1
BAJDOCJA
Działo się to w czasach, kiedy atrament
był jeszcze zupełnie, ale to zupełnie
biały, natomiast kreda była czarna.
Tak, tak, moi drodzy, kreda była
jeszcze wtedy kompletnie czarna.
Łatwo sobie wyobrazić, ile z tego
powodu wynikało kłopotów i
nieporozumień.
Pisało się białym atramentem na
białym papierze i czarną kredą na
czarnej tablicy.
Tak, tak, moi drodzy, sami chyba
rozumiecie, że napisane w ten sposób
litery były całkiem, ale to całkiem
niewidoczne.
Gdy uczeń pisał wypracowanie,
nauczyciel nigdy nie wiedział, czy kartki
są zapisane, czy też nie zapisane.
Uczniowie wypisywali przeróżne
głupstwa na papierze lub na tablicy,
ale nikt nie mógł tego sprawdzić ani
nawet zauważyć.
Listy pisane w ten sposób były
zupełnie nieczytelne, toteż mało kto
pisywał je w tych czasach.
Urzędnicy w biurach zapełniali pismem
ogromne księgi, ale na próżno
ktokolwiek usiłowałby odnaleźć w nich
ślady liter lub cyfr.
Po prostu były niewidoczne.
I gdyby nie to, że istnieje w biurach z
dawna zakorzeniony zwyczaj
prowadzenia ksiąg, na pewno
Сказандия
Эта история произошла еще в те
времена, когда чернила были
совершенно белыми, а мел —
черным.
Да, да, друзья мои, абсолютно
черным.
Представляете себе, какая из-за
этого царила путаница и
неразбериха!
Приходилось писать белыми
чернилами на белой бумаге и
черным мелом — на черной доске.
И вы, конечно, догадываетесь,
друзья мои, что такие буквы были
совсем-совсем не видны.
Ученик, бывало, напишет сочинение,
а учитель не знает, написано оно
или нет.
И ученики писали всякую чепуху, а
проверить их никто не мог.
И писем нельзя было прочесть,
оттого-то мало кто и писал их в те
времена.
Правда, чиновники в канцеляриях
вели толстые книги, но там тоже
нельзя было найти ни одной буквы,
ни одной цифры.
Их просто не было видно.
И, наверно, от этой кропотливой и
ненужной работы отказались бы
давным-давно, если бы не старая
канцелярская привычка вести книги.
 3
zaniechano by tej żmudnej i
niepotrzebnej pracy.
Ludzie podpisywali się na rozmaitych
papierach i dokumentach, chociaż
doskonale wiedzieli, że nikt, nie
wyłączając ich samych, podpisów tych
nigdy nie odczyta i najwymyślniejsze
nawet zakrętasy pójdą na marne.
Ale ponieważ od niepamiętnych
czasów podpisywanie się sprawiało
ludziom ogromną przyjemność, nie
zważali więc na to, że biały atrament
jest niewidoczny na białym papierze.
Tak, tak, moi drodzy, ci, co się
podpisywali, nie przejmowali się
zupełnie tym przykrym stanem rzeczy.
I nie wiadomo, jak długo trwałby on
jeszcze, gdyby nie pan Ambroży Kleks.
Sławny ten mędrzec, dziwak i
podróżnik, uczeń wielkiego doktora
Paj-Chi-Wo, założyciel słynnej
Akademii, wylądował pewnego dnia
całkiem przypadkowo w jednym z
portów Półwyspu Bajkańskiego.
Po długich wędrówkach dotarł pan
Kleks do Bajdocji, rozległego i
bogatego kraju, leżącego na
zachodnim wybrzeżu półwyspu.
Łagodny charakter i gościnność
Bajdotów, ich zamiłowanie do bajek,
dzielność mężczyzn i uroda bajdockich
dziewcząt zachęciły pana Kleksa do
bliższego zapoznania się z językiem,
życiem i obyczajami tego ludu.
Люди подписывали всякие бумаги и
документы, хотя отлично знали, что
никому и даже им самим не удастся
разглядеть эти подписи. Они
прекрасно понимали, что даже
самые замысловатые завитушки все
равно пропадут зря.
Но еще с незапамятных времен им
очень нравилось подписываться,
поэтому они не обращали внимания
на то, что белые чернила не видны
на белой бумаге. И неизвестно, как
долго продолжалось бы все это,
если бы не пан Амброжи Клякса.
Как-то раз этот прославленный
мудрец, чудак и путешественник,
ученик великого доктора Пай Хи-во,
основатель знаменитой академии,
высадился в одном из портов
Сказарского полуострова.
После долгих странствий пан Клякса
добрался до Сказандии, большой и
богатой страны, лежащей на
западном побережье полуострова.
Добродушие и гостеприимство
жителей, мужество юношей и
красота девушек, их любовь к
сказкам покорили сердце пана
Кляксы, и он захотел поближе
познакомиться с жизнью и
обычаями этого народа.
 4
Zamieszkał więc w stolicy państwa,
Klechdawie, położonej u podnóża góry
zwanej Bajkaczem.
Większość mieszkańców Klechdawy
zajmowała się hodowlą kwiatów, toteż
miasto tonęło w zieleni i wyglądało jak
czarodziejski ogród.
Parki, cieplarnie i klomby usiane były
kwiatami nieznanych i niespotykanych
odmian.
Powietrze w Klechdawie, przesycone
aromatem róż, lewkonii, jaśminów i
rezedy, odurzało mieszkańców i tym
zapewne tłumaczyć można ich nie-
zwykłe zamiłowanie do układania
bajek.
W alejach i parkach bajkopisarze
odziani w barwne stroje i uwieńczeni
kwiatami opowiadali bajki tak
niezwykłe, że nikt ze słuchaczy nie
umiałby żadnej z nich powtórzyć.
Bajdoci mówili językiem bardzo
podobnym do innych języków, z tą
tylko różnicą, że nie znali i nie używali
samogłoski „u”.
Tak, tak, moi drodzy, litera „u” nie była
im zupełnie znana.
Dlatego też „mur” po bajdocku
posiadał brzmienie „mr”, „ucho” po
bajdocku było „cho”, „mucha” –
„mcha”, „kura” – „kra” itd.
Pan Kleks bardzo szybko podchwycił tę
szczególną cechę języka Bajdotów i już
po kilku dniach władał nim doskonale.
И вот пан Клякса поселился в
столице Сказандии, городе Исто-
Рико, расположенном у подножия
горы Сказувий.
Большинство жителей Исто-Рико
занималось разведением цветов.
В парках, оранжереях и скверах
росли цветы самых редких сортов.
Утопающий в зелени город казался
волшебным садом.
Воздух Исто-Рико, напоенный
ароматом роз, левкоев, жасмина и
резеды, одурманивал жителей, и,
наверно, поэтому они больше всего
на свете любили сочинять сказки.
В аллеях парков сказочники,
увенчанные цветами, в нарядных
одеждах рассказывали сказки. И
сказки эти были так необычны, что
ни один человек в мире не смог бы
их повторить.
Язык сказандцев был очень похож
на другие языки, только в нем не
было буквы «у».
Да, да, друзья мои, буква «у» была
им совершенно неизвестна.
Поэтому вместо «угол» сказандцы
говорили «гол», вместо «ухо» —
«хо», вместо «сурок» — «срок», а
вместо «упряжка» — «пряжка».
Пан Клякса быстро освоился с
особенностями сказандского языка
и уже через несколько дней владел
им в совершенстве.
 5

Klechdawianie mieszkali w małych, Сказандцы жили в небольших

jednopiętrowych domkach, двухэтажных домиках, окруженных
obrośniętych dookoła zielenią i зеленью и цветами, над которыми
kwiatami. Ich barwy i zapachy zwabiały порхали тысячи пестрых бабочек, и
niezliczone ilości motyli, które czyniły от этого город казался еще краше.
otaczający świat jeszcze barwniejszym. Почти круглый год — с раннего утра
Śpiewy ptaków rozbrzmiewały tam od до позднего вечера — здесь пели
wczesnego świtu do późnego птицы: ведь осень и зима в
zmierzchu przez cały niemal rok, Сказандии длились недолго — всего
bowiem jesień i zima w Bajdocji trwały лишь один месяц, пять дней и два
bardzo krótko. Zaledwie jeden miesiąc, часа.
pięć dni i dwie godziny.

Raz na dwadzieścia lat odbywał się Раз в двадцать лет все сказочники
zjazd wszystkich bajkopisarzy страны собирались на съезд и
bajdockich, którzy wybierali spośród выбирали Великого Сказителя.
siebie Wielkiego Bajarza.

Był nim jak się łatwo domyślić autor
najpiękniejszej bajki.
Przybyli na zjazd rozbijali namioty w
Dolinie Tulipanów, które pachną
najsubtelniej i odurzają mniej niż inne
kwiaty.
Wstępowali oni kolejno na wieżę
wzniesioną w sercu doliny i wygłaszali
po jednej ze swych bajek.
Как вы легко можете догадаться, им
становился автор самой интересной
сказки.
Гости разбивали шатры в Долине
Тюльпанов, аромат которых
необычайно нежен и дурманит
меньше, чем запах других цветов.
Один за другим сказочники
поднимались на башню,
возведенную посредине долины, и
рассказывали самую лучшую из
своих сказок.

Musieli mówić bardzo donośnie, tak Чтобы всем было слышно, им

aby wszyscy zebrani mogli ich słyszeć, приходилось говорить очень громко,
toteż przez cały czas, dla wzmocnienia поэтому для укрепления голосовых
strun głosowych, odżywiali się tylko связок сказочники все время пили
miodem i sokiem morwowym. мед и тутовый сок.
Wszyscy słuchali współzawodników z Их слушали затаив дыхание, ибо для
niesłabnącą uwagą, gdyż dla Bajdotów сказандцев не было ничего
nie istniało nic piękniejszego i прекраснее и интереснее сказок.
ciekawszego niż bajki.
 6

Tak, tak, moi drodzy, bajki były dla nich Да, да, друзья мои, больше всего на
czymś najważniejszym. свете они любили сказки.

Ponieważ Bajdocja miała bardzo,
bardzo wielu bajkopisarzy, więc
wygłaszanie bajek trwało od rana do
wieczora przez dwa, a czasem nawet
przez trzy miesiące.
А так как в стране было очень много
сказочников, то и рассказывали они
свои сказки два, а иногда даже три
месяца подряд. С раннего утра и до
позднего вечера.

Ale zjazd taki odbywał się raz na Но слушатели были на редкость

dwadzieścia lat, słuchacze byli więc
niezwykle cierpliwi, nikt nie zakłócał
spokoju, a nawet rzadko kto kichnął,
chyba że już w żaden sposób nie mógł
się od tego powstrzymać.
терпеливы — ведь съезд
происходил только раз в двадцать
лет. Они сидели тихо-тихо, а уж если
кто-нибудь чихал, то лишь потому,
что никак не мог удержаться.

Każdy z obecnych dostawał malutką Каждый слушатель получал

gałkę z kości słoniowej, którą wręczał
autorowi najpiękniejszej, jego
zdaniem, bajki.
Kto zebrał najwięcej gałek z kości
słoniowej, został Wielkim Bajarzem.
Wręczano mu ogromne złote pióro,
będące oznaką najwyższej władzy w
Bajdocji, i wprowadzano go uroczyście
przy dźwiękach muzyki do
marmurowego pałacu, wznoszącego
się na szczycie Bajkacza.
маленький шарик из слоновой кости
и потом отдавал этот шарик автору
самой лучшей, по его мнению,
сказки.
Тот, кто собирал больше всего
шариков, становился Великим
Сказителем.
Ему вручали огромное золотое перо
— символ высшей власти в
Сказандии, и под звуки музыки
торжественно провожали в
мраморный дворец,
возвышавшийся на вершине горы
Сказувий.

Tam Wielki Bajarz zasiadał na Там Великий Сказитель усаживался

misternie rzeźbionym fotelu z на прекрасный резной трон из
wonnego sandałowego drzewa i od tej благоуханного сандалового дерева и
chwili stawał się głową państwa с этой минуты становился главой
bajdockiego na przeciąg dwudziestu lat сказандского государства на целых
i sprawował rządy przy pomocy двадцать лет. Семь других лучших
siedmiu innych znakomitych сказочников, которых называли
bajkopisarzy, zwanych Bajdałami, czyli сказарями или государственными
doradcami. советниками, помогали ему
управлять страной.

Cały naród czcił Wielkiego Bajarza i
okazywał mu bezwzględne
posłuszeństwo.
Najznakomitsi ogrodnicy przysyłali mu
rzadkie odmiany kwiatów i
najwonniejszy miód ze swoich pasiek.
Na pałacowych trawnikach młode
tancerki bajdockie, naśladując motyle,
odgrywały barwne pantomimy;
najlepsi muzycy, ukryci w cieniu drzew, пантомимы на дворцовых лужайках.
na swoich instrumentach o jednej
srebrnej strunie, zwanych bajdolinami,
naśladowali szum wiatru, szmer
strumienia, trzepot ptaków, szelest
liści i brzęczenie pszczół.
Każdy starał się, w miarę swych sił,
uprzyjemnić, upiększyć i ubarwić życie
Wielkiego Bajarza, aby pobudzić jego
natchnienie.
Ale bajki, to największe bogactwo ludu
bajdockiego, ginęły nie utrwalone, nie
przekazane nie tylko innym narodom,
ale nawet potomnym we własnym
kraju.
Nikt bowiem nie mógł ogarnąć
pamięcią wciąż nowych bajek, a nie
znano sposobu utrwalania ich na
papierze, gdyż atrament był biały.
Tak, tak, moi drodzy, w tych czasach
przecież nie znano jeszcze czarnego
atramentu.
Jeden z uczonych bajdockich po wielu
latach pracy obmyślił sposób wiązania
7
Народ почитал Великого Сказителя и
во всем повиновался ему.
Знаменитые садовники посылали
ему самые редкие цветы и
душистый мед со своих пасек.
Юные сказандские танцовщицы,
похожие на легкокрылых бабочек,
разыгрывали для него красочные
Лучшие музыканты, укрывшись в
тени деревьев, играли ему на
сказолинах — инструментах с одной
серебряной струной.
Они подражали шуму ветра,
журчанию ручья, шороху птичьих
крыльев, шелесту листьев,
жужжанию пчел.
Каждый старался как мог украсить
жизнь Великого Сказителя, чтобы не
гасло его сказочное вдохновение.
Но сказки, величайшее богатство
сказандского народа, гибли без
следа. Их не могли услышать не
только другие народы, но даже
потомки самих сказандцев.
Никто не мог запомнить все новые и
новые сказки, а как записать их, не
знали, потому что чернила были
белыми.
Да, да, друзья мои, в те времена
еще не было черных чернил.
Один из сказандских ученых
предложил завязывать узелки,

supełków, które odpowiadały
poszczególnym literom i wyrazom.
Bajkopisarze jęli tedy za pomocą tego
niezmiernie skomplikowanego
systemu przenosić swe utwory na
zwoje sznurków, a odpowiednio
wyszkolone dziewczęta,
przepuszczając supełki przez palce,
umiały je odczytywać.
Powstały niebawem liczne biblioteki,
gdzie na półkach przechowywano
kłębki sznurków powiązanych w
różnorodne, misternie splątane
supełki, podobnie jak dziś przechowuje
się książki.
Tysiące bajdockich bajek utrwalano w
ten sposób, doprowadzając wiązanie
supełków do coraz większej
doskonałości.
Stało się jednak nieszczęście, którego Но случилось несчастье, которого не
nawet najmądrzejsi ludzie w Bajdocji
nie mogli przewidzieć.
Oto pewnego dnia, u schyłku lata,
pojawił się nagle owad wielokrotnie
mniejszy od komara, zwany
supełkowcem, który żywił się tylko i
wyłącznie supełkami. Rozmnażał się on меньше комара, но размножались с
z nadzwyczajną szybkością.
Już po kilku godzinach chmary
drobniutkich, prawie niewidzialnych
szkodników przeniknęły do wszystkich
bibliotek i zanim zdołano
przedsięwziąć jakiekolwiek środki
zaradcze, pożarły wszystkie supełki, все узелки — сокровище Сказандии.
skarb bajdockiego bajkopisarstwa.
Gdy przerażony Wielki Bajarz przybył
wraz z Bajdałami do biblioteki
8
которые обозначали бы отдельные
буквы, а то и целые слова.
Таким сложным способом
сказочники стали переносить свой
творения на клубки веревок, а
чтением узелков занимались
обученные этому искусству девушки.
Сразу же появилось много
библиотек, где хранились клубки
веревок с узелками, так же как в
наши дни хранятся книги.
Так были увековечены тысячи
сказандских сказок. И постепенно
искусство вязания узелков
совершенствовалось все больше и
больше.
могли предвидеть даже самые
мудрые люди в стране.
Однажды, в конце лета, в Сказандии
появились узлоеды — насекомые,
которые питались только узелками.
Они были совсем крохотные,
необычайной быстротой.
Уже через несколько часов тучи
малюсеньких, почти невидимых
вредителей проникли во все
библиотеки, и не успели сказандцы
опомниться, как узлоеды сожрали
Когда охваченный ужасом Великий
Сказитель прибыл вместе с
 9

narodowej w Klechdawie, zastał tam советниками в народную

jedynie zwały pyłu i stosy drobniutkich библиотеку Исто-Рико, он увидел
muszek, napęczniałych z przejedzenia. там только клубы пыли и тучи
малюсеньких мушек, распухших от
обжорства.

Wielki Bajarz zasiadł w swoim fotelu, Великий Сказитель уселся в свое

zamyślił się głęboko i przez cały tydzień
nie zajmował się sprawami państwa, a
Bajdałowie na próżno usiłowali
przypomnieć sobie bajki swego
władcy, pożarte przez supełkowce.
кресло, глубоко задумался и целую
неделю не занимался
государственными делами. Тщетно
старались советники вспомнить
сказки своего повелителя.

Potem zawarły się wszystkie okna Потом окна мраморного дворца

marmurowego pałacu i przez długie закрылись, и на долгие месяцы в
miesiące trwała żałoba narodowa. стране был объявлен всенародный
траур.

Skoro jednak Bajdoci otrząsnęli się ze Наконец сказандцы справились со

swej straszliwej zgryzoty i wrócili do своей печалью и вернулись к
codziennych zajęć, uczeni zaczęli повседневным занятиям, а ученые
szukać innego sposobu utrwalania стали опять думать, как же все-таки
dzieł bajkopisarzy. сохранить сказки.

Ale nowe próby również zawiodły. Nikt Но новые поиски ни к чему не

nie potrafił wynaleźć sposobu nadania привели. Жизнь сказок по-прежнему
bajkom żywota trwalszego aniżeli была коротка, как жизнь бабочек,
żywot motyli unoszących się nad порхающих над садами Исто-Рико.
kwietnikami Klechdawy.

Działo się to za panowania Wielkiego Происходило все это во времена

Bajarza, który nazywał się Apolinary
Mrk, co po polsku należy czytać
Apolinary Mruk.
Zyskał on sławę największego w
dziejach Bajdocji bajkopisarza i lud
czcił go bardziej niż wszystkich jego
poprzedników.
царствования Великого Сказителя,
по имени Аполлинарий Ворчн, что
по-русски следует читать
Аполлинарий Ворчун.
Он снискал себе славу величайшего
в истории Сказандии сказочника, и
народ почитал его больше всех его
предшественников.

Był to tłuściutki jegomość w wieku lat Это был толстячок лет пятидесяти, с
około pięćdziesięciu, na krótkich коротенькими ножками: когда он

nóżkach, które nie sięgały do ziemi,
gdy siadał na swoim urzędowym fotelu
z sandałowego drzewa.
Odznaczał się niezwykłą pogodą i
dobrotliwością.
Twarz miał okrągłą, bez zarostu, głowę У него было круглое лицо, лысина,
łysą, okoloną wianuszkiem siwiejących
włosów, maleńkie, śmiejące się oczki i волос, маленькие смеющиеся глазки
nos przypominający czerwoną
rzodkiewkę, która pozostała na talerzu
tylko dlatego, że była ostatnia.
Raz w tygodniu Wielki Bajarz ukazywał
się na balkonie marmurowego pałacu i
opowiadał tłumom zgromadzonym w
ogrodach swoją najnowszą bajkę.
Ale bajki te były zbyt czarodziejskie,
aby ktokolwiek zdołał je zapamiętać.
Tak, tak, moi drodzy, były to bardzo
dziwne i niezwykłe bajki.
Toteż ludność Bajdocji nie mogła
pogodzić się z faktem, że giną one
natychmiast po ich opowiedzeniu,
niedostępne dla mieszkańców innych
miast i krajów.
Wtedy to właśnie w marmurowym
pałacu na górze Bajkacz zjawił się
pewnego dnia nieznany cudzoziemiec i
oświadczył, że pragnie mówić z
Wielkim Bajarzem.
Gdy wprowadzono go do sali, gdzie na
fotelu z drzewa sandałowego zasiadł
Wielki Bajarz Apolinary
10
сидел на своем резном троне из
благоуханного сандалового дерева,
они не доставали до земли.
Он отличался необыкновенной
мягкостью и добродушием.
окруженная венчиком седеющих
и нос, напоминающий красную
редиску, которая осталась на
тарелке только потому, что была
последняя.
Раз в неделю Великий Сказитель
появлялся на балконе мраморного
дворца и рассказывал толпам,
собравшимся в саду, свою новую
сказку.
Но сказки эти были слишком
волшебные, чтобы кто-нибудь смог
их запомнить.
Да, да, друзья мои, уж очень это
были необыкновенные и
удивительные сказки.
Вот почему народ Сказандии не мог
примириться с тем, что их никогда
не услышат жители других городов и
стран.
И вот однажды в мраморном
дворце на горе Сказувий появился
неизвестный чужеземец и заявил,
что желает говорить с Великим
Сказителем.
Его провели в зал, где на троне из
сандалового дерева, болтая
коротенькими ножками, сидел
Великий Сказитель Аполлинарий

Mruk dyndając w powietrzu krótkimi
nóżkami, przybyły skłonił się przed
majestatem talentu i rzekł:
– Dużo podróżowałem, dużo
widziałem, a wiem jeszcze więcej.
Słyszałem nieraz bajki Waszej
Bajkopisarskiej Mości i na równi z Сказительского Величества и вместе
ludem bajdockim ubolewam, że nie ma со всем вашим народом скорблю о
sposobu ich utrwalenia, aby
natchniona twórczość Waszej
Bajkopisarskiej Mości stała się не стало достоянием жителей всего
dostępna mieszkańcom całego świata.
Jeśli jednak wolno mi ofiarować swoje
usługi i Wasza Bajkopisarska Mość
zechce z nich skorzystać, podejmę się
przed upływem roku dostarczyć
barwnika, który atrament uczyni
czarnym.
Wielki Bajarz otworzył szeroko oczy i
usta, a nieznajomy ciągnął dalej:
– Znane mi są drogi prowadzące do
złóż bezcennych składników czarnej i
białej barwy i najdalej za rok mogę
wrócić do Bajdocji obładowany nimi w
ilości, która całkowicie zaspokoi
potrzeby wszystkich bajkopisarzy tego
kraju.
Wielki Bajarz z nadmiaru wzruszenia
poczerwieniał, a potem zbladł.
Wreszcie opanował się i zapytał:
– Czego żądasz w zamian, znakomity
cudzoziemcze?
11
Ворчн. Пришелец низко склонился
перед ним в знак глубокого
уважения к его таланту и сказал:
— Я много путешествовал, много
видел, но знаю еще больше.
Я не раз слышал сказки Вашего
том, что вдохновенное творчество
Вашего Сказительского Величества
мира.
Но если мне будет позволено
предложить свои услуги и если Ваше
Сказительское Величество пожелает
ими воспользоваться, я берусь в
течение года достать вещество, от
которого чернила станут черными.
Великий Сказитель вытаращил глаза
и широко раскрыл рот, а
незнакомец продолжал:
— Я знаю дороги, которые ведут к
богатейшим залежам черной и
белой краски, и не позже чем через
год я могу привезти в Сказандию
столько краски, что ее с избытком
хватит всем сказочникам вашей
страны.
Великий Сказитель от волнения
покраснел, потом побледнел и
наконец, овладев собою, спросил:
— Какой награды ты потребуешь,
любезный чужеземец?
 12

Ale cudzoziemiec uśmiechnął się Но чужеземец снисходительно

pobłażliwie i rzekł z właściwą mu усмехнулся и ответил с
godnością: достоинством:

– Wartościowe nagrody daje się — Только скупердяи и бездельники

robigroszom i obieżyświatom. My, мечтают о богатстве, а мы, ученые,
uczeni, pragniemy tylko dobra думаем о благе человечества. Пусть
ludzkości. Niechaj mi Wasza Ваше Сказительское Величество
Bajkopisarska Mość odda do dyspozycji отдаст в мое распоряжение один из
jeden ze swoich okrętów, своих кораблей, опытного капитана
doświadczonego kapitana i trzydzieści и тридцать человек команды.
osób załogi.
To wszystko. Resztę proszę pozostawić И все. Остальное предоставьте моей
mojej przemyślności, wiedzy i находчивости, знаниям и опыту. Я
doświadczeniu. Ufam, że zdołam уверен, что смогу выполнить свое
dotrzymać obietnicy. обещание.

Wielki Bajarz raz jeszcze poczerwieniał Великий Сказитель еще раз

i zbladł ze wzruszenia, zsunął się ze покраснел и еще раз побледнел,
swego rzeźbionego fotela, objął спрыгнул со своего резного трона,
nieznajomego i zawołał w uniesieniu: обнял незнакомца и, не в силах
сдержать волнение, воскликнул:

– Czarny atrament!… Prawdziwy — Черные чернила! Настоящие

czarny atrament!… Szlachetny черные чернила! Благородный
cudzoziemcze, powiedz mi, jak się чужеземец, назови мне свое имя, я
nazywasz, abym mógł opowiedzieć o хочу, чтобы его узнал мой народ.
tobie memu ludowi.

Nieznajomy obciągnął surdut, Незнакомец одернул сюртук,

przyczesał czuprynę wszystkimi пригладил волосы, откашлялся и
pięcioma palcami, z lekka odchrząknął сказал:
i rzekł:

– Od tego powinienem był zacząć. — С этого я должен был начать. Я

Jestem Ambroży Kleks, doktor filozofii, Амброжи Клякса, доктор
chemii i medycyny, uczeń i asystent философии, химии и медицины,
słynnego doktora Paj-Chi-Wo, profesor ученик и ассистент великого доктора
matematyki i astronomii na Пай Хи-во, профессор математики и
uniwersytecie w Salamance. астрономии университета в
Саламанке.
 13
Po tych słowach wyprostował się i stał
z dumnie podniesioną głową, lewą
dłonią głaszcząc brodę.
– Dziś jeszcze wydam wszystkie
niezbędne polecenia i rozkazy, a jutro
osobiście dopilnuję w porcie ich
wykonania – rzekł Wielki Bajarz ze
łzami w oczach.
Nazajutrz, o pierwszej po południu, z
klechdawskiego portu odbił nowiutki,
świetnie wyposażony trójmasztowiec
„Apolinary Mrk”.
W porcie stał Wielki Bajarz i
trzykrotnym salutem z piętnastu
moździerzy żegnał pana Kleksa,
wyruszającego w osobliwą i pełną
przygód podróż.
Tak, tak, moi drodzy, widzicie – ta
czarna, już ledwie dostrzegalna w
oddali postać na szczycie koronnego
masztu to pan Ambroży Kleks.
Życzymy znakomitemu podróżnikowi
pomyślnej wiei i spokojnego morza.
CISZA MORSKA
Wiatr południowo-wschodni wydymał
żagle i okręt ślizgając się po falach
mknął ku nieznanym lądom, które z
bocianiego gniazda wypatrywał pan
Kleks.
Сказав это, он выпрямился и гордо
поднял голову.
— Я сегодня же отдам
распоряжения, а завтра сам
проверю, как их выполнили, —
промолвил Великий Сказитель со
слезами на глазах.
На следующий день, в первом часу
пополудни, от порта отчалила
новенькая, великолепно
оснащенная бригантина
«Аполлинарий Ворчн».
На берегу стоял Великий Сказитель,
и пятнадцать мортир троекратными
залпами салютовали пану Кляксе,
отплывающему в далекое
удивительное путешествие,
навстречу неизвестным
приключениям.
Да, да, друзья мои. Видите черную,
едва заветную фигуру на вершине
мачты? Это и есть пан Амброжи
Клякса.
Пожелаем же знаменитому
путешественнику попутного ветра и
спокойного моря.
Штиль на море
Юго-восточный ветер раздувал
паруса, и судно, скользя по волнам,
мчалось к неизвестным землям. Пан
Клякса стоял на марсе и
внимательно всматривался в даль.

Miał na nosie okulary własnego
wynalazku.
Zamiast zwykłych cienkich szkieł tkwiły Вместо обычных тонких стекол в них
w nich szklane jaja, pokryte dookoła
mnóstwem wklęsłych kuleczek.
W środku każdego ze szklanych jaj,
podobnie jak w plastrze miodu, pełno
było misternie szlifowanych
sześcianów i stożków. Dzięki tym
okularom pan Kleks widział o wiele,
wiele dalej niż przez najdłuższą lunetę. видел намного дальше, чем в самую
Wymachując energicznie rękami, pan
Kleks wskazywał kierunek i co chwila
wykrzykiwał nazwy dostrzeżonych na
bezkresie przylądków, portów i wysp.
Tak, tak moi drodzy, było to wprost
zdumiewające, jak niezwykle daleko
widział pan Kleks przez swoje okulary.
Mewy, przerażone jego zachowaniem i
wyglądem, trzymały się w znacznej
odległości od okrętu.
Załoga, chroniąc się przed słonecznym
skwarem, spędzała dni pod pokładem.
Wszyscy byli nieustannie głodni i
pomstowali na kucharza. Nikt sobie z
nim nie mógł poradzić.
Jako rodowity Bajdota, kucharz
Telesfor był bajkopisarzem, a kiedy
układał bajki, popadał w tak głębokie
zamyślenie, że zapominał o patelniach
i rondlach.
Jeśli który z kuchcików, pragnąc
ratować przypalające się potrawy,
przerywał mu natchnienie,
14
На носу у пана Кляксы торчали очки
собственного изобретения.
были вставлены стеклянные шарики
с многочисленными сферическими
углублениями.
Внутри стеклянные шарики, словно
пчелиные соты, были заполнены
искусно отшлифованными ячейками
— конусами и шестигранниками.
Благодаря своим очкам пан Клякса
сильную подзорную трубу.
Энергично размахивая руками, пан
Клякса указывал направление и то и
дело выкрикивал названия мысов,
гаваней и островов, которые он
замечал в безбрежной шири.
Да, да, друзья мои, просто
поразительно, как далеко видел пан
Клякса в своих очках!
Чайки, удивленные его видом и
манерами, старались держаться
подальше от корабля.
Команда, спасаясь от
изнурительного зноя, отсиживалась
в трюме, матросы были зверски
голодны и проклинали кока, но
ничего не могли с ним поделать.
Как истый сказандец, кок Телесфор
был сказочником, а когда он
складывал сказки, то забывал про
все на свете, а уж про сковородки и
кастрюли — подавно.
Если кто-нибудь из поварят, желая
спасти обед, прерывал его,
 15
Telesfor wpadał w okropny gniew i
cały obiad wyrzucał do morza.
Wkrótce jednak uspokajał się,
przepraszał kapitana za swoją
porywczość i brał się do gotowania
obiadu od początku.
Niestety stale działo się tak, że posiłki
były albo przypalone, albo też służyły
za żer morskim rybom i delfinom.
Wszyscy jednak cierpliwie znosili
dziwactwa Telesfora, gdyż bajki jego
zawierały opisy tak wspaniałych uczt,
że nawet zwykłe suchary nabierały
smaku wybornej pieczeni.
Kapitan okrętu także układał bajki.
Za temat służyły mu przeważnie
przygody żeglarzy i nigdy nie było
wiadomo, czy prowadzi okręt do
rzeczywistego celu podróży, czy też do
wymyślonych i nie istniejących lądów.
Niekiedy sam nie mógł się już połapać,
gdzie kończy się bajka, a zaczyna
rzeczywistość.
Wtedy okręt błąkał się po
bezgranicznych obszarach mórz i nie
mógł trafić do miejsca przeznaczenia.
Tylko sternik, stary wilk morski, nie był
bajkopisarzem i słynął niegdyś jako
niezrównany żeglarz. Odkąd jednak w
walce z korsarzami postradał wzrok,
sterował okrętem na chybił trafił.
Телесфор впадал в страшный гнев и
весь обед выбрасывал в море.
Правда, вскоре он приходил в себя,
извинялся перед капитаном за свою
вспыльчивость и начинал стряпать
заново, но, увы, обед или опять
пригорал, или снова шел на
съедение морским рыбам и
дельфинам.
Однако все терпеливо сносили
чудачества Телесфора, потому что в
своих сказках он рассказывал про
такие роскошные пиршества, что
даже самые обыкновенные сухари
приобретали вкус превосходного
жаркого.
Капитан корабля тоже сочинял
сказки.
Чаще всего это были сказки о таких
удивительных морских
приключениях, что невозможно
было разобрать, куда он вел
корабль: к цели их путешествия или
к несуществующим, вымышленным
землям.
Порой он и сам не мог понять, где
кончается сказка и начинается
действительность.
Тогда корабль блуждал в
безграничном морском просторе и
никак не мог добраться до цели.
Один лишь рулевой не был
сказочником. Старый морской волк,
он слыл когда-то опытным
мореплавателем, но, потеряв
зрение в битве с корсарами,
управлял кораблем на авось.
 16
W tych warunkach pan Kleks musiał
uważać zarówno na kapitana, jak i na
sternika, a w porze obiadowej
wyręczał często kucharza, gdyż znał się
na kuchni nie gorzej niż na gwiazdach.
Wkrótce załoga nabrała do pana
Kleksa tak wielkiego zaufania, że
marynarze spali albo grali w kości i
tylko od czasu do czasu spoglądali na
bocianie gniazdo, żeby przekonać się,
czy pan Kleks czuwa.
Z czasem nawet mewy oswoiły się z
dziwaczną postacią pana Kleksa,
siadały mu na ramionach, skubały
brodę i skrzecząc przedrzeźniały jego
głos.
W chwilach wolnych od zajęć pan Kleks
wprost z bocianiego gniazda łapał w
siatkę na motyle latające ryby, które
potem smażył na kolację dla całej
załogi.
Dziewiętnastego dnia podróży
kapitanowi popsuła się busola.
Pan Kleks z jednej z kieszeni swej
kamizelki wydobył ogromny magnes,
którym natarł sobie brodę.
Odtąd wskazywała ona kierunek i była
stale zwrócona na północ, aczkolwiek
mewy szarpały ją zawzięcie na wschód,
zachód i południe.
Od czasu do czasu pan Kleks stawał w
swoim bocianim gnieździe na jednej
nodze, rozpościerał ramiona jak
Пану Кляксе приходилось быть и
капитаном и рулевым, а часто во
время обеда заменять и кока,
потому что в тонкостях гастрономии
он разбирался не хуже, чем в
движении небесных светил.
Вскоре команда прониклась к пану
Кляксе полным доверием, и
матросы целыми днями спали или
резались в карты и лишь изредка
поглядывали на марс, чтобы
проверить, не заснул ли пан Клякса.
В конце концов даже чайки
привыкли к странной фигуре пана
Кляксы, садились ему на плечи,
дергали за бороду и кричали,
передразнивая его.
В свободное время пан Клякса
прямо с марса ловил сачком
летающих рыб и потом готовил из
них ужин всей команде.
На девятнадцатый день путешествия
у капитана испортился компас.
Тогда пан Клякса нашел в одном из
многочисленных карманов своего
жилета огромный магнит и потер им
бороду.
Теперь она указывала направление
и была обращена прямо на север,
хотя чайки все время тянули ее в
разные стороны: то на запад, то на
восток, то на юг.
Иногда пан Клякса, стоя на марсе,
поджимал одну ногу, раскидывал
руки, как крылья, и в такой позе
 17
skrzydła i w tej pozycji oddawał się
krótkiej drzemce, gdyż nie uznawał
sypiania w nocy.
Po kilkunastu minutach budził się
wypoczęty, wkładał na nos okulary o
jajowatych szkłach i wołał:
– Kapitanie, zboczyliśmy z kursu o — Капитан, мы отклонились от курса
półtora stopnia, musimy skręcić na на полтора градуса! Поверните на
północny wschód, a potem trzymać się северо-запад и ориентируйтесь по
dokładnie kierunku mojej brody.
– Co pan widzi? – wołał w odpowiedzi
kapitan zadzierając brodę do góry.
– Widzę Cieśninę Złych Przeczuć i
Archipelag Świętego Paschalisa.
Na wyspie Rabarbar stoi latarnia
morska, widzę na niej latarnika, a na
jego nosie cztery piegi…
Ale dzieli nas jeszcze odległość
sześciuset czterdziestu mil morskich i
wątpię, abyśmy dotarli tam wcześniej
niż za trzy miesiące.
– A czy nie widać przypadkiem w
pobliżu jakiegoś korsarskiego statku?
– Owszem, widać, ale nic nam nie
grozi. Statek ma poszarpane żagle i na
pokładzie nie ma żywego ducha.
Następnie pan Kleks zdejmował z nosa
cudowne okulary i wołał z całych sił,
aby przekrzyczeć mewy:
– A co z obiadem?
дремал, поскольку ночью ему было
не до сна.
Уже через несколько минут он
просыпался совершенно бодрым,
надевал на нос свои знаменитые
очки и кричал:
моей бороде.
— Что вы там видите? — кричал в
ответ капитан, задрав голову кверху.
— Я вижу ущелье Недобрых
Предчувствий и архипелаг Святой
Пасхи. Вижу маяк на острове
Конфитюр; на маяке стоит
смотритель, а на носу у смотрителя
четыре веснушки…
Но до острова шестьсот сорок миль,
и сомневаюсь, чтобы мы добрались
туда раньше чем через три месяца.
— А нет ли где пиратского судна?
— Есть одно, но опасаться нечего: у
него изодранные паруса, а на
палубе ни души.
Затем пан Клякса снимал свои
чудесные очки и орал изо всех сил,
стараясь перекричать чаек:
— Как с обедом?

Tutaj kapitan przeważnie załamywał
ręce, a potem, przykładając do ust
dłonie złożone w trąbkę, wołał:
– Telesfor przypalił… Jest nie do — У Телесфора опять все пригорело!
jedzenia. Nawet rekiny nie chciały tego
jeść.
Sternik, przysłuchując się rozmowie,
nastawiał wskazany przez pana Kleksa
kierunek, gryzł suchary i zrzędził:
– Jeśli nie wrzucimy Telesfora do
morza, czeka nas śmierć głodowa…
Przypalił już dzisiaj dwadzieścia funtów
baraniny, cały zad cielęcy i cztery
perliczki… A bajki i suchary to nie jest
pożywienie dla przyzwoitego
człowieka.
Tak upływał tydzień za tygodniem. Aż
nagle w dniu świętego Pankracego
wiatr ustał.
W dniu świętego Serwacego nastąpiła
na morzu zupełna cisza i żaglowiec
stanął nieruchomo w miejscu.
A w dniu świętego Bonifacego pan
Kleks opuścił bocianie gniazdo,
ześliznął się po maszcie na pokład i
oznajmił:
– Wpakowaliśmy się w strefę
martwego wiatru. Możemy spokojnie
spać aż do końca maja.
Po tych słowach stanął na jednej nodze И, поджав ногу, он тотчас же заснул.
i natychmiast zasnął.
Kapitana i załogę ogarnęło Капитана и матросов охватил ужас.
przerażenie.
18
Тут капитан разводил руками и,
сложив ладони рупором, кричал:
Есть невозможно. Акула и та
выплюнула.
Рулевой, прислушиваясь к
разговору, давал кораблю нужное
направление, грыз сухари и сердито
ворчал:
— Пора выкинуть Телесфора за борт,
а то все передохнем с голоду!
Сегодня он сжег уже двадцать
фунтов баранины, четыре цесарки и
целый телячий огузок. Сказки,
сухари — разве это еда для моряка!
Так шли неделя за неделей. Но
внезапно в день святого Панкратия
ветер стих.
В день святого Серватия на море
наступил полный штиль, и парусник
застыл на месте.
А в день святого Бонифация пан
Клякса покинул марс, соскользнул
по мачте на палубу и объявил:
— Мы попали в полосу мертвого
штиля. Теперь до конца мая можно
спать спокойно.
 19

Wiadomo, że sfera martwego wiatru Как известно, мертвый штиль

powstaje wskutek olbrzymich szczelin образуется из-за огромных трещин в
w dnie morskim. морском дне.
Szczeliny takie wsysają znajdujący się Такие трещины засасывают
nad nimi słup wody, od dna aż do находящийся над ними столб воды
powierzchni, wraz ze wszystkim, co się вместе со всем, что там находится.
na tej powierzchni znajduje.

– Musimy co prędzej uciec z tego — Надо уходить с этого проклятого

fatalnego miejsca, inaczej będziemy места, иначе мы погибли! —
zgubieni – rzekł kapitan i wydał rozkaz, крикнул капитан и приказал спустить
aby spuszczono łodzie ratownicze. спасательные шлюпки.

Ale marynarze, ufni w mądrość i Но матросы, верившие в мудрость и

wiedzę pana Kleksa, wzięli się za ręce i опыт пана Кляксы, взялись за руки,
otoczyli go, śpiewając chórem pieśń окружили его и хором запели песню,
zaczynającą się od słów: „Ojciec которая начиналась словами: «Отец
Wirgiliusz kochał dzieci swoje…” Вергилий любил своих детишек…»

Słońce stało się czerwone, niebo było
jakby w płomieniach. Słoneczny
poblask kładł się purpurą na skrzydłach
mew, które, przerażone własnym
widokiem, krążyły ponad głową pana
Kleksa i rozpaczliwie skrzeczały.
Солнце стало багровым, небо как
будто запылало. Солнечные лучи
окрашивали пурпуром крылья чаек,
и они, напуганные собственным
видом, кружили над головой пана
Кляксы и тревожно кричали.

Kapitan wykrzykiwał wciąż nowe Капитан отдавал все новые и новые

rozkazy, ale nikt ich nie wykonywał. W
końcu ochrypł, usiadł na zwoju lin
okrętowych i szklanym wzrokiem
patrzył na tańczących marynarzy.
приказания, но никто их не
выполнял. В конце концов он охрип,
уселся на бухту каната и застывшим
взглядом уставился на танцующих
матросов.

A pan Kleks stojąc na jednej nodze, z А пан Клякса, раскинув руки и

rozcapierzonymi rękami i z brodą поджав ногу, спал как ни в чем не
skierowaną na północ, spał бывало. Борода его, как всегда,
najspokojniej. указывала на север.

