Professional Documents
Culture Documents
odef;Ekdif (armu©ynma&;)
ykHESdyfjcif;rSwfwrf;
rmwdum
odef;Ekdif
20 Ekd0ifbmv? 2014
trSmpum;
uReaf wmf udo k ed ;f Edik Ef iS fh cifrif&if;ES;D uRr;f 0ifco hJ nfrmS ok;H ESpcf efY
&SdcJhNyD/ olESihf pwif&if;ESD;ykHuvnf; qef;onf/ tGefvdkif;ay:u &if;ESD;cJh
&jcif;jzpfonf/ uRefawmfonf ynma&;wGif 0goemxkHcJhaomaMumihf
tifwmeufay:a&mufvQif ynma&;taMumif;awG arTaESmufzwfwwfonf/
xdkrS udkodef;EdkifwdkYvkyfaeaom ]]armu©ynma&;}} qdkonhf Website udk
owdjyKrdvmNyD; rMumcP 0ifzwfrdonf/
tNidr;f pm; ausmif;q&mwpfO;D jzpfonhf tm;avsmpf mG ynma&;ESifh
ywfoufNyD; a&;om;csipf w d rf sm;jzpfro d jzihf armu©xH tD;ar;vfuwpfqihf
pmawGyYkday;rdonf/ olwYkduvnf; ydYkay;wdik ;f tGev f ikd ;f ay:wGif wifay;avh
&So
d jzihf uReaf wmhpf mzwfy&dowfonf tGev f ikd ;f ay:wGif wd;k yGm;oGm;cJ&h onf/
udkodef;Edkifudk aemufrS jrefrmjynfwGif rae? xdkif;EdkifiHwGif
aexdik o f jl zpfaMumif; od&onf/ olwYkd onf 1988 ta&;awmfyt Hk NyD;wGif
wdik ;f wpfyg;udk xGuo f mG ;Muonf/ olrsm;awG awmfveS af &;a&pD;aMumif;xJ
ajrmygaecsed w f iG f udo
k ed ;f Edik w
f pfa,mufuawmh ynma&;jzihf wdik ;f jynfukd
jr§ihfwif&ef pdwful;tdyfrufawG rufaecJhonf/ xdktdyfrufudk olu
'Dtwdkif;rxm;/ cufcJpGm wdkif;wpfyg;wGif aexdkif&aomfvnf; ynma&;
twGuf raerem;vkyfaqmifBuKd;yrf;&if; MopaMw;vsEdkifiHwGif ynma&;
qdkif&m bGJUwpfckudk oifMum;atmifjrif&,lcJhonf/ aemufydkif;wGifvnf;
e,fpyfa'orsm;wpf0u kd f vSnv fh nf&if;u wdik ;f &if;om;vlrsdK;rsm;tMum;
ESihf e,fpyfa'orsm;&Sd uav;rsm;ynma&;udk olu raerem;aqmif&Guf
ay;aeaMumif; Mum;od&onf/
wpfcgwpf&H ol jrefrmjynf jyefa&mufvmwwfonf/ jyefa&muf
wdik ;f vnf; tvum;rae/ jynfwiG ;f &Sd ynma&;qdik &f m tzGUJ tpnf;rsm;udk
vdkufvHawGUqkHonf/ aqG;aEG;ar;jref;onf/ awGUqkHyGJ? a[majymyGJ?
aqG;aEG;yGaJ wGuv kd nf; olu, kd w f ikd f aiGaMu;tuket f uscNH yD; vdu
k v
f yk o f nf/
uReaf wmht f jrifuawmh wu,hyf nma&;orm;wpfa,muf[k qdck sio f nf/
olu pmtkyw f pftyk x f w k &f ef uReaf wmhu f kd tultnDawmif;onf/
ola&;cJo h rQpmawGtm;vk;H udk uReaf wmhx f yH Ykv
d u kd Nf yD; pdppfwnf;jzwfcikd ;f onf/
uReaf wmfu þtxdawmh vdu k v f yk af y;vdu k Ef ikd o f nf/ odYk aomf þpmtkyf
jzpfajrmufa&; wpfenf;qd&k vQif pmtkyu f kd ykEH ydS af &;url uReaf wmfuRr;f usif
aom vdkif;r[kwfonhftwGuf xkwfa0olawGvufxJ tyfxm;&if;u
vaygif;rsm;pGmMumonftxd pmtkyfjzpfrvmonfudkawmh uRefawmf
awmif;yef&rnf/
uRefawmf olYpmtkyu f kd tprStqk;H wnf;jzwfpOf zwfMunhv f u
kd f
onhftcgwGif olapwem? olY&ifxJua0'em? olYcHpm;csufrsm;udk ydkNyD;
odjrifcGihf&cJhonf/
wu,fawmh olwdkYonf udk,hfEdkifiHBuD;ESihfa0;NyD; txD;usefae
onfqdkaomfvnf; ynma&;aMumihf þtodkif;t0dkif;xJwGif ]q&m}
qdo k nhf *dP k ;f twGi;f 0ifa&mufciG &fh aeMuonf/ ol\ynma&;tjrifum;
aMumufp&maumif;vSonf/ oljzpfcsifonhf ynmEdkifiHawmfudk olwnf
aqmufjyvdkufrS uRefawmfwdkY wdkif;jynfwGif tb,faMumihf ynma&;
edru fh saecJ&h aMumif;udk uReaf wmfbufwpfbufr&S yfNyD; ½IjrifciG &fh vdu k o f nf/
uReaf wmfwYkdu jynfwiG ;f Nidr;f csr;f aoma'orsm;wGif ausmif;q&m
vkyfcJh&onf/ e,fajra'o Murf;wrf;onhf tcuftcJrsm;avmufudk
uRefawmfwdkYu yifyef;qif;&JvScsnhf[k xifMuonf/ udkodef;EdkifwdkYum;
Ak;H oH? aoewfoaH wGMum;xJwiG f jzwfoef;&if;u cufcyJ ifyef;pGmvkyaf qmif
cJhMu&onf/ tvGefyifyef;qif;&JNyD; tem*wfaysmufaeolrsm;udkvnf;
olwdkY pmoifMum;ay;cJ&onf/ trSefqdk&vQif olwdkY\ q&mb0u
uReaf wmfwYkdxufyNkd yD; ]em} vSonf/ uReaf wmfwYkdu ]emok;H em} om&So d nf/
olwdkYu ]apwem? 0goem? tepfem} tjyif ]&ifem} p&maygif;rsm;pGmudk
BuHKawGUcJh&NyD;rS þpmpkudk &ifxJu arG;xkwfcJhjcif;jzpfrnfxifygonf/
rnfodkYqdkap q&myDoaom? q&mpdwf&SdaomolwpfOD;\
&ifwGif;cHpm;csuf? ynma&;tdyfrufrsm;udk uRefawmfzwfNyD;onhfaemuf
oufjyif;tcgcgcsvu kd rf o
d nf/ &ifxw J iG vf nf; a0'emwpf&yfp;l epfusecf hJ
onf/ jynfwiG ;f &Sd pmayavmurS xkwaf 0olrsm;u nnf;nL&if;? pmtkyf
xkwfa0a&;acwfudk ypfwifa0zef&if;? vufrcHcsifonhf pmpkrsm;udk
uReaf wmftvGeEf aS jrmwopGmjzihf jynfoal wGvufx?J txl;ojzihf jynfwiG ;f
ausmif;q&mawGvufxJodkY rnfodkYa&mufatmif vkyfay;&rnfenf;[k
pdwfapwemjzpfaerdaomfvnf; uRefawmfum; pGrf;Edkifolr[kwf/
odkYaomf uRefawmfajymEdkifwmwpfckawmh&Sdonf/ olYapwem
ynmpmrsm;onf olYordik ;f udk rSww f ikd w
f pfwikd f pdu
k af y;vdrrfh nf[í l jzpfonf/
udo k ed ;f Edik f þpmtkyu f akd &;vdu
k jf cif;u olYordik ;f udk ola&;vdu k jf cif;jzpfonf/
xdo k rdik ;f onf rnforl Q azsmufzsurf &Edik o f nhf ordik ;f jzpfNyD; ynmc&D;wGif
rm;rwfpGm usefcJhayvdrhfrnf/
wifnGefY
9.12.2014
ynma&;jzihfomvQif wdkif;jynf\o,HZmw
t&if;tjrpfwdkYudk xda&mufpGm pDrHcefYcGJjcif;?
tokH;jyKjcif;wdkYudk vkyfaqmifEdkifygvdrhfrnf/
ajray:ajratmuf o,HZmwusdefpmrdaeaom
jrefrmjynfudk u,fwif&efrSm
ynma&;yifjzpfygvdrhfrnf/ rwluGJjym;aom
vlrsKd;pkusdefpmtwGufvnf; ynma&;uomvQif
ajzavQmhay;Edkifygrnf/
wdkif;jynfudkwnfaxmif&eftwGuf
þusdefpmwdkYudk ajzavQmhjcif;rS pwif&ygvdrhfrnf/
12 ynmEkdifiHawmf
ynmEdkifiHawmf (1)
wnfaqmufjcif;
ynma&; jyKjyifajymif;vJ&ef vIHYaqmfaqG;aEG;aerIrsm;rSm rsm;pGm
tm;&p&m &SdvSygonf/ EdkifiHa&;ygwDrsm;? wdkif;&if;om;tzGJUtpnf;rsm;?
vli,ftzGJUtpnf;rsm;ESihf t&yfbuf vlrItzGJUtpnf;rsm;vnf; yg0if
vkyfaqmifvmjcif;rSm ydkrdktvm;tvmaumif;aom ynmEdkifiHawmfqDodkY
OD;wnfaeonf[k ,kHMunfrdonf/ rwlaomtjrifrsm;udk wifjyaqG;aEG;
jcif;rSm vrf;pyifr[kwyf gvm;/ xdYk twGuf ynmEdik if aH wmf\ tcsi;f t&m
tcsKdUudk avhvmaphikMunhfrdygonf/
a&&Snfvkyfief;pOf wpfckvnf;jzpfouJhodkY rsKd;qufrsm;twGuf
taumif;qkH;aom (t½IH;r&SdbJ tjrwftrsm;qkH;aom) &if;ESD;jr§KyfESHrI
[lívnf; uif;yGe;f wyfxm;onfrmS ynma&;vkyif ef;omvQif jzpfonf/
uRefawmfwdkY trSefwu,f &if;ESD;jr§KyfESHMu&ef tcsdeftcgaumif;[kvnf;
qdkcsifygonf/ wdkif;jynfjyefvnfxlaxmifa&;? 'Drdkua&pDa&;? Nidrf;csrf;
odef;Ekdif 13
ynma&;ESihf EdkifiHawmf
todynmA[kokwwdkY &&Sdap&ef[lí ynma&;udk ½IjrifouJhodkY
vlYtzGJUtpnf;twGuf vdktyfaeaom pGrf;&nfrsm;&&Sdap&efvnf;
&nf&,G &f if;yg&Sad eonf/ tjcm;wpfzufwiG rf l Edik if aH wmfwnfaqmufa&;
vkyfief;pOfrsm; taumiftxnfazmf&mwGif vlYtzGJUtpnf;twGif;&Sd
rwlaomtvTmaygif;pkHwdkY\ qE´rsm;? tdyfrufrsm;? arQmfvihfcsufrsm;?
vdktifrsm;? awmihfwcsufrsm;udk EdkifiHawmf\ tifpwDusL;&Sif;rsm;u
tOD;tp avhvmok;H oyfMuonf/ ,if;aemuf tpdwt f ydik ;f tvdu
k jf zpfap?
wpfpkHvkH;taetxm;jzihfjzpfap enf;AsL[mESihf r[mAsL[mrsm;t&
taumiftxnfazmfaqmifMurnf/ þwGif EdkifiHawmfwnfaqmufa&;
vkyfief;pOfwpfckvkH;\ A[dkvrf;aMumif;rSm ]]ynma&;}} jzpfygojzihf
atmufygtcsif;t&mwdkYudk jznhfqnf;ay;onf[k qdkvdkygonf/
t&nftcsif;OD;pm;ay;pepf (r,f&Dwdkca&pD)
EdkifiHawmf wnfaqmufa&;twGuf 'kwd,tcsuftaejzihf
t&nftcsi;f OD;pm;ay;pepf (meritocracy) udk Edik if aH wmf tifpwDusL;&Si;f
rsm;taejzihf usihfokH;vkyfaqmif&rnfjzpfonf/ vlaumif;vlawmfudk
&nfnTef;jcif;jzpfonf/ pGrf;aqmif&nfjynhf0jcif;? xda&mufpGm taumif
txnfazmf aqmif&u G Ef ikd jf cif;? tpd;k &ESiv
fh x l u
k kd taumif;qk;H tBuHÓPf
rsm;ay;Edkifjcif;? ½dk;om;ajzmihfrwfjcif;wdkYtwGuf twdwfumvrsm;u
vspv f sL½IcohJ nhf t&nftcsi;f rsm;udk r&Srd jzpf xnho f iG ;f pOf;pm;&awmhrnf/
þwGifvnf; ynma&;jzihfomvQif vlYpGrf;tm;t&if;tjrpfrsm; zGHUNzdK;
wdk;wufapNyD;vQif EdkifiHawmf\trIudpöwdkYudk edpö"l0vkyfaqmif&mwGif
todÓPfESihf vkyfwwfudkifwwfonhf pGrf;&nfjynhf0aomolrsm;udk
arG;xkwfay;Edkifygonf/ ynm&nfedrhfyg;aom vlYtzGJUtpnf;rsm;rSm
NyKu
d saysmufu, G o f mG ;onfukd ordik ;f pOfwiG t f xift&Sm; awGUjrifEikd yf gonf/
EdkifiHawmf tifpwDusL;&Sif;rsm;\ pGrf;aqmif&nfwdkY tbufbufu
odef;Ekdif 15
'Drdkua&pD&yf&Gm
Edik if aH wmfwnfaqmufa&;qd&k m0,f vlxt k m;vk;H \ yg0ifaqmif
&Gurf EI iS fh yg0ifaqmif&u G cf iG u
fh kd xm;&S&d ygrnf/ qif;&J csr;f omra&G;yg0if
vkyaf qmifEikd cf iG u fh kd qdv
k ykd gonf/ 'Dru kd a&pDusipfh Ofukd usio fh ;Hk jcif;[kvnf;
qdkEdkifygonf/ ynma&;jrihfrm;jcif;jzihf 'Drdkua&pDusihfpOf us,fjyefYvm
Edkifonf/ &yf&Gmwdkif;wGif usihfokH;vmrnf/ yg0ifaqmif&GufvmMurnf/
þodkY yg0ifaqmif&Gufvmjcif;jzihf EdkifiHawmfwnfaqmufa&; ed'gef;
umvwGif ydkrdktqifacsmzG,f&m&Sdonf/ EdkifiHom;wdkif;u vdkvdkvm;vm;
yg0if wnfaqmufjcif;aMumihfyif/
rwlaom vlrsm;
pwkw¬tcsuftaejzihf rwl? uGJjym;jcm;em;rIrSm jrefrmEdkifiH\
trSefw&m;jzpfonf/ ynma&;jzihfomvQif wlnDaom bkHpHEIef;wdkYudk
odjrifEikd Mf uygrnf/ rwlnrD rI mS tm;jzpfonf[ak wmhqMkd uonf/ odYk aomf
wefz;kd xm;jcif;? tjyeftvSeaf v;pm;jcif;wdYk ukd tajccHro S mvQif tm;jzpf
ygvdrhfrnf/ odkYwnf;r[kwfrl bkHpHEIef;rsm; aysmufqkH;½kHrQomrubJ
rwlaom tkyfpkrsm; (tm;vkH;) twGuf tBuD;rm;qkH;aom tEÅ&m,fyif
jzpfEikd yf gao;onf/ rwlnrD aI Mumihf "m;rsm;udv k nf; awGUjrifae&ygonf/
rwlaom tkyfpkrsm;tay: zdESdyfrIrsm;aMumihf umvwpfcktMum Nidrf0yf
aeEdik yf gonf/ q,fpEk pS rf sm;pGmyif wdik cf NhJ yDjzpfaomfvnf; wdik ;f rfA;Hk rQom/
odkY&mwGif arQmfvihfcsufrrJhoihfyg/ ynma&;jzihf rwl? uGJjym;jcm;em;rI
16 ynmEkdifiHawmf
vlvwfwef;pm;wdkif;jynf
ynma&;tajccHjzihf EdkifiHawmfwnfaqmufrSomvQif vlvwf
wef;pm;tkypf k (ya&mfzuf&iS ef ,f tvkyt f udik v
f yk o
f rl sm;? ausmif;q&mrsm;?
q&m0efrsm;? tao;pm;pD;yGm;a&;vkyif ef;&Sirf sm;? uRrf;usifvyk o f m;xkwYkd
yg0ifygonf)udk zefw;D Edik yf gonf/ þvlvwfwef;pm;tvTmrSm 'Dru kd a&pD
wdik ;f jynftwGuf tvGet f rif;ta&;BuD;vSonf/ Edik if aH wmfwnfaqmufa&;
twGuf pGr;f aqmif&nfrsm;? pwdwt f ifpwDusL;&Si;f rsm;twGuf t&nftcsi;f
jrihof rl sm;&&Sad p&ef? &yf&mG twGi;f vlaerIt&nftaoG; jrihrf m;vmap&efwYku d kd
vlvwfwef;pm;tvTmu jznhfqnf;ay;jcif;jzpfonf/ vlvwfwef;pm;
tvTmudk EdkifiHawmftwGuf pGrf;aqmif&nf[k nDrQudef;csEdkifygonf/
þtcsuaf Mumihv f nf; ynma&;udrk @dKifjyK&rnf[k wdu k wf eG ;f vdyk gonf/
ynmr@dKifjyK &yf&Gm? vlYtzGJUtpnf;omvQif tm;&Sdaom vlYtzGJUtpnf;?
vlvwfwef;pm; xGe;f um;&majr? 0rf;0cg;vSaom NrKUd av;wpfNrKUd jzpfEikd af cs
&So
d nf/ xdrk S zGUH NzKd ;wd;k wufrv
I m;&mudk OD;wnfxm;Edik o f nf/ vlvwfwef;pm;
wd;k yGm;vmrSomvQif Nidr;f csr;f aom 'Dru kd a&pDwikd ;f jynfukd wnfaqmufEikd f
rnf[k ,kHMunfygonf/
þaqG;aEG;wifjyxm;onhf tcsuftvufrsm;t& ynma&;ESihf
EdkifiHawmfwnfaqmufa&;wdkY qufET,faeykHudk txift&Sm;jrif&ygrnf/
odef;Ekdif 17
tajccHynma&;wGif
'Drdkua&pDoabmw&m;rsm;udk us,fus,fjyefYjyefYxnhfoGif;í
ausmif;ol? ausmif;om;rsm;udk 'Drdkua&pDEdkifiHom;rsm;tjzpf
zGHUNzdK;wdk;wufaprnhf EdkifiHom;ynma&;udk tajccHoihfonf/
txl;ojzihf 'Drdkua&pDEdkifiHom;\ wm0ef0wå&m;rsm;udk
od&Sdem;vnfapNyD; wm0ef,lwwfrIESihf vlrItodkif;t0dkif;wGif
yg0ifaqmif&Gufwwfap&ef avhusihfoifMum;ay;&ygrnf/
'Drdkua&pDEdkifiHom;tjzpf tusihftBuH? todynm?
vlrIqufqHa&;ESihf pm&dwåydkif;qdkif&m t&nftaoG;rsm;
zGHUNzdK;wdk;wwfap&ef vdktyfaeonf/
odef;Ekdif 19
ynmEdkifiHawmf (2)
'Drdkua&pDynma&;
'Drdkua&pDESihf ynma&;
trSeaf wmh uRefawmfwYkd wikd ;f jynfwiG f 'Drukd a&pDynma&;pepfukd
usio fh ;Hk cJzh ;l ygonf/ yk*v
¾ u
d ynma&;vGwv f yfciG w
fh Ykd &&Scd zhJ ;l onf/ uReaf wmf
wdYk\ trdtz? tzd;k tzGm;wdYk arQmrf eS ;f wrf;waeonfrmS Edik if aH wmfopfxuf
olwdkYcHpm;cJhzl;onhf 'Drdkua&pDynma&;t&om[k qdkEdkifygonf/ ]]wdkY&JU
tJ'Dausmif;u yk*¾vduausmif;av? b,fvdktkyfcsKyfpDrHcJhwm? oif½dk;u
b,fvdk}} ponfjzihf jyefajymjyavh&Sdygonf/ tpdk;&ausmif;wufolwdkY
uvnf; tm;uRefrcH jyefajymydkifcGihf&SdcJhonf/ ausmif;tkyfBuD;rSm rnfodkY
tpDtrHaumif;onf? q&mq&mrrsm;\ t&nftcsif;ESihf trsKd;om;a&;
pdw"f mwf rnfoYkd&o dS nf ponfwYkdrmS ajymrukeEf ikd yf g/ ausmom;? &ifom;
rcGJjcm;aom q&mq&mrrsm;[k ,ckxufxd tzdk;tzGm;? trdtzwdkY
*kPf,laeMuqJ/
20 ynmEkdifiHawmf
ynma&;\ wl½lcsuf
vlom;\ todynm zGUH NzdK;wd;k wufa&;ESifh b0Nidr;f csr;f vkNH cHKa&;
wdYk twGuf tajccHususvdtk yfonfrmS 'Drukd a&pDpepfqo D Ykd OD;wnfaom
ynma&;pepfyifjzpfygonf/ xdkYtwGuf 'Drdkua&pDESihf ynma&;rSm tpOf
tNrJ 'GefwGJíaeavonf/ 'Drdkua&pDpepfwnfwHhap&ef t"dutm;rSm
ynma&;yifjzpfNyD; EdkifiHom;tm;vkH;twGuf w&m;rQwrI&Sdaom?
