Opgebrand door ontstekingen

•
•
• Cytokinen, Ontlastingsonderzoek, Ontstekingen, Voedselallergie, Voedselintoleranties,
Voedselovergevoeligheid

We kunnen ons gezond voelen, terwijl de stille ontsteking als een soort veenbrand langzaam onze
lichamen teistert en de ontwikkeling van chronische ziekten bevordert. Verantwoorde voeding én
voedingssupplementen zijn daarom de hulpmiddelen bij uitstek om de ‘stille’ ontsteking te
beteugelen. Verschillende (voedings)factoren zijn geïdentificeerd als risicofactoren voor het optreden
van laaggradige ontstekingsreacties.

Het genenpakket past niet bij de huidige leefomstandigheden, krijgt te weinig voedingsstoffen en dat
geeft een afwijkende programmering van het afweersysteem. Psychische onbalans en de weerstand
om te veranderen ontaarden van ‘stille’ laaggradige ontstekingen, kleine bosbrandjes, in een alles
verwoestende bosbrand. Hoe ontstaat zo’n ‘stille’ ontsteking?

‘Stille’ laaggradige ontstekingen

De zogenaamde cytokinen spelen hierbij een belangrijke rol. Het immuunsysteem wordt gereguleerd
door oplosbare ‘mediators’, cytokinen of interleukinen genaamd. Cytokinen zijn eiwitten die in het
lichaam een functie vervullen als chemische boodschapper tussen cellen. Allerlei of misschien zelfs wel
alle cellen in het lichaam kunnen een of meer cytokinen produceren. Deze cytokinen spelen onder
andere een belangrijke rol bij de coördinatie van de afweer tegen ziekten.

Het lichaam beschikt over een groot aantal manieren om zich te verdedigen. Het eerste antwoord van
het lichaam op het binnendringen van micro-organisme of toxinen is een acute ontstekingsreactie die
enkele uren tot dagen duurt. Slaagt het lichaam er niet in met hulp van de ontstekingsreactie de
binnendringer tegen te gaan, dan ontwikkelt zich een chronische ontsteking, die enkele weken of
langer kan duren.

Een belangrijk eigenschap van een goede afweerreactie is dat een verdedigende ontstekingsreactie
(pro-inflammatoire actie) ook tijdig stopt. Anders zou er schade kunnen ontstaan aan normale,
gezonde weefsels. Dit is geen passief proces, maar wordt gereguleerd door de productie van factoren
waardoor andere ontstekingscellen aangetrokken worden die veelal een herstellende functie hebben
(anti-inflammatoire reactie).

Op die manier wordt een ontsteking dus actief geremd. Er is dus sprake van een pro-inflammatoire
reactie bij het begin van een ontsteking en een anti-inflammatoire, ontstekingsremmende invloed
tijdens het verloop van het proces.

Er zijn verschillende pro-inflammatoire cytokinen en groeifactoren betrokken bij het begin van een
ontsteking en juist weer andere, anti-inflammatoire factoren tijdens en aan het eind van het
ontstekingsproces. Die balans kan verstoord raken door stresshormonen en andere factoren die in het
bloed vrijkomen.
De batterij loopt langzaam leeg
Een progressieve achteruitgang van de functie van de bijnierschors geeft een verminderde aanmaak
van het hormoon cortisol, aldosteron, DHEA en geslachtshormonen. Langzaam loopt een belangrijke
batterij (bijnieren) van het lichaam leeg. De cortisolaanmaak is afhankelijk van een aantal
voedingsstoffen waaronder vitamine B3, B5, zink en ijzer.

Cortisol staat bekend als het stresshormoon of het anti-stresshormoon, omdat het de stressrespons
regelt. De link tussen een gebrek aan cortisol (hypocortisolisme) en een diversiteit aan aandoeningen
wordt steeds meer bevestigd in wetenschappelijk onderzoek.

