‫ﻫﺸﺘﻤﻴﻦ ﻫﻤﺎﻳﺶ ﺻﻨﺎﻳﻊ درﻳﺎﻳﻲ‬

‫‪ 9‬ﻟﻐﺎﻳﺖ ‪ 11‬آﺑﺎﻧﻤﺎه ‪1385‬‬

‫اﺳﺘﺎن ﺑﻮﺷﻬﺮ‬

‫ﺑﺮرﺳﻲ روش آﻧﺎﻟﻴﺰ ارﺗﻌﺎﺷﺎت ﺟﻬﺖ ﻋﻴﺐ ﻳﺎﺑﻲ ﻣﺎﺷﻴﻦ آﻻت درﻳﺎﻳﻲ‬

‫‪3‬‬
‫اﻣﻴﺮ ﻫﻤﺎﻳﻮن ﻣﻘﺪادي ‪ ، 1‬ﻣﺤﻤﺪ ﻣﻮﻧﺴﺎن ‪ ، 2‬اﻣﻴﻦ اﺷﺘﺮي ﻟﺮﻛﻲ‬

‫داﻧﺸﮕﺎه ﺻﻨﻌﺘﻲ ﻣﺎﻟﻚ اﺷﺘﺮ‪ ،‬ﭘﮋوﻫﺸﻜﺪه زﻳﺮ ﺳﻄﺤﻲ اﺻﻔﻬﺎن‬

‫‪1: Amir_meghdadi@yahoo.com‬‬

‫‪D‬‬
‫‪SI‬‬
‫اﻣﺮوزه روﺷﻬﺎي ﻧﻮﻳﻨﻲ ﺑﺮاي ﻋﻴﺐ ﻳﺎﺑﻲ ﻣﺎﺷﻴﻦ آﻻت و ﺗﺄﺳﻴﺴﺎت درﻳﺎﻳﻲ اﺑﺪاع ﺷﺪهاﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ وﻗﻮع ﻋﻴﺐ‬
‫ﭼﻜﻴﺪه‬
‫‪of‬‬
‫را ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﻳﻦ روﺷﻬﺎ ﻣﻲﺗﻮان از اﻳﺠﺎد و ﮔﺴﺘﺮش ﻋﻴﻮب در ﺗﺠﻬﻴﺰاﺗﻲ ﻧﻈﻴﺮ ﭘﻤﭗﻫﺎ‪،‬‬

‫ﻓﻦﻫﺎ‪ ،‬ﺗﻮرﺑﻴﻦﻫﺎ و ﺗﺄﺳﻴﺴﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻧﻤﻮد‪ .‬ﺑﻪاﻳﻦ روﺷﻬﺎ‪ ،‬روﺷﻬﺎي ﻧﮕﻬﺪاري و ﺗﻌﻤﻴﺮات ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ‬
‫‪ive‬‬

‫ﻧﻈﺎرت ﺑﺮ وﺿﻌﻴﺖ )‪ (Condition Monitoring‬ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﺳﺘﻔﺎده از اﻳﻦ روشﻫﺎ ﺑﺮاي ﻛﺸﺘﻲﻫﺎ و‬

‫ﺳﻜﻮﻫﺎي درﻳﺎﻳﻲ ﻛﻪ از ﺗﻌﺪاد زﻳﺎدي ﻣﺎﺷﻴﻦ آﻻت و ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪهاﻧﺪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺴﻴﺎر ارزﺷﻤﻨﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ch‬‬

‫در اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ‪ ،‬اﺑﺘﺪا ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﻧﻈﺎرت ﺑﺮ وﺿﻌﻴﺖ ﺑﺼﻮرت ﻣﺨﺘﺼﺮ ﺑﻴﺎن ﺷﺪه و ﺳﭙﺲ روش ﻋﻴﺐ ﻳﺎﺑﻲ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از‬

‫آﻧﺎﻟﻴﺰ ارﺗﻌﺎﺷﺎت ﻛﻪ ﻳﻜﻲ از روﺷﻬﺎي ﻧﻈﺎرت ﺑﺮ وﺿﻌﻴﺖ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬در اداﻣﻪ‪ ،‬روش‬
‫‪Ar‬‬

‫ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻋﻴﻮﺑﻲ ﻧﻈﻴﺮ ﻧﺎ ﺑﺎﻻﻧﺴﻲ‪ ،‬ﺧﺮوج از ﻣﺮﻛﺰ‪ ،‬ﺧﻤﻴﺪﮔﻲ ﺷﺎﻓﺖ‪ ،‬ﻧﺎ ﻫﻢ ﻣﺤﻮري‪ ،‬ﻟﻘﻲ‪ ،‬ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﻫﻴﺪروﻟﻴﻚ و‬

‫آﻳﺮودﻳﻨﺎﻣﻴﻚ و ﻣﺸﻜﻼت ﭼﺮﺧﺪﻧﺪهﻫﺎ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﻳﻦ روش ﺑﻴﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻛﻠﻤﺎت ﻛﻠﻴﺪي‪ :‬ﻋﻴﺐ ﻳﺎﺑﻲ‪ -‬ﻧﺖ‪ -‬آﻧﺎﻟﻴﺰ ارﺗﻌﺎﺷﺎت‬

‫‪ - 1‬ﻛﺎرﺷﻨﺎس ارﺷﺪ ﭘﮋوﻫﺸﻜﺪه زﻳﺮ ﺳﻄﺤﻲ داﻧﺸﮕﺎه ﺻﻨﻌﺘﻲ ﻣﺎﻟﻚ اﺷﺘﺮ‬

‫‪ –2‬ﻋﻀﻮ ﻫﻴﺄت ﻋﻠﻤﻲ داﻧﺸﮕﺎه ﺻﻨﻌﺘﻲ ﻣﺎﻟﻚ اﺷﺘﺮ‬
‫‪ –3‬ﻛﺎرﺷﻨﺎس ارﺷﺪ ﭘﮋوﻫﺸﻜﺪه زﻳﺮ ﺳﻄﺤﻲ داﻧﺸﮕﺎه ﺻﻨﻌﺘﻲ ﻣﺎﻟﻚ اﺷﺘﺮ‬

‫‪www.SID.ir‬‬
 ‫اﻧﺠﻤﻦ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ درﻳﺎﻳﻲ اﻳﺮان‬
‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻣﻘﺎﻻت ﻫﺸﺘﻤﻴﻦ ﻫﻤﺎﻳﺶ ﺻﻨﺎﻳﻊ درﻳﺎﻳﻲ‬

‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‬

‫ﺗﻌﻤﻴﺮ و ﻧﮕﻬﺪاري ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاي اﺟﺘﻨﺎب‪ ،‬ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ‪ ،‬ﭘﻴﺸﮕﻴﺮي و ﻳﺎ ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ از ﻛﺎر اﻓﺘﺎدﮔﻲ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﻧﮕﻬﺪاري‬

‫اﻣﻜﺎﻧﺎت و ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ ﻳﺎ ﻣﺎﺷﻴﻦ آﻻت در ﻳﻚ وﺿﻌﻴﺖ ﻛﺎرﻛﺮد ﺑﻬﻴﻨﻪ ﻳﺎ ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮل ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﻴﺮد‪.‬‬

‫اﻋﻤﺎل ﻳﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣﺔ ﻣﻮﺛﺮ ﻛﻨﺘﺮل و ﻧﻈﺎرت ﺑﺮ وﺿﻌﻴﺖ ﺗﺠﻬﻴﺰات و ﺳﻴﺴﺘﻤﻬﺎي ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬ﻛﺎﻫﺶ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎي ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ و‬

‫ﻏﻴﺮ ﻣﺲ ت ﻗﻴﻢ را ﺑﺮاي ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺗﻮﻟﻴﺪي و ﭘﺮوژه ﻫﺎي ﻋﻤﺮاﻧﻲ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪ .‬اﻳﺠﺎد‪ ،‬ﺑﻜﺎرﮔﻴﺮي و ﺗﻮﺳﻌﺔ روﺷﻬﺎي‬

‫ﻧﻈﺎرﺗﻲ ﺑﺮ ﺳﻴﺴﺘﻤﻬﺎي ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﺑﺰار ﻧﮕﻬﺪاري و ﺗﻌﻤﻴﺮ ﺑﺎﻋﺚ اﻓﺰاﻳﺶ ﻋﻤﺮ ﻣﻔﻴﺪ ﻣﺎﺷﻴﻦ آﻻت‪ ،‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ‬

‫ﻛﺎﻫﺶ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﻗﻄﻌﺎت ﻳﺪﻛﻲ از ﻃﺮف ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﮔﺮدﻳﺪه و اﻳﻦ ﺟﺮﻳﺎن ﺑﻪ ﻣﻌﻨﻲ ﻛﺎﻫﺶ ﻓﺮوش ﻣﺎﺷﻴﻦ آﻻت و‬

‫‪D‬‬
‫ﻗﻄﻌﺎت ﻳﺪﻛﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻣﻐﺎﻳﺮ ﺳﻴﺎﺳﺘﻬﺎي ﺷﺮﻛﺘﻬﺎي ﻋﻈﻴﻢ ﭼﻨﺪ ﻣﻠﻴﺘﻲ اﺳﺖ ﭼﺮا ﻛﻪ ﺗﻘﻮﻳﺖ و ﺗﻮﺳﻌﺔ روﺷﻬﺎي‬

‫‪SI‬‬
‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ در ﻧﮕﻬﺪاري و ﺗﻌﻤﻴﺮات‪ ،‬ﺗﻀﺎد ﻗﻬﺮي ﺑﺎ روﻧﻖ ﺑﺎزار ﻓﺮوش ﻗﻄﻌﺎت و ﻣﺎﺷﻴﻦ آﻻت داﺷﺘﻪ و اﻳﻦ ﺧﻮد دﻟﻴﻞ‬

‫روﺷﻨﻲ ﺑﺮ ﻋﺪم ﺣﻤﺎﻳﺘﻬﺎي ﻻزم از ﻃﺮف اﻳﻦ ﺷﺮﻛﺘﻬﺎ در زﻣﻴﻨﺔ ﺗﺤﻘﻴﻖ‪ ،‬ﺗﻮﺳﻌﻪ و ﺗﺮوﻳﺞ روﺷﻬﺎي ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﺔ ﻧﮕﻬﺪاري‬
‫‪of‬‬
‫اﺳﺖ و در واﻗﻊ ﺣﺘﻲ در ﻣﻮاردي ﻛﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﺗﻜﻨﻴﻜﻬﺎﻳﻲ ﺟﻨﺒﺔ ﻋﻤﻠﻲ و ﻛﺎرﺑﺮدي ﻳﺎﻓﺘﻪ‪ ،‬ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن اﻏﻠﺐ ﺑﻪ‬

‫ﺑﻜﺎرﮔﻴﺮي آﻧﻬﺎ ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻧﺸﺪهاﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ive‬‬

‫ﻣﻨﻈﻮر از ﻧﮕﻬﺪاري و ﺗﻌﻤﻴﺮات ﺑﺎ روش ﻧﻈﺎرت ﺑﺮ وﺿﻌﻴﺖ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ﺑﺪﺳﺖ آوردن ﻋﻼﺋﻢ و ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎﻳﻲ از وﺿﻌﻴﺖ‬

‫ﻣﺎﺷﻴﻦ آﻻت‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻣﺸﻐﻮل ﻛﺎر ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ دﺳﺘﮕﺎه ﺑﺘﻮاﻧﺪ در ﻳﻚ ﺷﺮاﻳﻂ اﻳﻤﻨﻲ و اﻗﺘﺼﺎدي‬
‫‪ch‬‬

‫اداﻣﺔ ﻛﺎر دﻫﺪ ﻳﺎ ﻣﻮرد ﺗﻌﻤﻴﺮ واﻗﻊ ﺷﻮد‪ .‬اﺳﺘﺮاﺗﮋي» ﻧﻈﺎرت ﺑﺮ وﺿﻌﻴﺖ « ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از اﻳﻨﻜﻪ ﺗﻌﻤﻴﺮي ﻧﻴﺎز ﻧﻴﺴﺖ ﻣﮕﺮ‬

‫آﻧﻜﻪ وﺿﻌﻴﺖ دﺳﺘﮕﺎه از ﺷﺮوع ﺗﺨﺮﻳﺐ ﻳﺎ ﻋﻴﺐ ﻋﻀﻮي از ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺧﺒﺮ ﺑﺪﻫﺪ‪ .‬اﻛﺜﺮ ﻋﻴﻮب اﻳﺠﺎد ﺷﺪه در ﺗﺠﻬﻴﺰات‬
‫‪Ar‬‬

‫ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎ و ﻋﻼﺋﻤﻲ را ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه دارﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﻳﻦ ﻋﻼﺋﻢ ﻣﻲﺗﻮان وﻗﻮع ﻋﻴﺐ را ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ ﻧﻤﻮد‪ .‬اﻳﻦ روش ﻧﺴﺒﺖ‬

‫ﺑﻪ ﺗﻌﻤﻴﺮات ﭘﻴﺸﮕﻴﺮاﻧﻪ ﻳﺎ دورهاي ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻛﻤﺘﺮي در ﺑﺮ داﺷﺘﻪ و از ﺗﻌﻮﻳﺾ زود ﻫﻨﮕﺎم ﻗﻄﻌﺎت ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻣﻲﺷﻮد ]‪[1‬‬

‫‪.‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻗﺒﻞ از وﻗﻮع ﺧﺴﺎرت ﻣﻲﺗﻮان از آن ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻧﻤﻮد‪ .‬ﻳﻜﻲ از اﻳﻦ روﺷﻬﺎ آﻧﺎﻟﻴﺰ ارﺗﻌﺎﺷﺎت ﺗﺠﻬﻴﺰات اﺳﺖ ﻛﻪ‬