Śpiew przerażonych marynarzy Пение обезумевших матросов

wzmagał się z każdą chwilą, aż становилось все громче и громче и
przeobraził się w nieopisany ryk. наконец перешло в невообразимый
рев.
 20
Ale martwa cisza przenikała do szpiku
kości i nie można jej było niczym
zagłuszyć, jak również nie można było
obudzić pana Kleksa.
Ponieważ cała uwaga skupiona była na
osobie śpiącego uczonego, nikt nie
spostrzegł, że okręt powoli zaczął
zapadać w głąb.
Zgroza osiągnęła swój szczyt.
Ale w tej właśnie chwili pan Kleks
ocknął się i widząc nadciągającą
katastrofę, zawołał donośnym głosem:
– Wszyscy pod pokład! Zasunąć drzwi i
uszczelnić otwory! Żwawo! I nie bać
się! Jestem z wami.
Marynarze tłocząc się i popychając
zbiegli na dół.
Ostatni zszedł kapitan i zatrzasnął za
sobą klapę.
Pan Kleks wydawał zarządzenia, które
załoga wykonywała z błyskawiczną
szybkością.
Nawet kucharz zapomniał o swoich
bajkach i na równi z innymi zabrał się
do pracy.
Nie było słychać rozmów ani
sprzeczek.
Marynarze ze zwinnością kotów
przebiegali kajuty i zabezpieczali
wnętrze okrętu przed zalewem.
Pan Kleks, zaczepiony ręką o belkę
pułapu, kołysał się nad ich głowami i
pilnie baczył, aby rozkazy były ściśle
wykonane.
Но ничем невозможно было
нарушить мертвое спокойствие
моря и глубокий сон пана Кляксы.
Всеобщее внимание было
сосредоточено на фигуре спящего,
поэтому никто и не заметил, что
судно начало медленно опускаться
вниз.
Казалось, спасения нет.
Но тут пан Клякса очнулся и, увидев,
что им грозит катастрофа, закричал
изо всех сил:
— Все в трюм! Задраить двери и
законопатить отверстия! Живо! Не
робей! Я с вами!
Матросы, толпясь и толкаясь,
бросились вниз.
Последним сошел капитан и
захлопнул за собой крышку люка.
Пан Клякса отдавал приказы,
которые команда выполняла с
молниеносной быстротой.
Даже кок забыл про свои сказки и
принялся за работу наравне со
всеми.
Никто не произнес ни слова. Спасая
корабль,
матросы с кошачьей ловкостью
перебегали из каюты в каюту.
Пан Клякса ухватился рукой за
потолочную балку и, раскачиваясь
над головами матросов,
внимательно следил за четким
выполнением своих приказов.
 21
Tylko kuchcik Pietrek, najmłodszy ze
wszystkich, nie mógł wytrzymać z
ciekawości. Przylgnął twarzą do szyby
okienka okrętowego i wpatrywał się w
przedziwne obrazy, które jak w
kalejdoskopie przesuwały się przed
jego oczami.
Okręt wraz ze słupem wody wolno i
łagodnie zapadał się w dół i Pietrek
miał wrażenie, jak gdyby zjeżdżał
windą.
Ściany wodne tworzyły studnię
dookoła okrętu.
Niebo u wylotu tej studni stało się
teraz czarne jak w nocy i migotało
gwiazdami.
Pietrek z najwyższym zdumieniem
obserwował niezrozumiałe zjawisko:
otwór studni nie zamykał się nad
okrętem, tak jakby ściany dokoła były
nie z wody, lecz ze szkła.
Zresztą nie tylko kuchcik Pietrek, ale w
ogóle nikt, z wyjątkiem pana Kleksa,
nie mógł i nigdy nie będzie mógł tego
pojąć.
Tymczasem okręt zapadał się coraz
głębiej, a przed okrągłym okienkiem
przesuwały się dziwy morskie, znane
tylko uczonym badaczom i
bajkopisarzom.
Początkowo widać było jedynie
wodorosty, zwierzokrzewy i ryby
rozmaitej barwy i kształtu, ale w miarę
zanurzania się okrętu widoki stawały
się coraz bardziej niezwykłe.
Только поваренок Петрик, самый
молодой из всех, не мог сдержать
любопытства. Он прильнул к
иллюминатору и всматривался в
фантастические картины, которые
сменялись перед ним, как в
калейдоскопе.
Корабль вместе со столбом воды
медленно и плавно опускался вниз,
и Петрику казалось, что он съезжает
на лифте.
Корабль как бы очутился в колодце с
водяными стенами.
Небо над колодцем стало совсем
черным, и на нем вспыхнули звезды.
Петрик удивленно следил за
происходящим: стены колодца не
смыкались над кораблем, как будто
они были из стекла, а не из воды.
Впрочем, не только поваренок
Петрик, но и никто вообще, кроме
пана Кляксы, не мог и никогда не
сможет этого понять.
Тем временем корабль опускался
все ниже и ниже, а за стеклом
иллюминатора проносились
морские чудовища, о которых
слышали только ученые и
сказочники.
Сначала были видны лишь
водоросли, растения-животные и
разноцветные рыбы самых
причудливых форм, но чем глубже
погружался корабль, тем необычнее
становилось зрелище.
 22
Głębię wód rozjaśniały zielonkawym
światłem gwiazdy morskie,
poszczepiane ze sobą w długie,
wirujące łańcuchy.
Jeże i koniki morskie fosforyzowały
żółto-niebieskim blaskiem. W tej
migocącej poświacie działy się rzeczy
zapierające dech.
Wielkie skrzydlate ryby o dwóch
przednich bawolich nogach toczyły
zaciętą walkę ze stadem dwugłowych
żarłocznych trytonów.
Ryby-nosorożce, ryby-piły, ryby-
torpedy raz po raz rzucały się w wir
walczących i zadawały im śmiertelne
ciosy.
Od czasu do czasu przepływały muszle,
których jedyną zawartość stanowiło
wielkie oko. Muszle otwierały się, oko
badawczo rozglądało się dokoła i
szybko płynęło dalej.
Wkrótce obraz się zmienił. Pojawiły się
włochate łby morskie, które pan Kleks
nazywał karbandami.
Łby szczerzyły zęby, złożone z samych
kłów, i wysuwały niezmiernie długie
jęzory, zakończone pięcioma pazurami.
Wyłupiaste ślepia karbandów okolone
były rzęsami z kościanych ości, nos
przypominał lwi ogon, a uszy poruszały
się w wodzie szybko jak dwa wiosła.
Толщу воды пронизывал
зеленоватый свет морских звезд,
сцепившихся друг с другом в
длинные кружащиеся цели.
Ежи и морские коньки
фосфоресцировали голубовато-
желтыми огнями. В этих мерцающих
отблесках возникали картины, от
которых захватывало дух.
Огромные крылатые рыбы на двух
слоновых ногах яростно сражались с
прожорливыми двухголовыми
тритонами.
Рыбы-носороги, рыбы-пилы, рыбы-
торпеды бросались в вихрь схватки,
нанося тритонам смертельные
удары.
Время от времени проплывали
раковины, внутри которых
находился большой глаз. Раковины
раскрывались, глаз внимательно
оглядывал все вокруг, и раковина
быстро плыла дальше.
Вскоре картина изменилась.
Появились косматые морские
головы, которых пан Клякса назвал
карбандами.
Головы скалили зубы и высовывали
необыкновенно длинный язык,
заканчивающийся пятью когтями.
Вытаращенные глаза карбандов
были окружены ресницами из
рыбьих костей, нос напоминал
львиный хвост, а уши, словно весла,
быстро двигались в воде.
 23
Pływające krzewy i kwiaty przerażały
swoimi rozmiarami.
Kielichy lilii morskich były tak
ogromne, że dorosły człowiek mógł
pomieścić się w nich bez trudu.
Ale na szczęście same usuwały się z
drogi. W liliach mieszkały karliczki
morskie o małych dziewczęcych
twarzyczkach, osadzonych na
zielonych pękatych arbuzach.
Te biedne istoty, na wpół dziewczęta, a
na wpół owoce, przyrośnięte były do
wnętrza lilii długimi łodygami,
zwiniętymi na podobieństwo sprężyn,
co pozwalało im wyłaniać się i oddalać
na niewielką odległość.
Z konarów pływających drzew
koralowych zwieszały się potwory
podobne do kameleonów i wyrzucały z
kolorowych pysków ogniste pociski,
które rozrywały się z wielką siłą,
szerząc dokoła zniszczenie.
Jeden z takich pocisków ugodził w
pokład okrętu, wzniecając pożar, ale
marynarze wspólnymi siłami zdołali go
szybko ugasić.
Po skończonej pracy pan Kleks
przywołał wszystkich do okien,
objaśniał im niepojęte zjawiska
morskich głębin i wymieniał nazwy
przesuwających się roślin, płazów,
zwierząt i potworów morskich.
Проплывавшие мимо кусты и цветы
поражали своей величиной.
Чаши морских лилий были так
огромны, что там свободно
уместился бы взрослый человек.
В лилиях обитали морские карлицы
— зеленые пузатые арбузы с
маленькими девичьими личиками.
Эти несчастные существа,
полудевушки-полурастения, были
соединены с лилиями длинными
стеблями, скрученными словно
спираль, и они могли отплывать от
цветка лишь на небольшие
расстояния.
С ветвей коралловых деревьев
свешивались чудовища, похожие на
хамелеонов; они выплевывали из
разноцветных пастей огненные
снаряды, которые разрывались с
огромной силой, уничтожая все
вокруг.
Один из таких снарядов угодил в
палубу корабля. Начался пожар, но
матросам удалось быстро погасить
его.
Когда работа была закончена, пан
Клякса подозвал всех к
иллюминатору и стал объяснять
непонятные явления морских глубин
и перечислять названия
двигающихся растений и морских
чудовищ.
 24
– Patrzcie! – wołał pan Kleks. – Te
ośmiornice mogłyby zmiażdżyć słonia
jak muchę.
A te opancerzone kule nazywają się
termidele.
Wylęgają się z nich żar-ptaki.
Co trzy miesiące termidele wypływają
na powierzchnię morza i wypuszczają
za każdym razem nowe ptaki na świat.
A tam, widzi-cie, to jest tak zwany
amalikotekotendron.
Żywi się własnym ogonem, który mu
nieustannie odrasta.
Obecność jego wskazuje na to, że
zbliżamy się do dna morskiego.
A teraz – uwaga! Patrzcie… Te
dziwaczne stwory to są atramentnice.
Wydzielają czarny barwnik, z którego
można spreparować czarny atrament.
Domyślacie się teraz, dlaczego was tu
przy-wiozłem? Zdobędziemy czarny
atrament i zawieziemy go do Bajdocji.
Wszyscy z zaciekawieniem przyglądali
się atramentnicom, gdy naraz okręt
dotknął dna morskiego i oczom
podróżników ukazały się ulice
zabudowane rzędami bursztynowych
kopuł.
Dziwne te budowle, przypominające
ogromne kretowiska, nie posiadały ani
drzwi, ani okien.
Jakby na umówiony znak niezliczone
kopulaste pokrywy zaczęły powoli
unosić się w górę.
Ale zanim jeszcze pan Kleks i jego
towarzysze zdołali cośkolwiek dojrzeć,
— Смотрите! — восклицал пан
Клякса. — Эти осьминоги могли бы
проглотить слона, как муху.
А вот эти бронированные шары
называются термидолями.
Из них вылупляются жар-птицы.
Раз в три месяца термидоля
всплывает на поверхность, и из нее
появляется на свет новая жар-птица.
А там, видите, это так называемый
накойкотутрон.
Он питается собственным хвостом,
который потом отрастает вновь.
Мы приближаемся к морскому дну.
А сейчас внимание! Смотрите… Эти
странные создания — чернилицы.
Они выделяют черную краску, из
которой можно сделать черные
чернила.
Теперь вы догадываетесь, зачем я
привез вас сюда? Мы раздобудем
черные чернила и привезем их в
Сказандию.
Все с интересом разглядывали
чернилиц и не заметили, как
корабль неожиданно коснулся
морского дна. Перед
путешественниками возникли
улицы, застроенные рядами
янтарных куполов.
Эти странные жилища без окон и
дверей напоминали гигантские
кротовые норы.
Вдруг, точно по сигналу,
бесчисленные куполообразные
колпаки начали медленно
подниматься вверх.
Но, прежде чем пан Клякса и его
товарищи успели что-либо
 25

okręt zapadł się w szczelinę ziejącą w рассмотреть, корабль провалился в

morskim dnie, szczelina zasklepiła się
nad nim, a masy wód, utrzymujące się
dotąd nieruchomo jak ściany studni,
runęły na to miejsce z ogłuszającym
łoskotem i hukiem.
We wnętrzu okrętu zapanowała
ciemność.
зияющую в морском дне расщелину.
Расщелина сомкнулась над ними, а
вода с оглушительным ревом и
грохотом обрушилась вниз.
Внутри корабля стало темно.
Матросов охватил панический страх.

Marynarzy ogarnęła paniczna trwoga. Одни звали на помощь, другие

Jedni wzywali pomocy, inni złorzeczyli
panu Kleksowi. Kucharz Telesfor
przeklinał wszystkich kuchcików
świata, gdyż spod ręki zginęły mu
zapałki.
Powstało ogólne zamieszanie i ludzie
kotłowali się po ciemku, jak raki w
worku.
ругали пана Кляксу, а кок Телесфор
проклинал всех поварят на свете,
потому что никак не мог найти
спички.
Возникла общая суматоха, и люди
толпились в темноте, как раки в
мешке.

Wreszcie rozległ się tubalny głos pana Наконец раздался трубный голос
Kleksa, który doskonale widział w мистера Клекса, который прекрасно
ciemności i znał się na wszelkich видел в темноте и разбирался в
tajemniczych sprawach. любых таинственных делах.

– Kochani przyjaciele! – wołał pan — Дорогие друзья! Успокойтесь! Вы

Kleks. – Uspokójcie się, bo
przypominacie mi stado małp podczas
pożaru lasu.
Sądzę jednak, że nie jesteśmy
małpami, skoro umiecie tak świetnie
kląć i złorzeczyć.
Zauważyliście już chyba, chociażby po Надеюсь, вы заметили, что на плечах
mojej czuprynie, że nie mam głowy
kapuścianej i że jestem dość mądry na
to, aby wybaczyć wam niestosowne
zachowanie.
сейчас напоминаете мне стадо
обезьян во время лесного пожара.
Но думаю, что вы все-таки не
обезьяны, если умеете так хорошо
ругаться.
у меня как-никак голова, а не кочан
капусты. Я буду снисходителен и
постараюсь забыть ваше
недостойное поведение.

– Zamilczcie już, do licha! – krzyknął — Замолчите, дьяволы! — гневно

gniewnie kapitan. крикнул капитан.

Gdy zaś marynarze uciszyli się Матросы утихомирились, и пан

wreszcie, pan Kleks ciągnął dalej: Клякса продолжал:
 26
– Za chwilę wyjdziemy na pokład.
Zobaczycie różne dziwne rzeczy.
Niczego nie potrzebujecie się obawiać,
pamiętajcie tylko o jednym: stosujcie
się do moich rozkazów i naśladujcie
mnie we wszystkim. W każdym bądź
razie ostrzegam was, abyście nie pili
żadnych napojów, którymi będą was
częstowali mieszkańcy tego
nieznanego kraju.
To jest najważniejsze! Czyście
zrozumieli?
– Zrozumieliśmy! – zawołali chórem
marynarze.
– No to chodźcie ze mną – rzekł pan
Kleks i przeskakując po kilka stopni,
wyszedł na pokład prowadząc za sobą
kapitana i załogę.
Przed oczami ich rozpostarł się rozległy
widok,
zbliżony raczej do bajki niż do
rzeczywistości.
ABECJA
Okręt stał na olbrzymim placu,
zalanym zielonkawym światłem.
Po obu stronach nieskończenie długim
szeregiem stały inne okręty
rozmaitego kształtu i wielkości,
poczynając od potężnych galer
wojennych, wyposażonych w armaty i
kartaczownice, a kończąc na małych
rybackich łodziach.
— Сейчас мы поднимемся на
палубу. Вы увидите много
диковинного.
Ничего не бойтесь, выполняйте мои
указания и все делайте, как я вам
скажу. Хочу лишь предостеречь вас:
не пейте никаких напитков,
которыми вас будут угощать жители
этой неизвестной страны.
Это самое важное. Поняли?
— Поняли! — хором закричали
матросы.
— А теперь следуйте за мной, —
сказал пан Клякса и, перепрыгивая
через несколько ступенек, вышел на
палубу.
За ним поднялись капитан и
матросы.
То, что они увидели, напоминало
скорее сказку, чем
действительность.
Абеция
Корабль находился на огромной
площади, залитой голубоватым
светом.
По обеим сторонам тянулись
бесконечные вереницы судов
различной формы и величины: от
мощных военных галер с пушками и
митральезами до маленьких
рыбачьих лодок.
 27

Podpierały je z boków bursztynowe Их подпирали янтарные брусья, и со

belki i przypadkowy widz mógł odnieść стороны могло показаться, что это
wrażenie, że znajduje się na wystawie ярмарка или выставка кораблей.
albo na targu okrętów.

W górze bardzo wysoko biegł pułap Высоко наверху простирался свод,

wyłożony muszlami, pomiędzy którymi выложенный раковинами, между
w równych odstępach widniały okrągłe которыми виднелись круглые
otwory, zamknięte klapami z отверстия, закрытые янтарными
bursztynu. крышками.

Plac, którego granice ginęły w Площадь, границы которой исчезали

odległym półmroku, pokryty był в полумраке, была покрыта
malachitowymi płytami, pośrodku zaś, малахитовыми плитами, а
w ogromnym basenie, wesoło pluskały посредине в громадном бассейне
się atramentnice. весело плескались чернилицы.

Dokoła okrętu uwijały się postacie, Вокруг корабля сновали какие-то

które nie przypominały ani ludzi, ani странные существа, не похожие ни
zwierząt, natomiast kształtem swym на людей, ни на зверей. Больше
zbliżone były raczej do wielkich всего они напоминали огромных
pająków. пауков.
Ich kuliste kadłuby, wsparte na sześciu У них были круглые животики,
rękach zakończonych ludzkimi dłońmi, маленькая головка с одним-
poruszały się w szybkich pląsach z единственным глазом и шесть лапок
niepospolitą zręcznością. Z każdego с человеческими ладонями. Они
kadłuba wyrastała mała, wirująca двигались с необыкновенной
główka, zaopatrzona w jedno czujne, ловкостью, все время приплясывая.
okrągłe oko. Po obu bokach górnej Кроме того, прямо на туловище
części kadłuba widniały dwa otwory было два рта, по одному с каждой
przypominające usta. Jedne z tych ust стороны. Один рот произносил звук
wymawiały dźwięk „a”, drugie zaś – «а», другой — «б». Звуки
„b”. Przysłuchując się pilnie, można произносились попеременно то
było zauważyć, że rozmaite одним, то другим ртом, и различные
kombinacje tych dwóch dźwięków, их сочетания и составляли язык этих
wymawianych na przemian to jednymi, удивительных подводных жителей.
to drugimi ustami, stanowią mowę
dziwacznych podmorskich istot.

Pan Kleks już po kilku minutach Уже через несколько минут пан
nauczył się rozróżniać poszczególne Клякса различал отдельные слова:

wyrazy, jak na przykład: aa, ba, abab,
baab, baabab, babaab, ababab, baba,
abba i bbaa i tak dalej, a po upływie
godziny mógł swobodnie
porozumiewać się z Abetami, tak
bowiem, zgodnie z właściwościami ich
mowy, nazywali się mieszkańcy tego
kraju.
Abeci z natury byli bardzo łagodni i
okazywali przybyszom najdalej
posuniętą uprzejmość.
Z rozmów z nimi pan Kleks dowiedział
się wielu ciekawych szczegółów ich
życia.
Niektórzy z nich, otaczani szczególną
czcią przez pozostałych Abetów,
posiadali siódmą rękę, uzbrojoną w
stalowe szpony.
Tym Abetom wolno było raz na dzień
przez bursztynowe klapy wyruszyć w
morze na połów.
Umieli pływać szybciej aniżeli
mieszkańcy głębin morskich, a
uzbrojona siódma ręka służyła
zarówno do ataku, jak do obrony.
Z wypraw i polowań wracali
obładowani zdobyczą, którą dzielono
sprawiedliwie pomiędzy wszystkich
mieszkańców Abecji.
Abeci żywili się rybami, meduzami,
wszelkiego rodzaju skorupiakami, a
jako napój służyło im czarne mleko
atramentnic lub wywar z korali.
Do gotowania używali bursztynowych
maszynek oraz bursztynowych
piecyków, ogrzewanych prądem
czerpanym z ryb elektrycznych.
28
АА, БА, АБАБ, БААБ, БААБАБ,
БАБААБ, АБАБАБ, БАБА, АББА, ББАА
и т.д., а через час свободно
разговаривал с абетами — так из-за
особенностей их языка назывались
загадочные обитатели этой страны.
Абеты были приветливым народом
и встречали путешественников
очень радушно.
Беседуя с ними, пан Клякса узнал
много интересного об их жизни.
У некоторых абетов,
пользовавшихся особым уважением,
была еще и седьмая рука со
стальными когтями.
Этим абетам разрешалось раз в день
выплывать через янтарные люки в
море на охоту.
Они плавали быстрее, чем
обитатели морских глубин, а
вооруженная когтями седьмая рука
служила им и для нападения, и для
защиты.
Вся их добыча справедливо
делилась между жителями страны.
Абеты питались рыбой, медузами,
различными ракообразными, а пили
черное молоко чернилиц и
коралловый сок.
Еду они готовили на янтарных
электрических плитках, а ток брали
от электрических рыб.

– A skąd macie tu powietrze? – zapytał
pan Kleks oddychając pełną piersią.
– Kraj nasz – odrzekł jeden z Abetów –
łączy się długim kanałem z Wyspą
Wynalazców.
Stamtąd płynie do nas powietrze
niezbędne dla naszego istnienia.
Mieszkańcy wyspy znają drogę i często
przychodzą do Abecji, ale żaden z nas
nie odważył się nigdy wyjść na
powierzchnię ziemi, gdyż światło
słońca i księżyca zabiłoby nas
natychmiast.
Po krótkiej rozmowie Abeci,
przeskakując zwinnie z ręki na rękę,
zaprowadzili gości do sali, gdzie
rozłożone były materacyki z trawy
morskiej, a na bursztynowych stolikach
stały ozdobne naczynia z kości
wielorybich, z muszli i malachitu.
Abetki, przystrojone w korale i perły, w Абетки в ожерельях из кораллов и
fartuszkach uplecionych z
wodorostów, wniosły tacki z
potrawami oraz napoje w
bursztynowych dzbanach.
Posługiwały się przy tym tylko dwiema
rękami, a pozostałe cztery, które
służyły im do chodzenia, obciągnięte
były ni to rękawiczkami, ni to
trzewiczkami ze skóry rekina.
Goście byli głodni i z apetytem zabrali
się do jedzenia.
29
— А как сюда попадает воздух? —
спросил пан Клякса, дыша полной
грудью.
— Страна наша, — ответил один из
абетов, — соединяется длинным
туннелем с островом
Изобретателей.
Оттуда и поступает к нам
необходимый воздух. Жители
острова знают дорогу в Абецию и
часто приходят сюда. Но никто из
нас не отважился подняться на
поверхность. Свет солнца и луны
смертелен для нас.
Рассказав все это, абеты
вприпрыжку двинулись в зал,
приглашая гостей следовать за ним.
В зале лежали циновки из морской
травы, а янтарные столики были
уставлены прекрасной посудой из
китового уса, перламутра и
малахита.
жемчуга и в фартучках, сплетенных
из морской травы, внесли подносы с
яствами и янтарные кувшины с
вином.
Подносы они держали двумя
руками, а двигались на остальных
четырех, которые были одеты не то
в башмачки, не то в рукавички из
акульей кожи.
Проголодавшиеся гости с аппетитом
принялись за еду.

Najbardziej smakowały im pieczone
meduzy w sosie z lilii morskich,
duszone płetwy wieloryba i sałatka z
ośmiornicy.
Pamiętając przestrogę pana Kleksa,
nikt nie tknął proponowanych
napojów, aczkolwiek wszystkich
dręczyło pragnienie. I chociaż wino
koralowe nęciło swoją czerwienią,
kapitan wysłał kuchcików na okręt po
wodę i owoce.
Marynarze prowadzili z Abetami
ożywione rozmowy na migi, co –
zwłaszcza gospodarzom posiadającym
po trzydzieści palców – przychodziło z
łatwością.
Niekiedy korzystano z pomocy pana
Kleksa jako tłumacza.
Okazało się, że to właśnie inżynierowie
abeccy, przy użyciu skomplikowanych
urządzeń technicznych i przy pomocy
mieszkańców Wyspy Wynalazców,
skonstruowali gigantyczną zapadnię w
dnie morskim, aby porywać
przejeżdżające okręty.
– Nie żywimy złych zamiarów
względem ludzi – rzekł jeden z Abetów
uśmiechając się obojgiem ust
równocześnie – chodzi nam tylko o to, только хотим перенять у людей их
aby od żeglarzy uczyć się wiedzy i
mądrości ludzkiej.
Dzięki nim nauczyliśmy się rzemiosł,
poznaliśmy dzieje podwodnego świata,
dowiedzieliśmy się o słońcu i o
gwiazdach, o okrutnych wojnach, które
ludzie prowadzą między sobą, o
30
Больше всего им понравились
жареные медузы в соусе из морской
лилии, тушеные плавники кита и
салат из осьминога.
Помня наказ пана Кляксы, никто не
притрагивался к абецким напиткам,
хотя всех мучила жажда.
Коралловое вино заманчиво алело,
но капитан все же послал поварят за
водой и фруктами на корабль.
Моряки и абеты объяснялись
жестами, и оказалось, что это
совсем не трудно, особенно
хозяевам: ведь у каждого из них
было по тридцать пальцев.
Иногда все-таки приходилось
обращаться за переводом к пану
Кляксе.
Тут выяснилось, что гигантскую
западню, в которую попал корабль
сказандцев, построили абецкие
инженеры с помощью жителей
острова Изобретателей.
— Мы не желаем зла людям, —
сказал один из абетов, улыбаясь
одновременно двумя ртами, — мы
знания и опыт.
Благодаря им мы научились
ремеслам, узнали историю
подводного мира, узнали о солнце и
о звездах, о жестоких войнах,
которые люди ведут между собой, о
 31

dziwnych zwierzętach i roślinach странных животных и земных

ziemskich.
Najbardziej jednak wdzięczni jesteśmy
ludziom za to, że nauczyli nas
wydobywać ciepło z ryb elektrycznych.
растениях.
Но больше всего мы благодарны
людям за то, что они научили нас
получать энергию от электрических
рыб.

– A czy ludzie nigdy was nie — И люди никогда не обижали вас?

skrzywdzili? – zapytał pan Kleks. — спросил пан Клякса.

– Nie mieli powodu – odrzekł Abeta. – — Никогда, — ответил абет, — они

Wiedzą doskonale, że tylko z naszą ведь хорошо знали, что без нашей
pomocą mogą się stąd wydostać, my помощи не смогут выбраться
zaś nikogo nie chcemy więzić wbrew отсюда. А впрочем, мы никого не
jego woli. задерживали насильно.

Wniesiono nowe potrawy, ale nikt jużВнесли новые кушанья, но уже никто
nie mógł ich jeść. Tylko kucharz не мог есть. Только кок Телесфор,
Telesfor, znany z łakomstwa, nałożyłизвестный обжора, положил себе
sobie dużą porcję pieczeni z trytona, громадный кусок тритоньей
szpikowanej słoniną jeża morskiego, i печенки, нашпигованной салом
pałaszował ją z apetytem. морского ежа, и стал уплетать за обе
щеки.
Potrawa była ostra i budziła Еда была очень острой и
pragnienie. возбуждала жажду.
Telesfor łapczywie porwał ze stołu Телесфор жадно схватил со стола
muszlę napełnioną koralowym winem i кувшин с коралловым вином и
wychylił ją duszkiem. залпом осушил его.

Poczuł piekący smak w ustach i zanim Он почувствовал, как ему обожгло

zorientował się w popełnionym
głupstwie, popadł w głęboki sen.
Abeci nie ukrywali swojej radości, ale
pan Kleks posmutniał i rzekł do
towarzyszy podróży:
рот, и, прежде чем он сообразил,
что случилось, его сразил сон.
Абеты не скрывали радости, а пан
Клякса опечалился и грустно сказал
своим спутникам:

– Straciliśmy Telesfora. Zostanie tu już — Мы потеряли Телесфора. Теперь

na zawsze. он останется здесь навсегда.

Istotnie, gdy po pewnym czasie И действительно, когда

podróżnicy postanowili opuścić путешественники решили покинуть
Abecję, Telesfor oświadczył, że Абецию, Телесфор не захотел ехать с
 32

pozostaje w tym kraju, gdyż czuje się ними. Он сказал, что чувствует себя
Abetą i nie zniósłby odtąd widoku настоящим абетом, что никогда
słońca ani księżyca. больше не сможет вынести
солнечных лучей и лунного света.
Zresztą, od chwili gdy się przebudził, Кстати, когда он проснулся, он
doskonale mówił po abecku i pląsał na отлично говорил по-абецки и плясал
czworakach z zadziwiającą zręcznością. на четвереньках с поразительной
ловкостью.

Takie to było działanie koralowego Таково было действие кораллового

wina. вина.

Po obiedzie pan Kleks z nie tajoną После обеда пан Клякса с

ciekawością zaczął wypytywać o
atramentnice, które były przecież
głównym celem tej podróży.
Pragnął zbadać barwę i gęstość ich
mleka, aby przekonać się, czy posiada
właściwości czarnego atramentu.
нескрываемым любопытством стал
расспрашивать абетов о чернилицах:
вы, конечно, помните, что они-то и
были главной целью путешествия.
Он хотел изучить цвет и густоту
молока и выяснить, можно ли из
него делать черные чернила.

Nasz uczony objawiał niesłychane Наш ученый был непривычно

ożywienie.
Biegł dokoła basenu i gwiżdżąc na dwa
głosy, wabił atramentnice, które
szybko z nim się oswoiły, lgnęły do
jego rąk zanurzonych w wodzie i łasiły
się do niego jak koty.
Wydawały przy tym dźwięki
przypominające skrzypienie szafy.
оживлен.
Он бегал вокруг бассейна и свистел
на разные лады, приманивая
чернилиц. Те скоро привыкли к
нему, подплывали к его рукам и
ластились, словно кошки.
При этом они издавали звуки,
похожие на скрип рассохшегося
шкафа.

Pan Kleks cieszył się jak dziecko. Zdjął z Пан Клякса радовался, как ребенок.
głowy kapelusz i raz po raz napełniał
go czarną cieczą, lubując się jej barwą i
połyskiem.
Wreszcie z napełnionym kapeluszem
udał się na pokład okrętu, a po chwili
wrócił wymachując z daleka arkuszem
papieru, na którym widniały napisy,
rysunki i kleksy.
Он снял с головы шляпу, наполнил
ее доверху густой черной
жидкостью и унес на корабль.
Наконец с набитой шляпой он
вышел на палубу корабля, а через
некоторое время вернулся,
размахивая издали листом бумаги,
на котором были надписи, рисунки и
кляксы.

Nie było żadnej wątpliwości. Mleko
atramentnic znakomicie nadawało się
do pisania. Toteż pan Kleks polecił
załodze opróżnić wszystkie beczki
znajdujące się na okręcie i napełnić je
atramentowym mlekiem.
Abeci z ciekawością przyglądali się
niezrozumiałym dla nich zabiegom
pana Kleksa i uśmiechali się uprzejmie
obojgiem ust.
– Patrzcie! – wołał pan Kleks. – Cóż za
gęstość! Z jednej szklanki płynu można
otrzymać sto flaszek doskonałego
atramentu.
Wielki Bajarz będzie mógł utrwalić
swoje piękne bajki.
Każdy będzie mógł pisać czarnym
atramentem. Pozyskacie wdzięczność
całego narodu. Niech żyją
atramentnice!
Bajdoci skakali z radości. Kapitan nie
tracąc czasu zabrał się do pisania
nowej bajki. Po napełnieniu dwunastu
beczek atramentowym mlekiem
marynarze odśpiewali bajdocki hymn
narodowy, zaczynający się do słów:
„Chwalmy Wielkiego Bajarza, co nas
bajkami obdarza”.
Tylko kucharz Telesfor siedział na
uboczu i mówił po abecku sam do
siebie:
– Zostanę tu już na zawsze. Chcę być
Abetą do końca życia.
33
Сомнений не оставалось: молоко
прекрасно подходило для письма!
Пан Клякса тут же распорядился
освободить все корабельные бочки
и наполнить их черным молоком.
Абеты с интересом наблюдали за
странными хлопотами пана Кляксы и
вежливо улыбались двумя ртами.
— Вы только посмотрите, какое
густое молоко! — захлебывался от
восторга пан Клякса. — Из одного
стакана такой жидкости выйдет сто
бутылок настоящих чернил.
Великий Сказитель сможет
увековечить свои изумительные
сказки!
Каждый сможет писать черными
чернилами! Вы заслужите
благодарность всего народа. Да
здравствуют чернилицы!
Сказандцы запрыгали от радости. А
капитан, не теряя времени, начал
писать новую сказку. Наполнив
двенадцать бочек чернильным
молоком, моряки спели сказандский
национальный гимн, который
начинался словами:
Слава Великому Сказителю,
Сказки его поразительны!
Только кок Телесфор сидел в
сторонке и разговаривал сам с собой
по-абецки:
— Я остаюсь здесь навсегда. Я хочу
до конца своих дней быть абетом.

Będę pił koralowe wino i czarne mleko. Буду пить коралловое вино и черное
Będę wymyślał dla Abetów nowe
potrawy z gwiazd morskich i z
wodorostów. Otóż to właśnie. Tra-la- звезд и водорослей. Во как! Тра-ля-
la!
Pan Kleks przyglądał mu się z wyrazem
głębokiego współczucia. Znał działanie
koralowego wina, wiedział więc, że dla
Telesfora nie ma już ratunku.
Istotnie, Telesfor na oczach wszystkich
zaczął się kurczyć i ku ogólnemu
zdumieniu pod wieczór przeistoczył się
w prawdziwego Abetę.
– Straciliśmy kucharza – rzekł pan
Kleks – ale za to zyskaliśmy atrament.
Możemy wracać do Bajdocji.
Następnie przemówił do Abetów:
– Kochani przyjaciele! Poznaliśmy
waszą wspaniałomyślność i jesteśmy
przekonani, że pozwolicie nam wsiąść
na okręt i wrócić do naszej ojczyzny.
Dziękujemy wam za gościnność i za
cudowne atramentowe mleko.
Żegnamy was w imieniu własnym oraz
wszystkich moich towarzyszy podróży.
Ababa, abaab, abbab!
Ten końcowy okrzyk w języku abeckim
oznaczał: „Niech żyje Abecja!”
– O waszym losie zadecyduje królowa
Aba – oświadczył jeden z Abetów. –
Mamy rozkaz, aby was do niej
przyprowadzić. Chodźcie. Trzeba
uszanować jej wolę.
34
молоко. Буду придумывать для
абетов новые кушанья из морских
ля!
Пан Клякса смотрел на него с
глубоким состраданием: он знал о
пагубном действии кораллового
вина и понимал, что Телесфора не
спасти.
И действительно, на глазах у всех
Телесфор становился все меньше и
меньше и вечером, ко всеобщему
удивлению, превратился в
настоящего абета.
— Мы потеряли товарища, — сказал
пан Клякса, — но зато нашли
чернила. Теперь можно
возвращаться в Сказандию.
Затем он обратился к абетам:
— Дорогие друзья, мы тронуты
вашим великодушием и надеемся,
что вы позволите нам сесть на
корабль и отправиться на родину.
Спасибо за гостеприимство и
чудесное чернильное молоко.
Мы прощаемся с вами от своего
имени и со всеми моими
попутчиками. Ababa, abaab, abbab!
Это восклицание на абецком языке
означало: «Да здравствует Абеция!»
— Вашу судьбу решит королева Аба,
— сказал один из абетов. — Нам
приказано привести вас к ней.
Такова ее воля. Идемте.
 35

Pan Kleks uważał to za zbędną stratę
czasu, ale dobre wychowanie, a
zwłaszcza dociekliwość badacza wzięły
górę nad pośpiechem. Udali się przeto
za swym przewodnikiem.
Пан Клякса считал этот визит пустой
тратой времени, но вежливость и
любопытство взяли свое, и
путешественники двинулись за
проводником.

Wędrówka przez kręty korytarz trwała Долго шли путники по извилистому

już dobrą godzinę, gdy naraz ukazał się коридору, но вдруг они встали как
jego wylot i podróżnicy stanęli jak вкопанные, пораженные
wryci, olśnieni wspaniałym i неожиданным зрелищем.
nieoczekiwanym widokiem.
Znaleźli się bowiem nad jeziorem, Перед ними лежало озеро,
którego przeciwny brzeg ginął na противоположный берег которого
odległym horyzoncie. Woda w jeziorze исчезал где-то вдали. Лазурная вода
była przezroczysta jak szkło i miała была прозрачна, как стекло.
barwę lazuru.

Na wybrzeżu, dokoła jeziora, w На берегу, вокруг озера, на равных

równych odstępach wznosiły się расстояниях друг от друга
ciosane w bursztynie wysokie возвышались янтарные гробницы
grobowce zmarłych królów Abecji, a na умерших королей Абеции. На
każdym z nich stał żar-ptak jaśniejąc каждой сидела жар-птица, сверкая
płomieniem swych piór aż po kres огненным оперением.
widnokręgu.
U stóp grobowców, pośród У подножия гробниц среди
karłowatych pąsowych krzewów, złote пунцовых карликовых кустов
i srebrne pająki snuły pracowicie swoją деловито плели паутину серебряные
nić, zamykając dostęp do jeziora. и золотые пауки, преграждая путь к
озеру.

Z dala od brzegu, na pływającej Вдали от берега на плавучем

wyspie, mieszkała królowa Aba. острове жила королева Аба.

Spoczywała na wielkiej muszli, Она лежала в огромной раковине, и

dźwiganej stale przez siedmiu прислуживали ей семь семируких
siedmiorękich Abetów. абетов.

Na powitanie przybyłych wyspa Путешественники низко

podpłynęła do brzegu i królowa поклонились, и остров подплыл к
uniosła się na muszli. берегу. Королева Аба поднялась в
своей раковине.
 36

Na jej widok nawet pan Kleks nie
zdołał powstrzymać okrzyku
zdumienia.
Zamiast spodziewanego stworu o
sześciu rękach i jednym oku żeglarze
ujrzeli młodą, piękną kobietę, która
obdarzyła ich skinieniem dłoni i
wdzięcznym uśmiechem.
Abeci na znak czci pokładli się na ziemi,
Bajdoci pochylili głowy, a pan Kleks,
nie tracąc przytomności umysłu,
wygłosił w języku abeckim
okolicznościowe przemówienie,
wyrażając w nim hołd i podziw dla
pięknej królowej.
При виде ее даже пан Клякса ахнул
от удивления.
Все ожидали увидеть одноглазое
шестирукое существо, а перед ними
предстала молодая прекрасная
женщина. Она приветливо
взмахнула рукой и улыбнулась им.
Абеты пали ниц, сказандцы
склонили головы, а пан Клякса, не
растерявшись, произнес по-абецки
изысканнейший комплимент,
выразив свое восхищение и
удивление необычайной красотой
повелительницы Абеции.

W odpowiedzi na słowa pana Kleksa Отвечая пану Кляксе, королева Аба

królowa Aba, posługując się płynnie свободно заговорила на его родном
jego ojczystą mową, odrzekła: языке:

– Nie należę do dynastii wielkich — Я не принадлежу к династии

królów Abecji. Objęłam panowanie na
prośbę tego ludu przed siedmiu laty.
Byłam żoną króla Palemona, władcy
wesołej i słonecznej Palemonii.
Pewnego dnia, podczas podróży okręt
nasz zapadł się podobnie jak wasz. наше судно провалилось так же, как
Po wypiciu koralowego wina mój
małżonek oraz wszyscy nasi dworzanie
przeobrazili się w siedmiorękich
Abetów i musieli pozostać na zawsze w были вынуждены навсегда остаться
tym kraju.
Ja jedna tylko nie piłam
czarodziejskiego trunku i zachowałam
ludzką postać.
Poprzedni król Abetów, Baab-Ba, tak
się tym przeraził, że zamknął się w
przeznaczonym dla niego grobowcu,
lud zaś obwołał mnie
великих королей Абеции. Семь лет
назад по просьбе этого народа я
стала править страной. Я была
женой Палемона, владыки веселой
и солнечной Палемонии.
Однажды во время путешествия
и ваше.
Выпив кораллового вина, мой супруг
и все наши придворные
превратились в семируких абетов и
в этой стране.
Я вместе со всеми пила волшебный
напиток, ко он не подействовал на
меня, и только я одна сохранила
человеческий облик.
Предыдущий король Абеции, Бааб-
Ба, был так поражен этим, что
замуровался в своей гробнице, а
 37
królową.
Przyjęłam ofiarowaną mi godność,
gdyż nie chciałam opuszczać mego
małżonka.
Przybrałam abeckie imię Aba i
zamieszkałam na królewskiej wyspie w
otoczeniu Palemończyków
przemienionych w Abetów.
Pogodziłam się z moim losem i
pokochałam moich pod-władnych.
Jeśli złożycie mi przyrzeczenie, że o
naszych dziejach nie zawiadomicie
królestwa Palemonii, pozwolę wam
opuścić Abecję i udać się do ojczystego
kraju.
– Przyrzekamy! – zawołał uroczyście
pan Kleks.
– Przyrzekamy! – powtórzyli za nim
Bajdoci, a kapitan, nie mogąc
opanować wzruszenia, urzeczony
urodą królowej, pobiegł w kierunku
wyspy.
Zaplątał się jednak w pajęczynach i
dopiero przy pomocy Abetów wywikłał
się z sideł.
– Nikomu nie wolno zbliżać się do
mnie. Takie jest abeckie prawo! –
rzekła groźnie królowa Aba, po czym
dodała: – A teraz moi strażnicy
odprowadzą was do Wielorybiej Grani
i przekażą przewodnikom z Wyspy
Wynalazców.
– A nasz okręt?! – zawołał pan Kleks.
народ провозгласил меня
королевой.
Я приняла предложенный мне сан,
потому что не хотела покидать
своего супруга.
Я взяла абецкое имя Аба и стала
жить на королевском острове в
окружении палемонцев,
превратившихся в абетов.
Я покорилась судьбе и полюбила
своих подданных.
А теперь обещайте мне молчать о
том, что вы здесь услышали, и я
разрешу вам покинуть Абецию и
вернуться на родину.
— Обещаем! — торжественно
воскликнул пан Клякса.
— Обещаем! — повторили за ним
сказандцы.
А капитан, зачарованный красотой
королевы, бросился к острову.
Но он запутался в паутине и
барахтался там до тех пор, пока
абеты не помогли ему выбраться.
— Никому нельзя приближаться ко
мне, таков абецкий закон! — грозно
произнесла королева Аба и
добавила: — А сейчас мои
стражники отведут вас к Китовой
Грани и там передадут проводникам
с острова Изобретателей.
— А как же наш корабль?! —
взмолился пан Клякса.

