Het traditionele javaanse huwelijk

De huwelijksceremonie wordt door de javanen beleefd als een belangrijk moment in het leven en
wordt gevierd met trots en waardigheid. De handeling wordt voorbereid vanuit hun Religieuze
organisatie waar zij lid zijn (javanisme/Agama Jawa) en zij bepalen ook welke ceremonies
gevolgd zullen worden en zijn verder ook verantwoordelijk voor het voorbereiden van het
huwelijksfeest. Het huwelijk heeft de volgende ceremonies onder begeleiding van een
geestelijkeleider(wettelijk) en de kerkelijkeraad van hun organisatie (Javanisme) en een
huwelijksambtenaar(wettelijk) als die wordt voltrokken komt hij of zij ook in beeld:

-Lamaran (hand vragen van de bruid aan haar ouders)

-Tarub (ceremonie voor het maken van de feesttent)
-Midadareni (ceremonie op de vooravond van het huwelijk)
-Kembang Mayang (het maken van de bruidsboeketten)
-Peningsetan (verlovingsceremoni)
-Lalar (reiningsceremonie)
-Nemoni (huwelijksceremonie)

Door zo een javaanse huwelijk komt er ook een verbintenis tussen twee families. Dit wordt ook
wel “besan” genoemd. Het javaanse huwelijk kent strenge regels. Het wordt meestal geleid door
een dukun manten. Het is een vrouw die de bruid en bruidegom aankleed en de offers (sajen)
samensteld. Het uiteindelijk verbinden van man en vrouw tot een echtpaar wordt geleid door de
modin.
Als het gaat om trouwen volgens de Javaanse tradities in Suriname wordt meestal het heel dorp
bijbetrokken. Los van de familieleden komen ook de buren uit de omgeving een handje helpen
(rewang). Maar natuurlijk zijn de vrienden uit de stad en andere dorpen ook aanwezig.

Nontoni
Wanneer de jongen en het meisje elkaar nog niet kennen, dan wordt zo een eerste ontmoeting
“nontoni” genoemd. Er is goedkeuring van beide families nodig voordat zo een huwelijk kan
plaatsvinden. Vroeger regelden de ouders van het meisje en van de jongen het huwelijk. In deze
tijd is daar verandering in gekomen. De jongen en het meisje leren elkaar eerst kennen,bouwen
een vriendschap,raken dan verliefd en willen vervolgens trouwen. Ze kunnen dan naar de
burgerlijke stand om te trouwen of ze kunnen op de traditionele Javaanse manier trouwen.

Lamaran
Wanneer zo een jong,verliefd stel het besluit hebben genomen gaan de ouders van de jongen op
een afgesproken dag naar de ouderlijke woning van het meisje. Volgens de regels vragen de
ouders van de jongen officieel de hand van het meisje aan haar ouders (“lamaran”). Dit moet ook
in het Javaans namelijk het “basa karma” gebeuren. De ouders kunnen ook hulp vragen aan een
kerkelijke voorganger namelijk de “kaum” of de “modin”. Vroeger was “lamaran” ook het
geschenk van de aanstaande bruidegom aan de familie van de aanstaande bruid. Wanneer de
jongen en het meisje een gearrangeerd huwelijk hebben en elkaar voor het eerst bekijken,wordt
dit “nontoni” genoemd. Dit betekend letterlijk : het bekijken van elkaar. Hierbij schenkt het
meisje bijvoorbeeld thee in voor de familie van de jongen zonder een woord te zeggen maar wel
verlegen en stiekem naar elkaar kijkend.
Tarub bouwen
Een week voordat het officiële huwelijksfeest plaatsvindt begint het al. Enkele dagen (1 tot 3
dagen) voor het huwelijk wordt voor de ingang van het huis of erf versierd met Tarub (een Ere
-/welkom poort)(Gapura) wordt versierd met verschillende bloemen,bladeren en planten. De
basis wordt gevormd door bananenbomen, bananenbladeren, bananen en cocospalmtakken. Er is
sprake van veel symboliek:

-Twee bananen stammen versierd met rijpe bananen oa bananenbomen overal kunnen groeien,zo
ook zal het nieuwe paar zich overal goed en gelukkig voelen maw een welvaart te krijgen in hun
leven.
-Twee Tebu Wulung (rode rietsuiker); Twee families komen in verbintenis om samen het
huwelijk te vieren.
-Twee kalapa Gading (half-rijpe cocosnoot) Het paar houdt van elkaar en van de hele families en
zal altijd voor mekaar zorgen.
-Verschillende bladeren van de kroton,alang-alang (hoog gras)dhadhap srep (bloesems); Het paar
zal altijd in veiligheid wonen met de hele families.
-Bovenaan de poort zal je ook bekletepe zien,dit is een versiering van Janur Kuning (jonge
cocosplambladeren); Duivelse geesten weten nu dat er een ceremonie plaats vindt in dit huis en
dat ze moeten wegblijven. Als eerst wordt er een “tarub” gemaakt. Een tarub is niets anders dan
een feesttent met “gapura” (poort) aan het begin van de “latar” (voorerf).
Op de dag waarop de tarub wordt gemaakt wordt er natuurlijk gekookt. Want de inwendige mens
van de “wong réwang” (helpers) moeten ook gevoed worden. Er is altijd een coördinator
aanwezig. Op die dag is een gamelanset ook al aanwezig. In de pauze nemen degenen die kunnen
spelen plaats en beginnen gamelanmuziek te spelen. Welgestelden laten op de dag van het
bouwen van de tarub ook een koe slachten.

