ÇSGB - Atolyetipi

Bism illahirrahm anir rah im
T.C.
ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK BAKANLIĞI
ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK EĞİTİM VE ARAŞTIRMA MERKEZİ
ATÖLYE TİPİ ÜRETİM YAPAN SANAYİ İŞLETMELERİNDE
İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Eğitim Uzmanlığı Tezi
Ekrem ÇAKMAK
Ankara 2014
T.C.
Ekrem ÇAKMAK
Tez Danışmanı
Dr. Ali İhsan Sulak
Ankara 2014
T.C.
Tez Danışmanı: Dr. Ali İhsan Sulak
Tez Jürisi Üyeleri

Adı ve Soyadı İmzası
İsmail Akbıyık ........................................
Doç. Dr. Behçet Gülenç ........................................
Dr. Ali İhsan Sulak ........................................
Dr. Erdem Cam ........................................
Dr. Elif Çelik ........................................
Tez Sınavı Tarihi ..................................
3
T.C.
BAŞKANLIĞINA
Bu belge ile, bu tezdeki bütün bilgilerin akademik kurallara ve etik davranış ilkelerine
uygun olarak toplanıp sunulduğunu beyan ederim. Bu kural ve ilkelerin gereği olarak,
çalışmada bana ait olmayan tüm veri, düşünce ve sonuçları andığımı ve kaynağını
gösterdiğimi ayrıca beyan ederim (……/……/2014).
Ekrem ÇAKMAK
…………………………
4
TEŞEKKÜR
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Araştırma Merkezinde Çalışma ve Sosyal
Güvenlin Eğitim Uzman Yardımcısı olarak çalışmaya başladığım günden beri,
mesleki açıdan yetişmemdeki ve uzmanlık tezi çalışmamı hazırlama
aşamasındaki değerli katkılarından dolayı Merkez Başkanımız Sayın İsmail
AKBIYIK’a, tez danışmanım ve aynı zamanda Merkez Başkan Yardımcımız
Sayın Ali İhsan SULAK’a, çalışmalarım boyunca her ihtiyaç duyduğumda
yanımda olan çok değerli çalışma arkadaşlarıma ve bugüne kadar harcadıkları
emeklerine asla değer biçemeyeceğim anneme, babama ve aileme teşekkür
ederim.
i
Anneme ve Babama…
ii
ÖZET
ÇAKMAK E., “Atölye Tipi Üretim Yapan Sanayi İşletmelerinde İş Sağlığı ve

Güvenliği”, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Çalışma ve Sosyal
Güvenlik Eğitim ve Araştırma Merkezi Başkanlığı, Çalışma ve Sosyal
Güvenlik Eğitim Uzmanlık Tezi, Ankara, 2014
Dünyada sanayileşme ile birlikte gelişen imalat sanayine ve iş sağlığı ve

güvenliğine verilen önem artmış, bu kapsamda işletmelerde iş sağlığı ve
güvenliğinin sağlanması ve sürekli iyileştirilmesi için yasal düzenlemeler ve
standartlar oluşturulmuştur. Ülkemizde de 2012 yılında iş kazalarının ve meslek
hastalıklarının önlenebilmesi için müstakil İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ve
buna bağlı olarak birçok ikincil mevzuat çıkartılmıştır. Önleyici İş Sağlığı ve
Güvenliği yaklaşımı; risk değerlendirmesi, düzenleyici önleyici faaliyetler, acil
durum planları, eğitim ve sürdürülebilirlik esas olarak ele alınabilir. Yine
ülkemizde geçerliliği bulunan TS 18001 İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemi
standardı bu esaslara dayanır.
Bu çalışmada atölye tipi üretim yapan sanayi işletmeleri özelinde yeni

yaklaşım esas alınarak Spiral İş Sağlığı ve Güvenliği Metodu geliştirilmiş, IDEF
diyagramları ile uygulama adımları ortaya konmuştur. Metot, tehlikelerin
sistematik olarak analizi, risk değerlendirmesi, düzenleyici önleyici faaliyetlerin
tespiti ve performans gözetim adımlarından oluşur. Metodun uygulama
aşamasında dört farklı risk değerlendirme yöntemi ve iki farklı performans
gözetimi yöntemi kullanılmış ve bu yöntemler karşılaştırılmıştır.
Anahtar Kelimeler: İş Sağlığı ve Güvenliği Metodu, Risk Değerlendirmesi, Atölye

Tipi İmalat Sanayi
iii
SUMMARY
ÇAKMAK E., “Occupational Health and Safety In The Industrial Enterprises

Which Carries Out Workshop Type Production System”, Ministry of
Labour and Socıal Security, Presidency of Labour and Social Security
Training and Research Center, Labour and Social Security Training
Specıalized Thesis, Ankara, 2014.
The emphasis on occupational health and safety has been increased with
the progress shown in production industry in conjunction with industrialization. In
this manner in order to ensure and improve occupational health and safety, new
regulations and standards are developed. In 2012, in order to prevent
occupational accidents and diseases, independent Occupational Health and
Safety Act and many sub regulations have been enacted in our country.
Preventive approach of Occupational Health and Safety can be based on; risk
assessment, regulatory and preventive activities, contingency plans, training and
sustainability. Additionally, the standard of the TS 18001 Administrative System
of Occupational Health and Safety, which is still in force in our country, is also
based on the basis of these principles.
In this study, grounding on the new approach Spiral Occupational Health

and Safety method has been developed and by the IDEF diagrams
implementation steps have been shown, particularly on the industrial enterprises
which are carrying out workshop type production systems, These
implementation steps include systematic analysis of the model risks,
determination of the regulatory preventive activities and the performance
surveillance. While applying the method, four different risk assessment
procedures and two different performance surveillance procedures were used
and these methods were compared.
Keywords: Occupational Health and Safety Method, Risk Assessment,

Workshop Type Manufacturing Industry
iv
İÇİNDEKİLER
TEŞEKKÜR ..................................................................................................................... i
ÖZET .............................................................................................................................. iii
SUMMARY..................................................................................................................... iv
İÇİNDEKİLER .................................................................................................................. v
SİMGE VE KISALTMALAR ........................................................................................ vii
TABLOLAR LİSTESİ.................................................................................................... viii
ŞEKİLLER LİSTESİ ........................................................................................................ x
1. GİRİŞ VE AMAÇ ...................................................................................................... 1
1.1. ÇALIŞMANIN AMACI ........................................................................................ 1
2. GENEL BİLGİLER .................................................................................................. 6
2.1. İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ ............................................................................ 6
2.1.1. Tanımlar, Kavramlar................................................................................... 6
2.1.2. Dünyada İş Sağlığı ve Güvenliği ............................................................ 13
2.1.3. Türkiye’ de İş Sağlığı ve Güvenliği ........................................................ 17
2.1.4. Dünyada İSG Yönetim Sistemleri ve Standartları ............................... 32
2.1.5. Türkiye’de TS 18001 İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Standardı ..... 35
2.2. RİSK DEĞERLENDİRMESİ ........................................................................... 43
2.2.1. Tanımlar, Kavramlar................................................................................. 47
2.2.2. İş Kazası Sebepleri ve İş Güvenliği Teorileri ....................................... 51
2.2.3. Risk Değerlendirme Yaklaşımı ............................................................... 58
2.2.4. Literatürde Risk Değerlendirme Metodolojileri ..................................... 61
2.3. ATÖLYE TİPİ ÜRETİM YAPAN SANAYİ İŞLETMELERİ .......................... 66
2.3.1. Türkiye’de İmalat Sanayinin Durumu .................................................... 66
v
2.3.2. Üretim Yöntemlerine göre İmalat Sanayi .............................................. 73
2.3.3. Atölye Tipi Üretim Yapan İşletmelerde Risk Faktörleri ....................... 75
3. MATERYAL METOD ............................................................................................ 77
3.1. MATERYAL ...................................................................................................... 77
3.2. METOD ............................................................................................................. 78
3.2.1. İş Sağlığı ve Güvenliği Modeli ................................................................ 78
3.2.2. Risklerin Değerlendirme Yöntemleri ...................................................... 83
3.2.3. İş Sağlığı ve Güvenliği Performans Gözetimi ve Ölçümü ................ 105
4. BULGULAR ......................................................................................................... 111
4.1. İş Sağlığı ve Güvenliği Metodu .................................................................... 111
4.1.1. Tehlike Analizi ......................................................................................... 112
4.1.2. Risk Değerlendirmesi ............................................................................. 120
4.2. Risk Değerlendirme Metodolojileri Değerlendirmesi ve Sonuçları......... 129
4.2.1. Risk Değerlendirme Yöntemlerinin Karşılaştırması .......................... 129
4.2.2. İşletme Geneli Risk Değerlendirme Yöntemleri ................................. 138
4.2.3. Risk Faktörlerine göre Risklerin Değerlendirmesi ............................. 140
4.2.4. İşletme Birimlerine göre Risklerin Değerlendirmesi .......................... 146
4.3. İş Sağlığı ve Güvenliği Performans Gözetimi ........................................... 155
4.3.1. ElmeriSan İş Sağlığı ve Güvenliği Performans Gözetimi Sonuçları . 155
4.3.2. İSG Yönetim Sistemi Derecelendirme Yöntemi Sonuçları ............... 157
5. SONUÇLAR......................................................................................................... 158
6. ÖNERİLER .......................................................................................................... 161
7. KAYNAKLAR ....................................................................................................... 163
8. EKLER ................................................................................................................ 1700
9. ÖZGEÇMİŞ.......................................................................................................... 252
vi
SİMGE VE KISALTMALAR
İSG İş Sağlığı ve Güvenliği

