaaring
mamaga ang ari, lalo na ang balat na tinahi – ang tawag dito ang “nangangamatis” dahil
parang balat ng kamatis ang itsura ng ari. Ang pangangamatis ay maaring mangyari sa
tradisyonal o modernong paraan ng pagtutuli.

May mga pangkalusugang at iba pang dahilan rin na pabor sa pagtutuli. Ayon sa ilang pag-
aaral, mas maliit ang probabilidad na mahawa o makahawa ng HIV/AIDS at iba pang mga
STD ang mga tuli. Mas nakakabubuti rin daw sa kalinisan ng ari ng lalaki ang pagtutuli.

Pagyamanin Natin

A. Kumuha ng kapareha at sagutin ang mga tanong. Isulat ang iyong sagot sa papel. (5
puntos bawat isa)

1. Ano-ano ang dapat gawin kung ikaw ay may buwanang regla?

2. Ano ang mabuting maidududlot ng pagtutuli sa mga kalalakihan?

3. Bakit kinakailangang kumain ng wasto at tama sa panahon ng pagbibinata at

pagdadalaga?

B. Panuto: Ibigay ang sagot ayon sa hinihingi. Kumuha ng sagot sa loob ng kahon.
pagtutuli regla “de pukpok” nangangamatis

betadine summer anesthesia sanitary napkin

________________1. Ito ay ang tradisyon na pagtutuli sa Pilipinas.

________________2. Pagtatanggal ng balat sa dulo ng ari ng isang lalaki.
________________3. Pagdurugo ng isang babae o buwanang dalaw.
________________4. Pamamaga ng ari matapos tuliin.
________________5. Gamot pampamanhid na ginagamit sa medisina bago tuliin.

41
________________6. Gamot panghugas at panglinis sa tinuli.
________________7. Panahon kung kailan ginagawa ng pagtutuli.
________________8. Ito ay ginagamit sa panahon ng may regla.

Isaisip Natin

Tandaan!

Mahalagang sundin ang mga pananaw na medikal o basehang agham sa mga

pagbabago at isyu na ating nararanasan. Maluwag natin itong tanggapin sa ating kalooban
upang maiwasan ang anumang kapahamakan.

Ginagawa mo ba ang mga ito? Sagutin ang tseklist kung iyong ginagawa o hindi
ginagawa?

Mga Gawaing Pangkalusugan at Pangkalinisan Ginagawa Hindi

Ginagawa

1. Kumakain nang sapat at wastong pagkain.

2. Nag-eehersisyo kahit may regla.

3. Binabalot ang napkin at itinatapon sa basurahan.

4. Natutulog nang sapat sa oras.

5. Naliligo araw-araw kahit may regal.

.6. Nagpapalit ng sanitary napkin tatlong beses sa

isang araw.

Isagawa Natin
Panuto: Lagyan ng masayang mukha  ang patlang kung nagpapakita ng agham na
pamamaraan at malungkot na mukha  naman kung walang agham na basehan.

__________1. Huwag maligo kapag may regla.

__________2. Iwasan ang pagbubuhat ng mabigat kung may regla
__________3. Maghugas gamit ang banayad na sabon kung may regla.
__________4. Gumamit ng sanitary napkin.
__________5. Kumain ng masusustansyang pagkain.
42
__________6. Iwasan ang maaasim at maalat na pagkain.
__________7. Mas maliit ang probabilidad na mahawa o makahawa ng HIV/AIDS at iba
pang mga STD ang mga tuli.
__________8. Mag-ehersisyo para mabawasan ang sakit na nararamdaman habang may
regla.
__________9. Hindi maaaring tuliin ang mga sanggol pa lamang.
__________10. Ang taong hindi tinuli ay hindi makabuntis.

Susi sa Pagwawasto 11.

10.
9. 
8. 
7. 
6. 
5. 
4. 
3. 
2. 
1. 
Isagawa Natin:

Isaisip Natin: Maaaring magkakaiba ang sagot

5. Sanitary napkin
4. Summer
3. Betadine
2. Anesthesia
1. Nangangamatis
3. regla
2. pagtutuli
B. 1. “de pukpok”
A. Maaaring magkakaiba ang sagot
Pagyamanin Natin

Tuklasin Natin: Maaaring magkakaiba ang sagot

Balikan Natin: Maaaring magkakaiba ang sagot