SOLUNUM SİSTEMİ

İNSANDA SOLUNUMSİSTEMİ BURUN

AĞIZ- BURUN Havanın alındığı kısımdır. Burun kılları ve mukus

YUTAK(FARİNKS)
sayesinde alınan havadaki toz gibi yabancı maddeler
arındırılır. Burundan alınan hava ısıtılarak solunum
GIRTLAK (LARİNKS) sisteminin diğer yapılarına iletilir. Bu nedenle burundan
SOLUK BORUSU( TRAKE) nefes almak daha sağlıklıdır. Burun taşıdığı koku
reseptörleriyle koku alınmasında da görev alır
BRONŞ
KILLAR HAVAYI SÜZER.
BRONŞCUK
MUKUS NEMLENDİRİR
ALVEOL
KILCALDAMARLAR HAVAYI ISITIR.
YAPILARINDAN OLUŞUR.

YUTAK GIRTLAK

Sindirim sistemini ve solunum sistemini Havanın soluk borusuna geçişini sağlar.

birbirinden ayıran bölümdür. Yutak; ağız ve
burun boşluğuna, yemek borusu ve soluk
borusuna açılır. Östaki kanalının bir ucuyla
bağlantılıdır.
HAVAYI GIRTLAĞA İLETİR.
Gırtlak kapağı, yutkunma esnasında
gırtlağı kapatarak besinlerin soluk
borusuna kaçmasını önler. Gırtlakta ses
telleri bulunur. Ses telleri titreşerek
sesin oluşumunda görev alır.
SOLUK BORUSU SOLUK BORUSU
Gırtlak ile akciğer arasında bulunan yaklaşık 12 cm uzunluğunda 2-3 cm BRONŞLARDA
genişliğinde bir borudur.
KIKIRDAK BULUNUR
Dıştan içe doğru bağ dokudan, kıkırdak doku ve epitel dokudan oluşur.
BRONŞCUK ve
C harfi şeklindeki kıkırdak doku, soluk borusunun sürekli açık kalmasını
ALVEOLDE
sağlar.
KIKIRDAK BULUNMAZ
Soluk borusunun iç yüzeyindeki epitel hücreleri silli yapıdadır

Epitel hücrelerin aralarında mukus salgılayan hücreler(GOBLET) bulunur.

Yabancı maddeler, silli epitel hücrelerinin salgıladığı mukus sıvısıyla

gırtlağa doğru hareket ettirilerek dışarı atılır.

Sigara dumanını solumak bu silli yapıya zarar verir.

Soluk borusu akciğerlere geldiğinde sağ ve sol akciğere doğru iki kola
ayrılır.

Bu kollara BRONŞ adı verilir.

Bronşlar akciğerin içinde BRONŞÇUK (BRONŞİOL) denilen daha ince

dallara ayrılır.
AKCİĞER
Göğüs boşluğunda yer alır.
Sağ ve sol akciğer olmak üzere iki
bölümden oluşur.
Sağ akciğer üç loblu, sol akciğer iki
lobludur.
Akciğerler süngerimsi bir yapıdadır
ve PLEVRA denilen çift katlı ince
zarla örtülüdür.
Plevra zarları arasındaki boşlukta
plevra sıvısı bulunur.
BU SIVI, AKCİĞERLERİN
SOLUNUM SIRASINDA
HAREKETİNİ KOLAYLAŞTIRIR.
Sağ akciğerin sol akciğere oranla
%10 daha büyük olmasının sebebi
kalbin göğüs kafesinin sol tarafına
yerleşmiş olmasıdır.
AKCİĞERDE KAS YOKTUR.!!!!!!!!!!!!!
ALVEOL
Akciğerlerde gaz değişiminin gerçekleştiği kese şeklindeki
fonksiyonel birimlere ALVEOL denir.
Alveoller şekil olarak üzüm salkımına benzer.
Alveoller, bronşçukların uç noktalarında bulunan hava
keseleridir.
Alveollerin çevresinde kılcal kan damarları vardır.
Her iki akciğerde yaklaşık 300 milyon kadar alveol bulunur.
TEK KATLI YASSI EPİTELDEN oluşan alveoller gaz değişimi
için yüzey alanını genişletir.
Alveoller salgı yapan hücreler de içerir. Bu hücrelerin
SÜRFAKTAN adı verilen lipoprotein salgıları, yüzey gerilimini
azaltarak alveollerin daha kolay şişmesini sağlar. Nefes
verince alveollerin birbirine yapışmasını önler
Ayrıca alveollerdeki fagosit hücreler yabancı mikroorganizmaları
yok eder
 ALVEOL YÜZEYİ NEMLİDİR.
SÜRFAKTAN YÜZEY GERİLİMİNİ DÜŞÜRÜR.
O2 ve CO2 DİFÜZYONUNU HIZLANDIRIR.
(SIVILARIN YÜZEYDE DİRENÇLİ VE ESNEK
İÇİNDEKİ SÜRFAKTAN SU KAYBINI ÖNLER
KATMAN OLUŞTURMASI)