odef;Ekdif 21
'Drdkua&pD ynma&;pHEIef;rsm;
toGiu f ;l ajymif;aeonhf jrefrmEdik if t H wGuf ynma&;pHEeI ;f rsm;vnf;
vdkufygajymif;vJ&rnfjzpfygonf/ atmufygtcsufrsm;rSm 'Drdkua&pD
ynma&;pepf\ &nfrSef;csuftcsKdUjzpfygonf/
1/ twlwuG yl;aygif;vkyfaqmifjcif;jzihf oif,lavhvm
jcif;udk zefw;D &rnf/ odYkro S m aumif;jrwfaomtodynm
w&m;tzkHzkH pkHvifpGm zGHUNzdK;wdk;wufrnf jzpfonf/
tusKd;wlpD;yGm;tajccHaumif;udk &&Sdaprnf/
2/ tem*wfumv vlrItodkif;t0ef;\ a&&SnfzGHUNzdK;
wdk;wufa&; &nfrSef;csufudk tajccHonf/
3/ tjyKoabmaqmifNyD; vGwfvyfaom pOf;pm;awG;ac:
jcif;pGrf;&nf zGHUNzdK;wdk;wwfap&efjzpfonf/
4/ trSm;ESifh trSeu f kd cGjJ cm;odjrifjcif;pGr;f &nf? 0g'jzefYa&;om;
a[majymrIESihf tjzpfrSefudk ydkif;jcm;Edkifjcif;? bufvdkuf
jcif;ESifh usK;d aMumif;qifjcifww Hk &m;uif;rJph mG rsuu f ef;
,kMH unfrrI sm;\ tEÅ&m,fwYkdukd odjrifjcif;wdYkyg&So d nf/
5/ tvkyf\ *kPfodu©mESihftnD oifwef;rsm;zGihfvSpfay;
xm;onf/
6/ vlwdkif;twGuf wef;wlnDrQaom tcGihftvrf;rsm;udk
xm;&Sdonf/
7/ tm;enf;olrsm;tay:wGif acgif;ykjH zwf tjrwfxw k jf cif;ESifh
vlrIted|m½kHrsm; uif;pifapa&;twGuf i,f&G,fonhf
t&G,fuwnf;u vlrIw&m;rQwrI Social Justice udk
jrwfE;kd wufap&ef ynma&;rSwpfqihf avhusio fh ifMum;
onf/
odef;Ekdif 27
vlrItodkif;t0dkif;wGif &Sifoef&yfwnfEdkif&ef
tEkynmwpf&yftaejzihf ynma&; (arwåmEdkifiHawmf)
rdom;pkudkrQyif vSnhfrMunhftm;? vSnhfrMunhfEdkifyJ rdrdwpfOD;
wnf;\ xGuaf yguftwGuu f kd 'a&maomyg; pOf;pm;aeMu&onht f wGuf
rdom;pkarwåmwdkY wdwfqdwfae&ygonf/ xdkYtwGuf arwåm&yf&Gmudk
todkYwnfaqmufMuygrnfenf;/ rdrdwpfOD;wnf;? txD;wnf; &Sifoef
odef;Ekdif 31
rkef;wD;jcif;EdkifiHawmf (o[ZmwEdkifiHawmf)
rlBuKtd &G,rf S touf 12 ESp?f 13 ESpt f &G,f tv,fwef;tqiht f xd
ynma&;pepfEiS fh oif½;kd rsm;? ausmif;pmoifcef;rsm;twGi;f tEkwv f u©Pm
oabmaqmifcJhaom ordkif;jzpf&yfrsm;? vlrIa&;oifcef;pmrsm;? vlrI
ted|m½kHrsm;udk twwfEdkifqkH; uif;pifap&ef jyifqifa&;qGJoihfygonf/
i,f&, G Ef yk sKdaom pdwEf v S ;Hk om;rsm;twGuf temw&rsm; rjzpfapoihyf g/
wpfzufapmif;eif; rsK;d csprf sm;vnf; rjzpfapvdyk g/ ppfyrJG sm;? ppfoBl uD;rsm;?
ppfbk&ifrsm;\ tcef;u@wdkYudkvnf; avQmhcsoihfNyD; vlrItodkif;t0dkif;
twGuf wdkif;usKd;jynfjyK aqmif&GufcJhMuaom omreft&yfom;rsm;?
tEkynm&Sifrsm;? pmay*DwESihf vufrIenf;ynmwdkY qef;opfwDxGifNyD;
tusKd;jyKcJMh uonhf a&S;a[mif;jrefrmESifh wdik ;f &if;om;rsm;udk a&SUwef;wif
vsuf oifcef;pmwdkYudk a&;qGJ&ygrnf/ uRefawmfxdawGUqufqHcJh&aom
ausmif;q&m? q&mrrsm;ESifh Edik if aH &;ygwDacgif;aqmifrsm;u ordik ;f rSerf sm;
yaysmufoGm;rnfudk pdk;&drfwBuD; aqG;aEG;Muygonf/ awG;awmpOf;pm;rI
tm;enf;aeao;aom rlvwef;? tv,fwef;tqihrf sm;twGuf vlrt I ed|m½kH
tawGUtBuHKuif;pifapa&;ESihf pdwftm½kHwGif tEkwfvu©Pmrjzpfa&;udk
t"duxm;apvdak Mumif; &Si;f jy&onf/ ordik ;f rSerf sm;twGuf rpd;k &drMf uyg
vihf[k tm;ay;pum;ajymjzpfygonf/
awG;ac:pOf;pm;EdkifiHpGrf; ydkrdkjrihfrm;vmNyDjzpfonhf txufwef;
15 -16 ESpf t&G,w f YkdwiG f vuf&odS rdik ;f pmtkyrf sm;tjyif tjcm;tjcm;aom
ordkif;pmtkyfrsm;? tcsuftvufrsm;? rwlaomtkyfpkrsm;? vlrsKd;pkrsm;u
jyKpka&;qGx J m;onhf ordik ;f jzpf&yfrsm;udk pmoifcef;twGi;f ,lvmEdik yf gNyD/
trSew f &m;qdo k nfrmS wpfzufwnf;wGi&f adS eonf r[kwyf g[laom tjrif
&&SdMuap&ef debate ESihf tjcm;aomoifMum;enf;tzkHzkHjzihf twlwuG
aqG;aEG;avhvmMurnf/ twdwfESihf ypöKyÜefb0rsm;rS oifcef;pmaumif;
xkw, f El ikd af &;ESifh tem*wftwGuf ted|m½ku H if;pifapa&;rSm ordik ;f rSerf sm;udk
odef;Ekdif 35
ynmEdkifiHawmf (3)
pmwwfwJh &Gmuav;
t okH;vkH;acwf r[kwfawmhyg
1970 jynhv f eG Ef pS rf sm;u jrefrmEdik if t
H aejzihf tvGe*f P
k ,
f zl ,
G &f m
ynma&; atmifjrifrIBuD;wpfck &SdcJhzl;onf/ ,aeYtcsdeftxd trSwfw&
*kPf,lzG,f&mtaejzihf ajymqdkaeMuqJyif/ wpfacwfwpfcgu jrefrmh
ynma&;\ tqihftwef;? ynm&yf&Gm? ynmEdkifiHawmftwGuf tm;vkH;
yg0ifNyD; pGrf;pGrf;wrHaqmif&GufcJhrIrsm;udk rSwfwrf;wifxm;jcif;[kvnf;
qdk&ygrnf/ wpfurÇmvkH;wGif pHcsdefwifEdkifcJhjcif;twGufvnf; tHhMop&m
ygay/
ausmif;jyify ynma&;vkyfief;jzpfaom pmwwfajrmufa&;
vIyf&Sm;rIrsm;udk 1964 ckESpfwGif NrKdUe,faygif; 235 NrKdUe,f? 1967
ckESpfwGif NrKdUe,faygif; 239 NrKdUe,f? 1969 ckESpfwGif NrKdUe,fvkH;uRwf
pmwwfajrmufa&; av;NrKdUe,f? 1970 jynhfESpfwGif &SpfNrKdUe,f? 1971
odef;Ekdif 39
a<u;aMumfow H Yku
d akd wmh &Gwq f Mkd u&ygonf/ vrf;rBuD;wGif axmifxm;aom
vrf;nTefoauFwrsm;udk *½kjyKod&Sdem;vnfjcif;? &yf&GmtwGif;tokH;jyK
aeaom Aef;pum;rsm;udk okH;wwfjcif;wdkYrSpwifum ordkif;0ifXmae?
a&S;a[mif;ypön;f wdYk tay: wefz;kd xm;wwfjcif;wdYk ukd ,Ofaus;rItodjrihf
jcif;[k qdkcsifygonf/ jyefvSefawG;awm qifjcifwwfrIESihf vufawGU
tokH;cswwfjcif;? wefzdk;udk cHpm;Edkifjcif;wdkYvnf; yg0ifygonf/ *E¦0if
pmayuRerf ;f *efwYku d kd &Gwqf wkd wf½rHk Qjzihaf wmh ,Ofaus;rIjriho f [
l k rowfrw S f
Edkifao;yg/ acwfa[mif;? acwfay:tEkynm ypönf;rsm;? oauFwrsm;?
azmfnTef;rIrsm;? ordkif;rsm;? tawGUtBuHKrsm;udk vlYtzGJUtpnf;ESihf ,SOfwGJ
odjrifcHpm;Edkifjcif;vnf; jzpfygonf/
þ&Gmuav;\ ordkif;? &Gmuav;\ ,Ofaus;rI? &Gmuav;\
"avh½dk;&mwdkYudk pmoifcef;rsm;ESihf qufpyfEdkifrSomvQif &Gmuav;rS
trGeftjrwfxm;&SdcJhaom bdk;bGm;bDbifwdkY\ vufaqmifrsm;udk &&Sdyg
vdrrhf nf/ yifr,Ofaus;rIuv kd nf; pmoifcef;rsm;twGi;f ,laqmifvmcJyh g/
yk*HtmeE´mbk&m;BuD;rS eH&Haq;a&;yef;csDum; wpfcsyfudkjzpfap? jrapwD
ausmufpmudjk zpfap? &mZoBuFet f rwfBuD;udjk zpfap? ysLt½d;k td;k wpfv;Hk udk
jzpfap? &cdik af 0omvD'*Fg;jym;udjk zpfap? tif;av;uefwiG ;f ajcaxmufjzihf
avSavSmaf eonhf &Sr;f vkvifi,fyu Hk jkd zpfap? rGerf ad usmif; wl&,
d mudjk zpfap?
u,ef;ya'gif vnfyif;aMu;uGif;ywf vkHrysKdykHudkjzpfap? vli,fBuKduf
acwfay: armf',fvfwpfa,mufa,mufudkjzpfap? epfuDbdk;rif;atmifudk
jzpfap? tm;vkH;udk,SOfwGJNyD; pmoifcef;eH&Hwdkif;wGif csdwfqGJxm;Edkifygap/
Bob Marley, Psy - Oppa Ganam Style, Usher, rufqD/ Manchester
United, Alicia Keys, Ne-Yo, New Boyz, Rihanna, wdkYvnf;
yg&rnfaygh/ twef;vTwo f nfEiS fh uReaf wmfwYkduav;rsm; olwYkdawGeYJcsn;f
r[kwfygvm;/ csefxm;ívnf;rjzpfaom ppfolBuD;rsm;? ppfbk&ifrsm;ESihf
ppfordkif;wdkYudkawmh tHqGJrsm;wGif xnhfxm;Edkifygonf/
52 ynmEkdifiHawmf
wdk;yGm;&awmhrnhf pGrf;&nftopfrsm;ESihf
jrefrmausmif; oif½dk;nGef;wrf;
21 &mpk\ pmwwfEikd if aH wmf tcsif;t&mrsm;twGuf txifu&
jyKjyifajymif;vJjyifqifoihfonhf oif½dk;nTef;wrf;ESihf ausmif;ynma&;
vkyfief;pOfwdkYudk tusOf;csKyf wifjyaqG;aEG;cJhygonf/ t&yfbuf vlrI
tzGUJ tpnf;rsm;u wpfwyfwpftm; ]t} tvk;H uav;rsm; wd;k yGm;? us,jf yefY
vmap&ef az;rulnaD y;ae&m wpfpw Hk pf&maom twdik ;f twmtxdawmhjzihf
auseyfp&mygay/ odYk&mwGif ynma&;yifra&pD;[k qdt k yfaom ausmif;ynm
a&;ESihf w&m;0ifpmoifcef;rsm;twGif; a&muf&Sdap&ef uRefawmfwdkY ydkí
BuKd;pm;&ygOD;rnf/
jrefrmpmoifcef;rsm;ESihf &yf&GmtwGif; wdk;yGm;&awmhrnhf ]t}
tvkH;av;rsm;taMumif;ESihf uav;rsm; oif,lwwfajrmufrItqihfwdkY
udvk nf; ynma&;okawoejyKoihyf gonf/ pGr;f &nftopfrsm;? todtopf
56 ynmEkdifiHawmf
ynmEdkifiHawmf (4)
pmzwfjcif;EdkifiH
wdkufwGef;vdkYawmh aeMuqJ
pmzwfjcif;rSm ta&;BuD;aMumif;udk rMumcP ajymqdq k ;Hk rrIrsm;
&Sad eygonf/ ausmif;wdik ;f \ eHeufcif;pka0;yGJ assembly ae&mrsK;d wGijf zpfap?
vli,fausmif;om;rsm;twGuf tcrf;tem;rsm;wGijf zpfap? ausmif;tkyBf uD;
rsm;? q&m? q&mrrsm;? &yfr&d yfzrsm;u pmzwfMuyg&ef wdu k wf eG ;f avh&MdS u
ygonf/ twef;xJwGifvnf; q&m? q&mrrsm;u pmzwfjcif;jzihf b0
wdk;wufatmifjrifEdkifaMumif; oGefoifqkH;rMuonf/ &yf&GmwGif;rSmvnf;
vli,frsm;udk vlBuD;olrrsm;u pmzwfMu&ef vIHYaqmfMuonf/aemuf
qufwGJtaejzihf wpfEdkifwpfydkifpmzwf&Sdefudk jr§ihfwifrIrsm; &SdvmcJhonf/
&yf&mG rsm;wGif vli,frsm;ud, k wf ikd Of ;D pD;NyD; pmMunhw
f u
kd rf sm; xlaxmifvm
Muonf/ þtpOftvmrSm &SifoefaeqJ/ xdkYtwGuf 0rf;omp&myif/
owif;pm? *sme,f? r*¾Zif;? pmapmifrsm;wGiv f nf; pmzwfMu&ef
odef;Ekdif 59
avhvmvdkufpm;wwfap&ef ulnD&ygOD;rnf/
þtwGuf pmzwfjcif;tavhukd avhusijfh cif;tjyif pma&G;cs,zf wf½I
wwfap&efvnf; avhusihfoifMum;ay;&ygawmhrnf/ olwdkYudk,fwdkif
zwfaeaompmESihf vufawGUb0 tuGmta0;udk odjrifap&ef pmoifcef;
rsm;uawmh vrf;nTefrIay;&ygvdrhfrnf/
pmrzwfwm ausmif;om;awGwifyJvm;
]]wu,fvdkY tifrwefrS xl;jcm;vSwJh ynm&SdBuD;wpfa,mufeJY
qkaH wGUcGi&fh w,fqykd gpdYk/ uReaf wmfwYkd ar;jref;&rSmu olb,fpmtkyaf wGukd
zwf½IovJqdkwmygyJ}}
&zf0gvf'dktDrmqef
pmzwfjcif;bmom (Reading)
uav;rsm;? ausmif;om;vli,frsm; pmzwfvmap&ef rnfodkY
jyKvkyEf ikd rf nfukd tvky½f aHk qG;aEG;yGaJ cgif;pOfjzihf uReaf wmfwYkd tus,w f 0ihf
aqG;aEG;Muonf/ jyóemrsm;? twm;tqD;rsm;? vdktyfaom yHhydk;rIrsm;?
enf;emrsm;jzihf pkHvifvSygonf/ odkYaomf ta&;BuD;vSonhf tcsuf
wpfcsufrSm usef&pfaevsuf&Sdonf/
uav;rsm;? ausmif;om;rsm;ESihf vli,frsm;? vlBuD;rsm; pmzwf
Mu&jcif; t"dutaMumif;&if;rSm pmzwfjcif;bmomudk oif½;kd wGix f nhof iG ;f
avhusihfay;jcif;r&SdonhftwGuf[k wifjycJhonf/
oif½dk;nTef;wrf; aqG;aEG;yGJü uRefawmfwdkY\ ausmif;oif½dk;
nTe;f wrf;xJwiG f pmzwfjcif;udk oifMum;ay;jcif;r&Sad o;aMumif;? rlvwef;
tqihu f yifvQif ]pmzwfjcif;bmom} udk xnho f iG ;f oifMum;oihyf gaMumif;
uRefawmfu pwifaqG;aEG;vdkufygonf/ tm;vkH; uRufpDuRufpDjzihf
rausreyfjzpfNyD;vQif olYxufig tvsifpvdk aqG;aEG;Mujyefygonf/
ausmif;wdik ;f wGif jrefrmpmESifh t*Fvyd pf mwdYk ukd oifMum;&aMumif; t"du
tm;jzihf axmufjyaqG;aEG;Mujcif;jzpfonf/
þwGif uRefawmhftaejzihf tus,fw0ihf &Sif;vif;ay;&ygawmh
onf/ jrefrmpmESifh t*Fvyd pf moifMum;ay;jcif;rSm bmompum;wwfajrmuf
64 ynmEkdifiHawmf
us,fus,favmifavmif pmatmfusufjcif;udk
tm;ray;oihfyg
naecif;rsm;wGif om;orD;rsm; pmusurf w S o
f nht
f oHukd rMum;
&ygu uReaf wmfwYkd jrefrmrdbrsm;rSm rauseyfEikd yf g/ ausmif;rsm;wGiv f nf;
pmwdkifay;jcif;? xyfwvJvJ &Gwfqdk&jcif;? pmatmfusufMujcif;wdkYudk
awGUjrif&avh&Sdonf/ pmzwfjcif;rSmrl wdwfqdwfpGm vkyf&jcif;jzpfonf/
pmusufjcif;ESihf pmzwfjcif; rwlyg/ ynma&;okawoDrsm;u tcsuf
(3) csufudk tBuHjyKMuygonf/ yxrwpfcsufrSm pmoifcef;rsm;twGif;
wdwfqdwfpGmjzihf pmzwfjcif;tavhudk jr§ihfwifay;&efjzpfonf/ 'kwd,
tcsuftaejzihf us,favmifpGmjzihf pmusuf&jcif;aMumihf uav;i,f\
pdwyf ikd ;f qdik &f m rvkNH cHKrIjzpf&aMumif;vnf; awGU&Sx
d m;Muonf/ xdwv f efY
aMumuf&o HG nhtf cgwGif atmf[pfaeouJo h Ykd tajctaeESifh wlno
D nf[k
qdyk gonf/ txl;ojzihf wpfcef;vk;H ta&SUwGif pmatmfzwfjy&jcif;aMumihf
pd;k &drpf w
d rf mS vGeuf aJ ewwfonf/ uav;i,frmS rvkNH cHKawmhyg/ rSm;,Gi;f pGm
zwfrdoGm;rnfudk aMumufae&NyD/ wwd,tcsufrSm uav;wdkif;eD;yg;
odef;Ekdif 67
pmzwfjcif;udk avhusihfay;jcif;
]]tEk&opmay qdkwmuawmh ESpfBudrf? ESpfcg jyefzwfcspfp&m
aumif;vSwJh pmayzefwD;rIjzpfNyD; pme,fZif;qdkwmuawmh wpfBudrfyJ
zwf½I&efvdkwJhpmrsKd;yg}}
c&D;vfaumfefEdkvD
q,fausmfoufrsm;? pmzwfjcif;tavhESihf
ya&mfzuf&Sife,f tvkyftudkif
]]um,avhusihfcef;awG[m udk,fcE¨mtwGuf vdktyfovdk
pmzwfjcif;[mvnf; pdwfESvkH;om;twGuf vdktyfygw,f}}
qm&pfcsufpwD;
pmMunhw f ukd t
f cef;trsm;twGi;f pmtkyrf sm;udk tvG,w f ul zwf½aI vhvm
Edik af tmif pifziG pfh epfjzihf cif;usi;f jyoxm;jcif;? pmzwfjcif; tusK;d aus;Zl;udk
azmfjyaom aqmifyk'frsm;? pmwrf;rsm;? yef;csDum;rsm;? "mwfykHrsm;ESihf
pmzwfjcif;aMumihf &yfusKd;&GmjyK? wdik ;f usKd;jynfjyK vkyaf qmifEikd cf ohJ rl sm;\
½kyfykHum;csyfrsm;ESihf pmMunhfwdkufudk jyifqifrGrf;rHoihfygonf/
uav;rsm;pmzwfrS zGHUNzdK;wdk;wufrnf
zGHUNzdK;NyD;wdkif;jynfrsm;wGif pmzwfjcif;udk 0goemygonhftwGuf
aMumihf zwfjcif;r[kwyf g/ tysi;f ajyzwf½MI ujcif;vnf; r[kwyf g/ tmqD,H
EdkifiHrsm;wGif ,ckxuf pmydkrdkzwf½I&efvdktyfaMumif;udk *smumwm EdkifiH
wumausmif;rS q&mr Betsy Shahetapy u axmufjyxm;onf/
txl;ojzihf zGHUNzdK;NyD;EdkifiHrsm;\ pmzwfjcif;,Ofaus;rIudk &Sif;jycJhonf/
]]tmqD,EH ikd if aH wGrmS pmzwftm;enf;wJh t"dutaMumif;u pmtkypf may
udk vlxkeJY vufvSrf;rDatmif xm;ray;EdkifwJhtcsufjzpfwm awGU&w,f/
tpd;k &awGtaeeJY vlxpk mzwfa&;vkyif ef;twGuf aiGaMu;tvkt H avmuf
ok;H pGo
J ihyf gw,f/ pmzwfw, hJ Ofaus;rI[m zGUH NzdK;NyD;Edik if w
H pfEikd if H jzpfvmzdYk
twGuf tvGefta&;BuD;wJhtcsuf jzpfygw,f/ 'Dvkyfief;rSmpdefac:rIawG
&Sdayr,fh udk,hfEdkifiH? udk,hfa'ozGHUNzdK;zdkY tdyfrufrufxm;&if rjzpfrae
usm;ukwfusm;cJ vkyfMu&rSm}}
a'ozGHUNzdK;apvdkvQif ausmif;ol ausmif;om;rsm;? vli,frsm;?
vlBuD;rsm;tm;vkH;onf um;ay:wGif? &xm;ay:wGif? av,mOfay:wGif?
tdrw f iG ?f ausmif;wGi?f vufzuf&nfqikd w f iG f vltrsm;pkBuD;pmzwfaejcif;
udk jrifzdkYvdkaMumif;vnf; aqG;aEG;xm;onf/ ]]b,fae&mMunhfvdkuf?