– Okręt? – zdziwiła się królowa. –
Zostanie tutaj, gdyż nie znamy jeszcze
sposobu podniesienia go na
powierzchnię morza. Ale nie będziecie
skrzywdzeni. Oto garść pereł, których
wartość wielokrotnie przewyższa
poniesioną przez was stratę.
Mówiąc to, rzuciła do nóg pana Kleksa
woreczek z rybich łusek, wypchany
perłami.
Zanim jednak pan Kleks zdążył zbadać Не успел пан Клякса заглянуть в него
jego zawartość i podziękować królowej
Abie za hojność, piękna władczyni
Abecji rzekła rozkazującym tonem: властительница Абеции произнесла
тоном, не терпящим возражений:
– Posłuchanie skończone!
W tej chwili wszystkie żar-ptaki zgasły
równocześnie i dokoła zapanowała
ciemność. Tylko królewska wyspa,
odpływająca od brzegu, jarzyła się
błękitnawym światłem.
Abeci otoczyli podróżników i szerokim
korytarzem, wyłożonym płytami z
bursztynu, poprowadzili ich w kierunku
Wielorybiej Grani.
Dudnienie beczek z atramentowym
płynem rozlegało się na wszystkie
strony wielokrotnym echem,
utrudniając rozmowę. Dlatego też
zarówno Bajdoci, jak i Abeci szli w
milczeniu, zajęci swoimi myślami.
Ale najbardziej zamyślony był pan
Kleks.
38
— Корабль? — удивилась королева.
— Он останется здесь: мы еще не
умеем поднимать корабли на
поверхность моря. Но вы не
огорчайтесь. Вот вам жемчуг: он
вполне возместит вашу утрату.
И королева Аба бросила к ногам
пана Кляксы мешочек из рыбьих
чешуек, набитый жемчугом.
и поблагодарить королеву за
щедрость, как прекрасная
— Аудиенция окончена!
В ту же самую минуту разом погасли
все жар-птицы, и вокруг воцарилась
темнота. Только королевский
остров, отплывая от берега, мерцал
голубоватым светом.
Абеты окружили путешественников
и по широкому коридору,
выложенному янтарными плитами,
повели их к Китовой Грани.
Грохот бочек с чернильной
жидкостью отдавался многократным
эхом, мешая разговору. Однако
путники больше молчали, занятые
своими мыслями.
Но задумчивей всех был пан Клякса.
 39

Szarpał nerwowo brwi i raz po raz Он нервно теребил бровь и время от

wykrzykiwał abeckie wyrazy, времени выкрикивал слова,
pozbawione wszelkiego związku: лишенные всякой связи:

– Abba-ababa-aba-bba! — Абба-абаба-аба-бба!

Abeci, nie chcąc przerywać jego Абеты, не желая прерывать его

zamyślenia, dreptali w pewnym размышления, семенили поодаль и
oddaleniu i szeptem porozumiewali się шепотом переговаривались между
między sobą. собой. Так они шли несколько часов.

Kiedy po paru godzinach marszu u Когда в конце коридора замерцал

wylotu korytarza zamajaczyło красный свет, один из абетов
czerwone światło, jeden z Abetów выбежал вперед, движением руки
wybiegł na czoło pochodu, skinieniem остановил сказандцев и обратился к
dłoni zatrzymał Bajdotów i rzekł: ним:

– Za tym murem kończy się nasze — Здесь кончаются наши владения.

panowanie. Za chwilę opuścicie
Abecję. W imieniu mego narodu
żegnam was i życzę dalszych
pomyślnych i ciekawych przygód.
Spotkało nas wielkie szczęście, że
mogliśmy gościć u siebie tak
znakomitego uczonego, jak pan
Ambroży Kleks, którego sława dotarła
nawet do nas.
Сейчас вы покинете Абецию. От
имени всего народа я прощаюсь с
вами и желаю интересного и
удачного путешествия. Мы были
счастливы принять у себя такого
знаменитого ученого, как пан
Амброжи Клякса.

Dzięki niemu dostąpiliście zaszczytu Благодаря ему вы удостоились чести

oglądania wielkiej królowej Aby. Nikt z видеть великую королеву Абу. Никто
cudzoziemców dotąd jej nie widział. из чужеземцев ее еще не видел. Но
Wy pierwsi poznaliście jej tajemnicę. вы должны навсегда забыть
Ale musicie wymazać ją ze swej королеву, иначе вы собьетесь с пути
pamięci bo inaczej zmylicie drogę i и никогда не вернетесь на родину. А
nigdy już nie traficie do waszej сейчас следуйте за мной.
ojczyzny. A teraz chodźcie za mną.

Po tych słowach Abeta zbliżył się do Абет подошел к стене, замыкавшей

muru zamykającego korytarz i коридор, оперся на две руки, а
wspierając się na dwóch rękach, остальными четырьмя отвинтил
czterema pozostałymi przekręcił четыре янтарных диска, освещенных
równocześnie cztery bursztynowe красным светом.
 40

tarcze, umieszczone w zasięgu

czerwonego światła.

KIERUNEK – WYSPA WYNALAZCÓW К острову Изобретателей

Mur drgnął i powoli rozsunął się na Стена дрогнула и медленно

dwie strony. Abeci zniknęli
niepostrzeżenie w mrocznych
czeluściach korytarza.
Za murem widniał zawieszony nad
próżnią rozległy pomost,
skonstruowany z kości wielorybów,
zwany Wielorybią Granią.
раздвинулась. Абеты незаметно
исчезли в мрачной пасти коридора.
За стеной начиналась широкая,
висящая над пропастью площадка,
сделанная из китовой кости. Это и
была Китовая Грань.

Bajdoci niepewnie przekroczyli próg Сказандцы неуверенно перешагнули

Abecji. Gdy ostatni z nich stanął na порог Абеции. Когда последний из
pomoście, mur zatrzasnął się z них ступил на площадку, стена с
łoskotem i dokoła zapanowała zupełna треском захлопнулась, и все
ciemność. Ale równocześnie w górze погрузилось в темноту. В этот
rozległy się odgłosy trąbki i zgrzyt момент сверху донесся звук рожка и
obracających się kół. скрежет вращающихся колес.

Po tym nastąpiły dźwięki sygnałów, a Потом послышались гудки, и через

po chwili ogromna kabina windy, минуту огромная кабина лифта,
przypominająca raczej obszerny salon, похожая на просторный зал,
zatrzymała się tuż przy Wielorybiej остановилась у Китовой Грани.
Grani. Kabina była rzęsiście oświetlona Кабина была ярко освещена и
i wysłana puszystymi dywanami. устлана пушистыми коврами, вдоль
Wewnątrz, pod ścianami, stały стен стояли глубокие мягкие кресла,
miękkie, głębokie fotele, a przed и перед каждым — красиво
każdym z nich okrągły stolik pięknie сервированный круглый столик с
nakryty i zastawiony dymiącymi дымящейся едой.
potrawami.
Nie zastanawiając się długo, Не раздумывая, путешественники
podróżnicy weszli do windy, wtoczyli вошли в лифт, вкатили бочки и с
swoje beczki i ciekawie rozejrzeli się любопытством огляделись вокруг,
dookoła, w nadziei na spotkanie надеясь кого-нибудь увидеть. Но,
jakichś żywych istot. W kabinie jednak кроме них, в кабине никого не было.
nie było nikogo prócz nich.

Drzwi zamknęły się same, rozległy się Двери сами закрылись, раздались
dźwięki sygnałów, zazgrzytała сигналы, заскрежетали невидимые
 41
niewidzialna maszyneria i winda lekko
poczęła unosić się w górę. Z
głośniczków zawieszonych pod sufitem
popłynęła przyjemna, cicha muzyka.
Na ścianach windy wisiały w ramach
obrazy, na których wszystko ożyło i
poruszało się jak w kinie.
– Siadamy do obiadu – rzekł pan Kleks
– a potem obejrzymy te cudeńka.
Nareszcie potrawy godne naszego
podniebienia!
Teraz mogę wam wyznać, że kuchnia
abecka wcale mi nie smakowała.
Kapitanie, szkoda czasu na
rozmyślania. Czeka nas nowa
przygoda. No, co tam? Wyglądacie jak
bociany nastraszone przez żabę.
Pan Kleks próbował żartować, ale
kapitan uparcie milczał. Wreszcie
zasiadł przy jednym ze stołów i
posępnie zapatrzył się w talerz. Miał
wciąż przed oczami twarz królowej
Aby.
Marynarze również byli markotni i
zamyśleni, a niejeden z nich zazdrościł
w duchu Telesforowi.
Obraz pięknej królowej uparcie
prześladował Bajdotów. Zdawało się,
że są zupełnie obojętni na to, co się z
nimi stanie.
Kapitan mamrotał coś pod nosem,
układał bajkę na cześć władczyni Abecji
i w roztargnieniu usiłował wbić na
widelec pusty talerz.
механизмы, и лифт начал легко
подниматься вверх. Из
репродукторов, висящих под
потолком, полилась приятная тихая
музыка.
На стенах лифта, в рамках, висели
картины. Но это были совершенно
необычные картины: в них все жило
и двигалось, как в кино.
— Давайте пообедаем, — сказал пан
Клякса, — а потом займемся этими
чудесами.
Наконец-то подходящая еда!
Скажу вам откровенно — абецкая
кухня мне совсем не понравилась.
Капитан, не теряйте времени даром.
Нас еще ждут новые приключения…
Что с вами? Вы похожи на аистов,
испугавшихся лягушек.
Пан Клякса пытался шутить, но
капитан упорно молчал. Наконец он
сел за стол и мрачно уставился в
тарелку. Перед его глазами все еще
стояла королева Аба.
Матросы тоже были задумчивы и
печальны. Многие втайне
завидовали Телесфору.
Образ прекрасной королевы
преследовал сказандцев. Казалось,
они были равнодушны ко всему на
свете.
Капитан что-то бормотал себе под
нос, складывал сказку в честь
повелительницы Абеции, и в
рассеянности пытался поддеть

Tylko pan Kleks, ślepy sternik oraz
kuchcik Pietrek zajadali z apetytem
smakowite antrykoty i popijali słodkie
ananasowe. wino.
– Jedzcie, przyjaciele! – wołał wesoło
pan Kleks. – Czeka nas długa podróż.
Hej, kapitanie, wypijmy! Mnie już
niczego nie brak do szczęścia, odkąd
zdobyłem atrament. Prawdziwy czarny
atrament! A teraz jadę na wyspę
Wynalazców, o której słyszałem od
dawna, ale myślałem, że to tylko bajka. нем, но думал, что все это сказки. Ну
No, co?
Dlaczego milczycie? Pietrek, wobec
tego może ty ze mną wypijesz? Za
zdrowie królowej Aby, która mieszka w
muszli jak ostryga? Cha-cha!
Sternik i Pietrek śmiali się razem z
panem Kleksem i wesołość ich po
trochu zaczęła udzielać się
marynarzom. Niektórzy wznieśli w
górę szklanki.
– Za zdrowie królowej ostrygi! – drwił
dalej pan Kleks i śmiał się tak, że brodą
zamiatał półmiski.
Pan Kleks wiedział, co robi. Oto
kapitan ocknął się już z odrętwienia,
przetarł oczy i rozejrzał się dookoła. Po
chwili przyłączył się do reszty
towarzystwa i wychylił szklankę
złocistego trunku.
42
вилкой пустую тарелку. Только пан
Клякса, рулевой и поваренок Петрик
с аппетитом уплетали вкусные
антрекоты, запивая их золотистым
ананасным вином.
— Ешьте, друзья, — весело
уговаривал матросов пан Клякса. —
Нас еще ждет дальняя дорога.
Эй, капитан, выпьем! Какое счастье,
что мы достали черные чернила!
Настоящие черные чернила! А
теперь мы завернем на остров
Изобретателей. Я давно слышал о
что вы нахмурились?
Почему молчите? Петрик, выпей
хоть ты со мной за компанию! За
здоровье королевы Абы, живущей в
раковине, как устрица! Ха-ха-ха!
Рулевой и Петрик расхохотались, и
их настроение передалось
остальным матросам. Многие
наполнили бокалы.
— За здоровье королевы-устрицы!
— продолжал насмехаться пан
Клякса и до того развеселился, что
даже не заметил, как его борода
попала в тарелку.
Пан Клякса не зря старался. Капитан
пришел в себя, протер глаза и
огляделся вокруг. Вскоре он
присоединился к друзьям и выпил
стакан ананасного вина.
 43
Uroki, które rzuciła na całą załogę
królowa Aba, stopniowo słabły, a po
wypiciu kilku dzbanów wina rozwiały
się zupełnie.
Pan Kleks wstał i zaintonował wesołą
pieśń, co zdarzało mu się niezmiernie
rzadko. Pieśń była własnego układu.
Marynarze chórem śpiewali refren:
Kury wcześnie wstają,
Plam-plam-plam.
Zniosła kura jajo,
Plam-plam-plam.
Szedł ulicą głupi Marek,
Myślał, że to jest zegarek,
A my pijmy, bośmy młodzi,
Nas ta sprawa nie obchodzi!
Po obfitym posiłku i odśpiewaniu kilku
pieśni pan Kleks przystąpił do
oglądania ruchomych obrazów.
Pierwszy z nich przedstawiał pana
Kleksa i jego towarzyszy wsiadających
na statek w Bajdocji, a potem ich
kolejne przygody w podróży.
Marynarze wraz z kapitanem otoczyli
pana Kleksa i śledzili z podziwem swoje
własne przygody.
Na obrazie przesuwały się stopniowo,
w filmowym skrócie, wszystkie
Чары королевы Абы, околдовавшей
весь экипаж, постепенно слабели, а
когда было выпито несколько
кувшинов вина, развеялись совсем.
Пан Клякса встал и запел веселую
песню. Такое с ним случалось не
часто. Это была песня его
собственного сочинения. Матросы
хором подхватили припев:
Как-то наша курица,
Тра-ля-ля,
Снесла яйцо на улице,
Тра-ля-ля.
Мимо глупый Марек шел,
Думал, что часы нашел.
Выпьем-ка еще вина —
Наше дело сторона!
Плотно пообедав и спев несколько
песен, пан Клякса начал
рассматривать движущиеся
картины.
На первой он увидел себя и своих
товарищей в Сказандии, садящихся
на корабль, а потом все, что
происходило с ними дальше.
Матросы вместе с капитаном
окружили пана Кляксу и удивленно
следили за своими собственными
приключениями.
Перед ними постепенно, как в
фильме, проходили все события

wydarzenia dni ubiegłych, życie
marynarzy na statku, potem ich pobyt
w krainie Abetów i spotkanie z królową абетов и встреча с королевой Абой.
Abą. Tylko że królowa Aba ukazała się
jako zgrzybiała staruszka, podobna do дряхлой старухой, похожей на бабу-
odpychających czarownic z bajek.
– Oto jest prawdziwe oblicze królowej
Aby – rzekł pan Kleks – a to, co
widzieliście w Abecji, było zwykłym
złudzeniem. W ten stan wprawiły was
płetwy wieloryba, gdyż zawierają
substancję, która wywołuje urojenia.
Sądzę, że niejeden z was przestanie
marzyć o powrocie do tego kraju.
Na te słowa kapitan zaczerwienił się po
uszy, marynarze wybuchnęli
śmiechem, zwłaszcza że w tej samej
chwili na obrazie, jako dalszy ciąg tego
żywego filmu, ukazała się czerwona
twarz kapitana.
Ponieważ dzieje pana Kleksa dobiegały
właśnie do momentu, w którym
znajdowali się podróżnicy, film urwał
się, a rozpoczął się pokaz innych
wydarzeń, nie mniej dla Bajdotów
ciekawych. Ujrzeli teraz Wielkiego
Bajarza, stojącego w porcie w
Klechdawie i czekającego na powrót
wyprawy atramentowej.
Twarz miał zatroskaną, mówił coś do
otaczającej go świty i wskazywał na
horyzont. Wszyscy smutnie kiwali
głowami, po czym Wielki Bajarz,
podtrzymywany z dwóch stron przez
ministrów, wrócił do pałacu.
44
минувших дней, их жизнь на
корабле, пребывание в стране
Только королева Аба оказалась
ягу.
— Вот как на самом деле выглядит
королева Аба, — сказал пан Клякса,
— а то, что вы видели в Абеции,
было просто обманом зрения,
галлюцинацией. Думаю, теперь кое-
кто перестанет мечтать о
возвращении в эту страну.
Капитан покраснел до ушей, а
матросы весело расхохотались, тем
более что в ту же самую минуту на
картине, как продолжение этого
живого фильма, появилась красная
физиономия капитана.
На этом рассказ об их путешествии
закончился, и начался другой, не
менее интересный фильм.
Они увидели Великого Сказителя,
ожидающего в порту возвращения
чернильной экспедиции.
Он был расстроен, что-то говорил
окружающей его свите и показывал
на горизонт. Все печально кивали
головами, потом Великий Сказитель,
поддерживаемый с двух сторон
советниками, возвратился во
дворец.

Na pozostałych obrazach działy się
rozmaite inne historie w jakimś
nieznanym kraju.
Pan Kleks objaśnił Bajdotom, że jest to
Wyspa Wynalazców, do której z
błyskawiczną szybkością zbliża się
niezwykła winda.
Nagle urwał, podbiegł do okna i
odsunął kotarę.
Do wnętrza kabiny wtargnęło dzienne
światło, a po chwili winda wynurzyła
się z mroku, jak pociąg z ciemnego
tunelu. Gdy tylko zrównała się z
powierzchnią ziemi, nie zatrzymując
się zmieniła kierunek i z zawrotną
szybkością, jak torpeda potoczyła się
po niewidzialnych szynach.
Wskutek niespodziewanego wstrząsu От неожиданного толчка несколько
kilku marynarzy przewróciło się, ale
zaraz wstali i na nowo przylgnęli z
ciekawością do okien pojazdu. Dokoła
rozpościerało się olbrzymie, nie
kończące się miasto, ale straszliwy pęd
uniemożliwiał rozróżnienie domów i
ludzi.
– Odejdźcie od okien, bo dostaniecie
zawrotu głowy! – zawołał pan Kleks. –
Posuwamy się z szybkością czterystu
mil na godzinę. Całe szczęście, że nie
ma po drodze zakrętów.
Oszołomieni marynarze, za przykładem
pana Kleksa, usadowili się w fotelach.
45
Остальные картины рассказывали о
жизни какой-то незнакомой страны.
Пан Клякса объяснил сказандцам,
что это остров Изобретателей, к
которому с молниеносной
скоростью приближается их
необыкновенный лифт.
Вдруг пан Клякса замолчал,
подбежал к окну и отдернул
портьеру.
В кабину хлынул дневной свет, и
лифт, словно поезд из мрачного
туннеля, вырвался из темноты.
Поднявшись на поверхность земли,
лифт, не останавливаясь, изменил
направление и со скоростью
торпеды помчался по невидимым
рельсам.
матросов упали, но тут же вскочили
на ноги и прильнули к окнам. Вокруг
простирался огромный,
бесконечный город, но страшная
скорость мешала что-либо
различить.
— Отойдите от окон, а то закружится
голова, — предупредил пан Клякса.
— Мы несемся со скоростью
четыреста миль в час. Наше счастье,
что на дороге нет поворотов.
Ошеломленные матросы
послушались пана Кляксу и уселись
в кресла.
 46
Trudno było pojąć, że przy tak
olbrzymim pędzie szyby w oknach nie
dygotały i łoskot nie zagłuszał słów.
– Spodziewam się, że najdalej za dwie
godziny będziemy u celu naszej
podróży – rzekł pan Kleks. – Dużo
słyszałem o Wyspie Wynalazców.
Mieszkają na niej istoty zupełnie
podobne do nas, ale zamiast dwóch
nóg posiadają tylko jedną, o bardzo
wielkiej stopie.
Swoją wyspę nazywają Patentonią od
nazwiska największego ich uczonego,
Gaudentego Patenta.
Od strony morza nikt nie ma do niej
dostępu, gdyż strzegą zazdrośnie
swych laboratoriów i fabryk.
Jedyna droga do Patentonii prowadzi
przez Abecję, dlatego tak mało wie się
o tym kraju. Na wyspie tej powstają
wszelkie wynalazki, znane ludzkości.
Patentończycy zawiadamiają o nich
świat, wysyłając ruchome obrazy.
Niestety, nie wszystkie obrazy
docierają do nas, gdyż nie posiadamy
odpowiednich aparatów odbiorczych.
Będziecie więc mogli zobaczyć
mnóstwo wynalazków, u nas zupełnie
nie znanych.
Pamiętajcie tylko o jednym:
Patentończycy nie cierpią podglądania
ich tajemnic i są ogromnie podejrzliwi.
Nie wtykajcie nosów, gdzie nie trzeba,
bo możecie ściągnąć na siebie
Было странно, что при такой
огромной скорости не дребезжат
стекла и грохот не заглушает слов.
— Думаю, часа через два мы будем
у цели, — сказал пан Клякса. — Я
много слышал об острове
Изобретателей.
Там живут существа, чрезвычайно
похожие на нас, только у них всего
одна нога.
Свою страну жители называют
Патентонией, по имени их
величайшего ученого Гаудента
Патента.
Морем к ним попасть нельзя,
потому что они ревностно охраняют
свои лаборатории и заводы.
Единственная дорога в Патентонию
ведет через Абецию, оттого мы так
мало знаем об этой стране. На
острове Изобретателей были
сделаны известные всему миру
открытия.
Патентонцы оповещают о них,
транслируя движущиеся картины.
К сожалению, мы не видели многих
картин, потому что у нас нет нужных
приемников.
Вы сможете познакомиться со
многими изобретениями, о которых
мы даже и не слыхали.
Но помните, патентонцы очень
подозрительны и не любят, когда
подглядывают их тайны.
Не суйте носа куда не надо, иначе
навлечете на себя беду. Не

nieszczęście. Nie lekceważcie tej
przestrogi. O wszystko macie prawo
pytać, otrzymacie dokładne
objaśnienia, a nawet plany i modele.
Łatwo będziecie mogli z nimi się
porozumieć, gdyż władają tysiącem
języków i narzeczy, nie wyłączając
języka bajdockiego.
Patentonia to kraj bogaty i ludzie żyją
tam po sto lat, ale poza pracą nic dla
nich nie istnieje, ani śpiew, ani tańce,
ani rozrywki, a sen jest nieznanym
zjawiskiem.
Po prostu połykają specjalne pastylki,
które zastępują odpoczynek i usuwają
zmęczenie.
Tyle mogę wam na razie powiedzieć o
słynnej Wyspie Wynalazców, resztę
zobaczycie na własne oczy.
Opowiadanie pana Kleksa zrobiło na
Bajdotach ogromne wrażenie. Siedzieli
przez dłuższy czas zamyśleni i nawet
Pietrek nie zadawał pytań, choć
pożerała go ciekawość.
Torpeda pędziła z niezmienną
szybkością. W miarę jak zapadał mrok,
w miastach, które mijała, rozbłyskiwały
niezliczone światła i zlewały się w
jedno oślepiające pasmo.
W głośniku ucichła muzyka i rozległy
się słowa w języku bajdockim:
– Halo, halo!
47
забывайте об этом. Вы можете
спрашивать о чем угодно —
патентонцы дадут подробные
объяснения и даже покажут свои
планы и проекты.
Вам легко будет объясняться с
патентонцами, так как они знают
тысячи языков и наречий, в том
числе и сказандский язык.
Патентония страна богатая, люди
живут там по сто лет, но, кроме
работы, для них ничего не
существует — ни песен, ни танцев,
ни развлечений.
А о сне они и понятия не имеют. Они
принимают специальные пилюли,
которые снимают сон и усталость.
Вот и все, что я могу пока рассказать
вам о знаменитом острове
Изобретателей, остальное вы
увидите сами.
Слова пана Кляксы произвели на
сказандцев огромное впечатление.
Они долго сидели задумавшись, и
даже Петрик не решался ничего
спросить, хотя сгорал от
любопытства.
Торпеда мчалась с прежней
скоростью. Начало темнеть, и в
городах, мимо которых она
пролетала, вспыхивали
бесчисленные огни, сливавшиеся в
одну ослепительную ленту.
Вдруг в репродукторе стихла
музыка, и голос диктора произнес на
сказандском языке:
— Внимание! Внимание!

Arcymechanik Patentonii wita
poddanych Wielkiego Bajarza Bajdocji.
W stolicy naszego kraju poczyniono już
przygotowania na przybycie słynnego
uczonego, Ambrożego Kleksa.
Uroczystości na jego cześć odbędą się
we wszystkich miastach.
Halo, halo! Za godzinę minut
dwadzieścia trzy Stalowa Strzała, którą
podróżujecie, wjedzie na peron siódmy
Dworca Magnesowego. Po
zatrzymaniu się Stalowej Strzały nie
opuszczać foteli… nie opuszczać
foteli…
Halo, halo! Prosimy o naciśnięcie
czerwonego guzika pod głośnikiem.
Kapitan pierwszy zerwał się z fotela i
nacisnął guzik, którego poprzednio
wcale nie dostrzegł. Marynarze z
ciekawością spoglądali na głośnik,
spodziewając się stamtąd nowej
niespodzianki.
Tymczasem okazało się, że ukryty
mechanizm, wprowadzony w ruch
przez naciśnięcie czerwonego guzika,
zainstalowany był w stołach. Boczne
ścianki wysunęły się w górę, a kiedy
opuściły się z powrotem, dawna
zastawa zniknęła, a na jej miejsce
zjawiły się nowe nakrycia, dzbanki z
czekoladą i tace z ciastami.
W tej samej chwili w głośniku rozległy
się słowa:
– Halo, halo! Prosimy na
podwieczorek.
48
Гроссмеханик Патентонии
приветствует подданных Великого
Сказителя.
В столице нашей страны уже
началась подготовка к встрече
знаменитого ученого пана Кляксы.
Торжества в его честь состоятся во
всех городах.
Внимание! Внимание! Через час
двадцать три минуты Стальная
Стрела, в которой вы находитесь,
прибудет к седьмой платформе
Магнитного вокзала. Просьба до
полной остановки Стальной Стрелы
оставаться на местах… оставаться на
местах.
Внимание, внимание! Нажмите
красную кнопку под
громкоговорителем.
Капитан первым вскочил с кресла и
нажал кнопку, которую вначале
никто не заметил. Все уставились на
репродуктор, ожидая оттуда нового
сюрприза.
Но, ко всеобщему удивлению,
кнопка привела в движение
механизм, вмонтированный в
столики. Боковые стенки поднялись
вверх, а когда они опустились,
прежняя сервировка исчезла, и на
ее месте появились новые приборы,
кувшинчики с шоколадом и подносы
с пирожными.
В ту же минуту из репродуктора
послышалось:
— Внимание, внимание! Просим к
столу!
 49
– Znakomita myśl – zawołał pan Kleks i
pierwszy zabrał się do jedzenia.
Bajdoci poszli za jego przykładem.
Tymczasem za oknami zapadła noc, ale
w czarnym niebie krążyły samoloty-
słońca, rzęsiście oświetlając ziemię.
Widno było jak w dzień, a mimo to
latarnie płonęły nadal i spowijały
torpedę w mgławicę blasku.
Po podwieczorku przez głośnik nadano
ostatnie wiadomości z Bajdocji.
Zdumieni marynarze usłyszeli głosy
swych żon i dzieci, dowiedzieli się, co
dzieje się w ich domach.
Najczęściej padało nazwisko pana
Kleksa, jako kierownika wyprawy, gdyż
lud bajdocki niecierpliwił się i czekał z
upragnieniem na obiecany atrament.
– Dostaną, dostaną – mruknął pan
Kleks. – Esencja atramentowa, którą
wiozę, wystarczy im na dziesięć lat.
Tymczasem upływały minuty i
kwadranse. Zbliżał się kres podróży.
Znowu odezwał się głos:
– Halo, halo! Nie opuszczać foteli!
Po chwili torpeda zaczęła zwalniać
bieg, rozległy się dźwięki sygnałów,
zawirowały czerwone światła i Stalowa
Strzała, punktualnie co do sekundy,
wyjechała
— Превосходная мысль! —
воскликнул пан Клякса и первый
принялся за еду.
Остальные последовали его
примеру. Тем временем наступила
дочь, в темном небе, ярко освещая
землю, кружили самолеты-солнца.
Светло было как днем, но фонари
продолжали гореть, окутывая
торпеду тусклым сиянием.
После полдника путешественники
прослушали последние известия из
Сказандии. Удивленные матросы
услышали голоса своих жен, детей и
близких, узнали, что происходит у
них дома.
Чаще всего упоминалось имя пана
Кляксы как руководителя
экспедиции — жители Сказандии с
нетерпением ждали обещанных
чернил.
— Везем, везем, — буркнул пан
Клякса. — Наших чернильных
запасов хватит лет на десять.
Время шло. Приближался конец
путешествия.
Снова раздался голос:
— Внимание, внимание! Не
вставайте с кресел!
Торпеда стала сбавлять ход,
раздались сигналы, закружились
красные огни, и Стальная Стрела с
точностью до секунды подошла к
 50
na peron siódmy Dworca
Magnesowego.
Podróżnicy, nie opuszczając foteli,
oczekiwali dalszych wydarzeń.
Dworzec Magnesowy była to ogromna
hala, wyłożona metalowymi płytami i
nakryta szklanym dachem.
Płyty przesuwały się automatycznie i
otwierały raz po raz przejścia,
korytarze i tunele, w które wjeżdżały
lub z których wyjeżdżały najrozmaitsze
pojazdy.
Ruch na dworcu regulowała
skomplikowana sygnalizacja
dźwiękowo-świetlna.
Co chwila w różnych miejscach
zapalały się i gasły czerwone i zielone
światła, przez głośniki padały nazwy
miast i stacji kolejowych oraz
wszelkiego rodzaju informacje.
Wszystko to odbywało się z niezwykłą
precyzją, a przy tym bez udziału
jakichkolwiek widzialnych istot.
Na srebrnym ekranie, zawieszonym na
jednej ze ścian, ukazywały się
nadjeżdżające pociągi, oznaczone
cyframi i literami.
Równocześnie automatycznie
przesuwały się odpowiednie płyty,
zapalały się sygnały i pociągi różnego
kształtu wślizgiwały się na
mechanicznych płozach pod dach
dworca.
седьмой платформе Магнитного
вокзала.
Путешественники, оставаясь на
местах, ждали дальнейших
распоряжений.
Магнитный вокзал представлял
собой огромное помещение под
стеклянной крышей, выложенное
металлическими плитами.
Плиты то и дело автоматически
передвигались, открывая переходы,
коридоры и туннели, в которых
мелькали всевозможные
причудливые поезда.
Движение на вокзале регулировала
сложная звуко-световая
сигнализация.
Каждую минуту в разных местах
вспыхивали красные и зеленые
огни, из громкоговорителей
доносились названия городов и
железнодорожных станций.
Все это делалось необычайно точно
и, казалось, без участия каких-либо
живых существ.
На серебряном экране, висевшем на
одной из стен, вспыхивали цифры и
буквы, извещавшие о прибытии
очередного поезда.
Одновременно автоматически
раздвигались плиты, загорались
светофоры, и поезда на
механических полозьях въезжали
под своды вокзала.

PATENTONIA
Zanim Bajdoci zdążyli przyjrzeć się
dokładnie ruchowi na stacji i
pasażerom, sufit i ściany Stalowej
Strzały uniosły się niespodziewanie w
górę, natomiast cała dolna platforma,
wraz z fotelami i pozostałą zawartością
torpedy, ruszyła naprzód.
Rozległy się dźwięki sygnałów, płyty
rozsunęły się otwierając szeroki tunel,
który wchłonął podróżników.
Ale już po chwili platforma wynurzyła
się na zewnątrz dworca. Posuwała się
szybko po ulicy, która przedstawiała
ciekawy widok.
Wysoko nad jezdnią, na stalowych
wiązaniach i łukach, wznosiły się domy
Patentończyków, a na dole sunęło
automatycznie osiem ruchomych
chodników, każdy z inną szybkością.
Chodniki wewnętrzne przeznaczone
były dla ruchu pieszego, zewnętrzne, o
wiele szersze, służyły dla pojazdów.
Platforma Bajdotów posuwała się
prawym skrajem jezdni, zaś obok
przesuwali się mieszkańcy tego
zmechanizowanego miasta, a każdy z
nich stał na wielkiej stopie swojej
jedynej nogi.
Ponieważ sąsiedni chodnik poruszał się
z taką samą prawie szybkością, co
platforma Bajdotów, mogli oni ze
swoich foteli przyglądać się tubylcom.
51
Патентония
Не успели сказандцы рассмотреть
вокзал и пассажиров, как потолок и
стены Стальной Стрелы неожиданно
поднялись вверх, а нижняя
площадка вместе с креслами
рванулась вперед.
Раздался звонок, плиты
раздвинулись, и открывшийся
широкий туннель поглотил
путешественников.
Но почти сразу же площадка
вынырнула из здания вокзала и
быстро помчалась по какой-то
совершенно необычной улице.
Над улицей, в переплетении
стальных конструкций и арок,
возвышались дома патентонцев, а
внизу с различной скоростью
бежали восемь движущихся
дорожек-тротуаров.
Внутренние тротуары
предназначались для пешеходов, а
внешние, более широкие, — для
транспорта.
Площадка сказандцев шла по
правой стороне дороги, а рядом
ехали жители этого
механизированного города.
Площадка двигалась почти с той же
скоростью, что и соседний тротуар,
поэтому сказандцы могли как
следует рассмотреть местных
жителей.

Patentończycy wyróżniali się nie tylko
tym, że posiadali jedną nogę, ale nadto выше сказандцев. У них была всего
przewyższali Bajdotów wzrostem o
trzy głowy. Mieli też nosy niezwykle
długie i bardzo ruchliwe, tak jak gdyby
węch stanowił najważniejszy zmysł
tych istot.
Mężczyźni byli zupełnie łysi, kobietom
zaś od połowy głowy wyrastały rude
włosy, zaplecione w trzy krótkie
warkoczyki. Dzieci pod tym względem
niczym nie różniły się od dorosłych.
Ubiór Patentończyków był prosty i
jednolity. Składał się ze skórzanych
kurtek, długich wełnianych pończoch i
obszernych peleryn. Wielkie stopy
obute były w gumowe kamasze na
podwójnych sprężynowych
podeszwach, dzięki którym mogli z
lekkością koników polnych robić skoki
na wysokość kilku metrów i poruszać
się z szybkością czterdziestu mil na
godzinę.
Chodniki nigdy się nie zatrzymywały.
Patentończycy jednym zwinnym
skokiem wydostawali się na perony,
ustawione w pewnych odstępach
wzdłuż jezdni.
W ten sam sposób wskakiwali z
peronów na chodniki.
Z lewej strony jezdni biegł najszybszy
chodnik, który unosił liczne pojazdy w
kształcie cygar, kul i spłaszczonych
ogórków.
52
Патентонцы были на три головы
одна огромная нога и длинный
подвижный нос. Казалось, что
запахи для них важней всего на
свете.
Мужчины были совсем лысые, а у
женщин на затылке росли рыжие
волосы, заплетенные в три короткие
косички. Дети внешне ничем не
отличались от взрослых.
Одежда у патентонцев была
одинаковая: кожаная куртка,
широкая разноцветная пелерина,
длинный шерстяной чулок и
резиновый башмак с двойной
пружинящей подошвой. Благодаря
этим пружинам патентонцы прыгали
как кузнечики, передвигаясь со
скоростью до сорока миль в час.
Тротуары никогда не
останавливались, а когда нужно
было сойти с них, патентонцы ловко
перепрыгивали на перроны,
установленные вдоль мостовой, на
небольшом расстоянии друг от
друга.
Точно так же патентонцы на ходу
прыгали с перрона на тротуар.
Слева бежала самая быстрая дорога.
Она была забита огромным
количеством машин, напоминавших
по форме шары, сигары и
сплющенные огурцы.

Pojazdy te nie posiadały kół, tylko
szerokie płozy, podobne do nart.
Pojazdy kuliste były to dwuosobowe
świdrowce, wykonane w całości z
cienkiego, lekkiego metalu o
przezroczystości szkła.
Nazwa ich pochodziła stąd, że w
środku pojazdu sterczał maszt w
kształcie świdra, który za pomocą
motoru atomowego kręcił się z
szybkością stu tysięcy obrotów na
sekundę.
Dzięki płaskim nacięciom świdra,
zastępującego śmigło, świdrowce
unosiły się w górę, a przy
odpowiednim manipulowaniu
regulatorem mogły wisieć nieruchomo
w powietrzu lub też odbywać podróże
tak jak samoloty.
Chmary świdrowców wirujących w
niebie wyglądały z dołu jak bańki
mydlane.
Inne pojazdy, przeznaczone do
podróży wodno-lądowych, poruszały
się za pomocą śruby umieszczonej z
przodu na samym dziobie.
Mogły one poruszać się po każdym
terenie, gdyż umocowane pod spodem
płozy zastępowały szyny kolejowe. железнодорожные рельсы. Поэтому
Śrubowce rozwijały olbrzymią
szybkość, przeskakiwały nierówności
terenu, zaledwie dotykając płozami
ziemi.
53
У всех машин вместо колес были
полозья, похожие на лыжи.
Шарообразные машины
представляли собой двухместные
буровые установки, выполненные
целиком из тонкого легкого металла
с прозрачностью стекла.
Название их произошло из-за того,
что в центре автомобиля торчали
Винты и с помощью атомного
двигателя вращались со скоростью
ста тысяч оборотов в секунду.
Плоская резьба винта заменяла
пропеллер: винтолеты легко
поднимались вверх, застывали на
месте и летали в любом
направлении, как самолеты.
Тучи винтолетов, круживших в небе,
снизу казались разноцветными
мыльными пузырями.
Другие транспортные средства,
предназначенные для водно-
наземных поездок, двигались с
помощью винта, расположенного
спереди на самом носу.
Внизу, под основанием, у них
находились полозья, заменявшие
они могли передвигаться по любой
поверхности и, легко касаясь
полозьями земли, на огромной
скорости преодолевали все
препятствия.

Bajdoci rozglądali się dokoła z szeroko
otwartymi ustami i raz po raz wydawali
okrzyki zdumienia, a pan Kleks
wypytywał przesuwających się obok
Patentończyków o rozmaite szczegóły,
dotyczące konstrukcji świdrowców i
śrubowców.
Rozmowy toczyły się w języku
bajdockim, jeśli zaś chodzi o język сказандском языке, а патентонского
miejscowy, to prawie nigdzie nie było вообще не было слышно, потому что
go słychać, gdyż Patentończycy między местные жители обращались между
sobą porozumiewali się w sposób
zupełnie inny.
Mieli na nosach okulary, których szkła
podobne były do małych ekranów.
Odbijały się na nich myśli
Patentończyków, przybierając kształt
ruchomych obrazów, i dlatego
wymiana słów była całkiem zbędna.
Pan Kleks obiecał towarzyszom
podróży, że wystara się dla nich o takie
okulary.
– Ale musicie pamiętać – dodał pan
Kleks – że Patentończycy nie miewają
myśli, które chcieliby ukryć przed
innymi.
Obawiam się, że niejeden z was będzie
wolał wyrzec się cudownych okularów
niż zdradzić się ze swoimi myślami.
Jesteśmy z innej gliny i nie wszystkie
tutejsze wynalazki dadzą się
zastosować do naszego życia.
Na ruchomych chodnikach pojawiały
się coraz to nowe postacie
patentońskich jednonogich
wielkoludów.
Niektórzy z nich, dla przyspieszenia
podróży, skakali na swoich
54
Сказандцы глядели на все, широко
раскрыв рот, и только вскрикивали
от изумления, а пан Клякса
расспрашивал едущих рядом
патентонцев о различных
особенностях этих машин.
Все разговоры велись на
собой совершенно по-другому.
Патентонцы носят очки с
маленькими стеклами-экранами, в
которых отражаются все их мысли.
Поэтому разговаривать им
совершенно незачем.
Пан Клякса обещал своим
товарищам достать такие очки.
— Но учтите, — предупредил пан
Клякса, — что у патентонцев нет
мыслей, которые они хотели бы
скрыть.
Боюсь, что многие из вас скорее
откажутся от волшебных очков, чем
согласятся выдать свои мысли. Мы
из другого теста, и не все здешние
изобретения нам подходят.
На движущихся тротуарах
появлялось все больше и больше
одноногих великанов.
Некоторые, торопясь, скакали на
своих пружинящих подошвах, как
 55
sprężynowych podeszwach w kierunku
ruchu i znikali na podobieństwo pcheł.
Dzieci odbywały drogę siedząc na
składanych stołeczkach. Świdrowce
wznosiły się i lądowały dla nabrania
paliwa z ustawionych wzdłuż chodnika
zbiorników. Platforma Bajdotów
posuwała się naprzód, bez przeszkód
mijając dziwaczne, metalowe
rusztowania.
Właściwego życia miejskiego nie
można było dostrzec, gdyż domy
mieszkalne i ulice mieściły się bardzo
wysoko.
Wreszcie nastąpił kres jazdy.
Platforma uniosła się w górę. Porwały
ją równocześnie cztery stalowe szpony
i dźwignęły na szczyt olbrzymiej
budowli.
Bajdoci znaleźli się u wejścia na plac,
na którym zebrał się tłum
Patentończyków, aby powitać pana
Kleksa.
Plac wybrukowany był płytkami z
matowego szkła. Z takich samych
płytek zbudowane były wielopiętrowe
domy, zwężające się ku górze i
zakończone obrotowymi wieżami.
Do wież umocowane były wklęsłe
tarcze, które pochłaniały promienie
słoneczne i wytwarzały ciepło,
niezbędne nie tylko do ogrzewania
mieszkań, ale również do ogrzewania
powietrza na zewnątrz.
блохи, и мгновенно исчезали из
виду.
Дети ехали на складных стульчиках.
Буровики поднимались и
приземлялись для сбора топлива из
выстроенных вдоль тротуара баков.
Платформа Сказандцов
продвигалась вперед,
беспрепятственно минуя
причудливые металлические
эшафоты.
Самый город нельзя было
разглядеть, потому что его дома и
улицы размещались очень высоко.
Наконец путешественники
остановились.
Площадка поднялась вверх. Четыре
стальных когтя одновременно
схватили ее и втащили на крышу
громадного здания.
Путешественники очутились на
многолюдной площади, где им
готовилась торжественная встреча.
Площадь была вымощена плитками
из матового стекла. Из этих же
самых плиток были сложены
многоэтажные дома, которые
сужались кверху и заканчивались
вращающимися башнями.
К башням были прикреплены
вогнутые диски. Они поглощали
солнечные лучи и вырабатывали
тепло для обогревания жилищ и
улиц.
 56
Dzięki mechanizmowi tarcz
słonecznych oraz systemowi
elektrycznych chłodnic Patentończycy
umieli utrzymywać temperaturę swych
miast na jednakowym poziomie o
każdej porze roku.
Było to ważne chociażby z tego
względu, że Patentończycy posiadali
niezmiernie duże nosy, więc przy lada
powiewie dostawali kataru i kichali tak
głośno, jakby grali na trąbach.
Plac przecinała szeroka ulica, której
liczne odgałęzienia i przecznice
widoczne były z daleka.
Ponad placem wisiały roje
świdrowców, przyczepionych do
balkonów domów jak baloniki.
Mieszkańcy miasta wylegli na balkony,
trzymając przy ustach małe
kauczukowe głośniki. Zebrani na placu
Patentończycy przystrojeni byli w
uroczyste, spiczaste kaptury,
zakończone maleńkimi antenami w
kształcie guzika.
Jeden z nich, wyróżniający się
szczególnie dużym nosem, zbliżył się w
drobnych podskokach do Pana Kleksa,
pochylił się nisko i zwyczajem
patentońskim pocałował go w ucho.
Była to oznaka wielkiej czci, na którą
pan Kleks odpowiedział w podobny
sposób, ale musiał przy tym
podskoczyć wysoko w górę, gdyż
Patentończyk przewyższał go
wzrostem o dobre cztery głowy.
Благодаря солнечным дискам и
электрическим холодильникам
патентонцы в любое время года
поддерживают в своих городах
одинаковую температуру.
Это необычайно важно, хотя бы уже
потому, что из-за своих непомерно
длинных носов патентонцы при
малейшем ветерке схватывают
насморк и чихают так громко,
словно играют на трубе.
Площадь пересекала широкая улица
с многочисленными ответвлениями
и перекрестками, которые были
видны издалека.
Над площадью висели тучи
винтолетов, прикрепленных к
балконам, как воздушные шары.
Жители города высыпали на
балконы. У каждого из них был
небольшой каучуковый
громкоговоритель. Все патентонцы
были одеты в праздничные
остроконечные капюшоны,
увенчанные маленькими, как
пуговички, антеннами.
Один из патентонцев, самый
длинноносый, вышел из толпы и
мелкими скачками приблизился к
пану Кляксе. Сначала он низко
поклонился, а потом, по
патентонскому обычаю, поцеловал
пана Кляксу в ухо.
Это был знак особого уважения, и
пан Клякса ответил на него точно так
же, но при этом ему пришлось
подпрыгнуть очень высоко — ведь
патентонец был на добрых четыре
головы выше его.
 57

Powitanie z pozostałymi Bajdotami Остальных сказандцев

było mniej ceremonialne i ograniczało приветствовали менее
się do wzajemnego pociągania za uszy. торжественно: дело ограничилось
Pietrkowi ogromnie podobał się ten только взаимным дерганьем за уши.
zwyczaj, gdyż po raz pierwszy w życiu Петрику страшно понравился этот
mógł targać za uszy innych, tak jak to z обычай. Первый раз в жизни он мог
nim dotychczas robili marynarze, дергать за уши других. До сих пор
bynajmniej nie po to, aby mu pokazać дергали только его, и вовсе не для
szacunek. того, чтобы оказать ему честь.

