Professional Documents
Culture Documents
(Book Keeping is the science of Art of correctly recording in the books of account all those business transaction that result
in transfer of money or montory worth) d'bf| jf df}l›s d'Nodf x:tfGt/0f ;+u ;DjlGwt ;Dk'0f{ Jofj;flos sf/f]jf/x?sf] vftfx?df
z''4 tl/sfn] clen]v /fVg] lj1fg jf snf nfO{ g} n]vfclen]v elgG5 .
(Book Keeping is the art of recording business transaction in a systematic manner) Jofj;flos sf/f]jf/x?sf] Jojl:yt tl/sfn]
clen]v /fVg] snf g} n]vfclen]v xf] . A.H. Rosenkam
n]vfclen]vg / n]vf ljlwkgL Joj:yLt 1fgsf zfvfx? x'g\ h;sf cfˆg} lgod dfGotf / l;4fGtx? 5g\ . snf eGgfn] ;}4fGtLs 1fg
nfO{ Jojxf/df k|of]u ug]{ l;k / IfdtfnfO{ hgfpF5 .
n]vf clen]vg cGtu{t clen]vx? lgoldt :ki6 z'4tf k'j{s / Jojl:yt tl/sfn] /fVGsf] nflu ;}4flGts 1fgsf] cltl/Qm ljz]if l;k /
Ifdtfsf] cfjZos kg]{ ePsfn] n]vf clen]vg nfO{ snf Art klg elgG5 .
लेखा अभिलेखनका उदेश्य वा काययहरु (Objectives or Functions of Book Keeping)
१. भवभिय कारोवारहरुको पभहचान गने( To identify Financial transuction)
n]vfclen]v cGtu{t df}l›s d'No ePsf tyf df}l›s d'Nodf ?kfGt/0f ug{ ;lsg] sf/f]jf/x?sf] dfq clen]v /flvG5 . t;{y
n]vf clen]vgsf] d'Vo pb]Zo ;Dk'0f{ Joj;foLs sf/f]jf/af6 df}l›s d'No ePsf sf/f]jf/x?sf] klxrfg ug{' xf] .
२. व्यवभथित अभिलेख राख्ने (To Keep Systematic record )
n]vf clen]vgsf] d'Vo pb]Zo sf/f]jf/x?sf] lgoldt / Jojl:yt tl/sfn] clen]v /fVg' xf] . ;f] pb]Zo k'/f ug{ o;df
uf]Zj/f ef}r/ / ljleGg k|sf/sf ;xfos vftfx?sf] Jojl:yt tl/sfn] clen]v /fVg]/ sfo{ ul/G5 .
३. कारोवारहरुको वर्गयकरण गननय( To classify Transaction)
समान प्रकृ भतका कारोवारहरुलार्य एउटै थिानमा राख्ने काययलार्य वगीकरण (classification)
िभनन्छ ।व्यावसाभयक कारोवारहरुलार्य समानताको आधारमा भवभिन्न समनहमा भविाजन गने लेखा अभिलेखनको मनखय उदेश्य
हो जसको लाभग भवभिन्न Ledger हरु तयार गररन्छ ।
४. व्यवसाय संचालनको नभतजा पिा लगाउन सहयोग गननय (To help For finding operational result)
sg} lglZr t ;do cjlwsf cfDbfgL, vr{, k'FhL, bfloTj, ;Dklt cflbsf] jf/]df hfgsf/L k|bfg ug{' o;sf] k|d'v pb]Zo xf]
o;n] ;Gt'ng kl/If0f, gfkmf gf]S;fg vftf / jf;nft tof/ ug{ ;xof]u ub'{
5. लेखा अभिलेखनको महत्व वा फार्य दाहरु (Importance or advantage of book keeping)
१. Provides Financial Information भवभतत्य सनचना उपलव्धता
लेखा अभिलेख अन्तगयत भवभिन््न कारोवारहरुको भनयभमत र व्यवभथित तररकाले अभिलेख राभखएको हुन्छ यसवाट
व्यवसायको आम्दानी र भनणयय यसले तसिय । हुन्छनहु प्राप्र जानकारी सम्वभन्ध आदद दाभयत्व ,सम्पभत ,पनज
ुँ ी ,खचय ,
। गराउछ उपलव्ध सनचना भवभिय गनय तजनयमा योजना
२. नाफा नोक्सान पिा लगाउन सहयोग (Helpful for finding profit or loss)
लेखा अभिलेखले कन नै भनश््भचत अवभधको व्यवसाय संचालनको नभतजा operational result पिा लगाउन सहयोग गदयछ
।
३. भवभिय अवथिाको ज्ञान (Knowledge of Financial position)
लेखा अभिलेख अन्तगरत भवभिन्न प्रकारका सम्पभतहरु कन नै िएकाले राभखने अभिलेख आददको आसाभमहरु ,साहुहरु ,