BU SAYEDE AZ SU KAYBINI SAĞLAR ‼ O2 ve CO2 DİFÜZYONLA YERDEĞİŞTİRİR.

AKTİF TAŞIMA YOK ‼

Akciğerdeki alveoller ve bunları saran kılcal damarlarla
ALVEOL YAPISI solunum gazlarının difüzyonu DIŞ SOLUNUM olarak
adlandırılır.

Doku kılcallarıyla doku hücreleri arasındaki gazların

difüzyonuna ise İÇ SOLUNUM adı verilir

ALVEOL SADECE MEMELİLERDE VAR……………

SOLUK ALIP VERME MEKANİZMASI

Soluk alıp vermede kaburga kasları ve diyafram etkilidir. DİYAFRAM göğüs boşluğu ve karın boşluğunu birbirinden ayıran
kaslı yapıdır.

Soluk alıp verme işlemi, göğüs boşluğu hacminin genişlemesi ve daralması sonucu oluşan basınç değişiminden kaynaklanır.

SOLUK ALMA MEKANİZMASI Oksijen alveol

boşluğundan alveolleri
Soluk alma sürecinde aşağıdaki olaylar
saran kılcal damarlara;
gerçekleşir:
karbondioksit ise kandan
• Diyafram ve kaburgalar arası kaslar kasılır. alveollere geçer. İnsanlar
ve memelilerde, NEGATİF
• Diyafram aşağı doğru hareket eder ve düzleşir. BASINÇLA NEFES
ALMA YÖNTEMİ
• Kaburgaların uçları yukarı doğru hareket eder.
kullanılır.
• Göğüs kafesi genişler ve akciğerlerin hacmi
Bu canlılar havayı
artıp, basıncı azalır.
akciğerlere itmek yerine
• Akciğerdeki hava basıncı dışarıdaki hava içeriye çekerler.
basıncının altına düşer.
Soluk almak için diyafram
• Gazlar yüksek basınçlı bölgeden düşük basınçlı ve kaburgalar arası
bölgeye aktığından, hava, burun delikleri ve kasların kasılması gerekir.
ağızdan girerek, hava borucuklarından alveollere Bu nedenle soluk alma
kadar ulaşır AKTİF bir olay olup
çalışma gerektirir.
SOLUK VERME MEKANİZMASI Akciğer yapısındaki elastik
liflerden ve plevra sıvısının
Soluk verme sürecinde aşağıdaki olaylar
yüzey geriliminden dolayı
gerçekleşir:
genişlemiş akciğer eski
• Diyafram ve kaburgalar arası kaslar gevşer. hâline dönmek ister. Buna
GERİ YAYLANMA
• Diyafram yukarı doğru hareket eder ve
BASINCI denir.
kubbeleşir.
Akciğerlerin geri
• Kaburgaların uçları aşağı doğru hareket eder.
yaylanma basıncı da soluk
• Göğüs kafesi daralır ve akciğerlerin hacmi vermeyi KOLAYLAŞTIRIR.
azalıp, basıncı artar.
Soluk verme pasif bir
• Alveollerdeki hava basıncı dışarıdaki hava hareket olduğundan
basıncından daha yüksek hale gelir. vücutta soluk alma kadar
enerji harcanmaz, kaslar
• Alveollerdeki hava basıncının yükselmesi,
gevşerken de enerji
havanın solunum borucuklarına girmesi için
harcanır
kuvvet uygulayarak vücuttan dışarı çıkarılmasını
sağlar.

AKCİĞER HACMİ KARIN BOŞLUĞU İÇ HACMİ HACİM VE BASINÇ TERS ORANTILIDIR.