Po zakończeniu powitań, podczas После церемонии, во время которой

których zgromadzony tłum odegrał na собравшиеся сыграли на носах
nosach Marsza Wynalazców, «Марш Изобретателей», самый
Patentończyk przyłożył do ust siatkę ze длинноносый патентонец поднес ко
szklanego drutu, wielkości рту сетку из стеклянной проволоки
kieszonkowego zegarka, i rozpoczął величиной с карманные часы и
prze-mówienie. начал говорить.

Siatka ta stanowiła niezwykły Удивительным изобретением была

wynalazek. Przetwarzała ona mowę
patentońską na każdy inny język,
stosownie do nastawienia znajdującej
się w środku wskazówki. W ten sposób
przemówienie wygłoszone po
patentońsku Bajdoci usłyszeli w języku
bajdockim.
эта сетка! Она переводила
патентонскую речь на любой другой
язык, нужно было лишь установить
стрелку. Приветствие патентонцев
сказандцы услышали на своем
родном языке.

– Dostojny gościu! – powiedział — Достопочтенный гость! —

mówca zwracając się do pana Kleksa. – обратился оратор к пану Кляксе. —
Dzielni podróżnicy! Отважные путешественники!
Na wstępie pragnę nadmienić, że Прежде всего я хочу сказать, что в
piastuję w Patentonii godność Патентонии существует высокий сан
Arcymechanika, która u nas Гроссмеханика, который
odpowiada godności Wielkiego Bajarza соответствует сану Великого
w waszym kraju. Сказителя в вашей стране.

Przed trzema laty, gdy Urząd
Patentowy stwierdził, że dokonałem
największej ilości wynalazków,
przejąłem władzę z rąk mojego
poprzednika,
Три года назад, когда Патентное
Бюро установило, что самое
большое число изобретений
принадлежит мне, я принял власть
из рук моего предшественника,

Patentoniusza XXVIII, i sprawuję rządy
pod przybranym imieniem
Patentonisza XXIX. Gdy któryś z moich
ziomków prześcignie mnie w ilości
wynalazków, jemu przekażę władzę
jako memu następcy. Takie prawo
panuje w naszym kraju.
Po tych słowach zebrani na placu
Patentończycy zawołali chórem:
– Ella mella Patentoniusz adarella! – co — Элла бэлла Патентоник адурэлла!
miało oznaczać po patentońsku:
„Niech żyje Patentoniusz XXIX!”
Mówca zaś ciągnął dalej:
– Dumny jestem, że mogę powitać w
naszym kraju uczonego tej miary, co
pan Ambroży Kleks, któremu mam do
zawdzięczenia pomysły wielu naszych
wynalazków.
Pomysły te nie mogły być
wprowadzone w życie w ojczyźnie
pana Kleksa wskutek braku
odpowiednich materiałów i urządzeń
technicznych, ale ich opisy i plany,
świadczące o geniuszu tego uczonego,
dotarły do nas i pozwoliły nam
zrealizować wiele doniosłych
wynalazków ku pożytkowi naszego
kraju.
W tym miejscu Arcymechanik skłonił
się nisko, jeszcze raz ucałował pana
Kleksa w ucho i mówił dalej:
– Pozwól, dostojny gościu, że
wymienię tu wynalazki, które tobie
mamy do zawdzięczenia.
58
Патентоника Двадцать Восьмого, и
правлю теперь под именем
Патентоника Двадцать Девятого.
Тому, кто превзойдет меня числом
изобретений, я передам власть как
моему наследнику. Таков закон
нашей страны.
Тут все хором закричали:
— что по-патентонски должно было
означать: «Да здравствует
Патентоник Двадцать Девятый!»
Оратор продолжал:
— Я счастлив, что могу
приветствовать в нашей стране
такого великого ученого, как пан
Амброжи Клякса, которого я хочу
поблагодарить за его гениальные
идеи.
Они не могли быть осуществлены на
его родине из-за недостатка
материалов и отсталой техники. Но
их описания и наброски,
свидетельствующие о гениальности
этого ученого, дошли до нас и
позволили сделать много важных
изобретений.
При этих словах Гроссмеханик низко
поклонился, еще раз поцеловал
пана Кляксу в ухо и продолжал:
— Позволь, достопочтенный гость,
перечислить изобретения, которыми
мы тебе обязаны.

A więc na pierwszym miejscu –
pompka powiększająca. Dzięki niej
mogliśmy powiększyć nasz wzrost
naturalny o jedną trzecią. Wynalazek
ten chciałbym tu zademonstrować.
Mówiąc to Patentończyk wyjął z
kieszeni peleryny pompkę
przypominającą zwykłą oliwiarkę,
przyłożył jej koniec do ucha pana
Kleksa i kilkakrotnie nacisnął denko.
W tej samej chwili pan Kleks zaczął
rosnąć na oczach wszystkich i po
upływie kilku sekund dorównywał już
wzrostem Patentończykom. Było to
naprawdę zdumiewające.
Bajdoci spoglądali z zazdrością na
pana Kleksa, który stał się niemal
wielkoludem.
Otoczyli zaraz Arcymechanika i
nadstawiali natrętnie uszy, domagając подставляли уши, назойливо требуя,
się na migi tego samego zabiegu. Tylko чтобы с ними сделали то же самое.
ślepy sternik stał na uboczu, bo nie Только рулевой стоял в стороне —
bardzo wiedział o co chodzi.
Arcymechanik zorientował się, że
sternik jest ślepy, i zręcznym ruchem
ponad głowami marynarzy włożył mu
na nos binokle o pryzmatycznych,
opalizujących szkłach.
Trudno opisać radość
sternika,
który nagle zaczął widzieć i z
najwyższym podziwem rozglądał się
dokoła.
Jeszcze większe zdumienie go
ogarnęło, gdy Patentończyk przyłożył
mu do ucha pompkę i dokonał operacji
59
Итак, на первом месте —
увеличительный насос. Благодаря
ему мы смогли увеличить наш
естественный рост на одну треть. Я
хотел бы продемонстрировать это
изобретение.
Патентонец вынул из кармана насос,
похожий на обыкновенную
масленку, приставил его к уху пана
Кляксы и несколько раз надавил на
донышко.
В то же мгновение наш ученый
начал расти и через несколько
секунд сровнялся с патентонцем.
Это было просто поразительно!
Сказандцы с завистью смотрели на
пана Кляксу, который стал почти
великаном.
Они сразу окружили Гроссмеханика,
ведь он не видел, что происходит
вокруг.
Гроссмеханик догадался, что
рулевой слеп, и, дотянувшись до
слепого через головы матросов,
нацепил ему на нос пенсне с
призматическими стеклами.
Невозможно описать радость
рулевого.
Он неожиданно прозрел и с
изумлением огляделся
вокруг.
А когда Гроссмеханик приложил к
его уху насос и увеличил его рост,
счастью рулевого не было границ!
 60
powiększającej. Szczęście jego nie
miało wprost granic.
Natomiast pozostałych Bajdotów
Arcymechanik łagodnie, lecz
stanowczo odsunął ręką, po czym
znowu podniósł siatkę do ust i
kontynuował przerwane
przemówienie:
– Następnym wynalazkiem opartym na
pomyśle pana Kleksa jest kluczyk
otwierający wszystkie zamki, dalej
pudełko do przechowywania
płomyków świec, samogrające mosty,
automaty przeciwkatarowe i wiele,
wiele innych.
Nie mogliśmy tylko zmontować
wytwórni pigułek na porost włosów,
gdyż nie posiadamy odpowiednich
witaminowych barwników. Nasz
przemysł chemiczny nie nadąża,
niestety za rozwojem techniki, ta zaś
nie posiada już dla nas żadnych
tajemnic.
– Pigułki na porost włosów? Ależ
proszę bardzo! – zawołał pan Kleks i
wyciągnął z kieszeni srebrne puzderko,
z którym nigdy się nie rozstawał.
– Proszę bardzo! Mam ich duży zapas.
Mówiąc to, otworzył puzderko i
poczęstował pigułkami najbliżej
stojących Patentończyków. Po chwili
puzderko było puste.
Tym zaś, którzy zdążyli skorzystać z
poczęstunku pana Kleksa, od razu
Остальных сказандцев Гроссмеханик
вежливо, но решительно отстранил
рукой, поднес сетку ко рту и
продолжал прерванную речь:
— А вот еще изобретения,
основанные на идеях пана Кляксы,
— ключик, отпирающий все замки,
шкатулки для сохранения свечных
огоньков, играющие мосты,
автоматы против насморка и много-
много другого.
Вот только нам никак не удается
наладить производство таблеток для
ращения волос. У нас нет
подходящих витаминных
красителей. К сожалению, наша
химическая промышленность не
поспевает за развитием техники.
— Таблетки для ращения волос?
Пожалуйста! — воскликнул пан
Клякса и вынул из кармана
серебряную шкатулку, с которой
никогда не расставался.
— Прошу вас! У меня их много!
Он тут же открыл шкатулку и угостил
таблетками стоявших поблизости
патентонцев. Шкатулка мгновенно
опустела.
У тех, кому досталось угощение пана
Кляксы, сразу же выросли буйные
кудри.
 61

posypały się spod kapturów bujne

kędziory.
Następnie kapela odegrała na nosach Затем капелла сыграла на носах
kantatę skomponowaną na cześć pana кантату, сложенную в честь пана
Kleksa. Кляксы.

Ale przemówienie Patentończyka nie Но патентонец, видимо, еще не

było jeszcze widocznie skończone, окончил речь.
gdyż dał znak, aby wszyscy się uciszyli, Он сделал знак, чтобы все утихли, и
po czym ciągnął dalej: продолжал:

– W naszym kraju nie znajdziecie — Мы никогда не развлекаемся, не

rozrywek ani zabaw, jako że cały czas веселимся — все свое время мы
poświęcamy pracy. посвящаем работе.
Ujrzycie za to wiele ciekawych rzeczy, Вы найдете у нас много
a niektóre z nich będziecie nawet интересного, а кое-что даже
mogli zabrać ze sobą do ojczystej сможете взять с собой в родную
Bajdocji. Сказандию.
Jesteście naszymi gośćmi, ale gościna Вы наши гости, но дольше суток вы
wasza nie może trwać dłużej niż jedną не должны находиться у нас, потому
dobę, gdyż nie wolno nam odrywać się что мы не можем отрываться от
od naszych warsztatów. Takie jest работы. Таков закон нашей страны.
prawo tego kraju.

„Nie chcą, aby ich podpatrywać” – «Боятся, как бы мы чего-нибудь не

pomyślał Pietrek. подглядели», — подумал Петрик.

Skoro tylko Arcymechanik skończył Как только Гроссмеханик закончил

przemówienie; wszyscy jego речь, все его подданные поднесли
podwładni przyłożyli siatki do ust i сетки ко рту и закричали хором:
zawołali chórem:

– Niech żyje Patentoniusz XXIX! Niech — Да здравствует Амброжи Клякса!

żyje Ambroży Kleks! — Да здравствует Патентоник
Двадцать Девятый!

Po czym jeszcze raz odegrali na nosach Потом они еще раз сыграли на носах
powitalną kantatę. приветственную кантату.

Gdy ucichły ostatnie tony pieśni, głos Когда утихли последние звуки
zabrał pan Kleks i w песни, слово взял пан Клякса и в
 62
krótkich słowach podziękował za
serdeczne przyjęcie.
Mówił po bajdocku, ale Patentończycy
przyłożyli do uszu kauczukowe
głośniki, które od razu tłumaczyły prze-
mówienie na język patentoński.
ARCYMECHANIK
Po zakończonej uroczystości
Arcymechanik zaprosił gości do swego
pałacu, gdzie już przygotowane były
dla nich obszerne apartamenty.
Pan Kleks przede wszystkim zatroszczył
się o beczki z esencją atramentową i
poprosił o przeniesienie ich do pałacu.
– Dostojny gościu – rzekł na to ze
smutkiem w głosie Arcymechanik –
wiem, jak zmartwi cię wiadomość,
którą usłyszysz.
Cokolwiek pochodzi z Abecji, umiera
natychmiast pod działaniem światła
słonecznego. Tak samo mleko
atramentowe traci swą barwę i staje
się białe. Wiem o tym dobrze, gdyż z
Abecją utrzymujemy od dawna bliskie
stosunki sąsiedzkie.
Zresztą sam przekonasz się o prawdzie
moich słów.
Natychmiast jeden z Patentończyków
przytoczył na rozkaz Arcymechanika
dwie beczki z atramentowym płynem,
ustawił je przed panem Kleksem i
uderzeniem potężnej pięści rozbił
pokrywy.
короткой речи поблагодарил за
сердечный прием.
Он говорил по-сказандски, но
патентонцы приложили к ушам
каучуковые приемники, которые
сразу же переводили его слова на
патентонский язык.
Гроссмеханик
После окончания торжеств
Гроссмеханик пригласил гостей в
свой дворец, где для них уже были
приготовлены отдельные
апартаменты.
Прежде всего пан Клякса вспомнил
о бочках с чернилами и попросил
доставить их во дворец.
— Уважаемый гость, — с грустью
сказал ему Гроссмеханик, — я знаю,
как огорчит тебя известие, которое
ты сейчас услышишь:
все абецкое, оказавшись за
пределами своей страны,
моментально гибнет под действием
солнечных лучей. Чернильное
молоко тоже сразу теряет свой цвет
и становится белым. Нас с Абецией
давно связывают добрососедские
отношения, и мне все это хорошо
известно.
Сейчас ты сам убедишься в правоте
моих слов.
По знаку Гроссмеханика один из
патентонцев подкатил две бочки с
чернильной жидкостью, поставил их
перед паном Кляксой и сильным
ударом вышиб дно.
 63
Z beczek wytrysnął biały płyn. Pan
Kleks nie dowierzał jeszcze swym
oczom i zajrzał do wnętrza.
Tak! Nie mogło być wątpliwości:
atrament stracił barwę i przeistoczył
się w bezwartościowy płyn koloru
mleka.
Pan Kleks zanurzył w nim dłoń, a
potem przyglądał się w milczeniu
białym kroplom, które kapały z jego
palców na szklany bruk.
Nikt nie śmiał przerwać tego
wymownego milczenia.
W pewnej chwili oczy pana Kleksa
spotkały się z oczami Pietrka, pełnymi
łez. Pan Kleks otrząsnął się, gwizdnął
jak kos i rzekł:
– Trudno. Chodźmy. Ale podróż nasza
nie jest jeszcze skończona. Nie
możemy wracać do Bajdocji z pustymi
rękami.
Po tych słowach ujął pod ramię
Patentoniusza XXIX i ruszył z nim w
kierunku pałacu. Za nimi podążali
Bajdoci, Przyboczna Rada Mechaniczna
oraz cała świta.
Tak. Trzeba przyznać, że pan Kleks był
wielkim człowiekiem. Bowiem wielcy
ludzie nigdy nie tracą nadziei.
Wejście do pałacu prowadziło przez
wysoką bramę.
Из бочки хлынуло белое молоко. Не
веря своим глазам, пан Клякса
заглянул внутрь.
Да, сомнений не оставалось:
чернила потеряли цвет и
превратились в никому не нужную
белую жидкость.
Пан Клякса окунул в нее руки и
молча смотрел на белые капли,
стекавшие с его пальцев на
стеклянные плиты.
Молчание великого ученого было
красноречивее слов, и никто не
посмел нарушить его.
В этот момент взгляд пана Кляксы
встретился с глазами Петрика,
полными слез. Пан Клякса
встряхнулся, присвистнул, как дрозд,
и сказал:
— Жаль, конечно. Но наше
путешествие еще не окончено. Мы
не можем вернуться в Сказандию с
пустыми руками. Пойдемте.
Он взял под руку Патентоника XXIX,
и они направились во дворец. За
ними последовали сказандцы,
Придворный Совет и вся остальная
свита.
Да, нужно признать, что пан Клякса
был великим человеком — только
великие люди никогда не теряют
надежды.
Они вошли в высокие ворота и
очутились перед дворцом.

Kilkanaście wind stało w pogotowiu, w
oczekiwaniu gości.
Charakterystycznym szczegółem
budownictwa patentońskiego był
zupełny brak schodów. Schody w ogóle
nie istniały.
Patentończycy wskakiwali na wyższe
piętra, posiłkując się sprężynowymi
podeszwami, ale poza tym kto chciał,
mógł korzystać z wind oraz
szybujących foteli, poruszających się
we wszystkich kierunkach.
Sala, do której wprowadził gości
Arcymechanik, była bardzo
przestronna i zupełnie pusta.
Tylko kilka rzędów różnokolorowych
guzików na srebrnej płycie wskazywało разноцветных кнопок на серебряной
na istnienie złożonego mechanizmu.
Istotnie, za naciśnięciem
odpowiednich guzików, z podłogi z
sufitu i ze ścian wyłaniały się przeróżne выдвигались различные предметы.
urządzenia i sprzęty, zależnie od
potrzeby.
Przede wszystkim za naciśnięciem
guzików niebieskich, komnata
przeobraziła się w wykwintną salę
jadalną, którą zapełniły stoły
zastawione potrawami i dzbanami z
ananasowym winem.
Na znak dany przez Arcymechanika
rozpoczęła się uczta, trwająca resztę
nocy aż do rana.
Do potraw domieszane były nieznane
przyprawy, których działanie polegało
na usuwaniu znużenia, tak że Bajdoci,
nie mówiąc już o panie Kleksie, nie
czuli zmęczenia ani senności.
64
Несколько лифтов стояло наготове,
ожидая гостей. Как ни странно, в
домах у патентонцев не было
лестниц. Нигде ни одной лестницы.
Патентонцы прыгали на верхние
этажи при помощи пружинящих
подошв, а тот, кто хотел, мог
воспользоваться лифтами или
кресло-планерами.
Просторный зал, куда Гроссмеханик
проводил гостей, был совершенно
пуст.
Только несколько рядов
плите указывали на существование
скрытого механизма. Стоило нажать
кнопку, и с потолка, из пола и стен
Сначала нажали голубые кнопки, и
зал превратился в роскошную
столовую: откуда-то появились
столы со всякой снедью и
кувшинами ананасного вина.
Гроссмеханик подал знак, и начался
пир, который продолжался всю
ночь, до самого утра.
К еде были примешаны какие-то
приправы, которые снимали
усталость, и сказандцы, не говоря уж
о пане Кляксе, были бодры и не
хотели спать.

Po uczcie Arcymechanik nacisnął
czerwone guziki i natychmiast sala
jadalna przeistoczyła się w pracownię
mechaniczną.
Wypełniały ją precyzyjne aparaty,
instrumenty i narzędzia, przy których
Arcymechanik opracowywał i
doskonalił swe wynalazki.
Arcymechanik ofiarował każdemu z
gości po metalowym pudełeczku, które
było równocześnie radioaparatem,
zapalniczką, latarką elektryczną,
muchołapką i maszynką do strzyżenia.
Bajdoci nie mogli wyjść z podziwu na
widok tego skomplikowanego i
genialnie pomyślanego instrumentu.
Natomiast pan Kleks, któremu
okazywano nieustające oznaki czci,
otrzymał ponadto aparat do
odgadywania myśli, skrzynkę
zawierającą siedem sekretów
Patentonii i piętnaście świdrowców,
mających służyć jemu i jego
towarzyszom w dalszej podróży.
Wśród siedmiu sekretów Patentonii
znajdował się między innymi sposób
odnalezienia tego kraju na mapie,
model pompki powiększającej, spis
wynalazków Arcymechanika i jeszcze
cztery, równie bezcennej wartości.
Pan Kleks w gorących słowach
podziękował za hojne dary, ale nie
omieszkał przy tym w delikatny sposób
zauważyć, że brak wśród nich tak
pożądanego czarnego atramentu.
65
Когда пир окончился, Гроссмеханик
нажал красные кнопки, и столовая
превратилась в механическую
мастерскую.
Она была заставлена аппаратами,
точными приборами и
инструментами, при помощи
которых он разрабатывал и
совершенствовал свои изобретения.
Гроссмеханик подарил всем гостям
по металлической коробочке,
которая одновременно была
радиоприемником, зажигалкой,
электрическим фонариком,
мухоловкой и машинкой для
стрижки волос.
Сказандцы не могли прийти в себя
от изумления, увидев этот гениально
задуманный сложнейший прибор.
А пан Клякса, которому
беспрестанно оказывали всяческие
знаки внимания, получил, кроме
того, аппарат для угадывания
мыслей, ларчик с семью тайнами
Патентонии и пятнадцать
винтолетов для себя и своих
товарищей.
реди семи тайн Патентонии был
способ находить эту страну на карте,
модель увеличительного насоса,
перечень изобретений
Гроссмеханика и еще четыре не
менее ценных секрета.
Пан Клякса горячо поблагодарил за
щедрые дары, но при этом
деликатно намекнул, что среди
подарков он не видит столь
необходимых ему черных чернил.
 66

Arcymechanik zasępił się bardzo, Гроссмеханик помрачнел,

porozumiał się z Przyboczną Radą пошептался о чем-то с Придворным
Mechaniczną, po czym rzekł Советом, приложил указательный
przytknąwszy wskazujący palec do палец к своему длинному носу и
swego długiego nosa: сказал:

– Atrament nigdy nie był nam — Нам никогда не нужны были

potrzebny, albowiem posiadamy черные чернила, мы и так
zdolność zachowania raz na zawsze w запоминаем всякие слова, числа и
pamięci wszelkich słów, cyfr i myśli. идеи.

Pamięć nasza nigdy nie zawodzi, Наша память нас никогда не

dlatego też nie robimy żadnych подводит, поэтому мы ничего не
notatek, nic nie zapisujemy ani nie записываем: ни сложнейшие
utrwalamy, choćby to były najbardziej чертежи, ни математические
złożone wykresy lub formuły формулы.
matematyczne.
Ja, choć mam już dziewięćdziesiąt Хоть мне сейчас девяносто девять
dziewięć lat, pamiętam z największą лет, но я отлично помню все сто
dokładnością ponad sto tysięcy liczb, тысяч правил, которые выучил в
których uczyłem się, gdy miałem lat детстве.
dziewięć.
Nic więc dziwnego, że nie Поэтому неудивительно, что мы не
wynaleźliśmy atramentu i nigdy go nie изобрели чернил и никогда их не
wynajdziemy. изобретем.
Zresztą, jak już zaznaczyłem К тому же, как я уже говорил, у нас
poprzednio, nie posiadamy siedmiu нет семи основных красителей.
najważniejszych barwników.
Dziwię się tylko, że tak wielki uczony, Но я удивлен, почему такой великий
jak pan Ambroży Kleks, nie zdobył się ученый, как пан Амброжи Клякса, до
dotąd na dokonanie podobnie łatwego сих пор не смог изобрести такую
wynalazku. Powtarzam: dziwię się – a простую вещь. Повторяю: я удивлен,
dziwić się wolno każdemu. а удивляться позволено каждому.

Pan Kleks pominął milczeniem tę Пан Клякса обошел молчанием эту

uszczypliwość, gdyż doskonale umiał колкость, ведь он прекрасно умел
nad sobą panować, ale zaczerwienił się владеть собой, он только покраснел
po same uszy i przeraźliwie nastroszył до самых ушей и нахмурил брови.
brwi.

Tymczasem Arcymechanik, jak gdyby
nigdy nic, zaproponował gościom
przechadzkę po ulicach miasta,
podkreślając, że wkrótce już, ku jego
ogromnemu żalowi, będą musieli
opuścić Patentonię. Po tych słowach
ujął pana Kleksa pod ramię i
podskakując obok niego na swojej
jedynej nodze, skierował się do
wyjścia.
Za nimi szli Bajdoci i świta
Arcymechanika.
Główna ulica, zawieszona wysoko nad
ruchomą jezdnią, przypominała raczej
Szeroki most wybrukowany szklaną
kostką. Po obu stronach wznosiły się
wysoko stożkowate budowle, a z okien
wyglądali Patentończycy, podobni
jeden do drugiego jak bliźnięta.
Wzdłuż ulicy stały nieprzerwanym
szeregiem automaty zastępujące
sklepy, restauracje i kawiarnie.
Arcymechanik demonstrował je po
kolei, wprawiając ich mechanizm w
ruch przy pomocy stalowej iglicy.
Iglica Arcymechanika posiadała sto
siedemdziesiąt siedem nacięć i
pasowała do wszystkich automatów.
Im kto niższe zajmował stanowisko w
zespole wynalazców, tym niższej
kategorii miał iglicę. Wynalazcy
najmniej zdolni i pracowici posiadali
iglice o siedemnastu zaledwie
nacięciach. Pozwalały one zaspokajać
w automatach tylko najprostsze
potrzeby.
67
А Гроссмеханик как ни в чем не
бывало предложил гостям
прогуляться по городу, еще раз
напомнив им, что, к сожалению, их
время истекает, он взял пана Кляксу
под руку и, подпрыгивая рядом с
ним на своей единственной ноге,
направился к выходу.
За ними двинулись сказандцы и вся
свита.
Главная улица проходила высоко
над движущимися тротуарами. Она
была похожа на широкий мост,
мощенный стеклянными кубиками.
С обеих сторон возвышались
конусообразные здания. А из окон
выглядывали горожане, похожие
друг на друга, как близнецы.
На этой улице не было ни кафе, ни
магазинов, ни ресторанов. Вместо
них сплошным потоком тянулись
автоматы. Гроссмеханик включал их
длинной иглой, у которой было сто
семьдесят семь насечек.
Шпиль Архимеханика имел сто
семьдесят семь надрезов и
подходил ко всем автоматам. Кто
ниже занимал пост в команде
изобретателей, тем ниже категория
была у шпиля. Изобретатели,
наименее способные и
трудолюбивые, обладали шпилями с
семнадцатью только насечками. Они
позволяли удовлетворять в
автоматах только самые простые
потребности.

Arcymechanik demonstrował
wszystkie automaty i rozdawał swym
gościom owoce, słodycze, części
garderoby, przedmioty codziennego
użytku, drobne praktyczne wynalazki,
a nawet ozdoby i klejnoty.
Przy jednym z automatów
Patentończycy zatrzymali się nieco
dłużej. Każdy wtykał do otworu swój
długi nos, był to bowiem automat
przeciwkatarowy, najczęściej chyba
używany w tym kraju, gdyż jego
mieszkańcy stale cierpieli na katar i
kilka razy dziennie automatycznie
dezynfekowali sobie nosy.
– Kto ma duży nos, ten ma duży katar –
zauważył filozoficznie Arcymechanik.
Były też automaty do mierzenia
temperatury, do plombowania zębów,
do cerowania skarpetek, do zaplatania
warkoczy oraz do wykonywania
mnóstwa innych niezbędnych
czynności.
Bajdoci nie ukrywali podziwu dla
wynalazczości Patentończyków, ale w
głębi duszy byli zdania, że zastąpienie Однако город без магазинов казался
sklepów przez automaty odbiera życiu
znaczną część uroku.
O ileż piękniej wyglądały ulice
Klechdawy, z rzęsiście oświetlonymi
wystawami sklepowymi, gdzie każdy
mógł nabywać przedmioty stosownie
do swego upodobania i gustu!
Natomiast wyroby Patentończyków,
podobnie jak ich stroje, wykonane były одежды, выполненные по единому
według jednego wzoru, posiadały
68
Гроссмеханик демонстрировал
всевозможные автоматы и раздавал
гостям фрукты, сладости, одежду,
предметы первой необходимости,
всякие мелочи и даже украшения и
драгоценности.
У одного автомата патентонцы
задерживались немножко дольше.
Каждый всовывал туда свой
длинный нос, потому что это был
знаменитый автомат против
насморка. Им пользовались чаще
всего, так как местные жители
постоянно страдали насморком и по
нескольку раз в день
дезинфицировали носы.
– У кого большой нос, у того
большой насморк, - философски
заметил Гроссмеханик.
Здесь были также автоматы для
измерения температуры, для
пломбирования зубов, для
штопания носков, для заплетания
косичек и другие, не менее важные.
Сказандцы не скрывали восхищения
изобретательностью патентонцев.
им серым, неинтересным,
однообразным.
Насколько привлекательнее были
улицы Исто-Рико с их ярко
освещенными витринами, где
каждый мог купить все, что душе
угодно!
А изделия патентонцев, как и их
образцу, были все одного фасона и

jednolity kształt i barwę, co sprawiało
przygnębiające wrażenie.
Prowadząc tak swoich gości ulicą
Automatów, Arcymechanik zatrzymał
się w pewnej chwili i rzekł:
– To, co ujrzycie teraz, niewątpliwie
będzie dla was przykre, ale trudno, безусловно очень огорчит вас, но
prawa naszego kraju są surowe i
dotyczą w równej mierze tubylców, jak нашей страны обязательны для всех,
i cudzoziemców.
Po tych słowach Arcymechanik dał
kilka wielkich susów i zatrzymał się
przed postacią stojącą nieruchomo w
szeregu automatów.
Bajdoci podążyli za nim. Oczom ich
ukazała się postać Pietrka, który
szklanym wzrokiem bezmyślnie patrzył
przed siebie.
Ręce miał skrzyżowane na piersiach, a
nogi przymocowane do chodnika
metalowymi klamrami.
– Chłopiec ten – rzekł Arcymechanik –
wbrew zakazowi podpatrzył jeden z
najnowszych moich wynalazków i
puścił w ruch jego mechanizm,
ujawniając przedwcześnie tajemnicę.
Został za to ukarany. Przestał być
człowiekiem, a stał się automatem,
automatem do lizania znaczków
pocztowych. Mogę go wam
zademonstrować.
69
цвета, и это производило
угнетающее впечатление.
На улице Автоматов Гроссмеханик
внезапно остановился и сказал:
— То, что вы увидите сейчас,
ничего не поделаешь — законы
даже для чужеземцев.
Сказав это, Гроссмеханик сделал
несколько огромных прыжков и
остановился перед фигурой,
неподвижно стоящей среди других
автоматов.
Сказандцы поспешили за ним.
Перед ними был… Петрик, который
остекленевшим взором
бессмысленно уставился вдаль.
Руки его были скрещены на груди, а
ноги прикованы к тротуару
железными скобами.
— Этот мальчик, — сказал
Гроссмеханик, — вопреки запрету
подсмотрел одно из моих новейших
изобретений: он привел в движение
механизм и тем самым выдал тайну.
Он наказан за это. Он перестал быть
человеком и стал автоматом,
автоматом для лизания почтовых
марок. Я могу вам его
продемонстрировать.
 70

To mówiąc Arcymechanik wetknął Тут Гроссмеханик воткнул свою иглу

swoją iglicę do otworu umieszczonego в отверстие под мышкой Петрика и
pod lewą pachą Pietrka i przekręcił трижды повернул ее.
trzykrotnie.

Pietrek automatycznym ruchem Петрик сразу же открыл рот и

otworzył usta i wysunął język. высунул язык.

Patentończycy jeden po drugim zbliżali Патентонцы одни за другим

się do automatu, przykładali do подскакивали к новому автомату,
wysuniętego języka znaczki pocztowe i прикладывали к высунутому языку
nalepiali je na przygotowane zawczasu почтовые марки и потом наклеивали
koperty. их на приготовленные заранее
конверты.

Po wyjęciu iglicy Pietrek schował Когда Гроссмеханик вынул иглу,

język, zamknął usta i nadal stał Петрик втянул язык, закрыл рот и
nieruchomo, patrząc przed siebie опять застыл, бессмысленно глядя
szklanym wzrokiem. вдаль.

Pan Kleks był głęboko wstrząśnięty tym Пан Клякса был потрясен до
widokiem. Wiedział, że dla Pietrka nie глубины души. Он знал, что для
ma już ratunku. Długo stał w milczeniu, Петрика уже нет спасения. Он долго
a potem zbliżył się do nieszczęsnego стоял, не проронив ни слова, потом
chłopca i złożył pocałunek na jego приблизился к несчастному
czole, które było zimne jak metal. мальчику, поцеловал его в
Odwrócił się wreszcie do холодный, как металл, лоб и,
Arcymechanika i rzekł drżącym повернувшись к Гроссмеханику,
głosem: произнес дрожащим голосом:

– Twarde jest prawo patentońskie, — Только бесчеловечный закон мог

które zmieniło tego dzielnego chłopca
w automat.
Ciekawość jego została ukarana zbyt
surowo. Skoro nie możemy odwrócić
tego, co się stało, nie chcemy dłużej
pozostawać w kraju, gdzie ludzie
zamiast serc mają stalowe sprężyny.
Wypuśćcie nas stąd czym prędzej. Jest
to nasze jedyne życzenie.
допустить превращение
любознательного мальчика в
автомат.
Его любопытство наказано слишком
жестоко. Но раз ничего изменить
невозможно, мы не хотим больше
оставаться в стране, где у людей
вместо сердца стальные пружины.
Выпустите нас отсюда как можно
скорее. Таково наше требование.
 71
Bajdoci, do głębi oburzeni, otoczyli
pana Kleksa i również domagali się
natychmiastowego opuszczenia tej
posępnej wyspy. Tylko sternik stał na
uboczu i wołał:
– A ja nie chcę! Nie chcę być ślepym do
końca życia. Tutaj przynajmniej widzę.
Pozwólcie mi zostać!
– Nie mamy nic przeciwko temu –
oznajmił Arcymechanik. – Rozumiemy,
czym jest wzrok dla człowieka.
Opalizujące szkła szybko tracą swą
moc i często trzeba je zmieniać. A
zmienić je można tylko w Patentonii.
Pozwólcie więc waszemu sternikowi,
aby został u nas. Będzie pracował tak,
jak my, i żył tak, jak my. Bo u was nikt
nie potrafi przywrócić mu wzroku.
Zapanowało ogólne milczenie. Pan
Kleks usiłował stłumić w sobie
niechętne uczucia względem
Patentończyków, których znienawidził
za bezduszność.
Uważał, że nic nie stoi na przeszkodzie,
aby Arcymechanik wyjawił tajemnicę
opalizujących szkieł. Ale ten wyniosły i
zimny włodarz Patentonii poczuł się
dotknięty w swoim poczuciu władcy i
nic nie mogło go przejednać.
– Dobrze – powiedział pan Kleks –
niechaj sternik zostanie. Wprawdzie,
jeśli o mnie idzie, wolałbym być
ślepym w Bajdocji niż królem w
Patentonii, ale to już sprawa czysto
osobista.
— Сказандцы, возмущенные до
глубины души, окружили пана
Кляксу и тоже стали требовать
немедленного отъезда с этого
мрачного острова. Только рулевой
стоял в стороне и кричал:
— Не хочу уезжать! Я не хочу быть
слепым! Тут я, по крайней мере,
вижу. Разрешите мне остаться!
— Я ничего не имею против, —
сказал Гроссмеханик. — Я понимаю,
что значит зрение для человека.
Переливающиеся стекла быстро
выходят из строя, и их приходится
часто менять, а это можно сделать
только в Патентонии.
Позвольте вашему рулевому
остаться у нас. Он будет работать,
как мы, и жить, как мы. Ведь у вас
никто не вернет ему зрение.
Наступило молчание. Пан Клякса
старался подавить в себе неприязнь
к патентонцам, которых
возненавидел за бесчеловечность.
Он считал, что Гроссмеханик мог бы
раскрыть тайну переливающихся
стекол. Но этот бездушный и
надменный властелин счел себя
оскорбленным, и переубедить его
было невозможно.
— Ладно, — сказал пан Клякса, —
пусть рулевой остается. Правда, что
касается меня, я бы предпочел быть
слепым в Сказандии, чем королем в
Патентонии. Вот так!
 72
Po tych słowach odwrócił się i ruszył z
powrotem w kierunku placu. Bajdoci
podążyli za nim. Ponad ich głowami w
zwinnych skokach przemknęli
Patentończycy. Zgromadzony na placu
tłum przyglądał się w uroczystym
skupieniu pracy kilkunastu
mechaników krzątających się dokoła
lśniących, nowiutkich świdrowców,
gotowych do odlotu.
Arcymechanik przywołał Bajdotów i
udzielił im szeregu wyjaśnień oraz
wskazówek, jak obchodzić się z
mechanizmem tych latających kul.
Trzeba przyznać, że był to mechanizm
niezmiernie prosty.
Nawet dziecko mogło posługiwać się
nim z łatwością.
Pan Kleks wsiadł do jednego ze
świdrowców i odbył próbny lot, który
wypadł całkiem zadowalająco.
Skoro przygotowania do odlotu były
już zakończone, Arcymechanik zwrócił
się do pana Kleksa i rzekł:
– Znajomość nasza pozostanie mi w
pamięci na zawsze. Umiem łatwo
zapominać drobne nietakty moich
gości, ale nie zapomnę nigdy chwil
głębokiego wzruszenia, jakie budzi we
mnie najkrótsze nawet obcowanie z
wielkim uczonym.
Pomnik, który wzniesiemy na tym
placu, upamiętni wasze niezwykłe
odwiedziny, a plac otrzyma nazwę
placu Ambrożego Kleksa.
И, повернувшись, он зашагал прочь.
Сказандцы поспешили за ним. Над
их головами промелькнули
скачущие патентонцы. На площади
уже собралась огромная толпа. Все
молча следили за работой
механиков, которые хлопотали
около новеньких сверкающих
винтолетов, стоявших наготове.
Гроссмеханик подозвал сказандцев
и подробно объяснил им, как
обращаться с летающими шарами.
Надо признать, что механизм их был
необычайно прост.
Даже ребенок легко мог бы с ними
справиться.
Пан Клякса сел в машину, завел
мотор и провел испытательный
полет. Опыт прошел удачно.
Когда приготовления к отлету
закончились, Гроссмеханик
обратился к пану Кляксе:
— Наша встреча останется у меня в
памяти навсегда. Пройдет время, и
забудутся взаимные обиды, но
никогда не забудется то глубокое
волнение, которое вызвало во мне
даже столь недолгое общение с
великим ученым.
Памятник, который мы воздвигнем
на этой площади, навсегда
увековечит ваш замечательный
визит, а площадь будет называться
площадью Пана Кляксы.
 73

Przy tych słowach Patentoniusz XXIX — Тут Патентоник XXIX дернул пана
pociągnął pana Kleksa za ucho, po Кляксу за ухо и продолжал:
czym mówił dalej:

– Wszystkie świdrowce są obficie — Мы дали вам в дорогу большие

zaopatrzone w żywność, nadto każdy z запасы продовольствия; кроме того,
was otrzyma na drogę okrycie, bo w каждый получит теплую одежду,
górze jest bardzo zimno. потому что наверху очень холодно.
Patrzcie, te peleryny są mego Смотрите, вот пальто моего
wynalazku. W każdym guziku mieści изобретения. В каждую пуговицу
się mała bateryjka, z której przepływa вмонтирована маленькая батарейка,
przez płaszcz równomierna fala ciepła. от нее по телу разливаются
Temperaturę można regulować przez равномерные волны тепла.
włączenie jednego, dwóch albo trzech Температуру можно регулировать,
guzików. включая одну, две или три
пуговицы.
A teraz nie pozostaje mi nic innego, jak А теперь мне остается только
pożegnać was i życzyć szczęśliwej попрощаться с вами и пожелать
podróży. счастливого пути.

Podczas gdy Patentończycy rozdawali Пока сказандцам раздавали пальто,

Bajdotom peleryny, pan Kleks wygłosił пан Клякса произнес короткую
krótkie pożegnalne przemówienie i прощальную речь и поблагодарил
podziękował Arcymechanikowi za Гроссмеханика за гостеприимство.
gościnność.

Sternik był niesłychanie wzruszony. Рулевой был необычайно

Pobiegł do swoich towarzyszy podróży взволнован. Он подбежал к своим
i ściskał ich po kolei, głośno szlochając. друзьям и, обнимая их по очереди,
громко рыдал.

– Wiem, że już nigdy nie usłyszę bajek — Никогда я уже не услышу сказок
Wielkiego Bajarza! – wołał z płaczem. – Великого Сказителя! — всхлипывал
Wybaczcie mi, ale nikt z was nie wie, он. — Простите меня, но если бы вы
co to jest ślepota! знали, как горько быть слепым!
Może tutaj jakoś się oswoję, będę się Может, я как-нибудь пообвыкну,
opiekował Pietrkiem… Wybaczcie, буду присматривать за Петриком…
bądźcie zdrowi! Простите меня! Счастливого пути!