‫در اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺑﻪ ﺗﻮﺿﻴﺢ آن ﻣﻲﭘﺮدازﻳﻢ‪.‬‬

‫‪www.SID.ir‬‬
‫اﻧﺠﻤﻦ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ درﻳﺎﻳﻲ اﻳﺮان‬
‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻣﻘﺎﻻت ﻫﺸﺘﻤﻴﻦ ﻫﻤﺎﻳﺶ ﺻﻨﺎﻳﻊ درﻳﺎﻳﻲ‬

‫آﻧﺎﻟﻴﺰ و ﭘﺮدازش ﺳﻴﮕﻨﺎﻟﻬﺎي ارﺗﻌﺎﺷﻲ‬

‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ ﻋﻠﺖ اﻳﺠﺎد ﺣﺮﻛﺖ ارﺗﻌﺎﺷﻲ در ﻣﺎﺷﻴﻦ آﻻت ﻧﻴﺮوﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻃﻮل زﻣﺎن ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻧﻴﺮو از دو‬

‫ﻣﺸﺨﺼﺔ اﻧﺪازه و ﺟﻬﺖ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻫﺮ ﻛﺪام از اﻳﻦ دو ﻣﺸﺨﺼﻪ در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ در ﻃﻮل زﻣﺎن ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻛﻨﺪ‬

‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺣﺮﻛﺖ ارﺗﻌﺎﺷﻲ اﻳﺠﺎد ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬

‫ﻫﺮ ﻳﻚ از ﻋﻴﻮب ﻣﻮﺟﻮد در ﺗﺠﻬﻴﺰ‪ ،‬ارﺗﻌﺎش ﻳﺎ ارﺗﻌﺎﺷﺎﺗﻲ را ﺑﺎ ﻓﺮﻛﺎﻧﺴﻬﺎي ﺧﺎص اﻳﺠﺎد ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ ﻛﻪ وﻗﺘﻲ ﺑﺎ ﻫﻢ ﺟﻤﻊ‬

‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻳﻚ ﻃﻴﻒ زﻣﺎﻧﻲ ﺗﻨﺎوﺑﻲ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬اﻓﺰاﻳﺶ ﻏﻴﺮ ﻋﺎدي ارﺗﻌﺎﺷﺎت ﺗﺠﻬﻴﺰات از اﻳﺠﺎد‬

‫ﻋﻴﺐ در آﻧﻬﺎ ﺧﺒﺮ ﻣﻲدﻫﺪ‪ [ 2 ].‬ﺳﻴﮕﻨﺎﻟﻬﺎي اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﺷﺪه در ﻣﺎﺷﻴﻨﻬﺎ ﺷﺎﻣﻞ ﺗﻌﺪاد زﻳﺎدي اﻣﻮاج ﺑﺎ ﻓﺮﻛﺎﻧﺴﻬﺎي ﺧﺎص‬

‫‪D‬‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻫﻢ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺷﺪه و ﺳﻴﮕﻨﺎل ﭘﻴﭽﻴﺪهاي را اﻳﺠﺎد ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻋﻴﻮب ارﺗﻌﺎﺷﻲ ﻻزم اﺳﺖ اﻳﻦ‬

‫∞ ‪a0‬‬ ‫‪nπ‬‬ ‫‪nπ‬‬

‫‪SI‬‬
‫ﺳﻴﮕﻨﺎﻟﻬﺎ از ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺟﺪا ﺷﺪه و ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﻗﻀﻴﺔ رﻳﺎﺿﻲ ﻛﻪ اوﻟﻴﻦ ﺑﺎر ﺗﻮﺳﻂ ﻓﻮرﻳﻪ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﺷﺪ ﺑﻴﺎن‬

‫ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻫﺮ ﻣﻨﺤﻨﻲ ﺗﻨﺎوﺑﻲ را ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺼﻮرت ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ از ﻣﻨﺤﻨﻴﻬﺎي ﺳﻴﻨﻮﺳﻲ ﻧﺸﺎن داد‪[ 3 ] .‬‬
‫‪of‬‬
‫) ‪+ ∑ (a n cos + bn sin‬‬
‫‪t‬‬ ‫‪t‬‬
‫= ) ‪f (t‬‬ ‫)‪(1‬‬
‫‪2 n=1‬‬ ‫‪L‬‬ ‫‪L‬‬
‫‪1 L‬‬ ‫‪1 L‬‬ ‫‪nπ‬‬ ‫‪1 L‬‬ ‫‪nπ‬‬
‫∫‬ ‫∫‬ ‫∫‬
‫‪t‬‬ ‫‪t‬‬ ‫)‪(2‬‬
‫= ‪a0‬‬ ‫‪f‬‬ ‫(‬‫‪t‬‬ ‫)‬ ‫‪dt‬‬ ‫‪,‬‬ ‫‪a‬‬ ‫‪n‬‬ ‫=‬ ‫‪f‬‬ ‫(‬‫‪t‬‬ ‫)‬ ‫‪cos‬‬ ‫‪dt‬‬ ‫‪,‬‬ ‫‪b‬‬‫‪n‬‬ ‫=‬ ‫‪f‬‬ ‫(‬‫‪t‬‬ ‫)‬ ‫‪sin‬‬ ‫‪dt‬‬
‫‪L −L‬‬ ‫‪L −L‬‬ ‫‪L‬‬ ‫‪L −L‬‬ ‫‪L‬‬
‫‪ive‬‬

‫ﻳﺎ ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﻳﮕﺮ‪:‬‬

‫‪X (t ) = X 0 + X 1 sin(ω‬‬
‫‪t + ϕ1 ) + X 2 sin(2ω‬‬
‫‪t + ϕ 2 ) + X 2 sin(3ω‬‬
‫‪t + ϕ 3 ) + ... + X n sin( nω‬‬
‫) ‪t + ϕn‬‬ ‫)‪(3‬‬
‫‪ch‬‬

‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﺎ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻓﻮرﻳﻪ از ارﺗﻌﺎش ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه از ﺗﺠﻬﻴﺰ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ آن را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺠﻤﻮﻋﻲ از ﺗﻮاﺑﻊ ﺳﻴﻨﻮﺳﻲ‬

‫ﻛﻪ ﻫﺮ ﻳﻚ ﻣﺸﺨﺺ ﻛﻨﻨﺪة ﻳﻜﻲ از ﻋﻴﻮب ﻣﻮﺟﻮد در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺸﺎن دﻫﻴﻢ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ اﻛﻨﻮن ﺗﻌﺪاد زﻳﺎدي ﻣﻮج‬
‫‪Ar‬‬

‫ﺳﻴﻨﻮﺳﻲ ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺮ ﻛﺪام داراي ﻳﻚ داﻣﻨﻪ و ﻳﻚ ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ﻣﺨﺼﻮص ﺑﻪ ﺧﻮد ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬داﻣﻨﻪ و ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ‪،‬‬

‫ﻣﺸﺨﺼﺔ ﻳﻚ ﻣﻮج ﺳﻴﻨﻮﺳﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻌﻨﻲ ﺑﺎ داﺷﺘﻦ داﻣﻨﻪ و ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ ﻣﻮج را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻛﺎﻣﻞ ﻣﺸﺨﺺ ﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬

‫داﻣﻨﻪ ﻫﺎي ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه روي ﻣﺤﻮر ﻋﻤﻮدي و ﻓﺮﻛﺎﻧﺲﻫﺎي ﻧﻈﻴﺮ آﻧﻬﺎ روي ﻣﺤﻮر اﻓﻘﻲ رﺳﻢ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ] ‪ .[ 4‬ﺑﻪ دﻳﺎﮔﺮام‬

‫ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه ﻃﻴﻒ ﻓﺮﻛﺎﻧﺴﻲ ارﺗﻌﺎﺷﺎت ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪) .‬ﺷﻜﻞ‪ (1‬ﺣﺎل ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮرﺳﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ آﻳﺎ ﻣﻴﺰان ارﺗﻌﺎش اﻳﺠﺎد ﺷﺪه‬

‫در ﺗﺠﻬﻴﺰ در ﺣﺪ ﻣﺠﺎز اﺳﺖ ﻳﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﺑﻴﺶ از ﺣﺪ ﻣﺠﺎز ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ و در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ از ﺣﺪ ﻣﺠﺎز ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺳﺖ ﻗﺴﻤﺖ‬

‫ﻣﻌﻴﻮب ﺗﺠﻬﻴﺰ ﺗﻌﻤﻴﺮ و ﻳﺎ ﺗﻌﻮﻳﺾ ﮔﺮدد‪.‬‬

‫‪www.SID.ir‬‬
 ‫اﻧﺠﻤﻦ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ درﻳﺎﻳﻲ اﻳﺮان‬
‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻣﻘﺎﻻت ﻫﺸﺘﻤﻴﻦ ﻫﻤﺎﻳﺶ ﺻﻨﺎﻳﻊ درﻳﺎﻳﻲ‬

‫ﺑﺮاي اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ارﺗﻌﺎﺷﺎت از ﺳﻨﺴﻮرﻫﺎي ارﺗﻌﺎﺷﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬در اﻳﻦ ﺳﻨﺴﻮرﻫﺎ اﻧﺮژي ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ ﻧﺎﺷﻲ از‬

‫ارﺗﻌﺎش ﻛﻪ ﺑﻪ ﺳﻨﺴﻮر وارد ﻣﻲﮔﺮدد ﺑﻪ ﺳﻴﮕﻨﺎل اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬ﺳﻴﮕﻨﺎل آﻧﺎﻟﻮگ ﺳﻨﺴﻮر ارﺗﻌﺎﺷﻲ از ﻃﺮﻳﻖ‬

‫ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻛﻨﻨﺪة ورودي و ﻓﻴﻠﺘﺮ آﻧﺘﻲ آﻟﻴﺎس و ﻳﻚ ﻣﺪار »ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﺮداري و ﻧﮕﻬﺪاري« ﻳﺎ ﺑﻪ ﻋﺒﺎرﺗﻲ ‪sample and hold‬‬

‫) ‪ ( A/D‬ﻓﺮﺳﺘﺎده ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺪار از ﺳﻴﮕﻨﺎل زﻣﺎﻧﻲ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﺮداري ﻛﺮده و ﻣﻘﺪار‬ ‫ﺑﻪ ﻣﺒﺪل »آﻧﺎﻟﻮگ ﺑﻪ دﻳﺠﻴﺘﺎل«‬

‫داﻣﻨﺔ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻣﺘﻮاﻟﻲ زﻣﺎﻧﻲ را ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬در اﻳﻦ روش ﻣﻘﺪار ﻫﺮ داﻣﻨﺔ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪه و ﺑﻪ اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ در‬

‫ﻣﺒﻨﺎي دودوﻳﻲ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲﮔﺮدد‪) .‬ﻛﺪﮔﺬاري(‬

‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ﮔﻴﺮي ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺑﺪﺳﺖ آوردن ﻣﺠﻤﻮﻋﻪاي از ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻋﺪدي ﻣﺠﺰا از ﻳﻚ ﺗﺎﺑﻊ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ‪ .‬ﻣﺪارﻫﺎي‬

‫‪D‬‬
‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ وﻟﺘﺎژ ﻟﺤﻈﻪاي ﺳﻴﮕﻨﺎل را در ﻓﻮاﺻﻞ زﻣﺎﻧﻲ ﻣﻨﻈﻢ ﺣﺲ ﻧﻤﻮده و آن را ﺑﻪ ﻳﻚ ﺳﻴﮕﻨﺎل اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﺑﺎ ﻳﻚ‬

‫‪SI‬‬
‫ﻣﻘﺪار ﻋﺪدي ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﻳﺎ ﻣﺘﻨﺎﻇﺮ ﺳﻴﮕﻨﺎل اﺻﻠﻲ اﺳﺖ‪) .‬ﺷﻜﻞ ‪(2‬‬

‫ﭘﺲ از اﻳﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﺎﻳﺴﺖ ﺳﻴﮕﻨﺎل از ﺣﻮزة زﻣﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﺣﻮزة ﻓﺮﻛﺎﻧﺴﻲ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﻮد ﺗﺎ ﺳﻴﮕﻨﺎﻟﻬﺎي ﻣﺘﻨﺎﻇﺮ ﺑﺎ ﻋﻴﻮب ﻣﺨﺘﻠﻒ‬
‫‪of‬‬
‫ﺑﺼﻮرت ﻃﻴﻒ ﻓﺮﻛﺎﻧﺴﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﺷﻮﻧﺪ] ‪ .[ 5‬در ﭘﺮدازﺷﮕﺮﻫﺎ اﻳﻦ ﻛﺎر ﺑﻪ دو ﺻﻮرت آﻧﺎﻟﻮگ و دﻳﺠﻴﺘﺎل اﻧﺠﺎم ﻣﻲﮔﻴﺮد‪.‬‬

‫در روش آﻧﺎﻟﻮگ از ﻳﻚ ﻓﻴﻠﺘﺮ ﻣﻴﺎن ﮔﺬر ﺑﺮاي ﻋﺒﻮر دادن ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ﺧﺎص و ﻣﺤﻮﻛﺮدن ﺳﺎﻳﺮ ﻓﺮﻛﺎﻧﺴﻬﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ive‬‬