İSGK İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu
UÇÖ Uluslararası Çalışma Örgütü
DSÖ Dünya Sağlık Örgütü
SGK Sosyal Güvenlik Kurumu
KOBİ Küçük ve Orta Ölçekli İşletme
AB Avrupa Birliği
ABD Amerika Birleşik Devletleri
KKD Kişisel Koruyucu Donanım
İSGKATİP İş Sağlığı ve Güvenliği Kayıt ve Takip Programı
İSGİP İş Sağlığı ve Güvenliği Koşullarının İyileştirilmesi Projesi
İSGYS İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemi
HTEA Hata Türleri ve Etkileri Analizi
RD Risk Değerlendirmesi
m. Madde
s. Sayılı
OSGB Ortak Sağlık Güvenlik Birimleri
RÖS Risk Öncelik Skoru
RÖD Risk Önem Derecesi
DÖF Düzenleyici, Önleyici Faaliyetler
IDEF Bütünleşik tanımlama için fonksiyon modelleme (Integrated
Definition for Function Modelling)
vii
TABLOLAR LİSTESİ
Tablo 1: 1994 yılında dünyanın sekiz bölgesinde meydana gelen ölümcül iş
kazaları (100.000 işçide ölüm oranı) (Takala, 1998) ......................................... 15
Tablo 2: 2012 yılı Çalışan Sayısı İstatistikleri (TÜİK, 2012), (SGK, 2012) ........ 21
Tablo 3 : İş Sağlığı ve Güvenliği Mevzuatı Tarihi Gelişimi ................................ 26
Tablo 4: Mevzuat Uyum Programları - Yönetim Sistemleri Karşılaştırması ....... 34
Tablo 5: İş kazası sebep teorilerinin gelişimi süreci (Khanzode, vd., 2012) ...... 52
Tablo 6: Risk değerlendirme metodolojilerinin karşılaştırması (Özkılıç, 2005) .. 62
Tablo 7: Risk Değerlendirme Metodolojileri Çevirisi (Marhavilas, 2011) ........... 65
Tablo 8: 2011 İmalat Sanayi Sektör Verileri (TÜSİAD, 2014) ........................... 68
Tablo 9: İmalat Sanayi İş Kazası İstatistikleri (SGK, 2012) ............................... 70
Tablo 10: Geçici İş Göremezlik İstatistikleri (SGK, 2012) .................................. 72
Tablo 11: Üretim Sistemlerinin karşılaştırılması (Kamrahi vd, 1994: 450-464).. 74
Tablo 12: İş Kazası Sebepleri İstatistikleri (SGK, 2012) .................................... 75
Tablo 13:5x5 Matris RD Riskin olasılığının belirlenmesi ................................... 85
Tablo 14: 5x5 Matris RD Riskin şiddetinin belirlenmesi .................................... 85
Tablo 15: L tipi (5x5) risk skoru derecelendirme matrisi .................................... 86
Tablo 16: L tipi (5x5) RÖS Değeri, Risk Önlem Derecesi ................................. 86
Tablo 17: 3T Risk Değerlendirme Matrisi .......................................................... 90
Tablo 18: 3T Risk değerlendirmesi RÖS-DÖF tablosu ..................................... 91
Tablo 19: Kinney metodunun avantajları ve kısıtları (Moraru, vd., 2011) .......... 93
Tablo 20: Fine-Kinney Olasılık derecelendirme değerleri ................................. 96
Tablo 21: Fine-Kinney Şiddet derecelendirme değerleri ................................... 96
viii
Tablo 22: Fine-Kinney Sıklık derecelendirme değerleri ..................................... 97
Tablo 23: Fine-Kinney Risk değerlendirmesi RÖS-DÖF tablosu....................... 97
Tablo 24: HTEA olasılık derecelendirme değerleri .......................................... 102
Tablo 25: HTEA ağırlık-şiddet derecelendirme değerleri ................................ 103
Tablo 26: HTEA fark edilebilirlik derecelendirme ............................................ 103
Tablo 27: HTEA Risk değerlendirmesi RÖS-DÖF tablosu .............................. 104
Tablo 28: Elmeri yöntemi değerlendirme kriterleri (Laitinen, vd., 2011) ......... 106
Tablo 29: Elmeri-San Gözlem Formu (Laitinen, vd., 2011) ............................. 108
Tablo 30: Tehlike sınıfları tebliği Ek-1'de işletmenin sınıfı............................... 118
Tablo 31: Düzenleyici önleyici faaliyetler tablosu örneği ................................. 125
Tablo 32: 3T Metal Sektörü Risk Değerlendirme Formu Örneği ..................... 130
Tablo 33: 5x5 - L tipi Matris Risk Değerlendirme Formu Örneği ..................... 130
Tablo 34: Fine-Kinney Risk Değerlendirme Formu Örneği ............................. 130
Tablo 35: Hata Türü Etki Analizi Risk Değerlendirme Formu Örneği .............. 130
Tablo 36: Risk faktörü kategorileri ve risk sayıları .......................................... 140
Tablo 37: Birim adları ve birim risk sayıları ..................................................... 146
Tablo 38: Elmeri-San Gözetim Sonuçları ........................................................ 156
ix
ŞEKİLLER LİSTESİ
Şekil 1: 2002-2012 yılları arası SGK İş Kazaları İstatistikleri ............................ 21
Şekil 2: 2002-2012 Yılları Arası Meslek Hastalıkları Sayıları ............................ 22
Şekil 3: 2002- 2012 Yılları Arası İş Kazası ve Meslek Hastalığı Sonucu Toplam
Ölüm Sayıları .................................................................................................... 22
Şekil 4: Ks1, Ks2 ve Ks3 kaza sıklık değerlerinin karşılaştırması ..................... 24
Şekil 5: TS 18001 Yönetim Sistemi Elementleri ................................................ 37
Şekil 6: TS 18001 İSGYS Denetim, Tetkik ve Performans Ölçümleri................ 42
Şekil 7: Günlük hayatta kabul edilebilir risk kavramı ......................................... 49
Şekil 8: İş kazası sebep teorilerinin zamana bağlı değişimi (Fahlbruch, 2002) . 53
Şekil 9: Heinrich'in Domino Teorisi (Heinrich, 1931) ........................................ 54
Şekil 10: Heinrich Piramidi (Heinrich, 1931) ...................................................... 55
Şekil 11: Yeni iş sağlığı ve güvenliği piramidi (Müezzinoğlu, 2007) .................. 58
Şekil 12: Risk değerinin azaltılma mantığı ........................................................ 60
Şekil 13: 2014 Mart ayı İmalat Sektörü Çalışan İstatistikleri (istihdam/1.000) ... 67
Şekil 14: İmalat Sanayi Kapasite Kullanım Oranı (TCMB, 2014) ...................... 69
Şekil 15: Bir üretim sisteminin temel elemanları (Aydemir, 2009) ..................... 73
Şekil 16: IDEF Modeli işlem fonksiyonu kutusu şeması (NIST, 1993)............... 81
Şekil 17: IDEF Diyagramı kutuların tanımlanması (NIST, 1993) ....................... 82
Şekil 18: Kinney risk değerlendirme yöntemi nomogramı ................................. 95
Şekil 19: HTEA uygulama akış-karar şeması (Pillay, Wang, 2003)................. 101
Şekil 20: Spiral İş Sağlığı ve Güvenliği Döngüsü ............................................ 111
Şekil 21: Tehlike analizi ve risk değerlendirmesi IDEF Diyagramı .................. 113
x
Şekil 22: İşletme yerleşim planı....................................................................... 116
Şekil 23: Risk değerlendirmesi işlem basamakları IDEF2 Diyagramı .............. 121
Şekil 24: Yerleşim esasına göre risk dağılımları ............................................. 122
Şekil 25: Bilimsel kategorilere göre risk dağılımları ......................................... 123
Şekil 26: Faaliyet esasına göre risk dağılımları ............................................... 124
Şekil 27: İşletme acil durum - tahliye planı yerleşimi ....................................... 127
Şekil 28: Yangın – Acil Durum Prosedürü ....................................................... 128
Şekil 29: 5x5 L Tipi Matris Risk Değerlendirmesi RÖS Değerleri Dağılımı ..... 131
Şekil 30: 5x5 L Tipi Matris Risk Değerlendirmesi RÖD Değerleri Dağılımı ..... 132
Şekil 31: 5x5 L Tipi Matris Risk Değerlendirmesi RÖD Dağılımı ..................... 132
Şekil 32: 3T Risk Değerlendirmesi RÖS ve RÖD Değerleri Dağılımı .............. 133
Şekil 33: 3T Risk Değerlendirmesi Risk Ödem Derecesi Dağılımı .................. 134
Şekil 34: Fine-Kinney Risk Değerlendirmesi RÖS Değerleri Dağılımı ............. 134
Şekil 35: Fine-Kinney Risk Değerlendirmesi RÖD Değerleri Dağılımı ............ 135
Şekil 36: Fine-Kinney Risk Değerlendirmesi RÖD Dağılımı ............................ 136
Şekil 37: HTEA Risk Değerlendirmesi RÖS Değerleri Dağılımı ...................... 136
Şekil 38: HTEA Risk Değerlendirmesi RÖD Değerleri Dağılımı ...................... 137
Şekil 39: HTEA Risk Değerlendirmesi RÖD Dağılımı ..................................... 137
Şekil 40: Risk Önem Derecesi Değerleri ......................................................... 138
Şekil 41: Artık Risk Önem Derecesi Değerleri................................................. 139
Şekil 42: Risk Önem Derecesi ve Artık Risk Önem Derecesi Değerleri .......... 140
Şekil 43: Risk Faktörlerine Göre RÖD Ortalama Değerleri Dağılımı ............... 141
Şekil 44: Risk Faktörlerine Göre Artık RÖD Ortalama Değerleri Dağılımı ....... 143
xi
Şekil 45: Ortalama RÖD Değerleriyle Ağırlıklandırılmış Risk Faktörü Pareto
Grafiği ............................................................................................................. 144
Şekil 46 : İşletme Birimlerine Göre RÖD Ortalama Değerleri Dağılımı ........... 147
Şekil 47: İşletme Birimlerine Göre Artık RÖD Ortalama Değerleri Dağılımı .... 148
Şekil 48: Ortalama RÖD Değerleriyle Ağırlıklandırılmış İşletme Birimi Riskleri
Pareto Grafiği .................................................................................................. 149
Şekil 49: İşletme Geneli Riskler için Risk Önem Derecesi Değerleri Dağılımı 150
Şekil 50: Alüminyum Enjeksiyon Atölyesi Risk Önem Derecesi Değerleri ...... 152
Şekil 51: Malzeme Kimyasal Depo Alanı Risk Önem Derecesi Değerleri ....... 153
Şekil 52: Torna Freze Matkap Atölyesi Risk Önem Derecesi Değerleri .......... 154
Şekil 53: Şerit Zımpara Atölyesi Risk Önem Derecesi Değerleri ..................... 155
Şekil 54: Elmeri San Gözetim Sonuçları ......................................................... 156
Şekil 55: İSGYS Derecelendirme Sonuçları .................................................... 157
xii
1. GİRİŞ VE AMAÇ
1.1. ÇALIŞMANIN AMACI
İş sağlığı ve güvenliği, günümüz modern toplumlarında insana verilen
değerin göstergesi olarak sürekli gelişmeye açık bir bilim dalı olarak kabul
edilmektedir. İş sağlığı ve güvenliği bilim dalının amacı, çalışanları iş
kazalarından ve meslek hastalıklarından korumak, daha güvenli ve sağlıklı
bir ortamda çalışmalarını sağlamak için teknik, sosyal, hukuki, idari ve
ekonomik alanlarda çalışmalar yürütmektir (Karakulle, 2012:4).
Ülkemizde, iş kazaları ve meslek hastalıkları sonucunda meydana
gelen maddi ve manevi kayıplar ülke ekonomisi açısından oldukça büyük
boyutlara ulaşabilmektedir. İmalat sanayisindeki bilim, sanayi ve teknoloji
alanındaki gelişmelerle beraber çalışma hayatında büyük değişiklikler
yaşanmıştır. Bu değişikliklerle birlikte iş sağlığı ve güvenliğine verilen önem
artmış, iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması ve çalışma şartlarının
iyileştirilmesi için 30 Haziran 2012 tarihinde 28339 sayılı resmi gazetede İş
Sağlığı ve Güvenliği Kanunu yayımlanmıştır. Bu kanun iş sağlığı ve
güvenliğinin uygulama kapsamını genişletmiş, iş kazaları ve meslek
hastalıkları probleminin çözümü için yeni yaklaşımlar ve yaptırımlar
getirmiştir.
Sektör bazında istihdam edilen çalışan sayısı göz önünde
bulundurulduğunda ve üretim yöntemlerine göre işletmeler
sınıflandırıldığında; fabrikasyon ve seri üretime dayalı modern işletmeler ve
ev tipi imalat işletmeleri dışındaki işletmelerin büyük kısmı küçük ve orta
1
ölçekli işletmeler (KOBİ) sınıfında yer alan atölye tipi üretim yapan
işletmelerdir. Atölye tipi üretim yapan sanayi işletmeleri ağır sanayi ve
fabrikasyona geçiş için büyük bilgi ve beceri birikimini bünyesinde barındıran;
torna tesviye atölyeleri, bakım onarım atölyeleri, metal kalıp ve profilcileri,
bakırcıları, dökümcüleri, kaportacıları, dingil ve karoser imalatçıları ve çeşitli
makine imalatçıları örnek olarak verebilir. Bu işletmelerde çalışan sayısının
az, üretim yönteminin karmaşık olmaması işletmede alınacak iş sağlığı ve
güvenliği tedbirlerine hızla uyum sağlanmasını sağlarken işletme
organizasyonunun eksikliği, bilgi ve eğitim eksikliği, ekonomik kısıtlar, yoğun
emek ve makine kullanımı bu tedbirlerin alınmasında engel teşkil etmektedir.
2012 yılında meydana gelen iş kazalarının 13.401’i “makinelerin sebep
olduğu kazalar” olarak iş kazaları sebepleri sıralamasında birinci sırada yer
alır (SGK, 2013). Bu durum makinaların çalışanlara verebileceği zararları
önleme amaçlı koruyucu önlemlerin yeterli seviyede sağlanmadığını ortaya
koyar.
Ülkemizdeki işletmelerin yüzde 99,34’ü Küçük ve Orta Ölçekli
işletmelerden (10-250 arası çalışanı bulunan işletmeler) meydana
gelmektedir (Baybüken, Kütükoğlu, 2012:25). SGK verilerine göre 2012
yılında meydana gelen 74 bin 871 iş kazasının 57 bin 180′i KOBİ'lerde
meydana gelmiştir. KOBİ’lerde meydana gelen iş kazaları, meydana gelen
toplam iş kazası sayısının %76,37’lik kısmını oluşturur (SGK, 2013). Sınırlı
sermaye yapıları, artan rekabet koşulları, kullanılan sanayi teknolojileri,
geleneksel yöntemlerle üretim yapılması, nitelikli çalışan sayısının yetersiz
olması, çalışma standartlarının düşük olması gibi nedenlere bağlı olarak iş
2
sağlığı ve güvenliğine gerekli önem verilmemesi iş kazaları ve meslek
hastalıklarının büyük bir kısmının KOBİ’lerde yaşanmasının sebeplerindendir.
Özellikle öz kaynaklarının yetersizliği, kâr marjlarının düşüklüğü ve iş
kazalarını ve meslek hastalıklarını önleyici tedbirlerin üretim maliyetlerini
arttırması nedenleri ile bu işletmeler iş sağlığı ve güvenliği alanında yatırım
yapmayı öncelik olarak görmemektedir. İş sağlığı ve güvenliği alanında
gelişen teknolojiyi takip edememeleri işletmeler koruyucu tedbirler alma
noktasında bu işletmeleri yetersiz kalmaktadır. Havalandırma, aydınlatma,
ısınma, soğutma gibi olumsuz fiziksel şartlar özellikle küçük ve orta ölçekli
işletmelerde görülmektedir (Güngör, 2008:43).
Faaliyet kollarına göre KOBİ’ler sınıflandırıldığında imalat sanayi, tarım
sektörü dışı istihdamın yüzde 37,7’sini oluşturur (Baybüken, Kütükoğlu,
2012:23). Atölye tipi üretim yapan sanayi işletmelerinin büyük bölümü çalışan
sayısı kriterine göre KOBİ düzeyinde faaliyet göstermektedir. Bu işletmeler
yoğun olarak imalat sanayi işletmeleri olsa da her türlü iş kolunda faaliyet
gösteren büyük işletmelerin ve kuruluşun yapısında bakım, onarım,
paketleme ek birimleri olarak faaliyet gösterebilmektedir. Yine kamu kurum
ve kuruluşlarında ve kamuya bağlı çalışan savunma sanayii işletmelerinde de
atölye tipi üretim yapan işletmeler bulunmaktadır.
İş güvenliği bilincinin işletmedeki verimliliği arttırdığı konusu da
araştırmalarla kanıtlanmış bir gerçektir. İş kazasını önlemek için alınacak
önlemlere ayrılan bütçe, iş kazası sonucunda ödenmesi gerekecek tutardan
kat kat azdır (Uzun, Bütüner, 2010:31). Bu durum önlemenin tazminden de
önemli olduğunu net bir şekilde ortaya koymuştur. Gerekli tedbirlerin alınması
3
durumunda iş kazalarının ve meslek hastalıklarının önlenebileceği veya
azaltılabileceği anlayışı kabul görmüştür. Ancak sorun risklerin nasıl tespit
edileceği ve tedbirlerin nasıl alınacağıdır (Sarıaslan, 1996).
6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nun yayımlanmasıyla
beraber ülkemizde iş sağlığı ve güvenliği konusuna eğilim hızla artmıştır. İş
Güvenliği Uzmanı sayısında da büyük bir artış meydana gelmiştir. Ancak
mevzuatın getirdiği yükümlülüklerin yerine getirilmesi amacıyla yürütülen iş
sağlığı ve güvenliği hizmetlerinde, risk değerlendirmelerinde ve iş güvenliği
yönetim sistemlerinin uygulanmasında büyük aksaklıklar meydana
gelmektedir. Son gelişmeler iş güvenliği kültürünün oluşmasını her ne kadar
hızlandırsa da teorik olarak ortaya konulan iş sağlığı ve güvenliği
yöntemlerinin uygulanabilirliğinin ve uygulama sırasında karşılaşılan
problemlerin araştırılmasına ihtiyaç vardır.
İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nun önleyici yaklaşımının temelini; risk
değerlendirmesi, acil durum planları ve eğitimler oluşturur. Risk
değerlendirmesi, işyerinde, çalışanlara zarar verecek olan etmenlere karşı
yeterli tedbir alınıp alınmadığını ortaya koyan teknik bir yaklaşımdır. Risk
değerlendirmesinde amaç; işyerinde, çalışanların, sağlık ve güvenliklerini
tehdit eden etmenlerin tespit edilmesi, derecelendirilmesi ve önleyici
tedbirlerin belirlenerek çalışma ortamı risklerini kabul edilebilir seviyeye
düşürmektir. 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ve Risk
Değerlendirmesi Yönetmeliği ile işyerlerinde risk değerlendirmesi yapılması
yasal olarak gerekli kılınmıştır.
4
TÜİK 2012 yılı istatistiklerine göre % 99,7’si KOBİ’lerden oluşan
endüstrimizde atölye tipi üretim yapan birçok işletme ve bu işletmelerde
çalışanlar, sektörüne göre farklı tehlikelere maruz kalmaktadır. Bu çalışmada,
atölye tipi üretim yapan sanayi işletmeleri özelinde iş sağlığı ve güvenliğinin
sağlanabilmesi için 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu, ilgili
yönetmelikler, ulusal ve uluslararası iş sağlığı ve güvenliği standartları
çerçevesinde birden fazla risk değerlendirme yöntemi ve iş sağlığı ve
güvenliği gözetim yöntemi uygulamalı olarak incelenmiştir. Araştırmalar ve
uygulamalar çerçevesinde atölye tipi üretim yapan sanayi işletmelerinde iş
kazalarını ve meslek hastalıklarını önlemek, güvenli ve sağlıklı çalışma
ortamları sağlayabilmek için en kolay ve hızlı uygulanabilecek yeni bir iş
sağlığı ve güvenliği modeli geliştirilmiştir.
Geliştirilen iş sağlığı ve güvenliği modelinin risk değerlendirmesi
basamağı dört farklı risk değerlendirme metodu kullanılarak ve performans
gözetimi basamağı iki farklı metod kullanılarak uygulanmıştır.
5
2. GENEL BİLGİLER
2.1. İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ
2.1.1. Tanımlar, Kavramlar
İş Kazası
Kaza kavramı, kasıt olmadan aniden meydana gelen ve arzu
edilmeyen sonuçları olan olay olarak ifade edilir. Standartlarda ise ölüme,
hastalığa, yaralanmaya, hasara veya diğer kayıplara sebep olabilen
istenmeyen olay olarak tanımlanır. Meydana gelen bir olayın iş kazası olup
olmadığı konusu sonuçları ve meydana gelişi incelenerek teknik açıdan iş
kazası ve hukuksal açıdan iş kazası olarak iki ayrı yaklaşımla ele
alınmaktadır (İşler, 2013:4).
İş kazasının ulusal ve uluslararası literatürde birçok farklı tanımı vardır.
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) iş kazasını “önceden planlanmamış, çoğu
zaman yaralanmalara, makina ve teçhizatın zarara uğramasına veya üretimin
bir süre durmasına yol açan olay” olarak tanımlamıştır. Uluslararası Çalışma
Örgütü (UÇÖ) iş kazasını "belirli bir zarar veya yaralanmaya yol açan,
önceden planlanmamış beklenmedik bir olay" şeklinde tanımlamıştır. 6331
sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nda iş kazası “işyerinde veya işin
yürütümü nedeniyle meydana gelen, ölüme sebebiyet veren veya vücut
bütünlüğünü ruhen ya da bedenen özre uğratan olay” olarak tanımlanmıştır
(6331 İSGK., 2012).
6
5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun
13. maddesinde iş kazası olarak kabul edilen durumlar kısıtlamaya giderek
detaylı olarak tanımlanmıştır. Buna göre iş kazası;
 Sigortalının işyerinde bulunduğu sırada,
 İşveren tarafından yürütülmekte olan iş nedeniyle veya görevi
nedeniyle, sigortalı kendi adına ve hesabına bağımsız çalışıyorsa
yürütmekte olduğu iş veya çalışma konusu nedeniyle işyeri dışında,
 Bir işverene bağlı olarak çalışan sigortalının, görevli olarak işyeri
dışında başka bir yere gönderilmesi nedeniyle asıl işini yapmaksızın
geçen zamanlarda,
 Emziren kadın sigortalının, çocuğuna süt vermek için ayrılan
zamanlarda,
 Sigortalıların, işverence sağlanan bir taşıtla işin yapıldığı yere gidiş
gelişi sırasında,
meydana gelen ve sigortalıyı hemen veya sonradan bedenen ya da
ruhen özüre uğratan olaydır (5510 SSGSSK., 2006).
Hukuksal açıdan bir olayın iş kazası olarak tanımlanabilmesi için
olayın kaza ile sonuçlanması, kazayı geçiren kişinin sigortalı olması, kaza ile
sonuç arasında kesin veya dolaylı illiyet bağının bulunması, sonuçları
bakımından çalışanı ruhen veya bedenen özüre uğratması gerekmektedir.
Teknik açıdan iş kazası; kişilere zarar veren olaylar ve bu olaylarla
birlikte işyerindeki makine, tertibat, tesisat veya ekipmana zarar veren olaylar
ile hiçbir zarar vermemesine rağmen işin tamamlanmasına engel teşkil eden
7
olaylar olarak nitelendirilmektedir. Makine ve ekipmana zarar veren veya
faaliyetin aksamasına sebep olan olaylar arıza olarak tanımlanır (Sağlam,
2009:8).
Bu tanımlara bağlı olarak iş kazasının tanımlarını ve genişletilmiş
sınırlarını çizersek; çalışanların işyerinde çalışırken, işe işveren aracıyla veya
talimatıyla gider-gelirken, işyerinde bulunduğu zamanlarda veya iş kanuna
göre çalışma süresinden sayılan sürelerde; çalışanı hemen veya sonradan,
bedenen ya da ruhen özüre uğratan, malda hasar oluşturan, proseste
yavaşlamaya neden olan veya ürün kaybına sebep olan önceden
planlanmamış olaylar olarak tanımlayabiliriz.
İş Güvenliği
İş güvenliği kavramı hukuksal olarak, bir işin meydana getirilmesi
esnasında çalışanların karşılaştığı tehlikelerin ortadan kaldırılması veya
azaltılması konusunda, esas olarak işverene ve dolaylı olarak çalışanlara
getirilen yükümlülüklere ilişkin hukuk kurallarının bütünü şeklinde tanımlanır.
İşyerinde çalışma şartlarının meydana getirdiği, çalışanlara, makine ve
tesislere veya üretime yönelik tehlike, zarar ve aksaklıkların araştırılması ve
önlenmesi bakımından kullanılan araç, gereç ve maddelerin kullanımı ve
varlığından doğabilecek risklere karşı çalışanların korunması ve gerekli
tedbirlerin alınması için yapılan metotlu çalışmaların tümüne “iş güvenliği”
denir (Atay, 2012, Arıkoğlu, 1988:3).
8
Meslek Hastalığı
6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nda meslek hastalığı
“Mesleki risklere maruziyet sonucu ortaya çıkan hastalık” olarak, 5510 sayılı
Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 14. maddesinde
Meslek hastalığı, “sigortalının çalıştığı veya yaptığı işin niteliğinden dolayı
tekrarlanan bir sebeple veya işin yürütüm şartları yüzünden uğradığı geçici
veya sürekli hastalık, bedensel veya ruhsal özürlülük halleridir.” şeklinde
tanımlanmıştır.
“Çalışma Gücü ve Meslekte Kazanma Gücü Kaybı Oranı Tespit
İşlemleri Yönetmeliği”’nin 18 inci maddesine göre meslek hastalıkları 5 grupta
toplanmıştır.
 A Grubu: Kimyasal maddelerle olan meslek hastalıkları,
 B Grubu: Mesleki cilt hastalıkları,
 C Grubu: Pnömokonyozlar ve diğer mesleki solunum sistemi
hastalıkları,
 D Grubu: Mesleki bulaşıcı hastalıklar,
 E Grubu: Fiziki etkenlerle olan meslek hastalıkları.
Bir hastalığın ortaya çıkmasında birden fazla faktör etkili olabilir.
Çalışanın yaptığı işin niteliğinden, çalıştığı ortamdaki risk faktörlerinden veya
işin yürütüm şartlarından meydana gelip gelmediği ortaya konularak
hastalığın işle ilgili hastalık veya meslek hastalığı olup olmadığı
belirlenmektedir.
9
İş Sağlığı
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), günümüz çağdaş sağlık anlayışına göre
sağlığı “hastalık ve sakatlığın olmayışı değil bedensel, ruhsal, sosyal ve
ekonomik yönden tam bir iyilik hali” olarak tanımlanmıştır ve sağlığı doğuştan
kazanılmış bir hak olarak kabul edilmektedir. İş sağlığı ilk olarak 1950 yılı
Uluslararası Çalışma Örgütü (UÇÖ) ve DSÖ ortak uzmanlar komitesi
tarafından “Bütün mesleklerde çalışanların bedensel, ruhsal ve sosyal
yönden iyilik hallerinin en üst düzeyde tutulması, sürdürülmesi ve
geliştirilmesi çalışmalarıdır” şeklinde tanımlanmıştır. (Bilir, 1997)
UÇÖ ve DSÖ Uzmanlar Komitesi 1995 yılı kararlarında iş sağlığı
tanımını; “çalışanların sağlığını ve çalışma kapasitesini koruma ve geliştirme,
çalışma ortamını ve yapılan işi geliştirme ve işyerinde sağlık ve güvenliği
destekleyen yönde iş organizasyonu ve çalışma kültürünü geliştirme” olarak
genişletmiştir (DSÖ, 1995).
İş sağlığı sadece çalışma koşulları sonucu ortaya çıkan iş kazaları ve
meslek hastalıklarını önlemeyi değil;
 Tüm meslek gruplarında çalışanların ruhsal, bedensel, sosyal iyilik
hallerinin en üst düzeyde tutmayı ve devamlılığını sağlamayı,
 Çalışma koşullarına bağlı olarak çalışanların sağlıklarının
bozulmasını engellemeyi,
 Çalışma ortamında bulunması muhtemel her tür kimyasal, fiziksel,
biyolojik, organik, ruhsal ve organizasyona ait risk faktörlerinden
gerekli tedbirleri alarak korunmayı sağlamayı,
10
 Tüm çalışanların fizyolojik ve psikolojik özellikleri göz önünde
bulundurularak uygun bir çalışma ortamı seçimi yapılması ve
çalışma ortamı uyumunun sürdürülebilirliğini sağlamayı,
 Çalışan ile yaptığı iş arasında uyum sağlayarak, optimal verimi
asgari yorgunlukla elde etmeyi ve benzeri amaçları da içerir.
İş Sağlığı ve Güvenliği
İş sağlığı ile iş güvenliği kavramları bir bütünü oluşturur. Hem iş
sağlığının hem de iş güvenliğinin amacı, iş kazaları ile meslek hastalıkları gibi
mesleki tehlikeleri bertaraf ederek çalışanların yaşamlarının ve sağlıklarının
korunmasıdır. İş sağlığı; sağlıklı bir çalışma ortamı öngörürken, iş güvenliği
işçinin yaşamına ve vücut bütünlüğüne yönelik risklerin bertaraf edilmesi için
teknik kuralları ele alır (Bakır, 2012:58-59).
UÇÖ’nün İş Sağlığı ve Güvenliği ve Çalışma Ortamına İlişkin 155
sayılı Sözleşmesi irdelendiğinde iş sağlığı ve güvenliği “yetkili makam veya
makamlarca kanun gücü verilen bütün düzenlemelerle, kamu çalışanları dahil
olmak üzere istihdam edilen bütün kişilerin, işle bağlantısı açısından, sadece
hastalık veya sakatlığın bulunmaması halini değil, aynı zamanda, çalışma
sırasındaki hijyen ve güvenlik ile doğrudan ilişkili olarak sağlığı etkileyen
fiziksel ve zihinsel unsurları dikkate alarak çalışan ve çalışma ortamının
sağlık ve güvenliğinin sağlanması” olarak tanımlanabilir (UÇÖ, 1981).
İş sağlığı ve güvenliği bir bilim dalı olarak “işin yapılması sırasında
çeşitli nedenlerden kaynaklanan, sağlığa ve güvenliğe zarar verebilecek
riskleri ortadan kaldırarak sağlıklı ve güvenli bir çalışma ortamı sağlamak
11
amacıyla yapılan sistemli ve bilimsel çalışmalardır”. İş sağlığı ve güvenliğinin
amacı yalnızca çalışanların değil tüm işletmenin ve üretimin güvenliğinin
beraber düşünülmesi, çalışma ortamının bütünlüğünü ve üretimin sürekliliği
ile verimi arttırmaktır.
İş sağlığı ve güvenliğinin genel amacı çalışana, çalışanın yakınlarına,
ailesine, işyerine ve diğer mercilere gelebilecek yükümlülüklerin azaltılması
ve dolayısıyla, ülke ekonomisine gelebilecek zararları önlemektir (Özkılıç,
2005).
İş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması konusunda birçok kurum, kuruluş
ve kişiler etkileşim içerisindedir. İşyerlerinde işveren ve çalışanlar ve dolaylı
olarak tüm aile fertleri iş sağlığı ve güvenliği açısından etkileşim içindedirler.
İşverenler, hem maddi hem manevi çıkarlarından dolayı, işçiler kaza ve
hastalık durumunda zarara uğradığından ve devlet ise vatandaşa sağlıklı ve
mutlu yaşam sağlama yükümlülüğünden dolayı iş sağlığı ve güvenliği ile
yakından ilgilenmek durumundadır. İşveren gerekli masrafı yaparak,
örgütlenmeyi sağlamak ve teknik önlemleri almak, işçi; iş sağlığı ve güvenliği
disiplinine ve kurallarına uygun çalışma düzenini korumak, devlet ise gerekli
mevzuat düzenlemelerini yapmak, iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması için
gerekli müesseseleri kurmak, denetimi yapmak ve bu üçlü çalışma dengesini
sağlayarak verimli bir çalışma düzeni kurmakla yükümlüdür (Kalkan,
2013:51).
12
2.1.2. Dünyada İş Sağlığı ve Güvenliği
Dünyada iş sağlığı ve güvenliği kavramının temelini 17. yüzyılda
“hastamıza ne iş yaptığını sormak zorundayız” yaklaşımı ile Ramazzini
kurşun ve cıva zehirlenmelerini akademik düzeyde inceleyerek ortaya
koymuştur. Paracellus işyeri hekimliği ile ilgili yazdığı kitabı “Morbis
Metalics”de “her şey zehir olabilir, bu sadece doz meselesidir” yaklaşımıyla
işyerindeki risk faktörlerini ortaya koymuştur. Sir Percivale Pott baca
temizleyicilerinin testis kanserine sebep olduğunu, Hipokrates halsizlik,
kabızlık felçler ve görme bozuklukları gibi bulguların kurşun ile ilişkili
olduğunu ortaya koymuştur. Plini çalışma ortamındaki tehlikeli tozlara karşı
maske gibi kullanılmak üzere başlarına torba geçirmelerini önererek
koruyucu tedbirlere dikkat çekmiştir. Heredot çalışanların verimini ön görerek
yüksek enerjili besinlerle beslenmelerini, çalışan sağlığı ile yapılan iş
arasındaki ilişkiyi ortaya koymuştur (Hayes, 2007:22-23).
İngiltere’de 1804, 1819 ve 1833 yıllarında bu alanda kanuni
düzenlemeler yapılırken İsviçre’de 1840, Fransa’da 1841, Almanya’da 1849
ve ABD’de 1977 yıllarında iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili kanunlar
çıkartılmıştır. Sonraki yıllarda bu ülkelerde yönetmelik, tebliğ, genelge ve
uygulamayı geliştiren düzenlemeler yapılmıştır. İşçilerin korunması
konusunda ortak hareket edebilmek için I. Dünya Savaşı sonrasında Versay
Barış Anlaşması ile 1919 yılında Uluslararası Çalışma Örgütü (UÇÖ)
kurulmuştur. Örgüt II. Dünya Savaşı sonrası iş hukukuna ilişkin sözleşme ve
tavsiye kararlarının oluşmasında etkili olmuş ve 1946 yılında Birleşmiş
13
Milletler ile anlaşma imzalayarak günümüzdeki uluslararası uzmanlık
kuruluşu halini almıştır (Güngör, 2008:43).
İş sağlığı ve güvenliği konusunda UÇÖ tarafından Türkiye’de ve
uluslararası boyutta yürütülen çalışmalarının başında 1981 yılında
yayımlanan “İş Sağlığı ve Güvenliği ve Çalışma Ortamına İlişkin 155 Sayılı
Sözleşmesi” ve 1985 yılında yayımlanan “İş Sağlığı Hizmetlerine İlişkin 161
Sayılı UÇÖ Sözleşmesi” gelmektedir. Bu sözleşmeleri imzalayan üye ülkeler
iş sağlığı ve güvenliği ve çalışma ortamına ilişkin ulusal politika geliştirmesi,
uygulaması ve düzenli olarak hedeflerin denetlenmesini taahhüt etmiştir. 155
Sayılı UÇÖ Sözleşmesi’nde işle ilgili olan, işin yürütümü sırasında ortaya
çıkabilecek kaza ve yaralanmaları, çalışma ortamında bulunan tehlike ve
riskleri mümkün olduğu ölçüde kabul edilebilir seviyeye indirmeyi amaçlar.
161 sayılı UÇÖ Sözleşmesi’nde iş sağlığı hizmetinin oluşturulması ve
hizmetin uygulanması amaçlanır (UÇÖ, 1981).
Dünya Sağlık Örgütü’ne (DSÖ) göre her yıl yaklaşık 11.000.000 yeni
meslek hastalığı ortaya çıkmakta ve bunların 700.000’i ölümle
sonuçlanmaktadır. UÇÖ verilerine göre; dünyada her yıl yaklaşık 250 milyon
çalışan iş kazası, 160 milyon çalışan meslek hastalığı sonucu ortaya çıkan
zararlara maruz kalmaktadır. Ayrıca yaklaşık 1.2 milyon çalışan iş kazaları ve
meslek hastalıkları nedeniyle hayatını kaybetmektedir (ÇSGB, 2012:6).
 Dünya nüfusunun % 15’inin iş kazası veya meslek hastalıklarına uğradığı,
 Tüm ölümlerin % 3,9’unun iş kazası veya meslek hastalığı sonucunda
olduğu,
14
 İşsiz olan işgücünün % 30’unun önceki işleri sırasında iş kazası veya
meslek hastalığı geçirmiş olduğu tahmin edilmektedir (UÇÖ).
Her gün 960.000’den fazla çalışanın iş kazası sonucunda yaralandığı
ve 5.330 çalışanın iş kazası veya meslek hastalığı sonucu hayatını kaybettiği
tahmin edilmektedir. Ölümlü iş kazalarının ve ölümle sonuçlanan meslek
hastalıklarının yarısından fazlası, Asya Pasifik ve Güneydoğu Asya
ülkelerinde meydana gelmektedir (Hämäläinen vd.,2009:125).
Takala’nın 1998 yılında yayınladığı çalışmada 1994 yılında dünya
işgücü yaklaşık 2,7 milyar kişidir. Dünyanın sekiz ana bölgesindeki bazı
ülkelerin ölüm oranları kıyaslanmıştır (Tablo 1) (Takala, 1998:785-798).
Çalışmada dünyada ölüm oranlarının oldukça farklı olduğu görülmüştür.
“Yerleşik Piyasa Ekonomileri” grubunda yer alan ülkelerde bu oranlar 1.4 - 10
arasında değişmektedir.
Tablo 1: 1994 yılında dünyanın sekiz bölgesinde meydana gelen ölümcül iş kazaları (100.000
işçide ölüm oranı) (Takala, 1998)
Bölge Ölüm Oranı Ölü Sayısı
Yerleşik Piyasa Ekonomileri 5.3 19700
Avrupa’nın Eski Sosyalist Ekonomileri 11.1 15600
Hindistan 11.0 36700
Çin 11.1 68200
Asya’nın geri kalanı ve Adalar 23.1 80600
Alt Sahra Afrikası 21.1 45900
Latin Amerika ve Karaipler 13.5 26400
Orta Doğu 22.5 41800
DÜNYA 14.0 334900
15
Küreselleşmenin iş sağlığı ve güvenliği açısından gelişmiş ve
gelişmekte olan ülkelere etkisi farklı boyutlardadır(Rantanen, 2010: 167-172).
Ölümlü iş kazası oranı gelişmiş ülkelerde düşükken (Avrupa, Amerika vb.),
bu oranın gelişmekte olan ülkelerde yüksek olduğu görülmektedir (Karadeniz,
2012:23).
İSG açısından sosyal güvence kapsamında çalışan nüfus oranı
azaldıkça ölümlü iş kazalarının sayısı artar, insani gelişmişlik endeksi düşük
olan ülkelerde ölümlü iş kazası sayısı yükselmektedir (Karadeniz, 2012:22).
Her ülkede eşit sayıda çalışan işçi bulunmadığından ülkeleri
kaydedilen iş kazası sayıları üzerinden değerlendirmek anlamsızdır. Avrupa
Topluluğu İstatistik Ofisi’nin (Eurostat, 2014) yayınladığı istatistikler ve
Türkiye’de SGK istatistik yıllığı verilerine göre hesaplanan 100 bin işçide
ölümlü iş kazası oranı 2007 yılında 12.3 iken, AB-15 ortalaması 2.1’dir ve
Portekiz’de 6.3, Almanya’da 1.8, Fransa’da 2.2, Norveç’te ise 1.0 olarak
hesaplanmaktadır (ÇSGB, 2012:36).
Ceylan’ın, Türkiye ve gelişmiş ülkelerdeki iş kazaları üzerine yaptığı
çalışmada; Türkiye ölümlü kaza sıklığı açısından, 15 Avrupa Birliği (AB) ülke
ortalamasının 7 katından daha fazla bir kaza sıklığına sahip olduğunu,
incelenen 10 ülke arasında, ölümlü kaza sıklığında Türkiye’nin Rusya ve,
Hindistan’ın ardından en yüksek sıklığa sahip ülke olduğunu, yine aynı
çalışmada Türkiye’de iş göremezlik kaza sıklığı açısından, incelenen 4 ülke
arasında, en yüksek sıklığa sahip ülke olduğunu, bu değerin, Almanya ve
16
Finlandiya gibi iş güvenliğine çok önem veren ülkelerden 10 kat daha fazla
olduğunu ortaya koymuştur (Ceylan, 2011c:23).
Türkiye’deki resmi iş kazası ve meslek hastalıkları istatistikleri ile AB
ülkelerindeki istatistikler kıyaslandığında ülkemizde İş Sağlığı ve Güvenliği
için ciddi tedbirlerin alınması bir zorunluluktur. Ancak Eurostat verilerinde
2009 yılı sonrası iş kazası, iş göremezlik ve iş kazası sonucu ölüm
istatistiklerinin düzenli tutulmamış ve yayınlanmamış olması ve ülkemizde
özellikle son yıllarda İSG alanında atılan adımlar ve mevzuat değişiklikleri ile
beraber değerlendirildiğinde mevcut veriler günümüzde Türkiye ile AB
ülkelerine göre durumunu net olarak ortaya koymak için yeterli değildir.
2.1.3. Türkiye’ de İş Sağlığı ve Güvenliği
2.1.3.1. Uluslararası Anlaşmalar, Ulusal Düzenlemeler
Sağlıklı ve güvenli bir ortamda çalışmak tüm dünya çalışanları için
temel insani haklardan biri olduğu “Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Evrensel
Beyannamesi”, “Avrupa Sosyal Şartı”, “Birleşmiş Milletler Ekonomik, Sosyal
ve Kültürel Haklar Antlaşması” gibi birçok evrensel belgede
vurgulanmaktadır. Bu belgelere uluslararası anlaşmalarla taraf ülkemiz için
de çalışma hayatının temel insani hak ve değerleri olarak ifade
edebileceğimiz; çalışanların adil ve uygun çalışma koşullarına sahip olması
ve iş sağlığının ve güvenliğinin sağlanıyor olması hükmü bulunmaktadır.
(TBMM, 2014:18-20)
17
T.C. Anayasa’sı 50. maddesinde; “Kimse, yaşına, cinsiyetine ve
gücüne uymayan işlerde çalıştırılamaz. Küçükler ve kadınlar ile bedeni ve
ruhi yetersizliği olanlar çalışma şartları bakımından özel olarak korunurlar.
Dinlenmek, çalışanların hakkıdır. Ücretli hafta ve bayram tatili ile ücretli yıllık
izin hakları ve şartları kanunla düzenlenir.” ifadesi ve 60.maddesinde
“Herkes, sosyal güvenlik hakkına sahiptir. Devlet, bu güvenliği sağlayacak
gerekli tedbirleri alır ve teşkilatı kurar.” ifadesi yer almaktadır (Anayasa,
1982). Bu ifadeler ışığında sosyal devlet olmanın gereği olarak çalışanların
özel durumları da göz önünde bulundurularak iş sağlığı ve güvenliği önlemleri
/ politikaları uygulanır.
Türkiye 07.01.2004 tarih 5038 sayılı Kanun ile Uluslararası Çalışma
Örgütü’ nün İş Sağlığı ve Güvenliği ve Çalışma Ortamına İlişkin 155 Sayılı
UÇÖ Sözleşmesi’ni, aynı tarih 5039 s. Kanun ile İş Sağlığı Hizmetlerine
İlişkin 161 Sayılı UÇÖ Sözleşmesi’ni kabul etmiştir.
Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Konseyi ülkemizde İSG alanında ülke
genelinde iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili politika ve stratejilerin belirlenmesi
için tavsiyelerde bulunmak üzere kurulmuştur (RG:28550, 2013). İş Sağlığı
ve Güvenliği Konseyi “T.C. Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Politika Belgesi
2006-2008” yayımlayarak Avrupa Birliği’nin Çerçeve Direktifi ile UÇÖ’nün
155 ve 161 sayılı Sözleşmeleri gereği 2006-2008 yılları arasında politik
olarak iş sağlığı ve güvenliğine ilişkin düzenlemelerin bütün çalışanları
kapsayacağı AB normlarına uygun bir İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu
çıkarılması, bütün işyerlerinde İSG hizmet birimlerinin etkin hale getirilmesi
ve yaygınlaştırılması sayesinde iş kazalarının %20 oranında azaltılmasını,
18
meslek hastalıkları tanı sisteminin geliştirilmesini ve kamu eliyle yürütülen
İSG teknik hizmetlerinin %20 arttırılmasını hedeflemiştir (ÇSGB Politika
Belgesi, 2014). Geçmiş süreç değerlendirildiğinde konsey belirlenen
dönemde hedeflerine tam olarak ulaşamamıştır.
2009-2013 Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Konseyi’nde İSG kanununun
yürürlüğe girmesi ve ilgili mevzuat çalışmalarının tamamlanması, yeni
mevzuatın uygulanması amacıyla tarafların ve kamuoyunun bilgilendirilmesi,
iş kazası oranının %20 azaltılması, sunulan İSG laboratuvar hizmetlerinin
ulaştığı sayının %20 arttırılması, konsey üyesi kurum ve kuruluşların
yürürlükteki İSG proje, eğitim ve tanıtım faaliyetlerinin %20 arttırılması
hedeflenmiştir (ÇSGB Politika Belgesi, 2014). Süreç değerlendirildiğinde
6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu yayımlanması ve sonrasında 81
ilde yürütülen bilinçlendirme faaliyetleri sayesinde belirlenen dönemde iş
kazası ve meslek hastalıkları vakası istatistikleri dışında konseyin belirlediği
hedeflerine yaklaştığı söylenebilir.
2.1.3.2. Türkiye’de İş Sağlığı ve Güvenliği İstatistikleri
Ülkemizde İSG ile ilgili istatistikleri değerlendirirken, işveren sayısı,
çalışan sayısı, iş kazası ve meslek hastalığı sayısı ve iş kazası sonucu ölüm
sayıları ve işletmelerin sektörel dağılımları göz önünde bulundurulur. Bundan
dolayı SGK istatistik yıllıkları, TÜİK istatistikleri ve Sanayi Odaları’nın
yayımladığı istatistikler birlikte değerlendirilir.
Ülkemizde Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) istatistiklerine göre; 2009
yılında Türkiye’de 1.170.248 işyerinde toplam 8.802.989 çalışan istihdam
19
edilmekte olduğu, bu çalışanların toplam 72.963 iş kazası ve 539 meslek
hastalığı geçirdiği ve iş kazaları ve meslek hastalıkları sonucu 866 ölümle
sonuçlandığı ortaya konulmuştur (SGK, 2009).
 Sigortalı çalıştıran işletmelerin; % 85,4’ü 1-9 arası sigortalı
çalıştırmakta ve %1,6’sı 50-249 sigortalı çalıştırmaktadır.
 Bunun yanı sıra çalışanların; % 62’si 1-49 işçi çalıştıran
işyerlerinde, %21,8’i ise 50-249 işçi çalıştıran işyerlerinde istihdam
edilmektedir.
 Sonuç olarak; işyerlerinin %99,7’si KOBİ’lerden oluşmakta (1-249
işçi) ve çalışanların %83,8’i ise KOBİ’lerde istihdam edilmektedir.
SGK’nın yayımladığı istatistik yıllığına göre 2012 yılında ülkemizde
1.554.407 işyerinde toplam 12.615.267 çalışan istihdam edilmektedir, Bu
çalışanların 74.871’si iş kazası geçirmiş, iş kazaları sonucu 2.036 ve meslek
hastalıkları sonucu 173 kişi olmak üzere toplam 2.209 kişi sürekli iş göremez
hale gelmiştir. İş kazalarında 744 çalışan hayatını kaybetmiştir. (SGK, 2012)
 Sigortalı çalıştıran işletmelerin; % 85,3’ü 1-9 arası sigortalı
çalıştırmakta ve %1,8’i 50-249 sigortalı çalıştırmaktadır.
 Bunun yanı sıra çalışanların; % 59,5’i 1-49 işçi çalıştıran
işyerlerinde, %22,5’i ise 50-249 işçi çalıştıran işyerlerinde istihdam
edilmektedir.
 Sonuç olarak; işyerlerinin %99,7’si KOBİ’lerden oluşmakta (1-249
işçi) ve çalışanların %82’si ise KOBİ’lerde istihdam edilmektedir.
(TÜİK, 2012)
20
İşletme büyüklükleri referans alınarak SGK 2012 İş Kazası istatistikleri
ve TÜİK 2012 Çalışan Sayısı İstatistikleri Tablo 2’de karşılaştırılmıştır.
Tablo 2: 2012 yılı Çalışan Sayısı İstatistikleri (TÜİK, 2012), (SGK, 2012)
İşyeri Büyüklüğü İşyeri Sayısı* İşçi Sayısı İş Kazası Sayısı
1- 9 1.326.102 3.629.666 26.119

