PHAN TAN HAI VO BINH DIEP- CAO XUAN LUONG Nguyén ly thiét ké cau tao CAC CONG TRINH KIEN TRUC (Tai ban) NHA XUAT BAN XAY DUNG HA NOI - 2004LOI TAC GIA Nam 1986 nhom cén bé ging day Trung Dai hoe Kién trite, hgi vién Hoi Kién trie su TP. Hé Chi Minh c6 xudt ban quyén: "Nguyén ly cdu tao kién tric dan dung”. Nhém phuc vu cho edn b6 thiét ké kién tric va sinh vién nganh kién tric - xdy dung. Nay do nhu céu edi each dao tao dai hoe; hoe ra lam 2 giai doan: - Giai doan I: Hoc 2 nam dau hoc phan khoa hoe cd ban va cd sd nganh. - Giai doan II: hoc 3 nam tiép theo, hoc phan chuyén mén va chuyén sdu cia nganh. Néu sinh vién khong lén dutge giai doqn II thi phdi ra tring. Do dé dé cho 86 sinh vién ra trudng sém khi hoc xong giai doan I 6 mét su hiéu biét ca ban vé nganh nghé nén n6i dung bai gidng phdi phit hgp vdi titng hoc trink (15 tiét), ching toi bién soan gido trinh: "Nguyén ly thiét ké cau tao cac cong trinh kién tric” cho phi: hgp vdi cde yéu cau trén. inh vién hoc theo hoc phan, chia khéa Gido trinh nay chia lam 2 tép: Tap I: Giai dogn I: Phén cd ban. 1. Khdi niém chung vé 2. Céiu tao mong nha 5. Céu tgo eita 3. Céu tao tuting nha 6. Cau tao san 4, Cu tao mai nha 7. Cau tao edu thang Phdn chuyén sau: - Céu tao nén méng va tuong tao cita va cdu thang - Cau tao san va mai Tép I: Giai dogn Phan chuyén, dé: - Céiu tao nha khung - Cau tao kién trite nha cong nghiép - Cau tao kién trite nha néng nghiép - Cau tao nha lap ghép - Cau tao trang tri néi that - Cau tao kién trite chuyén biét Day la lén xudt bin dau tién theo cdi dich dao tao dai hoc, chiing toi xin manh dan viét ra dé kip thoi phuc vu cho sinh vién vd edn b6 gidng day. Rat mong dée gid dong gop y kién dé ching t6i bd sung hodn chinh trong lan tdi ba Nhom tac giaChuong | NHUNG VAN DE CO'BAN VE CAU TAO CONG TRINH KIEN TRUC §1 - Khai niém chung. 1- Muc dich, yéu cdu: Céu tao nha dan dyng la mén hoc nghién cttu thyc hign cdc bé phan cia nha duge lam b&ng vat ligu gi ? Ché tao nhu thé nao nhim : 1-1 Bao dam sy lam vige binh thudng cua cong trinh trong qua trinh sty dyng: — Chéng duge anh hudng tac hai ca thién nhién. — Chéng duge anh hung tac hai cua con ngudi va phai thoa man moi yéu cau sit dyng khac nhau cua con ngudi. 1-2 Bao dam cugng dé cia tig bé phan va toan b¢ cng trinh, phu hgp vai nguyen ly chiu lyc, két cfu bén ving. 1-3 Déng thai bao dam thai gian xay dung céng trinh ngn nhdt, vdi gia thanh ha nhiét, st dung vat li¢u hgp ly, cfu tgo don gian va thi céng thuan Igi 2.- Phuong cham thiét ké : Thiét ké cu tao va thiét ké kign trac c6 tung quan hifu cd chit ché ~ Trong qua trinh thiét ké kién trac khong nghi tdi kha nang cu tao va su hgp ly cua né 1a khong thy t6, sé gay ra lang phi. Déng théi bi¢n phap cdu tao t6t hay xdu cing c6 Anh hung nhat dinh téi yeu cau str dung va nghé thuat tao hinh cua ngoi nha - Do dé thiét ké cau tao va thiét ké kién trac phai déng bo nhAm dam bao cén d6i gitta hai vé cia phuong cham nganh xy dung la: «BEN VUNG - KINH TE va THICII DUNG - MY QUAN. ho&e «KY THUAT va NGHE THUAT» cho toan bd céng trinh. 