‫در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻓﺮﻛﺎﻧﺴﻬﺎي واﻗﻊ در ﻣﺤﺪودهاي ﻛﻮﭼﻚ از ﻓﻴﻠﺘﺮ ﻋﺒﻮر داده ﺷﺪه و ﺗﻤﺎم ﻓﺮﻛﺎﻧﺴﻬﺎي دﻳﮕﺮ ﺣﺬف ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫در روش دﻳﺠﻴﺘﺎﻟﻲ ﻳﻚ روش اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﻴﻠﺘﺮﻫﺎي دﻳﺠﻴﺘﺎﻟﻲ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻓﻴﻠﺘﺮﻫﺎ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻓﻴﻠﺘﺮﻫﺎي آﻧﺎﻟﻮگ ﻫﺴﺘﻨﺪ از اﻳﻦ‬

‫ﻟﺤﺎظ ﻛﻪ ﺗﻮﺻﻴﻒ رﻳﺎﺿﻲ ﺑﻪ ﻳﻚ اﻟﮕﻮرﻳﺘﻢ ﻋﺪدي ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﻣﻘﺎدﻳﺮ ورودي )از ﻳﻚ ﻣﺒﺪل ‪ ( A D‬ﺑﺮاﺳﺎس آن‬
‫‪ch‬‬

‫ﭘﺮدازش ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻘﺎدﻳﺮ ‪ RMS‬ﺳﺮﻳﻬﺎي ﺧﺮوﺟﻲ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻋﺪدي ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺿﻤﻨﺎً اﻟﮕﻮرﻳﺘﻤﻬﺎي‬
‫‪Ar‬‬

‫ﺳﺮﻳﻊ رﻳﺎﺿﻲ ﻛﻪ در ﺗﺤﻠﻴﻠﮕﺮﻫﺎي ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ ﺑﻜﺎر ﻣﻲروﻧﺪ ﺻﺪﻫﺎ ﻳﺎ ﻫﺰاران ﻓﻴﻠﺘﺮ آﻧﺎﻟﻮگ ﻣﻮازي را ﺷﺒﻴﻪﺳﺎزي ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫روش دوم اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻓﻮرﻳﺔ دﻳﺠﻴﺘﺎﻟﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در اداﻣﻪ در اﻳﻦ راﺑﻄﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺗﻮﺿﻴﺢ داده ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻓﻮرﻳﺔ ﺳﺮﻳﻊ )‪(Fast Fourier Transform‬‬

‫ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ در ﺗﺤﻠﻴﻞ دﻳﺠﻴﺘﺎﻟﻲ ﺑﺮاي ﺟﺪا ﻛﺮدن ارﺗﻌﺎﺷﺎت از ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻣﻲﺗﻮان از ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻓﻮرﻳﺔ ﺳﺮﻳﻊ اﺳﺘﻔﺎده‬

‫ﻧﻤﻮد‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ ﻃﺮﻳﻖ اﻧﺠﺎم ﺗﺒﺪﻳﻼت ﺳﺮﻳﻊ ﺑﻴﻦ ﺣﻮزهﻫﺎي زﻣﺎن و ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬ﺳﻴﮕﻨﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ آﻧﺎﻟﻴﺰ‬

‫ﺷﻮد ﺑﻪ ﺷﻜﻞ آﻧﺎﻟﻮگ وارد ﻣﻲﮔﺮدد و ﺳﭙﺲ ‪:‬‬

‫‪www.SID.ir‬‬
‫اﻧﺠﻤﻦ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ درﻳﺎﻳﻲ اﻳﺮان‬
‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻣﻘﺎﻻت ﻫﺸﺘﻤﻴﻦ ﻫﻤﺎﻳﺶ ﺻﻨﺎﻳﻊ درﻳﺎﻳﻲ‬

‫اﻟﻒ‪ -‬ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﺮداري ﻣﻲﺷﻮد ب‪ -‬ﺑﻪ ﻣﻘﺎدﻳﺮ دﻳﺠﻴﺘﺎﻟﻲ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲﺷﻮد ج‪ -‬در ﺣﺎﻓﻈﻪ ذﺧﻴﺮه ﻣﻲﺷﻮد د‪ -‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از‬

‫آﻧﺎﻟﻴﺰ ﻓﻮرﻳﻪ‪ ،‬ﻃﻴﻒ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻣﺒﺎﻧﻲ اﺳﺎﺳﻲ ﺑﺮاي ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻓﻮرﻳﺔ ﺳﺮﻳﻊ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺑﺎر ﺗﻮﺳﻂ ﻓﻮرﻳﻪ‪ ،‬رﻳﺎﺿﻲدان ﻓﺮاﻧﺴﻮي در ﺳﺎل ‪ 1822‬ﺑﻨﻴﺎن ﻧﻬﺎده ﺷﺪ‪.‬‬

‫او ﻧﺸﺎن داد ﻛﻪ ﻫﺮ ﻣﻮج ﻣﺘﻨﺎوب ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻳﻚ ﺳﺮي از ارﺗﻌﺎﺷﺎت ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﺑﺎ داﻣﻨﻪ و ﻓﺎز ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﮔﺮدد‪.‬‬

‫ﺑﻌﺪ از اﻳﻦ ﻃﻮﻟﻲ ﻧﻜﺸﻴﺪ ﻛﻪ اﻧﺘﮕﺮال ﻓﻮرﻳﻪ اﺑﺪاع ﺷﺪ ﻛﻪ اﻣﺮوزه ﻫﻨﻮز اﺻﻮل اﺳﺎﺳﻲ ﺑﺮاي ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺳﻴﮕﻨﺎﻟﻬﺎ از ﺣﻮزة زﻣﺎﻧﻲ‬

‫ﺑﻪ ﺣﻮزة ﻓﺮﻛﺎﻧﺴﻲ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﺳﻴﮕﻨﺎل ﺑﻪ ﻳﻚ ﺳﺮي زﻣﺎﻧﻲ دﻳﺠﻴﺘﺎل ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺗﻌﺪاد ﺛﺎﺑﺘﻲ از ﻧﻘﺎط ﻣﺘﻮاﻟﻲ‬

‫در ﺳﺮي اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ و اﻳﻦ ﺳﺮي زﻣﺎﻧﻲ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ‪ FFT‬ﺑﻪ ﻣﺆﻟﻔﻪﻫﺎي ﻣﺘﻨﺎﻇﺮ در ﺣﻮزة ﻓﺮﻛﺎﻧﺴﻲ ﺗﺒﺪﻳﻞ‬

‫‪D‬‬
‫ﻣﻲﺷﻮد ‪.‬‬
‫∞‬
‫‪Y ( f ) = ∫ x(t )e‬‬
‫∞‪−‬‬
‫‪− j 2πf / t‬‬
‫‪dt‬‬
‫‪SI‬‬
‫در ﺗﺒﺪﻳﻞ ‪ FFT‬ﺑﺨﺶ ﻛﻮﭼﻜﻲ از ﻣﻮج زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﭘﻨﺠﺮة زﻣﺎﻧﻲ ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮد اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪه‪ ،‬ﻃﻴﻒ ﻓﺮﻛﺎﻧﺴﻲ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده‬
‫)‪(4‬‬
‫‪of‬‬
‫از اﻟﮕﻮرﻳﺘﻢ ‪ FFT‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬در ﻃﻮل اﻳﻦ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻓﺮض ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺳﻴﮕﻨﺎل داﺧﻞ اﻳﻦ ﭘﻨﺠﺮة زﻣﺎﻧﻲ در ﻃﻮل‬

‫زﻣﺎن ﻣﺮﺗﺒﺎً ﺗﻜﺮار ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫‪ive‬‬

‫ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﻫﻤﺔ آﻧﺎﻻﻳﺰرﻫﺎي ﻓﻮرﻳﻪ ﺑﺮاﺳﺎس ﺟﻔﺖ اﻧﺘﮕﺮال ﻓﻮرﻳﻪ ﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ‪.‬‬

‫‪1‬‬ ‫∞‬
‫= ) ‪F (ω‬‬
‫‪2π‬‬ ‫∫‬‫∞‪−‬‬
‫‪f (t )e − jωt dt‬‬ ‫)‪(5‬‬
‫‪ch‬‬

‫‪1‬‬ ‫∞‬
‫= ) ‪f (ω‬‬
‫‪2π‬‬ ‫∫‬‫∞‪−‬‬
‫‪F (ω )e − jωt dω‬‬ ‫)‪(6‬‬

‫ﻛﻪ راﺑﻄﺔ اﺧﻴﺮ ﻣﺆﻟﻔﻪ ﻓﺮﻛﺎﻧﺴﻲ ﻣﺨﺘﻠﻂ ) ‪ F (ω‬ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺗﺎﺑﻊ زﻣﺎن ي )‪ f(t‬ﺑﺮاي ﻫﺮ ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ زاوﻳﻪا ي ‪ ω‬را ﺗﻌﺮﻳﻒ‬
‫‪Ar‬‬

‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﻌﺎدﻟﻬﺎي ﮔﺴﺴﺘﺔ اﻳﻦ ﻣﻌﺎدﻻت را ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻓﻮرﻳﺔ ﮔﺴﺴﺘﻪ ) ‪ ( DFT‬ﻧﻮﺷﺖ‪:‬‬
‫‪N −1‬‬
‫‪1‬‬
‫= ) ‪F (k‬‬
‫‪N‬‬
‫( ‪∑ f ( n )e‬‬
‫‪n=0‬‬
‫‪− jkn 2π )/ N‬‬
‫)‪(7‬‬

‫‪N −1‬‬
‫‪1‬‬
‫= )‪F ( n‬‬
‫‪N‬‬
‫( ‪∑ f ( k )e‬‬
‫‪k =0‬‬
‫‪− jkn 2π )/ N‬‬
‫)‪(8‬‬

‫‪www.SID.ir‬‬
 ‫اﻧﺠﻤﻦ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ درﻳﺎﻳﻲ اﻳﺮان‬
‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻣﻘﺎﻻت ﻫﺸﺘﻤﻴﻦ ﻫﻤﺎﻳﺶ ﺻﻨﺎﻳﻊ درﻳﺎﻳﻲ‬

‫ﺑﺮاي ﻣﺤﺎﺳﺒﺔ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻫﻤﻪ ﺿﺮاﻳﺐ )‪ F(k‬ﺑﺮاﺳﺎس راﺑﻄﺔ ﻓﻮق ﺑﻪ اﻧﺠﺎم ‪ N 2‬ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻣﺨﺘﻠﻂ ﻧﻴﺎز اﺳﺖ‪ .‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ‬

‫اﻟﮕﻮرﻳﺘﻢ ‪ FFT‬ﻛﻪ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻓﻮرﻳﻪ را ﺳﺮﻳﻌﺘﺮ اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﺪ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺑﺪﺳﺖ آوردن ﻫﻤﺎن ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺑﺎ ﺗﻌﺪاد ﻋﻤﻠﻴﺎت‬

‫‪ N log2 N‬ﻛﺎﻫﺶ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻲ در ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﺑﻮﺟﻮد آورده اﺳﺖ‪.‬‬

‫اﻧﻮاع ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻃﻴﻒ ﻓﺮﻛﺎﻧﺴﻲ‬

‫اﻳﻦ ﺗﺎﺑﻊ اﻣﻜﺎن اﻳﺠﺎد ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﻣﻴﺰان ﻗﺪرت ﺗﻔﻜﻴﻚ ﭘﺬﻳﺮي ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻛﻨﻨﺪه را ﺑﻮﺳﻴﻠﺔ اﻧﺘﺨﺎب ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﻪ ﻣﺮﺣﻠﺔ ﺑﺨﺸﻬﺎي‬

‫‪D‬‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﺤﺪودة ﻓﺮﻛﺎﻧﺴﻲ آﻧﺎﻟﻴﺰ‪ ،‬ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﺳﺎزد‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻣﺸﺮوط ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ ﻃﻴﻒ ﺑﺎ ﻗﺪرت ﺗﻔﻜﻴﻚ ﭘﺬﻳﺮي ﻣﺘﻨﺎﻇﺮ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ‬

‫ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺤﻠﻴﻠﮕﺮﻫﺎي ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﺔ ‪ FFT‬اﻣﻜﺎن ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻣﺤﻮرﻫﺎي داﻣﻨﻪ و ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ در ﻫﺮ دو ﻣﻘﻴﺎس ﺧﻄﻲ و ﻟﮕﺎرﻳﺘﻤﻲ‬

‫‪SI‬‬
‫را ﻓﺮاﻫﻢ آوردهاﻧﺪ ﻛﻪ ﻫﺮ ﻛﺪام داراي ﻣﺰاﻳﺎ و ﻣﻌﺎﻳﺒﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫روﻧﺪ دﻳﮕﺮي ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻧﻤﺎﻳﺶ وﺟﻮد دارد ﻧﻤﻮدار آﺑﺸﺎري اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦ روش ﻃﻴﻔﻬﺎي ﻓﺮﻛﺎﻧﺴﻲ ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه ﺑﺮاي‬
‫‪of‬‬
‫ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ در ﻳﻚ ﻧﻤﻮدار ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﻤﻮدار آﺑﺸﺎري ﻣﻌﺮوف اﺳﺖ رﺳﻢ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ روش ارزﺷﻤﻨﺪي ﺑﺮاي ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ و ﻣﺸﺎﻫﺪة‬

‫ﺗﺄﺛﻴﺮات ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ روي رﻓﺘﺎر ارﺗﻌﺎﺷﻲ ﻳﻚ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪) .‬ﺷﻜﻞ‪ (3‬از دﻳﮕﺮ روﺷﻬﺎي ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻃﻴﻒ‪،‬‬
‫‪ive‬‬