Pan Kleks ze łzami w oczach ucałował Пан Клякса, прослезившись,

sternika, skłonił się jeszcze raz поцеловал рулевого, еще раз
Arcymechanikowi i zgromadzonym поклонился Гроссмеханику и

Patentończykom, po czym dał
Bajdotom znak, aby wsiadali do
świdrowców. W każdym z nich
usadowiło się po dwóch Bajdotów, a
do ostatniego wsiadł sam tylko pan
Kleks.
Patentończycy zaintonowali na nosach
pożegnalnego marsza i po chwili
piętnaście świdrowców uniosło się w
górę. W miarę oddalania się od ziemi, выше они поднимались, тем меньше
zgromadzeni na placu ludzie stawali się
coraz mniejsi, a po kilku minutach
przypominali już roje ruchliwych
mrówek. Niebawem też cała Wyspa
Wynalazców, zwana Patentonią,
wyglądała z góry jak talerz pływający тарелка, плавающая на поверхности
po powierzchni morza.
WALKA Z SZARAŃCZĄ
Pan Kleks nawet nie zauważył, że
odzyskał znowu swój normalny wzrost.
„Zdaje się, że wynalazki tych
bezdusznych durniów są złudne i
nierzeczywiste” – pomyślał z
niesmakiem.
Gdy jednak włączył ogrzewające guziki
płaszcza, poczuł we wszystkich
członkach przyjemne ciepło.
Następnie wypróbował aparat do
zgadywanie myśli i na maleńkim
ekranie zobaczył szereg bezbarwnych i
jednostajnych obrazów.
Były to myśli marynarzy, którzy
widocznie oddawali się swoim
codziennym marzeniom.
Jedynie myśli kapitana raz po raz
wracały do Patentonii, krążyły wokół
74
собравшимся патентонцам и отдал
приказ садиться в винтолеты. В
каждую машину село по два
сказандца, а в последнюю — один
пан Клякса.
Патентонцы сыграли на носах
прощальный марш, и пятнадцать
винтолетов поднялись вверх. И чем
и меньше становились люди на
площади, а через несколько минут
они уже казались копошащимися
муравьями. Вскоре и весь остров
Изобретателей выглядел сверху как
моря.
Битва с саранчой
Пан Клякса даже не заметил, что
снова стал нормального роста.
«Может быть, все изобретения этих
бездушных умников сплошной
обман?» — подумал он с горечью.
Но, включив обогревающие
пуговицы, он почувствовал, как по
всему телу разливается приятное
тепло. Потом он испробовал аппарат
для угадывания мыслей, и на
маленьком экране появились
однообразные серые картины.
Это были мысли матросов,
озабоченных своими будничными
делами.
Только капитан никак не мог забыть
Патентонию, думал о рулевом,
 75
sternika, zatrzymały się na Pietrku i
wybuchały gniewnymi iskrami nad
głową Arcymechanika.
Pan Kleks włożył swoje
dalekowzroczne okulary, rozpostarł
samoczynną mapę – dar Patentoniusza
XXIX i poszybował na północno-
zachód. Pozostałe świdrowce leciały za
nim na podobieństwo klucza żurawi.
Niebo było czyste, ale przejmujący
chłód wdzierał się do kabin. Na
szczęście wszystkie ogrzewające guziki
działały sprawnie, toteż Bajdotom
ziębły jedynie uszy i nosy. Pan Kleks
podniósł do góry swą rozłożystą brodę
i wtulił w nią twarz jak w ciepły szal.
Rozglądał się pilnie dokoła, podawał
przez mikrofon rozkazy i krótkie
komunikaty o trasie lotu.
– Lecimy na wysokości osiemnastu
tysięcy stóp… Na prawo rozciąga się
Archipelag Wysp Gramatycznych.
Stamtąd rozchodzą się na cały świat
reguły i prawidła pisowni… Przed nami
na wprost rozpościera się Morze
Kormorańskie…
Zbliżamy się z szybkością dwustu
dwudziestu mil na godzinę do kraju
Metalofagów…
Jest obecnie jedenasta czterdzieści
pięć czasu środkowo-obiadowego…
Wyłączam się…
Bajdoci posilili się pastylkami
odżywczymi, w które świdrowce były
obficie zaopatrzone. Pastylki zawierały
вспоминал Петрика и обрушивал
громы и молнии на голову
Гроссмеханика.
Пан Клякса надел свои волшебные
очки, разложил автоматическую
карту, подарок Патентоника XXIX, и
повернул на северо-запад.
Остальные винтолеты журавлиной
стаей устремились за ним.
Небо было чистое, но в кабину
врывался пронизывающий холод. К
счастью, все обогревающие
пуговицы работали исправно, и у
сказандцев мерзли только уши и
носы. Пан Клякса закутывался в
свою бороду, как в теплый шарф.
Он зорко всматривался в даль и
передавал приказы и краткие
сообщения о воздушной трассе:
— Летим на высоте восемнадцати
тысяч футов. Справа — архипелаг
Грамматических островов. Отсюда
по всему свету расходятся правила
правописания… Прямо по курсу —
Бакланское море… Скорость двести
двадцать миль в час.
Мы приближаемся со скоростью
двести двадцать миль в час к стране
Металлофагов…
Сейчас одиннадцать часов сорок
пять минут… Передача окончена.
Сказандцы подкрепились
питательными пастилками,
которыми их щедро снабдили
патентонцы. Пастилки эти заменяли
 76

trzy smaki mięsne, trzy jarzynowe i сразу три мясных блюда, три
dwa owocowe, a nadto składały się овощных и два фруктовых, а кроме
częściowo z wina ananasowego w того, в них был добавлен концентрат
proszku. ананасного вина.

Lot przez dłuższy czas odbywał się
pomyślnie. Po bezchmurnym niebie
rozpływała się jasność słonecznego
dnia, a w dole, poprzez krystalicznie
czyste powietrze, widniała
powierzchnia morza, przypominająca
zieloną pomarszczoną ceratę na
biurku. Nagle w odbiornikach rozległ
się wzburzony głos pana Kleksa:
Так летели долгое время. С
безоблачного неба струились яркие
солнечные лучи. Воздух был
кристально чист, и море внизу
напоминало сморщенную клеенку
на столе.
Вдруг в приемниках раздался
взволнованный голос пана Кляксы:

– Uwaga, uwaga! Od wschodu zbliża — Внимание, внимание! С востока

się chmura… Ogromna chmura… движется туча… Огромная туча… Она
Zakrywa cały widnokrąg… Nie mogę закрыла весь горизонт… Я не знаю
jeszcze powiedzieć nic pewnego, ale точно, но думаю, что это водяной
zdaje się, że to trąba morska… Zniżamy смерч… Снижаемся! Приготовить
lot! Przygotować pompki ratownicze! спасательные насосы! Без паники! Я
Nie bać się! Jestem z wami… с вами…

Pan Kleks przetarł wąsami okulary, Пан Клякса протер усами очки,
wychylił się z kabiny i zawisł w вылез из кабины и повис в воздухе,
powietrzu, trzymając się jedną ręką держась одной рукой за руль
steru świdrowca. винтолета.

Surdut jego wydął się jak żagiel, a Сюртук его надулся парусом, а
broda, rozwiewana i szarpana przez борода, развевающаяся по ветру,
wiatr, przypominała miotłę казалась метлой бабы-яги.
czarownicy.

Każdy inny na miejscu pana Kleksa Любой другой на месте пана Кляксы,
zarządziłby zmianę kierunku lotu, aby чтобы избежать опасности, приказал
w ten sposób uniknąć бы сменить курс. Да, любой другой.
niebezpieczeństwa. Powtarzam: każdy Но не пан Клякса. Этот великий
inny. Ale nie pan Kleks. Ten niezwykły человек считал недостойным для
człowiek uważał zboczenie z kursu za ученого уклониться от курса и летел
niegodne uczonego i leciał prosto na прямо навстречу туче.
spotkanie chmury.
 77

Teraz również Bajdoci dojrzeli na Вскоре сказандцы увидели на

horyzoncie czarną plamę, do której горизонте черное пятно, к которому
zbliżali się z każdą sekundą. Ogarnęło они быстро приближались. Их
ich przerażenie. охватил ужас.

Jeden ze świdrowców oderwał się Один из винтолетов оторвался от

nawet od pozostałych i zawrócił na остальных и повернул на юго-запад.
południowy wschód.

W głośnikach rozległ się spokojny, ale В приемниках раздался спокойный

stanowczy głos pana Kleksa: голос пана Кляксы:

– Wyrównać szyk! Powtarzam: — Выровнять строй! Повторяю:

wyrównać szyk!… выровнять строй!…

Pan Kleks nigdy nie wpadał w gniew i Пан Клякса никогда не сердился, не
nie przemawiał podniesionym tonem, повышал голоса, но тем не менее
a mimo to zmuszał do posłuchu. Toteż все его слушались. Беглец тотчас же
uciekinier po chwili wrócił na swoje вернулся назад, и винтолеты
miejsce i świdrowce szybowały dalej w журавлиной стаей полетели дальше.
wytyczonym kierunku, równo jak klucz
żurawi.

– Kapitanie – zawołał pan Kleks – czy — Капитан! — закричал пан Клякса.

barometr spadł? — Барометр упал?

– Nie spadł. — Нет!

– Czy siła wiatru uległa jakiejś zmianie? — А сила ветра изменилась?

– Ani trochę. — Нет!

– W porządku. Zgadza się. Chmura — Все ясно. Так я и думал. Это не

przed nami nie jest zatem trąbą
morską… To szarańcza… Wygłodniała
podzwrotnikowa szarańcza… Musimy
się przez nią przebić… Uwaga… daję
pełny gaz!
водяной смерч… Это саранча…
Голодная субтропическая саранча.
Мы должны пробиться сквозь нее.
Внимание… Полный вперед!

Świdrowce rozwinęły największą Винтолеты рванулись вперед и

możliwą szybkość i po kilkunastu через несколько минут клином
minutach wbiły się klinem w gęstą врезались в темную тучу насекомых,
 78
masę żarłocznych owadów, które
wielkością dorównywały wróblom.
Świdry samolotów dziesiątkowały
szarańczę i masakrowały jej zbite
szeregi.
Kuliste kadłuby świdrowców uderzały z
miażdżącą siłą, ale napływające coraz
nowe chmary szkodników zalewały
przestworze jak fale potopu.
Trzepotanie milionów szklistych
skrzydeł rozbrzmiewało w powietrzu
niczym wiosenna burza, przelewało się
nieustającym grzmieniem i ogłuszało
Bajdotów.
Pan Kleks, wywieszony na zewnątrz,
jedną ręką trzymał się ramy swego
świdrowca i wymierzał mordercze
kopniaki najbardziej zacietrzewionym
napastnikom, dając całej załodze
przykład nieustraszonego męstwa.
Bajdoci nacierali w pojedynkę,
pikowali, wrzeszczeli jak opętani i
wprowadzali zamieszanie wśród
szarańczy.
Wpadli też na oryginalny pomysł.
Zaczęli rozsypywać pełnymi garściami
odżywcze pastylki.
Wygłodniałe owady rzucały się na żer,
biły się między sobą do upadłego o
każdy okruch.
Te, które zdołały połknąć
skondensowany pokarm, natychmiast
pęczniały i pękały z trzaskiem jak
baloniki.
Po dwóch godzinach zaciekłej walki
promienie słońca zaczęły się z wolna
каждое из которых было величиной
с воробья.
Винты врезались в плотные ряды
саранчи.
Круглые корпуса машин били ее с
сокрушительной силой, но все
новые и новые тучи вредителей
лавиной захлестывали сказандцев.
Шелест миллионов стеклянных
крыльев сливался в непрерывный,
оглушающий рев, похожий на
весенний гром.
Пан Клекса, вывешенный наружу,
одной рукой держался за раму
своего буравчика и наносил
смертельные удары саранче,
подавая всему экипажу пример
бесстрашной доблести.
Сказандцы рвались вперед,
пикировали и орали как
сумасшедшие, сея панику в рядах
саранчи.
Вдруг кого-то осенила великолепная
идея: сказандцы полными горстями
стали разбрасывать питательные
пастилки.
Изголодавшиеся насекомые
набрасывались на еду и за каждую
крошку дрались между собой
насмерть.
А те, кому удавалось проглотить
концентрированную пищу,
мгновенно распухали и с треском
лопались, как воздушные шарики.
Наконец после двух часов упорной
борьбы сквозь поредевшие ряды

przebijać przez rzednące masy
szarańczy. Znów ukazał się czysty
błękit nieba i już tylko opóźnione
gromadki owadów tu i ówdzie lśniły jak кучки насекомых поблескивали кое-
lotne obłoczki.
– Trzymać się kursu! – zawołał wesoło
pan Kleks.
Ale nagle stwierdził brak dwóch
świdrowców i równocześnie dało się
słyszeć w odbiorniku żałosne wołanie:
– Halo! halo! Porwała nas szarańcza…
Nie możemy się wyrwać! Świdry
zaplątały się w skrzydłach owadów…
SOS!…SOS!…
Pan Kleks przetarł okulary i ujrzał w
oddali masy szarańczy opadające z
wolna na wyspę, która wystawała z
morza.
Dokonał błyskawicznego zwrotu w tył i
ruszył jak strzała na pomoc
zagrożonym świdrowcom. Bajdoci
karnie podążali za nim.
– Nacierać od dołu! – wołał pan Kleks,
a głos jego rozbrzmiewał we
wszystkich odbiornikach
równocześnie. – Musimy starać się
otoczyć tych nieszczęśników! Ale nie
wolno lądować… Powtarzam: nie
wolno lądować!
Dzięki szybkiej akcji ratunkowej panu
Kleksowi udało się uwolnić jeden z
porwanych świdrowców.
79
саранчи начали пробиваться лучи
солнца. Снова показалось чистое
голубое небо, и только отставшие
где, как легкие облака.
— Так держать! — весело крикнул
пан Клякса.
Но вдруг он заметил, что не хватает
двух винтолетов.
И тут же в наушниках раздался
жалобный голос:
— Алло! Алло! Мы попали в плен…
Не можем вырваться! Винты завязли
в крыльях саранчи… О! О!
Пан Клякса протер очки и увидел
вдали тучу саранчи; она медленно
опускалась на остров, выступавший
из моря.
Пан Клякса молниеносно повернул
назад и стрелой бросился на
помощь винтолетам, которым
угрожала опасность. Верные
сказандцы повернули за ним.
— Нападайте снизу! — кричал пан
Клякса, и голос его раздавался во
всех приемниках. — Постараемся их
окружить. Но ни в коем случае не
приземляться… Повторяю: не
приземляться!
Благодаря энергичным мерам пану
Кляксе удалось освободить один из
захваченных винтолетов.
 80
Drugi jednak, chociaż miał przetartą
drogę odwrotu, z wolna obniżał lot i
dał się nieść fali szarańczy.
– Nie lądować! – wołał rozpaczliwie
pan Kleks. – Ostrzegam przed
lądowaniem!
Ale świdrowiec oddalał się coraz
bardziej, a w odbiornikach rozlegały się
ochrypłe głosy jego dwuosobowej
załogi:
– Widzimy na wyspie wspaniałe
miasto… Nadzwyczajne miasto…
Postanowiliśmy tutaj zostać… Mamy
już dość atramentowej wyprawy! Halo,
halo… Szarańcza poleciała dalej…
Zniżamy się… Witają nas tłumy
kolorowych postaci… Lądujemy!
Słyszycie nas? Lądujemy…
Pan Kleks wyprostował ster i zawołał
donośnie:
– Wyrównać szyk! Trzymać się kursu!
Gdy załogi świdrowców sprawnie
wykonały rozkaz, pan Kleks podał
komunikat informacyjny:
– Uwaga, uwaga! Zostawiliśmy za sobą
Wyspę Metalofagów. Mieszkańcy tej
wyspy nie robią krzywdy ludziom, ale
żywią się metalem i pożarliby
natychmiast metalowe części naszych
świdrowców.
Dlatego też nie wróciła stamtąd żadna
dotychczasowa wyprawa…
Но другой медленно снижался, хотя
дорога для возвращения была
открыта. Его подхватила волна
саранчи.
— Не приземляйтесь! — отчаянно
кричал пан Клякса. — Ни в коем
случае не приземляйтесь!
Но винтолет улетал все дальше и
дальше, а из приемника неслись
голоса:
— Мы видим на острове чудесный
город… Необыкновенный город…
Мы решили здесь остаться. Хватит с
нас чернильной экспедиции! Алло,
алло! Саранча полетела дальше.
Снижаемся… Нас встречают
флагами… Приземляемся! Вы
слышите нас? Приземляемся…
Пан Клякса повернул руль и громко
крикнул:
— Выровнять строй! Держаться
курса!
Когда отряд точно выполнил приказ,
пан Клякса передал очередное
сообщение:
— Внимание, внимание! Мы
оставили за собой Землю
Металлофагов. Жители этой страны
питаются металлом. Они не
причинили бы нам зла, но съели бы
все металлические части машин.
Оттуда еще не вернулась ни одна
экспедиция.
 81

Straciliśmy dwóch towarzyszy… Мы потеряли двух товарищей. Их

Poniosła ich ciekawość… погубило любопытство…

Cenię w ludziach ciekawość, gdyż Я ценю в людях любопытство, когда

sprzyja ona poznawaniu życia i оно помогает лучше узнать жизнь.
świata… Ciekawość jednak musi być Любопытство, однако, должно быть
rozważna… Rozumiecie teraz, dlaczego разумным…Теперь вы понимаете,
nie chciałem dopuścić do lądowania… почему я не разрешал приземляться.
Waszym rodakom nie stanie się nic С вашими соотечественниками не
złego, ale nigdy już nie wrócą do случится ничего дурного, но они уже
słonecznej Bajdocji… никогда не вернутся в солнечную
Сказандию.
Uwaga, jest godzina siedemnasta Внимание! Сейчас семнадцать часов
dwadzieścia pięć czasu двадцать пять минут. Включить
podwieczorkowego… Wyłączyć guziki обогревающие пуговицы! Мы
ogrzewające… Zbliżamy się do приближаемся к побережью
wybrzeży Parzybrocji… Вермишелии.

NADMAKARON Главмакарон
Zapadła szybka podzwrotnikowa noc. Быстро опустилась субтропическая
ночь.

Pan Kleks po raz ostatni spojrzał na Пан Клякса в последний раз

mapę, sprawdził położenie gwiazd i взглянул на карту, проверил
obliczył w pamięci ich wzajemne положение звезд и в уме высчитал
odległości. расстояние между ними.

– 67.254.386.957.100.356 – — 67 254 386 257 100 356, —

powiedział półgłosem. – Zgadza się.
Podzielmy to przez odległość od ziemi.
Otrzymamy liczbę 21.375.162.
Uwzględniając kąt nachylenia,
wyciągnijmy właściwy pierwiastek.
Daje to 8724. Odejmijmy teraz ilość
przebytych mil. Pozostaje 129. Zgadza
się.
бормотал он. — Все верно.
Разделим это на расстояние от
Земли. Получаем 21 375 162.
Учитываем угол наклона и
извлекаем корень. Получаем 8724.
Теперь отнимаем количество
пройденных миль. Остается 129.
Сходится.

Istotnie, w dole ukazały się światła, И действительно, скоро внизу

które wyglądały z oddali jak появились огни. Издали казалось,
rozrzucone na znacznej przestrzeni что на огромном пространстве
ogniska. разбросаны десятки пылающих
костров.

Pan Kleks przyczesał palcami
potarganą brodę, obciągnął surdut i
przemówił uroczyście do mikrofonu:
– Panowie… Dokładnie za siedem
minut nastąpi lądowanie… Po
opuszczeniu świdrowców proszę
trzymać się mnie… Kapitanie, widzę
pańskie myśli… Nie jestem starym
durniem, za jakiego pan mnie uważa…
Przeciwnie, jestem dość mądry na to,
aby wybaczyć panu małoduszność
niegodną Bajdoty… Honor przede
wszystkim… Honor, panowie…
Wyłączam się…
W odbiornikach rozległy się trzaski, a В приемниках послышался треск.
następnie urywane słowa kapitana,
których nikt jednak nie słuchał, bo oto уже никто не слушал — винтолет
świdrowiec pana Kleksa ruszył
pionowo do ładowania.
Równocześnie zapłonęło trzynaście
czerwonych sygnałów ostrzegawczych
i trzynaście świdrowców w
jednominutowych odstępach dotknęło
ziemi.
Dokoła zalegały ciemności,
rozświetlane jedynie błyskami
dogasających ognisk. Podróżnicy
otoczyli pana Kleksa i przyglądali się z
niepokojem dziwacznym domostwom,
przypominającym dziuple. Na próżno
jednak szukali wzrokiem jakichkolwiek
żywych istot. Miasto wyglądało jak
wymarłe.
82
Пан Клякса пригладил
растрепавшуюся бороду, одернул
сюртук и торжественно произнес в
микрофон:
— Друзья, ровно через семь минут
мы приземлимся. После посадки
держитесь возле меня… Конец
передачи… Капитан, я вижу ваши
мысли... я не старый дурак, каким
вы меня считаете... напротив, я
достаточно умен, чтобы простить
вам малодушие ... честь прежде
всего ... честь, Господа.…
Потом что-то ответил капитан, но его
пана Кляксы начал медленно
снижаться.
Одновременно зажглись
четырнадцать красных
предупредительных сигналов, и
четырнадцать винтолетов с
интервалом в одну минуту
коснулись земли.
Кругом было темно, лишь кое-где
вспыхивали догорающие костры.
Путешественники окружили пана
Кляксу, с тревогой всматриваясь в
странные жилища, напоминавшие
дупла. Но напрасно взгляд их искал
хоть какое-нибудь живое существо.
Город как будто вымер.

Pan Kleks stanął swoim zwyczajem na
jednej nodze, przyłożył do ust obie
dłonie zwinięte w trąbkę i odegrał na
nich marsza ołowianych żołnierzy.
Jakby na umówiony znak, ze
wszystkich dziupli zaczęli wyskakiwać
wspaniale zbudowani brodaci
mężczyźni, o nagich muskularnych
torsach, przyodziani w spódnice z
kolorowego płótna.
Większość z nich pobiegła rozniecać
dogasające ogniska, natomiast siedmiu
najdostojniejszych brodaczy zbliżyło
się do pana Kleksa i po kolei złożyli mu
głęboki ukłon. Następnie uklękli na
ziemi i trzykrotnie zamietli ją brodami.
Pan Kleks uczynił to samo, gdyż on Пан Клякса сделал то же самое — из
jeden spośród wszystkich podróżników всех путешественников у него
posiadał brodę.
Po tych wstępnych oznakach czci
Parzybrodzi ustawili się w rząd i jeden
z nich przemówił wyrzucając z siebie
gardłowe i nosowe dźwięki,
przypominające gulgotanie indyka:
– Gluw-gli-glut-gla-glim-gly-gliw-gla-
glus.
Żaden z Bajdotów nic z tego oczywiście
nie rozumiał. Tymczasem pan Kleks
płynnie odpowiedział po
parzybrodzku:
– Glin-gla-gluw-gliz-gla-gluj-gle-glim.
83
Пан Клякса, стоя, как обычно, на
одной ноге, сложил руки трубочкой
и сыграл «Марш оловянных
солдатиков».
Как по условленному знаку, из дупел
стали выскакивать полуголые
бородатые атлеты в пестрых
полотняных юбочках.
Бородачи бросились разжигать
угасающие костры, а семеро самых
представительных приблизились к
пану Кляксе и по очереди низко
поклонились ему. Потом они
опустились на колени и трижды
помели по земле бородами.
одного была борода.
После этих вступительных
приветствий вермишельцы
выстроились в ряд, и один из них
произнес, издавая при этом носовые
и гортанные звуки, напоминавшие
бормотание индюка:
— Глуп-глор-гли-глов-гле-глит-глус-
глот-глев-глу-гле-глим-глов-гла-глус.
Сказандцы, разумеется, не поняли
ни словечка, но пан Клякса без
запинки ответил по-вермишельски:
— Гли-глум-глы-глив-гла-глус-глат-
гло-глиж-гле.
 84

Po czym dodał zwracając się do И добавил, обращаясь к сказандцам:

Bajdotów:

– Dlaczego macie takie zdziwione — Почему у вас такие удивленные

miny? Czyżby to i pana dziwiło, лица? Ведь каждый глупец знает,
kapitanie? Przecież każdy kiep что вермишельский язык очень
zrozumie, że język parzybrodzki jest прост. Проявите каплю
niesłychanie łatwy. Trzeba mieć tylko сообразительности, капитан, и тогда
odrobinę oleju w głowie, kapitanie, все сразу станет понятно.
aby móc się nim posługiwać.
Po prostu w każdej sylabie uwzględnia Просто-напросто в каждом слоге
się tylko ostatnią literę. Gilr-glo-gluz- учитывается лишь последняя буква.
glu-glim-gli-gle-glic-gli-gle? Глип-гло-глун-гля-глет-глен-гло?

Parzybrodzi był to naród raczej Вермишельцы были первобытным

pierwotny. Mimo ogromnej siły
fizycznej odznaczali się łagodnością i
niezwykle ujmującym sposobem bycia.
Domy swoje budowali z ciosanego
drzewa, w kształcie wieżyczek, do
których prowadziło jedno okrągłe
wejście, nad nim zaś widniały dwa lub
trzy otwory zastępujące okna.
народом. Несмотря на огромную
физическую силу, они отличались
необыкновенным добродушием.
Свои дома они строили из тесаных
бревен в форме шахматной туры. В
каждую туру вел круглый вход, а над
ним вместо окон находились два
или три отверстия.

Ulice przecinały się prostopadle, Улицы шли перпендикулярно друг к

tworząc regularną szachownicę. другу, образуя правильную
шахматную доску.

Przed każdym domem na paleniskach z Перед каждым домом на кирпичных

cegieł stały niskie gliniane kotły.
Wszyscy Parzybrodzi mieli długie brody У всех вермишельцев были длинные
w różnych kolorach. Tylko dostojnicy,
którzy witali naszych podróżników,
wyróżniali się brodami o barwie
kremowej, przy czym zarost ich
przypominał raczej zwoje makaronu
niż normalne owłosienie.
Podchodzili oni kolejno do pana
Kleksa, przyglądali się jego brodzie i ze
очагах стояли низкие глиняные
котлы.
бороды разного цвета. Только
сановники, приветствовавшие наших
путешественников, выделялись
бородами кремового цвета, причем
щетина их напоминала скорее
свитки макарон, чем обычные
волосы.
Сановники по очереди подходили к
пану Кляксе, разглядывали его

znawstwem, jak handlarze sukna,
gnietli ją w palcach.
Dostojnicy o makaronowym zaroście
stanowili Ważną Chochlę, czyli rząd
Parzybrocji. Najstarszy spośród nich,
noszący imię Glaz-glu-glip-gla,
piastował godność Nadmakarona, co
odpowiadało godności Wielkiego
Bajarza w Bajdocji.
Nadmakaron ujął pana Kleksa pod
ramię i zaprowadził podróżników do
dziupli rządowej. Była to wielka sala,
gdzie pośrodku stał ogromny stół, a
pod ścianami wisiały liczne hamaki
uplecione z kolorowych sznurów.
Płonące na ulicy ogniska rzucały przez
okna migotliwe światło.
Po chwili urodziwe Parzybrodki
wniosły na tacach dymiące talerze
zupy z makaronem i zapraszały gości
do jedzenia uprzejmym: „glip-glor-glo- глор-гло-глис-гли-глум» пригласили
glis-gli-glim-gly”. Pan Kleks oraz
Bajdoci zasiedli do stołu i z wielkim большим аппетитом съели по три
apetytem spałaszowali po trzy talerze
smakowitej zupy.
Innych potraw nie znano w tym kraju.
Po wieczerzy pan Kleks, który zdołał
już świetnie opanować miejscowy
język, zawołał po parzybrodzku:
Szanowny Nadmakaronie i wy,
członkowie Ważnej Chochli! Cieszymy
się niezmiernie, że przybyliśmy do
waszego kraju, o którym tak wiele
słyszeliśmy.
85
бороду и со знанием дела, как
торговцы сукном, мяли ее пальцами.
Сановники с лапшовыми бородами
составляли Важную Поварешку, или
правительство Вермишелии. Самый
старший из них, по имени Глас-глу-
глип, носил титул Главмакарона,
который в Сказандии соответствовал
титулу Великого Сказителя.
Главмакарон взял пана Кляксу под
руку и проводил путешественников
в Правительственное Дупло. Это был
большой зал с огромным столом
посредине, а вдоль стен висело
множество гамаков, сплетенных из
цветных веревок. В окна падал
неровный свет от пылающих на
улице костров.
Прекрасные вермишельки внесли на
подносах тарелки с дымящимся
супом из лапши и любезным «глип-
гостей к столу. Все сели за стол и с
тарелки вкусного супа.
Других блюд в этой стране не знали.
После ужина пан Клякса, который
уже прекрасно владел
вермишельским языком, обратился
к хозяевам:
— Уважаемый Главмакарон, и вы,
члены Важной Поварешки! Мы
необычайно рады, что прибыли в
вашу страну, о которой много
слышали.

Dziękujemy za okazaną nam
gościnność, której nie zamierzamy
nadużywać. Mam nadzieję, że
aczkolwiek nie jesteśmy sąsiadami,
stosunki sąsiedzkie pomiędzy Bajdocją
i Parzybrocją ułożą się jak
najpomyślniej. Glow-gli-glow-gla-glut!
Co w naszym języku brzmi „Wiwat”.
– Wiwat! – zawołali chórem Bajdoci.
Nadmakaron wstał, pogładził się po
brodzie i rzekł:
– Jesteśmy wprawdzie ludem raczej
pierwotnym, nie znamy zdobyczy
nowoczesnej techniki, nie znamy
sztucznego światła, rur
wodociągowych ani kanalizacji,
słowem, tych wszystkich urządzeń,
których główną właściwością jest to, że приборов, главное свойство которых
nieustannie się psują. Jednakże mimo
takiego zacofania wiemy wszystko, co
wiedzieć warto. Słyszeliśmy też o
tobie, czcigodny doktorze filozofii,
chemii oraz medycyny.
Imię sławnego uczonego Ambrożego
Kleksa znane jest u nas tak samo, jak
imię niezapomnianego założyciela
Parzybrocji – Zupeusza Mruka, który
był pradziadkiem obecnego Wielkiego
Bajarza Bajdocji.
Przed wielu, wielu laty dzielny ten
żeglarz wylądował tu z grupą
rozbitków, a my wszyscy jesteśmy ich
potomkami.
86
Благодарим вас за оказанное нам
гостеприимство. Мы не станем
злоупотреблять им. Хотя мы и не
соседи, но я надеюсь, что между
Сказандией и Вермишелией
сложатся наилучшие
добрососедские отношения. Глу-
глир-гла! — что на нашем языке
означает «ура».
— Ура! — хором подхватили
сказандцы.
Главмакарон встал, пригладил
бороду и сказал:
- Мы, правда, народ довольно
первобытный, не знаем добычи
современной техники, не знаем
искусственного света,
водопроводных труб или
канализации, словом, всех тех
заключается в том, что они
постоянно ломаются. Однако,
несмотря на такую отсталость, мы
знаем все, что знать стоит. Мы
слышали и о вас, почтенный доктор
философии, химии и медицины.
Имя славного ученого пана Кляксы
известно нам так же хорошо, как
имя незабвенного основателя
Вермишелии — Супчика Ворчуна,
прадеда нынешнего Великого
Сказителя Сказандии.
Много-много лет назад этот
отважный мореплаватель потерпел
кораблекрушение и высадился
здесь со своим отрядом. Мы — их
потомки.
 87

Zupeusz Mruk stworzył nasz język, Супчик Ворчун создал наш язык,
stworzył nasze budownictwo i научил нас строить и привил нам
zaszczepił nam życiodajne brody, o чудесные бороды, о которых вы
których dowiecie się jutro. узнаете завтра.

A teraz udajcie się na spoczynek, bo А сейчас отдыхайте. Глус-глуп-гло-

niewątpliwie jesteście strudzeni глик-гло-глай-глен-гло-глай-глун-
długotrwałą podróżą. Glud-glo-glib- гло-глич-гли!
glur-gla-glin-glo-glic.

– Dobranoc – odpowiedzieli chórem — Спокойной ночи! — хором

Bajdoci, którzy nauczyli się już ответили сказандцы, уже
rozumieć język Parzybrodów. начинавшие понимать
вермишельский язык.

Gdy gościnni gospodarze opuścili salę, Гостеприимные хозяева ушли, а пан

pan Kleks podrapał się znacząco w Клякса многозначительно почесал
głowę i stojąc na jednej nodze голову и, стоя на одной ноге, сказал:
powiedział:

– Podróże kształcą. Ale bajki kształcą w — Многому учат путешествия, но

stopniu znacznie większym. Wszystko еще большему учат сказки. Историю,
to, co mówił Nadmakaron, Wielki которую сейчас рассказал
Bajarz wymyślił o wiele wcześniej, a Главмакарон, давным-давно
doktor Paj-Chi-Wo opowiadał mi придумал Великий Сказитель,
pięćdziesiąt lat temu. пятьдесят лет назад я услышал ее из
уст доктора Пай Хи-во.
Chodźmy spać. Dobranoc, kapitanie. А теперь пора спать! Спокойной
Dobranoc, marynarze. ночи, капитан! Спокойной ночи,
друзья!

Po tych słowach zdjął surdut, Пан Клякса снял сюртук, вытянулся в

wyciągnął się na hamaku i zasnął, гамаке и заснул, мурлыча во сне, как
pomrukując od czasu do czasu jak kot. кот.

Bajdoci poszli za jego przykładem. Сказандцы последовали его

примеру.

ŻYCIODAJNE BRODY Чудесные бороды

Nazajutrz wczesnym rankiem obudziła На следующее утро пана Кляксу
pana Kleksa cicha muzyka. разбудила тихая музыка.
 88
To jeden z bajdockich marynarzy
imieniem Ambo, wyciągnięty w
hamaku, grał na swojej nieodłącznej
bajdolinie starą marynarską piosenkę:
Prowadź, prowadź, kapitanie,
Okręt szybki!
Daj nam. daj nam na śniadanie
Złote rybki.
Pan Kleks stanął na środku sali, włożył
okulary i na dwóch palcach wygwizdał
pobudkę. Po chwili Parzybrodki
wniosły na tacach filiżanki z zupą
pomidorową i rogaliki z makaronu.
Gdy podróżnicy zjedli śniadanie i wyszli
na ulicę, miasto w świetle dnia wydało
im się nieporównanie piękniejsze.
Obok domów, które wyglądały jak
wielkie drewniane okrąglaki, krzątały
się Parzybrodki odziane w kolorowe
spodnie tudzież kamizelki ze słomianej
plecionki.
Tłumy dzieci bawiły się na placykach w
„berka” albo w „klasy”.
Ulice tonęły w zieleni i w kwiatach, a
barwne kolibry i papugi, oswojone jak
kury, dziobały ziarnka, które im z okien
domów rzucały parzybrodzkie
dziewczęta.
Это один из сказандцев, по имени
Амбо, вытянувшись в гамаке, играл
на своей неразлучной сказолине
старую матросскую песенку:
Ты веди нас в океан
По волне зыбкой.
Угости нас, капитан,
Золотой рыбкой.
Пан Клякса стал посредине зала на
одной ноге, сунул два пальца в рот и
просвистел сигнал побудки. Спустя
некоторое время вермишельки
внесли на подносах чашки с
томатным супом и рогалики из
лапши.
После завтрака путешественники
вышли на улицу, при свете дня
город показался им гораздо
красивее.
Возле домов, похожих на огромные
пни, суетились вермишельки,
одетые в разноцветные брюки и
плетеные соломенные жилетки.
На площадках дети играли в
пятнашки и «классы».
Улицы утопали в зелени и цветах, а
яркие колибри и попугаи, ручные,
как курицы, клевали зерна, которые
кидали им из окон девушки.
 89

Największe jednak zainteresowanie Но особенно пана Кляксу

pana Kleksa obudziła praca mężczyzn. заинтересовало то, что делали
мужчины.

Siedzieli oni przed domami dokoła
kotłów i parzyli we wrzątku swoje
brody.
Kobiety podtrzymywały ogień na
paleniskach, a od czasu do czasu
zanurzały w kotłach drewniane
chochle, mieszały wrzątek i próbowały
jego smak.
Они сидели возле костров, опустив
бороды в котлы, и из каждой
бороды варился какой-нибудь суп.
Женщины поддерживали огонь в
очагах, время от времени
деревянными поварешками
помешивали суп и пробовали его на
вкус.

Nietrudno było zauważyć, że każda z Нетрудно было заметить, что каждая

życiodajnych bród, w zależności od из живительных бородок, в
barwy, zawierała składniki o odrębnym зависимости от окраски, содержала
smaku. ингредиенты различного вкуса.
Były więc brody pomidorowe, Так появились томатные,
burakowe, fasolowe, cebulowe, свекловичные, бобовые, луковые,
szczawiowe, a z ich połączeń powstały щавелевые бороды, а из их
inne, nader urozmaicone zupy. соединений появились другие,
излишне разнообразные супы.
Stanowiły one wyłącznie pożywienie Они являлись исключительно пищей
ludności Parzybrocji. населения.
Na tym jednak nie koniec. На этом, однако, не все кончено.
Każdy mężczyzna w miarę potrzeby Каждый мужчина по мере
smarował sobie brodę pomadą, надобности смазывал себе бороду
stanowiącą odpowiednią przyprawę. помадой, представлявшей собой
соответствующую приправу.
Wśród pomad pan Kleks rozpoznał Среди помад пан Клякса узнал
pomadę chrzanową, solną, pieprzową i помаду из хрена, соли, перца и
majerankową, ale były i takie, których майорана, но были и такие, которые
wielki uczony nie potrafił określić, великий ученый определить не мог,
chociaż dobrze znał się na kuchni. хотя хорошо знал на кухне.

– Genialne! Fantastyczne! – wołał raz — Гениально! Фантастично! — то и

po raz i biegał z łyżką od kotła do kotła дело восклицал он и бегал от котла к
kosztując wszystkich rodzajów zup. котлу, пробуя разные супы.

Podziw jego jednak przekroczył Но удивление его перешло все

wszelkie granice, gdy na ulicy ukazali границы, когда на улице появились
 90

się członkowie Ważnej Chochli i w члены Важной Поварешки: обходя

różnych kotłach zanurzali po kolei котлы, они опускали в них свои
swoje brody, dodając w ten sposób do бороды, добавляя в суп нужную
zup odpowiednie porcje makaronu. порцию лапши.

Po dostatecznym wyparzeniu bród ich Окончив стряпню, вермишельцы

właściciele powyciągali je z kotłów, a вытащили из котлов свои чудесные
następnie wytarli ręcznikami do sucha. бороды, насухо вытерли их
полотенцами.

Dziewczęta przyniosły talerze. Jedne Девушки принесли тарелки и

nalewały zupę, inne częstowały gości i разлили суп, потчуя гостей и
rozdawały posiłek domownikom. домочадцев.

Zjawił się również Nadmakaron, Тут появился Главмакарон, и все

którego powitano z ogromną czcią. почтительно приветствовали его.

Gawędząc z panem Kleksem, ten В беседе с паном Кляксой глава

najwyższy dostojnik Parzybrocji Вермишелии рассказал, что
wyjaśnił mu, że brody makaronowe są лапшовые бороды выращиваются
niesłychanie trudne do zaszczepienia i труднее всего и только семь
jedynie siedmiu szczególnie особенно заслуженных Вермишелии
zasłużonych Parzybrodów może się могут похвастаться ими, но для этого
nimi poszczycić, ale za to muszą они должны давать макароны
użyczać makaronu pozostałej ludności, оставшемуся населению, особенно
zwłaszcza do rosołu i zupy для бульона и томатного супа.
pomidorowej.

– Wybaczy Wasza Dostojność – rzekł — Простите, ваше величество, —

pan Kleks z pewnym zakłopotaniem w явно смущаясь, сказал пан Клякса. —
głosie – jestem wprawdzie profesorem Хоть я и профессор химии
chemii na uniwersytecie w Salamance, университета в Саламанке, но все-
ale chciałbym zapytać, czy brody, raz таки я хотел бы задать вам один
wyparzone, nadają się do dalszego вопрос: можно ли дважды варить
użytku? одну и ту же лапшу, вермишель,
макароны?

– Jak najbardziej – odparł Nadmakaron — Сколько угодно, —

z pobłażliwym uśmiechem. – снисходительно улыбнулся
Substancje zawarte w parzybrodzkich Главмакарон. — В том-то и штука,
brodach nie wyczerpują się nigdy, что питательные свойства наших
podobnie jak nie wyczerpują się бород неиссякаемы — варите ее
 91
bezwartościowe składniki pańskiej
brody, chociażby wyparzył ją pan
nawet trzy razy dziennie. To chyba
oczywiste?… Chciałbym nadto wyjaśnić
– ciągnął dalej Nadmakaron – że
Parzybrodzi o różnych kolorach bród
jednoczą się w bractwa celem
wymiany i łączenia smaków. Przy czym
siedem bractw tworzy krewniactwo.
My, posiadacze bród makaronowych,
obsługujemy wyłącznie krewniactwa,
gdyż nie bylibyśmy w stanie
zaopatrywać każdego kotła z osobna.
Bajdoci słuchali opowiadania
Nadmakarona z ciekawością, ale bez
zachwytu.
Pan Kleks, który wyjął właśnie z
kieszeni aparat do odgadywania myśli,
powiedział z przekąsem do swoich
towarzyszy:
– Panowie, o ile mogę stwierdzić,
myślicie wyłącznie o befsztykach i
pieczeni wołowej. Przyjrzyjcie się
jednak, jaka wspaniała rasa ludzi
wyrosła na parzybrodzkich zupach.
Mieszkańcy tego kraju nie układają
wprawdzie bajek, ale za to łączą w
sobie urodę ciała z pogodą ducha.
Po obiedzie członkowie Ważnej
Chochli pod wodzą Nadmakarona
poprowadzili gości na zwiedzenie
miasta.
W muzeum pamiątek wisiał ogromny
portret Zupeusza Mruka, uderzająco
podobnego do Wielkiego Bajarza.
хоть трижды в день. А чтобы меню
всегда было разнообразным,
вермишельцы с разными бородами
объединяются в семьи. Семь семей
составляют общину.
Мы, обладатели лапшовых бород,
обслуживаем только общины:
кормить каждого вермишельца в
отдельности мы просто не в
состоянии.
Сказандцы слушали рассказ
Главмакарона внимательно, но без
особого восторга.
Пан Клякса потихоньку вынул из
кармана аппарат для угадывания
мыслей и ехидно сказал своим
товарищам:
— Если я не ошибаюсь, друзья мои,
вы уже мечтаете о бифштексе и
говяжьей печенке. А вы посмотрите,
какие великолепные богатыри
выросли на здешних супах.
Правда, жители этой страны не
сочиняют сказок, но они прекрасны
телом и душой.
После обеда члены Важной
Поварешки вместе с Главмакароном
повели гостей знакомиться с
городом.
В историческом музее висел
огромный портрет Супчика Ворчуна,
поразительно похожего на Великого
Сказителя.
 92

Na postumentach stały gliniane На постаментах стояли глиняные

posążki poprzednich Nadmakaronów,
a pod szklanym kloszem widniało coś,
co przypominało kawałek żelaza.
Ze słów gospodarzy istotnie wynikało,
że był to jedyny kawałek metalu, jaki
ocalał w Parzybrocji.
статуи предыдущих Главмакаронов,
а под стеклянным колпаком лежало
что-то напоминавшее железо.
Это действительно было железо —
единственный кусок металла,
который, по словам хозяев, уцелел в
Вермишелии.

– Przed trzydziestu laty – powiedział ze — Тридцать лет назад, — с грустью

smutkiem Nadmakaron – najechały поведал Главмакарон, — на нас
nasz kraj hordy Metalofagów, którzy напали орды металлофагов. Они
zrabowali i pożarli wszystkie metalowe разорили нашу страну, сожрав все
przedmioty, zgromadzone w wyniku металлические предметы, которые с
wielu niebezpiecznych wypraw przez риском для жизни привезли из
parzybrodzkich żeglarzy. дальних странствий вермишельские
мореплаватели.
Odtąd postanowiliśmy obchodzić się С тех пор мы решили обходиться без
bez metalu. металла.

Używamy jedynie gliny, drzewa i szkła. Мы пользуемся только глиной,

деревом и стеклом.
W ten sposób jesteśmy zabezpieczeni Так мы обезопасили себя от нового
przed nowym najazdem dzikusów z вторжения варваров.
Metalofagii.

Zwiedzanie miasta potwierdziło słowa Знакомство с городом подтвердило

Nadmakarona. слова Главмакарона.

Zarówno zakłady tkackie, jak i И в ткацких, и в столярных

warsztaty stolarskie zaopatrzone były мастерских все инструменты и
w maszyny i przyrządy ze szlifowanego машины были сделаны из
szkła, palonej gliny oraz hartowanego полированного стекла, обожженной
drzewa. глины и твердого дерева.

Przed wieczorem Ważna Chochla Ближе к вечеру Важная Поварешка

wydała na cześć gości przyjęcie. устроила прием в честь гостей.

Na długich stołach pod palmami Под пальмами на длинных столах

ustawiono dzbany z nektarem были расставлены кувшины с
kwiatowym o różnych woniach i душистым цветочным нектаром
 93

smakach oraz frykasy z eukaliptusa, всевозможных сортов, лакомства из

daktyli i orzechów. эвкалипта, фиников и орехов.