(%85,3) (%28,8) (%34.9)
10- 49 195.775 3.870.969 15.411
(%12,6) (%30,7) (%20.6)
50 - 249 28.287 2.832.846 15.650
(%1,8) (%22,5) (%20.9)
250 + 4.243 2.281.786 17.691
(%0,3) (%18,0) (%23.6)
Toplam 1.554.407 12.615.267 74.871
Türkiye’de 2002-2012 yılları arasında meydana gelen iş kazaları,
meslek hastalığı ve ölümle sonuçlanan iş kazası ve meslek hastalığı
istatistikleri Şekil 1,2 ve 3’de yer almaktadır.
Şekil 1: 2002-2012 yılları arası SGK İş Kazaları İstatistikleri
21
Şekil 2: 2002-2012 Yılları Arası Meslek Hastalıkları Sayıları
Şekil 3: 2002- 2012 Yılları Arası İş Kazası ve Meslek Hastalığı Sonucu Toplam Ölüm Sayıları
Çalışan sayısının, çalışılan saatler toplamının her işletmede hatta
aynı veya benzer işletmelerin değişik birimlerinde farklı olmasından dolayı,
sadece kaza sayısının bilinmesi iş kazalarının değerlendirmesinde tam bir
anlam ifade etmemektedir.
22
Bundan dolayı kazaya uğrayan çalışan sayısının çalışan grup içindeki
oranlarla çeşitli kıyaslama ölçüleri kullanılmaktadır. Kıyaslama ölçülerinden
dünyaca kabul görmüş olanı Avrupa Topluluğu İstatistik Ofisi’nin yayınladığı
istatistiklerde ve literatürde kullanıldığı üzere 100.000 / 200.000 / 1.000.000
çalışan başına hesaplanmaktadır.
İş kazası sayısı için hesaplanan genel kaza sıklık değeri (KS1): bir
yılda 1.000.000 çalışan başına düşen iş kazası sayısı olarak
hesaplanmaktadır.
KS1 = Kaza Sayısı * 1.000.000 / Çalışan İşçi Sayısı
İş kazası sonucu sürekli iş göremezlik sayısı için hesaplanan
kaza sıklık değeri(KS2): bir yılda 1.000.000 çalışan başına düşen sürekli iş
göremezlik sayısı olarak hesaplanmaktadır.
KS2 = Sürekli İş Göremezlik Sayısı * 1.000.000 / Çalışan İşçi Sayısı
İş kazası sonucu ölüm sayısı için hesaplanan kaza sıklık değeri
(KS3): bir yılda 1000000 çalışan başına düşen ölüm sayısı olarak
hesaplanmaktadır.
KS3 = İş Kazası Ölüm Sayısı * 1.000.000 / Çalışan İşçi Sayısı
1970 yılından günümüze KS1, KS2 ve grafiksel karşılaştırma kolaylığı
için 0,1 düzeltme katsayısıyla KS3 kaza sıklık değerleri hesaplanarak Şekil 4
oluşturulmuştur.
23
Şekil 4: Ks1, Ks2 ve Ks3 kaza sıklık değerlerinin karşılaştırması
SGK verilerine göre toplam iş kazası sayıları 1970 yılından günümüze
sayısal ve oransal olarak azalmaktadır. Ölümlü iş kazası sayıları ve iş kazası
sonucu sürekli iş göremezlik sayıları azalma eğilimi göstermekle birlikte
dalgalı bir seyir izlemektedir.
İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nun yayımlanmasıyla beraber
ülkemizde bu konuya eğilim hızla artmıştır. İş Güvenliği Uzmanı, İşyeri
Hekimi, Ortak Sağlık ve Güvenlik Birimi sayısında büyük bir artış meydana
gelmiştir. Mevzuatın getirdiği yükümlülüklerin yerine getirilmesi amacıyla
yürütülen iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinde ve düzenlenen risk
değerlendirmelerinde ve uygulamada da iş güvenliği yönetim sistemlerinin
oluşturulmasında büyük aksaklıklar mevcuttur. Bunun en büyük göstergesi, iş
kazası istatistikleri ve ölümlü iş kazalarının devam etmesidir. Son gelişmeler
iş güvenliği kültürünün ve algısının oluşmasında her ne kadar güzel bir
gelişme olsa da uygulamada nitelikli ve uygulanabilir araştırmaların,
yayınların yeterli seviyede olmaması da problem oluşturmaktadır.
24
Toplumlarda iş sağlığı ve güvenliğinin gerçek anlamıyla
oluşturulabilmesi için o toplumlarda önce iş sağlığı ve güvenliği bilincinin
oluşması gereklidir. Uluslararası Anlaşmalarda, Anayasa’da, kanunlarda ve
tüm iş güvenliği mevzuatlarında getirilen hukuki güvence mekanizmaları ne
kadar iyi düzenlenmiş olurlarsa olsunlar, ilgili tüm kurum, kuruluş, çevre ve
kişiler bu güvenceleri korumak ve işletmek konusunda yeterli bir bilinci
oluşturamamışsa, kâğıt üzerindeki temenniler olmaktan öteye geçmeyecektir
(Alpsoy, 2003:69).
2.1.3.3. İş Sağlığı ve Güvenliği Mevzuat Tarihçesi
Osmanlı Devletinde 1865 yılında çıkarılan ilk yasal belge Dilaver Paşa
Nizamnamesi kömür madeni işçilerinin çalışma, dinlenme ve tatil sürelerinde
düzenleme yaparak zorunlu çalışmayı altı aya düşürmüştür. Maadin
Nizamnamesi tazminattan sonra çıkarılan ve “kazaya maruz kalanlara veya
ailesine mahkeme tarafından hükmedilecek tazminat işveren tarafından
ödenir” hükmü ve hekim bulundurma, çalışma ve dinlenme zamanı ve
koruyucu hükümler ile işverene bazı yükümlülükler getirmiştir (MMO, 2011:8).
Cumhuriyet döneminde çıkarılan ilk iş yasası 1936 yılında 3008 sayılı
İş Kanunudur. İş Kanunu, 1967, 1971 ve en son 2003 yılında değişerek
günümüzde devlet, işçi ve işveren arasında iş hukukunu düzenleyen 4857
sayılı İş Kanunu yayımlanmıştır. Bu kanunda 77-81 maddeler arasında
sadece 5 madde ile iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili hususlar
düzenlenmekteydi. 2012 yılı haziran ayında 6331 sayılı İş Sağlığı ve
25
Güvenliği Kanunu yayımlanarak günümüzdeki müstakil iş sağlığı ve güvenliği
mevzuatı çıkarılmış, yönetmelik, tebliğ, yönerge vb. ikincil mevzuat ile bazı
istisnalar dışında tüm çalışanlar iş sağlığı ve güvenliği mevzuatı kapsamına
alınmış, çalışan ve işveren hukuki sorumlulukları detaylı ortaya konulmuştur.
İş sağlığı ve güvenliği mevzuatı tarihçesi tablo 3’te kronolojik olarak
gösterilmiştir (MMO, 2011:9-16).
Tablo 3 : İş Sağlığı ve Güvenliği Mevzuatı Tarihi Gelişimi
YIL Yapılan Mevzuat Düzenlemesi
1865 Dilaver Paşa Nizamnamesi (Çalışma, dinlenme ve tatil)
1869 Maadin Nizamnamesi ( Hekim bulundurma, Bildirim, çalışma ve dinlenme
zamanı, eczane bulundurma ve Korucu Önlemler)
1921 114 Sayılı “Zonguldak ve Ereğli Havzası Fahmiyesinde Mevcut Kömür
Tozlarının Amale Menafii Umumiyesine Füruhtuna”
1921 151 Sayılı “Ereğli Havzai Fahmiyesi Maden Amelesinin Hukukuna Müteallik
(8 saat ile sınırlandırılmış, Cezai Hükümlülükler getirilmiştir)
1924 394 Sayılı Hafta Tatili Yasası
1926 818 Sayılı Borçlar Kanunu (Hukuki Sorumlulukları)
1930 1593 Sayılı Umumi Hıfzıssıhha Yasası (Çocuk ve kadın işçilerin korunması)
1930 1580 Sayılı Belediyeler Yasası(Teknik kontrol yapma , sağlık denetimi yapma)
1936 3008 sayılı İş Yasası(İşçi ve işveren ilişkilerine kapsamlı olarak ilk müdahale)
1950 174 sayılı Kanun (Denetim Yapmak)
1967 931 sayılı İş Yasası (Anayasa Mahkemesi İptal etti)
1971 1475 Sayılı İş Kanunu (İSG açısından kapsamlı düzenlemeler)
2003 4857 Sayılı İş Kanunu ( AB Normları)
2012 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu
26
2.1.3.4. Türkiye’ de İş Sağlığı ve Güvenliği ile İlgili Mevzuat
Türkiye’de 2012 yılının haziran ayına kadar İş sağlığı ve güvenliği ile
ilgili ayrı bir kanunun bulunmayışı dolayısıyla, İSG ile ilgili genel önleyici
düzenlemeler, sorumluluklar ve yükümlülüklere ilişkin İş Kanunu'na; iş kazası
ve meslek hastalığının yasal tanımına ilişkin Sosyal Sigortalar ve Genel
Sağlık Sigortası Kanunu'na; hastalık ve kaza sonrası maddi tazminatlara
ilişkin Borçlar Kanunu'na; cezai sorumluluklara ilişkin de Türk Ceza
Kanunu'na başvurulması gerekmekteydi (Hökelek, 2012).
6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu Tasarısı, 20.06.2012
tarihinde TBMM Genel Kurulu’nda kabul edilerek yasalaşmış, 30 Haziran
2012 tarih ve 28339 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanarak yürürlüğe
girmiştir. Kanunun amacı; işyerlerinde iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması,
mevcut sağlık ve güvenlik şartlarının iyileştirilmesi için, işveren ve
çalışanların görev, yetki, sorumluluk, hak ve yükümlülüklerini düzenlemektir
(6331 İSGK., 2012).
6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ile İSG’nin kapsamında ve
uygulanmasında çok sayıda değişiklik yapılmıştır. Bu değişikliklerin temelini
“önleyici yaklaşım” ve “sürekli iyileştirme” prensibi oluşturmaktadır. Önleyici
yaklaşım, eğitim ve bilgilendirme ile çalışanın bilinç seviyesini arttırma; risk
değerlendirmesi ile tehlikeleri tespit etme ve bertaraf etme; çalışanların aktif
katılımı için çalışanların görüşlerinin alınması ve alınan tedbirlerin yetersiz
olduğu durumlarda çalışmaktan kaçınma, yetkili makama başvurma
haklarının kısıtlanmaması ve acil durum eylem ve tahliye planları ile
27
muhtemel kazaların zararlarını minimuma indirmesidir. Sürekli iyileştirme,
İSG eğitim ve talimatlarının, risk değerlendirmelerinin, acil durum ve tahliye
eylem planlarının çalışan sayısına ve işyeri tehlike sınıflarına bağlı olarak
periyodik olarak tekrarlanmasını öngörmektedir (TBMM, 2014:18-20).
İşveren, iş sağlığı ve güvenliği yönünden risk değerlendirmesi yapmak
veya yaptırmakla yükümlüdür. Bu yükümlülüğü yerine getirecek risk
değerlendirme ekibinin kurulması ve bu ekibe gerekli kolaylıkların
sağlanması, kontrol, ölçüm ve araştırmaların yaptırılması zorunludur (6331
İSGK., 2012).
Çalışanlara: iş sağlığı ve güvenliği eğitimlerinin periyodik olarak
verilmesi, bilgilendirmelerin yapılması, güvenlik bilincinin oluşturulması, iş
güvenliği uzmanı, işyeri hekimi, diğer sağlık personeli ve destek personeli
gibi İSG alanında uzman personellerin istihdamı ve çalışanların da katılımları
sağlanarak; iş sağlığı ve güvenliğinin işyerinin bütününde benimsetilmesi ve
uygulanması sağlanacaktır.
İSG alanındaki önemli bir diğer değişiklik çalışan sayısını
gözetmeksizin tüm çalışanları kapsayacak düzenlemeler yapılmasıdır. 4857
sayılı İş Kanunu’nda ki İSG ile ilgili maddeler kaldırılarak elliden fazla çalışan,
sanayiden sayılan işyeri vb. ayrımlar yürürlükten kaldırılmıştır. 6331 sayılı
İSG Kanunu tek bir çalışanın bulunduğu işyerinde gerekli tedbirlerin
alınmasını, gerekli iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin sağlanmasını
öngörmektedir (TBMM, 2014:19-21).
28
6331 sayılı İSG Kanunu’nun yayınlanmasıyla iş sağlığı ve güvenliği
mevzuatının kapsamı genişletilerek “en az elli işçi çalıştıran sanayiden
sayılan işyerleri” sınırının ortadan kaldırılması sonucu; mikro ölçekli (1-10
çalışan) işyerlerinin iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin maliyetlerini
karşılamada güçlük çekeceklerinden dolayı, mikro ölçekli işletmelere devlet
desteği getirilmiştir. Şöyle ki; kamu kurum ve kuruluşları hariç, 10’dan az
çalışanı olan, çok tehlikeli ve tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinin, iş sağlığı ve
güvenliği hizmetlerinin yerine getirilmesine yönelik giderleri, Sosyal Güvenlik
Kurumu tarafından finanse edilecektir (RG:28861, 2013).
İSG Kanunu’nun getirdiği bir diğer yaklaşım “katılımcı yaklaşım” iş
sağlığı ve güvenliği kurulu, çalışan temsilcisi, çalışanların bilgilendirilmesi,
görüşünün alınması, katılımlarının sağlanması çalışan işveren işbirliği
konusuna verilen önemi göstermektedir (6331 İSGK., 2012).
6331 sayılı İSG Kanunu’nda işyerleri tehlike sınıflarına göre az
tehlikeli, tehlikeli ve çok tehlikeli işyerleri olmak üzere üç kategoriye ayrılmış,
işverenlerin ve çalışanların sorumlulukları tehlike sınıflarına ve çalışan
sayısına göre ayrıntılı olarak düzenlenmiştir. Çalışan, işveren ve alt işveren
ilişkileri, ortaklaşa yürütülen ve ortak alanda yürütülen işlerde koordinasyon
ve sorumluluk paylaşımı net olarak ortaya konulmuştur. İşveren, iş güvenliği
profesyonelleri, çalışan temsilcileri ve çalışanların sorumluluk dağılımları şu
şekilde kategorize edilebilir (6331 İSGK., 2012).
29
İşveren;
 İş sağlığı ve güvenliği için sürdürülebilir iyileştirme politikası geliştirmek,
 İşletmede iş sağlığı ve güvenliği organizasyonunu oluşturmak,
 Risk değerlendirmesi raporları gözeterek gerekli önleyici tedbirleri
uygulatmak,
 Eğitim, seminer, bilgilendirme, işbaşı konuşmaları ve organizasyonlarla
mesleki risklerin önlenebilmesi için bilinçlendirme faaliyetleri yapmak,
 Çalışanları niteliklerine uygun işe yerleştirmek,
 Çalışanların sağlık ve güvenlik gözetimlerini yapmak,
 İzleme, denetleme ve uygunsuzlukları tespit etmek ve mücadele etmek,
 Birden fazla işverenle ortaklaşa kullanılan ortamlarda koordinasyonu
sağlamak,
 Alt işveren aracılığıyla yürütülen işlerde iş sağlığı ve güvenliği
hizmetlerinin sağlanıp sağlanmadığını takip etmek.
Bu faaliyetleri yürütülebilmek için çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerinde
(A) sınıfı, tehlikeli sınıfta yer alan işyerinde en az (B) sınıfı, az tehlikeli sınıfta
yer alan işyerinde en az (C) sınıfı belgeye sahip iş güvenliği uzmanı ile bütün
tehlike sınıflarında yer alan işyerlerinde işyeri hekimi ve diğer sağlık personeli
istihdam ederek, bu hizmetin tamamını veya bir kısmını ortak sağlık güvenlik
birimlerinden hizmet alarak iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin yürütülmesini
temin etmelidir (RG:28512, 2012).
30
İş sağlığı ve güvenliği açısından “nihai sorumluluk” işverene ait olup,
bu alanda işyeri dışındaki taraflardan hizmet alınması işverenin kanunda
belirtilen sorumluluklarını ortadan kaldırmamaktadır (6331 İSGK., 2012).
İş Güvenliği Uzmanları ve İşyeri Hekimleri;
 İşverenin talimatları doğrultusunda iş sağlığı ve güvenliği
organizasyonunu sağlamak,
 Risk değerlendirme ekibini toplamak, risk değerlendirmesi yapmak,
gerekli tedbirleri işveren onayı ile yerine getirmek,
 Yıllık eğitim planlarını hazırlamak ve uygulamak.
İş Güvenliği Uzmanları ve İşyeri Hekimleri görevlerini yerine getirirken
yetkileri kapsamında işverene karşı sorumludur. Bu sorumluluk
kapsamında İş Sağlığı profesyonelleri, iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili
hususları işverene ileterek görevlerini yerine getirir. Yetkileri kullanmaları
ve görevlerini yerine getirmeleri nedeniyle kısıtlanamaz. Bu kişiler,
görevlerini mesleğin gerektirdiği etik ilkeler ve mesleki bağımsızlık
içerisinde yürütür.
Çalışanlar;
 İş sağlığı ve güvenliği konularında eğitim almak, bilgilenmek,
 Çalışma arkadaşlarının ve kendisinin sağlığını ve güvenliğini tehlikeye
düşürecek hareketlerden kaçınmak,
 Temin edilen kişisel koruyucu donanımları ve diğer ekipmanları doğru
kullanmak ve zarar vermemek,
31
 Sağlık gözetimi için yapılan kontrol ve muayeneleri düzenli olarak takip
etmek,
 Eğitimler ve verilen talimatlar doğrultusunda öğretilen iş sağlığı ve
güvenliği kurallarına uymak.
 İşletmede iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili çalışmalarda görüş bildirmek ve
katılım sağlamak ve iş sağlığı ve güvenliğinin temin edilmesinde gerekli
faaliyetleri yürütmek zorundadır.
Çalışan temsilcileri;
İş sağlığı ve güvenliği ile ilgili çalışmalara katılarak, çalışmaları izleme,
tedbir alınmasını isteme ve tekliflerde bulunma ve benzeri konularda
çalışanları temsil etmeye yetkili çalışanlardır. Çalışan sayısına bağlı olarak
artan sayıda çalışan temsilcileri sayesinde çalışanların görüşleri iş sağlığı ve
güvenliği kurullarına ve problemleri çözme niteliğine sahip birimlere
aktarılabilecektir.
2.1.4. Dünyada İSG Yönetim Sistemleri ve Standartları
İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemi (İSGYS); bir organizasyon
yapısını açıkça ortaya koymak ve tüm çalışan ve idarecilerin görev
tanımlarını ve talimatlarını belirleyerek “kimin, neyi, ne zaman, nasıl, neden
ve nerede yapacağını net olarak anlamasını” sağlayacak şekilde sorumluluk
vermek yoluyla iş sağlığı ve güvenliğinin hedefe odaklı, sistematik bir şekilde
iyileştirilmesidir. Genel amaç, çalışanların ve çalışma ortamının sağlığını ve
güvenliğini iyileştirmektir (İSGİP, 2011).
32
İSGYS, tehlike belirlemek ve risklere karşı önlem almak için öncelikle
mevcut durumun analizi yapılarak risklerin tespit edilmesi, bu riskleri bertaraf
etmek için kanun, yönetmelikler ve ilgili mevzuatlar çerçevesinde yönetim
programlarının oluşturulduğu ve uygulandığı, bütün çalışmaların sistematik
bir şekilde dokümante edildiği ve ilgili taraflara bildirildiği, bu çalışmaların iç
ve dış uzman ve denetçilerce izlenip denetlendiği İSG yaklaşımıdır (Kalkan,
2013:27).
Çoğu AB ülkesi zorunlu yükümlülükler getiren mevzuat düzenlemeleri
sonrasında kural koyucu olmaktan ziyade “kendi kendine yöneten işletme”
modeline geçmiştir. Kendi kendine yöneten işletme işverenleri aynı zamanda
işletmelerin de iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanmasından sorumlu tutarken
bu sorumluluğun nasıl sağlanacağı işverenlere bırakılmıştır. Yönetim
sistemleri ile ülkelerin mevzuat düzenlemeleri arasında bazı farklar vardır. Bu
farklar temelinde yönetim sistemlerinin işletmeler tarafından gönüllü kabul
edilmesi ve mevzuat uyum programlarının hükümetin mevzuat aracılığıyla
zorunlu düzenlemesinden kaynaklanmaktadır.
İsveç ve Fransa hariç AB ülkelerinde İSGYS kanuni bir zorunluluk
olmasa da, İSGYS’nin uygulanmasında kullanılacak araçların
geliştirilmesinde ve tanıtılmasında genellikle devlete bağlı bir devlet
tarafından yetkilendirilmiş bir özel şirket veya kamu kuruluşu ya da ulusal-
uluslararası dayanağı olan bir kurum yer almaktadır. Bazı ülkelerde,
ülkemizde olduğu gibi risk değerlendirme aracı İSG koşullarına göre
kanunlarla uyarlanmıştır. Bu uyarlamalar, İSGYS’nin işverenlerce
uygulanmasını hızlandırmıştır. Ancak Avrupa genelinde Sürekli İSG
iyileştirmesi döngüsünü muhafaza etmek, şirketin görevidir. (Tablo 4)
33
Tablo 4: Mevzuat Uyum Programları - Yönetim Sistemleri Karşılaştırması
Mevzuat Uyum Programları Yönetim Sistemleri
Hükümet yetkililerin istediği Gönüllülük esaslı