Munhfvdkuf/ vlawGpmzwfaeNyDqdk&ifawmh tmqD,Ha'ovnf; zGHUNzdK;NyD;
EdkifiHawGvdkyJaygh}} txl;ojzihfynma&;wGif urÇmYeHygwf (1) zifvefEkdifiH
ESihf tmqD,HEdkifiHrsm;udk EdIif;,SOfNyD; tmqD,HEkdifiHom;rsm; pmrzwfMu[k
olru aumufcsufcscJhygonf/ zifvefEdkifiHwGifrl uav;wdkif;tm;vkH;
wpfvvQif pmtkyt f enf;qk;H ok;H tkycf efY zwf½MI u&aMumif;vnf; rSwo f m;
vdu k &f ygonf/ ausmif;om;rsm;twGuf taumif;qk;H aom tazmftaejzihf
pdwf"mwfoGwfoGif;ysKd;axmifay;ykHrSm twk,lp&myif/ pmzwfjcif;rSm
yifpif,lrSvkyf&rnhf t&mawmhvnf; r[kwfyg/
78 ynmEkdifiHawmf
pmzwfjcif;EdkifiH
]]pmzwfwo hJ [
l m raoqk;H rDrmS toufwm axmifaygif;rsm;pGm
&Sio
f efaexdik cf NhJ yD;NyD/ pmrzwfwo
hJ u
l awmh wpfcgomvQif touf&iS cf iG fh
&cJhw,f}}
a*smh&Sfrmwif
tom;ta&mif?b0aemufcHtajctaeeJY
udk;uG,f&m bmomw&m;awGaMumihfawmh
tjcm;olwpfyg;udkrkef;wD;pdwfeJY b,fvlom;
wpfOD;wpfa,mufrQ arG;zGm;vmMuwmr[kwfygbl;/
rkef;wD;pdwfqdkwmjzpfay:vmzdkY&mtwGuf
vlawG[m avhusihfay;cHcJh&wm jzpfw,f/
wu,fvdkYom tJ'Dvdkrkef;wD;rIjzpfatmif
avhusihfay;vdkY&Edkifw,fqdkcJh&if vlawGudk
cspfjcif;arwåmxm;wwfatmifvdkYvnf;
oifay;vdkY&&rSmjzpfw,f/ cspfjcif;arwåmw&m;eJY
qefYusifzufw&m;awGxuf cspfjcif;arwåmuomvQif
vlom;&JUESvkH;om;xJudk obm0tavsmuf
pD;arsm0ifa&mufEdkifvdkYygyJ/
e,fvfqifref'Jvm;
odef;Ekdif 81
vlYordkif;Nidrf;csrf;a&;Adokum
csef&pfxm;cJhaom
oifcef;pmvufaqmifrsm;
vGefcJhaom ESpftenf;i,fuwnf; olYtwGuf tcsdefodyfrusef
awmh[lí cHpm;rdcJhygonf/ aemufqkH;tcsdefudk a&muf&SdvmcJhNyD; ol
trSew f u,f uG,v f eG t
f edpaö &mufcNhJ yDukd Mum;od&aomtcg ,cifema&;
owif;rsm;ESirfh wlaom cHpm;rIjzpfwnfco hJ nf/ txl;ojzihf uRefawmfwYkd
rsKd;qufrsm;rSm ol\'óe? vGwaf jrmufa&;wdu k yf ?JG Nidr;f csrf;a&;Adou k m
vkyif ef;pOfrsm;? r[mawmfveS af &; c&D;vrf;ESit fh wl &Sio f efvmMuolrsm;yif/
5 &uf? 'DZifbm 2013 ckESpfwGif ol\aetdrf&Sd&m awmiftmz&du EdkifiH?
*Ref[efpfbmh*fNrKdUwGif olum; uG,fvGefoGm;cJhNyD/ touf 95 ESpft&G,f
vly*k K¾ v
d w
f pfO;D taejzihaf omfum; avmu"r®wmt& oufwrf;ukeq f ;Hk csed f
jzpfojzihf rxl;jcm;vSyg/ odkYaomf vlYordkif;udk jyKjyifajymif;vJEdkifpGrf;
82 ynmEkdifiHawmf
ref'Jvm;\ cspfjcif;arwåm'óe
]]tom;ta&mif? b0aemufcHtajctaeeJY udk;uG,f&mbmom
w&m;awGaMumihfawmh tjcm;olwpfyg;udk rkef;wD;pdwfeJY b,fvlom;
wpfOD;wpfa,mufrQ arG;zGm;vmMuwmr[kwfygbl;/ rkef;wD;pdwfqdkwm
jzpfay:vmzdYk&mtwGuf vlawG[m avhusiafh y;cHc&hJ wm jzpfw,f/wu,f
odef;Ekdif 83
ref'Jvm;\ &JpGrf;owådESihfrsKd;qufrsm;twGuf
ynma&;vrf;aMumif;
]]urÇmBuD;udk jyKjyifajymif;vJwJhae&mr,f oiftokH;jyKEdkifwJh
tiftm;tBuD;qkH;aom vufeufuawmh ynma&;yJjzpfw,f}}
ref'Jvm;
ref'Jvm;\ rqkwfrepfaompdwf"mwf
]]uRefawmf[m vGwfajrmufa&;yef;wdkifqDodkY c&D;&SnfBuD;udk
avQmufvSrf;cJhygNyD/ tiftm;eJY t&Sdeft[kefrukefqkH;oGm;apzdkY BuKd;pm;
cJhw,f/ 'Dc&D;&SnfBuD;xJrSm ajcvrf;rSm;awGeJY tvGJvGJtacsmfacsmfvnf;
jzpfcJhzl;ygw,f/ 'gayrJh vQKdU0Sufcsufudk uRefawmf&SmazGawGU&SdcJhw,f/
tifrwefjrihrf m; rwfapmufvw S ahJ wmifBuD;udk ausmv
f mT ;NyD;cJw
h t
hJ cgwdik ;f rSm
aemufxyfNyD; wufa&muf&r,haf wmifawG trsm;BuD;&Sad eao;w,fqw kd m
ygyJ/ 'Dae&mav;rSm acwåcPi,favmufawmh tem;,lygw,f/
uRefawmhfywf0ef;usifu ½IrjiD;wJh jrifuGif;us,fBuD;udk acsmif;ajrmif;
Munh½f Iygw,f/ avQmufvSr;f vmcJhNyD;wJh vrf;aMumif;eJY tuGmta0;udk
jyefarQmMf unhrf w
d ,f/ 'gayrJh uReaf wmfacwåcPi,frQom tem;,lEikd cf iG fh
86 ynmEkdifiHawmf
uav;i,f&JU cspfjcif;tEkynm
uav;rsm;taejzihf ]]rdru
d ,
kd uf kd ,kMH unfr&I v
dS matmif jyKpyk sK;d axmif
ay;jcif;}} Self-esteem rSm taumif;qkH;aom enf;vrf;jzpfonf[k
tcsKUd u qdMk uygonf/ odYkaomf tcsKUd url rsm;pGm,kMH unfrrI &Sad o;/ emrnf
ausmf ]]usm;arar}} Tiger Mom pmtkyf a&;om;jyKpkcJhol w½kwf-
tar&duef pma&;q&mr atrDcRmu ,ckuJhodkY wkefYjyefajymcJhzl;onf/
]]uRefrwdkY[m udk,hfuav;qdk odyfudktrTrf;wifvGef;Muw,f}}
rdrt
d wGuv
f t
kd yfaom tultnDukd rnfoYkdawmif;cHEikd o
f nfukd od&adS poihf
ygonf[k okawoDu &Sif;jycJhonf/
pHjyerlem
rdrdudk,fudk,f arwåm? u½kPmxm;&SdykHudk pHjyerlem,lp&mtjzpf
vkyjf yEdik yf gonf/ rdru d ,
kd u
f ,
kd f rn§mrwm a0zefjypfwifjcif; r[kwyf g/
erlem,lp&mvkyjf yEdik jf cif;rSm tvGet f a&;Bu;D vSonf/ tb,haf Mumihq f akd omf
uav;i,frsm;onf vlBuD;rdb q&m q&mrrsm;\ wkHYjyefajymqdk? jyKrl?
qufqHykHwdkYudk apmihfMunhftwk,lMuygonf/ rdb q&m q&mrrsm;u
(wvG)J wkYH jyefjyKrlajymqdjk cif;rsm;rSm taumif;udk oifMum;ay;onfxuf
(tqdk;udk) twk cdk;wwfapygonf/
rsm;pGmawmhvnf; rpdk;&drfygESihf/ rdrdudk,fudk,f cspfjcif;arwåm
u½kPmxm;wwfjcif;tavhrSm vlrsm;pGmwdkY (wvGJ xifjrif,lqovdk)
twåBuD;rm;ol? ysif;&dol? wefzdk;r&Sdolrsm;taejzihf ajymif;vJoGm;p&m
96 ynmEkdifiHawmf
pmoifcef;xJu tMuifemw&m;
21 &mpk rsufarSmufacwf uav;b0[m NyD;cJhwJh&mpkrsm;eJY
vGefpGmuGmjcm;vdkYaeNyD jzpfygw,f/ txl;ojzihf ausmif;ynma&;ykHpHawG
ajymif;vJvmaew,f/ ynma&;&JUtqihfwdkif;[m t&ifueJY uGmjcm;vm
aewmudk awGUjrifae&w,f/
rlBuKduav;b0uwnf;u ykpH cH u G x
f rJ mS 0ifa&muf&awmhw,f/
ausmif;udyk YkdMuw,f/ rlBuKad usmif;rSrxm;&if acwfrrDawmhb;l r[kwv f m;/
vlaerIb0ykpH aH wGvnf; ajymif;vJvYkdvmw,f/ rdbESpOf ;D pvk;H u tcsed jf ynhf
tvkyv f yk u
f ikd af eMu&vdYkjzpfap? b0tp rlBuKdynma&;&JU a&&Snw f efz;kd udk
odjrifvmMuvdkYjzpfap? 0efaqmifrIvkyfief;taeeJY pD;yGm;jzpfvdkYjzpfap?
rlBuKdausmif;awGvnf; jrefrmEdkifiH&JU NrKdUBuD;? NrKdUi,f? aus;vuf Zeyk'f
ae&mtESHYtjym;? vrf;wdkif;rSmvdkvdk ykHpHtrsKd;rsKd;eJY ay:xGef;vmaeygNyD/
rlvwef;? tv,fwef;tqihfawGrSmawmh tm;upm;[m tvkyf
rjzpfawmhbl;/ tpktzGJUi,fav;awG zGJUpnf;NyD;awmh wu,hftm;upm;
orm;BuD;awG pwdik t f jynhef YJukd ausmif;tqih?f NrKdUe,ftqih?f wdik ;f tqihf
odef;Ekdif 99
c&pfwpfu,fyuf'ga*:*sDrSm
a0zefydkif;jcm;qef;ppfawG;awmjcif;udktajccHvsuf
vlUtzGJUtpnf;wpf&yfvkH;tay: ½IjrifokH;oyfjcif;jzpfonf/
pmoifom;A[dkjyKoifMum;jcif;? jyóemtajcjyKavhvmjcif;?
usKd;aMumif;qDavsmfpGmcsOf;uyfavhvmjcif;?
vlom;A[dkjyKtm;xkwfjcif;wdkY\ tpkta0;[kqdkEdkifygonf/
&v'ftaejzihf ]]wkPSdbma0,Ofaus;rI}} udk
NzdKcGJ? azmufxGufEdkifpGrf;jzpf\/
odef;Ekdif 103
c&pfwpfu,fyuf'ga*:*sD
odkYr[kwf
wkPSdbma0,Ofaus;rIrS azmufxGufjcif;
jrefrmhynma&;pepfukd tajccHususjyKjyifajymif;vJrrI sm;twGuf
aqG;aEG;ajymqdkrIrsm;rSm ydkrdkus,favmifvmaeNyDjzpfonf/ ajymif;vJ&ef
vnf; rsm;pGmaemufusaecJNh yD[k ½Ijrifo;Hk oyfrrI sm;? &ifxrk emjzpfaerIrsm;udk
jrifawGU&onf/ uefYuGufrIrsm;ESihf axmufcHrIrsm;tMum;wGif ydkrdkpdk;&drf
zG,&f mrSm vuf&jdS yKjyifajymif;vJ&ef vkyaf qmifrrI sm;onf tem*wfrsK;d quf
rsm;twGuf ynmc&D;ESihf b0tmrcHcsufudk trSefwu,fay;Edkifygrnf
avm[lí jzpfonf/
'Drdkua&pDvlYtzGJUtpnf;odkY a&S;½Ivsuf jyKjyifajymif;vJ&mwGif
u@pkH? bufpkHrS pdefac:csufrsm;&SdaeonfrSmvnf; ydkrdkxif&Sm;vmcJhNyD/
ynma&;pepfudk tajccHususajymif;vJ&ef vdktyfcsufrSmum; jiif;csuf
104 ynmEkdifiHawmf
AkH;rcGJEdkifwJh pmoifausmif;
uRerf uawmh rufqmcsLqufjynfe,f abmhpwGeNf rKUd uae ajrmuf
zuf ig;rdkiftuGmrSmwnf&SdwJh &D;Am;NrdKUav;u q&mrwpfOD;jzpfygw,f/
uRefrtvkyfvkyfaewm 18 ESpf&SdygNyD/ AkH;aygufuGJw,fvdkY owif;qdk;udk
Mum;&awmh uRefr&JUoli,fcsif; ESpfOD;jzpfwJh q&mr auwDqif;aemheJY
rD*efuDZmwdkYtwGuf pdwfylrdygw,f/ olwdkYu rm&oGeftajy;NyKdifyGJrSm
yg0ifqifETJaeMuwJholawGyg/ Facebook udk aus;Zl;wif&rSmyg/ olwdkY
aumif;aumif;rGefrGefeJY tEÅ&m,fuif;uif; &Sdaew,fqdkwmudk csufcsif;
qdok vdk odvu kd &f vdYkyg/ tJ'aD emufawmh uRerf &JU ausmif;om;awGtwGuf
pdwyf rl jd yefygw,f/ ausmif;om;tawmfrsm;rsm;[m rm&oGeaf jy;yGaJ wmfukd
Munf½IaeMur,fqdkwmudk odxm;vdkYyg/ rsKd;cspfrsm;aeY Patriots Day
[m abmhpwGefrSmawmh wu,hfaeYBuD; &ufBuD;wpf&ufjzpfygw,f/
ausmif;wufp&mrvdkbl;/ pD;yGm;a&;vkyfief;awGvnf; ydwfygw,f/
teD;tem;u Fenway yef;NcHxJrSm emrnfBuD;abhpfabmtoif; Red
Sox &JU upm;yGJ&Sdw,f/ ywf0ef;usif wpfpkHvkH;uawmh yGJvrf;obif
112 ynmEkdifiHawmf
qif,if cif;usif;aeMuwmyg/
uRerf &JU ausmif;om;awG? oli,fcsi;f awGeYJ rdom;pkawG tEÅ&m,f
uif;&Sif;Muyg&JUvm;/
csucf si;f qdo k vdyk gyJ/ uRerf qDukd wufprf wfaqhcsf awG? zke;f vdik ;f
awG? tD;ar;vfawGtrsm;BuD; 0ifvmygawmhw,f/ uRefr ab;tEÅ&m,f
uif;&JUvm;qdkwmudk pkHprf;Muwmyg/ uRefr aumif;aumif;rGefrGef&Sdae
w,f/ zDvm'JzD;,m;e,frSm &Sdaew,fqdkwmudk jyefajymjyjzpfygw,f/
uRefr&JU azhpfbkwfeJY wGpfwmpmrsufESmawGudk zGihfvdkufygw,f/ a'o
wGif;eJY vuf&SdtajctaeawGudk od&atmifvdkYyg/ owif;awG[m rSm;ae
wwfwm&,f? cefYreS ;f csuaf wGrQom jzpfw,fqw kd mudv
k nf; odxm;olyg/
uRefr&JU pmoifausmif; rdom;pkawG[m ab;tEÅ&,fuif;Muyg&JUvm;
qdw k mudk uRefrodzYkd vt kd yfaew,f/ 'Dvkd tifwmeufpmrsufEmS uMunh½f I
wm[m tjrefqkH;aom enf;vrf;ygyJ/
t&ifwkef;u ausmif;oljzpfcJhzl;wJh (Vanessa) [m AkH;ruGJrD
10 rdepfavmufrS tJ'Dae&mrSm rdom;pkeJY &SdaecJhw,f/ aysmf&TifaewJh
rdom;pk&UJ "mwfy[ Hk m ajcmufjcm;aoG;ysuzf , G &f m xl;qef;vGe;f aeawmhw,f/
tJ'D"mwfykHudk AkH;uGJwJhteD;tem;uykHawGeJY AD'D,dkawGudk awmif;cHaewJh
tmPmydkifawGqDudkydkYay;zdkY uRefru wdkufwGef;vdkufygw,f/
aoG;ysufzG,f&m jrifuGif;ykHudkawmh tjcm;ausmif;olwpfOD;u
wifcJhygw,f/ pdwfwkefvIyfajcmufjcm;zG,f&m tJ'DvdkrsKd;"mwfykHawGudk
rwifoihb f ;l qdw k majymjyzdYk uRerf tawmftm;,l&ygw,f/ trsm;tjrifrmS
roihfawmfwJh wkefvIyfp&m "mwfykHawGudk rwifoihfbl;qdkwm &Sif;jycsif
cJw
h ,f/ uRerf rSm 'Dvakd jymydik cf iG afh wmif &S&d UJ vm;qdw k muawmh raocsmyg/
'gayrJh aemufqkH;rSmawmh uRefru tJ'D"mwfykHawGudk jzKwfay;zdkY ajymjzpf
cJhygw,f/
tGev f ikd ;f pmrsuEf mS awGrmS rMumcPqdo k vdk awGUae&wJrh ek ;f wD;jcif;
odef;Ekdif 113
tmqD,H yk*¾vduynma&;
jyKjyifajymif;vJrIESihf
vlrIpD;yGm;zGHU NzdK;wdk;wufrI
jrefrmEdkifiH\ tdrfeD;csif;EdkifiHrsm;jzpfaom ta&SUawmiftm&S
(tmqD,H) a'owGif;&Sd EdkifiHrsm;\ ynma&;jyKjyifajymif;vJrIrsm;rSm
vnf; oifcef;pm,lp&m wpfykHwpfyif&Sdaeygonf/ tmqD,Ha'owGif;
Edik if aH &;orm;rsm;udk tuJjzwfavhvmMunhrf nfqykd guolwYkd\ ynma&;
jyKjyifajymif;vJrrI sm;rSm tjcm;u@rsm;xuf ydrk t kd a&;ygonfukd awGUjrif
&rnf/ rav;&Sm;0efBuD;csKyfjzpfco hJ l r[moD,mrd[ k mrufrmS ol\wm0ef
aemufqkH;ESpfwGif ynma&;udk txifu&jyKjyifajymif;vJcJhonf/ tjiif;
yGm;zG,f&mjzpfcJhol xdkif;EdkifiH0efBuD;csKyf oufqif&Sifem0wfx&mu
118 ynmEkdifiHawmf
aywpf&may:u
8888 EdkifiHa&;oifcef;pmrsm;
pmoifcef;rsm;twGif;odkY a&muf&SdoihfygNyD
vGefcJhaom 25 ESpf 1988 ckESpf Mo*kwfv 8 &ufaeY 1350 jynhf
ta&;awmfyBHk uD; &Spaf v;vk;H (8888) vlxv k yk &f mS ;rIBuD;[lí wifpm;ac:a0:
Muonhf jrefrmh'Drdkua&pDa&; vIyf&Sm;rIBuD;rSm acwfopfjrefrmhEdkifiHa&;
ordik ;f ESifh urÇmYordik ;f 0if urÜn;f armfueG ;f wifEikd cf yhJ gonf/ ppfat;acwf
ed*;Hk umvwGif þjrefrmh'rD u kd a&pDvyI &f mS ;rIBuD;rSm urÇmBuD;twGuv f nf;
'Dru
kd a&pD&iS o f efaprI vufaqmifwpfcyk if jzpfygvdrrfh nf/ tom;rusao
aom vlYtzGUJ tpnf;wpfct k aejzihf jrefrmausmif;om;? &[ef;&Siv f jl ynfol
vlx\ k 'Dru kd a&pDta&;twGuf ay;qyfwu dk yf 0JG ifc&hJ ykrH mS tajccsNyD;om;
'Drdkua&pDEdkifiHwdkYtwGuf olwdkY\ pHwefzdk;wdkYudk ydkrdkjrihfrm;apcJhonf
r[kwfygvm;/
odef;Ekdif 125
urf; oifMum;ay;Edik yf grnfenf;/ oif½;kd nTe;f wrf; jynhpf aHk poihyf gonf/
oifwef;wefz;kd wGif xif&mS ;apoiho f nf/ pmoifcef;vufprJG sm;? oifMum;a&;
tpDtpOfrsm;udk jznhfqnf;ay;&rnf/ B.Ed bGJUoifwef;rsm;ESihf
ynma&;aumvdyw f Ykd wiG f 'Dru
kd a&pDEiS fh Nidr;f csrf;a&;udk r@dKifjyKxm;onhf
q&mtwwfynm oif½dk;opfwdkYudkvnf; zefwD;a&;qGJ&ygOD;rnf/
uav;oli,frsm;? ausmif;ol ausmif;om;rsm;? q&m q&mrrsm;\
vlrb I 0rsm;ESifh 'Dru kd a&pDpx f yfwnf;? wpfom;wnf; usaejcif;onfomvQif
'Dru kd a&pDwikd ;f jynftwGuf taocsmqk;H aom vrf;aMumif;jzpfygaMumif;
,kMH unfygonf/ jrefrmEkid if w H pfew H pfvsm;&Sd pmoifausmif;rsm;? aumvdyf
rsm;ESifh wuúov kd yf nma&; tqihq f ihw f Ykw
d iG f oifMum;&efvt kd yfaeao;onhf
'Drdkua&pDynma&; oif½dk;udk t&Sdeft[kefjzihf taumiftxnfazmf&ef
tcsdejf zpfygaMumif; &Spaf v;vk;H ta&;awmfyHk aiG&wkumvwGif wdu k w
f eG ;f
vdkygonf/
&Spaf v;vk;H ta&;awmfyt Hk aMumif;udk rl^v,f^xuf pmoifcef;
rsm;ESihf aumvdyf? wuúodkvfwef;rsm;wGif w&m;0ifavhvmoif,lcGihf
&&Sdoihfygonf/
odYkroS mvQif &Spaf v;vk;H pdw"f mwfEiS fh aywpf&mordik ;f wdYk tus,f
tjyefY &SifoefEdkifygvdrhfrnf/ rsKd;qufrsm;pGmwdkYqDodkY &mpkESpfrsm;pGmwdkif
qufvuf pD;qif;aeygvdrhfrnf/
(8888 aiG&wk *kPfjyKaqmif;yg;..)