Tymczasem Parzybrodzi krzątali się już А вермишельцы уже хлопотали у

przy kotłach, zaparzając brody do костров, готовя ужин.
wieczerzy.

Nagle pan Kleks zamilkł, zerwał się z Вдруг пан Клякса сорвался с места и
miejsca i zawołał wskazując na закричал, показывая на
brodacza z czarnym zarostem: вермишельца с черной бородой:

– Jest. — Есть!

Madmakaron nie rozumiejąc, co Главмакарон, ничего не понимая,

znaczy okrzyk pana Kleksa спокойно сказал:
odpowiedział spokojnie:

– Piękna broda, nieprawdaż? Mamy — Красивая борода, правда? В

tylko pięć takich w naszym mieście. нашем городе таких только пять.

Gotujemy na nich czerninę. Мы готовим из них черную краску.

Pan Kleks podbiegł do czarnego Пан Клякса подскочил к

brodacza i gwałtownym ruchem чернобородому, схватил его за
zanurzył jego brodę w najbliższym бороду и опустил ее в котел.
kotle.

– Jest! – zawołał z zachwytem. – — Есть! — закричал он в восторге. —

Kapitanie, proszę spojrzeć! Przecież to Смотрите, капитан! Ведь это
najprawdziwszy atrament! настоящие черные чернила!

Wyciągnął z kieszeni pióro, zamoczył je Пан Клякса вытащил из кармана

w czarnym płynie i szybko zaczął ручку, обмакнул перо в черную
kreślić w notesie swój podpis, жидкость и стал что-то быстро
ozdobiony mnóstwem zamaszystych черкать в блокноте.
zawijasów.

– Patrzcie – wołał do Bajdotów – co za — Смотрите! — кричал он

atrament! Genialny! Fantastyczny! сказандцам. — Что за чернила!
Гениально! Фантастично!
Musimy dostać tę brodę za wszelką Мы должны любой ценой достать
cenę! эту бороду!
 94

Zabierzemy ją do Bajdocji. Będziemy Возьмем ее в Сказандию! У нас

mieli atrament! Niech żyje czarna будут чернила! Да здравствует
broda! черная борода!

Nadmakaron dopiero teraz zrozumiał, Главмакарон только теперь понял, в

o co chodzi. Ujął pana Kleksa pod чем дело. Он взял пана Кляксу под
ramię i oświadczył uroczyście: руку и торжественно произнес:

– Ja i mój lud bylibyśmy niezmiernie — Я и мой народ были бы безмерно

szczęśliwi, gdyby leżało w naszej mocy
zaspokoić życzenie tak wielkiego
człowieka i uczonego.
Bylibyśmy dumni, gdybyśmy mogli
potomkowi Zupeusza Mruka ofiarować потомкам Супчика Ворчуна не одну,
nie tylko jedną, ale sto życiodajnych
bród.
Niestety, brody nasze są ściśle
związane z organizmem i po obcięciu
więdną jak trawa. Nie miałbyś z nich
pożytku, drogi przyjacielu.
счастливы выполнить желание
такого великого человека и ученого.
Мы были бы рады подарить
а целых сто таких бород.
Но, увы, они не принесли бы вам
пользы, дорогие друзья. Если
бороды отрезать, они увянут, как
трава.

– Zmartwiłeś mnie, dostojny panie – — Ты огорчил меня, почтенный друг,

rzekł cicho pan Kleks. – Bardzo mnie — тихо сказал пан Клякса. — Очень
zmartwiłeś.
Czy pozwolisz wobec tego, aby jeden z
twoich rodaków opuścił wasz kraj i
udał się z nami do Bajdocji?
Obsypiemy go kwiatami i bajkami, a on
w zamian będzie nam zaparzał swoją
piękną, czarną, atramentową brodę…
огорчил.
Но, может быть, ты хотя бы
позволишь одному из твоих
подданных покинуть вашу страну и
отправиться с нами в Сказандию?
Мы засыплем его цветами и
сказками, а он будет варить нам из
своей бороды прекрасные черные
чернила…

– O, nie! To niemożliwe! – oświadczył — К сожалению, это невозможно! —

Nadmakaron.
– Nasz organizm nie znosi żadnych
pokarmów poza parzybrodzkimi
zupami. Gdyby ten, o którego chodzi,
opuścił kraj, byłby do końca życia
skazany na spożywanie czerniny z
własnej brody. A to jest przecież
niemożliwe, gdyż tylko odpowiednie
ответил Главмакарон.
— Наш организм не приспособлен
ни к какой другой пище, кроме
нашей. Если бы тот, о ком идет речь,
покинул страну, он был бы до конца
жизни обречен есть чернильницу из
собственной бороды. А это ведь
невозможно, потому что только
 95

mieszanki naszych zup zaspokajają правильные смеси наших супов

niezbędne potrzeby organizmu. удовлетворяют необходимые
потребности организма.

Nie mówmy o tym więcej. Не будем больше говорить об этом.

Po czym, zwracając się do Bajdotów, — И, повернувшись к сказандцам,

powiedział uprzejmie: он радушно сказал:

– Panowie, prosimy na wieczerzę! — Друзья, прошу к столу!

Pan Kleks nie miał apetytu. Trzymał się Но у пана Кляксы пропал аппетит. Он
na osobności, rozmyślał stojąc na держался поодаль, долго
jednej nodze, wreszcie rzekł do swoich раздумывал, стоя на одной ноге, и
towarzyszy: наконец объявил своим товарищам:

– Jutro, skoro świt, ruszamy w dalszą — Завтра чуть свет мы отправимся

drogę. A teraz idziemy spać. дальше. А теперь — спать.

Nad miastem zapadła noc. Над городом опустилась ночь.

Dogasały ogniska. Parzybrodzi nie Догорали костры. У вермишельцев

używali światła, a zastępowała je не было искусственного освещения,
fosforowa przyprawa do zup, która его заменяла фосфорная приправа к
pozwalała im widzieć w ciemności. Pan супу, она помогала им видеть в
Kleks i Bajdoci musieli po omacku темноте. Пану Кляксе и сказандцам
dobrnąć do swoich hamaków. пришлось на ощупь добираться до
своих гамаков.

PODRÓŻ W BECZCE Путешествие в бочке

O świcie kapitan ustawił marynarzy w На рассвете капитан построил
dwuszereg i zameldował o tym panu матросов в две шеренги и доложил
Kleksowi. об этом пану Кляксе.

– Ma pan teraz bardzo ładne myśli, — Вот теперь, капитан, ваши мысли
kapitanie – zauważył pan Kleks мне нравятся, — сказал пан Клякса,
zaglądając do swego aparatu. взглянув на свой чудесный аппарат.

Skoro podróżnicy opuścili rządową Когда путешественники вышли из

dziuplę, znaleźli się od razu przed Правительственного Дупла, их
szpalerem dzieci, które każdemu встретили дети и преподнесли
wręczyły po bukiecie kwiatów. каждому по букету цветов.
 96
Droga do pałacu, gdzie stały
świdrowce, również usłana była
kwiatami.
Nadmakaron i Ważna Chochla powitali
gości, zamiatając ziemię brodami.
Jakież było przerażenie pana Kleksa,
gdy okazało się, że ze świdrowców
zostały tylko mizerne szczątki, które tu
i ówdzie poniewierały się w trawie.
Miało się wrażenie, że przez plac
przeszedł huragan, który zmiażdżył
kabiny, pogruchotał silniki i wszystko
obrócił w perzynę.
– Co to znaczy? – zawołał pan Kleks
prychając z gniewu. – Kto ośmielił się
zniszczyć nasze samoloty?
– Wybacz – wymamrotał Nadmakaron.
– To nasze dzieci… Nie mają żadnych
zabawek, a w świdrowcach tyle było
różnych kółek, kółeczek i sprężynek…
Biedne dziatki nie mogły widocznie
oprzeć się pokusie i rozebrały wszystko
na kawałki… Nie powinieneś gniewać
się na nie za tę niewinną psotę.
Nie przypuszczały, że świdrowce będą
wam jeszcze potrzebne. Teraz mają
mnóstwo drobiazgów do zabawy…
Spójrz, czy to nie wzruszający widok?
Pan Kleks przypomniał sobie, że już
poprzedniego dnia zauważył w rękach
dzieci różne metalowe przedmioty, co
mu nasunęło pewne wątpliwości o
najeździe Metalofagów na Parzybrocję.
Вся дорога до площади, на которой
стояли винтолеты, была усыпана
цветами.
Главмакарон и Важная Поварешка
приветствовали гостей, метя
бородами по земле.
Но каков был ужас пана Кляксы,
когда он увидел вместо винтолетов
груду жалких обломков,
разбросанных в траве.
Казалось, здесь прошел ураган,
который смял кабины, переломал
моторы, превратил все в пыль и
прах.
— Что все это значит? — воскликнул
пан Клякса, весь дрожа от гнева.
— Прости, — пробормотал
Главмакарон, — это сделали наши
дети. У них ведь нет никаких
игрушек, а в машинах столько
шариков, колечек, пружинок…
Бедные малыши не смогли
удержаться и разобрали все по
частям. Не сердись на них за эту
невинную шалость.
Они ведь не знали, что винтолеты
вам еще понадобятся.
Тут пан Клякса вспомнил, что еще
вчера заметил в руках у детей
различные металлические
предметы, после чего стал
сомневаться в набеге металлофагов
на Вермишелию.

Teraz ze zgrozą spoglądał na pogięte
tłoki, na połamane tryby, na
pokrzywione stery i przekładnie, na
pokręcone płaty aluminiowej blachy, z
których dzieci na skwerach budowały
sobie domki.
– Jesteśmy zgubieni! – jęknął kapitan.
Bajdoci podnieśli rozpaczliwy lament.
Marynarz Ambo rzucił się między
dzieci i już miał zacząć je okładać swoją
bajdoliną, kiedy pan Kleks gwizdnął
rozkazująco na palcach.
– Proszę zachować spokój! – rzekł
dobitnie. – Trzymać się mnie! Wiem,
co należy robić!
Wśród Bajdotów zapanowała cisza.
Nadmakaron stał z wyciągniętą prawą
ręką, a palcami lewej przebierał frędzle
swojej makaronowej brody.
Pan Kleks zwrócił się do niego:
– Spotkało nas wielkie nieszczęście. — Нас постигло страшное несчастье
Straciliśmy nasze świdrowce. Nie
gniewamy się na dzieci, bo nie
wiedziały, że wyrządzają nam
niepowetowaną szkodę. Niemniej
jednak musimy ruszyć w dalszą drogę.
Liczymy na waszą pomoc.
Dajcie nam statek albo jakąś dużą łódź,
abyśmy mogli jeszcze dzisiaj stąd
odpłynąć.
97
Теперь он в ужасе смотрел на
погнутые поршни, поломанные
трубы, искривленные винты и
рычаги, на перекрученные
алюминиевые листы, из которых
ребятишки строили себе домики в
скверах.
— Мы погибли! — простонал
капитан.
Сказандцы подняли отчаянный крик.
Матрос Амбо бросился к
ребятишкам и хотел было уже
поколотить их своей сказолиной, но
его остановил свист пана Кляксы.
— Соблюдать спокойствие! —
твердо сказал пан Клякса. —
Слушать мою команду! Я знаю, что
нужно делать!
Матросы затихли.
Главмакарон стоял, опустив правую
руку, а левой медленно перебирал
свою лапшовую бороду.
Пан Клякса обратился к нему:
— мы потеряли винтолеты. Мы не
виним ваших детей, ведь они не
желали нам зла. Но тем не менее
нам надо двигаться дальше, и мы
рассчитываем на вашу помощь.
Дайте нам корабль или какое-
нибудь суденышко, и мы сегодня же
отправимся в путь.
 98
Członkowie Ważnej Chochli pokiwali
głowami i udali się na naradę.
Nadmakaron drapał się w nos i
rozmyślał.
Po chwili przywołał makaronowych
dostojników i długo półgłosem coś im
perswadował. Wreszcie zwrócił się do
pana Kleksa:
– Czcigodny panie, postanowiliśmy,
oddać do waszej dyspozycji nasz
najcenniejszy budynek, naszą rządową
dziuplę.
Wprawdzie bardziej przypomina ona
beczkę niż okręt, ale zbudowana jest
solidnie i można na niej popłynąć
nawet na koniec świata. Za godzinę
dostarczymy ją na brzeg. Idźcie nad
morze i czekajcie na nas.
Pan Kleks ze łzami w oczach uścisnął
Nadmakarona i opanowując
wzruszenie, powiedział:
– Jesteście prawdziwie szlachetnym i
wspaniałomyślnym narodem.
Cieszymy się, że dostarczyliśmy
waszym dzieciom rozrywki i zabawy.
Niech im nasze świdrowce pójdą na
zdrowie!
– Niech żyje pan Kleks! – zawołał z
uniesieniem Nadmakaron.
A dzieci zaczęły skandować chórem:
– Gluk-glil-gle-gluk-glis! – i tłumnie
odprowadziły podróżników na sam
brzeg morza.
Члены Важной Поварешки покивали
головами и удалились на
совещание. Главмакарон
размышлял, почесывая нос.
Потом он призвал к себе лапшовых
сановников и вполголоса долго в
чем-то убеждал их. Наконец он
обратился к пану Кляксе:
— Достопочтенные гости! Мы
решили отдать вам наше самое
замечательное сооружение —
Правительственное Дупло.
Правда, оно больше похоже на
бочку, чем на корабль, но зато
крепко и надежно. В нем можно
плыть хоть на край света. Через час
мы доставим его на берег. Ступайте
к морю и ждите нас там.
Пан Клякса, с трудом сдерживая
волнение, обнял Главмакарона и
произнес:
— Вы действительно благородные и
великодушные люди!
Мы рады, что доставили
удовольствие вашим детям. Пусть
наши винтолеты пойдут им на
пользу.
— Да здравствует пан Клякса! — в
волнении закричал Главмакарон.
А дети начали хором скандировать:
— Глук-глил-гля-глук-глес-гла! — и
толпой побежали провожать
путешественников до самого берега.
 99

Niebawem w oddali rozległo się głuche Вскоре послышался нарастающий

dudnienie i na ukwieconym wzgórzu
ukazała się olbrzymia beczka. Toczyło
ją czterdziestu czterech Parzybrodów,
a za nimi gromada dziewcząt niosła na
tacach talerze z zupą szczawiową.
гул, и на вершине заросшего холма
показалась огромная бочка. Ее
катили сорок четыре дюжих
вермишельца, а за ними шли
вермишельские девушки, неся
подносы с тарелками щавелевого
супа.

Z zachowaniem największej Соблюдая все меры

ostrożności beczkę spuszczono na предосторожности, бочку медленно
wodę. Po zjedzeniu zupy kapitan wydał опустили на воду, поели щавелевого
komendę: супа, и капитан отдал команду:

– Załoga na stanowiska! — Все по местам!

Wkrótce zjawił się Nadmakaron i Тут на холме появились

Ważna Chochla, a za nimi kilku Главмакарон и Важная Поварешка.
tragarzy, którzy przywieźli na taczkach За ними, еле поспевая, грузчики
zwoje lin wysmarowanych obficie везли на тачках густо просмоленные
żywicą. канаты.

Liny te ze szczytu beczki zarzucano do Взобравшись на бочку, они сбросили

wody. Po chwili wynurzyło się stado канаты в воду. Моментально оттуда
rekinów. вынырнула стая акул.
Żarłocznie wpiły się zębami w liny. Po Акулы жадно впились зубами в
czym nie mogły się już od nich uwolnić, канаты и уже никак не могли от них
bowiem gęsta żywica zlepiła im szczęki освободиться, потому что густая
na podobieństwo ciągutek. смола, как тянучки, склеила им
зубы.

– To jest mój wynalazek – oświadczył z — Это моя идея, — гордо сказал

dumą Nadmakaron. – Rekiny będą was Главмакарон. — Акулы будут тянуть
holowały. A oto żerdź, która zastąpi вас, как на буксире. А вот шест,
wam ster. который заменит вам руль.

Pan Kleks serdecznie pożegnał Пан Клякса сердечно попрощался с

Parzybrodów, wdrapał się na szczyt
beczki i wysunął żerdź naprzód, pod
same nosy, rekinów. Gdy załoga
mocno przytwierdziła do beczki jeden
koniec żerdzi, wtedy do drugiego jej
вермишельцами, влез на бочку и
выдвинул шест вперед, под самый
нос акул. Один конец шеста матросы
надежно прикрепили к бочке, к
другому концу привязали Амбо. Он

końca przywiązał się marynarz Ambo
sznurami, które kołysały go jak
huśtawka.
Na widok tak smakowitego kąska
rekiny szarpnęły pociągając liny i
równocześnie przywiązaną do nich
beczkę, Im szybciej goniły upragniony
żer, tym chyżej ślizgał się po falach
niezwykły statek.
Załoga zeszła na dno beczki, a tylko
pan Kleks stał na wierzchu i spoglądał
w stronę lądu.
„Znowu ruszam w drogę bez
atramentu – myślał ze smutkiem. – Ale
nie tracę nadziei. O, nie!”
Tak, tak moi drodzy. Wielcy ludzie
nigdy nie tracą nadziei.
Rekiny gnały przed siebie jak opętane,
wściekle bijąc ogonami o wodę. Statek неслись вперед. Судно все дальше и
oddalał się coraz bardziej od brzegów
Parzybrocji.
Na wzgórzu widniała jeszcze przez
pewien czas wysoka sylwetka
Nadmakarona, ale niebawem i ona
zniknęła z oczu, a wąski skrawek ziemi
zasnuła mgła.
Przez pierwsze dwa dni żegluga
odbywała się nader sprawnie. Pogoda
sprzyjała, a pomyślna wieja popychała
nawę zgodnie z przewidzianym
kursem.
Ambo kołysał się na końcu żerdzi i
podsycał żarłoczność rekinów, które
nie szczędząc wysiłku pruły fale i niosły
statek z szybkością dwunastu
supełków na godzinę.
100
раскачивался на веревках, как на
качелях.
При виде такого лакомого кусочка
акулы рванулись вперед, натянув
канаты, и бочка тронулась с места. И
чем больше манила их желанная
добыча, тем быстрее скользил по
волнам необыкновенный корабль.
Матросы спустились в трюм.
Только пан Клякса стоял наверху, с
грустью глядя на материк.
«Снова я отправляюсь в путь без
чернил, — подумал он печально. —
Но я не теряю надежды. О нет!»
Да, да, друзья мои, великие люди
никогда не теряют надежды.
Яростно шлепая хвостами, акулы
дальше удалялось от берегов
Вермишелии.
На берегу еще долго маячила фигура
Главмакарона, но вот и он скрылся
из виду, а узкая полоска земли
потонула во мгле.
Первые два дня все шло хорошо.
Погода благоприятствовала
путешественникам, а попутный
ветер гнал корабль по намеченному
курсу.
Амбо, раскачиваясь на конце шеста,
приманивал акул, и они, не щадя
своих сил, рассекали волны и несли
корабль со скоростью двенадцать
узлов.
 101
Pan Kleks zagłębiał się w samoczynną
mapę, stojąc na rękach. Obliczał
odległości. Równocześnie raz po raz
wymachiwał w górze nogami,
wskazując w ten sposób właściwy
kierunek żeglugi.
Kapitan odpowiednio przesuwał żerdź
w prawo lub w lewo i w ten sposób
sterował statkiem. Załoga miała jednak
bardzo kwaśne miny.
Parzybrodzi zaopatrzyli bowiem statek
w dwa zbiorniki zupy szczawiowej i ten
jednostajny posiłek przyprawiał
marynarzy o mdłości. Toteż pan Kleks
musiał co pewien czas odrywać się od
mapy i podnosić Bajdotów na duchu.
– Co za zupa! – wołał głaszcząc się po
brzuchu. – Pyszności! Nigdy nie jadłem
nic równie smacznego. Trzeba być
skończonym durniem, żeby nie
delektować się tak wybornym
smakiem. Bodajbym do końca życia
jadał taką zupę!
Po takich słowach oblizywał się
wysuwając język niemal do połowy
brody, po czym pałaszował dla
przykładu czubaty talerz zupy.
Tymczasem rekiny, pozbawione żeru,
zaczęły stopniowo słabnąć. Po dwóch
dniach mogły zdobyć się już tylko na
pojedyncze zrywy. Resztkami sił
wyskakiwały nad powierzchnię wody w
nadziei, że zdołają wreszcie pochwycić
Amba. Żarłocznie szczerzyły zęby, po
czym z pluskiem opadały na fale.
Пан Клякса, стоя на руках, изучал
автоматическую карту. Время от
времени он ногами указывал
нужное направление.
Тогда капитан передвигал шест то
вправо, то влево и таким образом
управлял судном.
Но матросы ходили с кислыми
физиономиями.
Вермишельцы дали им в дорогу два
бака щавелевого супа, и от этой
однообразной пищи команду уже
мутило. То и дело пану Кляксе
приходилось отрываться от карты,
чтобы приободрить упавших духом
товарищей.
— Что за суп! — восклицал он,
поглаживая себя по животу. —
Пальчики оближешь! В жизни не ел
ничего вкуснее! Надо быть полным
идиотом, чтобы не насладиться
таким вкусным вкусом. Я всю жизнь
буду есть такой суп!
— Говоря это, он облизывался,
высовывая язык чуть не до
середины бороды, а потом для
убедительности уплетал еще полную
тарелку супа.
Тем временем изголодавшиеся
акулы начали понемногу слабеть. К
концу второго дня они лишь
изредка, хищно скаля пасть,
выскакивали из воды в надежде
схватить Амбо, но тут же с шумом
шлепались обратно.
 102
Trzeciego dnia o świcie, kiedy pan
Kleks drzemał jeszcze w hamaku,
pogwizdując przez sen marsza
krasnoludków, na dno statku zbiegł
przerażony kapitan i zawołał:
– Wszyscy na stanowiska! Statek w
niebezpieczeństwie!
Pan Kleks, nie przestając mruczeć i
pogwizdywać, odbił się nogami od
hamaka i dał susa na pokład.
Natychmiast otoczyła go wystraszona
załoga.
Dął straszliwy wicher. Broda pana
Kleksa rozwiewała się jak postrzępiony
żagiel.
Oszalałe z głodu rekiny dostały kręćka i
goniąc za własnymi ogonami,
wprawiały statek w ruch wirowy.
Wśród huku zawiei parzybrodzka
beczka kręciła się na wzburzonych
falach jak karuzela.
Załogę ogarnęła panika. Jeden z
marynarzy zdjął buty i rzucił je w
spienione nurty. Inni odrywali guziki
od marynarskich bluz i ciskali je
rekinom w oczy. Wzmogło to
wściekłość wygłodniałych bestii do
tego stopnia, że wparły się łbami w
lewy bok statku i usiłowały go
wywrócić.
Sytuacja stawała się rozpaczliwa.
Wtedy to właśnie rozległ się potężny
głos pana Kleksa:
На рассвете третьего дня, когда пан
Клякса еще дремал в гамаке,
насвистывая во сне «Марш гномов»,
к нему ворвался испуганный капитан
и закричал:
— Судно в опасности!
Пан Клякса, все еще бормоча и
посвистывая, оттолкнулся ногами от
гамака и одним прыжком очутился
на палубе. Его сразу же обступили
растерянные матросы.
Дул страшный ветер. Борода пана
Кляксы билась на ветру, как
разорванный парус.
Обезумевшие от голода акулы
кружились в погоне за
собственными хвостами и тянули за
собой корабль. В грохоте шторма
бочка, как карусель, крутилась на
бушующих волнах.
Началась паника. Какой-то матрос
снял башмаки и запустил ими в акул.
Другие срывали пуговицы с
матросских толстовок и бросали их
акулам в глаза. Это привело акул в
такую ярость, что они уперлись
лбами в левый борт, пытаясь
перевернуть судно.
Положение становилось
угрожающим.
И вот тогда, заглушая все, прозвучал
голос пана Кляксы:
 103
– Zachować spokój! Kto nie zastosuje
się do moich rozkazów, zostanie
wyrzucony za burtę! Jestem z wami i
potrafię was ocalić! Wszyscy na
stanowiska!
Marynarze natychmiast opanowali Матросы сразу же пришли в себя.
trwogę. Nawet Ambo przestał szczękać Даже Амбо перестал лязгать зубами.
zębami.
– Kapitanie! – grzmiał dalej głos pana
Kleksa. – Zarządzam wylanie do morza
całego zapasu zupy szczawiowej!
Niezwłocznie na rozkaz kapitana ośmiu
rosłych Bajdotów skoczyło w głąb
statku.
Po chwili zupa z obu zbiorników
spływała z burt na wzburzoną wodę.
Zgęstniałe fale opadły. Rekiny poczuły
w pyskach smakowitą strawę i
uspokoiły się. Pożywna zupa
szczawiowa sączyła się im przez
zaciśnięte zęby do wygłodniałych
żołądków.
Pan Kleks jedną ręką uchwycił się
żerdzi i na wydętym przez wiatr
surducie unosił się nad wodą jak balon,
badając sytuację. Po powrocie na
pokład rzekł do kapitana:
– Na rekiny nie możemy już dłużej
liczyć. Wszystkie zapadły na
szczękościsk, owrzodzenie żołądków,
zanik nerek i puchlinę wodną.
Zajrzałem im w oczy. Na dnie oka
każda z nich ma wypisaną swoją
chorobę. Długo nie pociągną. Gdy
dostaną drgawek, zatopią nam statek.
— Прекратить панику! Кто не
выполнит моего приказа, того за
борт! Я с вами и спасу вас! Все по
местам!
— Капитан, — гремел голос пана
Кляксы, — приказываю вылить в
море весь запас щавелевого супа!
Немедля по приказу капитана
восемь рослых сказандцев прыгнули
в трюм.
Через минуту суп из обоих баков
был вылит за борт в бушующее
море. Отяжелевшие волны опали.
Акулы, почувствовав наконец
вкусную пищу, успокоились. Сытный
щавелевый суп просачивался сквозь
стиснутые зубы в их пустые желудки.
Пан Клякса, ухватившись одной
рукой за шест, в надутом ветром
сюртуке болтался над водой, как
воздушный шар, и рассматривал
акул. Вернувшись на палубу, он
сказал капитану:
— Мы больше не можем
рассчитывать на акул. Они все
больны. У одних больше не
разжимаются челюсти, у других —
язва желудка, у третьих — атрофия
почек и водянка. Они долго не
протянут. Когда у них начнутся
судороги, они потопят корабль.
 104
Zupa nie przywróci im sił ani zdrowia.
– Co robić w tej sytuacji? – zapytał
pobladły kapitan.
– Przeciąć liny – oświadczył pan Kleks,
oburącz wyżymając zmoczoną brodę.
Kapitan wyciągnął z pochwy swój
marynarski kordelas, wyostrzył go o
podeszwę buta i poprzecinał liny.
Uwolnione bestie morskie wywróciły
się brzuchami do góry i zniknęły pod
wodą.
Statek pozbawiony balastu, gnany
wiatrem, podyrdał przez fale na
podobieństwo korka. Sztorm ustał.
Zmordowani marynarze poczuli ostry
głód.
– Cóż, zupa szczawiowa nie smakowała
wam – powiedział z przekąsem pan
Kleks. – Teraz przynajmniej nie
będziecie grymasili.
– Jeść! – zawołał Ambo.
– Jeść! – wrzasnęli chórem Bajdoci.
Pan Kleks sięgnął do przepastnych
kieszeni swoich spodni i wyciągnął z
nich garść ocalałych odżywczych
pastylek, które otrzymał na drogę od
Patentoniusza XXIX. Kapitan ustalił
racje dzienne po ćwierć pastylki na
każdego członka załogi.
Суп не вернет им ни сил, ни
здоровья.
— Что же нам делать? — побледнев,
спросил капитан.
— Рубить канаты, — ответил пан
Клякса, обеими руками выжимая
бороду.
Капитан достал из ножен кортик,
наточил его о подошву и перерезал
канаты. Освободившиеся морские
хищники перевернулись вверх
брюхом и скрылись в волнах.
Судно, избавившись от их тяжести,
запрыгало, как поплавок. Шторм
стих. Измученные матросы
почувствовали острый голод.
— Вам же не нравился щавелевый
суп, — ехидно заметил пан Клякса.
— Теперь, по крайней мере, вы не
будете капризничать.
— Есть хочу! — закричал Амбо.
— Есть хотим! — подхватили
сказандцы.
Пан Клякса вытащил из своих
бездонных карманов горсть
оставшихся питательных таблеток,
которые он получил на дорогу от
Патентоника XXIX. Капитан
установил ежедневную норму по
четверти таблетки на каждого.
 105

– Woda nam się kończy – powiedział z — У нас кончается вода, —

troską w głosie. – Nie wiem, czy озабоченно сказал капитан. — Не
przetrzymamy do końca tygodnia. знаю, дотянем ли до конца недели.

Ale pan Kleks tego nie słyszał. Но пан Клякса не слышал его слов.
Nie chciał jeść ani pić, tylko stał naОн не хотел ни есть, ни пить. Он по-
jednej nodze i myślał. Podczas badania прежнему стоял на одной ноге и
rekinów z kieszeni surduta wypadły mu думал. Когда он рассматривал акул,
podarunki Wielkiego Wynalazcy. из его сюртука выпали подарки
Великого Изобретателя.
Dalekowzroczne okulary i maszynka do Волшебные очки и аппарат для
zgadywania myśli poszły na dno. чтения мыслей пошли на дно.
Samoczynna mapa unosiła się w oddali Автоматическая карта плавала где-
na falach. Można było na niej dojrzeć то неподалеку. На ней можно было
jedynie kawałek Morza разглядеть только кусочек
Kormorańskiego i skrawek wyspy, Бакланского моря и часть острова,
która, do połowy obgryziona przez до половины объеденного рыбами и
ryby, przypominała raczej półwysep. напоминавшего теперь полуостров.

Każdy inny popadłby w rozterkę. Любой другой на месте пана Кляксы

Powtarzam – każdy inny. Ale nie pan
Kleks. Ten wielki uczony stał na jednej
nodze i rozmyślał. Broda jego
odchylała się tym razem na południe.
сразу растерялся бы. Да, да, любой
другой. Но не пан Клякса. Этот
великий человек стоял на одной
ноге и думал. А борода его
указывала на юг.

Po pewnym czasie zawołał marynarzy, Он созвал матросов, приказал им

kazał im ustawić w pozycji pionowej
żerdź, do której poprzednio był
uwiązany Ambo, i mocno trzymać w
rękach. Następnie wdrapał się na jej
szczyt i trzymając się jedną ręką, zawisł
w powietrzu.
Wiatr wydął jego obszerny surdut,
kieszenie i kamizelkę jak żagle. Po
chwili statek mknął w kierunku
wskazanym przez brodę pana Kleksa.
Marynarze kurczowo utrzymywali
żerdź w pozycji pionowej, a kapitan
zaintonował pomocniczy hymn
Bajdocji:
поднять шест, к которому раньше
был привязан Амбо, и крепко
держать его. Потом вскарабкался
наверх и, уцепившись одной рукой,
повис в воздухе.
Ветер надул его широкий сюртук,
карманы и жилет, и судно под
парусом устремилось туда, куда
показывала борода пана Кляксы.
Матросы, судорожно сжимая шест, с
трудом удерживали его в
вертикальном положении, а капитан
запел гимн Сказандии:
 106

Kiedy siły swe podwajasz, Эту песню подхватите,

Brzmi donośniej hasło to: Пусть услышит нас весь свет!

Niech nam żyje Wielki Bajarz Правь, Великий наш Сказитель,

Sto lat, sto lat, sto lat, sto! Много, много, много лет.

Wszyscy ochoczo podchwycili tę Все с радостью подхватили эту

wspaniałą pieśń na cześć Wielkiego
Bajarza, po czym zapadła cisza. Każdy z
Bajdotów starał się ułożyć w myśli
swoją codzienną bajkę.
великолепную песню в честь
Великого Сказителя, потом
наступила тишина. Каждый
принялся сочинять свою
ежедневную сказку.

Kiedy zapadła noc, pan Kleks zsunął się С наступлением ночи пан Клякса по
po żerdzi na dół, a załoga udała się na шесту спустился вниз, а команда
spoczynek. удалилась на отдых.

– Ja zostaję na wachcie – oświadczył — Я остаюсь на вахте, — заявил пан

pan Kleks. – Umiem spać z otwartymi Клякса, — я умею спать с открытыми
oczami, a poza tym lubię przyglądać się глазами, к тому же я очень люблю
księżycowi. смотреть на луну.
Mój profesor z Salamanki nauczył mnie Мой учитель в Саламанке научил
posługiwać się siłą przyciągania меня использовать силу лунного
księżyca w żegludze dalekomorskiej. притяжения в дальних плаваниях.

Niebawem w głębi statku rozległo się Вскоре из трюма донесся храп

chrapanie dwudziestu siedmiu
marynarzy. Tylko kapitan opowiadał
przez sen bajkę o rekinie, któremu
popsuł się ząb, więc zaplombował go
sobie złotą rybką.
двадцати пяти матросов. Только
капитан бормотал во сне сказку о
том, как у акулы заболел зуб и она
запломбировала его золотой
рыбкой.

Pan Kleks czuwał na pokładzie, А пан Клякса бодрствовал на палубе,

zapatrzony w księżyc. Tuż po północy вглядываясь в луну. В полночь он
dostrzegł na nim odbicie заметил на ней отражение шхуны,
trójmasztowca, którego żagle podobne паруса которой были похожи на три
były do trzech obłoków. облачка.
 107

Na podstawie pobieżnych obliczeń pan Быстро прикинув в уме, пан Клякса

Kleks ustalił kurs trójmasztowca, jego определил курс шхуны, ее
odległość oraz przeciętną szybkość. расстояние от вермишельской бочки
и среднюю скорость.

„O piątej piętnaście zobaczymy go z «В пять пятнадцать мы увидим ее с

prawej burty – pomyślał. – O piątej правого борта, — подумал он. — В
czterdzieści pięć będziemy go mieli na пять сорок пять мы будем от нее на
odległość głosu. O piątej trzeba zrobić расстоянии голоса. В пять нужно
pobudkę.” будить команду!»

Pomyślawszy tak, pan Kleks rozłożył na Приняв такое решение, пан Клякса
pokładzie swój surdut i mruknął do расстелил на палубе сюртук и
siebie: буркнул под нос:

– Teraz Ambroży spać się położy. — А теперь Амброжи спать ложится

тоже.

Wielki uczony lubił niekiedy na Великий ученый любил иногда

osobności mówić do rymu. поговорить сам с собой в рифму.

Chmury przysłoniły księżyc. W nocnej Тучи закрыли луну. В ночной тишине

ciszy słychać było jedynie chrapanie слышался только храп сказандцев,
Bajdotów, paplaninę kapitana i plusk бормотание капитана и плеск волн.
fal. Na powierzchni morza błyskały На поверхности моря кое-где
gdzieniegdzie elektryczne ryby. Pan поблескивали электрические рыбы.
Kleks rozciągnął się na surducie i zasnął Пан Клякса растянулся на сюртуке и
z otwartymi oczami. уснул с открытыми глазами.

PRZYLĄDEK APTEKARSKI Аптечный полуостров

Punktualnie o godzinie piątej czasu Ровно в пять часов матросов
śniadaniowego poderwał marynarzy разбудила команда:
doniosły głos:

– Pobudka! Wstać! — Подъем! Вставайте!

Gdy załoga wyległa na pokład, pan Экипаж выстроился на палубе, и пан

Kleks rozczesał palcami brodę i Клякса, поглаживая бороду,
uroczyście oznajmił: торжественно произнес:

– Kapitanie! Marynarze! Bajdoci! Za — Капитан! Матросы! Сказандцы!

chwilę ujrzycie na widnokręgu Через минуту на горизонте

zbliżający się trójmasztowiec. Nie
ustaliłem jeszcze, pod jaką płynie
banderą.
Znam wielu kapitanów żeglugi
dalekomorskiej. Trójmasztowiec
najprawdopodobniej przyjmie nas na
swój pokład i będziemy szczęśliwie
kontynuować naszą wyprawę.
Atrament przede wszystkim! Spocznij!
Po tym przemówieniu załoga dostała
swoją porcję odżywczych pastylek,
popiła resztą wody i oddała się
zwykłym zajęciom.
Morze było spokojne i gładkie jak Море было спокойное и гладкое, как
jezioro. Śpiewające ryby od czasu do озеро. По временам поющие рыбы
czasu wysuwały na powierzchnię
owalne pyszczki i wtedy rozlegały się
ciche dźwięki, przypominające
bzykanie komarów lub tony pozytywki.
Zgodnie z zapowiedzią pana Kleksa, po
pewnym czasie na tle tarczy
wschodzącego słońca ukazały się trzy
rozpięte żagle, połyskujące bielą i
srebrem.
Marynarze pobiegli na dziób statku i
wrzeszczeli wniebogłosy, wymachując
rękami:
– O, hej! SOS! Cip, cip, cip! Na pomoc!
Pan Kleks przerwał te niepoczytalne
okrzyki i zarządził zbiórkę. Kazał
marynarzom ustawić się w piramidę,
wdrapał się na jej szczyt i w milczeniu
zaczął wpatrywać się w dal.
108
покажется корабль. Я еще не
установил, под каким флагом он
плывет.
Я знаю многих капитанов дальнего
плавания. Корабль, вероятно,
примет нас на борт, и мы
благополучно продолжим нашу
экспедицию. Чернила прежде всего!
Вольно!
Затем матросы получили по порции
питательных таблеток, допили
остатки воды и принялись за свои
обычные занятия.
высовывали из воды овальные
мордочки, и тогда раздавались
тихие звуки, словно где-то рядом
пищал комар или играла
музыкальная шкатулка.
Как и предсказывал пан Клякса, в
назначенное время на фоне
восходящего солнца показались три
серебристых, надутых ветром
паруса.
Матросы сбежались на нос корабля
и, размахивая руками, заорали что
есть мочи:
— Эй! На помощь! О-го-го! Цып-цып-
цып!
Пан Клякса приказал матросам
замолчать и собрал команду. Он
построил матросов пирамидой, сам
вскарабкался наверх и молча стал
всматриваться в даль.

Wszyscy znamy doskonale
wynalazczość wielkiego uczonego. Tym
razem pan Kleks zrobił zeza do środka i
skrzyżował spojrzenia, dzięki czemu
podwoił siłę wzroku.
Po chwili Bajdoci usłyszeli jego
urywane słowa:
– Widzę… Na pokładzie uwijają się
postacie w bieli… Bandera… Nie mogę
dojrzeć… Tak, tak! Teraz widzę… Trupia
główka. Muszę przyjrzeć się
dokładniej… Rzeczywiście… Trupia
główka… Rozumiem… Statek
korsarski… Wezmą nas do niewoli i
będą żądali okupu… Nie trząść się, do первый стану пленником пиратов.
stu piorunów! Nie ja pierwszy stanę się
jeńcem korsarzy… Przed wiekami
spotkało to samo Juliusza Cezara…
Który tam się kiwa? Nie bać się!
Ambroży Kleks jest z wami… Co?… Nie
wiecie, kto to był Juliusz Ce…
Zdania tego, niestety, pan Kleks nie
zdołał dokończyć. Marynarzy obleciał
nagle taki strach, że piramida
zachwiała się, a nasz uczony runął
przez burtę do morza i zniknął w
topieli.
Niebawem jednak wypłynął na
powierzchnię, wypuszczając z ust
fontanny wody jak wieloryb. Obok
niego zjawiły się nagle dwie ryby-piły.
– Przepiłują go! – wrzasnął
rozpaczliwie bosman Terno.
– Człowiek za burtą! – krzyknął kapitan
stosownie do obowiązujących
przepisów.
109
Нам уже известна необыкновенная
изобретательность великого
ученого. На этот раз он скосил
зрачки к носу, слил два взгляда в
один, и сила зрения удвоилась.
Через минуту сказандцы услышали
отрывистые слова:
— Вижу… На палубе люди в белом…
Флаг… Не могу разглядеть… Ага!
Теперь вижу… Так оно и есть…
Череп… Понятно… Корабль
пиратский… Пираты возьмут нас в
плен и потребуют выкупа… Не
тряситесь, черт побери!… Не я
Много лет назад то же самое
случилось с Юлием Цезарем…
Кто там дрожит? Не бойтесь!
Амброжи Клякса с вами!… Что? Вы
не знаете, кто такой Юлий Це…?
К сожалению, эту фразу пан Клякса
не успел закончить. Матросов вдруг
охватил такой страх, что пирамида
зашаталась, наш ученый рухнул за
борт и исчез в пучине.
Однако он тут же выплыл на
поверхность, выпуская изо рта
фонтаны воды, как кит. Вдруг рядом
с ним появились две рыбы-пилы.
— Они его перепилят! — отчаянно
завопил боцман Терно.
— Человек за бортом! — как
полагается в таких случаях, крикнул
капитан.