Midadareni
Voor de dag van de huwelijksceremonie zelf,word er een feestavond gehouden : “Midadareni”.
Deze feestavond wordt gehouden in het ouderlijk huis van het meisje en de jongen mag er niet
bij zijn. Het meisje wordt mooi opgemaakt en in het Javaans aangekleed. En er word ook
“slametan” (gebed) gehouden. Madadareni betekent het zichtbaar worden van de maan s’avonds.
Na afloop van de “slametan” trekt de bruid makkelijke kleren aan en gaat in de woonkamer
zitten,onbeweegelijk tot middernacht. Dan komt er een engel in haar en verblijft in het lichaam
van het meisje tot vijf dagen na de voltrekking van het huwelijk. De essentie hiervan is dat de
bruid er tijdens de huwelijksceremonie mooier en knapper uit zal zien (als een engel) dan op een
normale dag. De bruid dient in haar kamer te blijven van 18.00 uur tot middernacht. Bij haar
zitten enkele oudere vrouwen die haar advies geven. Familie van de bruid en de bruidgom,alsook
haar vrienden ,kunnen haar eventjes bezoeken,alleen vrouwen worden toegelaten. De ouders van
de bruid geven haar de laatste maaltijd. Vanaf de volgende dag staat ze onder de hoede van haar
man.
In de bruidskamer worden offers (sajen) geplaatst. Om middernacht worden de offers uit de
bruidskamer gehaald.De aanwezige familie en vrienden kunnen zich dan aan het eten te goed
doen. Buiten de bruidskamer vindt onder tussen de ontmoeting van de familie en vrienden van de
bruid met de familie van de bruidegom (peningsetan) plaats.
Kembang Mayang
Tijdens de “midadareni” wordt de ceremonie van het kopen van de “kembang mayang”
gehouden. “kembang mayang” is een boeket bloemen dat speciaal volgens de regels gemaakt
wordt voor dit doeleind. Het stelt de maagdelijkheid van de bruid en bruidegom voor. Meestal
worden er twee boeketjes gemaakt. De maker van de boeketen is een vaak een man op leeftijd.
De moeder moet de boeketen dan zogenaamd kopen van de oude man voor haar dochter. Dit
officiële plechtigheid tijdens de “midadareni” heet eigenlijk “nebus kembar”. In plaats van het
woord kembang is het nu kembar. Kembar betekent tweeling (Anak Kembar). Het woord
Kembar duidt aan dat er twee bloemstukken zijn die gekocht zullen moeten worden door de
moeder van de bruid. Kembang Mayang is dus een algemene term voor een bloemstuk voor een
officiële gebeurtenis. Elke tak,blad of bloem dient gekocht te worden door de moeder van de
bruid.
De boeketten worden gemaakt van verschillende soorten bladeren,bloemen en
omamenten(onderdelen) gemaakt janur kuning,vastgezet in een debog (bananenstam en bambu
stokken tbv stander (2×3) voor debog).Ook hier is er sprake van een brede symbolische
betekenis (van de onderdelen);
-Gunung-gunungan of candi-candian (geberte of levensboom); zoals een gebergte hoog en breed
is,zo is ook de kennis,de ervaring en het geduld(sabar) van de man.
-Keris;Stelt de voorzichtigheid voor waarmee men in het leven moet omgaan met wijsheid.
-Pecut-pecutan (zwepen);Het paar zal altijd met een optimistische kijk door het leven gaan.
-Payung-payungan (paraplú s);Het paar zal de hele familie beschermen.
-Walang-walangan (sprinkhanen);Het paar zal energievol en snel beslissingen in het leven
maken.
-Manuk-manukan (vogels);Het paar heeft een hoge levensmotivatie.
-Bladeren (ghodong) van croton;Deze bladeren bieden bescherming tegen boze geesten.
-Bladeren van Dhadhap srep;Het paar zal alle problemen met een heldere en kalme geest
oplossen.
-Kruiden;Ze bieden het paar bescherming tegen boze geesten.
-Verschillende bloemen;Om het boeket te verfraaien.
-De bamboe stokken(3 stukst per gebog wordt als stander gebruikt)Het symboliseert; Tri-trimutri
of wel de 3 elementen van leven(bestaat uit je vader,moeder en de toekomstige kind)