Soluk Soluk
alma verme SOLUK ALMA AKTİF

Soluk Soluk SOLUK VERME PASİF OLAYDIR.

alma verme t

t
 SOLUK ALIP VERME MEKANİZMASI İNSANLARDA SOLUNUMUN KONTROLÜ
SOLUK ALMA SOLUK VERME

Kaburgalar arası kaslar KASILMA GEVŞEME SOLUK ALIŞVERİŞİNİ OMURİLİK SOĞANI ve PONS
KONTROL EDER.
Diyafram

Akciğer boşluğu P.V P.V

SOLUNUM HIZINI ETKİLEYEN TEMEL FAKTÖR

Göğüs boşluğu Kandaki CO2 miktarıdır.

Azalır artar Artar azalır
1. Metabolik faaliyetler sonucu doku hücrelerinde
KARIN BOŞLUĞU P.V P.V oluşan CO2 miktarı artar.

Artar azalır Azalır artar 2. CO2 kana geçmesiyle kan pH’ ı düşer. Asitlik artar.
Kkarın 3. Solunum merkezleri uyarılır. Soluk alışverişi hızlanır.

Hava
ha hareketi İçeri hava dolar Dışarıya hava verilir.

CO2 ARTIŞINA BAĞLI GERÇEKLEŞEN OLAYLAR

DİYAFRAM DÜZ , KUBBE
Kan basıncı artar

Nabız artar
KABURGA UÇLARI Yukarı hareket Aşağı hareket eder
eder Soluk hızı artar

Hemoglobinin oksijene bağlanma oranı azalır.

ALINAN HAVA VE VERİLEN HAVANIN: Egzersiz yapan bir bireyde sırasıyla

SICAKLIK, NEM, CO2 MİKTARI FARKLIDIR. KAS- DOLAŞIM- SOLUNUM sistemleri hızlanır.
SOLUK ALIŞVERİŞİNİ HIZLANDIRAN ALYUVAR MİKTARINDA DEĞİŞME OKSİJEN TAŞINMASI
FAKTÖRLER
Deniz seviyesinden yukarı çıkıldıkça 1.% 98 Hemoglobinle
• Deniz seviyesinden yükseklere çıkılması oksijen miktarı AZALIR. ( O2 kısmi
OKSİHEMOGLOBİN ŞEKLİNDE (HbO2)
( atmosferdeO2kısmi basıncının azalması) basıncı)
• Adrenalin miktarının artması 2. %2 PLAZMADA ÇÖZÜNMÜŞ HALDE
Bu nedenle;
• Tiroksin miktarının artması TAŞINIR.
• Sempatik sinir faaliyetinin artması ❖ Soluk alıp verme hızı
• Kanda CO2 miktarının artması ❖ Alyuvar sayısı Alveol kılcallarında
• Kan Ph’ının düşmesi ❖ Nabız sayısı
❖ Kandaki hemoglobin miktarı
❖ Kan basıncı ARTAR.
KANDAKİ O2 MİKTARININ SOLUNUM
Soluduğumuz havadaki O2 kısmi basıncı BU Doku kılcallarında
MERKEZLERİNE ETKİSİ YOKTUR.
,(alveoldeki O2 kısmi basıncı )

DÜŞER ve ya AZALIR.
HEMOGLOBİN

✓ Birçok hayvanda bulunan solunum BU TEPKİMELERDE ENZİM KULLLANILMAZ.

pigmentidir.
Alyuvar dolaşıma katıldıktan sonra
✓ Solunum gazları ile tersinir tepkime
OKSİHEMOGLOBİN MİKTARININ
verir. ENZİM, HEMOGLOBİN sentezlemez.
ARTTIĞI DAMAR
✓ Gaz derişiminin fazla olduğu yerde gaza
bağlanır. AKCİĞER ( ALVEOL ) KILCALLARI
✓ Gaz derişiminin az olduğu yerde gazdan OKSİJEN VE
ayrılır. OKSİHEMOGLOBİN MİKTARININ EN
KARBONDİOKSİT FAZLA OLDUĞU DAMAR
✓ Protein yapılıdır. Metal iyonu ( demir)
içerir. TAŞINMASINDA ENERJİ
AKCİĞER TOPLARDAMARI
✓ Kanın gaz taşıma kapasitesini artırır. (ATP) HARCANMAZ.
✓ Kana kırmızı renk verir.
✓ Karbonmonoksit hemoglobin ile tersinir
tepkime vermez. Bu nedenle
zehirlenmelere neden olur.
 GAZLAR TAŞINIRKEN ENZİM KULLANILAN YER

KARBONİK ASİTTEN (H2CO3) CO2 ( karbondioksit )

ve H2O (su) oluşurken

CO2 ( karbondioksit ) ve H2O (su)dan karbonik

asit(H2CO3) oluşurken

KARBONİK ANHİDRAZ ENZİMİ kullanılır.