3.- Cac yéu t6 bén ngoai anh hudng dén giai phap cdu tao kién trac: Muén Iya chon duge phuong an két edu va vat ligu chinh xéc, hop ly vé cfu tao, ngoai vige nghién ctfu yéu cu sit dung cia ngoi nha, cdn phai chi ¥ tdi cc nhan t6 ben ngoai anh hudng tdi cu tao nha.Nhiing nhan t6 nay cé thé qui Jai 2 loai : —Anh huéng cia thién nhien — Anh huéng truc tiép cba con nguéi 3-1; Anh hutdng cia thién nhién : ‘Trong thién nhién nha cia luén chju anh hudng cua bic xa mat trai : muta, gid, bao, sy thay déi cia khi h§u, cita nuée ngdm cia dong dat va cac logi con trang - Anh hung lén hay nhé tay theo diéu kign tf nhién cia ting khu va cac bé phan khac nhau cia nha. Khi hau thay déi 06 anh hung rét lon dén nha cia. O viing nhi¢t dai, nhigt biie xa mat trdi rét 1én, lam cho nhiét do trong phéng thay déi |6n, vi vay tudng va mai can phai cé cach nhiét t6t ; vi tri cia cita 86, ctta di va hinh thifc ciia cita phii bao dim ngan bite xq mat trai va t6 chit thong gid tét. 6 ving khi hau lanh, nhiét do bén ngoai thép, dé dam bao nhiét do bén trong nha binh thutng, tuéng ngoai va mai cdn cd kha nang chéng lanh nhét dinh ; déng thoi chéng duge cae hign tugng bang tuyét pha hoai céc cdu kién cla nha. O ving khi hau thay déi nhiéu, do sy co dan cua vét ligu cdn lam cho ban than mai va tuéng hoc chd- ign két gitta mai va tudng sinh ra céc vét mitt - Ngoai ra cn chi ¥ tdi tac dung cia gid 61 vai tuéng ngoai va mai déc, Mai dae biét c&n cha ¥ chng dot va té chttc thoat nude nhanh - G nhimg nci mye nuée ngdm cao cén dé phong thm va hign tugng xam thuc, do dé chon vat ligu lam méng cén cé kha nang chéng xam thyc ctia nude va chéng thiim cho tang him. Ngoai ra é nhimg noi cé nhiéu con trang, dac bigt nha két cfu gh cn c6 bign php chéng méi, muc, mot dé chéng sy pha hoai cua c6n tring. 3-2. Anh huéng ciia con ngubi : Nha thuéng xuyén chiu anh huGng cla con ngudi, co khi anh hudng tryc tiép tai chite nang cia ngéi nha, cé khi hinh thanh dan dan va pha hogi két cu ca nha. ‘Trong lugng ban than cac b0 phan nha cifa, trong ugng ngudi, dung cy gia dinh va thiét bi, tac dung ca cac loai chén dong do may méc sinh ra la nhéing nhén t6 tat yéu phai nghién cttu khi thiét ké két cfu va cdu tao nha. Trong qua trinh thiét ké kién trac viée chon vét li¢u, phuong an két cau va bién phap cdu tao, tat nhién phai dam bio duéi tac dung bat Igi nhat cia ngoai Ie van bao dam bén chac va én Héa hoan tric tiép anh huéng dén an toan tinh mang ca con nguisi va lam nha cua bi pha hoai ; cho nén ¢ nhifng noi dé sinh ra ngon lia nhu bép, san khau nha hat vv... can c6 bign phap edu tao dé phéng chay.Ngoai viée phong ngifa phat sinh ra hoa hogn, vé phuong dién cfu tao kién trac can cé bién phap phong héa cé higu qua nhu tudng trong nha bép, san nha va tran nha, nén cac céu kign bang gd gdn 6ng khéi cdn phai cé bign phap c&u tao phdng hoa. 0 nhimg noi dé phat sinh ra nguén lita cn lam cac cita phong héa va man phéng hoa. G nhimg noi phat sinh ra tiéng én : tiéng Ot0, tiéng may bay, loa phéng thanh... déu cé anh hudng dén yéu cdu sit dung cua con ngudi nén cdn phai cfu tao cach 4m. inh 1-1). a 4.