Bazılarında düzenlemelerde geri bildirim Sürekli gelişim için her adımda geri
varken diğerlerinde kontrole ihtiyaç bildirim vardır.
duymaz.
Motivasyon daima kötü sonuçlardan Motivasyon daha çok başarı odaklıdır.
kaçınmak için vardır.
Proaktif ve reaktif yaklaşımları vardır Şekil itibariyle proaktiftir.
Geliştirme esnasında katılımı yetkililerce Çalışan alımını teşvik amaçlı olarak
sınırlandırılır. bütün seviyelerde çalışan katılımı
teşvik edilir.
AB’nin 89/391/EEC 12 Haziran 1989 tarihli Çerçeve Direktifi, UÇÖ’nün
155 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Sözleşmesi ve 161 Sayılı İş Sağlığı
Hizmetleri Sözleşmesi İSGYS’nin uluslararası standartlarını ortaya
koymaktadır. İlk olarak 1996 yılında İngiltere’de geliştirildiği kabul görülen BS
8800 İSG Yönetim Sistemi Standardı; Hollanda, Norveç, İspanya ve Birleşik
Krallık ulusal İSGYS Standartlarının temelini oluşturmuştur. (İSGİP, 2011)
Dünyada İSG ile ilgili çok sayıda standart olmasına rağmen başlıca kabul
görenler; BS 8800 (Guide To Occupational Health and Safety Management
Systems), ILO (International Labor Organisation) İş Sağlığı ve Güvenliği
Yönetim Sistemi Rehberi (ILO-ISG 2001), ISA 2000, NPR 5001, OSHA
AS/NSZ 4360, OSHA AS/NSZ 4804, OHSAS (Occupational Health and
Safety Assessment Series) 18001, OHSAS 18002 Uygulama Rehberidir
(Özkılıç, 2005). Bazı İSG Yönetim Sistemleri kimyasal endüstrisi,
taşımacılık, havacılık vb. özel sektörlere göre detaylı olarak geliştirilmiştir.
34
2.1.5. Türkiye’de TS 18001 İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Standardı
BS-OHSAS 18001 Standardı 03 Nisan 2008 Türk Standartları
Enstitüsü tarafından TS 18001, “İş Sağılığı ve Güvenliği Yönetim Sistemleri -
Şartlar” olarak adı altında Türk Standardı olarak kabul edilerek
yayınlanmıştır. (TS18001, 2008) TS 18001 standardı sadece firmaların iç
müşterilerini ve çalışanlarını değil, firmayı ziyarete gelen müşterilerini,
taşeronlarını ve ziyaretçilerini de içeren geniş kapsamlı bir uygulamadır. Aynı
zamanda toplam değerleme maliyeti ve zarar seviyelerinin önemli miktarda
düşürülmesiyle kalite, çevre, kârlılık, verimlilik gibi konularda sürekli
iyileştirmeyi de sağlar. Standart Türkiye İş Sağlığı ve Güvenliği mevzuatı ile
uyumludur (Cebeci, Canolca, 2006:1).
İşveren, işyerinde iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması için gerekli
“her türlü önlemi” almak zorundadır. Bu yükümlülük her işyeri veya işletmede
o işyeri veya işletmenin ekonomik, teknik ve mali özellikleri ve yapısı ile
bağlantılıdır. Ayrıca, her somut olayda işverenin koruyucu tedbirleri alma
yükümlülüğünün kapsamı gereklilik, o zamandaki teknik ilerlemenin
durumuna elverişlilik ve yapılan işin niteliği dikkate alınarak tespit edilir
(Çakıroğlu, 2007:19-23). Yani iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili alınması gereken
önlemler ve yeterlilikler tıp-fen bilimlerinin, teknolojinin ve bilimin ilerlemesine
ve yeni yol-yöntemler geliştirilmesine bağlı olarak sürekli gelişmektedir.
Bununla beraber işyerlerinde veya işletmelerde karşılaşılan en önemli insan
kaynakları sorunlarından biri çalışan organizasyonunun emniyetli ve sağlıklı
çalışma kültürüne sahip olmamasıdır. OHSAS/TS 18001 standardı; İSG
35
politikasının geliştirme, uygulama, değerlendirme ve sürdürme için
organizasyon yapısını, faaliyet planlamasını, sorumlulukları, uygulamaları,
prosedürleri, süreçleri ve kaynakları içermektedir. Paydaşların ve müşterilerin
istek ve beklentileri göz önünde bulundurularak ulusal ve dünya
standartlarına uyum süresini ve maliyetini azaltmaktadır. İşletmeler İSG
faaliyetlerini sistematik olarak sürdürmek için bu sistemi uygulanır (TS18001,
2008).
OHSAS/TS 18001 standardı diğer ISO 9001, ISO 14001 gibi kalite
standartlarında olduğu gibi sürekli gelişmeyi amaçlayan PLANLA, UYGULA,
KONTROL ET, ÖNLEM AL (PUKÖ) metodolojisi üzerine kurulmuştur.
İşletmenin tamamına uygulanabileceği gibi bir biriminde veya faaliyetinde de
uygulanabilir. İş sağlığı ve güvenliği politikasını geliştirmek ve uygulamak ve
İSG risklerini yönetmek için beş ana elementten oluşmaktadır. Bu elementler
ve alt başlıkları Şekil 5’de gösterilmiştir.
36
Şekil 5: TS 18001 Yönetim Sistemi Elementleri
TS / OHSAS 18001 standardı kurulurken ve uygulanırken geçerli İSG
mevzuatlarındaki yükümlülükler göz önünde bulundurulur. Bu standardının
uygulanmasında detay, karışıklık derecesi, dokümantasyon miktarı ve
ayrılması gereken bütçe uygulanacak işletmenin büyüklüğüne ve
faaliyetlerine bağlı olarak değişkenlik göstermektedir.
TS / OHSAS 18001 standardı Uygulama Adımlar
Kuruluşta mevcut ve olası iş, işlem ve prosesler göz önünde
bulundurularak tehlikelerin belirlenmesi, geçmişte yaşanmış iş kazası ve
meslek hastalığı vakalarının kayıtları, mevcut İSG uygulamaları ve güncel
mevzuat yükümlülükleri analizi yapılır. Analizler çerçevesinde standardın
37
uygulama adımları 2008 yılı Nisan ayında yayımlanan TS 18001 standardına
göre şunlardır (TS18001, 2008);
İSG Politikasının Oluşturulması: Kuruluşun İSG risklerinin yapısına
ve büyüklüğüne uygun, en azından İSG mevzuatının yükümlülüklerine
uyacağını, İSG performansının sürekli iyileştirileceğini taahhüt eden,
çalışanlar ve ilgili tüm tarafların erişimine açık bir İSG politika belgesi
oluşturulmalıdır.
Planlama: İşletme düzenli olarak tehlikelerin tanımlanması, risklerin
değerlendirilmesi ve gerekli kontrollerin belirlenmesi için talimatlar oluşturulur.
Bu talimatlar; risk değerlendirmesinin düzenleyici değil önleyici olmasını
sağlamalı, işletmedeki risklerin tanımlanmasını, önceliklerin belirlenmesini ve
dokümante edilmesini ve duruma uygun olarak kontrollerin uygulanmasını
sağlamalıdır. İşletme kontrol talimatlarını belirlerken veya mevcut kontrolleri
İSG Politikasına göre düzenlerken aşağıdaki hiyerarşiye uygun olarak
risklerin azaltılması düşünülmelidir.
 Ortadan kaldırma,
 Yerine koyma,
 Mühendislik kontrolleri,
 İşaretler/uyarılar ve/veya diğer idari kontroller,
 Kişisel koruyucu donanım.
Planlama aşamasının bir diğer unsuru İSG hedeflerinin dokümante
edilmesidir. Hedefler belirlenirken İSG Politikasıyla tutarlı ve sürekli gelişmeyi
öngörmeli, mevzuat yükümlülükleri, risk değerlendirmesi talimatları, teknolojik
38
ve mali imkânlar ve ilgili tüm tarafların görüşleri değerlendirilmelidir. Hedefler
kapsamında işletme ile ilgili her fonksiyon ve seviyesinde hedefe ulaşılması
için sorumluluk ve yetki dağılımları, kullanılacak araçlar ve zaman çizelgesi
dokümante edilmelidir.
Uygulama ve İşletme: İSG ve İSG yönetim sisteminin nihai
sorumluluğu 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nda olduğu gibi üst
yönetimdedir. Üst yönetim standardın şartlarını bu standarda uygun olarak
oluşturulmasından, yerine getirilmesinden ve sürdürülmesinden ve elde ettiği
çıktılara bağlı olarak İSG yönetim sistemi performansının raporlanmasından
sorumlu bir çalışanı görevlendirir ve yetkilendirir. Ayrıca üst yönetim
standardın uygulanabilmesi için görevlendirilen personelin insan
kaynaklarına, organizasyon alt yapısına, teknolojik ve mali kaynaklara erişim
imkanı sağlar. Etkili bir İSG yönetimi sağlanabilmesi için görevler,
sorumluluklar ve hesap verilebilirlik durumları ve yetkiler dokümante edilir ve
ilgili taraflara duyurulur.
Uygulama aşamasının bir diğer unsuru eğitim ve bilinçlendirmedir.
İşletmede İSG ile ilgili görevlendirilen personelin uygun eğitim, öğretim veya
tecrübe itibariyle yeterli seviyeye gelmesi sağlanır. Eğitimler sorumluluk,
yetenek, yeterlilik ve bilgi düzeyi göz önünde bulundurularak işletme risk
faktörlerine göre verilir. Eğitim faaliyetleri kapsamında mevcut veya
potansiyel işletme faaliyetleri ve İSG üzerindeki etkileri, acil durum
prosedürleri ve İSG yönetim sisteminin şartlarının yerine getirilmesinde
görevler ve sorumluluklar, sapmalar durumunda ortaya çıkabilecek sonuçlar
39
olmalı ve eğitim ihtiyacı önceden belirlenerek alınan eğitim ve tedbirlerin
etkinliği ölçülerek kayıt altına alınmalıdır.
İSGYS İşletilebilmesi için oluşturulacak talimatlar aracılığıyla;
 İşletmenin çeşitli seviyelerinde ve fonksiyonlarında iç iletişimin,
 Yüklenicilerle veya iş yerine dışarıdan gelen ziyaretçilerle iletişimin,
 Dışarıdaki ilgili taraflarla iletişimin,
yol ve yöntemlerinin belirlenmesi ve sağlanması, dokümante edilerek
cevaplandırılması gerekir. Ayrıca belirlenen iletişim yollarıyla veya ilgili
faaliyetlere çalışanların katılımlarıyla tehlike tanımlaması, risk
değerlendirmesi, kontrollerin belirlenmesi, olayların araştırılması, İSG Politika
ve hedeflerin belirlenmesi ve gözden geçirilmesinde çalışanlara danışılır ve
katılımı sağlanır.
Potansiyel acil durum talimatları, potansiyel kaza ve acil durumlar, acil
durumlarda kimlerin görevli olacağı ve sorumlulukları, kullanılacak
ekipmanların ve yürütülecek faaliyetlerin neler olduğu, fabrika yerleşim planı
çizimi ve kaçış yollarının belirlendiği talimatlar hazırlanır. Bu talimatlarda
gerekli acil durum irtibat numaraları, komşu işletmelerle ve kamuyla iletişim
ve acil durumlarda hayati kayıtların korunması bilgilendirmeleri de yer
almalıdır.
Kontrol ve Düzenleyici Faaliyet: İSG performansını düzenli olarak
ölçmek için İSG Hedeflerine ulaşma derecesini gözlemlemek, kontrollerin
etkinliklerini hem sağlık hem de güvenlik açısından izlemek, hasarsız olay
dahil kazaları, hastalıkları, olayları, ramak kala olayları incelemek ve bu
40
faaliyetler aracılığıyla düzenleyici ve önleyici faaliyetlerin analizlerini
kolaylaştırmak amacıyla yeterli izleme, ölçme sonuçlarının ve verilerinin
kaydedilmesi sağlanır. Ölçümlerde kullanılan ekipman veya donanımın
gerekiyorsa kalibrasyonu sağlanır, bakımı için talimatlar oluşturulur ve
kalibrasyon sonuçları saklanır.
Üst Yönetimin Değerlendirmesi:
Üst yönetim, İSG yönetim sisteminin sürekliliğini, yeterliliğini ve
etkinliğini belirli aralıklarla gözden geçirir.
Yönetim İSG yönetim sistemini gözden geçirirken;
 İç tetkiklerin ve uygulanabilen yasal şartlara ve kuruluşun uymayı
taahhüt ettiği diğer şartlara uygunluğun değerlendirilmesinin
sonuçları,
 İSG ile ilgili olarak değişen şartlar, İSG ile ilgili Mevzuat
değişikliklerinin,
 İlgili tarafların beklenti ve yükümlülüklerindeki değişikliklerin,
 İşletmenin iş, işlem, ürün ve faaliyetlerindeki değişikliklerin,
 Bilim ve teknolojideki ilerlemenin,
 Pazar tercihlerinin, iletişim ve rapor verme düzeninin bilincinde
olmalıdır.
Yönetimin gözden geçirmesi aşamasında İSG Politikasını değiştirecek
böyle bir değerlendirmenin yapılabilmesi için gerekli bilginin toplanmasını
garanti altına almalı ve gözden geçirme faaliyetleri kayıt altına alınır. Bundan
41
dolayı TS / OHSAS 18001 standardı uygulama adımlarının her birinde
faaliyet ve talimatların dokümante edilmesi, faaliyet performans ölçümü, geri
beslemesi yapılmakta, bazı adımlarında iç tetkik, denetim ön
görülmektedir.(Şekil 6) PUKÖ Döngüsünün tamamlanması sürekli iyileştirme
döngüsü tamamlanmaktadır.
Şekil 6: TS 18001 İSGYS Denetim, Tetkik ve Performans Ölçümleri
42
2.2. RİSK DEĞERLENDİRMESİ
6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nun, özellikle iş kazalarını
ve meslek hastalıklarını “önleyici yaklaşım” esasını risk değerlendirmesi
konusunda getirdiği yaptırımlar oluşturmaktadır. Kanunun;
 3. maddesinde “Tanımlar” başlığı altında; Risk, Tehlike, Risk
Değerlendirmesi tanımları verilmiş,
 4. maddesinde “İşverenin Genel Yükümlüğü” başlığı altında Risk
Değerlendirmesi konusunda “Risk değerlendirmesi yapar veya
yaptırır.” ifadesiyle işveren yükümlülüğü belirtilmiş,
 5. maddesinde “Risklerden Korunma İlkeleri” başlığı altında risk
değerlendirmesi ve risklerden korunma aşamasında uyulması gerekli
ilkeler özetlenmiş,
 10. maddesinde “Risk Değerlendirmesi, Kontrol, Ölçüm ve Araştırma”
başlığı altında işverenin risk değerlendirmesi yükümlülüğünü yerine
getirirken dikkat edilecek hususlar yer alırken,
 25. ve 26. maddesinde “İşin Durdurulması” ve “İdari Para Cezaları ve
Uygulanması” başlığı Risk Değerlendirme ile ilgili yaptırımlar yer
almaktadır (6331 İSGK., 2012).
6331 sayılı İSG Kanunu’nun 30. maddesinin c. bendinde “Risk
değerlendirmesi ile ilgili olarak; risk değerlendirmesinin hangi işyerlerinde ne
şekilde yapılacağı, değerlendirme yapacak kişi ve kuruluşların niteliklerinin
belirlenmesi, gerekli izinlerin verilmesi ve izinlerin iptal edilmesi” hususunun
Bakanlıkça çıkarılacak yönetmelikle düzenleneceği belirtilmiştir (6331 İSGK.,
43
2012). İkincil mevzuat olarak, “işyerlerinde iş sağlığı ve güvenliği yönünden
yapılacak risk değerlendirmesinin usul ve esaslarını düzenlemek” amacına
yönelik olarak hazırlanan “İş Sağlığı ve Güvenliği Risk Değerlendirmesi
Yönetmeliği”, 29 Aralık 2012 tarihli Resmi Gazete ’de yayımlanarak yürürlüğe
girmiştir (RG:28512, 2012).
İSG Kanunu’nun getirdiği “katılımcı yaklaşım” kapsamında işyerinde
yapılan risk değerlendirmelerinin çalışanlara ve tüm ilgili taraflarla
paylaşılması öngörülmüştür. Çalışanlara çalışan temsilcileri aracılığıyla
çalıştıkları ortamda bulunan muhtemel tehlike ve riskleri risk değerlendirme
ekibine bildirme imkânı sağlanırken, işverene çalışanlara verilecek eğitimler
ve bilgilendirmeler aracılığıyla çalışanları işyerindeki risklerle ilgili
bilgilendirme yükümlülüğü getirilmiştir.
Risk değerlendirmesi ile ilgili hükümler bulunan diğer yönetmelikler ve
yayımlandığı resmi gazete tarihleri şunlardır;
 Çalışanların Gürültü ile İlgili Risklerden Korunmalarına Dair Yönetmelik
(Resmi Gazete Tarihi: 28.07.2013 Resmi Gazete Sayısı: 28721)
 Ekranlı Araçlarla Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında
Yönetmelik (Resmi Gazete Tarihi: 16.04.2013 Resmi Gazete Sayısı:
28620)
 Kişisel Koruyucu Donanımların İşyerlerinde Kullanılması Hakkında
Yönetmelik (Resmi Gazete Tarihi: 02.07.2013 Resmi Gazete
Sayısı:28695 )
44
 Tozla Mücadele Yönetmeliği (Resmi Gazete Tarihi: 05.11.2013 Resmi
Gazete Sayısı: 28812)
 İşyerlerinde Acil Durumlar Hakkında Yönetmelik (Resmi Gazete Tarihi:
18.06.2013 Resmi Gazete Sayısı:28681 )
 İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği
 Çalışanların Titreşimle İlgili Risklerden Korunmalarına Dair Yönetmelik
 Kimyasal Maddelerle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri
Hakkında Yönetmelik (Resmi Gazete Tarihi: 12.08.2013 Resmi Gazete
Sayısı: 28733)
 Biyolojik Etkenlere Maruziyet Risklerinin Önlenmesi Hakkında Yönetmelik
 Kanserojen ve Mutajen Maddelerle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik
Önlemleri Hakkında Yönetmelik (Resmi Gazete Tarihi: 06.08.2013 Resmi
Gazete Sayısı: 28730)
 Asbestle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında
28539)
 Çalışanların Patlayıcı Ortamların Tehlikelerinden Korunması Hakkında
28633)
 İş Güvenliği Uzmanlarının Görev, Yetki, Sorumluluk ve Eğitimleri
Hakkında Yönetmelik (Resmi Gazete Tarihi: 29.12.2012 Resmi Gazete
Sayısı: 28512)
45
 İşyeri Hekimlerinin Görev, Yetki, Sorumluluk ve Eğitimleri Hakkında
27768)
 İşyerlerinde İşin Durdurulmasına Dair Yönetmelik (Resmi Gazete Tarihi:
30.03.2013 Resmi Gazete Sayısı: 28603)
Bu yönetmeliklerde bulunan hükümler göz önüne alındığında İSG
Kanunu’nun “önleyici yaklaşım” kapsamında; işverenin işyerlerinde risk
değerlendirmesi aracılığıyla çalışanın ve çalışma ortamının güvenliğinin
sağlanması için her türlü tedbiri alma yükümlülüğü bulunmaktadır.
İş sağlığı ve güvenliği yönetim sistemlerin temelinde ilgili ülkenin
mevzuat hükümlerinin yerine getirilmesi bulunmaktadır. TS 18001
standardının ana elementlerinden “Planlama” aşamasında “Tehlikelerin
tanımlaması, risk değerlendirmesi ve kontrollerin belirlenmesi” zorunluluğu
bulunmaktadır (TS18001, 2008).
Risk değerlendirmesinin esası ‘Riskler kabul edilebilir midir?’ ve ‘Kabul
edilemez riskler için hangi tedbirler alınmalıdır?’ sorularını cevaplamaktır. Bir
işletmede risklerin birden fazla değişkene bağlı olarak risk puanının
hesaplanması o işletmede gerekli tedbirleri alma yükümlülüğünü ortadan
kaldırmaz. Belirlenen risklere uygun kontrol önlemleri belirlenmeli ve bir
takvime bağlı olarak bu tedbirler yerine getirilmelidir. İşyerlerinde doğru risk
değerlendirmesi yönteminin belirlenmesi ve uygulanması muhtemel risklerle
ilgili tedbirlerin önceliğinin belirlenmesi büyük önem arz etmektedir. Önleyici
46
tedbirler için gerekli bütçeler ve planlamalar öncelikli risklere göre sıralanır ve
önleyici faaliyet takvimleri risk önceliğine göre hazırlanır.
2.2.1. Tanımlar, Kavramlar
Olay
TS 18001 standardında “Yaralanmaya, sağlığın bozulmasına veya
ölüme sebep olan veya sebep olacak potansiyele sahip olan işle ilgili olaylar”
olarak tanımlanmıştır.
Tehlike
TS 18001 standardında “İnsanların yaralanması, sağlığının bozulması
veya bunların birlikte gerçekleşmesine sebep olabilecek kaynak, durum veya
işlem”, İş Sağlığı ve Güvenliği Risk Değerlendirmesi Yönetmeliğinde
“İşyerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek, çalışanı veya işyerini
etkileyebilecek zarar veya hasar verme potansiyeli” olarak tanımlanmıştır.
İşletme bazında tehlike kavramı değerlendirildiğinde işletmedeki maddeler
veya makineler, çalışma metotları, iş organizasyonu “tehlike” olabilir.
Ramak Kala Olay
Mevzuatta “İşyerinde meydana gelen; çalışan, işyeri ya da iş
ekipmanını zarara uğratma potansiyeli olduğu halde zarara uğratmayan olay”
olarak tanımlanmıştır. TS 18001 standardında birebir tanımı bulunmamakla
birlikte “kazalar ve olayların araştırması” faaliyetleri ramak kala olayları
kapsar.
47
Risk
TS 18001 standardında “Tehlikeli bir olayın veya maruz kalma
durumunun meydana gelme olasılığı ile olay veya maruz kalma durumunun
yol açabileceği yaralanma veya sağlık bozulmasının ciddiyet derecesinin
birleşimi”, mevzuatımızda “Tehlikeden kaynaklanacak kayıp, yaralanma ya
da başka zararlı sonuç meydana gelme ihtimali” olarak tanımlanmıştır. Kâğıt
kesiği gibi önemsiz bir olaydan, felaket düzeyinde bir kazaya kadar çok geniş
aralıkta tanımlanır.
Önleme
Mevzuatımızda “İşyerinde yürütülen işlerin bütün safhalarında iş
sağlığı ve güvenliği ile ilgili riskleri ortadan kaldırmak veya azaltmak için
planlanan ve alınan tedbirlerin tümünü” olarak tanımlanmıştır. TS 18001
standardında önleyici ve düzenleyici faaliyet olarak önleme kavramı iki
bölümde tanımlanmıştır. Önleyici faaliyet “Potansiyel bir uygunsuzluğun veya
başka bir istenmeyen durumun sebebinin ortadan kaldırılması için yapılan
işlemi” düzenleyici faaliyet ise “uygunsuzluğun tekrarının önlenmesi için
yapılan işlemi” ifade etmektedir. Literatürde her iki kavram birlikte
kullanılarak “Düzenleyici Önleyici Faaliyet (DÖF)” olarak önleme faaliyetleri
ifade edilmektedir.
Kabul Edilebilir Risk
Mevzuatımızda “Kabul edilebilir risk seviyesi: Yasal yükümlülüklere ve
işyerinin önleme politikasına uygun, kayıp veya yaralanma oluşturmayacak
48
risk seviyesi”, TS 18001 standardında “yasal zorunluluklara ve işletmenin
kendi İSG politikasına göre, tahammül edebileceği düzeye indirilmiş risk”
olarak tanımlanmıştır.
Şekil 7: Günlük hayatta kabul edilebilir risk kavramı
Kabul edilebilir risk kavramını “günlük hayatımızda araç kullanma”
üzerinden değerlendirdiğimizde;
 Şehir içi yolculuk: Kaza yapma olasılığı yüksektir ancak aracı yavaş
kullanmamızdan dolayı kaza etkisi küçüktür.
 Şehirlerarası yolculuk: Kaza yapma olasılığı araç yoğunluğunun daha
az ve alınan tedbirlerin (çift şeritli, uyarı ikaz tabelaları vb.) daha fazla
olması sebebiyle şehir içi yolculuğa göre daha azdır. Ancak daha
yüksek hızlarda yapılan kazanın etkisi büyüktür.
 Otoyolda yolculuk: Kaza yapma olasılığı alınan tedbirler (çok şeritli
ayrılmış yollar, çok sayıda uyarı ikaz tabelaları, özel durumlar için
49
ayrılmış şeritler vb.) aşırı derecede az, ancak kaza durumunda
ölümcül, büyük maddi hasarlı sonuçlar ortaya çıkmaktadır.
Her üç durumda da gerekli tedbirler alınarak trafiğe çıkıldığında hız
limitlerine ve kurallara uyulduğunda kaza yapmadan yolculuk yapma imkânı
bulunur. Şekil 7’de en üst seviyede kabul edilebilir olayın olma olasılığı ve
olayın etkilerinin bileşim eğrisi aynı zamanda günlük hayatımızda araç
kullanımı için “kabul edilebilir risk eğrisini” göstermektedir.
Risk Değerlendirmesi
Mevzuatımızda “İşyerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek
tehlikelerin belirlenmesi, bu tehlikelerin riske dönüşmesine yol açan faktörler
ile tehlikelerden kaynaklanan risklerin analiz edilerek derecelendirilmesi ve
kontrol tedbirlerinin kararlaştırılması amacıyla yapılması gerekli çalışmaları”,
TS 18001 standardında “Tehlikelerden kaynaklanan riskin büyüklüğünü
tahmin etmek ve mevcut kontrollerin yeterliliğini dikkate alarak riskin kabul
edilebilir olup olmadığına karar vermek için kullanılan proses” olarak
tanımlanmıştır.
Risk Değerlendirmesi, bir sistemdeki farklı tehlikelerin, risklerin
büyüklüğünü tahmin etme ve mevcut tedbirlerin yeterliliğini göz önünde
bulundurarak bu risklerin kabul edilebilir risk olup olmadığını değerlendirme
sürecidir (Ceylan, Başhelvacı, 2011).
Risk değerlendirme çalışmalarının başarıya ulaşması için risk
değerlendirmesini yapacak ekibin tehlikeleri tanıma, tespit etme ve
50
derecelendirme, risk değerlendirme yöntemleri ve unsurları konularında bilgili
ve deneyimli olması gerekmektedir. Bununla birlikte tehlikelerin nasıl risk
unsurları barındırdığı, ramak kala olaylar ve kazalar sonucunda meydana
gelen zararın büyüklüğü, etkisi veya şiddeti, risklerin kabul edilebilirlik
seviyeleri geçmişte yaşanan olayların kayıt altına alınması ile belirlenebilir.
2.2.2. İş Kazası Sebepleri ve İş Güvenliği Teorileri
İş kazalarının nasıl meydana geldiğini açıklamak için birçok teorem
ortaya atılmıştır. Bu teorilerden literatürde kabul görenler; insan faktörleri
teorisi, domino etkisi teorisi, kaza/olay teorisi, hasar epidemiyolojisi teorisi,
sistem teorisi, kombinasyon teorisi, çok etken teorisi ve makroergonomik
teorisidir.
Khanzode, Maiti ve Ray iş kazası sebep teorilerinin gelişimini dört
kuşağa ayırarak incelemiştir (Şekil 5) (Khanzode, Maiti, 2012:1355-1367).
Vivek ve arkadaşları tarafından yapılan çalışma Greenwood’un 1919 yılında
ilk Kaza Eğilimi (eğilimliliği, yatkınlığı) Teorisini ortaya atması ile başlayıp
2006 yılında Kleiner’in ortaya koyduğu Makroergonomik Teori’ye kadar pek
çok teoriyi kapsar.
51
Teoriler Sebep Teması Faktör Teması Kaza Sebepleri Önleyici Yaklaşım İlgili Çalışmalar
1. Kuşak Kaza eğilimi teorileri Bireysel sebepler (güvensiz Birey ile ilgili Kazadan sorumlu kişi Kazada kişinin farklı Greenwood and Woods (1919),
hareketler özellikleri tutumu, Keehn (1959), Kunce (1967)
Davranışsal girişimler
2. Kuşak Domino teorisi Sistemsel sebepler (güvensiz Bireyle ve işle ilgili Kazanın öncüleri güvensiz Tehlikeli davranışlara Heinrich (1932), Bird and
durumlar), Bireysel sebepler hareketler ve güvensiz odaklanmış müdahaleler Loftus (1976), Heinrich et al.
(güvensiz hareketler) durumlar (1980)
3. Kuşak Hasar epidemiyoloji teorileri Sistem-kişi silsilesi (Enerji İş ile ilgili (Enerji Kontrol edilmeyen enerji Yaralanma öncesi, Haddon et al. (1964), Kjellen
etkileşimleri) sistemleri öncelikli) transferine odaklanır yaralanma anı ve sonrası (1984a), Robertson (1998)
durum kontrolleri
4. Kuşak Sistem teorileri Sistemsel sebepler, Sistem- Organizasyon ile, Bütüncül yaklaşım Entegre güvenlik sistemleri Hale and Hale (1970), Ayoub
kişi silsilesi İş ile ve birey ile (1980), Kjellen (1987), Carder
ilgili and Ragan (2003)
Sosyo teknik teoriler Sosyal ve teknik Sosyo teknik ilkelere dayalı Robinson (1982), Galli (1999),
altsistemlerinin etkileşimi iş tasarımı Brown et al. (2000), Morel and
Chauvin (2006)
Makroergonomik teoriler Sistem modelleri gibi Organizasyon merkezli Hendrick (1994), Carayon and
bütüncül yaklaşım yaklaşım Smith (2000), Kleiner (2006)
Tablo 5: İş kazası sebep teorilerinin gelişimi süreci (Khanzode, vd., 2012)
52
Fahlbruch, Sistem Güvenliği kitabında kaza sebep açıklama
teorilerinin, üretim sistemi karmaşıklığı ile ilişkisini zamana bağlı değişimini
ele almış ve Şekil 8’deki şekil ile ortaya koymuştur (Fahlbruch & Wilpert,
2002).
Şekil 8: İş kazası sebep teorilerinin zamana bağlı değişimi (Fahlbruch, 2002)
İş kazaları sebepleri araştırılırken; 1930’dan önceki dönemde
kazaların sadece güvensiz hareketlerden kaynaklanan bireysel hatalardan
kaynaklandığı, 1930’dan sonraki dönemlerde teknik sebeplerin kazalar
üzerinde daha etkili olduğu, 1980’den önceki dönemde iş kazalarının sosyal
ve teknik sebeplerinin olabileceği, güvensiz durum ve güvensiz hareketlerin
birlikte incelenmesi gerektiği, 1980’den önceki dönemde iş kazalarının kontrol
edilemeyen enerji aktarımlarından meydana gelebileceği dolayısıyla iş
kazalarının hemen öncesi, hemen sonrası teknik-sosyal sistemler ile
çalışanın birlikte incelenmesi gerektiği, 1980 sonrası iş kazası sebeplerine
organizasyon bazında ve bütüncül yaklaşımın gerektiği ortaya konulmuştur.
Günümüzde iş kazalarının nasıl meydana geldiğini açıklamak için
kullanılan teorilerinin başında hala 1931 yılında H.W.Heinrich’in ortaya
koyduğu “Domino Teorisi” gelmektedir. Bu teoride kaza, bir olaylar, güvensiz
53
davranışlar ve fiziksel tehlikeler silsilesi olarak tanımlanmıştır. Bu kurama
göre unsurlar ortadan kaldırılırsa kazalar önlenebilecektir (Heinrich, 1931).
Kazanın meydana gelmesi için beş temel faktör silsilesi ardı ardına meydana
gelmelidir. Bu faktörler kalıtsal-sosyal çevre, kişisel özürler, güvensiz durum-
güvensiz hareket, kaza ve yaralanmadır. Domino teorisine göre Kalıtsal-
sosyal çevre veya kişisel özürleri ortadan kaldırmak neredeyse mümkün
değildir. Güvensiz durum ve güvensiz hareketler ortadan kaldırılırsa kaza
zinciri kırılmış olur, kaza meydana gelmez yaralanmanın veya ölümün önüne
geçilmiş olur. (Şekil 9)
Şekil 9: Heinrich'in Domino Teorisi (Heinrich, 1931)
İş kazalarını önlemek için geliştirilen domino teorisi güvensiz durum ve
güvensiz hareketlerin ortadan kaldırılabilmesi için ölümlü, yaralanmalı ve
ramak kala olay kayıt altına alınarak incelenmesini öngörmektedir. Yapılan
çalışmalar neticesinde her 30 hafif yaralanmalı veya her 330 ramak kala
54
olayda bir ağır yaralanma veya ölümle sonuçlanan kaza beklenebilir (Çelebi,
2005/167). Bu yaklaşım literatürde “Heinrich Piramidi” yaklaşımı olarak yer
alır. (Şekil 10)
Şekil 10: Heinrich Piramidi (Heinrich, 1931)
Heinrich; “Endüstriyel Kazaları Önleme: Bilimsel Bir Yaklaşım” isimli
kitabında psikolojik risk faktörlerini kapsamadığı vb. eleştiriler ve teori ile ilgili
yapılan uygulama çalışmalarına bağlı olarak 1941, 1950, 1959 yıllarında
yeniden yayınlamıştır. Heinrich’in araştırması üzerine Amerika ve İngiltere’de
yapılan bir çalışma da 1967 yılında 297 işletmede (21 değişik endüstri
kolunda) gerçekleşen 1.753.498 kazayı analiz ederek; 1 ciddi kazadan önce,
10 küçük yaralanma, 30 şirket malı, ekipman, süreç veya çevre zararına
neden olan kaza ve 600 ramak kalaya olayın gerçekleştiğini ortaya
koymuştur (Manuele, 2011:52-61) .
Heinrich Domino Teorisi’nde 3. domino olarak belirtilen “Güvensiz
durum ve güvensiz hareket” adımını ortadan kaldırılmasıyla kazaların
önlenebileceği gibi kazaların oluşabilmesi için güvensiz hareket ve/veya
55
güvensiz durumun olması gerektiğini, kazaların oransal olarak %88’i kişiden
kaynaklanan güvensiz hareketler, %10’u mekanik veya fiziksel durumlar, %2
önlenemez kazalardan meydana geldiğini ortaya atmıştır.
Ancak bu alanda yapılan çalışmalar 88-10-2 veya benzer olarak 85-15
oranının bütünsel doğruluk ifade etmediğini göstermektedir (Manuele,
2011:52-61). Amerika Ulusal Güvenlik Konseyi’nin yayınladığı çalışmalardan
bazıları (National Safety Council, 1980);
 1953 yılında Pennsylvania’da meydana gelen 91.773 olaydan
ölümle sonuçlanmayan olayların %92’si ve ölümle sonuçlanan
olayların %94’ü mekanik veya fiziksel güvensiz durumdan
kaynaklanır. Bununla birlikte ölümlerin %97’si, ölümle
sonuçlanmayan olayların %93’ü güvensiz durumdan kaynaklanır.
 1960 yılında yaklaşık 80.000 iş kazasının ölümle sonuçlanmayan
%98,4’ünün %98,2’si güvensiz hareketten kaynaklandığı
raporlanmıştır.
Bu kuramları inceleyen Sanders (1993) kaza sebep teorilerini “Kaza
durumunun kompleksliğini uygun bir şekilde açıklayan, gerçekten iyi bir kaza
sebepleme teorisi yoktur. Her birinin kendine göre bir doğruluğu vardır, fakat
hiçbiri tam değildir. Kazaları sebeplendirmenin yanı sıra, belki de daha yararlı
bir yaklaşım, kazalara katkısı olan faktörlerin değerlendirilmesidir. Zira
kazalar üzerinde etkili faktörler elde edilmelidir ki, söz konusu faktörler
değerlendirilerek ve muhtemel bir dereceye kadar kontrol edilerek kaza
sıklığı azaltılabilsin.” (Sanders, 1983:421-426; Dizdar, 1998:8)
56
Yine de günümüzde güvensiz hareketlerin ve güvensiz durumların
ortadan kaldırılarak iş kazalarını azaltmanın mümkün olduğu dolayısıyla iş
kazası, ramak kala kaza kayıtlarının düzenli tutulması gerektiği düşünülür. İş
kazalarını sadece güvensiz durum ve/veya güvensiz hareket bileşkesi olarak
tanımlamak günümüz şartları için yeterli değildir. Sosyo-teknik ve örgütler
arası süreçten geçtiğimiz göz önüne alınarak ayrıntılı davranış ve tutum
temelli yönetim sistemlerinin kurgulanmıştır. Sekiz ana elementi vardır.
Bunlar;
 Yönetimin beklentisi ve taahhüdü,
 Çalışanların katılması,
 Hedef belirlenmesi ve faaliyet planlanması,
 Teknik ve idari ihtiyaçlar
 Güvenlik süreçleri (davranış temelli)
 Eğitim ve kaynak kapasitesi
 Performans izlemi ve ölçülebilirliği
Heinrich Piramidi günümüz şartlarına davranış ve tutum temelli iş
güvenliği sistemine uyarlanarak “yeni iş güvenliği piramidi” elde edilmiştir
(Şekil 11) (Richard, Fulwiler, 2002; Müezzinoğlu,2007:47-49).
Yeni iş güvenliği piramidi “Önleme ve Denetim basamağı”’nın temelini
risk değerlendirmesi oluşturur. Risk değerlendirmesinde tehlikelerin tespit
edilmesi aşamalarında ve düzenleyici ve önleyici faaliyetlerin belirlenmesi
aşamalarında; işletmenin iş sağlığı ve güvenliği organizasyonu, eğitim ve
kaynak planlaması ve katılımcı yaklaşım göz önünde bulundurulur.
57
Şekil 11: Yeni iş sağlığı ve güvenliği piramidi (Müezzinoğlu, 2007)
2.2.3. Risk Değerlendirme Yaklaşımı
Risk analizi teknikleri, risklerin gerçekleşme olasılıklarının ve olası
etkilerinin tahmin edilmesi açısından iki ana grupta toplanabilir. Bunlar,
niteleyici (kalitatif) ve niceleyici (kantitatif) yöntemlerdir.
Kalitatif yöntemlerde, matematiksel risk analizi yerine sözel mantıkla
risk analizi yapılmakta, uygulamayı yapan uzman kendi tecrübelerine
dayanarak riskleri ve risk öncelik değerlerini belirlemektedir. Risk tahmini
yapılırken sayısal büyüklük değerleri yerine düşük, orta, yüksek, çok yüksek
gibi tanımlayıcı ifadeler kullanılır. Subjektif değerlendirmelere
dayanmadığından çoğu zaman da sistematik bir nitelik göstermemektedir.
Değerlendirmeyi yapan uzmanın sezgi ve muhakeme kabiliyeti, bu tür
58
yöntemlerin güvenirliliği açısından önemlidir. Bu sebeple, kritik önemdeki
sistemlerde sadece kalitatif yöntemlerle risk değerlendirmesi yapmak doğru
değildir (Özgür, 2013:8-9).
Kantitatif risk analizi yöntemleri, riski hesaplarken sayısal yöntemlere
başvurur. Bu sayısal yöntemler, olasılık ve güvenirlik teoremleri gibi basit
teknikler olabileceği gibi, benzetim modelleri gibi karmaşık tekniklerde olabilir.
Kantitatif risk analizinde tehlikeli bir olayın meydana gelme ihtimali, tehlikenin
etkisi gibi değerlere sayısal değerler verilir ve bu değerler matematiksel ve
mantıksal metotlar ile işlenip risk değeri bulunur. Sayısal yöntemler, olasılık
ve güvenilirlik teoremleri gibi basit teknikler kullanılabileceği gibi simülasyon,
yapay zeka gibi karmaşık teknikler de olabilir.
Risk değerlendirme yöntemine göre bir riskin büyüklüğü tek bir
değişkene bağlı olarak tanımlanabileceği gibi tehlikenin olasılığı, şiddeti, etki
değeri, kontrol düzeyi, gözlemlenebilirliği, farkedilebilirliği, olası hata türü,
olası etkileri, önleyici tedbirlerin maliyet unsurları vb. gibi birden fazla
değişkenle ölçeklendirilebilir. Literatürde en çok karşılaşılan yaklaşım L tipi
matris yöntemi yaklaşımında risk büyüklüğü; “olayın olma olasılığı” ve
“olayın etkisi veya şiddeti” bileşkesidir. (Şekil 12)
59
Şekil 12: Risk değerinin azaltılma mantığı
Bu yöntemde düzenleyici ve önleyici tedbirlerle 1. adımda olayın olma
olasılığının düşürülerek risk kabul edilebilirlik eğrisinin altına indirilmeye
çalışılmıştır. 2. adımda düzenleyici ve önleyici tedbirlerle olayın etkisi veya
şiddeti düşürülerek risk kabul edilebilirlik eğrisinin altına indirilmiştir. Farklı
risk değerlendirme yöntemlerinde farklı değişkenlere bağlı olarak risk
puanlaması yapıldığından her yöntemin kendisine özgü risk tanımlama,
derecelendirme kriterleri ve düzenleyici önleyici faaliyet tanımlama adımları
bulunmaktadır. Buna bağlı olarak risk değerlendirme yöntemine göre kabul
edilebilir risk seviyesi değişkenlik göstermektedir.
60
2.2.4. Literatürde Risk Değerlendirme Metodolojileri
Litaratürde sayısı tam olarak bilinmeyecek kadar çok sayıda farklı risk
değerlendirme metodu bulunmaktadır. İncelenen yöntemlerin bazıları
ekonomi, para piyasaları, işletme yönetimi gibi farklı alanlarda da
kullanılabilmektedir. Bu yöntemlerden ülkemizde iş sağlığı ve güvenliği
alanında uygulamada sıkça kullanılan risk değerlendirme yöntemleri
Başlangıç Tehlike Analizi (Preliminary Hazard Analysis – PHA), İş Güvenlik
Analizi (Job Safety Analysis - JSA), What İf..?, Risk Haritası, Göreceli
Sıralama-Dow ve Mond İndisleri Analizi, Kontrol Listesi Kullanılarak Birincil
Risk Analizi (Preliminary Risk Analysis (PRA) Using Checklists), Risk
Değerlendirme Karar Matrisi (Risk Assessment Decision Matrix), L Tipi
Matris, Çok Değiskenli X Tipi Matris Diyagramı, Tehlike ve İşletilebilme
Çalışması (Hazard and Operability Studies- HAZOP), Hata Ağacı Analizi
(Fault Tree Analysis-FTA), Olası Hata Türleri ve Etki Analizi HTEA/OHTEA
(Failure Mode and Effects Analysis- Failure Mode and Critically Effects
Analysis- FMEA/FMECA), Güvenlik Denetimi (Safety Audit), Olay Ağacı
Analizi (Event Tree Analysis - ETA), Neden – Sonuç Analizi (Cause-
Consequence Analysis) şeklinde özetlenebilir. Türkiye literatüründe sık
karşılaşılan 12 yöntemin karşılaştırması Tablo 6’da yer almaktadır (Özkılıç,
2005:125-128).
61
Tablo 6: Risk değerlendirme metodolojilerinin karşılaştırması (Özkılıç, 2005)
Risk Değerlendirme Metodolojileri