130 ynmEkdifiHawmf
'Drdkua&pDwdkif;jynfwdkif;rSm wlnDwJhtcsufwpfck&Sdw,f/
olwdkYynma&;[m 'Drdkua&pDpepf &SifoefEdkifzdkYudk t"duxm;
jyifqifay;wmyg/ Edk;Mum;wuf<uwJhEdkifiHom; jzpfvmzdkYudk
arQmfvihfMuw,f/ 'grSvnf; &yf&GmtusKd;udk wm0ef,lvdkpdwfeJY
wufwuf<u<u o,fydk;Mur,fav/ aemufNyD;awmh
tcGihfta&;udk odem;vnfNyD; udk,fcsif;pmw&m;xm;wwfzdkY
oifay;Muw,f/ twef;BuD;vmwJhtcgrSmawmh vGefcJhwJh tESpf
50 u jrefrmjynfrSm okH;cJhzl;wJh jynfoleDwd (txufwef;qihf)
bmom&yfrSmygwJh taMumif;t&mawGudk us,fus,fjyefYjyefY
oifMum;ay;Muwmaygh/
odef;Ekdif 131
aysmufqkH;oGm;wJh oif½dk;nTef;wrf;
]]bmom&yfBuD;wpfckvkH;udk jzKwfypfvdkufMuwmaemf/ rsKd;quf
av;ckawmif&adS eNyD/ aemufyikd ;f ESpaf wGrmS vnf; jyefxnhzf Ykd urkd pOf;pm;
cJMh ubl;/ tckxufxd jzKwxf m;Muwke;f / 'g[mynma&;qdik &f m &ufpufrI
yg/ wm0efrJhrIvnf;jzpfw,f/ tckawmh uRefawmfwdkYu ausmif;q&m
jyefvyk Mf uayr,hv
f nf; ud,k u
f roifc&hJ wJt h wGuf b,fvjkd yefoifay;
EdkifrSmvJ}}
aysmufqkH;oGm;wJh oif½dk;nTef;wrf;
oifwef;\ ta&;BuD;aom tpdwt f ydik ;f wpfcvk nf;jzpf a&&Snf
vkyif ef;pOfwpfctk aejzihv
f nf;&Sad ernhf oif½;kd nTe;f wrf; ynmacgif;pOfukd
aqG;aEG;Mu&m0,f jrefrmhynma&;½Icif;rS aysmufqkH;oGm;cJhavaom
acgif;pOfwpfckudk &SmazGawGU&SdcJhMuawmh\/ us,fjyefY rQwaom oif½dk;
nTe;f wrf;udk rnfoYkd wnfaqmufMuygrnfenf;/ bufpyHk nma&;[lonf
tb,fenf;/ ynm? ynma&;? ausmif;ynma&;? rlvwef;ynma&;
ponfwdkY\ t"dyÜm,fwdkYudk zGihfqdkjcif;jzihf pwifaqG;aEG;&awmhonf/
tajccHynma&;\ &nfrSef;csufudk &Sif;vif;&awmh\/
bmom&yfrsm;zGJUpnf;ykHESihf 21 &mpktwGuf tajccHynmoif½dk;
nTef;wrf;zGJUpnf;rIudkaqG;aEG;MupOf oifwef;enf;jyq&mrS trSwfrxif
ar;cGef;wpfckudk aumufcgiifcg ar;jref;avonf/
]]tck'o
D ifwef;udk wufa&mufvmMuwJh ausmif;q&m q&mrrsm;
xJu jynfolYeDwdbmom&yfudk tajccHynmausmif;aewkef;u oif,lcJh
zl;wJh q&mq&mrrsm; acwårwfwyf&yfay;Muyg}}
odef;Ekdif 133
pmayAdrmefyEHk ydS wf u
kd u
f 1956 ckEpS rf mS 'kw, d tBudrf xkwx f m;wJ[ h myg/
aemufqkH;xkwfa0cJhwmvnf; jzpfr,f/ uRefawmfwdkYacwfwkef;u
owårwef;uae {um'orwef;txd avhvmcJh&w,f}}
xdik Nf yD; ai;armem;axmifaeolwYkdtMum; vIyv f yI &f mS ;&Sm;jzpfomG ;
Muonf/ uRwfpDuRwfpDjzihf aqG;aEG;oHtcsKdU ay:xGufvmjyefonf/
]]ausmif;q&mvkyfvmwm tESpf 20 eD;yg;awmif&SdaeygNyD/
wpfcgrS 'Dpmtkyfudk rawGUcJhzl;bl;}} [k e,fajrwGif;&Sd ausmif;tm;vkH;\
vlrIa&;bmom&yfrSL;jzpfol q&majrrS ajymvdkufjcif;jzpfonf/
]]tJ'D jynfoYl ew D pd mtkyrf mS bmawGa&;xm;ovJ odcsifygw,f}}
wpfckckudk odcsifwdkif; rsKdodyfrxm;wwfyJ csufjcif;ar;wwfol ordkif;
q&mr a':rdk;oDwmjynhfrS odcsifaZmBuD;pGmESihf ar;jref;avawmhonf/
tm;vkH;rSmvnf; odcsifaeMuonfr[kwfvm;/
q&mBuD;EdkifynmrGefrS qufajymjyaecJhavonf/
]]pmrsuEf mS 140 eD;yg;&Swd hJ 'Dpmtky[f m tajccHynmtxufwef;qihf
twGuf jy|mef;cJw h myg/ tcef; 13 cef; yg&Syd gw,f/ tJ't D cef;acgif;pOfawGukd
ajymjyay;ygr,f/
tcef; (1) jynfolYeDwd t"dyÜm,fESihf tajccHoabm
tcef; (2) aygif;oif;qufqHrIESihf vlYtpnf;t½kH;
tcef; (3) EdkifiHom;ESihf ol\t&nftcsif;rsm;
tcef; (4) EdkifiHom;ESihf qefYusifaom oabmw&m;rsm;
tcef; (5) EdkifiHom;\ wm0ef0wå&m;rsm;
tcef; (6) EdkifiHom;\ tcGihfta&;rsm;
tcef; (7) EdkifiHawmfESihf tpdk;&
tcef; (8) EdkifiHtpdk;&wdkY wm0efrsm;
tcef; (9) EdkifiHawmf\ tajccHrlrsm;
tcef; (10) EdkifiHawmfzGJUpnf;ykH
odef;Ekdif 137
vmonf/
jrefrmEkdifiHpmppftzGJUwGif wm0efxrf;aqmifcJhzl;ol tjidrf;pm;
q&mrBuD; a':wifwif0if;u ajzMum;ay;&ef oifwef;enf;jyq&mav;rS
arwåm&yfcHvdkufonf/ rqdkif;rwGyif q&mrBuD;rS x&yfvdkufNyD;
MunfvifcefYjim;aom rsufESmwGif tNyHK;yef;qifí ajzMum;ay;cJhonf/
]]i,f&G,fEkysKdwJh pdwfESvkH;awGudkomvQif ykHazmfxkqpf&wm
vG,fulygw,f/ za,mif;om;av;awGvdk El;nHholawGukd vdkvm;tyfwJh
pdwt f ajccH,Ofaus;rIawG avhusiafh y;&vG,w f ,f/ BuD;rSqkd odycf ufomG ;NyD/
jynfolYeDwdynm&yf[m b0xJudk a&mufzdkYvdktyfw,f/ uav;wdkif;?
vlBuD;wdkif;? EdkifiHom;wdkif;&JU &ifbwfxJrSm ygoGm;zdkYvdktyfw,f/ 'Drdk
ua&pD ,Ofaus;rIay:xGef;zdkY? 'Drdkua&pDpepf wnfaqmufzdkYqdkwm tJ'D
eDwdawGjynhfaewJh &ifbwfawGeJY wnfaqmuf&rSmjzpfvdkYygyJ}}
]]q&mrBuD; Oyrmav;wpfcak vmufay;yg}} q&mrBuD;rSm Oyrm?
Oyar,swdkYjzihf pum;ajymaumif;oljzpfonfudk odxm;onhf wynhf
a[mif;wpfOD;jzpfol q&mra':vif;vif;jzLrS awmif;qdkvdkufonf/
]][kwfuJhyg/ ajymjyygr,f/ EdkifiH&JUrSefuefwJh zGJUpnf;rIudk odzdkY
vdt k yfw,f/ yuwdt&Sw d &m;awGukd em;vnfxm;Mu&r,f/ tJ'geJYvnf;
rNyD;ao;bl;/ aqG;aEG;ajymqdkEdkifwJh EkdifiHom;awGjzpfvmzdkY? av;pm;pGm
em;axmifwwfwo hJ al wGjzpfvmzdYku vdt
k yfjyefw,f/ tJ'grSom tusK;d &Sw d hJ
aqG;aEG;0dkif;jzpfr,f/ tusKd;&SdwJh vkyf&yf&vmr,f/ pkaygif;vkyf aqmif
Edkifr,f}}
]]'Dynm&yfukd roif,cl &hJ ayr,hv f nf; uRerf wdYk tckvpkd ak ygif;NyD;
vkyaf qmifEikd Mf uwmyJ r[kwb f ;l vm; q&mrBuD;}} oifwef;olwpfO;D jzpfol
q&mr Ek0gatmifrS ar;jref;jyefonf/ toHtcsKdU ay:xGufvmjyefonf/
rsufESmtcsKdUrSm NyHK;ppESihf/
oifwef;enf;jyq&mav;rSm e,fajraemufcHudk BuKdwifavhvm
140 ynmEkdifiHawmf
jrefrmEdik if \
H ynma&;½Icif;wpfpv Hk ;Hk udk avhvmMunfrnfqv kd Qif
vnf; vdkvm;tyfaom pHwefzdk;rsm;twGufvnf;aumif;? rwlnDaom
pHwefzdk;rsm;udk o[Zmwjzpfap&ef tcGihftvrf;rsm; enf;yg;onfudk
awGUjrifEdkifygonf/ Oyrmtm;jzihf rdcifbmompum;? wdkif;&if;om;
bmompum;wdkYudk oif½dk;nTef;wrf;wGif xnhfoGif;rxm;ao;jcif;?
oifMum;cGiv fh ;Hk 0rjyKjcif;? ½d;k &m"avhrsm;udk ynma&;rSwpfqihaf zmfxw k cf iG fh
rjyKjcif;rsm;yifjzpfonf/ þuJhodkY wpfzufapmif;eif; usihfBuHrIrsm;onf
rwlnDaompHwefzdk;rsm;udk odjrifcHpm;wwfrIpGrf;&nfzGHUNzdK;&efESihf vlYtzGJU
tpnf;twGif; o[Zmwjzpfap&ef tcuftcJrsm;pGm &Sdrnfjzpfonf/
xdYktwl jrefrmhvYltzGUJ tpnf;\ arQmrf eS ;f csujf zpfonhf 'Dru kd a&pD,Ofaus;rI
xGe;f um;ap&eftwGuv f nf; avhusiho f ifMum;ay;&ef ysuu f u
G af eqJjzpf
onf/
(oif½dk;nTef;wrf; tvkyf½kHaqG;aEG;yGJ 2006)
bkHenf;vrf;rsm;
þtcsurf mS pHwefz;kd rsm;udk avhusiyfh sK;d axmif&mwGif BuD;rm;aom
pdeaf c:csut f aejzihf &ifqikd &f onf/ twdwuf mvrsm;wGif pHwefz;kd rsm;udk
oD;oefYbmom&yftaejzihf avhusihfoifMum;Muygonf/ rsm;rMumao;
rDEpS rf sm;rS ynma&;orm;rsm;onf bmom&yftm;vk;H ,SuEf , T v f rT ;f NcHKonhf
aygif;pnf;oif½dk; (integrative) oif½dk;jzihf pHwefzdk;wdkYudk oifMum;&ef
odef;Ekdif 147
csOf;uyfrIenf;vrf; topf
txufygoif,jl cif;tqiho f Ykd a&muf&adS p&eftwGuf oifMum;enf;
vrf;wdkYudk a&S;OD;pGm taotcsm qifjcifokH;oyfoihfonf/ jrefrmpmoif
ausmif;rsm;wGif trsm;qkH;tokH;jyKaeonhf a[majymydkYcsenf;ESihf ykHjyif
Zmwfvrf;rsm;ajymjyjcif; enf;vrf;wdYk jzihf aemufq;Hk ydww f iG f ]]'DyjHk yifxu J
pm&dweå YJ ywfoufvYkd bmoifcef;pmawG&&So d vJ}} ar;cGe;f rQEiS fh xda&mufrI
r&SdEdkifyg/ tb,faMumihfqdkaomf ausmif;om;rsm;udk,fwdkif wuf<upGm
yg0ifvkyfaqmifrIr&SdonhftwGufyif jzpfonf/
ud,k w
f ikd o
f jd rif cHpm;&rIr&Sjd cif;ESifh aeYpOfb0wGif vufawGUvdu k ef m
usihfBuHjcif;r&Sdaom pHwefzdk;rsm;onf usihf0wfeDwdESihf pm&dwåudk ykHazmf
Edik &f ef rsm;pGmtcuftcJ&ydS grnf/ xdYktwl avhusiyfh sK;d axmifay;rIr&Sb d EJ iS fh
uav;rsm;onf olYtvdktavsmuf 'Drdkua&pDEdkifiHom;rsm; jzpfvm&ef
cJ,Of;ygrnf/
148 ynmEkdifiHawmf
oifMum;&efenf;vrf;rsm;
xda&mufatmifjrifEdkif&eftwGuf oifMum;enf;vrf;rsKd;pkH&Sdae
ygonf/ ½d;k pif;vG,u f al om oifenf;rsm;vnf; jzpfMuonf/ tjcm;aom
bmom&yfrsm;udo k ifMum;&mwGiv f nf; tok;H jyKEdik yf gonf/ þae&mwGif
rdwqf ufay;rnhf oifenf;taxGaxG\ ta&;BuD;onhf *kPt f *Fgwpf&yfrmS
ausmif;ol ausmif;rsm;taejzihf ud, k wf ikd v
f ufcv
H u kd ef m usihof ;Hk aeonhf
cH,lcsufESihf pHwefzdk;pepfwdkYudk wufwuf<u<uESihf taotcsmcGJjcrf;
pdwjf zmavhvmjcif;yifjzpfonf/ pHwefz;kd topfEiS fh tusit fh BuHtopfwYkdukd
vufcHusihfokH;jcif;rjyKao;rD avhvmrI jzpfonf/
xdkYtjyif þoifenf;rsm;wGif ausmif;om;rsm;taejzihf tb,f
aMumihf þodYk xdo k Ykd xifjrifMuonf? pOf;pm;awG;awmMuonf? &Si;f vif;
aqG;aEG;&efukd q&m q&mrrsm;rS xyfqihaf r;jref;&ygrnf/ pmoifMum;jcif;\
xda&mufatmifjrifrIrsm; tjrihfrm;qkH;&&Sdap&ef ausmif;ol ausmif;om;
wdkif;tm; olwdkY\,kHMunfcsufrsm;ESihf tawG;tjrifoabmxm;wdkYudk
wifjycGiafh y;oihof nf/ tjyeftvSew f ifjy aqG;aEG;&mwGiv f nf; tm;vk;H rS
*½kwpdkufem;axmifay;&ef vdktyfygonf/
qE´rJay;jcif;
q&mua&G;cs,fxm;aom ]]taMumif;t&m}}? ]]acgif;pOf}}? ]]tqdk
jyKcsu}f } wpfcck t
k ay:wGif oabmwlonf? oabmrwlyg[lí ausmif;om;
rsm;rS qE´rJay;jcif;jzihf pwifEdkifonf/
Oyrmtm;jzihf-
]]rdom;pkwdkif;[m uav;ESpfOD;om ,loihfw,fqdkwJh tcsuf
tay:rSm rif;wdkY b,fvdkxifjrifMuovJ}}
]]ud,
k yf ikd u
f m;awG 0,f,w
l mudk tpd;k &taeeJY uefYowfrv
I yk Nf yD;
trsm;jynfolokH; o,f,lydkYaqmifa&;twGuf ydkrdkvkyfaqmifoihfw,f}}
odef;Ekdif 149
tqihfowfrSwfjcif;
jzpfEdkifacs okH;ck (odkYr[kwf xdkYxufydkí) a&G;cs,fxm;&SdNyD;vQif
ausmif;om;rsm;rS ta&;BuD;qk;H udk odYk r[kwf olwYkd EpS o f ufovdk txuf
atmuf jyefpDpOfjcif;jzpfonf/
Oyrmtm;jzihf-
]]tifrwef'u k a© &mufNyD; ta&;BuD;wJt h csed rf mS awGUqkpH um;ajymzdYk
vlwpfO;D wnf;udo k m a&G;cs,cf iG &fh cdS &hJ if b,foYlukd a&G;rvJ/ (taz? tar?
q&m q&mr? oli,fcsif;wpfOD;OD;)}} ausmif;om;rsm;udk,fwdkif BuKdufESpf
oufovdk a&G;cs,fcGihfay;&mwGif tqihfowfrSwfxm;jcif;jzpfonf/
(1) tESpo f ufq;Hk rSpNyD;? (4) aemufq;Hk a&G;cs,rf t I aejzihf tqiho f wfrwS f
a&G;cs,jf cif;udk qdv k ykd gonf/ ausmif;om;rsm;\ tajzwdYkuv kd nf;xifqihf
&Sif;vif;aqG;aEG;ay;&ef q&mu ,ciftwdkif;ar;jref;jcif;jyK&ygOD;rnf/
pHwefzdk;jy rsOf;&Snf
rwlaoma&G;cs,fp&mrsm; odYk r[kwf qefYusifbuftjrifoabm
xm;rsm;ESpcf u
k kd rsO;f wef;\ tpGe;f ESpb
f ufay:wGif wifqufjcif;enf;vrf;
jzpfonf/ a&G;cs,fp&mrsm;rS olwdkY&yfwnfrIae&mudk a&G;cs,fMujcif;
jzpfonf/ ausmif;om;rsm;\ ud, k yf ikd cf ,
H cl suf? tjrifoabmxm;rsm;ESifh
150 ynmEkdifiHawmf
pmoifcef;wGif; 'Drdkua&pDudk
jyefvnftoufoGif;csdef
ESpaf ygif;rsm;pGm aysmufq;Hk aecJo h nhf ynma&;pHEeI ;f rsm;? usihpf Of
rsm;ESihf tpOftvmt& vufqihfurf;ay;&rnhf ynma&;usihf0wfrsm;udk
jyefvnfazmfxw k jf cif;jzihf jrefrmhynma&;opfukd taumiftxnfazmf&rnhf
tcsdefaumif;[k ½IjrifokH;oyf&ygonf/ txl;ojzihf wdkif;jynfjyefvnf
wnfaqmuf&mwGif ynma&;u@\ ta&;ygyku H kd xifomjrifomjzpfap
oihfonf r[kwfygavm/ vlxkESihf wdkuf½dkufqufqHae&onhf ynma&;
u@rSm rsm;pGmtajymus,fjyefYvSouJhodkY ynmxkxnfudk tawG;opf?