- Cac bd phan chinh cia nha va tac dyng cia no: Nhala docac céukign thang dimg, cac bO phan nim ngang, phuong tign giao thong va cac bo phan khéc té hgp tao thanh. Céu kién thang dimg gém cé mong, tudng, cbt, ctta. Cac bd phan nam ngang gém : nén, san, mai (trong dé c6 hé dam hose dan). Phuong tign giao théng ngang nh hanh lang, giao thong lén xudng nhu cdu thang. Cac bd phan khac nhur: ban céng, 6 viing, mai ht, mang nuée. Can ctf vao tac dung cé thé phan thanh céc b phan sau: (Hinh 1-2) 41; Méng: Mong 1a cfu kign 6 dudi d&t, nd chiu toan bé tai trong nha va truyén tai trong nay, xu6ng nén. Do dé ngoai yéu cdu 6n dinh va bén chac, mong cén phai co kha nang ch6ng thém, chéng 4m va chéng an mon. 4-2: Tung vé cht : ‘Tac dung chi yéu cia tuéng la dé phan nha thanh céc gian va la két cfu bao che va chiu duge lye ciia nha. ‘Tudng va c6t chiu téc dung cia sin gic va mai, do dé yéu cdu phai cé do cig lén, cuting d¢ cao, bén chic va én dinh. Tudng ngoai phai c6 kha nang chOng duge tac dung cua thién nhién nhu mua, nding, gid, bao, chng duge nhiét bite xa ca mat trdi va co kha nang cach 4m, cach nhiét nhét dinh. 4:3: Sin géc San gac duge cfu tao bdi hé d4m va ban chiu tai trong cua ngudi, trong lugng cac dung cy trang thiét bj sit dung - San gac tya lén tuéng hay cot thong qua dam — San gae phai c6 d6 cting 1én kién c6 bén lau va céch am - Mat san phai cé kha nang chéng mai mon khéng sinh ra byi, dé lam vé sinh va hé s6 hit nhi¢t nho ; ngoai ra cé mot 56 ngi yéu cdu san phai co kha nang ch6ng th4m va phéng hoa tét. 4-4: MéiLa b6 phan nam ngang hod duge dat nghiéng theo chiéu nude chay, duge cau tao bai hé dam, dan va ban hoe chat Igp. Mai nha vita 1a bd ph4n chiu lyc, déng thai la két céu bao che g6i tya lén tudng hoac cot théng qua dém, dan do dé yéu cdu két cfu cia mai phai dam bao duge bén lau, kh6ng thém nude, thoat nude nhanh va cach nhiét cao. 4-5 : Cila 86, cita di ‘Tac dung ciia ctta sé dé thong gié va Ify anh sang hod ngtin cach. Cita di ngoai tac dyng giao thong va ngin cach ra, cing cé khi 26 mOt tac dyng nhét dinh lay anh sang va thong gid. Do dé dign tich cifa én hay nhé va hinh dang ctia ctfa phai thoa man cAc yéu cdu trén - Thiét ké cu tao cia cn cht ¥ phong mua, gié, lau chui thuan tién. Trong mot 86 cong trinh, ctfa cdn cé yéu cdu phai céch 4m, cach nhigt va cd kha nang phdng héa cao. 46: Cu thang Céu thang cing la bo phan nam ngang duge dat nghiéng dé tao phutong tign giao théng theo chiéu thang dig ; c6 két cu chiu bang ban hode ban ddm ~ Yéu edu edu tgo phai ban ving va kha nang phong hoa Ién, di lai dé dang, thoai mai va an toan. 4-7: Cc b6 phén khéc : Ban cong, 6véng, mang nude, Sng khéi, logit yeu cdu va tac dung thich dang. 5.