Een gebrek aan cortisol (hypocortisolisme) wordt gelinkt aan vermoeidheid, zwakte, spier- en
gewrichtspijn, verhoogde vatbaarheid voor infecties, auto-immuniteit, allergie, depressie, mentale
klachten, enz. Veel van deze klachten ziet men bij chronische vermoeidheid, fibromyalgie en burn-out.
Volgens sommige onderzoekers is chronisch vermoeidheidssyndroom een vorm van
bijnierinsufficiëntie (waarbij de bijnieren niet meer in staat zijn om cortisol aan te maken).

Cytokines komen niet alleen vrij bij ontstekingsreacties. Ook chronische stress met als gevolg een
onderfunctie van de bijnieren, gebrek aan beweging, verkeerde voeding, psychologische trauma’s,
angststoornissen, slaapgebrek, depressie, vaccinaties, zware metalen en medicatie die de darmflora
beïnvloeden (kans op lekkende darm) en voedselallergieën, verhogen de afgifte van cytokines.

Cytokines en de samenstelling van de voeding

Cytokines worden beïnvloed door de hoeveelheid en de samenstelling van voedsel. Bestanddelen van
voedsel zoals glucose, zetmeel, verzadigde vetzuren en de bereidingswijze van voedsel werken alle
pro-inflammatoir, terwijl vitamine D, omega 3 vetzuren en bioactieve stoffen in biologische groenten
en fruit juist ontstekingen remmen.

Het immuunsysteem kan heftig reageren op voeding. Een voedselallergie is herkenbaar aan de
vorming van IgE-antilichamen. Het immuunsysteem kan ook op een andere, langzamere manier
reageren met de vorming van IgG-antilichamen. Bij een voedingsintolerantie (voedselallergie-type-3)
ontstaan IgG-antilichamen tegen diverse voedingsstoffen.

Er vormen zich antigeen-antilichaam-complexen die vervolgens door het lichaam worden afgebroken.
Bij deze afbraak ontstaan inflammatoire stoffen, zoals prostaglandines, leucotriënen en cytokinen (o.a.
TNF-αlfa).

Dit proces is vergelijkbaar met een ontstekingsproces. TNF-alfa is een ontstekingsbevorderend

cytokine. Het blijven eten van voedingsmiddelen die het immuunsysteem laten reageren, veroorzaakt
een continue aanmaak van IgE- en IgG-antistoffen. Dit zal dan ook leiden tot een chronisch
ontstekingsproces.

Chronische laaggradige ontsteking (cytokinen) heeft een negatieve invloed op het functioneren van
bloedvaten (endotheelfunctie), immuunsysteem, spierweefsel, vetweefsel, zenuwweefsel, botweefsel,
gewrichten en kraakbeen, hersenen, darmen, hart, lever en eilandjes van Langerhans (pancreas). De
lever reageert op deze cytokines door het maken van acute fase-eiwitten. Deze ontstekingscascade
staat aan de basis van veel ziekten.

Relatief hypocortisolisme
Een gebrek aan cortisol of een verlaagde activiteit van cortisol die niet het gevolg is van echte
bijnierinsufficiëntie noemt men relatief hypocortisolisme. Het wordt steeds vaker erkend als een
belangrijke oorzaak – of kenmerk – van vele aandoeningen. Hoewel de werking van de bijnieren
belangrijk is voor de aanmaak van cortisol, zijn de bijnieren niet altijd het probleem bij relatief
hypocortisolisme.

Een gebrek aan cortisol is niet altijd het gevolg van een slechte bijnierwerking. De stressrespons is
enorm complex en wordt niet alleen gereguleerd door de bijnieren. Bovendien is er niet altijd een
gebrek aan cortisol, maar kan het lichaam ook ongevoelig worden voor cortisol (cortisolresistentie).
Daarnaast kan er ook sprake zijn van een verstoorde werking van de hypothalamus of de hypofyse.