( TERSİNİRDİR.)

ALVEOL KILCALLARINDA
KARBONDİOKSİT TAŞINMASI DOKU KILCALLARINDA

1. %70 Bikarbonat şeklinde plazmada

(HCO3-)
2. %23 Hemoglobinle ( HbCO2)
karboksihemoglobin şeklinde ALVEOL KILCALLARINDA
karbonminohemoglobin şeklinde KARBOKSİHEMOGLOBİN MİKTARININ
3. %7 plazmada çözünmüş halde ARTTIĞI DAMAR
TAŞINIR.
AKCİĞER DIŞINDA DOKU KILCALLARI

DOKU KILCALLARINDA DOKU KILCALLARINDA KARBOKSİHEMOGLOBİN MİKTARININ EN

FAZLA OLDUĞU DAMAR

AKCİĞER ATARDAMARI
 H+ iyonları neden hemoglobinle taşınır?

KANIN ASİTLİĞİNİN ARTMASINI ÖNLEMEK

İÇİN ( BOHR KAYMASI)

DÜŞÜK pH da hemoglobinin O2 e olan ilgisinin

azalması

Doku kılcallarında, hücrelerin oksijenli solunumu sonucu

CO2 miktarı artar. Karbondioksitten karbonik asit
oluşur. Karbonik asit, bikarbonat iyonlarına (HCO3) ve
hidrojen iyonlarına (H+ ) ayrışır. Ortamdaki hidrojen
iyonlarının yoğunluğu pH’ı düşürür ve asitlik artar.
Hidrojen iyonlarının artışı hemoglobinin oksijeni bırakma
eğilimini artırır. Buna BOHR ETKİSİ denir. Bohr etkisi
sayesinde dokular oksijen bakımından zenginleşir.

1.Karbondioksit, hücrelerden doku sıvısına buradan da kısmi basınç farkından kılcal damarlara
geçer. Alyuvarların yapısındaki karbonik anhidraz enzimi, CO2’i suyla birleştirerek karbonik
asidi (H2CO3) oluşturur

2. Karbonik asit, bikarbonat (HCO3) ve hidrojen iyonlarına (H+ ) ayrışır. Hidrojen iyonlarının
çoğu hemoglobine bağlanarak kandaki pH değişikliğini en aza indirger.

3. Bikarbonat iyonları (HCO3) plazmaya geçer

4. Alveol kılcallarına gelindiğinde bu işlemlerin sırası tersine çevrilir. Bikarbonat ve hidrojen

iyonları birleşerek karbonik asidi oluşturur.

5. Alyuvarlardaki karbonik anhidraz enzimi, karbonik asidi CO2 ve suya dönüştürür.

6. CO2, kandaki kısmi basınç fazlalığından alveollere geçer ve vücuttan atılır.

 1.Hb + O2 HbO2 AKCİĞER KILCALI
GİREN TARAFI ÜRÜN TARAFI
2.HbO2 Hb + O2 DOKU KILCALI
O2 AKCİĞER DOKU
3.CO2+ H2O H2CO3 DOKU KILCALI
CO2 DOKU AKCİĞER
4. H2CO3 CO2+ H2O AKCİĞER KILCALI
HCO3 AKCİĞER DOKU
5. H2CO3 HCO3- + H+ AKCİĞER KILCALI

OKSİJEN VE KARBONDİOKSİT TAŞINMASI 6. Hb+ CO2 HbCO2 DOKU KILCALI

İLE İLGİLİ TÜM TEPKİMELER ALYUVAR
7. HbCO2 Hb+ CO2 AKCİĞER KILCALI
İÇİNDE GERÇEKLEŞİR.

8. Hb + H+ HbH DOKU KILCALI

HbH 9. H+ + HCO3- H2CO3 AKCİĞER KILCALI

10. Hb H Hb + H+ AKCİĞER KILCALI

Kan akciğer kılcallarından geçiyor

HbH

Kan doku kılcallarından geçiyor.