— PhAn loai nha theo vat ligu : Vat ligu xAy dung hién cé : g6, gach, da, thép, ximang, cat, voi, betong, betong cét thép... Tay theo vat ligu lam két edu chju lye chinh eda nha cé thé phan thanh : két cu gd, két c&u bétong cét thép, két cu thép, va két cu hén hgp. 5-1: Két céu gé. ‘Thudng ding cét gd, dam gé, sin gd, va hé théng két edu mai bang g6, thudng chi 6 tae dung bao che va ngn cach ~ Logi nay tinh cing, tinh bén lau déu kém, tén nhigu g6 nén chi ding 6 nhiing noi nhiéu gd va néng thon. 5-2: Két edu bétong cbt thép : Hé théng chiu lye chinh cia nha : dim, cét, san, mai lam bang béténg c6t thép ; tung khong chju lye chi cé tac dung bao che. Hinh thtic két cu nay t6n nhiéu thép va ximang, gia thanh cao ; do dé né chi thich dyng déi vdi nha céng cong, nha nhiéu tang. 5-3 : Két cdiu thép : ... bay theo vj tri déu phai 6 nhiing Hé théng chiu lye chinh cua nha la cOt thép, dim thép, vi kéo thép ; tuéng va sar lam bang vat ligu kha. Két edu nay trong Iygng nhe, kha nang chiu lye cao, bén lau,nhung tn nhiéu thép - Trong nha dan dung néi chung it ding logi két cdu nay. 5-4: Két cu hén hgp: al- Két cdu goch - gé : Vi kéo g8, sin gb. Tudng gach hoje Ot gach chiu lye. So véi két c&u gd thi logi nay cting va bén hon, nhung so véi logi két cfu khéc thi tinh, cimg va tinh bén lau vin con kém do dé ciing it ding ho§c chi ding cho nha mét tang. b/- Két edu bétong - gach : Sin mai lam bang bétOng cét thép, tung bang gach. Loai két cfu nay kién cd, bén chac, phong héa va phéng dm déu tuong déi tét. So véi két c&u bétong o6t thép gid thanh ré hon, tiét kigm duge ximang va thép. Day Ia loai két c&u duge sit dyng tuong a6i nhiéu. c/- Két cdu béténg cét thép vd thép : Hé th6ng chiu lye chinh cia nha : mai dan bang thép - DAm, e6t bang bét6ng c6t thép. Logi két cfu ndy kién 06, bén chac, chiu duge nhiét d6 cao, thugn tign cho vige cong nghiép héa. Ding nhiéu cho cac cong trinh céng nghiép, nha cé nhiéu chén dng lén. §2- Khai niém vé két c&u chiu tue cua nha dan dung. 1. Yéu céu chung: Chon phuong an két edu chju lye eda nha, cdn két hgp nhiéu yeu cdu: 1-1: Yeu cdu vé Rét clu chju lige : — Hep ly vé phuong dign chju lyc : Tay timg loai cong trinh ma ta chon vat ligu va hinh thie két cfu, bao dam tinh chét lam viéc cua cong trinh ; én dinh, di cudng do, bén chic. — Dé dang thi céng : tay titg ngi, vdi kha nang trang thiét bi va didu kién thi cong ma ta chon két cu chju lye cho phi hgp, bao dam thi cong dé dang, ding chét lugng yéu cdu cua c6ng trinh. — Bao dam gia than ha, phi hgp cdc chi tiéu kinh té ky thugt da dé ra. 1-2: Yéu cdu vé phuong dign hién tric : Chon phuong an két edu chju lye eda nha, cdn két hyp voi yeu cdu kién trae : a~ You cdu stf dyng ctia ngoi nha ‘b- Yéu cdu b6 cuc mat bang, day chuyén. c- Yéu cdu cua nghé thuat xu ly mat dimg 1-3: Yéu cdu vé phitong dign edu tao :— Tudng ngan gitta cac phong tuong déi day nén cach am t6t. — D6 cting ngang cua nha lén. — Cita 06 md co thé tuong déi lén. — Céu tao logia dé