‫ﻃﻴﻒ ﺗﻔﺎﺿﻞ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪاي اﺳﺖ ﺑﻴﻦ ﺧﻄﻮط ﻃﻴﻒ ﻓﺮﻛﺎﻧﺴﻲ در دو ﻃﻴﻒ ﻛﻪ ﻫﻤﺰﻣﺎن اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺧﻄﻮط ﻃﻴﻒ ﻓﺮﻛﺎﻧﺴﻲ در دو ﻃﻴﻒ از ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺗﻔﺮﻳﻖ ﺷﺪه و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﻲﺗﻮان اﺧﺘﻼف در رﻓﺘﺎر ارﺗﻌﺎﺷﻲ دو ﻧﻘﻄﻪ را‬
‫‪ch‬‬

‫ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫‪Ar‬‬

‫ﻣﺮوري ﺑﺮ ﻣﺸﻜﻼت و ﻋﻴﻮب ﺗﺠﻬﻴﺰات‬

‫ﻧﺎﺑﺎﻻﻧﺴﻲ ] ‪ :[ 6‬ﻧﺎﺑﺎﻻﻧﺴﻲ ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﻋﻠﺖ ﺑﻮﺟﻮد آﻣﺪن ارﺗﻌﺎﺷﺎت در ﻣﺎﺷﻴﻦ آﻻت ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻧﺎﺑﺎﻻﻧﺴﻲ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از‬

‫ﺗﻮزﻳﻊ ﻏﻴﺮ ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ وزن ﻳﻚ ﻗﻄﻌﻪ ﺣﻮل ﺧﻂ ﻣﺮﻛﺰي دوران آن‪ .‬وﺟﻮد ﺣﺒﺎب ﻫﻮا در ﻣﻮﻗﻊ رﻳﺨﺘﻪﮔﺮي‪ ،‬ﺟﺎن ) ‪( web‬‬

‫ﺿﺨﻴﻢﺗﺮ در ﭘﻮﻟﻴﻬﺎ‪ ،‬ﺳﻮراخ ﺧﺎرج از ﻣﺮﻛﺰ و ﻣﺎﺷﻴﻨﻜﺎري ﻏﻴﺮ ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ ﺷﻴﺎر ﭘﻮﻟﻴﻬﺎ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ در ﻳﻚ ﻃﺮف ﺧﻂ‬

‫ﻣﺮﻛﺰي دوران‪ ،‬وزن ﺑﻴﺸﺘﺮي ﻣﺘﺮاﻛﻢ ﮔﺮدد‪ .‬ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً در ﺗﻤﺎم ﻗﻄﻌﺎت دوار اﻳﻦ ﻋﻴﻮب وﺟﻮد دارﻧﺪ‪.‬‬

‫‪www.SID.ir‬‬
‫اﻧﺠﻤﻦ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ درﻳﺎﻳﻲ اﻳﺮان‬
‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻣﻘﺎﻻت ﻫﺸﺘﻤﻴﻦ ﻫﻤﺎﻳﺶ ﺻﻨﺎﻳﻊ درﻳﺎﻳﻲ‬

‫ﻣﺜﻼً در ﭘﺮواﻧﺔ ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎ ﻳﺎ ﻓﻨﻬﺎ ﻧﺎﺑﺎﻻﻧﺴﻲ در اﺛﺮ اﻳﺠﺎد رﺳﻮب روي ﭘﺮهﻫﺎ و ﻳﺎ ﺷﻜﺴﺘﮕﻲ در ﭘﺮواﻧﻪ و ﻳﺎ در اﺛﺮ ﺳﺎﻳﺶ‬

‫اﻳﺠﺎد ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﻛﻨﺪه ﺷﺪن ذرات اﻧﺒﺎﺷﺘﻪ ﺷﺪه‪ ،‬ﻧﺎﻣﻴﺰاﻧﻲ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﻲ و ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻲ ﭘﺪﻳﺪار‬

‫ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬ﺧﻮردﮔﻲ ﻧﻴﺰ از ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﻬﻤﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺗﺄﺳﻴﺴﺎت درﻳﺎﻳﻲ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ اﻓﺰاﻳﺶ ﻧﺎﺑﺎﻻﻧﺴﻲ و اﻳﺠﺎد ارﺗﻌﺎﺷﺎت‬

‫ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬از دﻳﮕﺮ ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﻬﻢ اﻳﺠﺎد ﻛﻨﻨﺪة ﻧﺎﺑﺎﻻﻧﺴﻲ‪ ،‬ﺟﻤﻊ ﺷﺪن ﺗﻠﺮاﻧﺴﻬﺎ در ﻣﻮﻗﻊ ﺳﻮارﻛﺮدن ﻗﻄﻌﺎت دوار اﺳﺖ‪ .‬ﻗﻄﺮ‬

‫ﺳﻮراخ ﭘﻮﻟﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﻛﻤﻲﺑﻴﺸﺘﺮ از ﻗﻄﺮ ﺷﺎﻓﺖ ﺑﺎﺷﺪ و وﻗﺘﻲ از ﻳﻚ ﺧﺎر ﺑﺎ ﭘﻴﭻ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺑﺮاي ﺳﻮار ﻛﺮدن اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد‬

‫ﺧﻂ ﻣﺮﻛﺰي ﭘﻮﻟﻲ ﺑﻪ ﻳﻚ ﻃﺮف ﺧﻂ ﻣﺮﻛﺰي ﺷﺎﻓﺖ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻧﺎﺑﺎﻻﻧﺴﻲ ﺑﻮﺟﻮد ﻣﻲآﻳﺪ‪.‬‬

‫ﻧﺎﺑﺎﻻﻧﺴﻲ ﻋﺪم اﻧﻄﺒﺎق ﻣﺮﻛﺰ ﺛﻘﻞ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺮ ﺧﻂ ﻣﺮﻛﺰي )ﻫﻨﺪﺳﻲ( ﻣﺤﻮر دوران اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺗﻮزﻳﻊ ﻏﻴﺮ‬

‫‪D‬‬
‫ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ وزن ﻗﻄﻌﺎت ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﻋﺪم ﺑﺎﻻﻧﺲ در ﻧﻘﻄﻪاي ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪاﻳﻦ ﻧﻘﻄﻪ‪ ،‬ﻧﻘﻄﺔ ﺳﻨﮕﻴﻦ‬

‫‪SI‬‬ ‫)‪ (Heavy spot‬ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻧﻘﻄﺔ ﺳﻨﮕﻴﻦ ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪة ﻧﺎﺑﺎﻻﻧﺴﻴﻬﺎﺳﺖ‪ .‬وزﻧﻪاي ﺑﺮاﺑﺮ وﻟﻲ در ﺟﻬﺖ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻧﻘﻄﺔ ﺳﻨﮕﻴﻦ‪ ،‬روﺗﻮر را ﺑﺎﻻﻧﺲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫‪of‬‬
‫ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻃﻴﻒ ﻓﺮﻛﺎﻧﺴﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ وﺟﻮد ﻧﺎﺑﺎﻻﻧﺴﻲ را ﺗﺸﺨﻴﺺ دﻫﻴﻢ‪ .‬ﻧﺎﺑﺎﻻﻧﺴﻲ ﺧﻮد را در ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ دور اﺻﻠﻲ‬

‫ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪ ( 1*RPM ) .‬ﺑﺮاي ﻧﺎﺑﺎﻻﻧﺴﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ ﻳﻚ ﺟﺮم ﻣﻌﺎدل )ﻧﻘﻄﺔ ﺳﻨﮕﻴﻦ( در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ‪ .‬اﻳﻦ ﺟﺮم ﻧﺎﻣﻴﺰان‬
‫‪ive‬‬

‫ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺘﻲ ﺑﺮاﺑﺮ ﺳﺮﻋﺖ دوران ﺷﺎﻓﺖ در ﺣﺎل دوران اﺳﺖ و ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺳﻨﺴﻮر ارﺗﻌﺎﺷﻲ ﻣﺆﻟﻔﺔ ﻧﻴﺮوي ﻋﻤﻮدي آن‬

‫) ‪ ( FCos ωt‬را در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ درﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ ﻣﻲداﻧﻴﻢ ‪ FCosωt‬ﻳﻚ ﻣﻮج ﺳﻴﻨﻮﺳﻲ ﺑﺎ‬

‫ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ‪ ω‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﺎ ﻣﺸﺎﻫﺪة ﻃﻴﻒ ﻓﺮﻛﺎﻧﺴﻲ دﺳﺘﮕﺎﻫﻲ ﻛﻪ داراي ﻧﺎﺑﺎﻻﻧﺴﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﻳﻚ ﭘﻴﻚ ارﺗﻌﺎﺷﻲ در‬
‫‪ch‬‬

‫ﺳﺮﻋﺖ دوران ﺷﺎﻓﺖ در ﺟﻬﺖ ﺷﻌﺎﻋﻲ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬در ﻧﺎﺑﺎﻻﻧﺴﻲ ﻓﺎز اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﺷﺪه در ﺟﻬﺘﻬﺎي اﻓﻘﻲ و‬
‫‪Ar‬‬

‫ﻋﻤﻮدي ﺑﺎ ﻫﻢ‪ 90‬درﺟﻪ اﺧﺘﻼف دارﻧﺪ‪.‬‬

‫روﺗﻮر ﺧﺎرج از ﻣﺮﻛﺰ‪ :‬ﺧﺎرج از ﻣﺮﻛﺰ ﺑﻮدن زﻣﺎﻧﻲ اﺗﻔﺎق ﻣﻲاﻓﺘﺪ ﻛﻪ ﻣﺮﻛﺰ ﭼﺮﺧﺶ ﭘﻮﻟﻲ‪ ،‬ﭼﺮخ دﻧﺪه‪ ،‬ﻳﺎﺗﺎﻗﺎن‪ ،‬آرﻣﻴﭽﺮ‪،‬‬

‫ﻣﻮﺗﻮر و…ﻣﻨﻄﺒﻖ ﺑﺮ ﻣﺮﻛﺰ ﻫﻨﺪﺳﻲ آن ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ارﺗﻌﺎش در ‪ 1* RPM‬ﻋﻀﻮ ﺧﺎرج از ﻣﺮﻛﺰ در‬

‫ﺟﻬﺖ ﺧﻂ و اﺻﻞ دو روﺗﻮر اﺗﻔﺎق ﻣﻲاﻓﺘﺪ‪ .‬ﻓﺎزﻫﺎي ﻗﺮاﺋﺖ ﺷﺪه در ﺟﻬﺖ اﻓﻘﻲ و ﻋﻤﻮدي ﻣﻌﻤﻮﻻً ‪ 0‬ﺗﺎ ‪ 0 180‬اﺧﺘﻼف‬

‫دارﻧﺪ )ﻛﻪ ﻫﺮ ﻛﺪام ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪه ﺣﺮﻛﺖ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ اﻟﺨﻂ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ(‪.‬‬

‫‪0‬‬
‫ﺧﻤﻴﺪﮔﻲ ﺷﺎﻓﺖ ‪ :‬ﺷﺎﻓﺖ ﺧﻤﻴﺪه ﺑﺎﻋﺚ ﺑﻮﺟﻮد آﻣﺪن ارﺗﻌﺎﺷﺎت ﻣﺤﻮري زﻳﺎد ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ اﺧﺘﻼف ﻓﺎز ﻣﺤﻮري ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ‪180‬‬

‫در روي ﻫﻤﺎن ﻋﻀﻮ دﺳﺘﮕﺎه ﻣﻲﺷﻮد] ‪.[ 7‬‬

‫‪www.SID.ir‬‬
 ‫اﻧﺠﻤﻦ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ درﻳﺎﻳﻲ اﻳﺮان‬
‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻣﻘﺎﻻت ﻫﺸﺘﻤﻴﻦ ﻫﻤﺎﻳﺶ ﺻﻨﺎﻳﻊ درﻳﺎﻳﻲ‬

‫اﮔﺮ ﺧﻤﺶ در ﻧﺰدﻳﻜﻲ ﻣﺮﻛﺰ ﺷﺎﻓﺖ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﻌﻤﻮﻻً در ‪) 1*RPM‬ﺳﺮﻋﺖ دوران( ﺑﻮده و اﮔﺮ در ﻧﺰدﻳﻜﻲ ﻛﻮﭘﻠﻴﻨﮓ ﺑﺎﺷﺪ‬

‫در ارﺗﻌﺎش ﻏﺎﻟﺐ ‪) 2*RPM‬دو ﺑﺮاﺑﺮ ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ دوران( ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬داﻣﻨﺔ ﻧﻮﺳﺎﻧﺎت در ﺟﻬﺖ ﻣﺤﻮري ‪ %50‬ﻳﺎ ﻛﻤﻲﺑﻴﺸﺘﺮ از‬

‫ﻧﻮﺳﺎﻧﺎت ﺷﻌﺎﻋﻲ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻧﺎﻫﻢ ﻣﺤﻮري‪:‬‬

‫‪ -1‬ﻧﺎﻫﻢﻣﺤﻮري زاوﻳﻪاي‪ :‬اﻳﻦ ﻧﻮع ﻧﺎﻫﻢﻣﺤﻮري ﺑﺎﻋﺚ ﺑﻮﺟﻮد آﻣﺪن ارﺗﻌﺎﺷﺎت ﻣﺤﻮري زﻳﺎد و اﺧﺘﻼف ﻓﺎز ‪ 0 180‬در دو‬

‫‪D‬‬
‫ﻃﺮف ﻛﻮﭘﻠﻴﻨﮓ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬داﻣﻨﺔ ‪ 2*RPM‬اﻏﻠﺐ ﺑﺰرﮔﺘﺮ از داﻣﻨﺔ ‪ 1*RPM‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ارﺗﻔﺎع آن ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ‬