Ale zanim ktokolwiek zdążył rzucić się
na ratunek, pan Kleks ze zwinnością
wprawnego jeźdźca wskoczył na
grzbiet jednej z ryb, chwycił ją za
płetwy i zmusił do przebicia piłą
drugiego napastnika. Następnie
podpłynął do statku, kazał spuścić
żerdź i wdrapał się po niej na pokład.
– Nie ma nic zdrowszego niż kąpiel
morska – oświadczył wesoło.
Tymczasem trójmasztowiec zbliżył się
już na tyle, że można było rozróżnić na
nim poszczególne postacie, odziane w
białe kitle.
– Wyglądają jak lekarze albo
sanitariusze – zauważył kapitan.
– Dostrzegam wyraźnie nazwę statku!
– zawołał Ambo.
– Nie drzyj się, bo mi bębenki w uszach
popękają – skarcił go pan Kleks.
– Od dawna widzę napis na kadłubie.
Statek nazywa się „Pigularia”.
Gdy trójmasztowiec podpłynął na
odległość głosu, kapitan przy pomocy
ramion zasygnalizował:
– Potrzebujemy pomocy. Czy jesteście
statkiem korsarskim?
Z „Pigularii” człowiek w białym kitlu
odpowiedział machając dwiema
chorągiewkami:
110
Но, прежде чем кто-либо успел
броситься на помощь, пан Клякса с
ловкостью заправского наездника
вскочил верхом на одну из рыб и
заставил ее перепилить другую.
Затем он подплыл к кораблю,
приказал спустить шест и взобрался
по нему на палубу.
— Нет ничего полезнее морского
купания, — весело сообщил он.
Тем временем шхуна приблизилась
уже настолько, что на ней можно
было разглядеть людей в белых
халатах.
— Они похожи на врачей или
санитаров, — заметил капитан.
— Ясно вижу название корабля! —
закричал Амбо.
— Не кричи, у меня барабанные
перепонки лопнут! — осадил его пан
Клякса.
— Я уже давно вижу надпись на
борту. Шхуна называется «Пилюля».
Когда корабль подошел поближе,
капитан, размахивая руками,
просигналил:
«Нуждаемся в помощи. Вы пираты?»
С «Пилюли» человек в белом халате
ответил двумя флажками:
 111
– Jesteśmy okrętem flagowym
najmiłościwiej nam panującego
magistra Pigularza II udzielnego
Prowizora Przylądka Aptekarskiego i
Obojga Farmacji.
Przyjmiemy was na pokład „Pigularii”.
Trzymajcie się nawietrznej strony.
Zaczynamy manewrować.
Podpływamy!
– Niech żyje Pigularz II! – zawołał
kapitan.
– Niech żyje! – podchwycili Bajdoci.
– Rozumiem – rzekł po namyśle pan
Kleks. – Trupia główka to znak
używany przez aptekarzy do
oznaczania leków trujących i
niebezpiecznych. Z korsarzami łatwiej
byłoby się dogadać. Ale trudno, nie
mamy wyboru.
„Pigularia”, korzystając z łagodnej
bryzy, zbliżyła się do statku Bajdotów i
oparła się burtą o burtę.
– Przesiadamy się – powiedział pan
Kleks, po czym pierwszy dał susa na
pokład trójmasztowca.
Za nim gęsiego ruszyła załoga beczki, a
na końcu kapitan. Po chwili rządowa
dziupla Parzybrodów, pusta i żałosna,
samotnie kołysała się na falach.
Na „Pigularii” naszych podróżników
przyjęto nader uprzejmie.
«Мы флагманский корабль
всемилостивейшего Магистра
Микстурия II, Удельного Провизора
Аптечного полуострова и обеих
Рецептурий.
Принимаем вас на борт „Пилюли“.
Держитесь наветренной стороны.
Начинаем маневрировать.
Подходим».
— Слава Микстурию Второму! —
закричал капитан.
— Слава! — подхватили сказандцы.
— Понятно, — поразмыслив, сказал
пан Клякса. — Череп — это просто
символ ядовитых лекарств в аптеках.
С пиратами было бы легче
договориться. Но ничего не
поделаешь, у нас нет выбора.
«Пилюля», воспользовавшись
легким бризом, приблизилась к
судну сказандцев и встала с ним
борт о борт.
— Пересаживаемся! — крикнул пан
Клякса и первым прыгнул на палубу
шхуны.
Вслед за ним гуськом двинулся
экипаж бочки. Последним сошел
капитан. Через минуту
Правительственное Дупло
вермишельцев одиноко качалось на
волнах.
На «Пилюле» наших
путешественников встретили весьма
радушно.
 112

Obie załogi ustawiły się na pokładzie Обе команды выстроились на

naprzeciwko siebie i obaj kapitanowie
statków oddali sobie należne honory.
Pan Kleks stał z boku i bacznie
przyglądał się ceremonii. Wszyscy
poddani Pigularza II odziani byli w
czyste białe kitle. Twarze ich zdobiły
wąsiki i krótkie bródki, przystrzyżone w
kształcie klina. Bił od nich ostry zapach
ziół leczniczych.
палубе, и капитаны кораблей
оказали друг другу положенные
почести.
Пан Клякса стоял в стороне и с
любопытством наблюдал за
церемонией. Все подданные
Микстурия II были одеты в
белоснежные халаты. Лица их
украшали узкие короткие бородки,
постриженные клином. От людей
исходил резкий запах
лекарственных трав.

Po zakończeniu wstępnej prezentacji По окончании торжественной

na pokład wszedł paradnym krokiem
Pierwszy Admirał Floty w pióropuszu
na głowie i w kitlu ozdobionym złotymi
galonami. Skłonił się przed panem
Kleksem i rzekł po łacinie:
церемонии на палубу парадным
шагом вышел Первый Адмирал
Флота в халате, расшитом золотыми
галунами, и с султаном на голове.
Он поклонился пану Кляксе и сказал
по-латыни:

– Jestem Alojzy Bąbel, wychowanek — Я Алойзи Волдырь, воспитанник

słynnej Akademii Ambrożego Kleksa. знаменитой академии пана Кляксы.

Zagrzmiały trąby, rozległy się hymny Запели фанфары. Зазвучали гимны

Bajdocji oraz Obojga Farmacji, a także
Сказандии и Аптечного полуострова,
prywatny hymn naszego uczonego. а также личный гимн нашего
ученого.
On sam stał dumnie wyprostowany, z Он стоял, гордо выпрямившись,
wypiętym brzuchem. Gdy przebrzmiały выпятив живот. Когда отгремели
hałaśliwe dźwięki hymnów, powiedział последние звуки, он взволнованно
wzruszonym głosem: сказал:

– Jam jest Ambroży Kleks. — Я Амброжи Клякса.

Pierwszy Admirał Floty objął go za Первый Адмирал сердечно обнял

szyję i serdecznie ucałował w obydwa его и поцеловал в обе щеки.
policzki.
 113

– Pamiętam cię – powiedział z — Я тебя помню, — растрогался пан

uśmiechem rozrzewnienia pan Kleks. –
Pewnego dnia za karę odkręciłem ci
głowę, nogi oraz ręce i zamknąłem w
walizce. Dawne to czasy, mój drogi
Alojzy.
Клякса. — Когда-то в наказание я
открутил тебе руки, ноги и голову и
запер в чемодан. Давненько это
было, мой милый Волдырь!

– Panowie – zawołał Pierwszy Admirał — Друзья, — воскликнул Первый

Floty – zajmijcie się naszymi gośćmi! Адмирал Флота, — займитесь
Panie profesorze, proszę wyświadczyć нашими гостями! Дорогой
mi zaszczyt i zjeść ze mną obiad. профессор, прошу оказать мне честь
пообедать со мной.

Po tych słowach ujął pod ramię pana Он взял пана Кляксу под руку и
Kleksa i poprowadził go do kajuty проводил его в адмиральскую
admiralskiej. каюту.

Tam każdy z nich opowiedział swoje Им было что рассказать друг другу
dzieje, jako że nie widzieli się od lat — ведь они не виделись около
trzydziestu. тридцати лет.

W toku rozmowy pan Kleks dowiedział Пан Клякса узнал о том, как полвека
się o założonym przed pół wiekiem назад было основано государство
państwie farmaceutów, które фармацевтов, куда съехались
zaludniono aptekarzami z różnych аптекари из разных стран.
krajów.
Obecnie, pod berłem Pigularza II, Теперь под руководством
opracowywane są wszelkie najnowsze Микстурия II здесь разрабатываются
leki: pigułki, krople, maści i mikstury, w всевозможные новейшие лекарства
które Przylądek Aptekarski zaopatruje — таблетки, капли, мази и микстуры
apteki i drogerie całego świata. — и посылаются в аптеки всего
мира.

– Ale my tu sobie gadu, gadu, a — Но мы, кажется, заболтались, а

tymczasem obiad stygnie – rzekł наш обед стынет, — сказал наконец
wreszcie Pierwszy Admirał Floty. – Первый Адмирал Флота. — Стюард,
Steward! Proszę podawać. можно подавать!

Obiad, którym uraczono pana Kleksa, Их обед состоял из весьма

składał się z dań nader osobliwych. Po оригинальных блюд. На первое —
zupie z dziurawca podano bitki z суп из подорожника, на второе —
aloesu w sosie rumiankowym oraz битки из столетника в ромашковом
 114

sałatę z kwiatu lipowego, a na deser соусе и салат из липовых цветов, а

racuszki z siemienia lnianego polane на третье — оладьи из льняных
sokiem miętowym. семян, политые ментоловым соком.
Под конец подали напиток из хвоща
и шалфея.

Na zakończenie obiadu wniesiono После обеда Первый Адмирал Флота

napój ze skrzypu i szałwi. Po obiedzie закурил оздоровительную папиросу
Pierwszy Admirał Floty zapalił и, затянувшись несколько раз,
papierosa dla astmatyków, zaciągnął сказал:
się kilka razy i rzekł:

– Wracamy właśnie z podróży dookoła — Мы возвращаемся из

świata. Sprzedaliśmy nasze leki, a кругосветного путешествия. Мы
zakupiliśmy zioła lecznicze, które продали партию лекарств и
stanowią wyłączne pożywienie naszej закупили лечебные травы, которыми
ludności. Są zdrowe i bardzo smaczne. питается население нашей страны.
Nieprawdaż, panie profesorze? Это полезно и очень вкусно. Вы
согласны, дорогой профессор?

– Hm… tak… owszem… – odparł — Гм… да, конечно… — любезно

uprzejmie pan Kleks zapijając cierpkim ответил пан Клякса, запивая терпким
napojem gorycz pozostałą w ustach po напитком горечь, оставшуюся во рту.
obiedzie.

Jak przystało na człowieka dobrze Как полагается хорошо

wychowanego, wyraził uznanie dla воспитанному человеку, он
admiralskiej kuchni, ale jednocześnie похвалил адмиральскую кухню, но с
ze smutkiem pomyślał o Bajdotach. тоской подумал о сказандцах.

Pogardzana przez nich zupa Надоевший им щавелевый суп мог

szczawiowa mogłaby dziś uchodzić za тут сойти за королевское лакомство.
przysmak iście królewski.

Miłą pogawędkę starych znajomych Дружескую беседу старых знакомых

przerwał kapitan „Pigularii”, meldując прервал капитан «Пилюли»,
Pierwszemu Admirałowi Floty, że доложивший, что уже показались
widać już brzegi Przylądka берега Аптечного полуострова.
Aptekarskiego i Obojga Farmacji.

– Wyjdźmy na pokład – zaproponował
pan Kleks, albowiem dusił go dym z
papierosów dla astmatyków.
Istotnie, trójmasztowiec szybko zbliżał
się do portu. Na odległym wzgórzu
widniało miasto. Szklane budowle
połyskiwały w promieniach
zachodzącego słońca.
W pewnej chwili orkiestra zagrała tusz.
Trójmasztowiec majestatycznie
wpłynął do portu.
Stolica państwa zabudowana była
długimi szklanymi pawilonami, które
na podobieństwo gwiazdy zbiegały się
przy centralnym placu.
Stał na nim pomnik Magistra Pigularza
I, założyciela miasta i odkrywcy
witamin. W pawilonach wytwarzano
leki, natomiast izby mieszkalne
znajdowały się w podziemiach.
Zresztą ludność Przylądka
Aptekarskiego wynosiła zaledwie 5555
osób, w tym 555 kobiet. Resztę
stanowili mężczyźni.
Dzieci w ogóle nie było. Magister
Pigularz II wynalazł tabletki
odmładzające, dzięki którym ludność
utrzymywała się stale i niezmiennie w
tym samym wieku.
Dlatego też zmiana pokoleń stała się
zbędna, a dzieci – niepotrzebne.
Ludności ani nie ubywało, ani nie
przybywało.
115
— Может, выйдем на палубу? —
предложил пан Клякса, который
задыхался от папиросного дыма.
Шхуна быстро приближалась к
гавани. Издалека был виден город,
раскинувшийся на холме. Его
стеклянные здания поблескивали в
лучах заходящего солнца.
Наконец оркестр заиграл туш, и
корабль величественно вошел в
порт.
Столица государства была застроена
длинными стеклянными
павильонами, сходившимися
наподобие звезды к центральной
площади.
Здесь стоял памятник Магистру
Микстурию II, основателю города и
первооткрывателю витаминов. В
павильонах изготовлялись
лекарства, а жилые помещения
находились под землей.
Впрочем, население Аптечного
полуострова насчитывало всего
лишь 5555 человек, из них 555
женщин. Остальные были мужчины.
Детей вообще не было. Магистр
Микстурий II изобрел
омолаживающие таблетки, и
население страны оставалось
неизменно в одном и том же
возрасте.
Поэтому смена поколений стала
ненужной, а дети — лишними.
Народу не убывало и не прибывало.

Okazało się jednak, że tabletki
odmładzające są ściśle strzeżone, a
sekret produkcji znany jest wyłącznie
władcy tego kraju.
– Czemu nie chcecie swym
wynalazkiem uszczęśliwić ludzi na
całym świecie? – zapytał pan Kleks
jednego z dygnitarzy Obojga Farmacji.
– To całkiem proste – odrzekł — Но это же понятно, — ответил тот.
zagadnięty. – Nie chcemy, aby również
w innych krajach dzieci stały się
niepotrzebne. Świat bez dzieci byłby детей был бы так же скучен, как наш
smutny jak nasz przylądek.
Mówiąc to, dygnitarz połą kitla otarł
łzę i ciężko westchnął.
Wróćmy jednak do Pierwszego
Admirała Floty.
Po przybyciu do stolicy zaprowadził on
niezwłocznie pana Kleksa do pałacu
Magistra Pigularza II.
Był to władca smutny i poważny. Jego
biały kitel zdobiły haftowane złotem
godła aptekarskie, a na głowie
spoczywał wieniec z liści senesowych.
W dłoni, zamiast berła, trzymał wielki
termometr do mierzenia temperatury.
– Miło mi powitać tak słynnego
uczonego – przemówił Pigularz II. –
Pozwól, czcigodny gościu, że na dowód
szczególnego wyróżnienia osobiście
zmierzę ci temperaturę.
Mówiąc to, wsunął panu Kleksowi
termometr pod pachę.
116
Омолаживающие таблетки
находились под строгой охраной, а
секрет их производства был
известен только правителю страны.
— Почему вы не хотите осчастливить
своим открытием все человечество?
— спросил пан Клякса у одного из
сановников.
— Мы не хотим, чтобы в других
странах перевелись дети. Мир без
полуостров.
Сказав это, сановник полой халата
утер слезы и тяжело вздохнул.
Но вернемся к Первому Адмиралу
Флота.
По прибытии в столицу он
немедленно проводил пана Кляксу
во дворец Магистра Микстурия II.
Это был скучный и серьезный
правитель. На его голове покоился
лавровый венок, а халат украшал
вышитый золотом аптекарский герб.
В руках вместо жезла он держал
большой градусник.
— Я рад видеть у себя столь
знаменитого ученого, — сказал
Микстурий II. — Позволь,
высокочтимый гость, я лично в знак
особого уважения измерю тебе
температуру.
И он сунул градусник под мышку
пану Кляксе.
 117
– Trzydzieści siedem i jeden…
Ochmistrzu, proszę poczęstować
naszego gościa aspiryną i dać mu do
popicia wywar z kwiatu dziewanny.
Po wychyleniu tej zwyczajowej czary
przyjaźni Pigularz II w otoczeniu świty
udał się z panem Kleksem na
zwiedzanie miasta. Na pałacowym
dziedzińcu dołączyli do nich pozostali
bajdoccy goście.
Gdy stanęli na centralnym placu,
Udzielny Prowizor poinformował, że
plac ten nosi nazwę Obojga Farmacji,
stosownie do podziału leków na stałe i
płynna. Następnie wskazał
termometrem szklane pawilony i
udzielił dalszych wyjaśnień:
– W każdym pawilonie wytwarza się
określoną kategorię leków. W tym oto
wyrabiamy krople, poczynając od
walerianowych, a kończąc na kroplach
do oczu. W następnym produkujemy
oleje – rycynowy, lniany, kamforowy i
tym podobne. W następnym – maści i
smarowidła. Dalej – wywary z ziół.
W tym najwyższym gmachu w kształcie
młyna przyrządzamy proszki w stanie
sypkim. W następnym pigułki, pastylki i
tabletki. W tamtym zaś – cukierki
ślazowe i eukaliptusowe od kaszlu. I
tak dalej, i tak dalej.
Wejdźmy jednak do środka.
Oszklone drzwi pawilonu rozwarły się
na oścież i cały orszak znalazł się w
ogromnej hali, gdzie kilkadziesiąt
kobiet zajętych było rozlewaniem do
— Тридцать семь и одна…
Дворецкий, угостите нашего гостя
аспирином и дайте нам отвар из
медвежьих ушек.
Осушив традиционную чашу
дружбы, Микстурий II в
сопровождении свиты отправился
показывать пану Кляксе город. На
улице к ним присоединились
остальные сказандцы.
Вскоре они очутились на
центральной площади.
Указывая градусником на
стеклянные павильоны, Удельный
Провизор сказал:
— В каждом павильоне
производится определенный вид
лекарств. Вот в этом мы делаем
капли, от валерьяновых до глазных.
В следующем павильоне — масла:
касторовое, льняное, камфарное и
другие. Дальше — мази и
притирания. Еще дальше — отвары
из трав.
А вон в том, самом высоком
павильоне, похожем на мельницу,
мы изготовляем порошки. А вот в
этом — пилюли, пастилки и
таблетки. А в том — мальвовые и
эвкалиптовые конфеты от кашля. И
так далее, и так далее.
Но войдемте внутрь.
Застекленные двери павильона
распахнулись настежь, и весь
кортеж оказался в огромном зале,
где несколько десятков женщин
 118
buteleczek różnokolorowych
specyfików, wywarów i mikstur.
Wszystkie te kobiety były w
jednakowym wieku, miały na sobie
białe kitle i wyglądały tak samo jak
mężczyźni. Różniły się od nich jedynie
tym, że nie miały zarostu.
Podczas gdy goście zwiedzali pawilon i
oglądali najnowsze urządzenia,
młodsza służba farmaceutyczna
roznosiła na tacach napoje ziołowe.
Bajdoci krzywili się nieprzyzwoicie.
Tylko pan Kleks dla ratowania sytuacji
wychylał jedną szklankę po drugiej i
udawał ukontentowanie.
Nagle w oczach jego pojawił się
czerwony błysk, co wskazywało na
wielkie wzburzenie uczonego. Roztrącił
otaczających go Bajdotów, podbiegł do
jednej z tac i porwał stojącą na niej
szklankę.
– Mam… Mam to, czego szukałem! –
krzyknął głośno.
Szklanka wypełniona była po brzegi
granatowoczarnym płynem.
– Atrament! – wołał pan Kleks. –
Prawdziwy atrament! Podajcie mi
papier i pióro!
– Niestety – rzekł Pierwszy Admirał
Floty. – Jest to wywar z korzenia
siedmioróżdżki.
разливали в бутылочки
разноцветные снадобья, микстуры и
капли.
Все эти женщины в белых халатах
были одного возраста и выглядели
совсем как мужчины. Только бород
у них не было.
Пока гости осматривали новое
оборудование, младшие служащие
разносили на подносах
прохладительные напитки из трав.
При виде этих напитков сказандцы
неприлично кривились. Только пан
Клякса, чтобы спасти положение,
осушал один бокал за другим и
делал вид, что ему напитки
нравятся.
Вдруг глаза его ярко заблестели.
Растолкав сказандцев, пан Клякса
подбежал к одному из подносов и
схватил стоявший на нем стакан.
— Есть!… Вот то, что я искал! —
воскликнул пан Клякса.
Стакан был до краев наполнен
иссиня-черной жидкостью.
— Чернила! — не унимался пан
Клякса. — Настоящие чернила!
Дайте перо и бумагу!
— Увы! — воскликнул Первый
Адмирал Флота. — Это отвар корня
семицвета.

Wygląda jak atrament, ale brak mu
trwałości. Posiada bowiem tę
właściwość, że po ochłodzeniu ulatnia
się i znika.
Mówiąc to, wziął szklankę z rąk pana
Kleksa i całą jej zawartość wylał na
kamienną posadzkę. Gorący płyn rozlał
się czarną strugą, ale już po chwili растеклась черными струйками, но
uniósł się w górę w kształcie
granatowej mgiełki, po czym zniknął
nie pozostawiając najmniejszego śladu.
– Niech diabli porwą wszystkie
siedmioróżdżki – jęknął pan Kleks. – A
wy, farmaceutyczne mądrale, czym
piszecie? Mlekiem? Czy może wodą?
Nikt nie spodziewał się takiego
wybuchu gniewu. Zresztą pan Kleks
natychmiast się zreflektował, stanął na
jednej nodze i w tej skromnej pozycji
prosił gospodarzy o przebaczenie.
– Powiedz, Alojzy, mój dawny uczniu,
czym piszecie? – zapytał już całkiem
spokojnie.
– W ogóle nie piszemy – odparł
Pierwszy Admirał Floty. – Pisanie jest
godne gryzipiórków, lecz nie
farmaceutów.
Po prostu każdy z nas w swoim dziale
zna na pamięć tysiąc dwieście recept. I
to nam wystarcza.
Pan Kleks błyskawicznie pomnożył
5555 przez tysiąc dwieście.
119
Он похож на чернила, но очень
неустойчив и при охлаждении
испаряется.
Алойзи взял стакан из рук пана
Кляксы и выплеснул горячую
жидкость на каменный пол. Она
сразу же синим облачком поднялась
вверх и исчезла, не оставив ни
малейшего следа.
— Черт бы побрал все эти
семицветы! — простонал пан
Клякса. — Чем же вы, аптечные
головы, пишете? Молоком? Или,
может быть, водой?
Никто не ожидал от него такой
вспышки гнева. Но пан Клякса взял
себя в руки, встал на одной ноге и в
такой смиренной позе попросил
прощения у хозяев.
— Скажи, Алойзи, мой старый
ученик, чем вы пишете? — спросил
он, совсем успокоившись.
— Мы вообще не пишем, — ответил
Первый Адмирал Флота. — Это
занятие пристало канцелярским
крысам, но не нам, фармацевтам.
Просто каждый из нас знает в своей
области на память тысячу двести
рецептов. Этого нам вполне
достаточно.
Пан Клякса моментально помножил
5555 на 1200.
 120
– Sześć milionów sześćset sześćdziesiąt
sześć tysięcy – oświadczył z podziwem.
– To rzeczywiście wystarczy.
– Ochmistrzu – rzekł Pigularz II –
proszę poczęstować naszych gości
chininą i dać im do popicia nalewkę na
agawie.
Podczas gdy roznoszono tace, Pierwszy
Admirał nachylił się do ucha pana
Kleksa i rzekł poufnie:
– Czcigodny profesorze… Jesteśmy
genialnymi farmaceutami, ale brak
nam doświadczonych marynarzy.
Chciałbym zwerbować pięciu Bajdotów
do mojej floty. Proszę mi w tym
dopomóc.
– Chyba zwariowałeś, Alojzy – żachnął
się pan Kleks. – Spójrz na ich
wykrzywione twarze i zapadnięte
brzuchy… Pozdychaliby jak muchy na
tych waszych ziółkach…
Do takiego wiktu trzeba zaprawiać się
od dziecka. Wybij to sobie z głowy,
Alojzy.
I gniewnie prychając wielki uczony
odwrócił się plecami do swego
wychowanka na znak, że nie zamierza
więcej na ten temat rozmawiać. Gdyby
się nie był odwrócił, dostrzegłby na
twarzy Pierwszego Admirała wyraz
takiej złośliwości i szyderstwa, że na
pewno miałby się od tej chwili na
baczności.
— Шесть миллионов шестьсот
шестьдесят шесть тысяч! — объявил
он с восхищением. — Да, этого
наверняка должно хватить.
— Дворецкий, — сказал Микстурий
II, — подайте гостям хинина и
настойку агавы.
Пока разносили подносы, Первый
Адмирал Флота наклонился к пану
Кляксе и доверительно прошептал
на ухо:
— Уважаемый профессор… Мы
гениальные фармацевты, но нам не
хватает опытных моряков. Я хотел
бы завербовать пятерых сказандцев
для моего флота. Помогите мне.
— Ты сошел с ума, Алойзи! —
возмутился пан Клякса. — Посмотри
на их кислые физиономии и
ввалившиеся животы… Они
перемрут, как мухи, от ваших травок.
К такой кухне нужно привыкать с
детства. Выкинь это из головы,
Алойзи.
И, гневно фыркнув, он повернулся
спиной к своему воспитаннику в
знак того, что не намерен
разговаривать на эту тему. И
поэтому пан Клякса не заметил на
лице Первого Адмирала выражения
злобы и коварства, иначе с этой
минуты он вел бы себя осторожнее.
 121
Istotnie, trudno jest uwierzyć w to, co
stało się potem.
Pod wieczór pan Kleks postanowił
opuścić Przylądek Aptekarski i
wyruszyć w dalszą drogę. Ale wtedy
okazało się, że pięciu Bajdotów
zniknęło jak kamfora.
Długotrwałe poszukiwania nie dały
rezultatu.
– Proszę mnie zaprowadzić do
Udzielnego Prowizora – zażądał
wreszcie pan Kleks.
– Udzielny Prowizor, Magister Pigularz
II, nie chce być nadal niepokojony
przez cudzoziemców, którzy nie
potrafili ocenić jego gościnności –
oświadczył Pierwszy Admirał z
szyderczym uśmiechem.
– Co to wszystko znaczy? – krzyknął
groźnie pan Kleks. – Proszę o
natychmiastowe wyjaśnienie. Znów
zaczynasz swoje dawne sztuczki,
Alojzy!
– Tak, tak! Zaczynam! – zawołał
zuchwale Alojzy Bąbel. – Chce pan
zobaczyć swoich zaginionych
Bajdotów? Zaraz ich panu pokażę.
Z tymi słowy pociągnął pana Kleksa
gwałtownie za połę surduta i tłumiąc
śmiech, zaprowadził do podziemnych
pomieszczeń. Z głębi korytarza
dobiegał płacz niemowlęcia.
Pierwszy Admirał Floty pchnął jedne z
drzwi i oczom pana Kleksa przedstawił
Да, трудно поверить в то, что
случилось потом.
Под вечер пан Клякса решил
покинуть Аптечный полуостров и
пуститься в дальнейший путь. Но тут
оказалось, что нет пятерых
сказандцев — они исчезли,
испарились, как камфора.
Длительные поиски не дали никаких
результатов.
— Проводите меня к Удельному
Провизору, — потребовал наконец
пан Клякса.
— Удельный Провизор Микстурий II
не желает больше иметь дела с
чужеземцами, которые не сумели
оценить его гостеприимство, —
заявил Первый Адмирал со
злорадной усмешкой.
— Что все это значит? — грозно
крикнул пан Клякса. — Я требую
немедленных объяснений! Опять ты
принимаешься за старые фокусы?
— Да, да! Опять! — нагло ответил
Алойзи. — Хотите увидеть
пропавших сказандцев? Сейчас я их
вам покажу.
Он резко ухватил пана Кляксу за
полу сюртука и, давясь от смеха,
потянул его в подземелье. Из
глубины коридора доносился
детский плач.
Первый Адмирал открыл какую-то
дверь, и глазам пана Кляксы
 122

się niezwykły widok. Na szerokim łóżku предстала необычная для этой

leżało pięcioro niemowląt w страны картина. На широкой
powijakach. Cztery ssały smoczki, a кровати в пеленках лежало пятеро
piąte wydzierało się wniebogłosy. младенцев. Четверо сосали соски, а
пятый орал во все горло.

– Oto pańscy Bajdoci – rzekł z — Вот ваши сказандцы, — злорадно

szatańskim chichotem Pierwszy захохотал Первый Адмирал. — Они
Admirał. – Będą się zaprawiali od будут с детских лет привыкать к
niemowlęctwa do naszego wiktu. нашей кухне… Кажется, так вы
Zgodnie z pańskim życzeniem, cha-cha- советовали, ха-ха-ха! Они получили
cha! Dostali dobrą porcję солидную порцию омолаживающих
odmładzających pastylek! Nie таблеток. Уж я не поскупился!
żałowałem im! Nieźle ich odmłodziłem, Неплохо я омолодил их, а? Ха-ха-ха!
co?! Cha-cha-cha!…

Pan Kleks w osłupieniu przyglądał się Оцепенев, пан Клякса смотрел на

niemowlętom. Rozpoznał w nich
swoich towarzyszy, gdyż rysy twarzy
zostały nie zmienione. Ten płaczący to
był kapitan! Obok leżał bosman Terno,
dalej Ambo i jeszcze dwaj marynarze.
младенцев. Их лица были ему
знакомы: он понял, что это его
товарищи. Вон тот, плакса, это…
капитан! Рядом — боцман Терно,
дальше — Амбо и еще двое
матросов.

– Słuchaj, Alojzy – rzekł pan Kleks — Слушай, Алойзи… — тихо сказал

zduszonym głosem, od którego można пан Клякса сдавленным голосом, от
było dostać gęsiej skórki. – Słuchaj, которого мороз пошел по коже. —
Alojzy, zawsze byłeś zakałą mojej Слушай, Алойзи, ты всегда был
Akademii. позором моей академии.

Teraz widzę, że stałeś się zakałą А сейчас ты стал позором

ludzkości! Tym razem udało ci się
wystrychnąć mnie na dudka. Ale ja
wymyślę taką sztuczkę, że zostaną z
ciebie trociny! Rozumiesz?! Tro-ci-ny!
Zapamiętaj to sobie, Alojzy Bąbel!
человечества! На этот раз тебе
удалось провести меня, но запомни:
я еще придумаю такое, что от тебя
останется мокрое место.
Понимаешь? Мо-кро-е мес-то!
Запомни это, Алойзи Волдырь!
 123

Po tych słowach pan Kleks odwrócił — И, резко повернувшись, пан

się, opuścił pokój i ruszył korytarzem w Клякса вышел из комнаты.
stronę wyjścia. Gonił go chichot Вдогонку ему по коридору несся
Alojzego i urywane wykrzykniki: хохот Алойзи и отрывистые
выкрики:

– Stara purchawka!… Nadęta ropucha, — Старый мухомор! Надутая жаба!

cha-cha-cha!… Ха-ха-ха!

Nad miastem zapadła noc. Oszklone На город опустилась ночь.

pawilony jaśniały światłami. Стеклянные павильоны озарились
огнями.

Pan Kleks pobiegł na plac Obojga Пан Клякса побежал на площадь,

Farmacji, gdzie Bajdoci, zbici w где, сбившись в кучу и сидя на голой
gromadę, siedzieli na gołej ziemi. Prócz земле, ожидали его сказандцы.
nich na placu nie było nikogo. Кроме них, на площади не было ни
души.

– Głowy do góry! – zawołał pan Kleks. — Не падайте духом! — сказал пан

– Opuszczamy ten zwariowany kraj!
Ruszamy w głąb lądu! Przyszłość przed
nami! Straciliśmy wprawdzie pięciu
towarzyszy, ale jest nas jeszcze
dwudziestu dwóch. Za mną!
Клякса. — Мы покидаем эту
сумасшедшую страну. Будем
продвигаться в глубь материка. У нас
еще все впереди! Правда, мы
потеряли пятерых товарищей, но нас
еще осталось двадцать два. За мной!

Ten wielki człowiek nigdy nie tracił
nadziei. Wysunął do przodu swoją
rozłożystą brodę i pewnym krokiem
pomaszerował w przepastne mroki
nocy.
Этот великий человек никогда не
терял надежды. Он выставил вперед
свою пышную бороду и уверенно
двинулся в непроглядную тьму.

Miał bowiem taki dar, że widział w Ведь он отлично видел в темноте. За

ciemności. Za nim, po omacku, wlekli ним на ощупь потянулись голодные
się wygłodniali i znękani marynarze. и измученные матросы.

Postać pana Kleksa olbrzymiała w При свете мерцающих звезд фигура

migotliwym świetle gwiazd. пана Кляксы казалась огромной.

Tak, moi drodzy. To był człowiek
naprawdę niezwykły.
KATASTROFA
Kawalkada maszerowała przez całą
noc.
Celem rozweselenia Bajdotów pan
Kleks bez przerwy opowiadał im swoje пан Клякса без умолку рассказывал
prawdziwe i zmyślone przygody,
wspominał o historii z Alojzym, o
doktorze Paj-Chi-Wo, a nawet o księciu вспоминал Алойзи, доктора Пай Хи-
przemienionym w szpaka Mateusza.
Wszystkie te opowieści nie mogły
jednak napełnić pustych żołądków
marynarzy.
Z trudem posuwali się w głąb lądu.
Gorący tropikalny wiatr wysuszał im
wargi i potęgował pragnienie.
Pan Kleks nawet bez mapy orientował
się w położeniu geograficznym. Polegał
na przedziwnych właściwościach
swojej brody, która nie tylko
wskazywała kierunek marszu, ale
nadto zapowiadała bliskość wody i
jadła.
– Głowy do góry! – wykrzykiwał raz po
raz pan Kleks. – Zbliżamy się do rzeki…
Czuję zapach ananasów i daktyli…
Skrzyżowanym spojrzeniem widzę
nawet orzechy kokosowe…
Przygotujcie się do śniadania!
124
Да, друзья мои, это был
действительно необыкновенный
человек!
Катастрофа
Путешественники шли всю ночь.
Стараясь развеселить сказандцев,
им о разных приключениях,
выдуманных и настоящих,
во и даже принца, превращенного в
скворца Матеуша.
Но рассказами пустой желудок не
наполнишь.
С трудом пробирались путники в
глубь материка. От горячего
тропического ветра у них
растрескались губы и страшно
хотелось пить.
Пан Клякса легко ориентировался
без карты. Он полагался на
удивительные особенности своей
бороды, которая не только
указывала направление, но и
определяла, где находится вода и
пища.
— Выше голову! — время от
времени восклицал пан Клякса. —
Мы приближаемся к реке… Я уже
чувствую запах ананасов и
фиников… Я вижу даже кокосовые
орехи… Скоро будет обед!
 125
Słowa pana Kleksa dodawały Bajdotom
siły i otuchy. Przyspieszali kroku i łykali
ślinkę na myśl o soczystych owocach.
Przejście nocy w poranek nastąpiło
szybko i niepostrzeżenie. Przed oczami
podróżników rozpościerał się krajobraz
pełen bujnej zieleni, kolorowych
ptaków i ogromnych motyli.
W gąszczu zarośli niezliczone owady
szumiały i pobrzękiwały jak srebrne
monety. Opodal piął się w górę
bambusowy gaj.
Niewyczerpana wynalazczość pana
Kleksa podsunęła mu szczególną myśl.
– Potrzebne mi są wasze siekierki i
noże! – zawołał do Bajdotów. – Z tych
bambusów zrobimy sobie
szybkobieżne szczudła!
Marynarze z zapałem zabrali się do
roboty.
Po upływie pół godziny każdy z nich
trzymał w rękach dwa wysokie
bambusowe drągi. Z rzemiennych
pasów skonstruowano uchwyty do
stóp, na podobieństwo strzemion.
– Ruszamy! – zakomenderował pan
Kleks. – Śmiało! Nie bać się!
Wykorzystywać giętkość bambusu!
Sprężynować! Sprężynować!
Istotnie wysokie szczudła dzięki swej
elastyczności pozwalały odbijać się od
ziemi. Bajdoci posuwali się więc w
При мысли о сочных фруктах
матросы повеселели и ускорили
шаг.
Рассвет наступил быстро и
незаметно. Перед глазами
путешественников предстал
диковинный пейзаж: среди буйной
зелени мелькали разноцветные
птицы и порхали огромные бабочки.
В густой траве, как серебряные
монеты, звенели и гудели
бесчисленные насекомые.
Невдалеке виднелся бамбуковый
лес.
Неиссякаемая изобретательность
подсказала пану Кляксе прекрасную
идею.
— Достаньте топоры и ножи! —
крикнул он сказандцам. — Мы
сделаем себе из бамбука
быстроходные ходули.
Матросы с энтузиазмом принялись
за работу.
Через полчаса каждый из них
держал в руках по два длинных
бамбуковых шеста. Из ремней
сказандцы сделали петли для ног,
наподобие стремян.
— Вперед! — скомандовал пан
Клякса. — Смелей! Не бойтесь!
Используйте гибкость бамбука!
Отталкивайтесь посильнее!
Действительно, высокие ходули
оказались необычайно
эластичными, и, отталкиваясь от

podskokach, długimi susami, ze
zwinnością koników polnych. Tylko
pan Kleks posługiwał się jednym
bambusem i wykonywał gigantyczne
skoki o tyczce, wyprzedzając
marynarzy.
Wierzcie mi, moi drodzy, że lekkość, z
jaką wielki uczony wylatywał w górę i
opadał na ziemię o pół mili dalej,
wzbudzała powszechny podziw.
Odnosiło się wrażenie, że pan Kleks
przeobraził się w kangura, a niektórym некоторым матросам даже казалось,
Bajdotom wydawało się nawet, że
rozwiane poły surduta zastępują mu
skrzydła.
Podróż na szybkobieżnych szczudłach
odbywała się z taką szybkością, że pan
Kleks co chwila wykrzykiwał ze szczytu
swojej tyczki:
– Przebyliśmy dziesięć mil!… Hop!…
Znowu przebyliśmy dziesięć mil!…
Hop!… Jeszcze tylko sto mil i będziemy
u celu… Lecimy dalej!…
Sprężynować!… Hop!
Po godzinie w oddali ukazały się
wreszcie palmy. Wygłodniali Bajdoci
rzucili się chciwie na zwisające wśród
gałęzi owoce. Łapczywie pożerali
ananasy, rozbijali siekierkami orzechy
kokosowe i duszkiem wypijali
orzeźwiające mleko.
– Szanujcie się! – wołał pan Kleks. –
Miarkujcie żarłoczność! Pochorujecie
się z przejedzenia! Czy macie ochotę
wracać do pigularzy po olej rycynowy?
126
земли, путешественники скакали
легко, как кузнечики. У пана Кляксы
был всего лишь один шест, но и с
ним он совершал гигантские прыжки
и все время обгонял матросов.
Поверьте мне, друзья мои, что
легкость, с какой великий ученый
взлетал вверх и приземлялся через
полмили, вызывала всеобщее
восхищение.
Он словно превратился в кенгуру, а
что полы сюртука заменяют ему
крылья.
Путешественники так быстро
скакали на ходулях-скороходах, что
пан Клякса едва успевал
выкрикивать с высоты своего шеста:
— Прошли десять миль! Гоп!… Еще
десять миль! Гоп!… Еще сто миль —
и мы у цели! Летим дальше!
Прыгайте! Гоп!
Через час вдали показались пальмы.
Проголодавшиеся сказандцы жадно
набросились на плоды, свисавшие с
деревьев. Они уплетали ананасы,
топорами рассекали кокосовые
орехи и залпом выпивали
освежающее молоко.
— Остановитесь! — кричал пан
Клякса. — Остановитесь, или вы
заболеете от обжорства! А может
быть, вам захотелось вернуться к
этим аптекарям за касторкой?

Na wspomnienie Przylądka
Aptekarskiego Bajdoci opanowali
łakomstwo, zeszli ze szczudeł, pokładli
się na ziemi i głośno sapiąc oddali się
trawieniu.
Dopiero wtedy pan Kleks przy pomocy
tyczki zerwał pęk daktyli i spożył
skromne śniadanie, bowiem jadał na
ogół niewiele. Najchętniej żywił się
przez sen potrawami, które mu się
śniły.
Po dłuższym wypoczynku podróżnicy
ruszyli ku rzece, wypatrzonej przed
pana Kleksa w odległości pięćdziesięciu Они изнемогали от зноя и изо всех
mil na południe.
– Widzę ją! – wołał wielki uczony dając
potężne półmilowe susy o tyczce. –
Będziemy mieli wspaniałą kąpiel, o ile
nie schrupią nas krokodyle.
Bardzo cenię te poczciwe stworzenia.
One wcale nie zdają sobie sprawy, że
ludzie nie lubią, aby ich pożerano. Ja
im to wytłumaczę. Umiem przemawiać
do zwierząt…
Skończyłem w Salamance Instytut
Języków Zwierzęcych… Znam także
niektóre narzecza ptaków i owadów…
Doktor Paj-Chi-Wo umiał
porozumiewać się nawet z rybami. Ale
do tego trzeba mieć trzecie ucho.
Patrzcie. Oto jesteśmy na miejscu!
Niebawem podróżnicy znaleźli się nad
brzegiem niezmiernie szerokiej rzeki.
127
При одном лишь упоминании об
аптекарях сказандцы сразу же
образумились: пыхтя, они слезли с
ходуль и легли на землю.
Только тогда пан Клякса сбил
шестом ветку фиников и скромно
позавтракал: ведь он вообще ел
очень мало, предпочитая питаться
той едой, которая ему снилась.
Хорошенько отдохнув,
путешественники тронулись дальше.
сил спешили к реке, которую пан
Клякса высмотрел в пятидесяти
милях к югу.
— Я ее вижу! — кричал великий
ученый, прыгая полумильными
скачками. — Мы великолепно
искупаемся, если только нас не
слопают крокодилы.
Я очень уважаю этих почтенных
животных. Они просто не
подозревают, что люди не любят,
когда их едят. Придется им это
объяснить. Я умею разговаривать с
животными.
Я окончил в Саламанке Институт
Звериных Языков. Кроме того, я
знаю несколько наречий птиц и
насекомых. А доктор Пай Хи-во умел
разговаривать даже с рыбами. Но
для этого нужно иметь третье ухо…
Смотрите! Вот мы и на месте.
Путешественники оказались на
берегу необычайно широкой реки.
 128
Leniwe fale barwy piwa toczyły się
wolno i majestatycznie, tworząc
gdzieniegdzie wiry pokryte pianą. Od
wody niosło orzeźwiającym chłodem.
W przybrzeżnym rozlewisku
wygrzewały się na słońcu krokodyle.
Pan Kleks zdjął trzewiki i skarpetki,
podwinął do kolan nogawki spodni, po
czym wszedł do wody. Krokodyle
poruszyły się niespokojnie.
Pan Kleks odważnie posuwał się w ich
kierunku. Krokodyle rozwarły paszcze,
a jeden z nich głośno kłapnął i groźnie
zderzył ogonem o wodę. Pan Kleks
nieustraszenie szedł dalej. Wreszcie
zbliżył się do krokodyli i wygłosił do
nich długie przemówienie,
gestykulując przy tym obydwiema
rękami.
Bajdoci nie słyszeli tego, co mówił
wielki uczony. Zobaczyli jedynie, jak
krokodyle, potulnie kiwając łbami,
cofnęły się do tyłu, a po chwili
zanurzyły się w nurtach rzeki i
odpłynęły daleko od brzegu.
Tak, tak, moi drodzy. Pan Kleks był
naprawdę człowiekiem niezwykłym.
Kiedy wrócił do swoich towarzyszy,
zdawało się, że kończy jeszcze
rozmowę z krokodylami, wypowiadał
bowiem jakieś niezrozumiałe słowa,
które brzmiały mniej więcej tak:
Медленно и величественно
катились ленивые волны цвета пива,
кое-где образуя пенистые
водовороты. От реки веяло
свежестью и прохладой. В
прибрежной пойме грелись на
солнце крокодилы.
Пан Клякса снял башмаки и носки,
засучил до колен брюки и вошел в
воду. Крокодилы беспокойно
зашевелились.
Пан Клякса смело направился к ним.
Крокодилы разинули пасти, а один
из них громко щелкнул зубами и
угрожающе ударил хвостом по воде.
Но пан Клякса бесстрашно шел
дальше. Приблизившись к
крокодилам, он о чем-то долго
говорил с ними, оживленно
жестикулируя.
Сказандцы не слышали ничего, они
только увидели, как крокодилы,
покорно кивая головой, попятились,
потом нырнули в воду и поплыли
восвояси.
Да, да, друзья мои, пан Клякса
действительно был
необыкновенным человеком.
Когда он вернулся к своим
товарищам, казалось, что он
продолжает разговор с
крокодилами. Он бормотал какие-то
непонятные слова, которые звучали
примерно так:

– Kra-ba-ba kru… kru-kra-bu… bukru-
kru kra…
Trudno jednak uwierzyć, aby tak
właśnie brzmiał krokodyli język.
Podróżnicy szybko rozebrali się i
wskoczyli do wody. Zażywali kąpieli,
pływali, nurkowali i wrzeszczeli z
rozkoszy jak banda dzikusów. Pan
Kleks pluskał się przy brzegu w koszuli i
w długich kalesonach. Miał bowiem na
ciele magiczny tatuaż, który otaczał
wielką tajemnicą. Może był tam
słownik wyrazów zwierzęcych? A może
chińskie formułki mądrości doktora
Paj-Chi-Wo?
Po kąpieli podróżnicy jeszcze raz się Искупавшись, путешественники еще
posilili, po czym na rozkaz wielkiego
uczonego zabrali się do budowania
tratwy.
Powiązali pasami bambusowe
szczudła, pokryli je warstwą
palmowych liści, dokoła zaś umocowali пальмовых листьев и со всех сторон
pływaki z drzewa korkowego.
Pan Kleks przyglądał się pracy
Bajdotów i z właściwym mu
znawstwem kierował budową tratwy.
Tak, tak, moi drodzy. Pomysłowość
pana Kleksa była naprawdę
niewyczerpana.
O godzinie piątej czasu
podwieczorkowego wielki uczony
zarządził zbiórkę i przemówił do
Bajdotów:
– Nie traćmy z oczu głównego celu
naszej wyprawy. Bajdocja czeka na
atrament i musimy jej tego atramentu
129
— Kpa-ба-ба… кру… кру… бу-кра… бу-
кру-кру…
Трудно, однако, поверить, чтобы
именно так звучал крокодилий язык.
Путешественники вмиг разделись и
попрыгали в воду. Они плескались,
ныряли, плавали и визжали от
восторга, как дикари. А пан Клякса
купался возле берега, держась в
стороне от всех. Дело в том, что у
него на груди была магическая
татуировка, которую он хранил в
тайне. Кто знает, может, там был
словарь звериного языка? А может,
премудрости доктора Пай Хи-во?
раз подкрепились и по приказу
великого ученого принялись
сооружать плот.
Они связали ремнями бамбуковые
шесты, покрыли их слоем
прикрепили поплавки из пробкового
дерева.
Пан Клякса со знанием дела
руководил строительством.
Да, да, друзья мои,
изобретательность пана Кляксы
была поистине неисчерпаемой.
В пять часов он построил всех
сказандцев и обратился к ним:
— Не будем забывать главной цели
нашего путешествия. Сказандия
ждет чернил, и мы должны эти
 130
dostarczyć! Niech nazywam się Alojzy
Bąbel, jeśli nie dotrzymam obietnicy
danej Wielkiemu Bajarzowi!
Bosman Kwaterno! Wystąp! Mianuję
cię kapitanem. Zarządzam
zaokrętowanie załogi! Spocznij!
Wkrótce tratwa odbiła od brzegu. Pan
Kleks stał na przodzie na jednej nodze i
patrząc w dal, rozczesywał palcami
swoją rozłożystą brodę.
Na ramieniu jego usiadła kolorowa
papuga i dziobała go w ucho. Ale pan
Kleks nie zwracał na to uwagi. Obliczał
w myślach odległość do nieznanego
kraju i niebawem ustalił, że leży on na
prawym brzegu, za dwudziestym
siódmym zakrętem rzeki.
– Nie traćmy nadziei – powiedział
wreszcie półgłosem. – Niech nazywam
się Alojzy Bąbel, jeśli wrócę do Bajdocji
z pustymi rękami.
Kapitan Kwaterno dzielnie prowadził
tratwę. Przy sterze czuwał
doświadczony sternik Limpo. Nadzy do
pasa marynarze po kilku dniach opalili
się na brąz.
Jedynie pan Kleks nie sprzeniewierzał
się swoim zwyczajom. Trwał na
posterunku w surducie i kamizelce, w
sztywnym kołnierzyku, z fantazyjnie
zawiązanym krawacie. Był to człowiek
nie tylko wielkiego umysłu, ale również
niezłomnych zasad.
чернила достать. Пусть меня назовут
Алойзи Волдырем, если я не
выполню обещания, данного
Великому Сказителю.
Боцман Кватерно! Шаг вперед!
Назначаю тебя капитаном! Команде
занять свои места! Вольно!
Вскоре плот отошел от берега. Пан
Клякса стоял впереди на одной ноге
и, поглаживая свою окладистую
бороду, смотрел вдаль.
На плечо ему уселся пестрый
попугай и стал клевать его в ухо. Но
пан Клякса не обращал на попугая
никакого внимания. Он высчитывал
расстояние до неведомой страны и
вскоре установил, что она лежит на
правом берегу, за двадцать
седьмым поворотом реки.
— Не надо терять надежды, —
наконец прошептал он. — Пусть
меня назовут Алойзи Волдырем,
если я вернусь в Сказандию с
пустыми руками.
Капитан Кватерно умело вел плот. У
руля стоял старый моряк Лимпо.
Голые до пояса матросы за
несколько дней загорели и стали
совсем бронзовыми.
Только пан Клякса был верен своим
привычкам. Он стоял на посту в
сюртуке и жилете, как всегда в
жестком воротничке, с изящно
завязанным галстуком. Это был
человек не только великого ума, но
и неколебимых принципов.