De productie van cortisol in het lichaam volgt een circadiaan ritme, dat wil zeggen dat de productie
niet op elk moment van de dag gelijk is. Tijdens het ontwaken komt er meer cortisol vrij. Dit zorgt o.a.
voor een hongergevoel.

Er zijn een aantal ziekten waarbij de cortisolaanmaak verstoord is. Bij het syndroom van Cushing maakt
de bijnier te veel cortisol aan. De oorzaak kan gelegen zijn in een tumor in de bijnier zelf of door een
tumor in de hypofyse die de bijnier aanstuurt.

Bij de ziekte van Addison is juist het omgekeerde het geval en is de bijnier, door een stoornis in de
bijnier zelf, niet of nauwelijks in staat om cortisol te produceren. In heel zeldzame gevallen is er een
stoornis in de hypofyse waardoor er geen ACTH wordt geproduceerd en de bijnier geen signaal krijgt
om cortisol te produceren.

Herstellen van de stressrespons

De aanmaak, de uitscheiding en de activiteit van cortisol (maar ook van andere hormonen) is
afhankelijk van heel veel verschillende factoren, ook voedingsfactoren. Het toedienen van
corticosteroïden of cortisolsubstitutie is niet altijd de juist aanpak (tenzij er sprake is van echte
bijnierinsufficiëntie). Het is niet altijd een kwestie van cortisol verhogen of verlagen, of alleen de
werking van de bijnieren ondersteunen, maar van het herstellen van de stressrespons (de
hypothalamus-hypofyse-bijnier as). Het lichaam moet opnieuw in staat zijn om de aanmaak en de
activiteit van cortisol af te stellen op de behoeften van dat moment.

Cortisol wordt ook wel stresshormoon genoemd omdat het vrij kan komen bij stress. Een verminderde
aanmaak van cortisol kan het gevolg zijn van chronische fysieke, mentale of emotionele stress, maar
ook door het langdurig eten van de verkeerde voeding (voedselstress). Cortisol is van belang bij de
vertering van het voedsel, voor het afweersysteem en voor het slaap- en waakritme.

Symptomen van te weinig cortisol zijn divers zoals duizeligheid bij het opstaan, vermoeidheid, lage
hartfrequentie en een algeheel gevoel van lusteloosheid, lage bloeddruk, opkomend maagzuur, slecht
slapen en een minder goed werkend afweersysteem. Klachten die overigens ook aan andere ziekten
zijn te linken.

Momenteel raken veel mensen opgebrand door werkdruk, relatiestress, slaapproblemen, geldzorgen,
milieuvervuiling, teveel koffie, medicijnen, een kapotte auto, overgewicht, puberende kinderen,
allergieën, zieke ouders, verliezen op de beurs, vliegtuiglawaai, verbouwingen, etc.

Opgebrand raken (onderactieve bijnieren) gaat doorgaans niet van de ene dag op de andere. Er gaat
een fase aan vooraf waarin de bijnieren teveel cortisol produceren door de overdaad aan stress. Deze
periode kan vele jaren duren.

Chronisch moe
De overproductie aan cortisol heeft allerlei ongewenste bijwerkingen. Het begint vaak met een enorme
behoefte aan suiker (cravings), behoefte aan koffie, cola, chocola of andere opwekkende middelen,
slecht kunnen slapen, zich angstig of verward voelen, moeite met concentreren en snel geïrriteerd zijn.
Na verloop van tijd kunnen er symptomen ontstaan zoals toename in gewicht, spiermassaverlies, een
dunnere huid, een zwembandje rond het middel, een wisselende bloedsuikerspiegel en tot slot een
verzwakking van de algehele immuunsysteem met alle mogelijke
klachten en kwalen tot gevolg.