भचतभनश््समय अभवधको भवभिय अवथिाको जानकारी पिा लगाउन सहयोग गदयछ ।
४. गल्ती र छलकपट पभहचान र रोकिाम गनय सहयोग H(elpful preventing errors and frauds)
लेखा अभिलेख अन्तरगत भवभिय कारोवारहरुको दोहोरो लेखा प्रणालीको भसद्धान्त अननशार अभिलेख राभखन्छ । तसिय
लेखा राख्ने क्रममा कन नै गल्ती वा छलकपट िएमा पिा लगाउन र रोकिाम गनयमा सहयोग गदयछ ।
५. करको िार भनधायरण गनयमा सहयोगी (Helpful in determining tax burden)
व्यवसाभयक संगठनले नाफाको भनश््भचत प्रभतशत अंश करको रुपमा सरकारलार्य बनझाउनन पदयछ । लेखा अभिलेखनले कर
िनक्तानी गननय िन्दा पभहले नै आम्दानी र खचयको आधारमा सृजना हुन सक्ने करको िार अग्रीम रुपमा भनधायरण गनय
सहयोग गदयछ ।
लेखा अभिलेख र लेखा भवभधको क्षेत्र (Scope of Book Keeping & Accounting)
१. व्यापाररक संगठनको लाभग लेखा भवभध( Accounting for business organization)
नाफा आजयन गने उदेश्यले थिापना गररएका एकलौटी व्यवसाय आदीलार्य कम्पनी पनुँजी सयनक्त र ,व्यवसाय साझेदारी ,
नोक्सान नाफा लाभग लगाउनको पिा अवथिा भवभिय र नभतजा संचालन संगठनको यथता । िभनन्छ संगठन व्यापाररक
यसले गनय तयार वासलात र भववरण प्रवाह नगद ,खाता सहयोग गदयछ ।
२. गैर व्यापाररक संगठनको लाभग लेखा भवभध (Accounting for Non Trading Organization)
नाफा आजयन गने उदेश्यले निएर सेवा प्रदान गने उदेश्यले थिापना िएका संगठन लार्य गैर नाफा संगठन िभनन्छ । भवभिन््न
प्रकारका क्लवहरु सामाभजक संघ संथिाहरु सामनदाभयक भवद्यालय मठ मभन्दर गनठी चचय आदद गैर व्यापाररक संगठनका उदाहरण
हुनहु यथतो संगठनका प्राप्री तिा िनक्तानी खाता भयभनहरुले लाभग पानयको तयार बासलात ,खाता आम्दानी तिा खचय ,
। गदयछनहु सहयोग
३. सरकारी र गैर सरकारी संगठनको लाभग लेखा भवभध ( Accounting for government and non government
organization)
सरकारले जनतालार्य भवभिन््न क्षेत्रमा गने खचयहरु र खचयहरुको लागी आवश्यक पने राजश््व अभिलेख राख्न र प्रभतवेदन तयार
पानय तिा जनकल्याणकारी काययमा संलग्न सामाजीक संथिाहरुले पभन आफ्नो खचय र आम्दानीको अभिलेख राख्न प्रयोग गदयछनहु
।
४. व्यक्ती र पेशवरहरुको लाभग लेखा भवभध( Accounting for individuals & Professionals)
8fS6/, jlsn, OlGhlgo/, n]vf kl/Ifs h:tf k]zj/ JolQmx?n] / To:tf JoQmL jf6 ;+rfnLt ljleGgu kmd{ sG;n6]G;L
cfbLsf] cfDbfgL / vr{sf] clen]v /fVg tyf ljlQo k|ltj]bg tof/ ug{ o;sf] k|of]u ub{5g\ .
Difference between bool keeping & accounting
Base आधार Book Keeping Accounting
Basic function यसको मनखय कायय भवभिय यसको मनखय कायय अभिलेखहरुको
आधारिनत कायय कारोवारहरुको अभिलेख राखनन हो भवश्लेषण, व्याखया र सम्प्रेषण
गननय हो
Nature of Job कायय यसको कायय भनरन्तर चभलरहने यसको कायय भवश्लेषणत्मक
प्रकृ भत आभन्त्रक प्रकृ भतको हुन्छ । जनन कभनष्ठ प्रकृ भतको हुन्छ र जनन वररष्ठ लेखा
कमयचारीहरु द्धारा सम्पन्न गररन्छ । भवज्ञहरुवाट सम्पन्न गररन्छ
Knowledge & Skill यसमा लेखाशास्त्र सम्वन्धी भवथतृत यसमा लेखा सम्वन्धी पनणय र
ज्ञान भसप ज्ञानको आवश्यकता पदैन भवश्लेषणात्मक ज्ञानको आवश्यकता
पदयछ
Objective उदेश्य यसको मनखय उदेश्य कारोवारको यसको मनखय उदेश्य भवभिय
भनयभमत र व्यवभथित तररकाले भववरणको तयार गरी सनचना
अभिलेख राख्नन हो सम्प्रेषण गननय हो ।