‫‪SI‬‬
‫‪ 1*RPM‬اﻏﻠﺐ ﺑﻪ ﻧﻮع ﻛﻮﭘﻠﻴﻨﮓ و ﻃﺮﻳﻘﺔ ﻧﺼﺐ آن ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد‪.‬‬

‫‪ -2‬ﻳﺎﺗﺎﻗﺎن ﻧﺎﻫﻢﻣﺤﻮر ﺑﺎ ﺷﺎﻓﺖ‪ :‬ﻳﺎﺗﺎﻗﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻛﺞ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎﻋﺚ ﺗﻮﻟﻴﺪ ارﺗﻌﺎﺷﺎت ﻣﺤﻮري ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫اﻳﻦ ﻋﻴﺐ ﺑﺎﻋﺚ اﻳﺠﺎد ﺣﺮﻛﺖ ﭘﻴﭽﺸﻲ ﺑﺎ اﺧﺘﻼف ﻓﺎز ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ‪ 0 180‬ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﺎ اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي در ﺑﺎﻻ و ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻳﺎ در‬
‫‪of‬‬
‫ﻃﺮﻓﻴﻦ ﭘﻮﺳﺘﺔ ﻳﺎﺗﺎﻗﺎن و در ﺟﻬﺖ ﻣﺤﻮر ﻗﺎﺑﻞ ﻣﺸﺎﻫﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻟﻘﻲ ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ ‪ :‬ﻟﻘﻲ ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﻃﻴﻔﻬﺎي ﻧﻮع ‪ A‬ﻳﺎ ‪ B‬ﻳﺎ ‪ C‬ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲﺷﻮد‪) .‬ﺷﻜﻞ ‪ ( 4‬ﻧﻮع ‪ A‬ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺷﻞ‬
‫‪ive‬‬

‫ﺑﻮدن )ﺿﻌﻒ ﺳﺎزهاي( ﭘﺎﻳﺔ ﻣﺎﺷﻴﻦ‪ ،‬ﺻﻔﺤﺔ ﭘﺎﻳﻪ ﻳﺎ ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن‪ ،‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺧﺮاب ﺷﺪن ﺑﺘﻦ ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن‪ ،‬ﺷﻞ ﺷﺪن‬

‫ﭘﻴﭽﻬﺎي ﻧﮕﻬﺪارﻧﺪة ﭘﺎﻳﻪ و اﻋﻮﺟﺎج ﭘﻮﺳﺘﻪ ﻳﺎ ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن )ﻳﻌﻨﻲ ﭘﺎﻳﺔ ﻧﺮم( ﺑﻮﺟﻮد ﻣﻲآﻳﺪ‪ .‬آﻧﺎﻟﻴﺰ ﻓﺎزي ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ اﺧﺘﻼف‬
‫‪ch‬‬

‫ﻓﺎزي ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪ 0 180‬را ﺑﻴﻦ اﻧﺪازهﮔﻴﺮﻳﻬﺎي ﻋﻤﻮدي در روي ﭘﺎﻳﺔ ﻣﺎﺷﻴﻦ‪ ،‬ﺻﻔﺤﺔ ﭘﺎﻳﻪ و ﺧﻮد ﭘﺎﻳﻪ ﻧﺸﺎن داد‪ .‬ﻧﻮع ‪B‬‬
‫‪Ar‬‬

‫ﻣﻌﻤﻮﻻً در اﺛﺮ ﺷﻞ ﺑﻮدن ﭘﻴﭽﻬﺎي ﺑﺪﻧﺔ ﻳﺎﺗﺎﻗﺎن و وﺟﻮد ﺗﺮك در ﺳﺎزة ﭘﻮﺳﺘﻪ ﻳﺎ ﭘﺎﻳﺔ ﻳﺎﺗﺎﻗﺎن ﺑﻮﺟﻮد ﻣﻲآﻳﺪ‪.‬‬

‫ﻧﻮع ‪ C‬ﻣﻌﻤﻮﻻً در اﺛﺮ ﺳﻔﺖ ﻧﺒﻮدن ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺟﺰاء ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺑﻮﺟﻮد ﻣﻲآﻳﺪ ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ اﻳﺠﺎد ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻜﻬﺎي زﻳﺎدي ﻣﻲﺷﻮد‬

‫ﻛﻪ اﺛﺮ ﭘﺎﺳﺦ ﻏﻴﺮﺧﻄﻲ اﺟﺰاء ﻟﻖ ﺑﻪ ﻧﻴﺮوﻫﺎي دﻳﻨﺎﻣﻴﻜﻲ ﺣﺎﺻﻞ از روﺗﻮر اﺳﺖ‪ .‬از ﻃﺮف دﻳﮕﺮ ﺑﺎﻋﺚ ﻗﻄﻊ ﺷﺪن داﻣﻨﺔ‬

‫ﺷﻜﻞ ﻣﻮج زﻣﺎﻧﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻧﻮع ‪ C‬اﻏﻠﺐ در اﺛﺮ ﻟﻘﻲ ﺑﺪﻧﺔ داﺧﻠﻲ و ﻳﺎﺗﺎﻗﺎن و ﺑﺪﻧﺔ آن‪ ،‬ﻟﻘﻲ زﻳﺎد در ﻳﺎﺗﺎﻗﺎﻧﻬﺎي ﻧﻮع ﻏﻠﺘﺸﻲ‬

‫ﻳﺎ آﺳﺘﻴﻨﻴﺘﻲ ﻳﺎ ﺷﻞ ﺑﻮدن ﭘﺮواﻧﻪ )اﻳﻤﭙﻠﺮ( روي ﺷﺎﻓﺖ ﺑﻮﺟﻮد ﻣﻲآﻳﺪ‪ .‬ﻓﺎز در ﻧﻮع ‪ C‬اﻏﻠﺐ ﻧﺎﭘﺎﻳﺪار اﺳﺖ و ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ در‬

‫دو ﻧﻮﺑﺖ اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي اﺧﺘﻼف زﻳﺎدي ﺑﺎ ﻫﻢ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻣﺨﺼﻮﺻﺎً زﻣﺎﻧﻲ روي ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ روﺗﻮر در زﻣﺎن‬

‫راهاﻧﺪازي در روي ﺷﺎﻓﺖ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻜﺎن دﻫﺪ‪.‬‬

‫‪www.SID.ir‬‬
‫اﻧﺠﻤﻦ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ درﻳﺎﻳﻲ اﻳﺮان‬
‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻣﻘﺎﻻت ﻫﺸﺘﻤﻴﻦ ﻫﻤﺎﻳﺶ ﺻﻨﺎﻳﻊ درﻳﺎﻳﻲ‬

‫ﻟﻘﻲ ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ اﻏﻠﺐ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺟﻬﺖ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﺣﺴﺎس اﺳﺖ و ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ زاوﻳﺔ اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي در ﺟﻬﺖ ﺷﻌﺎﻋﻲ ﻫﺮ دﻓﻌﻪ ‪30 o‬‬

‫اﻓﺰاﻳﺶ داده ﺷﻮد ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻗﺮاﺋﺖ ﺷﺪه روي ﭘﻮﺳﺘﺔ ﻳﺎﺗﺎﻗﺎن ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻟﻘﻲ اﻏﻠﺐ ﺑﺎﻋﺚ‬

‫ﺑﻮﺟﻮد آﻣﺪن ﻣﻀﺎرﺑﻲ از زﻳﺮ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻜﻬﺎ دﻗﻴﻘﺎً در ) ‪ 1/5 RPM ،2/5 RPM ، etc‬و ‪ (0/5 RPM‬ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺳﺎﻳﺶ ﺷﺎﻓﺖ‪ :‬ﺳﺎﻳﺶ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺗﻮﺳﻂ ﺗﻤﺎس ﻳﻚ ﺟﺴﻢ دوار ﺑﺎ ﻋﻀﻮ ﺛﺎﺑﺖ در ﻳﻚ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺑﻮﺟﻮد ﻣﻲآﻳﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‬

‫آب ﺑﻨﺪﻫﺎي ﻣﺎرﭘﻴﭽﻲ‪ ،‬دﻳﺎﻓﺮاﮔﻤﻬﺎ و … ‪ .‬ﺳﺎﻳﺸﻬﺎ ﻣﻌﻤﻮﻻ ًﻧﺮﻣﺎل و ﻟﻖ ﻳﺎ ﻧﺮﻣﺎل و ﻣﺤﻜﻢ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺳﺎﻳﺶ ﻛﺎﻣﻼً ﻣﺤﻜﻢ‬

‫در ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻮارد ﺑﻪ ﺧﺮاﺑﻲ ﺳﺮﻳﻊ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﻣﻨﺠﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﺗﻤﺎس ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ در اﺛﺮ ﭘﺪﻳﺪهﻫﺎﻳﻲ ﻧﻈﻴﺮ اﻓﺰاﻳﺶ ﺟﺮم‬

‫‪D‬‬
‫ﻧﺎﺑﺎﻻﻧﺲ و ﻳﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﺧﻴﺰ ﻳﺎ ﺧﻤﺶ ﺷﺎﻓﺖ در ﻣﺤﺪوده ﺧﺎرج از ﻟﻘﻲ ﻣﺠﺎز در اﺛﺮ ﺣﺮارت ﻳﺎ ﭘﺪﻳﺪه ﻫﺎي ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺑﻮﺟﻮد‬

‫آﻳﺪ ‪.‬‬

‫‪SI‬‬
‫ﺳﺎﻳﺶ ﻛﺎﻣﻞ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﺎ ﺳﺎﻳﺸﻬﺎي ﺧﻔﻴﻒ ﺷﺮوع ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺳﺎﻳﺸﻬﺎي ﺧﻔﻴﻒ ﺑﺮ اﺛﺮ ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﻮﺟﻮد ﻣﻲآﻳﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﮔﺬﺷﺖ‬

‫زﻣﺎن اﻳﻦ ﺳﺎﻳﺸﻬﺎ ﺷﺪﻳﺪﺗﺮ ﻣﻲﺷﻮد و ﻫﻨﮕﺎﻣﻲﻛﻪ ﻧﻘﻄﺔ ﺳﺎﻳﺶ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﻳﻚ ﻳﺎﺗﺎﻗﺎن روﻏﻨﻜﺎري ﻧﺸﺪه ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ‬
‫‪of‬‬
‫ارﺗﻌﺎﺷﺎت اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﺧﺮاﺑﻲ‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﻣﺪت زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺷﺎﻓﺖ ﺑﺎ ﻋﻀﻮ ﺛﺎﺑﺖ در ﺗﻤﺎس اﺳﺖ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‬

‫و ﺑﺎﻋﺚ اﻓﺰاﻳﺶ ﺳﺮﻳﻊ ﺿﺮﻳﺐ ﻓﻨﺮﻳﺖ ﻛﻠﻲ اﺻﻄﻜﺎك ﺗﻤﺎﺳﻲ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻣﺪارﻫﺎي اﻳﻦ ﺳﺎﻳﺸﻬﺎي ﺿﺮﺑﻪاي ﻓﺸﺮدهﺗﺮ‬
‫‪ive‬‬

‫ﺷﺪه و در ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ﺑﺎﻻﺗﺮي رخ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬ﻣﺪارﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪاﻳﻦ ﺗﺎﺛﻴﺮات در ﺷﻜﻞ ‪ 5‬اﻟﻒ ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﺸﺎﻫﺪات ﻓﺎز ﻛﻪ از آن ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻛﻴﻔﺎزور ﻳﺎد ﻣﻲﺷﻮد در ﻧﺘﻴﺠﺔ ﺗﺎﺛﻴﺮات ﺳﺎﻳﺶ ﺷﺎﻓﺖ ﺑﻪ ﻣﻴﺰان ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﻪاي ﺗﻐﻴﻴﺮ‬
‫‪ch‬‬

‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮوز ﺳﺎﻳﺶ ﺑﺎﻋﺚ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺷﺪﻳﺪ ﻛﻴﻔﺎزور )ﺑﻴﺶ از ‪ 10‬درﺟﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻓﺎز( ﻣﻲﺷﻮد و ﭼﻨﺎن ﮔﺴﺘﺮش ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ ﻛﻪ در‬

‫ﻣﻮرد ﺳﺎﻳﺶ ﻛﺎﻣﻞ‪ ،‬ﻳﻚ ﻣﺪار در ﺧﻼف ﺟﻬﺖ دوران ﺷﺎﻓﺖ ﺑﻮﺟﻮد ﻣﻲآﻳﺪ‪).‬ﺷﻜﻞ ‪ 5‬ب(‪ .‬اﻳﻦ ﺣﺮﻛﺖ ﻋﻜﺲ ﺑﻪاﻳﻦ ﻋﻠﺖ‬
‫‪Ar‬‬

‫ﺑﻮﺟﻮد ﻣﻲآﻳﺪ ﻛﻪ ﻧﻴﺮوي اﺻﻄﻜﺎك در ﺧﻼف ﺟﻬﺖ دوران ﺷﺎﻓﺖ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻄﻮري ﻛﻪ وﻗﺘﻲ ﺧﻴﻠﻲ ﺑﺰرگ ﻣﻲﺷﻮد )ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ‬