Kriterler … olursa ne Ön Tehlike İş Güvenliği
Çeklist
olur? Analizi Analizi
Gerekli Doküman Çok az Orta Çok fazla Orta
İhtiyacı
Ekip Çalışması Tek analist Tek analist Ekip çalışması Ekip çalışması
Ekip Liderinin Orta düzeyde Orta düzeyde Çok fazla Orta düzeyde
Tecrübesi deneyim deneyim deneyim deneyim
Kalitatif/kantitatif Kalitatif Kalitatif Kalitatif Kalitatif
Özel Bir Branşa Basit Her sektörde Her sektörde Her sektörde
Yönelik prosedürlü işler kullanılabilir. kullanılabilir. kullanılabilir.
Uygulama Başarı Risklerin Birincil risk Öncelikle Çeklistlerin
Oranı belirlenmesi değerlendirme kişilerin görev uzman kişilere
aşamasında tek yöntemidir. tanımları iyi hazırlatılması
başına yeterli Risklerin yapılmışsa durumunda
değildir. Ekip belirlenmesi başarı başarı oranı
liderinin aşamasında tek sağlanabilir. değişir.
tecrübesine başına yeterli
göre başarı değildir. Ekip
oranı değişir. liderinin
tecrübesine
göre başarı
oranı değişir.
Kriterler Hata Türü Etki Güvenlik Hata Ağacı

HAZOP
Analizi Denetimi Analizi
Gerekli Doküman Çok fazla Çok fazla Çok az Çok fazla
İhtiyacı
Ekip Çalışması Ekip çalışması Ekip çalışması Tek analist Ekip çalışması
Ekip Liderinin Çok fazla Çok fazla Orta düzeyde Çok fazla
Kalitatif/Kantitatif Kalitatif Kalitatif Kalitatif Kalitatif /
Kantitatif
Özel Bir Branşa Kimya Elektrik / Her sektörde Her sektörde
Yönelik endüstrisi Makine / Hizmet kullanılabilir. kullanılabilir.
Uygulama Başarı Oldukça zor bir Analiz Risklerin Yüksek tecrübe
Oranı yöntemdir. öncesinde FTA belirlenmesi ve takım
Yüksek tecrübe yapılması başarı aşamasında üyelerinin
ve takım oranını arttırır. tek başına yüksek
üyelerinin yeterli değildir. performansını
yüksek Ekip liderinin gerektirir.
performansı tecrübesine Risklerin
gerektirir. göre başarı belirlenmesinde
oranı değişir. çok etkili bir
yöntemdir.
62
Kriterler Olay Ağacı Neden-Sonuç
L Tipi Matris X Tipi Matris
Analizi Analizi
Gerekli Doküman Çok fazla Çok az Çok fazla Çok fazla
İhtiyacı
Ekip Çalışması Ekip çalışması Tek analist Ekip çalışması Ekip çalışması
Ekip Liderinin Çok fazla Orta düzey Çok fazla Çok fazla
Kalitatif/Kantiatif Kalitatif / Kalitatif Kalitatif Kalitatif /