Po dwóch tygodniach spokojnej żeglugi
nastąpił okres tropikalnych burz.
Deszcz lał strumieniami, błyskawice
rozdzierały czarny pułap chmur, a
pioruny jak opętane biły w przybrzeżne
drzewa.
Tu i ówdzie wybuchały pożary
wywołując popłoch wśród ptaków.
Hipopotamy i krokodyle kotłowały się
w wodzie i nurkowały po każdym
uderzeniu pioruna.
Zdawało się, że natura sprzysięgła się
przeciwko podróżnikom. Tratwa
ślizgała się z fali na falę, przybierając
chwilami pozycję niemal pionową,
pogrążała się w spienionym nurcie i
wypływała znów na powierzchnię.
Załoga kurczowo trzymała się
skórzanych spojeń, ratując
równocześnie marynarzy, których
zmywała wzburzona fala.
Na prawym brzegu rzeki płonęły lasy.
Lewego w ogóle nie można było
dosięgnąć wzrokiem.
Burze morskie mogły uchodzić za
niewinną igraszkę wobec tego
rozszalałego nurtu, pełnego wirów,
obalonych przed wiekami pni
drzewnych, oszalałych zwierząt i
płazów.
Nieustraszony pan Kleks, balansując to
na jednej nodze, to na drugiej nodze,
stał z rozwianą brodą na przodzie
tratwy.
131
После двух недель спокойного
плавания наступил период
тропических дождей.
Дождь лил как из ведра, гремел
гром; молнии, раскалывая черное
небо, то и дело озаряли
прибрежный лес. То тут, то там
возникали пожары, вызывая
переполох среди птиц.
Бегемоты и крокодилы в панике
ныряли под воду при каждом ударе
грома.
Казалось, вся природа ополчилась
на путешественников. Плот то
вздымался на гребень волны,
принимая вертикальное положение,
то погружался в бушующую пучину,
но всякий раз снова выплывал на
поверхность.
Матросы, судорожно уцепившись за
кожаные крепления, спасали тех,
кого смывало волной.
На правом берегу реки пылали леса.
Левого вообще не было видно.
Морская буря показалась бы
детской игрушкой по сравнению с
этим бешеным потоком с его
водоворотами, с несущимися
гигантскими стволами и
обезумевшими зверями и гадами.
Неустрашимый пан Клякса с
развевающейся бородой,
балансируя то на одной, то на
другой ноге, стоял на носу плота.
 132

– Głowy do góry! – wołał do leżących — Выше голову! — кричал он

na brzuchach Bajdotów. – Płyniemy лежащим на животе сказандцам. —
zgodnie z planem! Zostało nam tylko Все идет хорошо! Осталось всего
osiemnaście zakrętów! Zbliżamy się do восемнадцать поворотов. Мы
celu! Nie bać się! Jestem z wami! приближаемся к цели! Не бойтесь! Я
с вами!
Dla dodania otuchy marynarzom pan — И, чтобы ободрить матросов, пан
Kleks igrał z niebezpieczeństwem. Od Клякса проделывал опасные трюки:
czasu do czasu wskakiwał na grzbiet он вскакивал на спину бегемота,
przepływającego obok hipopotama, хлопал его по голове и громко
klepał go po łbie i wykrzykiwał покрикивал:
donośnie:
– Hip-hip! Hi-po! Hi-po-po! Tam-tam! — Гип-гип! Гип-по! Гип-по-по! Там-
Wiśta! там!

Po odpłynięciu na znaczną odległość Отплыв на порядочное расстояние,

pan Kleks odbijał się od zadu
hipopotama i dawał susa z powrotem
na tratwę.
Wykonywał przy tym w powietrzu
ruchy rękami jak zawodowy pływak.
пан Клякса отталкивался от бегемота
и прыгал обратно на плот.
При этом он махал в воздухе
руками, как заправский пловец.

Po każdej takiej przejażdżce na После каждой такой прогулки на

hipopotamie wyciągał z kieszeni kilka
tuzinów latających ryb, które złowił po
drodze, i rzucał je zgłodniałym
marynarzom.
Bajdoci tarli jedną rybę o drugą tak
długo, aż pod wpływem wytworzonego
ciepła traciły smak surowizny. Po tym
zabiegu patroszyli je i zjadali z wielkim
apetytem.
бегемоте он вытаскивал из
карманов несколько дюжин
летающих рыб, которых ловил по
дороге, и бросал голодным
матросам.
Сказандцы долго терли рыб друг о
друга, пока под действием трения
они слегка не прожаривались.
Потом матросы потрошили их и
съедали с большим аппетитом.

Pewnej nocy, gdy burza jeszcze szalała, Как-то ночью, когда буря еще
pan Kleks oświadczył: неистовствовала, пан Клякса сказал:

– Kapitanie, chciałbym zdrzemnąć się — Капитан, я хотел бы вздремнуть

godzinkę. Niech pan liczy do dziesięciu часок. Сосчитайте до десяти тысяч, а
tysięcy, a potem proszę mnie obudzić. потом разбудите меня.
 133
Po tych słowach przywiązał się dla
bezpieczeństwa brodą do krawędzi
tratwy i zapadł w głęboki sen.
Jego chrapanie zagłuszało huk
grzmotów. W chwili gdy kapitan
doliczył już do siedmiu tysięcy dwustu
dwudziestu czterech, nastąpiło owo
straszliwe wydarzenie, które wielu
kronikarzy zanotowało jako największą
katastrofę tamtych czasów.
Otóż wyobraźcie sobie, że nagle –
kiedy już wiatr nieco ucichł, a burza
miała się ku końcowi – jeden z
ostatnich piorunów uderzył w tratwę,
przetoczył się w poprzek i odciął jak
nożem tę część, na której spał pan
Kleks.
Był to wąski skrawek, szerokości
półtora łokcia. Oderwany od tratwy i
porwany przez prąd, pomknął w
zawrotnym pędzie w dół rzeki, unosząc
na sobie śpiącego pana Kleksa.
Kapitan Kwaterno usiłował dogonić
wpław uciekający odcinek tratwy, ale
krokodyle zastąpiły mu drogę. Bajdoci
z trudem zdołali wyratować kapitana z
opresji. W dodatku trafili na wir, który
kołował ich tak długo, że całkiem
stracili z oczu pana Kleksa, aczkolwiek
płonący las oświetlił rzekę.
Oderwana tratewka płynęła coraz
szybciej. Wielki uczony spał chrapiąc i
pogwizdując. Obudził się dopiero koło
południa, gdy burza już całkiem ustała.
Leniwe fale znowu toczyły się
spokojnie i majestatycznie.
Для безопасности он привязался
бородой к краю плота и уснул
глубоким сном.
Его храп заглушал раскаты грома. В
тот момент, когда капитан досчитал
до семи тысяч двухсот двадцати
четырех, произошло страшное
несчастье. Многие летописцы
писали о нем как о самой большой
катастрофе того времени.
Вы только представьте себе:
внезапно, когда ветер уже немного
утих, а буря пошла на убыль,
последняя молния угодила в плот и,
как ножом, отсекла ту часть, где
безмятежно спал пан Клякса.
Это был узкий кусок, шириной всего
в полтора локтя. Оторвавшись от
плота, он с головокружительной
быстротой помчался вниз по
течению, унося на себе спящего
пана Кляксу.
Капитан Кватерно пытался догнать
его вплавь, но крокодил преградил
ему дорогу. Сказандцам с трудом
удалось спасти своего капитана.
Вдобавок они попали в водоворот, и
их крутило так долго, что они совсем
потеряли пана Кляксу из виду, хотя
горящий лес освещал реку.
Обломок плота несся все быстрее и
быстрее. Великий ученый спал,
храпя и посвистывая. Он проснулся
только около полудня, когда буря
совсем стихла.
Ленивые волны снова катились
спокойно и величественно.
 134

Poprzez rzednące chmury przezierały Сквозь редеющие тучи пробивались

promienie słońca. лучи солнца.

Pan Kleks przeciągnął się, rozsupłał Пан Клякса потянулся, отвязал

brodę, ziewnął i zawołał wesoło: бороду и весело закричал:

– Kapitanie! Wypogodziło się! Głowa — Капитан, распогодилось! Выше

do góry! голову!

Ale ani kapitan, ani żaden z marynarzy Но ни капитан, ни матросы не

nie podniósł głowy do góry. Byli zbyt подняли головы. Они были уже
daleko, aby słyszeć głos uczonego. далеко и не могли слышать голос
великого ученого.

Przy dwudziestym pierwszym zakręcie На двадцать первом повороте река

rzeka się rozwidlała i tratwa Bajdotów раздваивалась, и плот сказандцев
popłynęła w niewłaściwym kierunku, поплыл в неведомую страну. Страна
do zupełnie innego kraju, którego nikt эта еще не была открыта и не
jeszcze nie odkrył i dlatego do значилась ни на одной карте мира.
niedawna nie było go na żadnej mapie
świata.
Dopiero po piętnastu latach pewien Лишь через пятнадцать лет один
znakomity podróżnik odnalazł знаменитый путешественник нашел
rozbitków. Żyli sobie wśród tubylców, потерпевших кораблекрушение. Они
w otoczeniu żon i dzieci, hodowali жили среди туземцев, в окружении
drób, a kapitan Kwaterno obwołany жен и детей, разводили домашних
został królem i panował jako птиц, а капитан Кватерно,
Kwaternoster I. провозглашенный королем страны,
правил под именем Кватерностера I.

Ale to już całkiem inna historia, którą Но это уже совсем другая история,
być może napiszę w przyszłości albo которую я, может быть, когда-
nawet jeszcze później. нибудь напишу.

Na razie jednak wróćmy do pana А сейчас вернемся к пану Кляксе.

Kleksa.

Otóż w chwili, kiedy nasz wielki uczony В тот момент, когда наш великий
zawołał: „Głowa do góry!”, spostrzegł, ученый закричал: «Выше голову», он
że jest zupełnie sam. обнаружил, что находится в полном
одиночестве.
 135
Wtedy szybko zrobił zeza do środka,
skrzyżował spojrzenia i zdwoił siłę
wzroku, co pozwoliło mu dojrzeć w
odległości pięćdziesięciu mil tratwę
Bajdotów.
Ale było już za późno.
Zamiast w prawą odnogę rzeki tratwa
popłynęła w lewą i zniknęła z pola
widzenia.
Sławna i dzielna załoga bajdockiego
statku „Apolinary Mrk” odłączyła się
na zawsze od pana Kleksa, a zdradliwe
fale uniosły ją w nieznane.
Wielki uczony został sam. On, który
umiał poskramiać rekiny i krokodyle,
który potrafił okiełznać hipopotama,
stał teraz na jednej nodze, z
rozpostartymi rękami i rozwianą
brodą, rozmyślając nad losem
towarzyszy wyprawy.
Po chwili zaczął głośno mówić do
siebie, jako że lubił rozmawiać z
mądrymi ludźmi:
– No tak… Oczywiście… Wszystko
możemy przewidzieć, mój Ambroży…
Bajdoci popłynęli na południowy
zachód… Za jedenaście dni dopłyną do
nieznanego kraju…
Wiemy, że ten kraj istnieje…
Oznaczyliśmy go swego czasu na naszej
mapie nazwą Alamakota… W
porządku… Dalej wszystko wiadomo…
Głowa do góry, Ambroży!
Тогда он быстро скосил зрачки к
носу, слил два взгляда в один и,
удвоив зрение, увидел на
расстоянии пятидесяти миль плот
сказандцев.
Но было поздно.
Вместо правого рукава реки плот
поплыл в левый и скрылся из глаз.
Славный и мужественный экипаж
сказандского корабля
«Аполлинарий Ворчун» навсегда
расстался с паном Кляксой, и
коварные волны унесли его в
неизвестность.
Великий ученый остался один. Он,
который умел укрощать акул и
крокодилов, который смог обуздать
бегемота, стоял теперь на одной
ноге, с распростертыми руками,
развевающейся бородой, стоял и
размышлял о судьбе своих
товарищей.
Потом он заговорил сам с собой, так
как любил иногда побеседовать с
умным человеком:
— Ну да… разумеется… Все ясно,
дорогой Амброжи… Сказандцы
поплыли на юго-запад… На
одиннадцатый день они приплывут
в неизвестную страну…
Мы знаем, что эта страна
существует… Когда-то мы
обозначили ее на нашей карте и
назвали Адакотурада… Правильно.
Дальше все ясно… Выше голову,

Wyprawa trwa!…
Po tych słowach, pełnych otuchy i
nadziei, pan Kleks obliczył przebyte
zakręty rzeki:
– Zgadza się – powiedział obciągając
surdut i poprawiając krawat. – Za pół
godziny zawiniemy do portu.
Położył się na brzuchu i zaczął rękami
sterować w kierunku brzegu. W oddali
na wyniosłości widniały jakieś
zabudowania.
NIBYCJA
Kraj, w którym wylądował nasz uczony,
zamieszkiwały istoty ludzkie, ale po raz
pierwszy zdarzyło się, że pan Kleks
kroczył nie zauważony, nie budząc
zainteresowania ani swoją niezwykłą замечал. Он не вызывал интереса ни
postacią, ani osobliwym ubiorem.
Mieszkańcy miasta chodzili parami i
uśmiechali się filuternie. Mieli na sobie
barwne chitony tak lekkie i
połyskujące, że ciała ich wydawały się
przejrzyste. Również twarze tych
dziwnych istot odznaczały się
nieuchwytnością rysów i chwilami
sprawiały wrażenie, jakby nie było w
ich nic oprócz uśmiechów.
Domy stały wzdłuż ulic, ale składały się Вдоль улиц тянулись дома, но они
wyłącznie z okien i balkonów. Na
balkonach rosło mnóstwo kolorowych
kwiatów.
Pan Kleks zerwał jeden z nich, od razu
jednak spostrzegł, że kwiat stracił
136
Амброжи! Экспедиция
продолжается…
И пан Клякса, полный бодрости и
надежды, стал считать пройденные
повороты реки.
— Все верно, — сказал он,
одергивая сюртук и поправляя
галстук. — Через полчаса мы войдем
в порт.
Он лег на живот и руками начал
грести к берегу. Вдали на холме
показались какие-то строения.
Невзаправдия
В стране, куда попал наш ученый,
жили человеческие существа, но
впервые случилось так, что пана
Кляксу никто не встретил и никто не
своей оригинальной внешностью, ни
удивительной одеждой.
Жители города парами ходили по
улицам и загадочно улыбались. В
своих разноцветных искрящихся
хитонах они казались совсем
прозрачными. Черты лица у этих
удивительных созданий были
совершенно неуловимы, словно в их
лицах не было ничего, кроме
улыбок.
состояли только из окон и балконов.
На клумбах росли яркие цветы.
Пан Клякса сорвал один из них, но
растение сразу же потеряло цвет и
 137

barwę i zapach, a nawet trudno było запах, и даже пальцы, прикасаясь к

wyczuć go dotykiem palców. нему, почти ничего не ощущали.

Uśmiechnięte istoty snuły się po Улыбающиеся существа бродили по

ulicach. Niektóre pracowały. Ale улицам. Некоторые что-то делали,
wykonywane przez nie czynności były но что, нельзя было разглядеть. Они
nieuchwytne dla oka. Wbijały забивали невидимые гвозди,
niewidzialne gwoździe, piłowały пилили невидимыми пилами
drzewo, chociaż ani piły, ani drzewa невидимые деревья.
nie można było zauważyć.
W pewnej chwili ulicą przemknął jakiś Один раз по улице промчался
mężczyzna w postawie jeźdźca, rozległ всадник, даже раздался топот копыт,
się nawet tętent kopyt, ale koń był но коня тоже не было видно.
zgoła niedostrzegalny.

Pan Kleks przez dłuższy czas przyglądał Пан Клякса с удивлением смотрел
się ciekawie tym wszystkim zjawiskom. на все это. Наконец, потеряв
Wreszcie stracił cierpliwość i zbliżył się терпение, он подошел к какому-то
do jednego z przechodniów. прохожему:

– Proszę mi wyjaśnić, gdzie właściwie — Объясните, пожалуйста, куда я

jestem? Jak się ten kraj nazywa? попал? Что это за страна?

Zagadnięty obdarzył go filuternym Прохожий загадочно усмехнулся и

uśmiechem i przez chwilę poruszał
ustami, jakby mówił, ale głos jego
pozbawiony był dźwięku, a zdania
składały się ze słów bezkształtnych jak
oddech.
зашевелил губами. Он как будто что-
то говорил, но голос его был
беззвучен, а фразы складывались из
слов, неуловимых, как дыхание.

Pan Kleks, który nigdy nie tracił Пан Клякса и на этот раз не
przytomności umysłu, szybkim ruchem растерялся, он тут же выдернул
wyłuskał jeden włos ze swojej brody i волос из своей бороды и обмотал
owinął go dokoła ucha. его вокруг уха.

Niedosłyszalne dźwięki uderzały we Неслышные звуки, ударяясь о волос,

włos jak w antenę i wzmocnione w ten как в антенну, усилились и достигли
sposób, docierały do bębenków pana барабанных перепонок пана Кляксы.
Kleksa.
 138

Teraz rozmowa potoczyła się składnie, Речь прохожего стала внятной, и

a opowiadanie przechodnia stało się беседа потекла гладко.
zrozumiałe.

– Czcigodny cudzoziemcze – mówił z — Уважаемый чужеземец! —

filuternym uśmiechem. – Kraj nasz улыбаясь, сказал он. — Наша страна
nazywa się Nibycja. Chyba zauważyłeś, называется Невзаправдией. Может,
że u nas wszystko odbywa się na niby? ты заметил, что у нас все происходит
Wywodzimy się z bajki, której nikt невзаправду, все «как будто». Мы
dotąd nie napisał. персонажи сказок, которых никто
еще не написал.
Dlatego też na niby są nasze ulice, Поэтому наши улицы, дома, цветы
domy i kwiaty. My również jesteśmy тоже невзаправду. Да мы и сами
na niby. Właściwie jeszcze nie невзаправду. На самом деле нас
istniejemy. Dopiero w przyszłości jakiś еще нет. Нас еще должен придумать
bajkopisarz nas wymyśli. какой-нибудь сказочник.

Jesteśmy zawsze uśmiechnięci, Мы всегда улыбаемся, потому что

ponieważ nasze troski i zmartwienia są
też tylko na niby. Nie znamy ani
prawdziwych smutków, ani
prawdziwych radości. Nie odczuwamy
prawdziwego bólu.
наши заботы и огорчения
невзаправду. Мы не знаем ни
настоящего горя, ни настоящей
радости. Мы не чувствуем
настоящей боли.

Można nas drapać, kłuć, szczypać, a Нас можно колоть, щипать,

my będziemy się uśmiechali. Taka jest царапать, а мы все улыбаемся.
Nibycja i tacy są Nibyci. Wszystko tylko Такова Невзаправдия, и таковы мы,
na niby. невзаправды.

– Przepraszam – przerwał pan Kleks, — Простите, — прервал его пан

któremu już od dawna dokuczał głód. Клякса, которого давно мучил голод,

– A w jaki sposób się odżywiacie? — а как вы питаетесь?

– To bardzo proste – odparł Nibyta i — Очень просто, — ответил

dał znak przechodzącej w pobliżu невзаправд и подал знак
kobiecie. проходившей мимо женщине.

Kobieta weszła do jednego z domów i Женщина вошла в дом и вскоре

po chwili wróciła z półmiskiem, na вернулась с блюдом, на котором
którym dymił apetycznie befsztyk дымился аппетитный бифштекс с
 139
obłożony smażonymi kartofelkami i
jarzynką.
– Befsztyk z polędwicy to nasze
ulubione danie – ciągnął Nibyta.
– Posil się, czcigodny cudzoziemcze.
Pan Kleks ochoczo zabrał się do
jedzenia, spałaszował wszystko, co
było na półmisku, ale w żołądku nadal
odczuwał pustkę. Miał wrażenie, że
połknął powietrze i tylko w ustach
pozostał mu smak wybornej potrawy.
Befsztyk na niby nie zawierał w sobie
nic prócz smaku. To jeszcze bardziej
podrażniło głód pana Kleksa, ale
opanował się i udawał najedzonego.
Nagle w oddali dostrzegł inną kobietę,
niosącą pękatą butlę czarnego płynu.
– Co niesie ta kobieta? – zawołał nie
panując nad wzruszeniem. – Błagam
cię powiedz, co ona niesie?
– Ech, to po prostu atrament – odrzekł
Nibyta. – Czyżby interesował cię
atrament, czcigodny cudzoziemcze?
Pan Kleks, jak wyrzucony z procy, dał
susa ponad głowami przechodniów,
porwał z rąk kobiety butlę i zanurzył
palec w czarnym płynie. Na placu nie
został nawet ślad atramentu. Wtedy
pan Kleks przechylił butlę i polał sobie
dłoń czarną cieczą.
Ręka pozostała czysta i sucha.
жареным картофелем и овощами.
— Бифштекс из филейной вырезки
— наше любимое блюдо, —
продолжал невзаправд. —
Попробуйте, уважаемый чужеземец.
Пан Клякса с удовольствием
принялся за еду, съел все
подчистую, но в желудке было по-
прежнему пусто. Ему казалось, что
он проглотил воздух и только на
губах остался вкус мяса. Это еще
больше раздразнило аппетит пана
Кляксы, но он взял себя в руки и
сделал вид, что сыт по горло.
Вдруг он заметил вдали женщину, в
руках у которой была пузатая бутыль
с черной жидкостью.
— Что несет эта женщина? — не
сумев совладать с собой, спросил
пан Клякса. — Умоляю тебя, скажи,
что она несет?
— Пустяки, это просто чернила, —
ответил невзаправд. — Неужели
тебя интересуют чернила,
почтенный чужеземец?
Пан Клякса, словно им выстрелили
из рогатки, перепрыгнул через
головы прохожих, вырвал из рук
женщины бутыль и окунул палец в
черную жидкость. На пальце не
осталось даже следа чернил. Тогда
пан Клякса, наклонив бутыль, вылил
черную жидкость себе на ладонь.
Рука осталась чистой и сухой.
 140
– Do diabła z takim atramentem! –
ryknął pan Kleks i grzmotnął butlą o
ziemię.
Atrament rozprysnął się na wszystkie
strony, ale śladów nie było ani na
ziemi, ani na odzieży przechodniów.
Nawet szkło z potłuczonej butli
ulotniło się i zginęło.
Nibyta zbliżył się do pana Kleksa.
– Zapomniałeś, że jesteś w Nibycji – — Вы забыли, что вы в Невзапрадии,
rzekł z filuternym uśmiechem. – — сказал он, загадочно улыбаясь, —
Przecież atrament mamy także na niby.
Wielki uczony milczał. Dokoła parami
snuli się przechodnie nie zwracając na
niego uwagi. Nawet nie dostrzegli
wybuchu jego gniewu ani przykrego
zajścia z atramentem. Wszyscy
uśmiechali się filuternie, jakby chcieli
powiedzieć: „Przecież to wszystko jest
tylko na niby”.
Gdy po pewnym czasie pan Kleks
ocknął się z odrętwienia, znajomy
Nibyta już odszedł, a raczej rozpłynął
się w tłumie.
Zresztą i tłum rozpływał się w
niebieskiej mgle zmierzchu, a tylko tu i
ówdzie widniały jeszcze filuterne
uśmiechy.
Pan Kleks szybkim krokiem ruszył
przed siebie, pragnąc opuścić ten nie
istniejący kraj.
Skręcił w prawo, ale okazało się, że
idzie w lewo.
— К черту такие чернила! —
прорычал пан Клякса и грохнул
бутыль о землю.
Чернила брызнули во все стороны,
но ни на земле, ни на одежде
прохожих не оставили следов. Даже
осколки исчезли, как будто
испарились.
Невзаправд подошел к пану Кляксе.
и чернила у нас тоже
невзаправдашние.
Великий ученый молчал. Мимо
парами брели прохожие, не
обращая на него никакого
внимания. Они даже не заметили
досадного происшествия с
чернилами. А их загадочные улыбки
как бы говорили: «Ведь все это
невзаправду».
Спустя некоторое время пан Клякса
пришел в себя, но знакомый
невзаправд уже ушел, вернее,
растворился в толпе.
Вскоре и толпа растаяла в голубой
дымке сумерек.
Пан Клякса быстро зашагал прочь,
ему хотелось как можно скорее
покинуть эту несуществующую
страну.
Он свернул вправо, но оказалось,
что он идет влево.

Gdy postanowił iść w lewo, okazało
się, że skręca w prawo. Błądził po
ulicach, które nie były równoległe, ani
poprzeczne.
Krążył po placach zawieszonych w Он кружил по площадям, висящим в
powietrzu jak mosty, wracał raz po raz
na to samo miejsce, z którego возвращался на то же самое место,
rozpoczął wędrówkę, ale znajome ulice
przybierały co chwila inny wygląd.
Broda pana Kleksa poruszała się
niespokojnie, myląc kierunek. W
zapadającym zmierzchu snuły się tu i
ówdzie cienie niewidzialnych dla oka
postaci. Lampy, zapalone w oknach,
połyskiwały nie dając światła.
Pan Kleks coraz szybszym krokiem
przebiegał kręte ulice, mijał tajemnicze
przejścia, przemykał się pod arkadami
nie istniejących domów i nie mógł
znaleźć wyjścia z tego dziwnego
miasta.
Sapał ze zmęczenia, ale nie tracił
nadziei, że w końcu uda mu się
przedostać do jakiegoś rzeczywistego
kraju.
W pewnej chwili, kiedy stał na jednej
nodze głęboko zamyślony, z
pobliskiego zaułka wybiegł pies, który из ближайшего переулка выбежала
właściwie nie był psem, a tylko
zarysem psiego kształtu. Przypominał
tyleż pudla, co jamnika, a
równocześnie mógł uchodzić za szpica,
chociaż ogon miał krótki jak foksterier.
141
Тогда он решил идти влево, но
оказалось, что повернул направо. Он
бродил по улицам, которые шли ни
вдоль, ни поперек.
воздухе, как мосты, и все время
но знакомые улицы каждый раз
выглядели по-иному.
Борода пана Кляксы беспокойно
моталась из стороны в сторону, то и
дело показывая новое направление.
В наступивших сумерках мелькали
тени невидимых прохожих. Лампы,
зажженные в домах, горели, ничего
не освещая.
Все быстрее и быстрее бежал пан
Клякса по каким-то извилистым
улицам, проносился по
таинственным переходам,
проскальзывал под арками
несуществующих домов и нигде не
мог найти выхода из этого
удивительного города.
Но, даже падая от усталости, он не
терял надежды, что в конце концов
доберется до какой-нибудь
настоящей страны.
И вот, когда он, глубоко
задумавшись, стоял на одной ноге,
собака. Собственно говоря, это была
не собака, а только видимость
собаки. Она напоминала не то
пуделя, не то таксу, а может, и
шпица, хотя хвост у нее был
короткий, как у фокстерьера.
 142

Pies podszedł do pana Kleksa, przez Собака подошла к пану Кляксе,

chwilę obwąchiwał go pilnie ze обнюхала его со всех сторон и,
wszystkich stron, po czym przyjaźnie дружелюбно помахивая хвостом,
merdając ogonem, zaczął ocierać się o стала тереться о его ноги.
nogi.

Nasz uczony przemówił kilka słów w
psim języku, a nawet szczeknął
przymilnie, jak to czynią zazwyczaj
kundle, gdy spotykają kogoś obcego.
Pies, który nie był właściwie psem,
odpowiedział dwukrotnym
bezdźwięcznym szczeknięciem.
Наш ученый сказал несколько слов
на собачьем языке и даже
приветливо полаял, как всегда лают
дворняжки при встрече с кем-
нибудь незнакомым.
Пес, который вообще-то и не был
псом, в ответ дважды беззвучно
тявкнул.

Było to całkiem oczywiste, że zgodnie z Вероятно, собачий характер не

psim charakterem nie może oprzeć się позволял ему равнодушно отнестись
przyjaznym dla człowieka uczuciom. к человеку.
Podskakiwał radośnie, obiegał i wracał, Пес весело подпрыгивал, визжал,
węszył, merdał ogonem i wszelkimi отбегал и возвращался, махал
sposobami pragnął wyrazić swoje хвостом и всячески старался
zadowolenie. Ten nibycki pies, выразить свою радость. В его
istniejący tylko na niby, krył w sobie невзаправдашней груди билось
widoczne miejsce na prawdziwe psie настоящее собачье сердце — пес
serce, bowiem łasił się do pana Kleksa, ластился к пану Кляксе, даря ему
świadcząc mu przywiązanie i okazując свою любовь и верность, которые
właściwą psiej naturze wierność, której ему больше некому было подарить.
nie miał komu okazać.

Pana Kleks przykucnął i pozwolił lizać
się po twarzy, chociaż liźnięcia te były
niewyczuwalne.
Głaskał psi łeb, domyślając się jedynie
pod palcami miękkiej sierści i
wilgotnego nosa.
Пан Клякса присел на корточки и дал
облизать себе лицо, хотя при этом
он ничего не почувствовал.
Он гладил пса по голове, лишь
догадываясь, какая у пса мягкая
шерсть, какой влажный нос.

Po wymianie wzajemnych serdeczności После этой радостной встречи

niby pies, który był psem tylko na niby, невзаправдашний пес, который
dał panu Kleksowi do zrozumienia, только казался псом, дал пану
żeby szedł za nim. Кляксе понять, чтобы тот шел за
ним.

Droga prowadziła przez labirynt
uliczek, to w jednym, to znów w
przeciwnym kierunku, z góry i pod
górę, tędy i owędy.
Pan Kleks ufnie kroczył za swoim
przewodnikiem, aż wreszcie znalazł się
w starym, zapuszczonym parku.
Osobliwa roślinność i rzadkie gatunki
drzew robiły jednak wrażenie całkiem
prawdziwych.
Przedzierając się przez gąszcze
bujnego zielska, nasz uczony z radością
parzył sobie ręce o pokrzywy i
upewniał się w ten sposób, że opuścił
już granice Nibycji i wrócił znowu do
rzeczywistego świata. Równocześnie
zauważył, że jego czworonożny
przewodnik znikł. Tylko w oddali
słychać było szum wiatru podobny do
żałosnego psiego skomlenia.
– Żegnaj, piesku – szepnął ze smutkiem — Прощай, песик! — грустно шепнул
pan Kleks, gdyż przypomniał sobie
pudla, którego stracił przed dwoma
laty.
Gotów był nawet przypuszczać, że to
cień wiernego psa przybiegł z tamtego что это тень верного пса пришла на
świata, aby wyprowadzić swego
dawnego pana z Nibycji.
W parku dwa gadające szpaki
prowadziły ze sobą rozmowę, która
zainteresowała pana Kleksa.
– Poznajesz tego brodacza? – spytał
jeden.
– Poznaję – odparł drugi. – Pamiętam,
jak przed rokiem wsiadał na statek,
żeby udać po atrament.
143
Дорога вела по лабиринту улочек, то
в одну, то в другую сторону, сверху
вниз и снизу вверх, туда и обратно.
Пан Клякса доверчиво следовал за
своим проводником и наконец
очутился в старом, заброшенном
парке. Причудливая растительность
и экзотические деревья казались
совсем настоящими.
Продираясь сквозь буйные заросли,
наш ученый с радостью обжигал
себе руки крапивой и таким
образом убеждался, что он уже
покинул границы Невзаправдии и
вновь вернулся в реальный мир. Тут
он заметил, что его четвероногий
проводник исчез, лишь издалека
доносился шум ветра, похожий на
жалобный собачий вой.
пан Клякса и вспомнил своего
пуделя, умершего два года назад.
Он даже готов был предположить,
выручку хозяину и вывела его из
Невзаправдии.
Вдруг пана Кляксу привлек разговор
двух скворцов.
— Узнаешь этого бородача? —
спросил один.
— Узнаю, — ответил другой. — Год
назад он сел на корабль и
отправился за чернилами.
 144
– Tra-tra-trament! – zawołała sroka i
poleciała w kierunku wysokiego muru,
którego wieżyczki rysowały się w
oddali.
„Tam będzie wyjście” – pomyślał pan
Kleks i przyspieszył kroku, zaczepiając
brodą o krzaki berberysu i głogu.
Istotnie, w murze, który ciągnął się na
całą szerokość parku, widniały jedna
przy drugiej niezliczone furtki okute
żelaznymi listwami. Na każdej furtce
umieszczona była zmurszała tablica z
napisem pokrytym liszajem rdzy.
Pan Kleks, wytężając wzrok, przystąpił
do odczytywania napisów. Zawierały
one dobrze mu znane nazwy
geograficzne.
Niektóre z nich wymawiał głośno i
dobitnie:
Bajdocja
Abecja
Patentonia
Wyspy Gramatyczne
Kraj Metalofagów
Parzybrocja
Przylądek Aptekarski
„Wszystko to jest już poza mną” –
pomyślał i szybko zaczął
— Чр-чр-чрнила, — заверещала
сорока и села на зубатую стену
ограды, видневшуюся неподалеку.
«Там выход», — подумал пан Клякса
и, цепляясь бородой за кусты
барбариса и боярышника, ускорил
шаг. В стене, тянувшейся через весь
парк, пан Клякса увидел
бесчисленные железные дверцы с
заржавевшими табличками.
Пан Клякса с трудом начал
разбирать надписи. Это были
хорошо известные ему
географические названия.
Некоторые из них он с
удовольствием произносил вслух:
СКАЗАНДИЯ
АБЕЦИЯ
ПАТЕНТОНИЯ
ГРАММАТИЧЕСКИЕ ОСТРОВА
ЗЕМЛЯ МЕТАЛЛОФАГОВ
ВЕРМИШЕЛИЯ
АПТЕЧНЫЙ ПОЛУОСТРОВ
«Все это уже позади», — подумал
пан Клякса и начал лихорадочно
 145

przeszukiwać przepastne kieszenie шарить в своих бездонных

swoich spodni. карманах.

– Mam! – zawołał wesoło, wyciągając z — Есть! — радостно крикнул он,

nich srebrny, uniwersalny kluczyk. доставая универсальный
серебряный ключ.

Podbiegł do furtki z napisem Он подбежал к калитке с надписью

„Bajdocja”. Kluczyk pasował. «Сказандия». Ключик подошел.
Zardzewiały zamek zgrzytnął, Ржавый замок заскрипел,
zaskrzypiały zawiasy, posypał się mur i заскрежетали петли, посыпалась
furtka ustąpiła. штукатурка, и дверца подалась.

Pan Kleks pchnął ją z całej siły. Oczom Пан Клякса толкнул ее изо всех сил
jego ukazało się znajome miasto, a — и его глазам предстал знакомый
pośrodku wysoka góra Bajkacz. город, а в центре его гора Сказувий.

Pan Kleks odetchnął z ulgą, zatrzasnął Пан Клякса облегченно вздохнул,

za sobą furtkę i ruszył w kierunku захлопнул за собой калитку и
marmurowych schodów. направился к мраморной лестнице.
Przeskakując po kilka stopni, wbiegł na Перескакивая через несколько
sam szczyt góry i stanął u bram pałacuступенек, он взбежал на самый верх
Wielkiego Bajarza. и остановился перед дворцом
Великого Сказителя.
Z tarasu rozpościerał się widok na С террасы открывался вид на
tonącą w kwiatach Klechdawę. Z oddali утопающий в цветах Исто-Рико.
dolatywał chóralny śpiew bajdockich Издалека доносилось пение
dziewcząt i dźwięki bajdolin. сказандских девушек и звуки
сказолин.

Ale pan Kleks nie widział nic i nic nie
słyszał. Wszedł do pałacu i minął
dwadzieścia siedem sal, w których
zasiadali Bajdalowie tudzież inni
dostojnicy państwowi. Nikogo jednak
nie dostrzegał ani nie odpowiadał na
pozdrowienia.
Но пан Клякса ничего не видел и
ничего не слышал. Он вошел во
дворец и прошел все двадцать семь
залов, где заседали сказари и другие
государственные сановники. Он
никого не замечал и не отвечал на
приветствия.

Jego twarz wyrażała niezwykłe Его лицо было озабоченным. В

napięcie, a w mózgu lęgły się czarne голове рождались мрачные мысли,
myśli, które spływały do serca, они проникали в сердце,
 146
przenikały do krwi, ogarniały całe
jestestwo.
W Sali Herbowej stanął nieruchomo,
wysiłkiem woli wstrzymał oddech i
zastosował słynną metodę doktora
Paj-Chi-Wo, zwaną „Spiralnym
kręćkiem pępka”.
Dzięki temu skomplikowanemu
ćwiczeniu doprowadził wnętrzności do
całkowitej przemiany, a jednocześnie
przeobraził odpowiednio swój kształt
zewnętrzny. Podobny zabieg wolno
stosować wyłącznie w wypadkach
skrajnej ostateczności.
Tak, tak, moi drodzy! Ten wielki
człowiek zdolny był do wielkich
poświęceń, zwłaszcza jeżeli w grę
wchodził honor i poczucie obowiązku.
Toteż kiedy pan Kleks wszedł wreszcie Когда пан Клякса вошел в последний
do ostatniej sali i na przeciwległej
ścianie zobaczył zwierciadło, zbliżył się увидел зеркало, он приблизился к
do niego, stanął na jednej nodze i
zaczął się przyglądać własnemu
odbiciu.
Oto w lustrze odbijała się pękata butla
płynu, zamknięta kryształowym
korkiem w kształcie główki. Główka ta
była jak dwie krople wody podobna do
głowy pana Kleksa. Przemknęła przez
nią jedna tylko myśl:
„A więc spełniłem obietnicę! Nie będę
nazywał się Alojzy Bąbel!”
просачивались в кровь, охватывая
все его существо.
В зале Черного дерева он
остановился. Усилием воли
задержал дыхание и применил
знаменитый метод
перевоплощения, придуманный
доктором Пай Хи-во.
Благодаря этому сложному
упражнению он привел
внутренности к полному
преображению и в то же время
трансформировал соответственно
свою внешнюю форму. Аналогичное
лечение допускается только в
случаях крайней крайней
необходимости.
Да, да, друзья мои, этот великий
человек был способен на великие
жертвы, особенно если речь шла о
чести или чувстве долга.
зал и на противоположной стене
нему, встал на одной ноге и начал
всматриваться в свое отражение…
Вот в зеркале появилась пузатая
бутылка с черной жидкостью,
закрытая хрустальной пробкой, как
две капли воды похожей на голову
пана Кляксы.
«Все-таки я выполнил обещание.
Теперь меня никто не назовет
Алойзи Волдырем», — подумал он.
 147
Inne myśli okazały się już
niepotrzebne, gdyż właśnie w tym
momencie Wielki Bajarz sięgnął po
butlę, pióro w atramencie i z wielkim
ukontentowaniem zaczął kaligrafować
na pięknym czerpanym papierze tytuł
swojej najnowszej bajki:
Podróże pana…
Nie dokończył jednak, gdyż z pióra
spadł ogromny czarny kleks i rozpłynął
się po papierze.
Больше думать он уже не мог,
потому что в этот самый момент
Великий Сказитель взял бутылку,
вытащил пробку, обмакнул золотое
перо в чернила и с огромным
старанием начал выводить на
прекрасной глянцевой бумаге
название своей новой сказки:
ПУТЕШЕСТВИЕ ПАНА…
Но не успел он дописать фразу, как с
пера скатилась громадная черная
клякса и растеклась по бумаге.