‫ﺣﺎﻟﺘﻲ ﻛﻪ در ﻣﻮرد ﺳﺎﻳﺶ ﻛﺎﻣﻞ ﺑﻮﺟﻮد ﻣﻲآﻳﺪ( ﻣﺤﻮر را وادار ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺗﺎ در روي ﻣﺪاري در ﺟﻬﺖ ﻋﻜﺲ ﺣﺮﻛﺖ ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ﺣﺮﻛﺖ ﻣﺪاري ﺳﺎﻳﺶ ﻣﻌﻜﻮس‪ ،‬ﻋﻠﻴﺮﻏﻢ آﻧﻜﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺤﻮر ﺑﺮ اﺛﺮ اﺻﻄﻜﺎك ﻛﻢ ﺷﻮد‪ ،‬داراي ﻣﻘﺪار‬

‫ﺛﺎﺑﺘﻲ اﺳﺖ‪.‬‬

‫در ﺳﺎﻳﺶ روﺗﻮر‪ ،‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻗﻄﻌﺎت ﭼﺮﺧﻨﺪه ﺑﺎ ﻗﻄﻌﺎت ﺛﺎﺑﺖ ﺗﻤﺎس ﭘﻴﺪا ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻃﻴﻔﻲ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺑﺎ ﻟﻘﻲ ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪ‬

‫ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬

‫‪www.SID.ir‬‬
 ‫اﻧﺠﻤﻦ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ درﻳﺎﻳﻲ اﻳﺮان‬
‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻣﻘﺎﻻت ﻫﺸﺘﻤﻴﻦ ﻫﻤﺎﻳﺶ ﺻﻨﺎﻳﻊ درﻳﺎﻳﻲ‬

‫ﺳﺎﻳﺶ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ در ﻗﺴﻤﺘﻲ از ﻳﻚ دوران و ﻳﺎ در ﻃﻲ ﻳﻚ دوران ﻛﺎﻣﻞ اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺪ‪ .‬ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻳﻚ ﺳﺮي از ﻓﺮﻛﺎﻧﺴﻬﺎ را‬

‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ و اﻏﻠﺐ ﻳﻚ ﻳﺎ ﭼﻨﺪ رزوﻧﺎﻧﺲ را ﺗﺤﺮﻳﻚ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬اﻏﻠﺐ زﻳﺮ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻜﻬﺎي اﻋﺸﺎري از ﺳﺮﻋﺖ ﻛﺎري را‬

‫) ‪ 1/ n‬و … ‪ 1/5‬و ‪ 1/4‬و ‪ 1/3‬و ‪ ،(1/2‬ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﻓﺮﻛﺎﻧﺴﻬﺎي ﻃﺒﻴﻌﻲ روﺗﻮر‪ ،‬ﺗﺤﺮﻳﻚ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪) .‬ﺷﻜﻞ ‪( 6‬‬

‫ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﻫﻴﺪروﻟﻴﻚ و آﻳﺮودﻳﻨﺎﻣﻴﻚ‪ :‬در اﺛﺮ ﻋﺒﻮر ﺳﻴﺎﻻت در ﻛﺎﻧﺎﻟﻬﺎ ﻳﺎ از ﻓﻨﻬﺎ و ﭘﻤﭙﻬﺎ‪ ،‬ﻧﻴﺮوﻳﻲ ﺑﻪاﻳﻦ ﺗﺠﻬﻴﺰات‬

‫وارد ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ اﻳﺠﺎد اﺗﻌﺎش در آﻧﻬﺎ ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ اﻳﻦ ارﺗﻌﺎﺷﺎت ﺑﺎ ﺣﺎﺻﻠﻀﺮب ﺗﻌﺪاد ﺗﻴﻐﻪﻫﺎ ﻳﺎ ﭘﺮهﻫﺎ در‬

‫‪ RPM‬ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ﻫﻤﻮاره در ﭘﻤﭙﻬﺎ ﻓﻨﻬﺎ و ﻛﻤﭙﺮﺳﻮرﻫﺎ وﺟﻮد دارد و ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪة ﻣﺸﻜﻠﻲ‬

‫ﻧﻤﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ اﻳﻦ ارﺗﻌﺎﺷﺎت ﺑﺎ ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺳﺎزه ﺑﺮاﺑﺮ ﺷﻮد ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺎﻋﺚ ﺗﺨﺮﻳﺐ ﺳﺎزه ﺷﻮد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ‬

‫‪D‬‬
‫ﺧﻤﻬﺎي ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﻲ در ﻟﻮﻟﻪ ﻳﺎ ﻛﺎﻧﺎل و ﻳﺎ وﺟﻮد ﻣﻮاﻧﻌﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ اﻏﺘﺸﺎش ﺟﺮﻳﺎن ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺧﺎرج از ﻣﺮﻛﺰ ﺑﻮدن‬

‫‪SI‬‬
‫روﺗﻮر ﻓﻦ ﻳﺎ ﭘﻤﭗ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎﻋﺚ اﻳﺠﺎد اﻏﺘﺸﺎش در ﺳﻴﺎل ﺷﻮد‪ .‬اﻏﺘﺸﺎش ﺟﺮﻳﺎن اﻏﻠﺐ در دﻣﻨﺪهﻫﺎ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺗﻐﻴﻴﺮات‬

‫ﻓﺸﺎر ﻳﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﻫﻮا ﻛﻪ از ﻣﻴﺎن ﻓﻦ ﻳﺎ ﻛﺎﻧﺎﻟﻬﺎي ﻣﺘﺼﻞ ﺑﻪ آن ﻣﻲﮔﺬرد ﺑﻮﺟﻮد ﻣﻲآﻳﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ورﺗﻜﺴﻬﺎﻳﻲ روي‬
‫‪of‬‬
‫ﺳﺎزه اﻳﺠﺎد ﺷﺪه و از آن ﺟﺪا ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﺟﺪاﻳﺶ ﻧﻴﺮوﻳﻲ ﺑﻪ ﺳﺎزه وارد ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ اﻳﺠﺎد ارﺗﻌﺎش در آن ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻣﺸﻜﻼت اﻳﺠﺎد ﺷﺪه در ﭼﺮﺧﺪﻧﺪهﻫﺎ ‪ :‬اﻛﺜﺮ ﻋﻴﻮب ﻣﻮﺟﻮد در ﭼﺮﺧﺪﻧﺪهﻫﺎ ﺧﻮردﮔﻲ و ﻓﺮﺳﻮدﮔﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ‪ 9‬ﻣﻮرد‬
‫‪ive‬‬

‫ﺑﻮده و در دو ﮔﺮوه ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪي ﻣﻲﺷﻮد‪[ 8 ].‬‬

‫ﮔﺮوه ‪ :1‬ﻋﻴﻮب ﺳﻄﺤﻲ ‪ -1 :‬ﺧﻮردﮔﻲ ‪2‬ـ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻓﺮم ﭘﻼﺳﺘﻴﻚ ‪3‬ـ ‪4 scoring‬ـ ﺧﺴﺘﮕﻲ ﺳﻄﺤﻲ ‪5‬ـ ﺧﺮاﺑﻴﻬﺎي‬
‫‪ch‬‬

‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺳﻄﺢ دﻧﺪه‬

‫ﮔﺮوه ‪ :2‬ﺷﻜﺴﺘﮕﻲ دﻧﺪه ‪1 :‬ـ ﺧﺴﺘﮕﻲ ‪2‬ـ ﺧﻮردﮔﻲ ﺷﺪﻳﺪ ‪3‬ـ ﺑﺎر اﺿﺎﻓﻲ ‪4‬ـ ﺗﺮك ﺧﻮردﮔﻲ‬
‫‪Ar‬‬

‫ﻋﻮاﻣﻠﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ ارﺗﻌﺎش دﻧﺪه ﻫﺎ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪ :‬ﺿﺮﺑﻪ ﻫﺎي دﻧﺪه ﻫﺎ در آﻏﺎز ﺗﻤﺎس آﻧﻬﺎ ‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮ در ﻧﻴﺮوي‬

‫اﺻﻄﻜﺎك ﻧﺎﺷﻲ از ﻟﻐﺰش دﻧﺪهﻫﺎ ‪ ،‬ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده ﺑﻴﻦ دو دﻧﺪه ‪ ،‬ﺧﺮاﺑﻲ ﻓﻴﻠﻢ روﻏﻦ و ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺳﺨﺘﻲ درﮔﻴﺮي ‪.‬‬

‫ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﻣﻌﻴﺎر ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻋﻴﺐ در ﭼﺮخ دﻧﺪهﻫﺎ وﺟﻮد ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ )ﺑﺎﻧﺪﻫﺎي ﺟﺎﻧﺒﻲ( در ارﺗﻌﺎﺷﺎت اﺳﺖ‪ .‬ﺿﺮاﻳﺐ ﺻﺤﻴﺢ‬

‫ﻳﻚ ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ را ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻜﻬﺎي آن ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪ .‬ﻋﺎﻣﻞ اﻳﺠﺎد ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺷﻜﻞ اﺟﺰاء درﮔﻴﺮ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در‬

‫ﻋﻴﻮﺑﻲ ﻧﻈﻴﺮ ﻧﺎﻫﻢﻣﺤﻮري ﻳﺎ ﻋﻴﺐ در دﻧﺪهﻫﺎ ﻛﻪ دو ﻗﻄﻌﻪ ﺑﺎﻫﻢ در ﺗﻤﺎس ﺑﻮده و ﺑﻪ ﻫﻢ ﻧﻴﺮو وارد ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬دو ﻗﻄﻌﻪ در‬

‫ﻳﻚ ﻧﻘﻄﻪ ﻛﻤﻲ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺷﻜﻞ )ﻟﻬﻴﺪﮔﻲ( ﭘﻴﺪا ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﻣﻘﺪاري از ﻧﻴﺮوي وارد ﺷﺪه ﺑﻪاﻳﻦ ﻃﺮﻳﻖ ﺧﻨﺜﻲ ﺷﻮد‪ .‬در اﻳﻦ‬

‫ﺣﺎﻟﺖ دﻳﺎﮔﺮام ﺗﻨﺶ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻛﺎﻣﻼً ﺳﻴﻨﻮﺳﻲ ﻧﻤﻲﺑﺎﺷﺪ ﺑﻠﻜﻪ در ﻗﺴﻤﺖ ﭘﻴﻚ ﺧﻮد ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺷﻜﻞ ﭘﻴﺪا ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫‪www.SID.ir‬‬
‫اﻧﺠﻤﻦ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ درﻳﺎﻳﻲ اﻳﺮان‬
‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻣﻘﺎﻻت ﻫﺸﺘﻤﻴﻦ ﻫﻤﺎﻳﺶ ﺻﻨﺎﻳﻊ درﻳﺎﻳﻲ‬

‫اﻧﺮژي ذﺧﻴﺮه ﺷﺪه اﺣﺘﻤﺎﻻً در ﻣﺤﺪودهاي از ﻓﺮﻛﺎﻧﺴﻬﺎي ﺑﺎﻧﺪ ﺟﺎﻧﺒﻲ ﻇﺎﻫﺮ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻜﻬﺎي ﺑﺎﻻﺗﺮ‬

‫ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ اﺻﻠﻲ‪ ،‬ﺗﻨﻈﻴﻢ )ﻣﺪوﻟﻪ( ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻄﻮر ﻛﻠﻲ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ دو ﺣﺮﻛﺖ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﺑﺎ داﻣﻨﻪﻫﺎي ﻳﻜﺴﺎن اﻣﺎ ﺑﺎ‬

‫ﻓﺮﻛﺎﻧﺴﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ اﻧﺪﻛﻲ ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻣﺘﻔﺎوﺗﻨﺪ ﺑﻪ ﺟﺴﻤﻲ اﻋﻤﺎل ﺷﻮﻧﺪ ارﺗﻌﺎﺷﺎت ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻛﺮد ﻛﻪ داراي‬

‫ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ﺿﺮﺑﺎن ﺧﺎﺻﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ اﮔﺮ دو ﺣﺮﻛﺖ ﺑﺎ ﻓﺮﻛﺎن س ‪ ω1‬و ‪ ω2‬ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ ‪[ 1 ]:‬‬

‫‪x1 = ACosω1t‬‬ ‫)‪(9‬‬

‫‪x2 = ACosω2t‬‬ ‫)‪(10‬‬

‫ﺣﺮﻛﺖ ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ ﺑﻪاﻳﻦ ﺷﻜﻞ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪:‬‬

‫‪D‬‬
‫‪x = x1 + x2‬‬ ‫)‪(11‬‬

‫‪x = ACosω1t + ACosω2t‬‬

‫⎤ ⎞ ‪⎡⎛ ω + ω ⎞ ⎤ ⎡⎛ ω −ω‬‬
‫⎥ ‪x = 2Acos⎢⎜ 1 2 ⎟t ⎥ cos⎢⎜ 1 2 ⎟t‬‬
‫⎦ ⎠ ‪⎣⎝ 2 ⎠ ⎦ ⎣⎝ 2‬‬
‫‪SI‬‬ ‫)‪(12‬‬

‫)‪(13‬‬
‫‪of‬‬
‫ﻧﻤﻮدار اﻳﻦ ﻣﻨﺤﻨﻲ در ﺷﻜﻞ‪ 7‬ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ‬

‫‪-1‬داﻣﻨﻪ ﺑﻴﻦ ‪ 0‬ﺗﺎ ‪ 2 A‬ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ive‬‬

‫اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪ω1 + ω 2‬‬ ‫‪-2‬ﺣﺮﻛﺖ ﻛﻠﻲ ﻳﻚ ﻣﻮج ﻛﺴﻴﻨﻮﺳﻲ ﺑﺎ ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ‬

‫‪2‬‬

‫ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫‪ω1 − ω2‬‬ ‫‪-3‬اﻟﮕﻮي ﺧﺎﺻﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﭘﺪﻳﺪة ﺿﺮﺑﺎن ﻣﺸﻬﻮر اﺳﺖ داراي ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ﺿﺮﺑﺎن‬
‫‪2‬‬
‫‪ch‬‬