Kantitatif Kantitatif
Özel Bir Branşa Her sektörde Basit prosedürlü Her sektörde Her sektörde
Yönelik kullanılabilir. işler kullanılabilir. kullanılabilir,
kimya sektörü
Uygulama Başarı Yüksek tecrübe Basit prosedürlü Tüm Yüksek tecrübe
Oranı ve takım işlerde sektörlerde ve takım
üyelerinin uygulanabilir. rahatlıkla üyelerinin
yüksek Ekip liderinin uygulanabilir. yüksek
performansını tecrübesine göre Ekip liderinin performansını
gerektirir. başarı oranı tecrübesine gerektirir.
Risklerin değişir. göre başarı Risklerin
belirlenmesinde oranı değişir. belirlenmesinde
çok etkili bir çok etkili bir
yöntemdir. yöntemdir.
Risk değerlendirmesi işyeri yönetiminin bir kararı olduğu için işveren
veya işveren vekilleri karar aşamalarında yer alır. Bazı yöntemler bireysel
çalışma bazı yöntemler ekip çalışması gerektirmektedir. Ancak olayın
yürütülmesi varsa başta risk değerlendirme uzmanları veya işçi sağlığı ve iş
güvenliği uzmanları olmak üzere işyeri hekimleri, teknik elemanlar ve
çalışanlardan oluşan bir ekip tarafından gerçekleştirilir.
Risk değerlendirme metodolojilerinin karşılaştırması konusunda en
kapsamlı araştırma Marhavilas vd. tarafından 2000-2009 yılları arasında
yapılmış ve risk değerlendirmesi konusunda yayınlanan literatürdeki 404
akademik risk değerlendirme makalesi sınıflandırılarak incelenmiştir. 2011
63
yılında yayınlanan makalede incelenen risk değerlendirme yöntemlerinin
%65,63’ü kantitatif, %27,68’i kalitatif ve %6,7‘si karma yöntemler olarak ana
sınıflara ayırmış, en çok kullanılan 18 farklı metodu detaylı olarak incelemiştir
(Marhavilas vd. 2011:477–523). Yapılan araştırma tüm sektörleri veya
sistemleri kapsayan bir risk değerlendirme yönteminin bulunmadığını, her risk
değerlendirme tehlikeleri değerlendirme yaklaşımının, uygulama ve birçok
faktörünün farklı olduğunu ortaya koyar. Araştırma kapsamında detaylı olarak
incelenen 18 yöntemin değerlendirme kriterleri detayları Tablo 7’de
bulunmaktadır.
Bu çalışma ile risk değerlendirme yöntemine bağlı olarak çok farklı
değerlendirme kriterleri bulunduğu gibi işletmelerde uygulanabilirliğinin
belirtilen kriterlerin risk değerlendirmesinin uygulanacağı işletmede bulunup
bulunmadığına bağlı olarak değişebildiği ortaya konulmuştur. İş sağlığı ve
güvenliği uygulamalarında otonomasyon, işletmenin bilgisayar
uygulamalarına entegrasyonu gibi yeni yaklaşımların uygulanabilmesi daha
çok işletmenin kurumsallığı ve mali gücüyle ilişkilidir.
Bununla beraber grafiksel çizim, sistem tasarımı, risk analizi şema
entegrasyonu gibi kriterler işletmenin insan kaynakları ile ilişkilidir.
64
Tablo 7: Risk Değerlendirme Metodolojileri Çevirisi (Marhavilas, 2011)
Değerlendirme Kriteri Kalitatif Teknikler Kantitatif Teknikler Karma Teknikler
Güvenlik Denetimi
… olursa ne olur?
Toplumsal Risk
Görev Analizi
Kontol Listesi
HEAT/HFEA
HAZOP
DMRA
QADS
PRAT
CREA
WRA
RBM
STEP
QRA
PEA
ETA
FTA
Veri Toplama + + + + + + + + + + +
Temsili olay zincisi + + + +
Tehlikeli durumların
tanımlanması
+ + + + + + + + + + + + +
Uygulama için çok
disiplinli uzman ekip
+ + + + + + + +
Yüksek seviyede
yapılanma
+ + + + + + + + + + + +
Herhangi bir sisteme
uygulanabilirlik
+ + + + + + + + +
Birimler arası risk
analizi şeması + + + + + + + + + + +
entegrasyonu
Zaman alıcı + + + + + + + + + + +
Sistem tasarımı + + + + + + + + +
Güvenlik denetimleri + + + + + + + + +
İnsan yönelimli + + + + + + +
Ekipman yönelimli + + + + + + +
Önleyici yaklaşım + + + + + + + + + + + + + + +
Düzenleyici yaklaşım + + + + + + + + + +
Matematiksel yapı + + + + + + + + + + + +
Grafiksel çizim + + + + + +
Kuruluş
veritabanlarıyla + + + + +
entegrasyon imkanı
İşletmenin bilgisayar
uygulamalarına + + + + + +
entegrasyon imkanı
Potansiyel risklerin
tahmini
+ + + + + + + + + + + + +
Bireysel risk odaklılık + + + + + + + + + + + + + + + + +
Toplumsal risk
odaklılık + + + + + + +
65
2.3. ATÖLYE TİPİ ÜRETİM YAPAN SANAYİ İŞLETMELERİ
2.3.1. Türkiye’de İmalat Sanayinin Durumu
Türkiye’de sanayi sektörüne önem verilmesi 1930’lu yıllara dayanır.
Buna bağlı olarak ekonomik sistemde fark edilir gelişmeler
gözlemlenmektedir. İmalat sanayi sektörünün ülke ekonomisindeki öneminin
artmasına paralel olarak, sektörel yapıdaki değişimleri izlemek, belirlenen
politikaları ve etkilerini gözlemleyebilmek ve bunların yanında politika
üreticilerin veya yatırımcıların verecekleri kararlara ışık tutabilmek için kısa
dönemlerde derlenen ekonomik verilere ihtiyaç duyulmuştur. Bu çerçevede
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından imalat sanayi sektöründe
meydana gelen gelişmeleri takip etmek amacıyla aylık olarak imalat sanayi
eğilim anketi (ISEA) ve sanayi üretim anketi (SUA) uygulanmaktadır (Öcal,
2013:242-258).
SUA ile imalat sanayi sektöründe meydana gelen ekonomik
gelişmelerin aylık olarak izlenebilmesi, ISEA ile işyeri sahiplerinin ve
işyerlerinin üst düzey yöneticilerinin sahip oldukları veya yönetimini
üstlendikleri firmaların mevcut durumu, istihdam oranları hakkında detaylı ve
sürekli bilgiler elde edilebilmektedir (BSTB, 2014).
TÜİK MEDAS sisteminden elde edilen imalat sektörü istihdam oranları
ile ilgili 2014 yılı Mart ayı çalışan istihdam istatistikleri Şekil 13’te yer
almaktadır (TÜİK, 2014). İmalat sektöründe istihdamın 10’dan az çalışanın ve
66
50’den fazla çalışanın istihdam edildiği işletmelerde yoğunlaştığı
görülmektedir.
Şekil 13: 2014 Mart ayı İmalat Sektörü Çalışan İstatistikleri (istihdam/1.000)
TÜSİAD tarafından TÜİK Yıllık Sanayi ve Hizmet İstatistikleri veri seti
üzerine yapılan araştırma sonucu hazırlanan İmalat Sanayi Raporu’nda
çalışan istihdamları ele alınarak 20’den az çalışan istihdam eden işletmeler,
20’den fazla çalışan istihdam eden işletmeler ve tüm imalat sanayi işletmeleri
incelenmiştir. Bu araştırmada 20’den fazla çalışan istihdam eden işletmelerin
%91 ortalama katma değer ve %72 istihdam oranıyla ülke ekonomisi için
büyük önem taşıdığı ortaya konulmuştur (TÜSİAD, 2014).
İmalat sanayii istatistikleri Yıllık Sanayi ve Hizmet İstatistikleri (YSHİ)
veri seti, "NACE Rev. 2" 2 haneli sektörler düzeyinde ele alınarak veriler
derlendiğinde, bazı sektörler için bu düzey çok geniş bir alt sektörü
kapsamaktadır. Örneğin 29 sektör kodlu "motorlu kara taşıtı" sektörü hem
araç hem de her türlü parça üreticilerini kapsamaktadır.
67
TÜSİAD Araştırma Raporu’ndan elde edilen veriler ve TÜİK verileri
derlenerek Tablo 8 elde edilmiştir. Bu verilere göre 2011 yılı imalat sanayi
sektöründe en yüksek istihdam giyim sektörü, gıda ve içecek sektörü ve
tekstil sektöründedir. Sektör içi katma değer yüzdeleri kıyaslandığında
motorlu kara taşıtı sektörü, gıda ve içecek sektörü, tekstil sektörü ve giyim
sektörü en yüksek paya sahiptir.
Tablo 8: 2011 İmalat Sanayi Sektör Verileri (TÜSİAD, 2014)
2011 Sektör 2011 İşyeri Ortalama 20+ Girişim

İstihda İçi İşyeri Yüzdes Çalışan Payı
İMALAT SANAYİİ SEKTÖRÜ m Payı Katma Sayısı i (%)
Tüm 20+ İstihda Katma
(%) Değer
Girişi Girişi m Değer
Payı(%)
mler mler
Gıda ve içecek 14,48 9,96 2647 11,04 11 103 69 91
Tütün 0,21 1,29 16 0,07 234 289 99 99
Tekstil 13,15 8,08 2530 10,45 17 115 82 92
Giyim 14,54 7,92 4017 16,58 10 80 69 82
Deri 1,64 0,78 601 2,48 8 60 69 82
Ağaç ve ağaç ürünleri 1,17 1,37 416 1,72 3 62 41 83
Kağıt ve kağıt ürünleri 1,72 1,91 481 1,99 20 79 81 94
Kayıtlı medya 0,93 0,74 364 1,50 5 56 37 60
Kok kömürü ve rafine edilmiş petrol
ürünleri 1,28 0,95 51 0,21 37 120 85 99
Kimya 2,33 4,76 565 2,33 18 91 78 92
Eczacılık ürünleri 1,35 5,08 119 0,49 139 251 98 99
Kaucuk ve plastik 5,39 5,40 1580 6,52 10 75 68 89
Diğer metalik olmayan mineraller 7,87 7,22 1879 7,76 17 92 85 96
Ana metal 4,66 6,39 679 2,80 52 152 93 99
Fabrikasyon metal ürünleri 7,65 5,46 2317 9,57 5 73 62 85
Bilgisayar, elektronik ve optik 1,13 2,94 182 0,75 48 137 91 96
Elektrikli teçhizat 4,67 5,47 850 3,51 17 121 84 96
Başka yerde sınıflandırılmayan
makine ve ekipman 5,54 5,31 1670 6,89 15 73 72 86
Motorlu kara taşıtı 5,91 11,59 790 3,26 41 165 91 98
Diğer ulaşım araçları 1,04 3,31 186 0,77 35 124 90 93
Mobilya 3,80 1,67 1242 5,13 5 68 51 75
Diğer imalatlar 1,38 1,50 533 2,20 8 57 60 78
Makine ve ekipman kurulum ve
onarım 1,16 0,89 480 1,98 6 53 58 83
TOPLAM İMALAT SANAYİ 100,00 100,00 24222 100,00 10 91 72 91
TÜSİAD raporundan elde edilen verilere göre 2011 yılı toplam (20- ve
20+) girişim sayısı 301.000’i bulmuştur. Aynı yıl için imalat sanayisindeki 20+
girişim sayısı 24.000 civarındadır. Bu tüm sektörlerdeki girişimlerin %8’inin
68
imalat sanayi sektöründe olduğunu göstermektedir. Ayrıca verilerden
görüleceği üzere imalat sanayindeki tüm girişimlerin ortalama çalışan sayısı
10 civarındayken, 20+ girişimlerin ortalama çalışan sayısı 91 civarındadır.
20+ girişimlerin toplam imalat sanayi istihdamı içindeki yüzdesi 72, toplam
katma değer içindeki payı ise 91’dir (TÜSİAD, 2014).
Bununla beraber TCMB tarafından imalat sanayi kapasite kullanım
oranı raporuna göre işletmelerin kapasite kullanım oranlarının yıllara ve son
yılın aylarına göre dağılımı Şekil 14’de yer almaktadır. İmalat sanayi
işletmeleri %72-77 kapasite kullanım oranına sahiptir (TCMB, 2014).
Şekil 14: İmalat Sanayi Kapasite Kullanım Oranı (TCMB, 2014)
Sektördeki işletmelerin kapasite kullanımını, istihdam oranını ve sektör
içi katma değerini etkileyen değişkenlerden birisi de şüphesiz iş kazaları ve
meslek hastalıklarıdır. SGK tarafından yayınlanan istatistiklerden elde edilen
verilere göre imalat sanayinde meydana gelen iş kazası, meslek hastalığı ve
sürekli iş göremezlik istatistikleri Tablo 9’da yer almaktadır. Tüm sektörlerde
meydana gelen iş kazalarının %53’ü, sürekli iş göremezliklerin %35’i imalat
sanayi sektöründe meydana gelmektedir (SGK, 2012).
69
Meslek hastalığı Sürekli iş göremezlik sayısı Ölüm sayısı
Faaliyet grupları İş kazası sayısı
sayısı
(Nace sınıflamasına göre) İş kazası Meslek hast.
Toplam İş kazası Meslek hast. Toplam
Erke Kadı
Faaliyet kodu
Erkek Kadın Toplam Erkek Kadın Top. Erkek Kadın Top. Erk. Kad. Top. Top. Erk. Kad. Top. Erk. Kad. Top. Erk. Kad. Top.
k n
10 Gıda Ürünleri İm alatı 2.243 729 2.972 3 0 3 51 5 56 1 0 1 52 5 57 13 0 13 0 0 0 13 0 13
11 İçecek İm alatı 58 5 63 0 0 0 12 0 12 7 0 7 19 0 19 3 0 3 0 0 0 3 0 3
12 Tütün Ürünleri İm alatı 17 8 25 0 0 0 2 0 2 1 0 1 3 0 3 0 0 0 0 0 0 0 0 0
13 Tekstil Ürünleri İm alatı 3.987 1.140 5.127 1 0 1 65 5 70 3 0 3 68 5 73 18 0 18 0 0 0 18 0 18
14 Giyim Eşyaları İm alatı 474 369 843 2 1 3 9 2 11 1 0 1 10 2 12 0 0 0 0 0 0 0 0 0
15 Deri Ve İlgili Ürünler İm alatı 142 30 172 0 0 0 9 2 11 0 0 0 9 2 11 0 0 0 0 0 0 0 0 0
16 Ağaç,Ağaç Ürünleri Ve Mantar Ür. 907 28 935 3 0 3 37 2 39 0 0 0 37 2 39 4 0 4 0 0 0 4 0 4
17 Kağıt Ve Kağıt Ürünleri İm alatı 595 40 635 1 0 1 15 0 15 0 0 0 15 0 15 1 0 1 0 0 0 1 0 1
18 Kayıtlı Medyanın Basılm ası Ve Çoğ. 256 10 266 0 0 0 8 0 8 0 0 0 8 0 8 0 0 0 0 0 0 0 0 0
19 Kok Köm ürü Ve Petrol Ürün. İm . 44 0 44 0 0 0 1 0 1 0 0 0 1 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0
20 Kim yasal Ürünleri İm alatı 691 53 744 1 0 1 26 5 31 0 0 0 26 5 31 6 0 6 0 0 0 6 0 6
21 Eczacılık Ve Ecz.İlişkin Mal.İm .. 20 12 32 0 1 1 38 4 42 4 0 4 42 4 46 1 0 1 0 0 0 1 0 1
22 Kauçuk Ve Plastik Ürünler İm . 2.146 165 2.311 2 0 2 0 0 0 0 0 0 0 0 0 2 0 2 0 0 0 2 0 2
23 Metalik Olm ayan Ürünler İm a. 3.484 249 3.733 7 1 8 53 2 55 27 0 27 80 2 82 21 1 22 0 0 0 21 1 22
24 Ana Metal Sanayi 4.884 54 4.938 6 0 6 71 0 71 13 0 13 84 0 84 10 0 10 0 0 0 10 0 10
25 Fabrik.Metal Ürün.(Mak.Tec.Har) 6.851 194 7.045 25 1 26 130 1 131 5 0 5 135 1 136 25 0 25 0 0 0 25 0 25
26 Bilgisayar, Elekronik Ve Optik Ür. 274 78 352 0 0 0 10 0 10 1 0 1 11 0 11 0 0 0 0 0 0 0 0 0
27 Elektrikli Techizat İm alatı 1.707 171 1.878 3 0 3 12 0 12 1 0 1 13 0 13 2 0 2 0 0 0 2 0 2
28 Makine Ve Ekipm an İm alatı 2.175 60 2.235 4 0 4 32 1 33 1 0 1 33 1 34 8 0 8 0 0 0 8 0 8
29 Motorlu Kara Taşıtı Ve Röm ork İm . 1.727 69 1.796 0 0 0 15 0 15 0 0 0 15 0 15 0 0 0 0 0 0 0 0 0
30 Diğer Ulaşım Araçları İm alatı 436 3 439 1 0 1 13 0 13 1 0 1 14 0 14 3 0 3 0 0 0 3 0 3
31 Mobilya İm alatı 1.553 35 1.588 0 0 0 47 0 47 0 0 0 47 0 47 4 0 4 0 0 0 4 0 4
32 Diğer İm alatlar 90 19 109 7 0 7 2 0 2 6 0 6 8 0 8 0 0 0 0 0 0 0 0 0
33 Makine Ve Ekipm an. Kur. Ve On. 1.027 18 1.045 8 0 8 25 0 25 3 0 3 28 0 28 14 0 14 0 0 0 14 0 14
Tablo 9: İmalat Sanayi İş Kazası İstatistikleri (SGK, 2012)
İMALAT SANAYİİ TOPLAM 35.788 3.539 39.327 74 4 78 683 29 712 75 0 75 758 29 787 135 1 136 0 0 0 135 1 136
TÜM SEKTÖRLERE ORANI 52% 61% 53% 19% 44% 20% 35% 43% 35% 44% 0% 43% 35% 42% 36% 18% 11% 18% 0% 0% 0% 18% 11% 18%
TÜM SEKTÖRLERİN TOPLAM 69.090 5.781 74.871 386 9 395 1.968 68 2.036 172 1 173 2.140 69 2.209 735 9 744 1 0 1 736 9 745
70
İmalat sanayi iş kazası istatistikleri incelendiğinde en yüksek kazanın
meydana geldiği sektörler sırasıyla; fabrika metal ürünleri (makine, teçhizat
vb.) imalatı, tekstil ürünleri imalatı, ana metal sanayi ve metalik olmayan
ürünlerin imalatı en üst sırada yer almaktadır. Tüm sektörlerde meydana
gelen sürekli iş göremezliklerin %35’i imalat sanayinde meydana gelmektedir.
İmalat sanayi kolunda en fazla fabrika metal ürünleri imalatı, ana metal
sanayi ve metalik olmayan ürünlerin imalatında meydana gelmektedir.
Türkiye’de resmi olarak yayınlanan meslek hastalıkları istatistikleri
uluslararası istatistiklerle karşılaştırıldığında anlamlı bir veri elde
edilmediğinden yorumlanmayacaktır.
Geçici iş göremezlik işletmede istihdam edilen personelin SGK
tarafından yetkilendirilen hekim veya sağlık kurulu raporlarında belirtilen
istirahat süresince geçici olarak çalışamama hâlidir. Bu durum işletme
verimini ve kapasitesini düşürdüğü gibi personelin hastalık veya sakatlık
durumu dolayısıyla mağduriyeti söz konusudur. Personelin iş göremez olarak
geçirdiği süre Sosyal Güvenlik Kurumu’na ek gider olarak yansımaktadır.
SGK tarafından yayımlanan verilere göre 2012 yılı içerisinde
1.599.619 ayakta iş göremezlik durumunun %46’sı, 50.632 yatarak geçirilen
iş gününün %35’i imalat sanayi sektöründe meydana gelmiştir. En çok ayakta
geçici iş göremezlik, fabrika metal ürünleri (makine, teçhizat vb.) imalatı, ana
metal sanayi ve tekstil ürünleri imalatı sektörlerinde yer almıştır. En çok
yatarak geçici iş göremezlik, fabrika metal ürünleri imalatı, metalik olmayan
ürünlerin imalatı, tekstil ürünleri imalatı, ana metal sanayi sektörlerinde yer
almıştır. (Tablo 10)
71
İş kazası Meslek hastalığı Toplam
Faaliyet grupları Geçici Hastanede
Geçici işgöremezlik süresi Hastanede geçen Geçici işgöremezlik süresi Hastanede geçen
(Nace sınıflamasına göre) işgöremezlik geçen günler
(gün) (ayakta) günler (yatarak) (gün) (ayaktan) günler (yatarak)
süresi (gün) (yatarak)
Topla
Faaliyet kodu
Erkek Kadın Toplam Erkek Kadın Top. Erk. Kadın Top. Erk. Kad. Top. Erkek Kadın Toplam Erkek Kadın
m
10 Gıda Ürünleri İm alatı 45.909 12.781 58.690 1.731 201 1.932 16 0 16 5 0 5 45.925 12.781 58.706 1.736 201 1.937
11 İçecek İm alatı 1.108 121 1.229 6 2 8 0 0 0 0 0 0 1.108 121 1.229 6 2 8
12 Tütün Ürünleri İm alatı 371 281 652 10 0 10 0 0 0 0 0 0 371 281 652 10 0 10
13 Tekstil Ürünleri İm alatı 65.298 12.880 78.178 1.953 177 2.130 11 0 11 0 0 0 65.309 12.880 78.189 1.953 177 2.130
14 Giyim Eşyaları İm alatı 8.807 4.678 13.485 219 60 279 11 2 13 10 0 10 8.818 4.680 13.498 229 60 289
15 Deri Ve İlgili Ürünler İm alatı 3.664 1.014 4.678 117 27 144 0 0 0 0 0 0 3.664 1.014 4.678 117 27 144
16 Ağaç,Ağaç Ürünleri Ve Mantar Ür. 22.065 699 22.764 629 14 643 45 0 45 0 0 0 22.110 699 22.809 629 14 643
17 Kağıt Ve Kağıt Ürünleri İm alatı 12.747 626 13.373 212 0 212 7 0 7 1 0 1 12.754 626 13.380 213 0 213
18 Kayıtlı Medyanın Basılm ası Ve Çoğ. 6.504 318 6.822 163 1 164 0 0 0 0 0 0 6.504 318 6.822 163 1 164
19 Kok Köm ürü Ve Petrol Ürün. İm . 1.492 0 1.492 84 0 84 0 0 0 0 0 0 1.492 0 1.492 84 0 84
20 Kim yasal Ürünleri İm alatı 13.837 1.099 14.936 280 18 298 15 0 15 14 0 14 13.852 1.099 14.951 294 18 312
21 Eczacılık Ve Ecz.İlişkin Mal.İm .. 357 230 587 2 6 8 0 3 3 0 0 0 357 233 590 2 6 8
22 Kauçuk Ve Plastik Ürünler İm . 46.545 3.263 49.808 1.179 88 1.267 40 0 40 21 0 21 46.585 3.263 49.848 1.200 88 1.288
23 Metalik Olm ayan Ürünler İm a. 67.157 3.594 70.751 2.282 35 2.317 39 45 84 5 22 27 67.196 3.639 70.835 2.287 57 2.344
24 Ana Metal Sanayi 89.044 717 89.761 2.061 6 2.067 109 0 109 38 0 38 89.153 717 89.870 2.099 6 2.105
25 Fabrik.Metal Ürün.(Mak.Tec.Har) 131.705 3.478 135.183 2.639 45 2.684 440 2 442 131 2 133 132.145 3.480 135.625 2.770 47 2.817
26 Bilgisayar, Elekronik Ve Optik Ür. 4.829 488 5.317 53 0 53 0 0 0 0 0 0 4.829 488 5.317 53 0 53
27 Elektrikli Techizat İm alatı 24.363 1.637 26.000 272 2 274 64 0 64 32 0 32 24.427 1.637 26.064 304 2 306
28 Makine Ve Ekipm an İm alatı 44.138 1.265 45.403 836 27 863 194 0 194 94 0 94 44.332 1.265 45.597 930 27 957
29 Motorlu Kara Taşıtı Ve Röm ork İm . 25.016 1.052 26.068 328 19 347 0 0 0 0 0 0 25.016 1.052 26.068 328 19 347
30 Diğer Ulaşım Araçları İm alatı 7.890 98 7.988 268 2 270 0 0 0 0 0 0 7.890 98 7.988 268 2 270
31 Mobilya İm alatı 33.079 579 33.658 693 26 719 0 0 0 0 0 0 33.079 579 33.658 693 26 719
32 Diğer İm alatlar 2.230 542 2.772 33 8 41 29 0 29 15 0 15 2.259 542 2.801 48 8 56
Tablo 10: Geçici İş Göremezlik İstatistikleri (SGK, 2012)
33 Makine Ve Ekipm an.Kurulum u Ve On. 21.881 227 22.108 553 0 553 80 0 80 34 0 34 21.961 227 22.188 587 0 587
İMALAT SANAYİİ TOPLAM 680.036 51.667 731.703 16.603 764 17.367 1.100 52 1.152 400 24 424 681.136 51.719 732.855 17.003 788 17.791
TÜM SEKTÖRLERE ORANI 45% 56% 46% 34% 45% 35% 48% 75% 48% 55% 100% 57% 45% 56% 46% 35% 46% 35%
TÜM SEKTÖRLER TOPLAM 1.504.217 93.024 1.597.241 48.190 1.696 49.886 2.308 69 2.377 722 24 746 1.506.525 93.093 1.599.618 48.912 1.720 50.632
72
2.3.2. Üretim Yöntemlerine göre İmalat Sanayi
Üretim süreci sermaye, emek (iş gücü), malzeme, makine ve yönetim
biliminin ekonomik, sosyal, yasal ve pazar şartları altında mamul ve/veya
hizmete dönüşümüdür (Günther ve Tempelmeier, 2005; Aydemir, 2009:1).
İşletme, idaresiyle, muhasebesiyle, personel kaynaklarıyla, maddi kaynakları,
marka değeriyle ve kurumsal yapısıyla en genel bir sistem olarak
düşünüldüğünde üretim sistemi bu sistemin ürün ve hizmet üreten bir alt
sistemi olarak adlandırılabilir (Gökşen, 2003:32). Bir üretim sisteminin
elemanları Şekil 15’de gösterilmiştir.
Şekil 15: Bir üretim sisteminin temel elemanları (Aydemir, 2009)
Türkiye’de imalat sanayisinde tercih edilen üretim yöntemleri ile ilgili
sınıflandırma ve istatistiksel araştırma çalışması bulunmamaktadır.
İşletmelerin bir kısmında atölye tipi üretim yapılması bir kısmında montaj
hattının kurulması da mümkündür veya atölye tipi üretimin yapıldığı
73
işletmelerin zaman zaman proje tipi üretim yapması da mümkündür. İmalat
sanayisinde tercih edilen üretim yöntemleri ve karşılaştırması Tablo 11’de yer
almaktadır (Kamrahi, Parsaei, 1994:450-464)
Tablo 11: Üretim Sistemlerinin karşılaştırılması (Kamrahi vd, 1994: 450-464)