Lalar
Dit reiningsritueel is bedoeld om het bruidspaar zowel lichamelijk als geestelijk te reinigen.Deze
ceremonie wordt ook Siraman genoemd.En op de dag voordat de andere belangerijke ceremonies
oa de ningkah en de Panggih worden uitgevoerd en de lalar ceremonie wordt op de dag van de
Nemoni ceremoni
Het paar neemt in de woonkamer op een kelasa (rieten mat) plaats, gekleed in een batik kleed.Bij
deze reiningceremonie wordt gebruikt gemaakt van gleplung beras werna 7(pitu),een
fijngemalen mengsel van (7) rijstsoorten,waaraan godong kemuning,pandhan wangi en mangir
zijn toegevoegd.Dit wordt als een soort van scrub gebruikt.Familie en vrienden mogen allen om
de beurt het paar reinigen,dit gebeurt door wat van het mengsel op de lichaamen van het paar te
wrijven.De ceremonie wordt afgesloten met het poederen van de bruid met een gele poeder
(lalar) en het wegscheren van de babyhaartjes rond gezicht,hals en nek.
Nemoni of Nemokake
Deze woorden komen allemaal van het hoofd woord genaamd Nemu en dit betekent vinden.
Nemoni betekent ontmoeting en Nemokake laten ontmoeten . Dus uiteraard wilt dit allemaal
zeggen dat de bruid en bruidegom op een ontmoetings plaats zich moeten bevinden. De Bruid en
Bruidegom worden opgemaakt op 2 verschillende plaatsen. Onder begeleiding van gamelan
muziek of gezang,begint de traditionele ontmoeting (panggih of nemoni) tussen de bruid en haar
bruidegom aan de met Tarub versierde Erepoort voor het huis.De bruidegom arriveert bij de
Erepoort voor het huis van de ouders van de bruid.Hij vergezeld door zijn familie. Zijn ouders
mogen bij deze gebeurtenis niet aanwezig zijn. De bruid vergezeld van twee vrouwen,komt uit
haar bruidskamer.Haar ouders en familie komen achter haar.Twee vrouwen(ongehuwd of nog
niet getrouwd) dragen de kembar mayang.
Tijdens de panggih ceremonie wordt de kembar mayang naar buiten gebracht,tevens worden de
kembar mayang links en rechts van de troon gezet als versiering.Balangan Gantal (Suruh); De
bruid ontmoet de bruidegom. Ze naderen elkaar.Wanneer ze ongeveer drie meter van elkaar
verwijderd zijn,gooien ze de gantal (een bij elkaar gebundelde betel bladeren) naar elkaar
toe.Volgens oude traditie hebben betel bladeren de kracht om boze geesten weg te jagen.Door
betel bladeren naar elkaar toe te gooien,bewijst men dat de persoon voor jouw de echte persoon
is en niet èèn of andere boze geest die zich voordoet als die persoon. De bruidegom breekt
daarna een ei met de rechter voet,de vruchtbaarheid van het huwelijk wordt hiermee
gesymboliseert.De bruid wast de bruidegoms voet met bloemenwater .Dit wil zeggen dat de man
klaar is om een verantwoordelijke echtgenoot te zijn en dat de vrouw klaar is om haar man trouw
te dienen. Sindur Binayang;Na het ritueel van Wiji Dadi leidt moeder van de bruid het paar naar
de huwelijkstroon.Zij wijst hiermee de weg die leidt naar het geluk. Vervolgens zet de vader van
de bruid het paar op de huwelijkstroon.Hij keurt dit huwelijk goed.
Het huwelijkspaar eet en drinkt dan samen,en ze voeden elkaar.De Dukun manten,als leider van
de ceremonie,geeft een bord aan de bruid met daarop gele rijst,gebakken ei
sojabonen,tahoe(tofu),abon (doorbakken vlees) en kippenlever.Eerst maakt de bruidegom drie
kleine balletjes het met de rechterhand aan zijn bruid.Daarna doet de bruid hetzelfde voor de
bruidegom.Wanneer ze gedaan hebben met eten,drinken ze ook samen.Dit ritueel heeft als
betekenis dat het paar samen moet genieten van alle bezittingen die ze hebben.
De bruid krijgt van de bruidegom sojabonen,pindá s,gele rijst,mais,dlingo bengi kruiden,bloemen
en verschillende soorten muntstukken (waarbij het aantal even moet zijn).Het stelt voor dat de
echtgenoot al zijn inkomen aan zijn vrouw moet geven.De bruid ontvangt zorgvuldig deze
geschenken in een witte doek op haar schoot.Zij moet een goede en zorgende huisvrouw zijn.
Zowel de bruid als de bruidegom zitten daarna elk op èèn van de been van de vader bruid,terwijl
hij zegt dat ze elk evenveel wegen.Hiermee bedoelt de vader dat hij van beiden evenveel houdt.