tjrifopfrsm;jzihf eufeuf½Idif;½dIif;? cdkifcdkifrmrm wnfaqmuf&efvnf;
vdtk yfaeygonf/ vuf&v dS w
T af wmfwiG ;f wifjyaqG;aEG;aerIrsm;? Edik if aH &;
ygwDrsm;ESifh t&yfzufvYl tzGUJ tpnf;rsm;\ 'Dru kd a&pDynma&;aqG;aEG;rI
rsm;ESihf pmoifcef;rsm; tquftpyfudkvnf; okawoejyK avhvmoihf
ygonf/
odef;Ekdif 153
ynma&;tokH;p&dwfESihf 0efBuD;XmewGif;
wapäESpfaumif jyóem
ydkrdk us,favmifpGm aqG;aEG; ajymqdkaeMuNyDjzpfonhf ynma&;
u@ajymif;vJrw I iG f tpd;k &bufuvnf; tm;urcH ynma&;tok;H p&dwu f kd
wdk;jr§ihfjcif;ESihf t&nftaoG;twGuf pdk;&drfruif;jzpfrIrsm;udk aqG;aEG;
vkyfaqmifvsuf&Sdonf/ ajymif;vJvkyfaqmifrIrsm;twGuf BuKdqdk&rnf
jzpfaomfjim;vnf; trSefwu,f xda&mufatmifjrifEkdifaom ynma&;
pDrcH suf jzpfygovm;qdo k nhf ar;cGe;f udrk l trsm;jynforl sm;u pdw0f ifpm;
vsuf&SdaMumif; ynma&;0efBuD;Xme owdjyKoihfygonf/ txl;ojzihf
acwfynmwwfjzpfMuaom ausmif;q&m q&mrrsm;ESifh rdbjynforl sm;u
0efBuD;Xme\ajymif;vJrI ajcvSr;f wdik ;f tm; apmihMf unhaf eonfukd rarhxm;
oihfyg/ rD'D,macwfjzpfonhftm;avsmfpGm ,cifumvrsm;rSmuJhodkY
wpfO;D wpfa,muf\ qk;H jzwfcsut f &jzpfap? wd;k wd;k wdww f w
d v
f yk af qmif
jcif;udkjzpfap vufcHEdkifMurnfr[kwfyg/ ynma&;wGif omíyGihfvif;
odef;Ekdif 159
jrifomrIrsm;&Sdoihfonf[k ,kHMunfygonf/
2012-2013 b@ma&;ESpfwGif ynma&;tokH;p&dwftwGuf 4
'or 13 &mcdik Ef eI ;f jzihf usyfoef;aygif; ajcmufoed ;f ausmf ok;H pGcJ iG &fh &Scd NhJ yD;
,ckvmrnhf ynmoifEpS f 2013- 2014 b@mESpt f wGuf usyof ef;aygif;
5 'or 84 &mcdik Ef eI ;f (usyo f ef;aygif; ud;k ode;f ausm)f udk ok;H pGcJ iG &fh &Srd nf
jzpfaMumif; od&ygonf/ þonfrmS ynma&;tok;H p&dwf 1 &mcdik Ef eI ;f ausmf
wdk;jrihfvmjcif; jzpfaomfjim;vnf; wdkif;jynf\ynma&; emwm&Snf
tusyt f wnf;jzpfaeonhf t&nftaoG;jyóemESifh ta&twGujf yóem
ESpf&yfpvkH;udk rnfrQtwdkif;twmtxd ajz&Sif;ay;Edkifygrnfenf;/
jrefrmhynma&;orm;BuD;rsm;\ okH;oyfa0zefrIrsm;udk vspfvsL
r½Ioihyf g/ 0rf;omp&mowif; jzpfaomfjim;vnf; ynma&;t&nftaoG;
wd;k wufrt I wGuf vkaH vmufaom &if;ES;D jr§KyfErHS rI [kwaf Mumif;udk &efuek f
ynma&;wuúodkvf tjidrf;pm; 'kwd,ygarmu©csKyf OD;rsKd;wihfu okH;oyf
ygonf/
7 Day owif;XmeESihf awGUqkH&mwGif wuúodkvfwpfck\ pDrH^
b@mXme t&m&Sw d pfO;D uvnf; ,ckw;kd jr§ix fh m;onhf ynma&;bwf*suf
aMumihf ajymif;vJrIBuD;BuD;rm;rm;udk arQmfvihfír&EdkifaMumif; axmufjy
cJhonf/
armu©ynma&; tifwmAsL;wpfckwGif tajccHynmOD;pD;Xme\
nTefMum;a&;rSL;wm0ef,lcJhol tjidrf;pm;q&mBuD; EdkifaiGodrf; (,ck
rGe'f rD u
kd a&pDygwD Ouú|) u ynma&;u@ wd;k wufajymif;vJapvdyk gvQif
bwf*suu f kd GDP \ 20 &mcdik Ef eI ;f txd wd;k jr§i&fh rnfjzpfaMumif; aqG;aEG;
xm;ygonf/ tenf;qkH; 3 oef;cefYrQaom jrefrmuav;i,frsm;rSm
pmoifcef;tjyifbufwGif &SdaeqJjzpfaMumif; ynma&;0efBuD;Xme
owdcsyfoihfonf (,leDquf? 2006/ ausmif;tyfESHrI 2011)/
rnfow l Ykd\ ynma&;0efBuD;Xme jzpfygoenf;[lí ar;cGe;f xkwf
160 ynmEkdifiHawmf
]]prf;acsmif;av; usOf;vSw,f
jrpfavmufol rus,f
yifv,fBuD;u tus,fqkH;
vIdif;awG w0kef;0kef;}}
i,fpOfawmifaus; t&G,u f wnf;u cHpm;odjrifciG fh ay;cJMh uol
q&m q&mrwdkYxHrS jrefrmha&ajrawmawmiftarGrSm taoG;tom;xJ
pdrhf0ifaecJhNyD/
]]awmifawm&,fom
rmvmu ikHzl;
wyifudk ESpfyif,Sufw,f
aus;iSufu jrL;}}
jywdkufxJwGif csefxm;&pfvdkYr&onhf t&mrsm;pGmudk rnfodkY
vufqihu f rf;Muygrnfenf;/ aemifrsKd;qufwYkd twGuf awmwpfawmESifh
jrpfwpfpif;avmufawmh usef&Sdaeoihfygonf/
jrpf{&m
jrom;i,fwJh a&,rkef/
aiGvdIif;awG jzLpGmESihf
jrpf{&m e'DaMumrSm
arsmMu'dkufykH/
taumif;qkH; ausmif;
]]taumif;qkH;ausmif;qdkwm r&Sdao;bl;/ urÇmay:rSmvnf;
b,frSmrSudk r&SdcJhao;bl;}}
vufawGUrusaom arQmfvihfcsuf
rdbrsm;\ cHpm;csurf sm;ESifh cH,cl suw f Ykdukd em;vnfay;Edik yf gonf/
ausmif;tay:wGif olwdkYu þodkY (vGJrSm;pGm) ½IjrifwwfMuonf/
]]uav;\ atmifjrifrIESihfywfoufNyD; ausmif;rSm vkH;0wm0ef&Sdonf/
taumif;qk;H ausmif;onf tjcm;ausmif;rsm;xuf ydrk x kd ad &mufpmG vkyaf qmif
EdkifpGrf;&Sdonf}} rdbrsm;od&Sdoihfonhf ta&;BuD;aomtcsufwpfcsufudk
axmufjyvdkayonf/ arSmfq&m\ yOövufynmrsKd;jzihf ausmif;rsm;onf
atmifjrifonfh vlom;wdYk ukd tqifajyacsmarGUpGmyif arG;xkwaf y;Edik jf cif;
r[kwfyg/ qef;ppfMunhfMuygpdkY/ ]]taumif;qkH;ausmif;}} [k ,lqonhf
ausmif;rsm;wGif wufa&mufaeMuonhf uav;rsm;pGmwdYkrmS ausmif;vTwv f Qif
vTwcf si;f yif usL&Sif odYkr[kwf tydck sed rf sm;odYk ajy;Mu&jyefonf/ wpfaeYwm
ausmif;wGif avhusihfoifMum;xm;onfwdkYudk xyfrHavhvmcGihf&&SdMu
jcif;yif/ tcsdefydkrsm;pGmay;NyD; usL&Sifwufa&mufMu&onhf tavhudk
tm;ay;vdkí ajymjyjcif;r[kwfyg/ uav;rsm;avhusihfcGihf ydkrdk&&Sdonhf
oabmudk axmufjyjcif;ESifh tdrrf w S m0ef,El ikd rf u
I kd em;vnfapvdí k jzpfonf/
b0wGif atmifjrifaom? tqifajyaomolrsm; jzpfvmap&ef
twGufrSm ausmif;wpfckwnf;ESihf rvkHavmufEdkifyg/ þtcsufudk
em;rvnfEdkifonhf rdbrsm;rSm ausmif;rsm;onf olwdkY\om;orD;rsm;udk
xifay:ausmMf um;onhf yk*K¾ v d rf sm;jzpfonhf tJvAwftikd pf wdik ;f ? bDv*f w d f
ESifh befumvfqefwYkduo hJ Ykd arG;xkwaf y;rnf[í l jzpf\/ rdbrsm;ud, k wf ikd f
uav;rsm;ESihf tcsdef,lNyD; ynma&;yHhydk;rItaejzihf uav;wpfOD;csif;
twGuf tcsdefay;Muyg\avm/
170 ynmEkdifiHawmf
ausmif;rydkYrDu rdbtdrf
ynma&;okawoeavhvmawGU&Srd rI mS rl pdw0f ifpm;zG,&f maumif;
vSygonf/ ynma&;wGif xl;cRefatmifjrifaom ausmif;om;rsm;\ rdb
rsm; (q&m q&mrrsm;r[kwfyg) onf uav;\ÓPf&nf? udk,fydkif
pnf;urf;? cH,cl sufEiS fh todynmwd;k yGm;aponhf pl;prf;avhvmvdrk w I Ykd EiS fh
ywfoufNyD; oihw f ihaf omtawG;tjrif &Sx d m;Muolrsm;om jzpfMuukeo f nf/
þrdbrsm;rS vIYH aqmfr&I adS om ynmywf0ef;usifukd tdrw f iG jf zpfapjcif;ESifh
t&nftaoG;rDaom oif,lavhvmjcif; tawGUtBuHKwdkYudk xdawGU&&Sdap
jcif;jzihf uav;\ ÓPf&nfzGHUNzdK;vmap&ef ysKd;axmifay;Edkifonf[k
,kHMunfxm;Muonf/ oli,fwef;rpwifrDuwnf;uyif uav;\
oif,al vhvmrI c&D;vrf;twGuf rdbrsm;u wufwuf<u<upDpOfMuonf/
(pmBuKo d ifay;jcif;udk rqdvk ykd g/) uav;\ rlBuKb d 0ynma&;ESifh oihaf wmfrI
&Sdaom yHhydk;rIwdkYudk pdwf0ifwpm;vkyfaqmifMu\/
xl;cRefxufjrufaom uav;rsm;\ rdbrsm;onf uav;\
atmifjrifrIrSm rdbrsm;ESihf tdrfwGif;ynma&;yHhydk;rI tajctaersm;tay:
ydrk w
kd nfraDS eonf[al om rSeu f efonht
f jrifukd cH,x
l m;Muolrsm;yifwnf;/
ausmif;q&m q&mrrsm;ESifh ausmif;oif½;kd nTe;f wrf;wdYkwiG f t"dutm;jzihf
rlrwnf[kvnf; (rSefuefpGmyif) ½Ijrifxm;Muonf/ uav;ynm&nf
wdk;wufrIrSm rdbrsm;\ pepfwus? ykHrSefulnDyHhydk;rI? yg0ifaqmif&GufrI
aMumiho f m &&SEd ikd o
f nf[vk nf; em;vnfxm;Muolrsm;yif uav;rsm;\
tjyKtrl? tusihfESihf ynma&;vdkufpm;rIwdkYtay: vrf;wnhfay;jcif;?
ulnDrI&Sdjcif;aMumihf tusKd;rsm;aom? oif,lavhvmvdkaom? oifvG,f
wwfvG,faom tavhtxaumif;rsm;? ywf0ef;usifaumif;rsm;udk
jzpfxGef;aponf/
odef;Ekdif 171
twk,lp&m
tD'pfpwefEiS fh ½koaf vm&efYpw f Ykd \ tawGUtBuHKrsm;rSm þodYk yif
wnf;/ i,fpOfuyif tvGefxl;cRef xufjrufMuonf/ atmifjrifrIrsm;
&&SdcJhMuonf/ yk*¾Kdvfxl;? yg&rD&SifrsKd;½dk;uawmhvnf; r[kwfMuyg/
i,fpOfawmifaus; uav;b0rSm uwnf;uyif rdbrsm;\ Muifem,k,rIEiS fh
ynma&;tm;ay;rI? oGefoifrIwdkYaMumihf tD'pfESihf ½kofwdkY\ ÓPf&nfESihf
OD;aESmufzGHUNzdK;rIwdkYtwGuf rsm;pGmta&;ygcJhavonf/
e,l;a,mufNrKUd rS zcifjzpfol tm&Gepf wefonf orD;jzpfot l 'D pfukd
ynma&;twGuf vIYHaqmfrt I aumif;qk;H jzpfrnhf ywf0ef;usiu f kd zefw;D xm;
ay;cJhavonf/ tD'pfarG;uif;puwnf;uyif *E¦0ifaw;*DwudkwD;cwf
ay;NyD; em;qifaponf/ vlBuD;vlaumif;pum;rsm; a&G;cs,fajymqdo k nf/
ykHjyuwfjym;rsm;tokH;jyKNyD; pum;vkH;opfrsm;udk aeYpOfavhusihfoifMum;
ay;onf/
þodkY yHhydk;rI? xdawGUaprI? avhusihfay;rIESihf vIHYaqmfrIrsm;\
tusKd;quftaejzihf toufwpfESpft&G,frSmyif 0guspmaMumif;rsm;udk
jynhjf ynhpf pHk Hk ajymqdEk ikd cf o
hJ nf/ ig;ESpt
f &G,w f iG f b&pfweD u D mpG,pf u Hk sr;f
twGt J m;vk;H udk zwf½NI yD;pD;avNyD/ 6ESpo f rD;t&G,w f iG f e,l;a,mufwikd ;f rf
owif;pmESihf pmtkyf 6 tkyfudk aeYpOfzwf½Iawmhonf/ touf 12 ESpf
wGif aumvdyw f ufciG &fh &Scd NhJ yD; touf 15 ESpt f &G,w f iG f rpf&*DS efjynfe,f
wuúodkvfwGif tqifjrihfocsFmjyq&mrwpfOD; jzpfaeavNyD/
aemufxyfwpfOD;rSm t*FvefrS ½kofavm&efYpfjzpf\/ rdbrsm;rS
tdrfwGif;ynma&; ywf0ef;usifaumif;udk zefwD;xm;&Sday;cJhonf/
aw;*Dw? uav;ynma&; upm;p&mypön;f rsm;ESifh ynma&;avhvmrIrsm;udk
&&SdcJhonf/ udk;ESpft&G,fwGif uif;b&pf O Level pmar;yGJudk ajzqdk
atmifjrifcJhavonf/ ykHrSef 16 ESpft&G,frsm;om 0ifa&mufajzqdkonhf
pmar;yGJjzpf\/ 10 ESpf orD;t&G,fwGif A Level atmifjrifcJhNyD;
172 ynmEkdifiHawmf
atmufpzdYk 'w
f uúov
kd o
f Ykd touf 12 ESpf t&G,w
f iG f wufa&mufciG &fh &Scd hJ
onf/
tokH;rjyKao;wJh OD;aESmufrsm;
]]ausmif;ynma&;rSm vufawGUvkyfaqmifcsuf oifcef;pmawG
yg&Sv
d maomfvnf; OD;aESmufukd tok;H jyK&efvnf; oifMum;oihyf gonf}}
odrIqdkif&m t,ltq
ynma&;tawG;tac:ynm&Sif *si;f yD,a*s; (Jean Piaget) onf
odrzI UHG NzdK;wd;k wufro D &kd D (cognitive development) jzihf emrnfausmfol
I t
176 ynmEkdifiHawmf
vufawGUvkyfaqmifcsufrsm;jzihf oifMum;jcif;
(Hands-on Learning)
yD,a*s;\ odrzI UHG NzdK;rI oDt&kd t
D ay:wGif em;vnfrv I rJG mS ;olwYkdu
ausmif;om;rsm;tm; ud, k w f ikd v
f ufawGU oif,al vhvmapjcif;udk tav;xm;
Muonf/ 1990 jynhfvGefESpfrsm;wGif txl;xif&Sm;cJh\/ udk,fwdkif
awGUBuHKavhvmjcif; t,ltq (vkyfaqmifcsufjzihf oif,ljcif;) udk
tm;ay;cJhMuavonf/ xdkpOfu ausmif;om;rsm; oif,lavhvmaeaom
t,ltqrsm;udk wdu k ½f ukd af wGUBuHKapjcif; (awGUBuHKEikd af p&ef tcGit fh vrf;rsm;
zefwD;ay;jcif;) jzihf oifMum;jcif;udk t"duxm;&SdcJhonf/ rnfodkYrnfykH
jyKvky&f rnfukd q&mu o½kyjf yNyD;vQif ausmif;om;rsm;rS xyfwv l u
kd v
f yk f
apjcif;jzpfonf/ "mwfcGJjcif;tcsdefyg&Sdaom odyÜHoifcef;pmrsm;wGif
odef;Ekdif 177
vGJacsmfaeaom tydkif;
ausmif;om;rsm;udk udk,fwdkifvkyfaqmifcdkif;onhf vufawGU
avhvmvkyaf qmifapjcif; (hands-on learning) jzihf oif,al vhvmjcif;rSm
rSm;,Gi;f onf[k rqdv k ykd g/ ]]ud,k w
f ikd yf g0ifvyk af qmifjcif;}} [líqd&k m0,f
ywf0ef;usi&f dS ½kyyf ikd ;f ESifh vlraI &;yuwdt&Sw d &m;rsm;udk wdu k ½f u
kd af wGUBuHK
apíjzpfap? xdawGUqufqaH pjcif;jzihjf zpfap tawGUtBuHKrsm;udk pkaqmif;
&&Sdapjcif;[k qdkvdkygonf/ þodkYxdawGUrIESihf qufqHjcif;rSm b0ESihf
qufpyfaeaom t&mtm;vkH;udk odjrifem;vnfap&ef taxmuftuljyK
Edkifonf/ trSefwu,fwGifvnf; pdwåZqefaom pOf;pm;awG;awmrIrSm
vufawGUusaom vkyaf qmifcsurf sm;\ &v'ftaejzihf zGUH NzdK;vmjcif;yif/
pdwåZqefaomtawG;tac:rsm;udk wjznf;jznf;odjrif em;vnfvmjcif;
jzpfonf/
odkY&mwGif ]]vufawGUvkyfaqmifcsufjzihf oif,ljcif; (learning
by doing)}} enf;vrf;udk tokH;jyKykHESihf oifenf;rSm;,Gif;jcif;aMumihf
ynma&;wGif jyóemjzpf&avonf/ ody?HÜ yx0D0ifEiS fh ordik ;f oifcef;pm
rsm;wGif pDrHudef;oifcef;pmrsm;ESihf tcsdef,lvkyfaqmif&aom tao;pm;
okawoeoifcef;pmrsm;udk ausmif;rsm;wGif tok;H jyKvmMuonf/ odYkaomf
178 ynmEkdifiHawmf
pmoifcef;twGif; txD;usefqefrI
ausmif;om;awG[m oD;oefYraeoihfyg
ESpfq,hfwpf&mpk vlom;[m ydkrdki,f&G,fNyD; jym;aewJhurÇmrSm
&Siof efMu&wmyg/ qdv k wkd muawmh tuGmta0;eJY tcsed u f mvuefYowf
csufawGukd ausmfjzwfEikd cf NhJ yD; vltcsif;csif;qufqaH &;awG? t"dymÜ ,f&w
dS hJ
aqG;aEG;ajymqdkrIawGudk wpfurÇmvkH;rSm&SdwJh vlawGeJY jyKvkyfvmEdkifygNyD/
odkYayrJh wpfOD;csif;taeeJY vltrsm;pkBuD;[m txD;usefqefjcif;ESihf
ab;z,fxm;jcif;udk cHpm;aeMu&wkef;yg/
qufoG,fa&;enf;ynmawG wdk;wufxGef;um;vmaeygvsufeJY
bmaMumihf vlom;tcsif;csif; qufqHa&;awGrSm ydkvdkYxdxda&mufa&muf
rjzpfvmao;wmygvJ/ vlawGukd pkppk nf;pnf; twlwuG&adS eapoihrf ,hf
tpm; urÇmvkH;qdkif&mzGHUNzdK;rI[m vlawGudk a0;uGmaeap&wmvJ/
txD;usefqefrI yvdyfa&m*g
vlom;wpfO;D wnf; oD;oefYaevdYkrjzpfb;l ? vl[m vlraI &;owå0g
jzpfw,fqdkwmawGudk uRefawmfwdkY taotcsmem;vnfxm;NyD;om;yg/
182 ynmEkdifiHawmf
jzpf&wJh taMumif;&if;rsm;
t&Sed Ef eI ;f xm;odyu
f kd jrefqefaewJh ,aeYurÇmrSm t&nftaoG;eJY
uRr;f usirf ?I wwford [ I m xyfwu l saeNy;D xkwv
f yk rf I pGr;f tm;tjrihrf m;qk;H udk
tcsdefwdktwGif;vkyfaqmifEdkifwJh enf;vrf;toacsFudk wDxGifazmfxkwfcJh
ygNyD/ 'DjzpfpOftwGi;f rSmyJ uReaf wmfwYkd[m tjcm;olawGeYJ xdawGUqufqH
&rIawG? ,Ofaus;rIul;vl;zvS,fqufqH&rIawG tcGihfta&;rsm;pGmudk
paw;ypfvdkuf&ygw,f/ Oyrmtm;jzihf v,f,mpdkufysKd;a&; vlYtodkif;
t0dkif;rSm aumufyJoD;ESH &dwfodrf;csdefqdkwm[m twlwlpkaygif;vkyfudkif
Mu&w,f/ v,f,mpdkufysKd;a&;vkyfwJh rdom;pkawGudk ulnDay;zdkY
&GmvkH;uRwfxGufvmMuw,f/ NyD;NyDqdkwmeJY aumuf&dwfyGJawmf&,fvdkY
qif,ifusi;f yMujyefw,f/ tawGUtBuHKawGzvS,Mf u? ajymqdak qG;aEG;Mu?
aw;oDcsif;awGoDusL;Mu? ½dk;&mtuawGuckefMu? ykHjyifZmwfvrf;awG
odef;Ekdif 183
ausmif;olausmif;om;rsm;udk tBuHay;ESpfodrhfjcif;
wd;k wufajymif;vJvw kd hJ ausmif;awGrmS ausmif;ol ausmif;om;awG&UJ
pdwfvIyf&Sm;cHpm;&rIawGeJY ywfoufvdkY xda&mufwJhtBuHjyK vrf;nTef
tpDtpOfawGukd xm;&SMd uygw,f/ ausmif;ol ausmif;om;awG&UJ txD;usef
qefwJh pdwfcHpm;rIudk yHhydk;ulnDay;EdkifzdkYjzpfygw,f/ ausmif;awGrSm
tywfpOf ausmif;ol ausmif;om;tcsi;f csi;f tkypf ik ,fwiG ;f awGUqkyH jJG zpfap?
wpfO;D csi;f awGUqkyH jJG zpfap pDpOfxm;&Sw d ,f/ tusipfh m&dwEå iS fh eDwzd UHG NzdK;rIawG
twGuf tBujH yKvrf;nTeo f al wG (a&SUaqmifvrf;nTeo f t
l aeeJY wm0ef,al y;wJh
q&m q&mrwpfOD;OD;) yg0ifavh&Sdw,f/ ausmif;ol ausmif;om;awG&JU
yk*v
¾ ESifh ynma&;&nfreS ;f csuaf wGukd aqG;aEG;Muwmyg/ aeYpOfBuKH awGUae&wJh
tjzpftysufawGudk aqG;aEG;jcif;? rdrd&JUpHwefzdk;awGudk owfrSwfjcif;?
vrf;nTefajymqdkolawGeJY ,kHMunfpdwfcs&wJh qufqHa&;udk wnfaqmuf
Mujcif;? vlrq I ufqaH &;pGr;f &nfawGukd ysK;d axmifavhusijfh cif;? vkyif ef;cGif
wGif; yg0ifaqmif&Gufjcif;jzihf avhvmapjcif;? taumif;qkH;? tawmfqkH;
qdkwmudk t"dyÜm,fowfrSwf zGihfqdkjcif;? tjcm;olawG&JU taumif;qkH;?