‫ﻳﻚ ﻣﺜﺎل ﻋﺪدي از ﻣﺪوﻻﺳﻴﻮن ‪ %100‬را در ﻧﻈﺮ ﻣﻲﮔﻴﺮﻳﻢ ﻛﻪ در آن‪ ،‬ﻓﺮﻛﺎﻧﺴﻬﺎي ﺑﺎﻧﺪ ﺟﺎﻧﺒﻲ ﻛﺎﻣﻼً ﺑﺎ اﺛﺮات ﭼﺮﺧﺶ‬

‫ﭼﺮخ دﻧﺪه ﻣﺪوﻟﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪:‬‬

‫‪Ar‬‬

‫‪F ١ = 40/4HZ = 2400 RPM‬‬

‫ﺳﺮﻋﺖ ﭼﺮخ دﻧﺪة ﺷﻤﺎره ‪:1‬‬

‫ﺗﻌﺪاد دﻧﺪه ﻫﺎي ﭼﺮخ دﻧﺪة ﺷﻤﺎرة ‪53 :2‬ﻋﺪد‬

‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺳﺮﻋﺖ ﭼﺮخ دﻧﺪة ﺷﻤﺎرة ‪2‬ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ ‪ F2 = 29.1Hz = 1310rpm‬وﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ﺗﻤﺎس دﻧﺪاﻧﻪﻫﺎ ﺑﺮاﺑﺮ ﺧﻮاﻫﺪ‬

‫ﺑﻮد ﺑﺎ‪:‬‬

‫‪Fc = 29 × 40/4 = 53 × 21/9 = 1160 HZ‬‬

‫‪www.SID.ir‬‬
 ‫اﻧﺠﻤﻦ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ درﻳﺎﻳﻲ اﻳﺮان‬
‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻣﻘﺎﻻت ﻫﺸﺘﻤﻴﻦ ﻫﻤﺎﻳﺶ ﺻﻨﺎﻳﻊ درﻳﺎﻳﻲ‬

‫‪ F‬ﺑﺼﻮرت ﺟﻤﻊ ﻳﺎ ﺗﻔﺎﺿﻠﻲ ﺑﺼﻮرت ‪ f1 ± 2 f c , f1 ± f c‬و‪ ...‬ﻇﺎﻫﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺸﺎﺑﻪ‬ ‫‪c‬‬ ‫ﻣﺪوﻻﺳﻴﻮن ﺑﻴﻦ ‪ F 1‬و‬

‫ﻣﺪوﻻﺳﻴﻮن ﺑﻴﻦ ‪ f c‬و ‪ f 2‬ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺪوﻻﺳﻴﻮن ﺑﺎﻧﺪ ﺟﺎﻧﺒﻲ ‪ f c ± f 2‬ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬

‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ اﮔﺮ ﻳﻚ ﻧﻤﻮدار ﻃﻴﻔﻲ ﻣﻮرد ﺗﺤﻠﻴﻞ واﻗﻊ ﺷﻮد ﻛﻪ در آن ﺑﺎﻧﺪﻫﺎي ﺟﺎﻧﺒﻲ داراي ﻓﻮاﺻﻞ ﻣﺴﺎوي از ‪ f 1‬ﺑﺎﺷﻨﺪ‬

‫ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪة وﺟﻮد ﻋﻴﺐ در ﭼﺮخ دﻧﺪة ﺷﻤﺎرة ‪ 1‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ اﮔﺮ ﺑﺎﻧﺪ ﺟﺎﻧﺒﻲ داراي ﻓﻮاﺻﻞ ﻣﺴﺎوي از ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ‬

‫‪ f 2‬ﺑﺎﺷﺪ ﻋﻴﺐ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﭼﺮخ دﻧﺪة ﺷﻤﺎرة ‪ 2‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪) .‬ﺷﻜﻞ ‪( 8‬‬

‫در ﭼﺮخ دﻧﺪه ﻫﺎي ﺑﺪون ﻋﻴﺐ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻌﻤﻮل ‪ 1× RPM‬و ‪ 2× RPM‬ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ درﮔﻴﺮي ﭼﺮﺧﺪﻧﺪهﻫﺎ‬

‫) ‪ ( GMF‬وﺟﻮد دارد‪ .‬ﻣﻌﻤﻮﻻً ‪ GMF‬در اﻃﺮاف ﺧﻮد داراي ﺑﺎﻧﺪﻫﺎي ﺟﺎﻧﺒﻲ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﻛﺎري اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪D‬‬
‫ﻧﺸﺎﻧﺔ ﺑﺎرز ﺳﺎﻳﺶ در دﻧﺪهﻫﺎ ﺗﺤﺮﻳﻚ ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ﻃﺒﻴﻌﻲ ﭼﺮﺧﺪﻧﺪه ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﺑﺎﻧﺪﻫﺎي ﺟﺎﻧﺒﻲ اﻃﺮاف آن ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ‬

‫‪SI‬‬
‫ﻓﺎﺻﻠﻪاي ﺑﺎﻧﺪازة ﺳﺮﻋﺖ ﻛﺎري ﭼﺮﺧﺪﻧﺪة ﺧﺮاب ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺎﻧﺪﻫﺎي ﺟﺎﻧﺒﻲ ﺑﺎ داﻣﻨﺔ ﻧﺴﺒﺘﺎ ً ﺑﺎﻻ در اﻃﺮاف ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ درﮔﻴﺮي ﭼﺮﺧﺪﻧﺪه ) ‪ ( GMF‬اﻏﻠﺐ ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪة ﺧﺮوج از ﻣﺮﻛﺰ‬
‫‪of‬‬
‫ﭼﺮﺧﺪﻧﺪهﻫﺎ‪ ،‬ﺑﻚﻟﺶ ﻳﺎ ﻏﻴﺮ ﻣﻮازي ﺑﻮدن ﺷﻔﺘﻬﺎ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻚﻟﺶ ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ ﻣﻌﻤﻮﻻً ‪ GMF‬و ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ﻃﺒﻴﻌﻲ ﭼﺮﺧﺪﻧﺪه را‬

‫ﺗﺤﺮﻳﻚ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ ﻛﻪ ﻫﺮ دو آﻧﻬﺎ در ‪ 1× RPM‬داراي ﺑﺎﻧﺪﻫﺎي ﺟﺎﻧﺒﻲ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻣﺸﻜﻞ ﺑﻚﻟﺶ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‬
‫‪ive‬‬

‫اﻏﻠﺐ ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﺑﺎر‪ ،‬داﻣﻨﻪﻫﺎي ‪ GMF‬ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﻧﺎﻫﻢﻣﺤﻮري ﭼﺮﺧﺪﻧﺪهﻫﺎ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﻫﻤﻮاره ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻜﻬﺎي ﻣﺮﺗﺒﻪ ‪ 2‬ﻳﺎ‬

‫ﺑﺎﻻﺗﺮ ‪ GMF‬را ﺗﺤﺮﻳﻚ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ ﻧﻴﺰ داراي ﺑﺎﻧﺪﻫﺎي ﺟﺎﻧﺒﻲ در ﺳﺮﻋﺖ ﻛﺎري ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫وﺟﻮد ﻳﻚ دﻧﺪاﻧﺔ ﺷﻜﺴﺘﻪ ﻳﺎ ﺗﺮك دار ﺑﺎﻋﺚ ﺗﻮﻟﻴﺪ داﻣﻨﺔ ﺑﺎﻻﻳﻲ در ‪ 1× RPM‬آن ﭼﺮﺧﺪﻧﺪه ﻣﻲﺷﻮد و ﻋﻼوه ﺑﺮ آن‬
‫‪ch‬‬

‫ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ﻃﺒﻴﻌﻲ ﭼﺮﺧﺪﻧﺪه ) ‪ ( F n‬را در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ داراي ﺑﺎﻧﺪﻫﺎي ﺟﺎﻧﺒﻲ در دور ﻛﺎري اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﺤﺮﻳﻚ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ‬
‫‪Ar‬‬

‫ﻣﺸﻜﻞ ﺑﻪ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻧﺤﻮ ﺗﻮﺳﻂ ﺷﻜﻞ ﻣﻮج در ﺣﻮزة زﻣﺎن ﻗﺎﺑﻞ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺪﻳﻦ ﺻﻮرت ﻛﻪ ﻫﺮ زﻣﺎن دﻧﺪاﻧﻪ ﻣﺸﻜﻞدار‬

‫ﻣﻲﺧﻮاﻫﺪ ﺑﺎ دﻧﺪاﻧﺔ ﭼﺮﺧﺪﻧﺪة ﻣﻘﺎﺑﻞ درﮔﻴﺮ ﺷﻮد‪ ،‬ﻳﻚ ﭘﻴﻚ ﺑﺎ داﻣﻨﺔ زﻳﺎد ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪) .‬ﺷﻜﻞ ‪ ( 9‬ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ‬

‫‪ ( F‬ﻣﺨﺼﻮﺻﺎً ﺑﺮاي ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻋﻴﻮﺑﻲ ﻛﻪ ﻫﻢ در ﭼﺮﺧﺪﻧﺪه و ﻫﻢ در ﭘﻴﺴﺘﻮن در ﺣﻴﻦ‬ ‫) ‪HT‬‬ ‫دﻧﺪاﻧﻪ ﺑﺎ ﺷﻜﻞ ﻫﺎﻧﺘﻴﻨﮓ‬

‫ﺳﺎﺧﺖ و ﻳﺎ ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ ﻧﺎدرﺳﺖ ﺑﻮﺟﻮد ﻣﻲآﻳﺪ ﻣﺆﺛﺮ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺸﻜﻞ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎﻋﺚ ﺑﻮﺟﻮد آﻣﺪن ارﺗﻌﺎﺷﺎت ﺑﺎ داﻣﻨﺔ‬

‫ﻧﺴﺒﺘﺎً زﻳﺎد ﺷﻮد اﻣﺎ از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ در ﻓﺮﻛﺎﻧﺲﻫﺎي ﭘﺎﻳﻴﻦ و اﻛﺜﺮاً ﻛﻮﭼﻜﺘﺮ از ‪ 600 CPM‬اﺗﻔﺎق ﻣﻲاﻓﺘﺪ اﻏﻠﺐ ﺑﻪ آن ﺗﻮﺟﻪ‬

‫ﻧﻤﻲﺷﻮد‪ .‬در ﺟﻔﺖ ﭼﺮخ دﻧﺪهاي ﻛﻪاﻳﻦ ﻣﺸﻜﻞ را دارد ﻣﻌﻤﻮﻻً ًﺻﺪاي ﻏﺮش از ﭼﺮﺧﺪﻧﺪة ﻣﺤﺮك ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫‪www.SID.ir‬‬
‫اﻧﺠﻤﻦ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ درﻳﺎﻳﻲ اﻳﺮان‬
‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻣﻘﺎﻻت ﻫﺸﺘﻤﻴﻦ ﻫﻤﺎﻳﺶ ﺻﻨﺎﻳﻊ درﻳﺎﻳﻲ‬

‫ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ اﺛﺮ زﻣﺎﻧﻲ اﺗﻔﺎق ﻣﻲاﻓﺘﺪ ﻛﻪ دﻧﺪة ﺧﺮاب ﭼﺮﺧﺪﻧﺪه و دﻧﺪة ﺧﺮاب ﭘﻴﺴﺘﻮن ﻫﺮ دو ﺑﺎ ﻫﻢ در ﻳﻚ زﻣﺎن ﺗﻤﺎس‬

‫ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻨﺪ‪) .‬ﺷﻜﻞ ‪( 9‬‬

‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻬﺎي ﺟﺪﻳﺪ در زﻣﻴﻨﻪ ﻧﮕﻬﺪاري و ﺗﻌﻤﻴﺮات )‪(Condition Monitoring‬‬

‫اﻣﺮوزه ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻬﺎي زﻳﺎدي در زﻣﻴﻨﻪ ﻧﮕﻬﺪاري و ﺗﻌﻤﻴﺮات )‪ (C.M‬اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬در زﻣﻴﻨﻪ آﻧﺎﻟﻴﺰ ارﺗﻌﺎﺷﺎت‪،‬‬

‫‪D‬‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از ﺳﻴﺴﺘﻤﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت داﺋﻢ ارﺗﻌﺎﺷﺎت را اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﻛﺮده و ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪ ،‬در ﺣﺎل ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ‬

‫ﻣﻨﻈﻮر ﺳﻨﺴﻮرﻫﺎي ارﺗﻌﺎﺷﻲ ﺑﺼﻮرت داﺋﻢ در ﻗﺴﻤﺘﻬﺎي ﺣﺴﺎس ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺟﺎﺳﺎزي ﻣﻲﺷﻮد و ارﺗﻌﺎﺷﺎت ﺑﻄﻮر ﻣﻤﺘﺪ‬

‫‪SI‬‬
‫اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﺷﺪه و ﺑﻪ اﭘﺮاﺗﻮر ﻧﺸﺎن داده ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪاﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ اﭘﺮاﺗﻮر ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪاﻳﺠﺎد ﻋﻴﺐ در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﭘﻲ ﺑﺒﺮد‪ .‬ﺣﺘﻲ‬