dang. Nhuge diém: — Tudng ngang day va nhiéu nén t6n vat ligu, chiém nhiéu dign tich va tang tai trong cla mong. — Kha nang chiu lyc clia tung doc chua duge tan dung. — B6 tri khéng gian cua cac phong khéng dugec linh hoat, cac phong thuémg phai bang nhau, néu khac nhau phai lam nhiéu logi panen. Logi tuéng ngang chju lye thich hgp véi diéu kign khi h4u néng, gio bao nhiéu va trinh d6 Ip ghép hay con thdp. Thuéng ap dung véi céc nha nhé, it tang va cae bude nhé hon 4M. bf Tudng doc chju lye : Két cu chju lye chinh cia nha la tudng doc. Mai c thé ding hinh thie ban vi kéo hoge cdu phong néu la nha mai déc. ‘Dé dam bao do cing ngang cia nha, cach mOt khoang nhét dinh phai co tung ngang day la tuéng én dinh ; thudng Igi dyng tuéng cdu thang lam tuéng 6n dinh. (Hinh 1-3b). Logi ndy cé wu diém : — Tén dyng duge kha nang chiu lyc cua tudng ngoai. — Dién tich tuéng ngang nhé, tiét kiém duge vat ligu va dién tich. — B6 tri mat bang tuong d6i linh hogt, khong bi han ché béi cd panen. Nhuge diém: — Tuéng nga gitia cdc phong tueng d6i mong, kha nang cach 4m kém. — Ctta s6 mé bi han ché. — N6u la mai déc thi ding g8 tung déi nhiéu. — Néu la mdi bang thi t6n nhiéu ximang va thép. Logi két cu tung doe chju lye thuting ap dung nbiéu véi nha hanh lang gitta. & Tuong ngang vd tong doc chu lige : Mbi ting déu ly tuéng ngang va tudng doe chiu yc, san gac thitong chiu Iyc theo 2 phuong. Cé khi cdn ding hinh thie phan téng chiu lye. ‘Loai ndy thuéng ding cho nha hanh lang bén. (Hinh 1-3c).2-2: Hé thong két cfu khung chiu hye: af Khung khéng hodn todn (khung khuyét) : Trong cae ngéi nha gian tuong d6i rng, hay mat bang phan chia céc gian khéng theo mét quy tac nhét dinh, hé thong k6t cfu cia nha c6 thé lam hinh thtic khung khéng hoan toan dé chia san va mai. Ngoai viée Igi dyng tudng ngoai dé chiu lye cé thé ding tuéng trong hode c6t 14 két edu chiv lye c6 thé diing tuding trong lam két c&u chju lye. Hinh thtie néy mat bang bé tri tug 46i linh hogt, nhung ding nhiéu bétong va thép hon so véi tudng chju lye lién két gitta tudng va dam phic tap. O nhitng noi d&t yéu dé sinh ra hign tugng tudng va c6t lan khéng déu, anh hudng dén cht lugng cong trinh. (Hinh 1-4a). bé Khung hodn todn (Khung tron) : Két eu chiu lye eta nha la dam va cét. Tusng chi la két c&u bao che, do dé tuéng co thé ding vat ligu nhe, én dinh chi yéu cia nha dya vao khung. Vat ligu lam khung thudng lam bét6ng e6t thép va thép hogc bang gd - Hinh thie. két cfu ndy trix khung gé it dang trong cae nha dan dyng binh thudng vi tén nhiéu ximang va thép, do do chi nén ding déi véi nha d cao tang hoge nha céng c6ng. (Hinh 1-4b). 