tawmfq;Hk tcsuaf wGukd &SmazGavhvmMujcif;pwJh vkyaf qmifraI wGtwGuf
tcsdefay;vkyfMuygw,f/
ausmif;ol ausmif;om;tcsi;f csi;f jzpfap? q&m q&mrawGeYJjzpfap
t"dymÜ ,f&w dS hJ xdawGUqufqaH &;awGukd zefw;D xm;&Sad y;jcif;[m ausmif;wGi;f
txD;usefqefjcif;twGuf ukpm;&mrSm taumif;qkH;aq; jzpfygaMumif;/
odef;Ekdif 185
taumif;jrifoabmxm;udk
jyKpkysKd;axmifjcif;
r,kHMunfEdkifp&mwpfckudk ajymjyygrnf/ ukefusp&dwfrsm;pGm
oufomNyD; cufc½J yI af xG;rIr&Sb d J ½du f ;l xm;onhf Slumdog Millionaire
k u
½ky&f iS u
f m;BuD;rSm atmfpumtu,f'rDqk &Spcf u k kd &&Syd ikd q
f ikd jf cif;yifjzpfyg\/
Munhf½Iol oef;aygif;rsm;pGmESihf Mum;emzl;aom aemufxyfoef;aygif;
rsm;pGmaom vlrsm;\b0wGif acszsufír&Edkifawmhaom oufa&mufrI
wpfpkHwpf&m&Sdaejcif;onfyifvQif þ½kyf&Sifum;ESihfywfoufí ajymp&m
jzpfawmhonf/ ½ky&f iS rf aS y;aom t"dutcsurf mS ]]taumifjrifoabmxm;}}
yifjzpfavonf/ b0ESihf qufpyfaeaompdefac:rIrsm;udk ½dk;½dk;pif;pif;yif
wifqufxm;jcif;rSm vlwdkYtaejzihf tcuftcJ? tusyftwnf;rsm;udk
owåjd zihf &ifqikd Ef ikd af p&efjzpfNyD; tem*wfukd taumif;jrifoabmxm;jzihf
xdyfwdkuf&ifqdkifEdkifap&ef þ½kyf&SifrS cGihfjyKxm;&Sdavonf/
odef;Ekdif 187
taumif;jrif0g'a&m*g
[m;Awfwuúov kd w
f iG f jyKvyk cf ahJ om pdw0f ifpm;zG,&f mtaMumif;
tcsif;t&mwpf&yfEiS fh oufqikd yf gonf/ [m;Awfwuúov kd w
f iG f tausmf
Mum;qkH;aom pmoifcef;rSm wpfywfvQif ausmif;om; 900 ausmfwuf
a&mufMuonhf wm;bif&mS vmtrnf&dS vli,fygarmu©wpfO;D \ ]]taumif;jrif
oabmxm;pdwfynm}} oifwef;yifjzpf\/ b0aysmf&TifrI? taumif;jrif
oabmxm;ESihf arQmfvihfcsufwdkYudk ausmif;om;rsm;tm; tawG;tjrif
vrf;&Smay;jcif;udk txl;jyKoifMum;jcif;yif/ pD;yGm;a&;oifwef;uJo h Ykdaom
aiGaMu;ydkrdk&&SdapNyD; csrf;om<u,f0vmatmif jyKvkyfenf;oifwef;rsm;
xufvnf; þoifwef;rSm vlydkpnfum;aeavonf/ vlrsm;taejzihf
usi0fh wfov D ESifh ppfreS af omNidr;f csr;f onhf taumif;jrifb0aeenf;wdYk ukd
aiGaMu;ESihf tvkyftudkifatmifjrifrIwdkYxuf ydkrdkwefzdk;xm;jcif;&SdaMumif;
jyoaejcif;vnf;rnfonf/
tb,faMumihf vdktyfygoenf;
ud,
k ?f pdw?f 0dnmOfo;Hk yg;pvk;H nDnw G rf Qwaejcif; tusKd;&v'f
aMumihf taumif;jrifoabmxm;&Sdolrsm;rSm ydkrdkusef;rma&;aumif;rGef
aMumif;udk okawoerSavhvmawGU&Sd&onf/ tjcm;wbufwGifrl tqdk;
jrif0g'Drsm;rSm touf&Snfjcif;uif;a0;jcif;? pdwfzdpD;rIrsm;jym;jcif;ESihf
atmifjrifrEI iS fh t"dymÜ ,f&adS omb0udk ydik q
f ikd &f &Srd rI S tvSr;f a0;jcif;wdYk jzihf
&ifqdkifae&onf/
ausmif;rsm;wGifvnf; taumif;jrifoabmxm;&Sdol uav;ESihf
tqd;k jrifoabm;xm;&So d l uav;wdYk tMum;uGm[csurf mS odomxif&mS ;vS
ygonf/ tqd;k jrifoabmxm;&So d l uav;onf tpOftNrJyif rdru d ,kd u f kd
tok;H rusaMumif; ponfjzihf tEkwo f abmaqmifaom ajymqdrk &I w dS wfNyD;
rdrdudk,fudk tokH;rusol[k,kHMunfaeavonf/ þodkYcHpm;jcif;onf
188 ynmEkdifiHawmf
owif;aumif;
taumif;jrifoabmxm;udk jyKjyifavhusihf oif,lEdkifjcif;yif
jzpfonf/ ausmif;q&m q&mrrsm;taejzihf taumif;jrifoabmxm;qdik &f m
oD;oefYoifcef;pmrsm;udk zefwD;wnfaqmufNyD; avhusihfoifMum;&ef
tcGihftvrf;&Sdygonf/ odkYwnf;r[kwf tjcm;aombmom&yfe,fy,f
rsm;wGivf nf; tcGio fh iho
f vdk taumif;jrifoabmxm;qdik &f m taMumif;
t&mrsm;udk xnho f iG ;f jcif;jzihv
f nf;aumif;? aygif;pnf;oif½;kd nTe;f wrf;udk
zefwD;jcif;jzihfvnf;aumif; oifMum;Edkifao;onf/ ynma&;qdkif&m
uRrf;usifolrsm;rS tBuHjyKwifjyxm;onfrSm tcsuftvufrsm;udkom
OD;pm;ay;aom pmaybmom&yfwYkd ukd oD;oefYoifMum;jcif;xuf þuJo h Ykd
oifMum;jcif;rSm ydrk t
kd a&;BuD;NyD; xda&mufr&I adS Mumif;udk ,kMH unfMuaMumif;
yifjzpfonf/ tem*wfb0atmifjrifrIwGif pmwwf½kH? vkyfwwf½kHwpfck
wnf;jzihf rvkaH vmufEikd af wmhygacs/ udprö sm;ajrmif vlwYkad bmif\ oyGwt f l
ozG,f ½IyfaxG;rI&Sdaom urÇmBuD;onf vlom;wdkY\arQmfvihfcsufrsm;ESihf
odef;Ekdif 189
vufawGUtaumif;jrifoabmxm;
uav;i,f\ vuf&SdjyKrl vkyfaqmifcsuftajctaeESihf rouf
qdik bf J ausmif;q&m q&mrwdik ;f taejzihf uav;i,f\ atmifjrifEikd pf rG ;f
tcGit fh a&;twGuf oif,al vhvmEdik &f ef oifcef;pmwdYu k kd zefw;D wnfaqmuf&ef
q&mhusihf0wfoDvtm;jzihf wm0ef&Sdaeonf/ atmifjrifrItawGUtBuHKudk
r&&Sjd cif;onf ausmif;om;rsm;taejzihf atmifjrifru I kd &,ltm;xkwEf ikd &f ef
pdwftm;xufoefrIr&SdEdkif/ tm;xkwf&,ljcif;r&SdbJ ypöKyÜefESihf tem*wf
wkHYjyefrIwdkYudk taumif;jrifoabmxm;ydkifqdkifol rjzpfvmEdkifyg/ atmif
jrifrI tedrq fh ;Hk ausmif;om;udyk ifvQif pmoifcsed u f ek vf monfEiS t fh rQ ol\
BuKd;pm;tm;xkwfrIESihf rodromwdk;wufvmrIwdkYudk oludk,fwdkif tod
trSwjf yKvmapjcif;jzihf atmifjrifru I kd rsuaf rSmufawGUjrif cHpm;cGi&fh &Sad p&ef
q&mu ulnDay;Edkifao;onf/ tenf;i,frQaom wdk;wufatmifjrifrI
twGuf tm;ay;tm;ajr§mufjyKjcif;ESihf todtrSwfjyKay;jcif;wdkYrSm aemif
tcsed w f iG f ydrk Bkd uKd;pm;tm;xkwv f pkd wd uf kd ysK;d axmifay;jcif;vnf;jzpfonf/
us½;HI jcif;ESifh &ifqikd Bf uHKawGU&m0,f twdww f pfcsed u
f tjcm;aom
atmifjrifrIwdkYudk aqG;aEG;ay;jcif;ESihf ,if;wdkYudk tem*wfumvwGif
tjyKoabmaqmifaom pdwx f m;twGuf tnTe;f taejzihf tok;H jyKjcif;rSm
190 ynmEkdifiHawmf
obm0ywf0ef;usifESihf
½dk;&m,Ofaus;rIrsm;&Sifoefa&;
vGecf ahJ omESpt
f enf;i,fu uReaf wmf\ 'kw, d wef;ausmif;om;
t&G,f wlawmfow l pfO;D udk trSwx f ifxifjzpfcyhJ gonf/ ausmif; ausmyd;k
vG,t f wd v
f ,G af e&mrS c&D;oGm;rsm;uJo h Ykd vufweG ;f vSn;f i,f c&D;aqmif
tdwfudk ajymif;vJtokH;jyKcJhjcif;jzpf\/ ausmif;csdefNyD;onfESihf usL&Sif
ESpfckudk qufwdkufwuf&rnf[kvnf; qdkonf/
uav;i,fwpfOD;tzdkY yckH;xufwGif rcHEdkifavmufatmifyif
ausmif;pmtkyaf wG vGepf mG rsm;jym;aejcif;yif/ uReaf wmf\wlrmS tm;rao;
aomfjim;vnf; ausmif;zwfpmtkyrf sm;tm;vk;H udk ausmif;ESit fh rd f toGm;tjyef
xrf;o,f&onfrmS yck;H xufwiG f temw&jzpfvm&onftxd &Sad vonf/
ausmif;wGif odrk ;DS xm;Edik &f efae&m (aowåm? pifi,f) r&So d jzihf ausmif;zwf
pmtkyftm;vkH;udk tdrfodkYjyefo,fvm&jcif;jzpfonf/ tdrfpmvkyf&ef
twGufvnf; zwfpmtkyfrsm;rSm vdktyfaejyefonf/ usL&SifwGifoifMum;
odef;Ekdif 193
Ncdrf;ajcmufcHae&aom bmompum;wpfrsKd;onf
txifu&jzpfaom vlrItodkif;t0dkif;twGif; ajymqdkolwdkY\
vlY*kPfodu©mudk jr§ihfwifay;Edkifjcif;? w&m;Oya'qdkif&m
&ydkifcGihfrsm;udk wdk;jr§ihfEdkifjcif;? a&;om;
rSwfwrf;wifEdkifjcif;ESihf tDvufxa&mepfenf;ynmwdkYudk
tokH;jyKEdkifjcif;wdkY jyKvkyfEdkifygrl &SifoefEdkifpGrf;&Sdrnf/
ynma&;pepftwGif; cdkifcdkifrmrmwnf&Sdaeygu &SifoefrItwGuf
rsm;pGmtaxmuftyHhjzpfaponf/
198 ynmEkdifiHawmf
&Sifoefjcif;? bmompum;ESihf
ausmif;ynma&;
bmompum;rsm;&SifoefrIrSm pdk;&drfzG,f&mjzpfaeayNyD/ urÇmY
bmompum;aygif; 6000 (ajcmufaxmif) ausmfteuf xuf0ufcefY
(50 &mcdik Ef eI ;f )rSm aysmufu, G v f ek ;D yg;&Sad eNyD; 40 &mcdik Ef eI ;f rSm Ncdr;f ajcmuf
jcif;cHae&onf/ 10 &mcdkifEIef;omvQif &SifoefEdkifpGrf;&Sdae\/
bmompum; ajcmufaxmifteuf 96 &mcdik Ef eI ;f udk urÇmYvOl ;D a&
4 &mcdik Ef eI ;f om ajymqdMk uavonf/ &m*Pef; tenf;i,frQaom bmom
pum;wdkYudk ynma&;pepfrsm;twGif;ESihf ½kH;okH;taejzihf *kPfodu©m&SdpGm
ae&may;xm;MuNyD; 'pf*spfw,furÇmwGif tokH;jyKrIwGifrl wpf&matmuf
avsmhenf;avonf/
aysmufu, G v
f ek ;D yg; Ncrd ;f ajcmufcaH e&aom bmompum;trsm;pkukd
vlenf;pk wdkif;&if;om;rsKd;EG,fpkrsm;rS ajymqdkMuonf/ wpfpkHwpf&m
vkyfaqmifjcif;r&Sdygrl rsm;rMumrDumvwGif þbmompum;rsm;ESihf
,Ofaus;rIrsm;rSm aysmufuG,f&ygawmhrnf/
odef;Ekdif 199
wdrfaumuG,faysmufvmaeaom bmompum;rsm;
bmompum;wpfck uG,faysmuf? qkH;½IH;jcif;ESihftwl uREkfyfwdkY
vlom;rsKd;EG,f\ todA[kokw? awG;jrifodwwfrIESihf ½IjrifokH;oyfrI
wpfpdwfwpfydkif;wdkYudkvnf; tpm;rxdk;EdkifbJ qkH;½IH;&awmhonf/
zGHUNzdK;wdk;wufrItwGuf bmompum;rSm ta&;ygvSayonf/
axmifpEk pS f zGUH NzdK;wd;k wufa&;&nfreS ;f csufrsm;udk atmifjrifEikd af &;twGuf
bmompum;qdkif&m u@rSm AsL[majrmufwnf&Sdaeonf/
þ&nfrSef;csufrsm;wGif qif;&JrGJawrIESihf iwfrGwfacgif;yg;rI
uif;pifEikd af &;? rlvwef;ynma&; qk;H cef;wdik af tmif ausmif;aecGi&fh &Sad &;?
vdifydkif;qdkif&m wef;wlnDrQrIESihf trsKd;orD;pGrf;aqmif&nfwdk;wufa&;?
uav;aoqkH;rIavsmhyg;a&;? rdcifusef;rma&;wdk;wufa&;? tdyfcfstdkifAGD?
attdik 'f t
D ufpaf &m*g? iSuzf sm;a&m*gESifh tjcm;a&m*gwdYkukd wdu k zf suaf &;?
obm0ywf0ef;usif a&&SnfwnfwHhcdkifNrJa&;ESihf zGHUNzdK;wdk;wufrItwGuf
urÇmvkH;qdkif&m qufpyfvkyfaqmifEdkifa&;wdkY yg0ifonf/
axmifpkESpf zGHUNzdK;wdk;wufa&; &nfrSef;csuf&Spf&yfudk a'oBuD;
10 a'orS EdkifiH 190 yg0ifonhf EdkifiHwum todkif;t0dkif;rsm; zGHUNzdK;
wd;k wufa&; vkyaf qmifcsurf sm;twGuf tnTe;f abmiftaejzihv f nf; vufcH
usihfokH;vsuf&Sdaeonf/
axmifpEk pS &f nfreS ;f csurf sm;rS tvGetf rif;qif;&Jjcif;ESifh iwfrw G f
acgif;yg;jcif;ab;'PfwYkdtwGuf bmompum;onf &Sio f efaexdik Ef ikd &f ef
200 ynmEkdifiHawmf
tvkyt f udik &f ydik cf iG ?fh vlraI &;ESifh Edik if aH &;b0wdYk wiG f yg0ifaqmif&u G cf iG ?fh
tjyeftvSefaqG;aEG; ajymqdkqufqHEdkifa&;wdkYESihf eD;uyfpGmqufpyfvsuf
&Sdaeavonf/
A[kow k todw&m;wdYkukd vufqihu f rf; jzefYjzL;&m0,fwiG v f nf;
bmompum;rSm t"duMum;cHjzpfaejyefonf/ axmifpEk pS f &nfreS ;f csurf sm;
jzpfonhf uav;tm;vkH; rlvwef;ynma&;qkH;cef;wdkifa&;? tdyfcfstdkifAGD?
attdik 'f tD ufa&m*g? iSuzf sm;a&m*gwdYk ukd wkeYf jyefvyk af qmif&mwGiv f nf;
r&Sdrjzpfvdktyfygonf/
bmompum;rSm tajccH&ydik cf iG rfh sm;jzpfonhf vGwv f yfpmG xkwaf zmf
jyocGi?fh ynma&;tcGit fh a&;? ,Ofaus;rIqikd &f m yg0ifaqmif&u G Ef ikd cf iG Efh iS fh
odyÜHESihf enf;ynmwdk;wufrI tusKd;w&m;rsm;udk ydkifqdkif&&Sda&;wdkYudk
cHpm;Edkifap&eftwGufvnf; t"duusaeonf/ þtcsufrsm;tm;vkH;rSm
bmomaA'qdkif&m tcsuftvufrsm;ESihf qufpyfvsuf&Sdae\/
bmompum;rsm;udk xdef;odrf;jcif;
Ncdrf;ajcmufcHae&aom bmompum;wpfrsKd;onf txifu&
jzpfaom vlrt I odik ;f t0dik ;f twGi;f ajymqdo
k w
l Ykd\ vlY*P
k o
f ud m© udjk r§iw
fh if
ay;Edkifjcif;? w&m;Oya'qdkif&m &ydkifcGihfrsm;udk wdk;jr§ihfEdkifjcif;? a&;om;
rSww f rf;wifEikd jf cif;ESifh tDvufxa&mepf enf;ynmwdYkukd tok;H jyKEikd jf cif;wdYk
jyKvkyfEdkifygrl &SifoefEdkifpGrf;&Sdrnf/ ynma&;pepftwGif; cdkifcdkifrmrm
wnf&Sdaeygu &SifoefrItwGuf rsm;pGmtaxmuftyHhjzpfaponf/
bmompum;rsm; &yfwnf&SifoefEdkifpGrf; odkYr[kwf wdrfaum
aysmufuG,fjcif;wdkYtwGuf ynma&;pepfrSm ta&;BuD;onhftydkif;wGif
yg0ifvsuf&Sdaeonf/ ynma&;pepfrsm;pGmrSmrl wdkif;&if;om;vlenf;pk
rsKd;EG,frsm;ESihf olwdkY\ bmompum;rsm;twGuf oihfawmfudkufnDrI
r&Sdjcif;omrubJ tEÅ&m,fyif&Sdaeavonf/
odef;Ekdif 201
twdwfESihf rsufarSmufypöKyefwdkY
ta&;BuD;aomfjim;vnf; wdk;wufajymif;vJvdkonhf
ausmif;rsm;rSmrl ]]tem*wfvm;&m}} ESihf jrifuGif;us,f½IjrifrIudk
tm½kHpdkufygonf/
210 ynmEkdifiHawmf
ausmif;qdkonfrSm
tawmfi,f&G,fNyD; topfwnfaqmufxm;aom ausmif;wGif
tvkyv f yk af eonhf uReaf wmf ud,k u fh ,
dk u
f kd rMumcPar;jref;avh&o dS nfrmS
]]ausmif;qdkwm bmudkac:wmvJ}} [líjzpfygonf/
rdbrsm;rSm us,f0ef;BuD;rm;NyD; aocsmpGmwnfaqmufxm;onhf
ausmif;BuD;rsm;udk a&G;cs,favh&o dS nf/ olwYkd ,MHk unfonht f wGujf zpf\/
þodkY ,kHMunfudk;pm;onfrSmvnf; tpOftvmt& vufcHxm;&Sdonhf
(ausmif;us,0f ef;BuD;rm;jcif;? ausmif;taqmufttkEH iS fh ypön;f rsm; jynhpf Hk
ukvH jHk cif;? oif,jl cif;-oifMum;jcif;enf;vrf;rsm;? ausmif;om;rsm;tay:
tjrifoabmxm;rsm;? oif,lykHrsm;? pmar;yGJatmifcsuf ponfjzihf...)
tcsufrsm;t& ausmif;BuD;rsm;rSm tNrJwrf;vdkvdk jynhfpkHaeavonf[lí
jzpfonf/ uHraumif;taMumif;rvSonfrSm ausmif;om;rsm;\ tjrihf
rm;qk;H ESifh t"dymÜ ,fjynh0f aom oif,jl cif;twGuf r[kwjf cif;yifjzpfygonf/
ESpaf ygif; 30 ausmfumvrsm;twGi;f jyKvkycf o hJ nhf oif,al vhvmjcif;ESifh
odreI ,fy,fqikd &f m odyaÜH wGU&Scd surf sm;t& tpOftvmt& wnf&adS eonhf
odef;Ekdif 211
aumif;aom pmoifMum;jcif;ESihfywfoufí
pOf;pm;awG;awmp&mrsm; (1)
uReaf wmfyxrqk;H vkycf w
hJ t
hJ vkyf (taumif;qk;H vnf;jzpfygw,f)
uawmh ausmif;q&m wpfa,muf taeeJYyg/ ausmif;NyD;vdkYtouf 22
jynhfw,fqdk&ifyJ rav;&Sm;EdkifiHta&SUydkif; qm&m0uf awmeufBuD;xJrSm
&SdwJh tv,fwef;ausmif;av;wpfausmif;rSm pwifcJhwmaygh/ tvkyf
vkyfudkifcGihf vufrSwfay:rSm a&;xm;wJhtwdkif; uRefawmfhwm0efuawmh
]]rdcifbmompum; ajymqdkol}} taeeJYyg/
ausmif;rSm pmoifcef;av;cef;&Syd gw,f/ ynma&;Xmeu w&m;0if
taMumif;Mum;pmrydYkrD uReaf wmfa&mufomG ;wJt h cg q&mig;OD; &Scd yhJ gw,f/
uRefawmfvmr,f&,fvdkY arQmfvihfrxm;MuwJhtwGuf&,f e,l;ZDvef
Edik if o
H m;q&mi,fwpfO;D raeYuwnf;ua&muf&adS ewmaMumihf odyb HÜ mom
ESihf t*FvdyfpmudkoifzdkY olYudkwm0efay;xm;cJhw,f/ uRefawmfuawmh
b,fwek ;f urSravhvmbl;cJw h hJ tm&Swu kd o
f rdik ;f ESifh awmifurÇmbufyikd ;f
odef;Ekdif 215
'gayrJh EdkifiHtawmfrsm;rsm;rSm
ausmif;q&mq&mravmif;rsm;[m ESpftawmfMumMum
aumvdyf pmoifcef;rsm;twGif;rSm ysif;&dav;wGJpGmxdkifNyD;
oif,ljcif;? oifMum;jcif;oDtdk&DawGudk
avhvmaeMu&wmawmhjzihf uHqdk;vSygw,f/
tJ'DtwGuf vkyfief;cGiftBudK q&mtwwfynm
oifwef;pepfudk b,fvdkrsm; jyKjyifajymif;vJEdkifrvJ/
odef;Ekdif 219
aumif;aom pmoifMum;jcif;ESihfywfoufí
pOf;pm;awG;awmp&mrsm; (2)
oif,lavhvmrIwdk;wufapzdkY
'gumynma&;vkyfief;tnTef;abmif (Dakar Framework for
Action)&JU tm;vk;H twGuf ynma&;tpDtpOf Education For All (EFA)
udk t&ifq;Hk uRefawmfaqG;aEG;yg&ap/ 2000 jynhEf pS w f ek ;f u Edik if w
H ikd ;f &JU
tpd;k &tm;vk;H wpfceJ ufoabmwlnD vufrw S af &;xd;k xm;cJw h hJ 'DpmcsKy[ f m
taotcsm jyifqifxm;wmjzpfw,f/ tJ't D pDtpOfxrJ mS ygwJt h wdik ;f qd&k if
q&m q&mrsm;ESihfywfoufNyD; atmufygtcsufawGudk jyKpkxm;&Sdw,f/
q&mq&mrsm;udk av;pm;orI&&dS r,f/ cHpm;cGiv fh pm xdu k w f efpmG
&&Sdoihfw,f/
oifwef;&&SdoihfNyD; pOfqufrjywf vkyfief;cGift&nftcsif;jr§ihf
oifwef;awG wufa&mufapoihfw,f/
olwdkY&JUvkyfief;ESihfywfoufNyD; oufa&mufrIawG jzpfapr,hf
udpö&yfawGudk qkH;jzwfcsufcsrSwf&mrSm yg0ifaqmif&GufcGihf&&Sd&r,f/
220 ynmEkdifiHawmf
q&mtwwfynmoifwef; jyKjyifajymif;vJa&;
wdkif;jynf&JU OD;aqmifrIuae tqihfqihfwdkif;u EdkifiHa&;t&
taxmuftyHu h kd trsm;BuD;vdt k yfw,f/ ynma&;twGuyf g/ txl;ojzihf
awmh ausmif;q&m q&mrrsm;twGufjzpfw,f/ aemufNyD;awmhvnf;
xufjrufwJh bGJU&vli,frsm; ausmif;q&mtvkyfvkyfzdkYtwGuf rufvkH;
awG xm;&Sdoihfw,f/
q&mtvkyftudkif zGHUNzdK;wdk;wufrItwGuf b0wpfoufwm
avhvm&mrSm vkyif ef;cGit f BuKdq&m twwfynmoifwef;[m tifrwefrS
ta&;BuD;vSygw,f/
'gayrJh Edik if t
H awmfrsm;rsm;rSm ausmif;q&m q&mravmif;rsm;[m
ESpt
f awmfMumMum aumvdypf moifcef;rsm;twGi;f rSm ysi;f &dav;wGpJ mG xdik Nf yD;
oif,jl cif;? oifMum;jcif;oDt&kd aD wGukd avhvmaeMu&wmawmhjzihf uHq;kd
odef;Ekdif 221
EkysKdwJhrsKd;qufopfrsm;[m 'Dwdkif;jynf&JU
tem*wfeJYuHMur®mudk wpfaeYrSm qkH;jzwfay;r,hf
olawGygbJ/ EdkifiHawmfzGJUpnf;ykHtajccHOya' odkYr[kwf
tpdk;&awmifr[kwfygbl;/ 'Drdkua&pDwdkif;jynfjzpfvmzdkY
wnfaqmuf&mrSm us½IH;oGm;rSmvm;? atmifjrifrSmvm;qdkwm
ausmif;q&m q&mrrsm;&JU yckH;xufu av;eufBuD;rm;wJh
wm0efyJjzpfw,f/
odef;Ekdif 225
,Ofaus;rI a&SUaqmifol&Jaumif;rsm;
NyD;cJw
h t
hJ ywfu csKid ;f ,mzGe;f c½dik rf mS 'DvtwGi;f tNidr;f pm;,lawmh
rSmjzpfwJh tpdk;&ausmif;awGu q&m q&mrrsm;udk *kPfjyKwJhtcrf;tem;
wpf&yf uReaf wmfwufa&mufciG &fh cJyh gw,f/ 'Dxikd ;f Edik if ?H ta&SUajrmufc½dik rf mS
apmapmpD;pD; yifpif,lr,hfolawGtygt0if 'DESpfxJrSm jynfolY0efxrf;
vkyfoufjynhfNyDjzpfwJh q&m q&mrrsm;[m 300 avmuf&Sdaeygw,f/
ude;f *Pef;awGt&uawmh r,kMH unfEikd pf &mygbJ/ tnGe;f ude;f
awGt& xdkif;EdkifiH&JUc½dkif 76 ckpvkH;rSm 'DESpftwGif; tNidrf;pm;awmhr,hf
q&m q&mrOD;a&[m ESpfaomif;xufrenf;bl;vdkY cefYrSef;xm;ygw,f/
ydrk rkd sm;jym;vmwJh vlO;D a&twGuf tpm;xd;k Edik zf Ykd ausmif;q&m q&mrtopf
awG tawmfuav; vdktyfaeygNyD/
ppfbuf odkYr[kwf &Jbufqdkif&m tNidrf;pm;,lr,hf t&m&Sdrsm;
twGuf *kPjf yKyt JG crf;tem;awGukd ESppf Ofusi;f yavh&ydS gw,f/ wm0efxrf;
aqmifaeqJ ppfbuf? &Jbuft&m&Srd sm;rS olwYkdxufpeD , D musNyD; Ekwx f u
G f
awmhr,hf t&m&SBd uD;rsm;&JU ay;qyfpeG Yfvw T cf rhJ aI wG? wm0efausyeG cf rhJ aI wGukd
226 ynmEkdifiHawmf
ynma&; uHqdk;rdk;arSmifus&jcif;taMumif;
uRefrwdkY wdkif;jynf&JU b,fjyóemudkrqdk ajymvdkufprf;yg/
Edik if aH &;? pD;yGm;a&; 'grSr[kw&f if vlraI &; .../ b,forl qdk tJ'jD yóemawG&UJ
tajz[m ynma&;jzpfw,fqdkwmudk tcdkiftrmudk,kHMunfNyD; tajzay;
ygvdrhfr,f/
uRefruvnf; tJ'DvdkyJ ,kHMunfvdkufcsifwm/
'gayrJh wu,fjzpfysuaf ewmuawmh tJ'aD vmufxd rvG,u f vl S
ygbl;/ txl;ojzihf tckvkd uRefrwdYk &UJ ynma&;pepf[m ½Iy½f yI af xG;axG;
trIdufykHBuD;wpfckvdk jzpfaecsdefrSmyg/
rSeyf gw,f/ xdik ;f Edik if rH mS *kP,
f pl &matmifjrifraI wG trsm;BuD;udk
&Sad ewmyg/ OyrmtaeeJYajym&&if tm&Swu kd rf mS vli,fpmwwfajrmufEeI ;f
tjrihfqkH;EdkifiH wpfEdkifiHjzpfw,f/ 98 &mcdkifEIef;yg/ wpfEdkifiHvkH; roif
rae& 9 wef;txd ynma&;pepf[mvnf; atmifjrifvyk gNyD/ xdik ;f jzpfap?