Steeds meer mensen hebben vaak, naast een chronische

vermoeidheid, ook een voedselallergie of andere
overgevoeligheden zoals luchtweginfecties, bloedsuikerdips, auto-
immuunziektes en reumatische artritis. Ook fibromyalgie,
slaapproblemen en laag libido komen vaak voor. Op mentaal
niveau zien we een toename van angst, depressieve buien, periodes van verwarring en minder helder
kunnen denken en verminderde tolerantie.

Wanneer bijnieren teveel en te lang onder druk staan zal het lichaam de stofwisseling gaan vertragen
(de schildklier op een lager pitje zetten) om de bijnieren te beschermen. Als er eenmaal sprake is van
bijnieren onderfunctie kan het zijn dat men weer een te snélle schildklier krijgt, omdat deze de
stofwisseling weer op gang probeert te krijgen. Een heel mooi beschermingsmechanisme van de
natuur om balans te houden, maar wat vaak niet wordt begrepen en dan door middel van medicatie
geforceerd wordt teruggefloten.

De hypothalamus-hypofyse-bijnier as (HPA-as)
De hypothalamus is het grote verbindingsstation tussen het nerveuze en humorale systeem.
Via het nerveuze systeem komen de prikkels van de buitenwereld via onze zintuigen naar de
hypothalamus. Vanuit dit verbindingsstation kunnen signalen worden verstuurd naar de hypofyse. De
hypofyse stuurt zijn impulsen verder naar andere stations in het endocriene systeem.
Vanuit de hypothalamus worden stoffen afgescheiden die zich langs de zenuwbanen verplaatsen naar
de hypofyse. Voor de HPA-as is dat de corticotrofine releasing factor (CRF). Daar stimuleert de CRF het
zogenaamde adrenocorticotrofe hormoon (ACTH). Het ACTH verplaatst zich niet via de zenuwbanen,
maar vindt zijn weg via de bloedbaan naar de bijnierschors. Daar aangekomen zet het ACTH de
bijnierschors aan tot een grotere productie van onder andere het hormoon cortisol.
De bijnierschors is verbonden met zowel de hypofyse als de hypothalamus. Is er namelijk voldoende of
teveel cortisol geproduceerd, dan geeft de bijnierschors een seintje aan de hypofyse en hypothalamus
om te voorkomen dat er nog meer stimulerende hormonen worden aangemaakt. De hersengebieden
begrijpen de boodschap en produceren minder stimulerende hormonen. Als de bijnierschors te weinig
cortisol produceert, geeft het een seintje af dat de stimulerende hormonen van hypofyse en
hypothalamus weer welkom zijn.

De stimulerende hormonen worden niet alleen naar de bijnierschors gezonden, maar de hypofyse
stuurt ook andere stimulerende hormonen naar de schildklier, de geslachtsklieren en groeiende
weefsels. De relatie tussen hypothalamus, hypofyse en endocriene klieren heeft het kenmerk van een
feedback-systeem.

Ontregeling HPA-as
Geneesmiddelen en drugs die een interactie aangaan met de HPA-as kunnen deze ontregelen. Dit zijn
over het algemeen genomen de psychofarmaca (antidepressiva, antipsychotica, anti-epileptica en
medicatie die de hersenen en met name de synapsen als doelorgaan hebben). Exorfinen-intoleranties
(waaronder gluten, zuivel, soja) ontregelen de HPA-as vanwege hun opiaatwerking.

Toxinen (zoals bestrijdingsmiddelen uit voeding) en in het bijzonder de zware metalen kunnen de
hersenen binnenkomen als de hersen-bloed barrière verhoogd doorlaatbaar is. Een probleem hierbij is
dat de hersen-bloed barrière ter hoogte van de hypothalamus het meest doorlaatbaar is.

De hypothalamus en de hypofyse zijn overigens ook onderhevig aan bijvoorbeeld straling. Momenteel
laait de discussie over de gevaren van straling fel op, bij de invoering van ‘slimme’ meters. Ze vervuilen
de leefomgeving met sterke ‘elektrosmog’.