2% H¢ thong két clu khong gian: ‘Trong cdc nha dan dyng cé yeu cu khong gian ln nhu rap hat, rap xiée, nha an, nha thé thao cé mai...ngoai cae phuong an két edu da néu trén ra, cing c6 thé ap dung qui lugt va nguyen tc tgohinh cfu tric cia céc sinh thy vat theo phongsinh hoc kién tric nhu: . — Suén khéng gian 3 chiéu : phong theo c4u tric cua ddu khép xuong dong vat. (Hinh 15a). —Hinh thtc mat xép : phng theo edu trac cua la budng, la dita. (Hinh 1-5b). —Hinh thitc vo méng: phong theo cdu tric ciia v6 tring, vo 86, so dong vat. (Minh 150). —Hinh thite két edu day cing : phong theo cu tric eda mang nhén. (Hinh 1-5d). H¢ th6ng két edu chju lyfe khéng gian thi céng va cu tao phttc tap. Tom lai chon cae so dé chju lye ca nha dan dung, ngoai vige chu ¥ tdi hgp ly vé phucmg dign chiu Iyc, dé dang thi cOng va kinh té. V8 phuong dign cu tgo can chi ¥ tudng va mai phai c6 kha nang gitt nhi¢t va céch nhiét nhét dinh. San géc va vach ngan c6 kha nang cach 4m cao. Hinh thifc céu tgo gian don, cac cdu kign va vat ligu dung rong rai, trong lugng cae cu kign khong Ién qué, hgp véi diéu kign thi cong. O”Ad wile weit 4 Bes or GUI m air ulin, 2.9.ncde Ag en Was HOES 4, Ant nude CUA AS. Got TPG 2 a Asit une ca Ty niien AA Be Xe ene 2a Tene SR << (\\4ESy i % 8 Z 3 }BON TAYKET.CAU KHUNG HOAN TOAN H14 ]OAN TOAN Ha aq KET CAU KHUNG KHONG Hip | 1 BAU KHOP XUONG 3 oe XAT MAN RADA H1Sa SUON KHONG GAN BA CHIEU1. née x6 cla prong tat 2.néP xé> cl LA Gy 3. HOT TRVONG TRUS? UNESCO Tai PARI H15.b KET CAU HINH THUC MAT XEP RADAR wo \ | 4. HIN Tec ig a 5. MOF nal CHO TH ROYAN 6. NOT MANG VO MONG 7. Mit otf NeANG H15c KET CAU HINH THUC VO MONG1.160 vAi Bar TWA TREN DAY ye 2. MAL MOT VAN DONG TRUONG KET KAU DAY CANG 3. KET CU DAY CANG +. KHUNG, CONG LON BANG BE TONG NEN CHIU LUC 5: Mar xT ,NGANG, CHO THAY DANG CAU TRUC H1S.d HINH THUC KET CAU DAY cANGChuong 2 NEN VA MONG NHA DAN DUNG § 1.— Khai nigm chung M6 ta: 1 Nén méng : [a lép dt nim duéi méng chiu toin bo hoae phan Ién tai trong cia cong trinh, con duge goi la dat nén. 2/— Mong: (Hinh 2-la/1b). bd phan duge c&u tao é ph4n thép nh4t cla cong trinh nam ngadm dudi mat d&t. Thong qua méng, toan bé tai trong cua cong trinh duge truyén déu xuéng dat nén chiu tai. 2-2 : Cac bo phan cua mong gém : tuéng mong, dinh mong, gd mong, géi mong, lép dom, chigu s4u chon méng. a.— Tuong méng : La bd phan cé tac dung chuyén Iyc tiv trén xu6ng chéng lyc dap cia nén nha hode lye ddy ngang cia khéi dét vA nude ngdm bao quanh tang ham. ‘Thudng duge edu tao day hon. tudng nha nén nh ra hon chan tudng nha, tao cam gide chéc chan va bé thé cho nha. b.— Dinh mong vd go mong: bi: Dinh méng la mat tiép xtc gidta mong vdi tuéng mong hoac két c4u cong trinh. be: Gé méng la mét phén bé mat cda dinh mong gidi han tit mép ngoai cua di méng dén day cong trinh, tao didu kign thi cong phdn trén duge chinh xc theo vi thiét ké. .— G6i mong : La bé phan chju lye chinh cua mong duge cau tao theo ti cha nhét hogc hinh thap hay d§c bac nh&m tac dung gidm dan Ap suat truyén ti day mong. Déng thdi vdi yéu cdu day mong phai md rong hon nhiéu so vai phan cong trinh tigp xtc véi mong va cuéng dé cua dat nén thuéng nho hon nhiéu so vdi vat ligu xay dyng c6ng trinh. d.— Day méng va lepdém : d1: Day méng : Mat tiép xtc nam ngang gitfa mong va dat nén.