tjcm;uav;jzpfap 12 wef;txd tcrJyh nma&;udk cHpm;cGijfh yKzYkd zGUJ pnf;yku H
tcGit fh a&;ay;xm;ygw,f/ qif;&JErG ;f ygwJu h av;awG tqihjf rihyf nmudk
wufvSrf;EdkifzdkYtwGuf ausmif;om;acs;aiGtpDtpOfvnf; &Sdaew,f/
232 ynmEkdifiHawmf
uefYuGuf qefYusifcJhMuw,f/
cRwfNcHKusNyD; zdESdyfwJhpepfatmufrSm aysmufuG,foGm;&wJh q&mh
pdwf"mwfpGrf;tm;awG? q&mh0efwmawGtwGuf tvGwfusufrSwfwJh
oif,la&;[m ydkrdkvG,fulvSwJh xGufvrf;ygyJ/ bmjzpfvdkYvJqdkawmh
ausmif;om;rsm;&JU wDxGifzefwD;rI Creativity udk avhusihfysKd;axmifay;
&r,hf wm0ef[m tifrwefrSudk BuD;av;vSw,fav/ aemufwpfcsuf&Sd
ao;w,f/ ykpH w H nl rD ?I trdeYef mcHwwfreI YJ txufatmuf? Bu;D oli,fopl epfukd
wefzdk;xm;wJh ,Ofaus;rIabmiftwGif;rSm rwluGJjym;jcm;em;rIudk ESdyfuGyf
xm;&r,hftEÅ&m,fvdkY ½Ijrifjcif;ygyJ/
vlrt I odik ;f t0dik ;f jyKjyifajymif;vJa&; ud, k pf m;vS,rf sm;? Xmersm;
jzpf&r,hftpm; ausmif;rsm;[m ½dk;&m"avhxkH;wrf; pHwefzdk;awGvdk
jzpfaewJh rnDrQrI? tmPmrzDqefwufrIawGudkom rsKd;qufwpfckuae
aemufrsKd;qufudk vufqihfurf;ay;&mae&mrsm; jzpfaeMuw,f/
ydrk Nkd yD;jrihrf m;wJh ynma&;tqiht f wef;udk uRerf wdYk vt kd yfwmyg/
enf;ynmpGrf;&nfawG&,f? wDxGifzefwD;rIpGrf;&nfawG&,f vdktyfw,f/
,SOfNyKdifae&wJh urÇmYpD;yGm;a&;rSm &SifoefEdkifzdkYtwGufyg/ 'Drdkua&pDeJY
Nidr;f csr;f a&;t"GeYf&n S w f nfwahH ezdYktwGuf rwlujJG ym; jcm;em;rIawGtay:rSm
onf;cHjcif;w&m;udk uRefrwdkYvdktyfw,f/ 'gayrJh uRefrwdkYudk ausmif;
uae xnhfay;aewJht&mawG[m acwfaemufjyefoGm;aewm jzpfw,f/
[iht f if; ... 'Dynma&; r[kwb f ;l / tck&adS ewJh ynma&;pepf[m
axmifaomif;csaD ewJh jyóemt00&JU tajzr[kwb f ;l / trSew
f u,fwrf;
rSmawmh ]]ynma&;}} udk,fwdkif[m jyóemtBuD;BuD;udk jzpfaeawmhwm/
'Dtcsuu f kd uRerf wdYk &Si;f &Si;f vif;vif; rjrifrcsi;f 'Daxmifacsmufxu J ae
½kef;uefxGufEdkifrSm r[kwfbl;/
Source: Education Woes by Sanitsuda Ekachai
BKK post
odef;Ekdif 235
a&SUquf&r,hfc&D;vrf;uvnf; vG,fulrSmawmh
r[kwfao;ygbl;/ 'gayrJh atmufpzdkY'fausmif;awmfBuD;u
ausmif;awmfom;rsm;&JU taumif;qkH;t&mudkom
arQmfvihfw,fqdkwm uRefrodygw,f/
olr\ rdefYcGef;xJwGif ajymMum;cJhonf/
236 ynmEkdifiHawmf
*kP, f jl cif;? *kPjf yKjcif;[k ac:qdEk ikd yf gonf/ olraMumihv f nf; ausmif;awmf
ESihf urÇmBuD;vnf; *kPfwufaeNyD r[kwfygavm/ rsKd;qufwdkYtwGuf
rzwfrjzpf tw¬KyÜwådpmtkyfwpftkyfudk ausmif;awmfu arG;zGm;cJhjcif;yif/
wuúov kd t f "dywdu vufwifbmompum;jzihf þodYk ajymMum;
cJhonf/ ]]vGwfajrmufrItwGuf acgif;riHkYwJh csefyD,H? oihfjynfoleJY
urÇmBuD;udk owåt d &meJY onf;cHjcif;w&m;wdYk tyfEiS ;f cJah vNyD/ uReykf \ f
vkyyf ikd cf iG t fh wGi;f ESifh wuúov kd wf pfcvk ;Hk \ tcGit fh mPmt& Oya'ynm
yg&*l*P k x f ;l aqmifbUJG udk tyfEiS ;f ygw,f}} urÇmYynmausmw f Ykd\ awmf0if
urÜnf;rSwfwrf;udk jrefrmh½dk;&m tcsdwfBuKd;rsm;? jrefrmhESif;qDyef;rsm;ESihf
,SufzGJUxm;avNyD/
t*Fvefawmifydkif;a'o atmufpzdkY'fe,fwGif ESpf 20 eD;yg;
a':atmifqef;pkMunf aexdkifcJhygonf/ t*FvdyfvlrsKd; cifyGef;onf
ta&SUwdik ;f ynm&Sif a'gufwmrdu k uf ,ft&J pf? om;ESpOf ;D jzpfol tvufZE´m;
(armifjrihq f ef;atmif) ESifh uifrf (armifxed v f if;) wdYkEiS t fh wl aexdik cf ohJ nf/
1988 ckEpS w f iG f emrusef;jzpfaeaom zcifAv kd cf sKyfatmifqef;\
ZeD;? olr rdcifjzpfol a':cifMunftm; jyKpk&eftwGuf jrefrmjynfodkY
jyefvmcJhonf/ &mpkESpfwpfpdwfeD;yg;? aemif 23 ESpftMumtxd t*Fvef
ajrodkY jyefra&mufEdkifawmhaMumif;udkrl pOf;pm;cJhrdvdrhfrnf r[kwfyg/
odkYaomf olrtqifoihf &SdaecJhavonf/
cifyeG ;f ESifh om;ESpOf ;D wdYkukd þuEÅm&ESpu f mvrsm;twGi;f tBudrf
tenf;i,fom awGUqkHcGihf&&SdcJhonf/ 1999 ckESpfwGif cifyGef;onf
a'gufwmrdu k u
f ,ft&J pf uifqma&m*gjzihf uG,v f eG t f q hH q
J wJ iG f awGUcGifh
r&oGm;cJh&Smyg/ jrefrmjynfwGif;wGifomaexdkifNyD; vGwfajrmufrIESihf
'Drdkua&pDta&;wdkYtwGufom qufvufvkyfaqmifyg&efvnf; olu
rSmMum;cJhonf/ wdkif;jynftwGif;rS xGufcGmoGm;yguvnf; jyefvnf
0ifa&mufcGihf r&awmhrnhf tajctaeudk olrtxl;pdk;&drfcJhonf/ wdkif;
odef;Ekdif 239
EdkifiHawmfudkynma&;jzihf acwfrDzGHUNzdK;aom
EdkifiHwnfaqmuf&ef&nf&G,fcsufjzihf
BuKd;pm;tm;xkwf&mwGif pmaytod?ynm&yf
todjrihfrm;NyD; pD;yGm;a&;t&tmrcHcsuf&Sdaom
ynma&;pepfudk wef;0ifatmiftm;xkwf&rnfudkum;
jiif;csufr&Sdyg/ odkY&mwGif wGJzufyg0ifaewwfonhf
vlrIa&;qdkif&m wefjyefoufa&mufrIrsm;udkrl
owdBuD;pGmxm;&Sd&ef vdktyfygrnf/
odef;Ekdif 243
aysmf&TifrIudk tmrcHay;&rnhf
ynma&;jyKjyifajymif;vJrI
ynmEdkifiHawmfwnfaqmuf&mwGif urÇmYynmEdkifiHpm&if;0if
udk&D;,m;EdkifiH taMumif;udkvnf; xnhfoGif;aqG;aEG;vdkygonf/ txl;
ojzihf EdkifiHwum ausmif;om;rsm;ppfaq;jcif; tpDtpOf PISA wGif
xdyq f ;Hk ig;Edik if x
H yJ gcJjh cif;u pdw0f ifpm;p&mjzpfae\/ pD;yGm;a&;yl;aygif;
aqmif&Gufa&;ESihf zGHUNzdK;rItzGJUtpnf; (OECD) tdktD;pD'Du urux
jyKvkyfusif;ycJhaom PISA &v'frsm;rSm wpfurÇmvkH;utav;xm;&
onhf ynma&;qdik &f m t&nftaoG;ppfwrf;ESifh tqiho f wfrw S cf suw
f pfck
jzpfonf/ tzGJU0ifEdkifiHrsm;rS touf 15 ESpft&G,f uav;rsm;udk pmzwf
jcif;bmom? ocsFmESihf odyÜHbmom&yfwdkYwGif uRrf;usifwwfajrmufrIudk
ppfaq;jcif;jzpfonf/ 2013 ckESpf xdyfqkH;ig;EdkifiHwGif zifvef? uae'g?
e,l;ZDvefESihf *syefwdkYvnf; yg0ifMu\/
taMumif;tm;avsmfpGm rxifrSwfbJ urÇmYynma&; xdyfwef;
244 ynmEkdifiHawmf
wd;k jr§ix
fh m;&So d nf/ 2011 pm&if;rsm;t& OECD tdt k ;D pD'ED ikd if rH sm;xJwiG f
aumvdyaf usmif;wufa&mufEeI ;f tjrihq f ;Hk jzpfNyD; txufwef;ausmif;om;
71 &mcdik Ef eI ;f txd wuúov kd rf sm;wGif wufa&mufMuonf/tar&duefwiG f
64 &mcdkifEIef;ESihf OECD EdkifiHrsm;wGif ysrf;rQ 56 &mcdkifEIef;jzpfonf/
EdkifiHwum ausmif;om;rsm;ppfaq;jcif; PISA pmar;yGJrsm;wGif
vnf; awmifu&kd ;D ,m;ausmif;om;rsm;rSm tvGet f rif;xl;cRepf mG atmifjrif
Muonf/ uGefysLwmwwfajrmufrIwGif yxr? pmzwfjcif;bmomwGif
'kw, d ? ocsmF wGipf wkwE¬ iS fh odyyHÜ nmwGif q|rae&mwdYkukd 2009 ckEpS w f iG f
&&SdcJhonf/
xda&mufvSaom ynma&;rl0g'rsm;ESihf 0efaqmifrIwdkYudk txl;
rSwfwrf;wif&rnfjzpfonf/ wpfurÇmvkH;wGifvnf; ynm&nftjrihfrm;
qkH;aom vkyfom;xkudk awmifudk&D;,m;wdkYu jyKpkysKd;axmifarG;xkwf
xm;Edik Mf uonf/ vlO;D a&wpfoed ;f wGif tif*sife, D mbGUJ & ok;H axmifig;&m
ausmfjzihf enf;ynmbGJU& ta&twGufrSmvnf; jrihfrm;vSonf/
ynmt&nftaoG;jynh0f NyD; pGr;f aqmif&nfjrihrf m;vSonhf vlom;
t&if;tjrpfaMumihfomvQif awmifudk&D;,m;rSm csrf;om<u,f0vmjcif;
jzpfonf/ tBu;D pm;pufrv I yk if ef;rsm;jzpfonhf tDvufxa&mepfenf;ynmESifh
armfawmfum;xkwfvkyfrIynmwdkYwGif vGefpGmtqihftwef;jrihfrm;vmcJh
onf/ pD;yGm;a&;zGHUNzdK;vmonfESihftrQ tajccHtaqmuftODydkif;ESihf
vlom;t&if;tjrpf zGHUNzdK;wdk;wufvmap&ef ydkrdk&if;ESD;jr§KyfESHMujyefonf/
uRefawmhftjrif&qdk&aomf awmifudk&D;,m;\ pD;yGm;a&;rl0g'
rsm;ESihf ynma&;rl0g'wdkYrSm vufcsif;csdwf 'GefwGJcsDwufvsuf&Sdonf[k
qdkcsifygonf/
jyKjyifajymif;vJrrI sm; pwifvyk af qmifaeonhf jrefrmEdik if t H wGuf
vnf; awmifudk&D;,m;\ tajymif;tvJESihf ynma&;pepf? vlom;t&if;
tjrpf ysKd;axmifarG;xkwyf w Hk YkdrmS twk,pl &mrsm;&Sad Mumif; wifjyvdo k nf/
246 ynmEkdifiHawmf
ausmif;ykHjyif (2)
vrif;BuD;&JU yk*¾voabm
þvrf;wpfavQmufukd reufcif;wdik ;f wGif jzwfoef;vm&ygonf/
awmifajc&if;u pmoifausmif; t0ifvrf;ywf0ef;usi\ f ½Icif;jrifuiG ;f rSm
MunfE;l p&m tvGeaf umif;vS\/ om,maom eHeufcif;\ aea&mifjcnf
EkEkESihf avajyn§if;xJwGif ,drf;EGJUuckefaeMuonhf t&G,ftpm;rsKd;pkHESihf
opfyifyef;refrsm;? jzLeD0gnKd ta&miftaoG;rsKd;pkHESihf wdrfwdkufrsm;?
pdr;f vJah om jrufcif;jyifwpfarQmfwpfac:wGif jrL;xl;aqmhupm; uckeaf e
Muonhf rsKd;pdwfrwluGJjym;onhf om;orifwd&pämefrsm;/ prf;acsmif;i,f
av;tem;odYk a&mufwikd ;f a&mifpiHk g;av;rsm;ESifh tay:utkyrf ;kd xm;onhf
ukuúdKyifudkif;ay:rS pmiSufuav;wdkY ae&mrvkMubJ *DwoHjzihf tquf
toG,jf yKy?Hk tnDtnGwaf exdik Ef ikd yf u
Hk v
kd nf; cPwmrQ Munhcf iG &fh onfrmS
pdwcf sr;f omp&m jzpfvYkdaeygonf/ þvSyaom rwlnrD o I nfvnf;aumif;?