Bij een powerline-systeem wordt een radiofrequent communicatiesignaal verstuurd over de

elektriciteitskabels. Deze straling zal ook ‘aflekken’ van de elektriciteitsdraden in huis (‘dirty electricity’),
waardoor men overal in huis wordt blootgesteld, zonder mogelijkheid om deze straling uit te
schakelen of af te schermen. Het zou gaan om zo’n 0,3 Volt per meter op 20 cm van de kabels.
Lees hier meer over slimme meters.

Commentaar NDN
Steeds meer mensen gaan gebukt onder stress. Onze opgejaagde maatschappij, werkdruk, emoties,
geldzorgen, vele keuzemogelijkheden, overprikkeling van licht, geluid en informatie en angst kunnen
zorgen voor stress. Maar ook verkeerde voeding zoals koffie, alcohol, suiker, snacks en kant-en-klaar
producten, wat weer kan resulteren in hormonale disbalans, kan zorgen voor stress.

Lange tijd is voeding gezien als het eten van voedingsstoffen om de lichaamsprocessen in stand te
houden. Dat voeding zoveel meer met zich meebrengt wordt uit diverse onderzoeken langzaam
duidelijk. Het immuunsysteem kan heftig reageren op voeding. Deze immuunreactie is herkenbaar aan
de vorming van IgE antilichamen. Het immuunsysteem kan ook op een andere, langzamere manier
reageren. Namelijk met de vorming van IgG antilichamen.
Bij een voedingsmiddelenintolerantie (voedselallergie type 3) ontstaan IgG antilichamen tegen diverse
voedingsstoffen. Er vormen zich antigeen-antilichaam-complexen die vervolgens door het lichaam
worden afgebroken. Bij deze afbraak ontstaan inflammatoire stoffen, zoals prostaglandines,
leucotriënen en TNF-α. Dit proces is als zodanig vergelijkbaar met een ontstekingsproces.

TNF-alfa (tumor necrosis factor) is een cytokine die het optreden van een ontstekingsreactie bevordert.
Het blijven eten van voedingsmiddelen die het immuunsysteem laten reageren, veroorzaakt een
continue aanmaak van IgE en IgG antistoffen. Dit zal dan ook leiden tot een continu afbraakproces
(chronisch ontstekingsproces).

Langzaam maar zeker wordt duidelijk dat ziekteprocessen te beïnvloeden zijn door aanpassing van de
voeding. Organen en systemen leunen allemaal op de basisbiochemie: een zeer complex systeem van
processen op celniveau. De basisbiochemie regelt onder andere de energieproductie, communicatie
tussen de cellen en enzymatische reacties en is afhankelijk van genetica en de

lifestyle.
Stress brengt een cascade van reacties met zich mee. Deze reacties kunnen opgelost worden door
zowel psychologische technieken en gezonde voeding als specifieke (kruiden)supplementen om
veerkracht op te bouwen tegen stress. Voor nóg meer veerkracht is het belangrijk om te zorgen voor
een goede kwaliteit én kwantiteit aan slaap, vitale energie te genereren door yoga, tai chi of meditatie
te beoefenen, ademhalingsoefeningen te doen, tijd om te ontspannen in te bouwen (minstens 30
minuten per dag), de oorzaken die stress geven te ontrafelen, en tijd goed in te delen.
Het is bijvoorbeeld handiger om een ‘today-list’ te hebben dan een to-do-list’.

Voedings- en laboratorium zelftesten

Wij werken samen met de grote Duitse fabrikant van laboratoriumtesten Medivere.
Medivere levert laboratorium diagnostische diensten waarbij de conventionele geneeskunde als ook
aanvullende (complementaire) medische diagnostica en therapieën optimaal worden gecombineerd.
Op onze pagina over voedings- en laboratoriumtesten kunt u alle hierbovengenoemde Medivere
testen bekijken en zelf bestellen