Özellikler Atölye Tipi Akış Tipi Proje Tipi Sürekli
Üretim Üretim Üretim Üretim
Makine Tipleri Esnek, genel Özel amaçlı, Genel amaçlı, Özel
amaçlı tek işlevli Hareketli amaçlı
Süreç Fonksiyonel tipi, Ürün bazlı iş Proje tipi veya Ürün bazlı
Tasarımı Süreç tipi akışı sabitlenmiş iş iş akışı
akışı
Hazırlık Uzun; Değişken Uzun Değişken Çok uzun
Zamanları
Çalışanlar Tek işlevli (bir Tek işlevli; Tek işlevli; Çok az

makine-bir Daha az yetenekli (bir sayıda
adam) yetenekli adam-bir çalışan
makine)
Stoklar Çeşitlilik için Tampon Değişken; Düşük
büyük miktarda stoklamayı Genelde süreç içi
stok sağlamak için hammaddeler stok
büyük için
miktarda stok
Parti Küçük, Orta Büyük Küçük Uygulana
Büyüklüğü miktarlar miktarlar maz
Her Birim İçin Uzun; Değişken Kısa, sabit Uzun, Kısa, sabit
Üretim değişken
Zamanı
Atölye tipi üretim yönteminin karakteristik özelliklerine göre bu tarz
üretimi tercih eden işletmelerde daha çok küçük ve orta miktarda üretimler
yapılmakta, sürekli imal edilen üründe değişikliğe gidilmekte, üretim
tasarımına bağlı olarak zamanla işletme yerleşimi veya iş akışında
değişiklikler yapılmaktadır. Bu üretim sisteminde işletmelerin büyüklüğüne
74
bağlı olarak hammaddelerin ve üretim stoğunun depolanması büyük sıkıntılar
oluşturmaktadır. İşletmede makine-insan etkileşimi yüksektir. İmal edilen
ürünün değişimine bağlı olarak üretim yöntemi ve kullanılan kimyasallar
sürekli değişebilmektedir. Bu durum ayrıca risk unsuru oluşturmaktadır.
2.3.3. Atölye Tipi Üretim Yapan İşletmelerde Risk Faktörleri
Yaşanan iş kazalarının birçok sebebi vardır. SGK tarafından
yayımlanan 2012 yılı iş kazaların sebepleri incelendiğinde en önemli
nedenler; bir veya birden fazla cismin sıkıştırması, ezmesi, batması ve
kesmesi, makinelerin sebep olduğu kazalar, diğer nedenler, yüksekten düşen
cisimler, kişilerin düşmesi ve taşıt kazaları şeklindedir. İstatistiklere göre iş
kazalarının %93’ü saydığımız sebeplerden meydana gelmiştir. Diğer
sebepler ve dağılımları Tablo 12’de yer almaktadır (SGK, 2012).
Tablo 12: İş Kazası Sebepleri İstatistikleri (SGK, 2012)
No İş Kazası Sebepleri Sayı Yüzde

1 Sıkışma, ezilme, batma, kesme 19.579 26%
2 Makine kaynaklı kazalar 13.401 18%
3 Diğer 13.269 18%
4 Düşen cisimler 11.088 15%
5 Kişilerin düşmesi 8.541 11%
6 Taşıt kazaları 3.563 5%
7 Sıcaklık kaynaklı kazalar 1.012 1%
8 Vücudun zorlanması kaynaklı kazalar 919 1%
9 Göz ve Yutağa cisim kaçması 752 1%
10 Patlama kaynaklı kazalar 665 1%
11 İntihar veya cinayet 515 1%
12 Elektrik kaynaklı kazalar 459 1%
13 Kaynak işi kaynaklı kazalar 249 0%
14 Zararlı madde veya radyasyon 201 0%
15 Kazayla zehirlenme 170 0%
16 Hayvan kaynaklı kazalar 61 0%
TOPLAM 74.444 100%
75
Yeni iş sağlığı ve güvenliği yaklaşımı Psiko-sosyal risk faktörlerini kaza
sebepleri içerisinde değerlendirmektedir. Ancak SGK istatistikleri
incelendiğinde iş kazası sebeplerinin tamamını kapsadığı söylenemez. SGK
tarafından UÇÖ standartlarına göre oluşturulan kaza sebepleri
istatistiklerinde 13.269 iş kazasının “Diğer” sebepler olarak %18 oranında yer
almaktadır. Bu oranda sebebi belirtilmemiş istatistikleri değerlendirilerek risk
faktörlerini sınıflandırmak mümkün değildir. Ayrıca kaza sebepleri sektörlere
göre ayrılmadığından dolayı imalat sektöründe meydana gelen kazaların
sektöre özel olarak tespit edilmesi mümkün değildir.
SGK kaza sebepleri ve yayımlanan alt sebepler incelendiğinde atölye
tipi üretim yapan sanayi işletmelerindeki risk faktörlerini olabildiğince
kapsayacak şekilde 9 ana bilimsel kategoride toplamak mümkündür. Bunlar;
 İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetleri Risk Faktörleri
 İşyeri Bina Eklentileri ve Çevre Risk Faktörleri
 Yangın, Acil Durum, Tahliye, İlk Yardım Risk Faktörleri
 Makina ve El Aletleri Risk Faktörleri
 Elektrik Tesisatı ve Elektrikli Ekipmanlar Risk Faktörleri
 İç Nakliye ve Taşıma Risk Faktörleri
 Kimyasal ve Biyolojik Risk Faktörleri
 Termal Konfor ve Ergonomik Risk Faktörleri
 Kişisel ve Psiko-sosyal Risk Faktörleri
Bu çalışma kapsamında yapılan araştırmada riskler belirlenen risk
faktörlerine göre değerlendirilmiştir.
76
3. MATERYAL METOD
Bu çalışma; Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Çalışma ve Sosyal
Güvenlik Eğitim ve Araştırma Merkezi (ÇASGEM) bünyesinde, 05.12.2010
tarih ve 27776 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanarak yürürlüğe girmiş olan,
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Eğitim Uzman Yardımcılığı Giriş ve Uzmanlık
Yeterlik Sınavları Hakkında Yönetmelik’e göre hazırlanmıştır.
3.1. MATERYAL
İşletme Ostim Organize Sanayi Bölgesi’nde 2004 yılında kurulmuştur.
1200 m2 kapalı alanda 0.02 kg.dan, 10 kg’a kadar basınçlı Alüminyum
enjeksiyon konusunda faaliyet göstermektedir. Öncelikli üretim alanı
doğalgaz sektöründe kullanılan tüm ocak parçalarının imalatıdır. Otomotiv
parçaları, otogaz beyin ve kapaklarının imalatı, tel bükme makası, mobilya
parçaları, iç ve dış aydınlatma ürünü parçaları vb. alüminyum ürünler
üreterek hali hazırda savunma sanayi, yangın, aydınlatma, otomotiv, mobilya,
elektrik elektronik, beyaz eşya, doğalgaz ve otogaz gibi sektörlere hizmet
vermektedir. İşletme ASELSAN Onaylı Yan Sanayi firması olması özelliği ile
savunma sanayine ve ASELSAN haricindeki savunma sanayi firmalarına da
üretim yapmaktadır. İşletme TS EN ISO 9001:2000 kalite yönetim sistemi
belgesine sahiptir.
77
3.2. METOD
3.2.1. İş Sağlığı ve Güvenliği Modeli
İş sağlığı ve güvenliğinin küçük ve orta ölçekli işletmelerde
uygulanabilmesinin önündeki en büyük eksiklerden birisi üretim faaliyetleri ile
beraber yürütülmesi gereken iş sağlığı ve güvenliği faaliyetlerinin uygulama
modelinin ortaya konulmamasıdır. Mevzuatta iş sağlığı ve güvenliği hizmetleri
yükümlülükleri, görevlendirilecek personel ve nitelikler ortaya konulsa da
uygulamada bu hizmetlerin kimler tarafında yerine getirileceği, hangi
aşamada hangi personelin / idarecinin / temsilcinin çalışmalara katılacağı tam
olarak bilinmemektedir. Çünkü her işletmede tanımlanan her kişi yoktur. Bu
noktada insiyatif işletmeye bırakılmaktadır. Atölye tipi sanayi işletmelerinde
çalışan sayısına bağlı olarak küçük işletmelerde çalışan üretim mühendisi
aynı zamanda işletmenin iş güvenliği uzmanı olarak görev yapmaktadır.
İşyeri hekimi tam zamanlı olarak istihdam edilememekte, bu hizmet Ortak
Sağlık Güvenlik Birimleri (OSGB) aracılığıyla yürütülmektedir.
İSG mevzuatı mikro ve küçük işletmeler için çok yeni olmakla beraber
6331 sayılı İSG Kanunu ile küçük-büyük işletme ayrımı yapılmaksızın bütün
işletmeler için İş sağlığı ve güvenliği ile ilgili bütün tedbirleri alma
yükümlülüğü getirilmiştir. Bu yükümlülükler düzenlenirken kanunun yanında
yükümlülüklerin detaylarını ortaya koyan birçok ikincil mevzuat hazırlanmıştır.
Yeni iş sağlığı ve güvenliği yaklaşımında kendi kendine iş sağlığı ve güvenliği
hizmetlerini yürüten ve İSG hizmetlerinin yeterliliğini kendisi denetleyen
işletmeler istenmektedir. Bundan dolayı birçok hususta teknik alt ve üst
78
sınırların belirlendiği tüzükler yürürlükten kaldırılarak risk değerlendirmesi
yaklaşımı ile bu sınırların iş sağlığı ve güvenliği profesyonelleri tarafından
belirlenme şartı getirilmiştir. Bu durum iş sağlığı ve güvenliği
profesyonellerine ilgili ulusal ve uluslararası standartlara ulaşma ve gerekli
sınır değerleri araştırma yükümlülüğü getirmiştir. İnsan kaynakları kısıtlı,
maddi gücü büyük işletmelere göre nispeten kısıtlı atölye tipi üretim yapan
sanayi işletmelerinde bu tedbirlerin alınabilmesi için metotlu bir çalışma
ortaya konulmuştur.
Geliştirilen metodun iş güvenliği teorisi “yeni iş sağlığı ve güvenliği
piramidi”‘ne dayanmaktadır. Bu teorinin iş kazalarını ve meslek hastalıklarını
önleyici temel unsurları şunlardır;
 Yönetimin beklentisi ve taahhüttü,
 Çalışanların katılımı ve bilgilendirilmesi,
 Hedef saptanması ve hareket planlaması,
 Teknik ve idari ihtiyaçlar,
 Davranış temelli güvenlik süreçleri,
 Eğitim ve kaynak planlaması,
 Davranış gözlem ve geri bildirimi,
 Performans izlemi ve sürdürülebilirliği.
Atölye tipi üretim yapan sanayi işletmelerinde İSG’nin uygulanabilmesi
için geliştirilen metodun modellenmesi ile amaçlananlar;
 Yeni iş sağlığı ve güvenliği piramidi unsurlarının yerine getirilmesi,
79
 Ulusal İSG mevzuatı yükümlülüklerini yerine getirilmesi,
 TS 18001 standardına ve ulusal ve uluslararası teknik standartlara
uyum sağlanması,
 İşletmelerde kurulacak İSGYS’ni görselleştirmede yardımcı olması,
 Sistemin yapısal ve davranışsal yapısının oluşturulmasını
sağlaması,
 Sistemi oluştururken uygulamada takip edilebilir şablonlar
sağlaması,
 Alınan kararların dokümante edilmesinin sağlanması,
 İş sağlığı ve güvenliği performans gözetimidir.
Metodun Model Tasarım Tekniği
“Bütünleşik tanımlama için fonksiyon modelleme” (IDEF; Integrated
Definition for Function Modelling) IDEF0: sözcüklerin, metinlerin ve grafiklerin
organize edilerek sistematik bir şekilde ortaya konulması için tanımlanacak
sistemin ihtiyaçlarını belirleyen, sistemin fonksiyonlarıyla bağlantılarını
sağlayan modelleme tekniğidir (NIST, 1993:7). IDEF modelinde kullanılan
işlem fonksiyonu kutusu şeması Şekil 16’de yer almaktadır.
80
Şekil 16: IDEF Modeli işlem fonksiyonu kutusu şeması (NIST, 1993)
IDEF0 modeli; grafik diyagramı, metin ve sözcük olmak üzere üç tür
bilgiden oluşur. Bu diyagram türü birbirine çapraz bağlı kutular, oklar,
bağlantı çizgileri ve ilişkileri gösteren oklardan oluşur. Her bir kutu konunun
önemli bir fonksiyonunu temsil eder. Bu fonksiyonlar belirli bir modelin
amaçlarını desteklemek için gerekli düzeyde açıklanır. Modelin en üst
diyagramı konuyu temsil ederek en genel ve soyut açıklamayı sağlar. Bu
diyagramı konu hakkında daha fazla detay içeren sistematik ebeveyn
diyagramlar izler (Şekil 17) (NIST, 1993:7-33) .
81
Şekil 17: IDEF Diyagramı kutuların tanımlanması (NIST, 1993)
IDEF0 tekniği hiyerarşik diyagramlardan oluşmakla beraber sürecin alt
seviyelerinin detaylı bir şekilde tanımlanmasını sağlar. IDEF0 modelleri
sistem fonksiyonlarının ve bu fonksiyonların birbirleri ile olan bağlantılarının
mantıklı ve uyumlu olmasını sağlar (Paul, Hlupic, Giaglis, 1999:1551-1576).
82
IDEF tekniğinin özellikleri şunlardır;
a) Anlamlı ve kapsamlıdır, iş üretim akışını ve herhangi bir kurumsal işlemi
ne kadar ayrıntılı olursa olsun geniş bir grafiksel temsil yeteneğine
sahiptir.
b) Yeni sistemlere uyum sağlaması ya da mevcut sistemlerin geliştirilmesi
için kaynak dokümanlarının oluşturulmasını sağlar.
c) Tasarımcılar, analizciler, kullanıcılar ve idareciler arasında iletişimi sağlar.
Paylaşılan bilgiler sayesinde tüm takımın bilgi edinmesine olanak sağlar.
d) ABD Hava Kuvvetleri ve diğer devlet geliştirme projelerinde ve özel
şirketlerde yıllarca kullanılmasından dolayı iyi bir şekilde test edilmiş ve
kabul edilmiştir.
e) Çoklu bilgisayar grafikleri aracılığıyla, geniş ve karmaşık projelerin
kolayca yönetimini sağlar (Özcan, 2010).
3.2.2. Risklerin Değerlendirme Yöntemleri
3.2.2.1. 5x5 - L tipi Matris Risk Değerlendirme Yöntemi
L Tipi Matris (5x5 Matris) Yöntemi, genellikle sebep-sonuç ilişkilerinin
değerlendirilmesinde kullanılır. Bu yöntem basit ve en yaygın kullanılan
yöntem olup, tek başına risk analizi yapmak zorunda olanlar için ideal
olmakla birlikte, birbirinden farklı iş akış şemasını içeren işletmeler için tek
başına yeterli değildir. Risk analizi yapan kişinin bilgi birikimi ve tecrübesine
83
göre başarı oranı değişmektedir. Türkiye’de uygulamada sıkça karşılaşılan
bir yöntemdir.
Risk değerlendirmesi 5 adımdan oluşur. Bunlar;
Tehlikenin Tanınması
 İşyerinde iş akışına göz önünde bulundurularak hiçbir noktayı
atlamadan dolaşarak ve tecrübelerden hareketle nelerin zarara sebep
olabileceğine bakılır.
 Bütün tehlikeler tehlike kaynakları büyük-küçük, önemli-önemsiz ayırt
etmeden belirlenerek bir tehlike listesi oluşturulur.
 Risk belirlemesi yapılan üniteye ait geçmişte yaşanmış kayıtlı, kayıtsız
tüm iş kazaları ve ramak kala olaylar hakkında bilgiler araştırılır.
 Makine üreticilerinin talimatları ve malzeme güvenlik bilgi formları
tehlikelerin tespiti için gözden geçirilir.
Risklerin Değerlendirilmesi
Risk öncelik skoru (RÖS), olasılık ve etki değeri yani şiddet
değerlerinin çarpımından da elde edilmektedir. Olasılık dikey çok düşükten
çok yükseğe 5 farklı ve zararın derecesi şiddet çok hafiften çok ciddiye 5
farklı seviyede değerlendirmeye katılır. Değerlendirme sonucunda önemsiz
dereceden yüksek dereceye 5 farklı derecede kategoriye ayrılmış L tipi (5x5)
risk öncelik skoru (RÖS) derecelendirme matrisi elde edilir.
84
Risk Öncelik Skoru = Olasılık * Şiddet
Bu yöntemde olasılık ve şiddet değerlerini belirlemek için kullanılan
kriterler, Tablo 13, Tablo 14 ve Şekil 15’de yer almaktadır.
Tablo 13:5x5 Matris RD Riskin olasılığının belirlenmesi

Olasılık Riskin Gerçekleşme Sıklığı
(1) Çok düşük Hemen hemen hiç
(2) Düşük Çok az (yılda bir kez)
(3) Orta Az (yılda birkaç kez)
(4) Yüksek Sıklıkla (ayda bir kez)
(5) Çok yüksek Çok sık (haftada birkaç kez, her gün )
Tablo 14: 5x5 Matris RD Riskin şiddetinin belirlenmesi

Şiddet Riskin sonuçlarının etkileri
(1) Çok Hafif Çalışma saati kaybı yok, ilk yardım gerektiren durum.
Çalışma günü kaybı yok, ayakta tedavi gerektiren kalıcı etkisi olmayan
(2) Hafif
durum.
(3) Orta Hafif yaralanmaya yol açan, yatarak tedavi gerektiren durum.
Ölüm, ciddi yaralanma, uzun süreli tedavi gerektiren durum, meslek

(4) Ciddi
hastalığı
(5) Çok ciddi Birden çok ölüm, sürekli iş göremezliğe sebebiyet veren durum
85
Tablo 15: L tipi (5x5) risk skoru derecelendirme matrisi
ŞİDDET
(5) Çok
OLASILIK (1) Çok hafif (2) Hafif (3) Orta (4) Ciddi
ciddi
Önemsiz Düşük Düşük Düşük Düşük

(1) Çok düşük
1 2 3 4 5
Düşük Düşük Düşük Orta Orta

(2) Düşük
2 4 6 8 10
Düşük Düşük Orta Orta Yüksek

(3) Orta
3 6 9 12 15
Düşük Orta Orta Yüksek Yüksek

(4) Yüksek
4 8 12 16 20
Düşük Orta Yüksek Yüksek Durdur

(5) Çok yüksek
5 10 15 20 25
5x5 L Tipi matris risk değerlendirme yöntemi için hesaplanılan risk
öncelik skorları değerleri Tablo 16’de yer alan RÖS Değerleri aralığına
bakılarak risk önem derecesi (RÖD) ve düzenleyici önleyici faaliyet (DÖF)
verileri elde edilir.
Tablo 16: L tipi (5x5) RÖS Değeri, Risk Önlem Derecesi
Risk Önlem Derecesi RÖS Değeri Düzenleyici Önleyici Faaliyet
(1) Önemsiz Belirlenen riskleri ortadan kaldırmak için ilave

RÖS ≤ 1
kontrol proseslerine ihtiyaç olmayabilir.
(2) Düşük Mevcut kontroller sürdürülmeli ve bu
1 < RÖS < 8
kontrollerin sürdürüldüğü denetlenmelidir.
(3) Orta Belirlenen riskleri düşürmek için hemen
8 ≤ RÖS < 15
faaliyetler başlatılmalıdır.
(4) Yüksek Bu riskler için acil önlem alınmalı ve bu
15 ≤ RÖS ≤ 20 önlemler sonucunda faaliyetin devamına karar
verilmelidir.
(5) Durdur Belirlenen risk kabul edilebilir bir seviyeye
RÖS > 20
düşürülünceye kadar iş başlatılmamalı
86
Kontrol Tedbirlerini Belirleme
Risk skorları belirlenen tehlike listesinde skoru yüksek olan riskten
başlanarak kontrol tedbirleri belirlenir. Tedbirler belirlenirken kontrol tedbirleri
sonrasında risk skorunun kabul edilebilir risk düzeyinin altına indirilmesi
amaçlanır. Kontrol tedbirleri belirlenirken “tehlikeleri kaynağında çözme ilkesi”
yaklaşımı esas alınır.
Kontrol Tedbirlerinin Uygulanması
Kontrol tedbirlerinin hangi tarihe kadar kimler tarafından uygulanacağı
net bir şekilde ortaya konulur. Kontrol tedbirleri uygulanabilir olmalı, iletişim
yöntemleri tanımlanmış, uygulanıp uygulanmadığı denetlenebilir olmalıdır.
Eğitim ve öğretim yoluyla sağlanacak gelişmeler eğitim takvimlerine yansıtılır.
Denetim ve Geri Besleme
Bu adımda yapılan faaliyetler ve kontrol tedbirleri “Kontrol tedbirleri
uygulanabildi mi?”, “Risk kabul edilebilir seviyeye indirildi mi?” soruları
cevaplanarak hangi aşamada hangi problemle karşılaşıldığı kayıt altına alınır.
Tutulan kayıtlar bir sonraki risk değerlendirme çalışmalarına temel oluşturur.
3.2.2.2. 3T Metal Sektörü Risk Değerlendirme Yöntemi
3T Results Ltd. Finlandiya firması tarafından geliştirilmiştir. 3T Risk
değerlendirme metodunun geliştiricisi Dr. Heikki Laitinen’ dir. Avrupa Birliği
ve Türkiye Cumhuriyeti tarafından finanse edilen İSGİP (Türkiye`de
İşyerlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Koşullarının İyileştirilmesi Projesi -
87
TR0702.20-01/001) kapsamında Türkçe’ye çevrilmiştir (Laitinen, vd., 2011).
Proje kapsamında Metal, Maden ve İnşaat sektörlerine göre yöntem
uygulama rehberleri hazırlanmıştır. İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü
tarafından proje kapsamında uygulanmış ve kullanımı yaygınlaştırılmıştır.
3T Risk Değerlendirme yöntemi imalat sanayi de dâhil çeşitli
sektörlerde uygulanmak üzere tasarlanmıştır, ayrıca büyük şirketlerin yanı
sıra KOBİ’lerde (küçük ve orta ölçekli işletmeler) de kullanılabilmektedir.
Yöntem Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından önerilmektedir.
(Yaşar, Sarı, Birgören, 2013:761-770)
3 x 3 matris yöntemi esaslıdır. Risk değerlendirmesi yöntemi olarak sık
kullanılan matris yönteminde ölçek olarak olasılık ve şiddet kullanılır. Olasılık
ve şiddet değişkenleri bu yöntemde “Mevcut Kontrol Önlemlerinin Düzeyi” ve
“Yaralanma ve Hastalıkların Potansiyel Şiddeti” olarak yer alır. İSGİP Projesi
kapsamında yayınlanan uygulama rehberinde “olasılık” değişkeninin
kullanılmama sebebi şu şekilde ifade edilmiştir;
“Gelecekte yaşanacak olayların olma olasılığını hesaplamak zordur.
Zor olmasının birkaç nedeni vardır: ilki, işyerinde belirli bir kaza veya hastalık
türüyle ilgili sınırlı miktarda kayıt bulunması veya hiç kayıt bulunmamasıdır.
Bu durumda, hesaplama güvenilir sonuçlar vermez veya hesaplama yapmak
imkansız hale gelir. İkincisi, üretim güvenliğinde seviye günden güne veya
haftadan haftaya fark edilir oranda değişebilir. Örneğin, bir işçinin belirli bir
hafta boyunca titiz olmayan davranışlar sergilemesi o hafta için kaza
olasılığını arttırır. Potansiyel olarak şiddetli bir yaralanma veya hastalığın
88
yanlışlıkla düşük olasılıklı olarak hesaplanması, gerekli önleyici tedbirlerin
alınmaması için yaygın bir neden veya bahane olmaktadır.” (Laitinen, vd.,
2011). ‘den çevrilmiştir.
Kontrol önlemlerinin düzeyini derecelendirmeyi esas alır. Mevcut
kontrol önlemlerinin düzeyi derecelendirilirken kanunlar, standartlar ve iyi
uygulamalar ile ne kadar uyumlu olduğunun değerlendirilmesi esas alınır.
“Mevcut Kontrol Önlemlerinin Düzeyi” derece tanımları şu şekildedir;
1. Kontrol önlemleri yeterli; sorun çıkmamış: Önlem ve kontroller
yeterlidir, hiçbir sorun belirmemiştir. Daha ayrıntılı olarak:
a) Makineler, aletler ve yapılar; mevzuat ve standartlar ile uyumludur,
b) İş, sağlıklı ve güvenli olması için tasarlanmış ve organize edilmiştir,
c) Çalışanlar eğitim almış ve gerçekten doğru (güvenli) çalışma
uygulamalarını kullanmaktadır.
2. İyileştirmeye ihtiyaç var; ara sıra sorunlar çıkmış: İyileştirmeye bir
miktar ihtiyaç duyulmaktadır, sorunlar belirmiştir.
3. Kayda değer iyileştirme gerekli; sık sık sorunlar çıkıyor:
İyileştirmelere ciddi ihtiyaç duyulmaktadır, sorunlar sık sık belirmektedir.
“Yaralanma ve Hastalıkların Potansiyel Şiddeti” derece tanımları şu
şekildedir;
1. Hafif: Hafif yaralanma veya rahatsızlık, en fazla 3 gün çalışamama;
2. Ciddi: Uzun süreli yaralanma veya hastalık; basit yaralanmalar veya
kırıklar oluşması veya en fazla 30 gün çalışamama;
89
3. Çok Ciddi: Kalıcı yaralanma/hastalık veya ölüm, parmak kesilmesi,
ikinci/üçüncü derece yanıklar, kafatası çatlakları, kanser, astım. (Laitinen,
vd., 2011).
3T RD yönteminde geleneksel olasılık tanımı kontrol düzeyi tanımı ile
değiştirilerek kullanılmış ve yöntem daha anlaşılır ve kullanımı daha kolay
hale getirilmiştir. Şiddet geleneksel matris yönteminde olduğu gibi tahmin
edilir. Mevcut kontrol önlemleri ve olayın meydana gelmesi durumunda
yaralanma ve hastalıkların potansiyel şiddeti 3T Risk Değerlendirme Matrisi
kullanılarak risk puanları hesaplanır. (Ayan, Çakmak, Karaman, & Kocak,
2013:46-54)
Tablo 17: 3T Risk Değerlendirme Matrisi
Yaralanma ve Hastalıkların
Potansiyel Şiddeti
Mevcut Kontrol Önlemlerinin Düzeyi
3
1 2
Çok
Hafif Ciddi
Ciddi
1 Kontrol önlemleri yeterli; sorun çıkmamış 0 1 2
İyileştirmeye ihtiyaç var; ara sıra sorunlar