þem;0ifcsKv d aS om *Dwonfvnf;aumif; urÇmOD;uwnf;u wnf&cdS o hJ nf
om/ tvGefvdktyfaeaom Nidrf;csrf;a&;zwfpmrSm ta0;wGif&Sdraeyg/
odef;Ekdif 259
q&mhtvkyfqdkonfudk av;pm;avmufaomtvkyf
qdkonfxuf ynmt&nftcsif;ESihfvnf; uefYowfydkif;jzwfNyD;
jr§ihfwif,lcJhMuonf/ apwem? 0goem? tepfemwdkYxuf
twwfynmudk tav;uJjcif;[kqdk&rnf/ þuJhodkY
av;pm;*kPf,lp&mtaumif;qkH;? pHEIef;tjrihfrm;qkH;
tvkyfjzpfatmif vpmutp tjrihfqkH;jzpfatmif
vkyfay;cJhonf/ ausmif;q&mtvkyf vmavQmufol
q,fa,mufxJwGif wpfa,mufavmufrQom
pmoifcef;xJ 0ifcGihf&onftxd q&mtvkyfudk
uefYowfypfvdkufjcif;u ynmEdkifiHawmftkwfjrpfudk
taumif;qkH; yEéufcsvdkufjcif;yif/
268 ynmEkdifiHawmf
urÇmYeHygwfwpf ynmEdkifiH\
ynmawmfvSefa&;
urÇmYynma&;orm;rsm;? tpd;k &rsm;u acgif;axmifMunhMf u&onf/
tcsdefwdkumvtwGif;rSmyif ynmEdkifiHrsm;pm&if;wGif eHygwfwpfjzpfvm
cJjh cif;u tvGepf w d 0f ifpm;p&myif/ ynma&;bwf*suf wd;k jr§ix fh m;Muonhf
zGUH NzdK;NyD;Edik if rH sm;tMum; ynma&;NyKid q f ikd rf w
I iG f tHt
h m;oihzf ,
G f jzpfMuonf/
ynmacwf\ xdyfwef;pm&if;0if ynmEdkifiHwpfEdkifiHjzpfvmjcif;rSm arSmf
q&m\ yOövuftwwfaMumihfawmhvnf; r[kwfyg/
vGefcJhaom q,fpkESpf okH;ckausmfu tvGefqdk;&Gm;aecJhonhf
ynma&;pepfrSonf ,aeYwGif urÇmYeHygwfwpf ynma&;pepf[lí tod
trSwfjyKrI&&Sdxm;aom zifvefEdkifiH\ ynmawmfvSefa&;taMumif;udk
ynmEdik if w H nfaqmuf&ef pdw0f ifpm;olwikd ;f rvGrJ aoGavhvmoihyf gonf/
t"dutcsurf mS tar&duefEiS fh tjcm;aomtaemufEikd if rH sm;u tav;xm;
aeonhf ausmif;om;rsm;udk xdyw f ef;a&muf&ef ,SONf yKdiaf ponhf ynma&;
odef;Ekdif 269
urÇmY ynmausmfEdkifiH
zifvefrSm Oa&mywdkufajrmufydkif;? abmvfwpfyifv,fteD;&Sd
puif'Dae;AD;,ef;a'owGif; EdkifiHwpfEdkifiHjzpfonf/ zif;epf&SfESihf qGD'pf&Sf
bmompum;rsm; ajymqdMk uonf/ aiGaMu;tm;jzihf ,l½akd iGukd ok;H pGMJ uonf/
NrKdUawmfrSm [,fvfqifuDjzpfNyD; EdkifiHvlOD;a& 5 oef;ausmfcefY&Sdonf/
,cktcg Knowledge Society, Knowledge Economy todynmvlY
tzGJUtpnf;? todynmpD;yGm;a&;EdkifiH[k wifpm;xm;Muonf/
21 &mpktpydkif; urÇmYynma&;avmuwGif zifvefEdkifiHudk
eHygwfwpfxdyfqkH;tqihf owfrSwfxm;MuNyD; ocsFmbmom&yfwGif
awmifu&kd ;D ,m;uduk yf½;HI í 'kw,
d ocsmF taumif;qk;H Edik if t
H jzpf owfrw S f
jcif;cHcJh&onf/ EdkifiH 40 udk ppfaq;rIwGif tar&duefrSm ocsFmESihf odyÜH
pGrf;&nfwdkYwGif tqihf 25 om csdwfonf/ odkYjzpfí EdkifiHwumynma&;
qdkif&m udk,fpm;vS,f 100 ausmfcefY zifvefEdkifiH\ ynma&;pepfudk
vma&mufavhvmMu&onftxd emrnfausmcf ahJ vonf/ rdrw d YkdEikd if rH sm;\
ynma&;ay:vpDrsm;ESifh EdiI ;f ,SOMf unh½f aI eMuonf/ wu,fawmh avhvm
olwdkY awGUjrifMu&onfrSm ynmawmfvSefa&;wpf&yf[k qdkEdkifonf/
taumif;qkH; &if;ESD;jr§KyfESHrI
zifvefEdkifiH ynma&;aumif;vmcJhonhf taMumif;&if;Zpfjrpfudk
&SmazGMuonf/ aomhcsuw f Ykrd mS tb,ft&mrsm;enf;/ urÇmYynma&;twGuf
270 ynmEkdifiHawmf
ajymif;vJrI\tp? ynmawmfvSefa&;
1970 jynfhESpf tapmydkif;umvavmufwGif zifvefEdkifiH\
ynma&;rSm ajymyavmufatmif rjzpfao;yg/ ynmausmfEikd if rH jzpfao;/
v,f,mpdkufysKd;a&;udk tajccHaom pD;yGm;a&;pepf jzpfaeao;ojzihf
odef;Ekdif 271
q&mynma&; yxrOD;pm;ay;…
ausmif;q&mrSeforQ xdyfwef;u
odYk EiS fh 1970 jynfEh pS cf efYa&mufaomf ynma&;jyKjyifajymif;vJru I kd
vkyrf nf[í l pdwyf ikd ;f jzwfNyD; tem*wftwGuf q&m q&mrtavmif;tvsm
rsm;udk pdwfBuKdufa&G;cs,fMuavonf/ ynma&;udk jyKjyifajymif;vJrIwGif
txifu& ueOD;ajcvSrf; yxrOD;pm;ay;[lí qdk&rnf/ q&mrsm;xJu
a&G;cs,&f mrSm q&mhtwwfynm? apwem? 0goemESiw fh uG ya&mfzuf&iS ef ,f
qefqef wu,fawmfonhfolwdkYudkomvQif qefcgwif a&G;cs,fMu\/
q&mwdkif;udk omrefbGJUavmufxuf ynma&;bGJUESihftwl rmpwmbGJU&
tqihftxd jzpf&rnfqdkNyD; a&G;Muavonf/ odkYjzpfav&m ausmif;q&m
trSefwu,fjzpfcsifonhfolrsm;udk omrefbGJUavmufESihf rjzpfEdkif[lí
owfrw S Nf yD; t&nftaoG;udk tpGr;f ukejf r§iw fh ifvu kd jf cifrmS ynmEdik if aH wmf
tqihf atmifjrif&aom yxrtaMumif;w&m;yifwnf;/
q&mhtvkyq f o
kd nfukd av;pm;avmufaomtvkyq f o
kd nfxuf
ynmt&nftcsif;ESihfvnf; uefYowfydkif;jzwfNyD; jr§ihfwif,lcJhMuonf/
apwem? 0goem? tepfemwdYkxuf twwfynmudt k av;uJjcif;[kq&kd rnf/
þuJhodkY av;pm;*kPf,lp&mtaumif;qkH;? pHEIef;tjrihfrm;qkH; tvkyfjzpf
atmif vpmutp tjrihq f ;Hk jzpfatmif vkyaf y;cJo
h nf/ ausmif;q&mtvkyf
vmavQmufol q,fa,mufxw J iG f wpfa,mufavmufrQom pmoifcef;xJ
0ifciG &fh onftxd q&mtvkyu f ukd efY owfypfvu kd jf cif;u ynmEdik if aH wmf
tkwfjrpfudk taumif;qkH;yEéufcsvdkufjcif;yif/
272 ynmEkdifiHawmf
tdrfpmray; ynma&;pepf
uav;b0 tcsdet f rsm;qk;H &&Sad om Edik if [
H yk if qd&k rnf/ tdrpf m
rsm;rsm;ray;Mu/ q,fausmo f uftwef;rsm;txd ausmif;upmudk ausmif;
rSmyif NyD;pD;atmif avhvmqnf;yl;Muonf/ upm;ckepf m;csed ?f tem;,lcsed ?f
rdbnDtpfukd armifErS rsm;? oli,fcsi;f rsm;ESifh twlw&l cdS sed yf rkd &kd &SMd uonf/
usL&SifqdkonfrSm a0vm;a0;/ ausmif;ynma&;aMumihfawmh rdbrsm;?
uav;rsm; pdwfxdcdkufp&m? ylyefp&mvkH;0r&Sdap&/ ÓPf&nfedrhfaom
uav;rsm;\ bmom&yftwGuf tulq&mrsm;vnf; xm;&Sdonf/
þonfudk ynma&;\ tESpfom&[k olwdkY,lqMuonf/
zefwD;wDxGif pmudkoif
zwfpmtkyfyg tcsuftvufrsm;udk tvGwfusufrSwfjcif; vkH;0
r&Sdap&/ odkYaomf pOf;pm;awG;awmrIpGrf;&nfESihf wDxGifzefwD;rIpGrf;&nf
wdkYudkawmh tm;ay;orIjyKonf/ Creative Play zefwD; wDxGifNyD; upm;
274 ynmEkdifiHawmf
,SOfNyKdifrIudktm;ray;… az;rulnDyHhydk;ay;
q,fpEk pS f ok;H ckausmfu pwifjyKjyifajymif;vJvmcJo h nhf zifvef
EdkifiHynma&;pepfwGif taumif;qkH;ausmif;rsm; tpm;wef;wl&nfwl
ausmif;rsm; jzpfvmapa&;udk ynma&;rl0g'wGif xnhfoGif;xm;onf/
omwlnrD Qynma&;pepf[k ac:qd&k rnfxifygonf/ ausmif;wdik ;f twGuf
oifMum;a&; t&if;tjrpfrsm;udk tpdk;&u rQrQwwyHhydk;ulnDay;onf/
ausmif;wdkif;wGifvnf; uav;rsm;udk w&m;rQwpGm? wef;wlnDrQpGm
jyKrql ufqo H nf/ rdb\tvkyt f udik ?f qif;&Jcsr;f om? aexdik o
f nhNf rKUd e,f?
&yfuGufrcGJjcm;/ vlwef;pm;rcGJjcm;/ vlom;A[dkjyK ynma&;pepfudk
wnfaqmufjcif;yif/ jA[®p&kd w f &m;rsm;? avmuygvw&m;rsm; xGe;f um;
aponhf ynma&;rl0g'yifjzpfrnf/ aumvdyfausmif;ESihf wuúodkvfynm
a&;rSmvnf; tcrJhpepf/ ynma&;w&m;rQwrIudk azmfaqmifEdkifjcif;rSm
ynmEdik if aH wmftqihf wufvrS ;f jcif;\ r&Srd jzpfajcvSr;f wpfvrS ;f / wu,f
awmhvnf; ausmif;wpfausmif; atmifjrif½kHrQjzihfawmh EdkifiHwpfckwnf
aqmuf&ef rjzpfEdkifyg/ ausmif;wdkif;atmifjrifrSomvQif EdkifiHwpfckudk
wnfaqmufEdkifrnf r[kwfygvm;/
odef;Ekdif 275
,kHMunfrIudkysKd;axmif?
NydKifbufudkav;pm;
ausmif;ynma&;tay: ,kMH unfr&I adS tmi yf sK;d axmifEikd jf cif;rSmvnf;
ynmEdik if jH zpfvmjcif;\ tajccHwpfcsuyf if/ q&mrsm;tay: ,kMH unfMuonf/
ausmif;om;rsm;u rdrdudk,fudk,f,kHMunfxm;onf/ rdbrsm;u &yf&Gm
twGi;f &Sd ausmif;tay: ,kMH unfrt I jynh/f q&mrsm;uvnf; q&mhtwwf
ynmukHvkHjynhf0 ESvkH;vSolrsm;csnf;/ q&m q&mrtcsif;csif; wvGJ
NyKdifqdkifrI rsKd;vkH;0r&Sd/ q&m q&mrtcsif;csif; wdkifyifaqG;aEG;? n§dEIdif;
aqmif&u G ?f yl;aygif;vkyu f ikd Mf uonf/ pHerlemjyyif/ &v'frmS taumif;jrif
oabmxm;rsm;? tjyKpw d xf m;rsm; xGe;f um;vm;onf/ ausmif;ESifh ausmif;
om;rsm;udk vma&mufppfaq;jcif;rsKd;vnf; rxm;&SdMuyg/
NyKdib
f uftay: av;pm;orIEiS fh qufqw H wfatmif ynma&;u
tqk;H tray;Edik o f nf/ rdrb d mom BuKd;pm;tm;xkw?f tEdik t f ½I;H qdo k nfrmS
ta&;rBuD;/ udk,fu taumif;qkH;vkyf/ t½IH; tEdkiftay: pdwfxm;ESihf
ESvkH;oGif;ykHu vGefpGmvSyonf/ igydkvdkYBuKd;pm;&r,f/ EdkifonhftcgwGif
vnf; tm;xkwfrItay:wGifom *kPf,lonf/ NyKdifbufudk rcsKd;ESdrf&?
tEdkiftxuf rqufqHMu/ NyKdifbufudk av;pm;pGm wefzdk;xm;onf/
ESpfzufpvkH; ynm&nfwdk;yGm;cGihftaejzihf NyKdifyGJudk½Ijrifonf/ rk'dwm
w&m;yGm;rsm;cGihf &&SdMuonf/
þuJo h Ykdaom jA[®p&kd pf w
d xf m;udk ausmif;ynma&;jzihf ysK;d axmif
&,lEdkifjcif;rSm t"dutwk,lp&m[k xifjrifrdygonf/
276 ynmEkdifiHawmf
q&maumif;awGqdkwm a&&SnfrSmvnf;
tusKd;&Sdaumif;rGefwJh ynma&;udk ay;pGrf;EdkifrSmjzpfw,f/
qdkvdkwmuawmh tjcm;t&mrsm;pGmteuf q&mawG&JU
vpmawGudk wdk;jr§ihfay;&r,f/ a0;vHoDacgifvSwJh
a'orsm;u q&mrsm;&JU tvkyfudkoGm;vma&; p&dwfpuawG
wdk;jr§ihfay;&r,f/ vli,fawG[m ausmif;q&mtvkyftudkifudk
0ifa&mufvkyfudkifvdkpdwf&SdvmatmifeJY
a&&Snfvkyfvdkpdwf&SdaeatmifvdkY
rufvkH;awGydkNyD;xm;ay;&r,f/
odef;Ekdif 277
ynma&;jyKjyifajymif;vJrIESifh
vGwfvyfaomausmif;q&mor*¾
(1)
þc&D;pOftwGuf uRefawmfrsm;pGm pdwfvIyf&Sm;aecJhygonf/
txl;ojzihf jrefrmEdkifiHjynfwGif;rS ynma&;udk,fpm;vS,frsm;vnf;
vma&mufrnf[k EdkifiHwumynma&; or*¾rsm;tzGJUcsKyf EI Ouú|jzpfol
rpöqlqefa[mhyf*Gwfu BuKdwiftaMumif;Mum;xm;cJhonf/ wpfvtvdk
uwnf;uyif uReaf wmht f wGuv f nf; wufa&mufapvdak Mumif; zdwMf um;
pmudk vufcH&&SdcJhygonf/ EI \ tm&S-ypdzdwfa'o n§dEdIif;a&;rSL;csKyf
jzpfol rpö&Sm&SDqif;uvnf; uRefawmhfxHodkY tD;ar;vfydkYNyD; jynfwGif;
ausmif;q&mtoif;tzGUJ rsm;xHrS wpfpw Hk pf&m jyefMum;jcif;r&Sad o;aMumif;?
xdYktwGuf qufo, G pf pHk rf;NyD; c&D;pOftwGuf ulnjD yifqifay;apvdak Mumif;
xyfrHtaMumif;Mum;cJhygonf/
vGecf ahJ om av;ESpcf efY 2009 ckEpS f pufwifbmvwGif ajcmufBudrf
278 ynmEkdifiHawmf
vpf[maeqJxdkifckH
,cktBudrfwGif uRefawmfESihftwl jynfwGif;rSmw&m;0ifausmif;
q&mudk,fpm;vS,frsm;ESihf jrefrmEdkifiHwuúodkvf q&mrsm;toif; UTA
wdkYrSq&mrsm; twlwuGwufa&muf&ef zdwfMum;jcif;cH&onhftwGuf
txl;yif tm;wufarQmfvihcf rhJ o d nf/ odYk aomf Edik if jH cm;c&D;oGm;vmcGiEfh iS fh
Edik if w
H umynma&; nDvmcHrsm;odYk jrefrmq&mrsm; wufa&muf&efciG jfh yKred Yf
tcsdefrDr&&SdcJh/ taMumif;rnDnGwfcJhojzihf UTA rS udk,fpm;vS,f
wuúov kd q f &mwdYk rwufa&mufjzpfcyhJ g/ 0rf;enf;zG,af umif;vGe;f vSygonf/
tm&S-ypdzw d f 32 Edik if rH S ynma&;ud, k pf m;vS,w f Ykd pkn
H yD aJG wmfwiG f rdrw
d Ykd
wdkif;jynftvdkuf ausmif;q&mxk\ BuHKawGUcHpm;ae&rIrsm;udkw&m;0if
wifjycGiq fh ;Hk ½I;H cJ&h onf/ tmqD,EH ikd if rH sm;rS vGwvf yfaomausmif;q&mrsm;
or*¾toif;udkvnf; tvHukd;ckESihfom zGJUpnf;usif;yvsuf&SdaeqJ.../
rsm;rMumrDumvwGifawmh vGwfvyfaom jrefrmhynma&;or*¾? ausmif;
q&mtoif;csKyfwYkd ay:xGuv f mrnf[k arQmv f ihaf erdonf/ þaqmif;yg;
wGif uRefawmfBuHKawGU Mum;emavhvmcJh&orQ EdkifiHwumynma&;
vIyf&Sm;rI wpfpdwfwpfa'oudk rQa0vdkufygonf/
(2)
rav;&Sm;EdkifiH uGmvmvrfylNrKdUawmfwGif pufwifbmv 18
&ufaeYrS 20 &ufaeYtxd 3 &ufwdkifwdkif EdkifiHwumynma&;or*¾rsm;
tzGUJ csKyf Education International \ tm&S-ypdzw d af 'oqdik &f m nDvmcH
BuD;udk usif;ycJhygonf/ tqdkyg av;ESpfwpfBudrfnDvmcHodkY EI \
tm&S-ypdzw d af 'orS tzGUJ 0ifEikd if rH sm;&Sd ynma&;or*¾rsm;rS ud, k pf m;vS,f
rsm;ESihf avhvmolrsm; pkpkaygif; 400 ausmfwdkY wufa&mufcJhMuonf/
,ckESpfnDvmcHtwGuf acgif;pOfrSm t&nftaoG;jrihfvlxkynma&;
tm&S-ypdzdwfa'o vlrIb0ESihf pD;yGm;a&;tem*wfudk wnfaqmufjcif;
280 ynmEkdifiHawmf
ynma&;&if;ESD;jr§KyfESHrI r&Sdrjzpfvdktyf
tpd;k &rsm;taejzihf vlxyk nma&;twGuf &uf&ufa&ma&m&if;ES;D
jr§KyfErHS u
I kd jyKvky&f rnfjzpfonf/ xdYktjyif ausmif;ol ausmif;om;rsm;tae
jzihvf nf; ynma&;qk;H cef;wdik o f nftxd oif,al vhvmcGi&fh &S&d rnfjzpfygonf/
]]q&maumif;awGqdkwm a&&SnfrSmvnf; tusK;d&Sdaumif;rGefwJh
ynma&;udk ay;pGrf;EdkifrSmjzpfw,f/ qdkvdkwmuawmh tjcm;t&mrsm;pGm
teuf q&mawG&JU vpmawGudk wdk;jr§ihfay;&r,f/ a0;vHoDacgifvSwJh
a'orsm;u q&mrsm;&JUtvkyu f kd oGm;vma&;p&dwpf uawG wd;k jri§ afh y;&r,f/
vli,fawG[m ausmif;q&mtvkyftudkifudk 0ifa&mufvkyfudkifvdkpdwf&Sd
vmatmifeYJ a&&Snv f yk v
f pkd w
d &f adS eatmifvYkd rufv;Hk awGyNkd yD;xm;ay;&r,f}}
[k rav;&Sm; ynma&;'kw, d 0efBuD;u tm&S-ypdzw d f ausmif;q&mrsm;or*¾
nDvmcH tzGihfrdefYcGef;wGif wckwfw& owday;ajymMum;cJhjcif;yif/
oif,ljcif;ESihf oifMum;jcif;ywf0ef;usifwdkYudkvnf; ynma&;
0efxrf; q&m q&mrrsm;twGuf ydkrdktqifajyaom pmoifcef;rsm;udk
282 ynmEkdifiHawmf
a&;twGufvnf; jzpfyg\/
tzGihfrdefYcGef; ed*kH;csKyfwGif t&nftaoG;jynhf0aom ynma&;rSm
Nidrf;csrf;a&;? 'Drdkua&pD? aoG;pnf;nDnGwfrIESihfrwlaom ,Ofaus;rIrsm;
tMum; cHpm;EdkifvnfEdkifpGrf;wdkYudk jr§ihfwifay;EdkifaMumif;? xdkYtjyif
a'owGi;f jzpfap? urÇmYa&;&mwdYk ujkd zpfap em;vnfraI pEdik rf nhpf rG ;f &nfukd
ysKd;axmifay;jcif;vnf;jzpfaMumif; axmufjycJhygonf/ vlxktkyfcsKyfa&;
tmPmydkifrsm;u tm;vkH;twGuf ynma&;ESihf ynma&;tcGihftvrf;wdkY
twGuf tmrcHcsufudk ay;pGrf;Edkif&rnf[k qdkcJhygonf/
ud;k uG,, f MHk unfr?I ,Ofaus;rIaemufcH odYk r[kwf vdipf w d q f E´c, H cl suw f Ykd
ESihf roufqdkifbJ tm;vkH;uvdkufemapmihfxdef;&ef vdktyfvSonf/
vGwv f yfjcif; vufaqmifuakd y;pGr;f onht f wGuf tjrihq f ;Hk aomtmPmydik f
ud&, d mrsm;vnf; jzpfonf[k qlqefa[mh*w G u f nDvmcHred Ycf eG ;f wGiqf ckd o
hJ nf/
]]cGjJ cm;qufqrH aI wGukd ed*;Hk csKyzf YkdtwGuf tc&muswt hJ &muawmh
t&nftaoG;jynhf0wJh ynma&;ygyJ/ onf;cHjcif; cEÅDw&m;&,f? ,Of
aus;rIqikd &f m odjrifcpH m;Edik rf &I ,fukd jr§iw fh ifay;w,f/ b0wpfoufwm
twGuf ynma&;udk uRefrwdkY vdktyfw,f/ ynma&;[m ausmif;ol
ausmif;om;rsm;udk Edik if o H El idk if o
H m;rsm;taeeJY&,f? vlYtzGUJ tpnf;twGi;f
vkyfaqmifolrsm;taeeJY&,f ysKd;axmifay;zdkYvdktyfw,f}}/
q&mrsm;twGufydkaumif;aompmoifcef;rsm;
q&mtwwfynma&;twGuf tvkH;t&if;jzihf &if;ESD;jr§KyfESHrI&SdrS
omvQif t&nftaoG;jynhfrDaom ynma&;udk &&SdEdkifygrnf/ q&mhvpm
wd;k jr§iafh y;&rnf/ vkyif ef;cGiEf iS fh pmoifausmif;rsm; tajctae? oifwef;
rsm;ponfwdkYudk jr§ihfwifay;&ygvdrhfrnf/
ausmif;q&mtvkyt f udik w f efz;kd rsm; jr§iw
fh ifa&;rSm t"duusaom
vkyif ef;wpf&yf[q k &kd ygrnf/ q&mht&nftaoG;ESifh vlrpI ;D yGm;tqifajyrS
omvQif ynma&;t&nftaoG;vnf; wdk;wufEdkifrnfr[kwfygvm;/
EdkifiHwumynma&; or*¾rsm;vIyf&Sm;rI
wpfurÇmvkH;&Sd ausmif;aet&G,f uav;rsm;tm;vkH; ausmif;ae
Edkifa&;? t&nftaoG;jynhf0aom ynma&;udk cHpm;cGihf&&Sda&;wdkYtwGuf
Edik if w
H kid f;&Sd ausmif;q&mor*¾rsm;rSm tc&musaeonf[k udk,fpm;vS,f
rsm;u aqG;aEG;wifjycJMh uonf/ wpfqufwnf;rSmyif vkyif ef;wm0efrsm;udk
vnf; ydkif;jcm;owfrSwfcJhMuonf/
odef;Ekdif 285
(3)
ynma&;jyKjyifajymif;vJrIrsm; vkyfaqmif&mwGif vGwfvyfaom
ausmif;q&mor*¾rsm; ay:xGuv f mrSomvQif NyD;jynhpf yHk grnf/ 'Dru
kd a&pD
vlYtzGUJ tpnf;ESifh 'Dru kd a&pDynma&;pepfwYkdtwGuf r&Srd jzpfpEH eI ;f wdik ;f wm
csuftaejzihfvnf; qdkEdkifygonf/ oif½dk;nTef;wrf; jyKjyifajymif;vJa&;?
uav;rsm;tm;vk;H ausmif;aeEdik af &;? ynma&;rl0g'rsm; csrSwaf &;ponhf
ta&;BuD;aom ynma&;vkyfief;rsm;wGif ausmif;q&mrsm; yg0ifvIyf&Sm;
EdkifcGihf r&Sdrjzpfvdktyfonf/ rdom;pkvufawGUb0rsm;ESihf pmoifcef;rsm;
twGi;f rS toHrsm;? awmif;qdck sufrsm;jzihf ydrk v kd ufawGUusaom ynma&;
rl0g'rsm;udk csrw S Ef ikd yf gvdrrfh nf/ taumiftxnfazmf&mwGiv f nf; jrefqef
xda&mufEdkifygrnf/
jrefrmausmif;q&mrsm;onf tjynfjynfqikd &f m ynma&;vIy&f mS ;rI
rsm;wGiv f nf; yg0ifaqmif&u G &f efvt
kd yfonf/ aemiftem*wfEikd if w H um
ynma&;or*¾nDvmcHrsm;wGif jrefrmEdkifiHudk,fpm;jyK vGwfvyfaom
ausmif;q&mor*¾rsm;ay: xGufvmNyD; wufa&mufEdkifcGihfudk uRefawmf
arQmfvihfygonf/
The Voice Daily 2014? &efukef
286 ynmEkdifiHawmf
pma&;ol\ ukd,fa&;tusOf;
qufoG,f&ef - t.naing1@gmail.com