‫ﻣﻲﺗﻮان ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻫﺸﺪار دﻫﻨﺪه را ﻃﺮاﺣﻲ ﻛﺮد ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺤﺾ اﻳﻨﻜﻪ ارﺗﻌﺎﺷﺎت ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﻪ ﺣﺪ اﺧﻄﺎر رﺳﻴﺪ‪ ،‬ﺑﻪ اﭘﺮاﺗﻮر‬
‫‪of‬‬
‫اﻋﻼم ﺧﻄﺮ ﻧﻤﻮده و ﻳﺎ ﺳﻴﺴﺘﻢ را از ﻛﺎر ﺑﻴﺎﻧﺪازد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﻲﺗﻮان اﺟﺰاء اﺻﻠﻲ را ﺑﺼﻮرت داﺋﻢ ﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ‪ CM‬ﻣﺘﺼﻞ‬

‫ﻧﻤﻮد و اﺟﺰاء ﻓﺮﻋﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ را ﺑﺎ ﻛﻤﻚ اﺑﺰارﻫﺎي دﺳﺘﻲ‪ ،‬ﺑﺎزرﺳﻲ ﻧﻤﻮد‪ .‬ﻗﺮار دادن ﻛﺎﺑﻠﻬﺎ و ﺳﻴﻤﻬﺎي ارﺗﺒﺎﻃﻲ روي‬
‫‪ive‬‬

‫دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎي در ﺣﺎل ﻛﺎر‪ ،‬ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﻣﺸﻜﻞ اﻳﻦ روش ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺗﻌﺪادي از ﺷﺮﻛﺘﻬﺎ‪ ،‬ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ارﺗﺒﺎﻃﺎت رادﻳﻮﻳﻲ را در‬

‫اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﺗﻮﺳﻌﻪ دادهاﻧﺪ وﻟﻲ ﺑﺮاي اﻏﻠﺐ ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎ در ﻧﻴﺮوﮔﺎﻫﻬﺎي ﺣﺮارﺗﻲ اﻳﻦ روش ﺑﺎ ﻣﺸﻜﻞ ﻣﻮاﺟﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬در‬
‫‪ch‬‬

‫زﻣﻴﻨﻪ ﻣﺪل ﻛﺮدن ﺳﻴﺴﺘﻤﻬﺎي ﻧﮕﻬﺪاري و ﺗﻌﻤﻴﺮات و ﺑﺨﺼﻮص ﺗﻌﻤﻴﺮات و ﻧﮕﻬﺪاري ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ ﻧﻈﺎرت ﺑﺮ وﺿﻌﻴﺖ‬

‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻬﺎي زﻳﺎدي اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺮوزه از روشﻫﺎي ﻣﻨﻄﻖ ﻓﺎزي ﺑﺮاي ﻣﺪل ﻛﺮدن اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻤﻬﺎ ﺑﻬﺮه ﮔﺮﻓﺘﻪ‬
‫‪Ar‬‬

‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬از ﺟﻤﻠﻪ اﻳﻦ ﻣﻮارد ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ زﻣﺎن ﺑﺎﻗﻴﻤﺎﻧﺪه ‪ (Condition Residual Time) CRT‬ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻳﺎ‬

‫ﻗﻄﻌﻪاي ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻋﻴﺐ در آن اﻳﺠﺎد ﺷﺪه اﺳﺖ] ‪ .[ 9‬ﻣﺪت زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻋﻴﺐ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲﺷﻮد ﺗﺎ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺷﻜﺴﺖ و‬

‫ﻧﺎﺑﻮدي ﻣﻨﺠﺮ ﻣﻲﺷﻮد را زﻣﺎن ﺑﺎﻗﻴﻤﺎﻧﺪه ﻣﻲﻧﺎﻣﻨﺪ‪ .‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ زﻣﺎن ﺑﺎﻗﻴﻤﺎﻧﺪه ﺑﺮاي ﻣﺎ ﺣﺎﺋﺰ اﻫﻤﻴﺖ اﺳﺖ زﻳﺮا ﺑﺎ داﻧﺴﺘﻦ آن‬

‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ از ﻗﻄﻌﻪ ﻣﻌﻴﻮب ﺣﺪاﻛﺜﺮ اﺳﺘﻔﺎده را ﺑﺒﺮﻳﻢ و از ﺗﻌﻮﻳﺾ زود ﻫﻨﮕﺎم آن ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬

‫‪www.SID.ir‬‬
 ‫اﻧﺠﻤﻦ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ درﻳﺎﻳﻲ اﻳﺮان‬
‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻣﻘﺎﻻت ﻫﺸﺘﻤﻴﻦ ﻫﻤﺎﻳﺶ ﺻﻨﺎﻳﻊ درﻳﺎﻳﻲ‬

‫ﻧﺘﻴﺠﻪﮔﻴﺮي‬

‫ﻳﻜﻲ از روﺷﻬﺎي ﻧﻮﻳﻦ ﺑﺮاي ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻋﻴﻮب‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده از آﻧﺎﻟﻴﺰ ارﺗﻌﺎﺷﺎت اﺳﺖ‪ .‬ﻫﺮ ﻳﻚ از ﻋﻴﻮب‪ ،‬در ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ﺧﺎﺻﻲ‬

‫ارﺗﻌﺎش اﻳﺠﺎد ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ و ﭘﺮدازش آﻧﻬﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ ﻋﻴﻮب اﻳﺠﺎد ﺷﺪه در ﺗﺠﻬﻴﺰات را ﺑﺮﻃﺮف ﻧﻤﺎﻳﻴﻢ‪ .‬در‬

‫ﺟﺪول ﺷﻤﺎره ‪ 1‬ﺗﻌﺪادي از ﻋﻴﻮب و ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﻛﺎر ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﻧﺎﺷﻲ از ﺗﻌﻤﻴﺮات‬

‫ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ و از ﺗﺨﺮﻳﺒﻬﺎي ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﻲ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺟﺪول ‪ -1‬ﺗﻌﺪادي از ﻋﻴﻮب و ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ آﻧﻬﺎ‬

‫‪D‬‬
‫ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ‬ ‫ﻋﻠﺖ اﻳﺠﺎد ﻋﻴﺐ‬ ‫ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ‬ ‫ﻋﻠﺖ اﻳﺠﺎد ﻋﻴﺐ‬

‫‪2N‬‬ ‫ﻟﻘﻲ ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ‬ ‫‪N,2N,3N,…,nN‬‬ ‫ﻧﺎﺑﺎﻻﻧﺴﻲ‬

‫‪N,2N,3N,…,nN‬‬

‫‪N,2N,3N,…,nN‬‬
‫آﻳﺮودﻳﻨﺎﻣﻴﻚ‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻧﺘﻘﺎل ﻗﺪرت ﺗﺴﻤﻪاي‬

‫‪SI‬‬ ‫‪N‬‬

‫‪N‬‬
‫ﺧﺮوج از ﻣﺮﻛﺰ روﺗﻮر‬

‫ﺧﻤﻴﺪﮔﻲ ﺷﺎﻓﺖ‬
‫‪of‬‬
‫ﺷﻜﻠﻬﺎ و ﻧﻤﻮدارﻫﺎ‬
‫‪ive‬‬
‫‪ch‬‬

‫ﺷﻜﻞ‪ -2‬ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﺮداري ﻳﻚ ﺳﻴﮕﻨﺎل در ﺣﻮزه زﻣﺎﻧﻲ‬ ‫ﺷﻜﻞ ‪ -1‬ﻃﻴﻒ ﻓﺮﻛﺎﻧﺴﻲ ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت ﻣﺎﺷﻴﻦ‬
‫‪Ar‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪3‬ب‪ -‬ﻧﻤﻮدار آﺑﺸﺎري وﺿﻌﻴﺖ ارﺗﻌﺎﺷﻲ را در ﺣﺎﻟﺖ‬ ‫ﺷﻜﻞ‪ 3‬اﻟﻒ‪ -‬ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻋﻠﺖ ارﺗﻌﺎﺷﺎت در ﻳﻚ ﻛﻤﭙﺮﺳﻮر ﺑﺨﺎر ﺑﺎ‬

‫ﺧﺎﻣﻮش ﺷﺪن ﻣﻮﺗﻮر و ﺗﻮﻗﻒ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده از ﻃﻴﻔﻬﺎي ارﺗﻌﺎﺷﻲ‪ .‬اﺳﭙﻜﺘﺮام ﻓﺮﻛﺎﻧﺴﻲ وﺿﻌﻴﺖ ارﺗﻌﺎﺷﻲ‬

‫را ﺑﺎ ﻛﺎرﻛﺮد ﻣﻮﺗﻮر ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬

‫‪www.SID.ir‬‬
‫اﻧﺠﻤﻦ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ درﻳﺎﻳﻲ اﻳﺮان‬
‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻣﻘﺎﻻت ﻫﺸﺘﻤﻴﻦ ﻫﻤﺎﻳﺶ ﺻﻨﺎﻳﻊ درﻳﺎﻳﻲ‬

‫ﺷﻜﻞ‪ -5‬ﻣﺪارﻫﺎي ﺳﺎﻳﺶ ﺿﺮﺑﻪ و ﺟﻬﺶ‪-‬ﻣﺪارﻫﺎي ﺳﺎﻳﺶ ﻛﺎﻣﻞ و ﺷﺪﻳﺪ‬ ‫ﺷﻜﻞ ‪ -4‬ﻃﻴﻒﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﻧﻮاع ﻟﻘﻲﻫﺎي ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ‬

‫‪D‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ -7‬ﭘﺪﻳﺪه ﺿﺮﺑﺎن‬

‫‪SI‬‬ ‫ﺷﻜﻞ ‪ -6‬ﻃﻴﻒ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺳﺎﻳﺶ روﺗﻮر‬

‫‪of‬‬
‫‪ive‬‬

‫ﺷﻜﻞ‪ -9‬ﻃﻴﻒ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ دﻧﺪاﻧﻪ ﺗﺮﻛﺪار‪ -‬ﺷﻜﺴﺘﻪ‬ ‫ﺷﻜﻞ ‪ -8‬ﻓﺮﻛﺎﻧﺴﻬﺎي ﺑﺎﻧﺪ ﺟﺎﻧﺒﻲ‬

‫ﻣﺮاﺟﻊ‬

‫]‪[1‬ﺳﻴﺎﻣﻚ اﺳﻤﺎﻋﻴﻞ زاده ﺧﺎدم‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ رﺿﺎ ﻧﺴﺮﻳﻦ اﻣﻴﺪ ﺧﻮاه‪ ،‬اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ دروﻳﺰه‪ ،‬ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژيﻫﺎي ﻧﮕﻬﺪاري و ﺗﻌﻤﻴﺮات و آﻧﺎﻟﻴﺰ‬
‫‪ch‬‬

‫ارﺗﻌﺎﺷﻲ ﻣﺎﺷﻴﻦ آﻻت‪ ،‬اﻧﺘﺸﺎرات داﻧﺸﮕﺎه ﮔﻴﻼن‪.1380 ،‬‬

‫‪[2] Heinz P. Bloch, Improving Machinary Reliability, Vol. 1, Gulf Publishing Company,‬‬
‫‪1998.‬‬
‫‪Ar‬‬

‫]‪ [3‬ﻫﻮﻣﻦ ﺗﻤﻴﺰي‪ ،‬وﺣﻴﺪ رﺿﺎﻳﻲ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ اﺳﻤﺎﻋﻴﻞ ﺧﺴﺮوي‪ ،‬ﻋﻴﺐ ﻳﺎﺑﻲ ﻣﺎﺷﻴﻦ آﻻت دوار‪ ،‬ﭘﺮس ﺻﺎﻧﻜﻮ‪1381 ،‬‬
‫‪[4] Mitchell, John S., An Introduction to Machinary Analysis and Monitoring, Mitchell‬‬
‫‪Turbomachinary Consulting, San Juan Capistrano, California (Seminar Textbook).‬‬
‫‪[5]Zierau, S., Machinary Vibration Spectrum Analysis: A Blend of problem Solving and‬‬
‫‪Advancement of Diagnostic Know-How, Petrotech Maintenance Symposium, Amesterdam,‬‬
‫‪Netherlands, April, 1976.‬‬
‫‪[6]Heinz P. Bloch & Fred K. Geitner, Machinary Component Maintenance and Repair, Vol.‬‬
‫‪3, ELSEVIER, 2005‬‬
‫]‪ [7‬ﺳﻴﺎﻣﻚ اﺳﻤﺎﻋﻴﻞ زاده ﺧﺎدم‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ رﺿﺎ ﻧﺴﺮﻳﻦ اﻣﻴﺪ ﺧﻮاه‪ ،‬اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ دروﻳﺰه‪ ،‬ﺑﺎﻻﻧﺲ ﻓﻦﻫﺎي ﮔﺮﻳﺰ از ﻣﺮﻛﺰ و ﻋﻴﺐ ﻳﺎﺑﻲ‬
‫ﻣﺎﺷﻴﻦ آﻻت‪ ،‬اﻧﺘﺸﺎرات داﻧﺸﮕﺎه ﮔﻴﻼن‪.1380 ،‬‬
‫]‪ [8‬ﻋﻠﻲ ﺣﺎج ﺷﻴﺮ ﻣﺤﻤﺪي‪ ،‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻣﻘﺎﻻت اوﻟﻴﻦ ﻛﻨﮕﺮه ﻣﻠﻲ ﻧﮕﻬﺪاري و ﺗﻌﻤﻴﺮات )ﻧﺖ(‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﺻﻨﻌﺘﻲ اﺻﻔﻬﺎن‪ ،‬ﺷﻬﺮﻳﻮر‬
‫‪.1373‬‬
‫‪[9]Yardly, E.D., Condition Monitoring Engineering The Practice, Professonal Engineering‬‬
‫‪Publishing, 2002.‬‬

‫‪www.SID.ir‬‬