2 2 3 4
çıkmış
Kayda değer iyileştirme gerekli; sık sık

3 3 4 5
sorunlar çıkıyor
İşletmede tespit edilen her bir risk için yukarıda bahsedilen ölçekler
dikkate Tablo 17’deki 3T RD Matrisi Tablosu kullanılarak Risk Öncelik Skoru
(RÖS) hesaplanır. RÖS değerine göre Düzenleyici Önleyici Faaliyetlere
(DÖF) karar verilir ve uygulanır. 3T Risk değerlendirmesi yönteminde Risk
Öncelik Skoru (RÖS) aynı zamanda Risk Önem Derecesi (RÖD)’ne eşittir.
90
Çünkü yöntemde matematiksel yaklaşım yerine mantıksal yaklaşım esas
alınmıştır. RÖS ve RÖD değerleri 1 ile 5 arasında değişmektedir. Diğer risk
değerlendirme yöntemlerine nazaran risk değerlendirmesinin matematiksel
değerleme yöntemleri basitleştirilmiştir. Ancak yöntemin uygulamasında
bilinmesi gereken kanun, yönetmelikler, ulusal ve uluslararası standartları
tam olarak bilmek gerekmektedir. Tahmin edilen “Mevcut Kontrol
Önlemlerinin Düzeyi” belirlenmesinde deneyimin yanında yüksek mevzuat ve
standart bilgisi gerektirmektedir. RÖD değerlerine bağlı olarak düzenleyici
önleyici faaliyet tanımları Tablo 18’de yer almaktadır.
Tablo 18: 3T Risk değerlendirmesi RÖS-DÖF tablosu
Yaralanma ve Hastalıkların Potansiyel Şiddeti

Mevcut Kontrol
Önlemlerinin
Düzeyi 1 2 3
Hafif Ciddi Çok Ciddi
1 Kontrol 0:Önemsiz risk 1: Hafif risk; durumu 2: Küçük risk; durumu

önlemleri gözlemlemeye devam gözlemlemeye devam
yeterli; sorun edin edin ve kolay önlemleri
çıkmamış uygulayın
2 İyileştirmeye 2: Küçük risk; durumu 3: Orta derecede risk; 4: Büyük risk;

ihtiyaç var; gözlemlemeye devam uygun önlemleri önlemleri hızla
ara sıra edin ve kolay planlayıp, uygulayın planlayıp, uygulayın
sorunlar önlemleri uygulayın
çıkmış
3 Kayda değer 3: Orta derecede risk; 4: Büyük risk; 5: Vahim risk; derhal
iyileştirme uygun önlemleri önlemleri hızla önlemleri planlayıp,
gerekli; sık planlayıp, uygulayın planlayıp, uygulayın uygulayın
sık sorunlar
çıkıyor
91
3.2.2.3. Fine-Kinney Risk Değerlendirme Yöntemi
Fine Kinney risk değerlendirme yöntemi Fine tarafından “Tehlikelerin
kontrolü için matematiksel değerlendirme” adı altında 1971 yılında Kaliforniya
Donanma Silah Merkezi için geliştirilmiştir. (Fine, 1971) Yöntem ilk kez
Kinney metodu 1976 yılında Amerikada G.F. Kinney ve A.D. Wiruth
tarafından Kaliforniya Donanma Silah Merkezinde (NWC - Naval Weapons
Center) hazırlanan teknik bir belgeyle ortaya çıkmıştır. (Kinney, Wiruth, 1976)
Fine tarafından hazırlanan ilk belgede yöntemin risk faktörü değerlendirme
kriterleri ve matematiksel modelin nasıl uygulanacağı detaylı bir şekilde yer
almıştır (Fine, 1971). Kinney yöntemin uygulamasını matematiksel
yaklaşımdan grafiksel yaklaşıma dönüştürmüştür. Aynı zamanda “Güvenlik
yönetimi için pratik risk analizi” adı ile NWC-TP-5865 standardı olarak
yayınlanmıştır (Kinney, Wiruth, 1976). Yöntem litaratürde Fine-Kinney
yöntemi olarak geçmektedir.
Moraru ve arkadaşları, Kinney metodu üzerine yaptıkları araştırmada
avantajlarını ve kısıtlarını Tablo 19’de ortaya koymuştur (Moraru, Băbuţ,
Cioca, 2011).
92
Tablo 19: Kinney metodunun avantajları ve kısıtları (Moraru, vd., 2011)
Avantajları Kısıtları
Sayısal Rastgele veri

Kullanımı basit Maliyetli
Risk sıralaması Olası riskleri sıralamada nitelik garantisi yok
Koruyucu önleyici faaliyetlerin Öznel bir metottur. (Sonuçların değişkenliği

etkinliğini değerlendirmeye yüksek)
uyumludur.
Risk kabul edilebilirlik Birbirinden oldukça farklı risk skorları olduğundan
değerlendirmesi heyet oluşturulamıyor.
Eğer gerekiyorsa önlemler alınır. Tehlike karmaşası: O, Ş ve S net tanımlanmamış.
Eğitim, bilgilendirme, uygulama Yanlış; güvende olduğunu sanma
İşvereni ve mali müdürü ikna Kesinlik eksikliği: puan farkları nasıl yorumlanır?
Sadece belirli riskler için uygulanabilir.

(psikososyal riskler veya meslek hastalığı vb)
Kinney geliştirdiği metodun arkasındaki temel düşünceyi şu şekilde
formülüze etmiştir;
 “Hayatımızdaki birçoğu tamamen önlenebilir değildir, bütün tehlikelere
karşı bütün riskleri ortadan kaldırmak mümkün değildir.
 Dikkatli düşünerek ve çaba sarf ederek günlük hayattaki riskler kabul
edilebilir seviyeye düşürülebilir.
 Sınırlı zaman ve emek kaynakları seçilmiş riskleri tamamen ortadan
kaldırmak yerine riski azaltmak ve maksimum fayda sağlamak için
kullanılmalıdır.” (Kinney, Wiruth, 1976:6)
93
Fine-Kinney matematiksel bir risk değerlendirme metodu olmakla
beraber Kinney tarafından geliştirilen ilk modelinde verilen grafiksel
Nomogram üzerinden de risk öncelik sayısı belirlenebilmektedir. Kinney
tarafından geliştirilen ölçeklere bağlı kalınarak nomogram türkçeleştirilmiştir
(Şekil 18) (Kinney, Wiruth, 1976:11).
Nomogramın uygulama adımlar şunlardır;
1. Olasılık ve maruziyet sıklığı değişkenler için tahmini değerleri belirle,
her değişkenin tahmini değerleri üzerinden geçen düz çizgiyi kırılma
çizgisinden (bağlama çizgisi) geçir.
2. Olası sonuçlar değişkeninin tahmini değerini belirle,
3. Kırılma çizgisinde belirlenen noktadan başlayıp olası sonuçların
belirlenen noktasından geçen düz çizgiyi risk öncelik skoru çizgisine
kadar uzat.
94
Şekil 18: Kinney risk değerlendirme yöntemi nomogramı
95
Fine-Kinney yöntemlerinde Fine tarafından ortaya konulan Risk
Öncelik Değerini(RÖS) matematiksel olarak belirlemede üç değişken vardır;
 Olasılık (Zararın gerçekleşme olasılığı)(O)
 Şiddet (Ş)
 Sıklık (Tehlikeye maruz kalma sıklığı, frekansı)(S)
RÖS değeri Olasılık, şiddet ve sıklık değerlerinin çarpımıyla
hesaplanır. Fine tarafından oluşturulmuş olasılık derecelendirme değerleri
(Tablo 20), şiddet derecelendirme değerleri (Tablo 21) ve sıklık
derecelendirme değerleri (Tablo 22) aşağıda yer almaktadır.
Tablo 20: Fine-Kinney Olasılık derecelendirme değerleri

Olasılık
Zararın Gerçekleşme Olasılığı
Değeri
Beklenmez 0,2
Beklenmez ama mümkün 0,5
Mümkün ama düşük 1
Olası 3
Yüksek /oldukça mümkün 6
Kesin, beklenir 10
Tablo 21: Fine-Kinney Şiddet derecelendirme değerleri

Şiddet
Çevre Üzerindeki Tahmini Zarar
Değeri
Ucuz atlatma 1
Küçük hasar, yaralanma 3
Önemli hasar, yaralanma 7
Kalıcı hasar, yaralanma, çevresel zarar 15
Öldürücü kaza 40
Birden fazla ölümlü kaza 100
96
Tablo 22: Fine-Kinney Sıklık derecelendirme değerleri
Sıklık
Olasılık Zararın gerçekleşme sıklığı
Değeri
Çok seyrek Yılda bir veya daha seyrek 0,5
Seyrek Yılda birkaç defa 1
Sık değil Ayda bir veya birkaç defa 2
Ara sıra Haftada bir veya birkaç defa 3
Sık Günde bir veya birkaç defa 6
Hemen hemen sürekli Bir saatte birkaç defa 10
Fine-Kinney tekniği için hesaplanan risk öncelik skorları değerleri
Tablo 23’de yer alan RÖS Değerleri aralığına bakılarak risk önem derecesi
(RÖD) ve düzenleyici önleyici faaliyet (DÖF) verileri elde edilir.
Tablo 23: Fine-Kinney Risk değerlendirmesi RÖS-DÖF tablosu

RÖS ≤10
10 ≤ RÖS ≤ 40
40 ≤ RÖS ≤100
100 ≤ RÖS ≤ 400 önlemler sonucunda faaliyetin devamına karar
verilmelidir.
RÖS ≥ 400
97
3.2.2.4. Hata Türü Etki Analizi Risk Değerlendirme Yöntemi
Hata Türü ve Etki Analizi HTEA, (Failure Mode and Effect Analysis -
FMEA) hem nitel hem de nicel risk değerlendirme özelliğini taşıyan karma
risk değerlendirmesi yöntemidir. Literatürde daha çok imalat hatalarının
tespiti ve azaltılması ve toplam kalite yönetimi alanında kullanılmıştır. HTEA
tekniği ile hataların ortaya çıkması ile doğacak problemlere;
 Sorun ne olabilir?
 Sorunun nedenleri ne olabilir?
 Sorunun etkileri neler olabilir?
soruları ile cevap aranır. İşletmedeki potansiyel hatalar üzerine yoğunlaşır.
Belirlenen bütün hatalar için olasılık, ağırlık (şiddet) ve saptanabilirlik (fark
edilebilirlik) tahmini yapılan, değerlendiren ve belgelendiren bir metottur
(Kahraman, 2009:19-21).
1980 yılında yayınlanan HTEA konusunda ilk standartlardan biri olan
MIL-STD 1629A (Hata Türü, Etkileri ve Kritiklik Analizi Uygulaması için
Prosedür)’da (U.S. Military, 1984) HTEA’nin genel tanımı “Sistemdeki her bir
olası hata türünün, sistemdeki sonuçlarını veya etkilerini belirlemek ve
önemlerine göre her bir hata türünü sınıflandırmak için analiz edildiği bir
prosedürdür.” şeklinde verilmektedir (Stamatis 1994:4; Çevik, Aran 2006:242-
264).
HTEA bir sistemde bulunan tehlikelerin, meydana getirebileceği
hataları ve bu hatalardan kaynaklanan riskleri önceden tahmin etmeyi;
98
hatanın meydana gelmesiyle beraber nasıl etkiler oluşturacağını önceden
öngörerek riskleri derecelendirmeyi ve gerekli düzenleyici önleyici faaliyetleri
belirleyerek sistemde sürekli iyileştirmeyi sağlayan bir tekniktir.
HTEA uygulamada yaygın olarak dört alanda kullanılır. Bunlar;
Tasarım HTEA: Tasarımın kalitesini, güvenilirliğini ve sürekliliğini arttırmak
amacıyla hata etkilerini azaltmaya odaklanır.
Sistem HTEA: Sistemin kalitesini, güvenilirliğini ve sürekliliğini arttırmak
amacıyla sistemdeki hata etkilerini azaltmaya odaklanır.
Hizmet HTEA: Kalite güvenilirliğini ve servis açısından müşteri hizmet
memnuniyetini, güvenilirliğini ve sürekliliğini arttırmak amacıyla sistemdeki
hizmet hata etkilerini azaltmaya odaklanır.
Proses HTEA: Toplam süreç kalitesini, güvenilirliğini, sürekliliğini ve
verimliliğini arttırmak amacıyla işletmenin insan gücü, insan kaynakları,
makine, metot, malzeme vb. değişkenleri göz önünde bulundurarak
makinalar, iş istasyonları, üretim hatları, iş akış süreçleri, operatörlerin eğitimi
süreçlerindeki hataları azaltmaya odaklanır.
Yazılım HTEA: Bilgisayar yazılımlarının fonksiyonları üzerine odaklanır.
Ekipman HTEA: Proseste kullanılan ekipmanlar üzerine odaklanır. Özellikle
“7 Büyük Kayıp” incelenir. Bunlar; büyük arızalar, küçük arıza ve durmalar,
makina ayarları, kapasite düşümü, başlangıç kayıpları, hatalı parçalar ve
99
gruplandırmadır. Uygulamada Proses HTEA’yı desteklemek amacı ile
kullanılır (Taştan, 2006).
Atölye tipi üretim yapan sanayi işletmelerinde iş sağlığı ve güvenliği
risk değerlendirmesi kapsamında Proses HTEA tekniği ele alınacaktır.
Stamatis (2003), HTEA’nin esas amacını;
 Hata /arıza türlerini, etkilerini ve kritiklerini kararlaştırmak,
 Ürünün kritik (tehlikeli) hata/arızalarını belirlemek,
 Hataları, kusurları, arızaları ve kritikleri ortadan kaldıracak veya en
aza indirecek; değişiklikleri, yöntemleri ve testleri uygulayarak,
ürünü en son mükemmel haline getirmeyi başarmak
olarak tanımlamıştır (Stamatis, 2003).
HTEA çalışmaları sonucunda;
 Hata giderilinceye kadar prosesin durması veya devam etmesine
karar verilir,
 Hataları önleyecek programlar hazırlanır,
 Makine, tezgah ve proses akışını gerçekleştiren donanımda hangi
elemanların yenilenmesi gerektiği belirlenir,
 Dizayn ve spesifikasyonlarda ne gibi değişikliklerin yapılacağına
karar verilir,
 İhtiyaç duyulan bakım süresi ve gerek duyulan bakım araç-gereci
belirlenir,
 Gerekli görülen testler saptanır,
 Bakım, onarım, kontrol talimatlarında yapılacak değişiklikler
belirlenir (Duran, 2006).
100
Tüm bunların uygulanabilmesi için 2003 yılında Pillay ve Wang
tarafından HTEA yöntemi geliştirerek uygulama akış şeması geliştirilmiştir.
Risk değerlendirmesi için olasılık, ağırlık (şiddet) ve saptanabilirlik (fark
edilebilirlik) kriterlerinin belirlenmesi gerekir (Pillay, Wang, 2003: 69-85).
Geliştirilen HTEA uygulama akış-karar şeması Şekil 19’da yer almaktadır.
Şekil 19: HTEA uygulama akış-karar şeması (Pillay, Wang, 2003).
101
Risk öncelik sayısı (RÖS) değerini belirlemede üç faktör vardır;
 Ortaya çıkma, (Olasılık) (O)
 Ağırlık, (Şiddet) (A)
 Saptama (Fark edilebilirlik-Saptanabilirlik) (S)
RÖS değeri Olasılık, şiddet ve fark edilebilirlik değerlerinin çarpımıyla
hesaplanır. Pillay ve Wang tarafından geliştirilen HTEA uygulamasında
hatanın ortaya çıkma değeri olasılık olarak belirlenmez. Bunun yerine HTEA
tekniğinde hatanın ortaya çıkma ihtimali için çeşitli olasılık aralıkları
tanımlamış ve ortaya çıkma değeri bu tabloda yer alan derecelere göre
belirlenmektedir (Pillay, Wang, 2003:69-85). Bu amaçla oluşturulmuş olasılık
derecelendirme değerleri (Tablo 24), ağırlık derecelendirme değerleri (Tablo
25) ve fark edilebilirlik derecelendirme değerleri (Tablo 26) aşağıda yer
almaktadır.
Tablo 24: HTEA olasılık derecelendirme değerleri
Hata Olma Olasılığı Hatanın İhtimali Derece
1/2’den fazla 10
Kaçınılmaz Hata (Çok Yüksek)
1/3 9
1/8 8
Tekrar Tekrar Hata (Yüksek)
1/20 7
1/80 6
Ara Sıra Olan Hata (Orta) 1/400 5
1/2000 4
1/15000 3
Nispeten Az Olan Hata (Düşük)
1/150000 2
Olası Olmayan Hata (Çok Az) 1/1500000 1
102
Tablo 25: HTEA ağırlık-şiddet derecelendirme değerleri
Etki Şiddetin Etkisi Derece

Uyarısız Gelen Felakete yol açabilecek tehlikeye sahip ve uyarısız gelen
10
Tehlike potansiyel hata
Uyarısız Gelen Yüksek hasara ve toplu ölümlere yol açabilecek etkiye
9
Tehlike sahip ve uyarısız gelen potansiyel hata
Sistemin tamamen hasar görmesini sağlayan yıkıcı etkiye
Çok Yüksek sahip ağır yaralanmalara, 3. derece yanık, akut ölüm vb. 8
etkiye sahip hata türü
Ekipman tamamen hasar görmesine sebep olan ve ölüme,
Yüksek zehirlenme, 3. derece yanık, akut ölümcül hastalık vb. 7
etkiye sahip hata
Sistemin performansını etkileyen, uzuv ve organ kaybı,
Orta 6
ağır yaralanma, kanser vb. yol açan hata
Kırık, kalıcı küçük iş görmezlik, 2. derece yanık, beyin
Düşük 5
sarsıntısı vb. etkiye sahip hata
İncinme, küçük kesik ve sıyrıklar, ezilme vb. hafif
Çok Düşük 4
yaralanmalar ile kısa süreli rahatsızlıklara neden olan hata
Küçük Sistemin çalışmasını yavaşlatan hata 3
Çok Küçük Sistemin çalışmasında kargaşaya yol açan hata 2
Yok Etkisi olmayan hata 1
Tablo 26: HTEA fark edilebilirlik derecelendirme
Fark
Fark edilebilirlik Olasılığı Derece
edilebilirlik
Fark Potansiyel hatanın nedeninin ve takip eden hatanın fark
10
Edilemez edilebilirliği mümkün değil
Potansiyel hatanın nedeninin ve takip eden hatanın fark
Çok Az 9
edilebilirliği çok uzak
Az 8
edilebilirliği uzak
Çok Düşük 7
edilebilirliği çok düşük
Düşük 6
edilebilirliği düşük
Orta 5
edilebilirliği orta
Yüksek Potansiyel hatanın nedeninin ve takip eden hatanın fark
4
Ortalama edilebilirliği yüksek ortalama
Yüksek 3
edilebilirliği yüksek
Çok Yüksek 2
edilebilirliği çok yüksek
Hemen Hemen Potansiyel hatanın nedeninin ve takip eden hatanın fark
1
Kesin edilebilirliği hemen hemen kesin
103
HTEA tekniği için hesaplanan risk öncelik skorları değerleri Tablo
27’de yer alan RÖS Değerleri aralığına bakılarak risk önem derecesi (RÖD)
ve düzenleyici önleyici faaliyet (DÖF) verileri elde edilir.
Tablo 27: HTEA Risk değerlendirmesi RÖS-DÖF tablosu

RÖS ≤ 10
10 ≤ RÖS < 40
40 ≤ RÖS < 100
100 ≤ RÖS < 400 önlemler sonucunda faaliyetin devamına karar
verilmelidir.
RÖS > 400
104
3.2.3. İş Sağlığı ve Güvenliği Performans Gözetimi ve Ölçümü
Risk değerlendirme faaliyetleri işletmenin risk unsurlarının belirlenerek
risklerin ortadan kaldırılması veya kabul edilebilir seviyeye indirilmesini
öngörür. Risk değerlendirmesi yönetmeliğinde “tehlike sınıfına göre çok
tehlikeli, tehlikeli ve az tehlikeli işyerlerinde sırasıyla en geç iki, dört ve altı
yılda bir yenilenir.” ifadesi yer alır. Bu süreler proaktif yaklaşımla
işyerlerindeki riskleri kontrol altında tutmak için çok uzun sürelerdir. Ancak
risk değerlendirme faaliyetleri ve düzenleyici önleyici faaliyetler uygulamada
uzun zaman gerektiren bir dizi faaliyeti içermektedir. Dolayısıyla mevzuatta
belirtilen sürelerin daha da kısaltılması faaliyetlerin yürütülmesinin önünde
engel teşkil edecektir.
İş sağlığı ve güvenliği performans gözetimi aylık veya haftalık
periyodlarda işletmenin iş sağlığı ve güvenliği endeksini pratik ve zaman
almayan yöntemlerle ortaya koyma tekniğidir. İşletmenin iş sağlığı ve
güvenliği durumundaki değişimler, risk değerlendirmesinin yenilenip
yenilenmeyeceği, işletmenin kurgulanan iş sağlığı ve güvenliği politikasına
uyup uymadığı İSG performans gözetimi teknikleri ile belirlenir. İş sağlığı ve
güvenliği yönetim sistemlerinde performans gözetimi raporları Kontrol ve
Denetim kapsamındadır. (BS-18004, 2008; Perdue, Sherry, 2000:1-7)
3.2.3.1. ElmeriSan İş Sağlığı ve Güvenliği Performans Gözetimi
ElmeriSan yöntemi imalat sanayii için güvenilirliği tespit edilmiş bir iş
sağlığı ve güvenliği performans gözetimi tekniğidir. Her sektörün her
büyüklükteki her türlü işyeri için kolay ve hızlıca kullanılabilen bir yöntemdir.
105
Elmeri+ tekniğinin geliştiricisi Dr. Heikki Laitinen’ dir. İSGİP Projesi
kapsamında Türkçeleştirilmiş ve imalat sanayii için uyumlulaştırılmıştır.
Yöntem atölyelerdeki çalışma koşullarının ve işletme koşullarının bütün
olarak gözetimini esas alır. Gözlemi yapılan unsurların Tablo 28’de yer
almaktadır. (Laitinen, vd., 2011)
Tablo 28: Elmeri yöntemi değerlendirme kriterleri (Laitinen, vd., 2011)

Konular ´doğru´ puanlamasında dikkate alınacak kriterler
1. GÜVENLİK DAVRANIŞI:
Her işçi için bir gözlem yapılır
1.1. Kişisel koruyucu donanım * İşçi gereken bütün KKD’leri kullanıyor ve gözle görünür bir risk almıyor
kullanımı (KKD) ve risk alımı (örn. Güvenlik cihazlarını kaldırmak, çalışır haldeki ekipmanın bakımını
yapmak)
2. DÜZEN VE TEMİZLİK:
Her çalışma alanı için üç gözlem yapılır
2.1. Tezgah, raf, askılar, vb. *Düzenli, gereksiz nesneler yok, sağlam kurulu, taşma durumu yok
2.2. Atık kutusu *Kutu dolup taşmamış
2.3. Zemin ve platformlar *Temiz, düzenli, iyi durumda, dökülmüş yağ/su yok, vb.
3. MAKİNE GÜVENLİĞİ:
Çalışma alanındaki her makine için iki gözlem yapılır
3.1. Kurulum ve durumu, *Sabitlenmiş, sağlam, hasarsız, güvenlik işaret/ikazları, mevcut koruyucular
koruyucuları güvenlik standartlarına uygun ve hasarsız, çalışır durumda
3.2. Kontrol cihazları *Konumu, işaret ve ikazlar, durumu, tavsiye edildiği gibi
4. ENDÜSTRİYEL HİJYEN:
Her çalışma alanı için beş gözlem yapılır
4.1. Gürültü *Üretim alanında gürültü < 85 dB(A) ve darbe gürültüsü yok
4.2. Aydınlatma *Aydınlatma yeterli, göz kamaştıran ışık yok
4.3. Hava Kalitesi *Hava temiz ve sağlıklı, havalandırma yeterli, ihtiyaç duyulan yerde lokal
havalandırma mevcut
4.4. Sıcaklık *Sıcaklık, nem ve hava hızı uygun
4.5. Kimyasallar *Paket ve kutular hasar görmemiş, isim ve güvenlik etiketleri, kimyasallar
güvenli ve temiz şekilde taşınıyor.
5. ERGONOMİ:
Her çalışma alanı için iki gözlem yapılır
5.1. Kas iskelet sistemine binen *Ağır yükler fiziksel güç kullanılarak kaldırılmıyor, itilmiyor veya çekilmiyor
yükler *Tekrarlayan el hareketleri yok;
*Çalışma alanı yeterli, araç-gereç ve malzemeler uygun, oturak ve çalışma
5.2. Çalışma alanı ve araçların yüksekliği ayarlanabilir, araç-gereçler ergonomik tasarlanmış.
tasarımı
6. ZEMİNLER VE GEÇİŞ YOLLARI:
Gözlem alanında bir gözlem yapılır
6.1. Zemin ve geçiş yollarının *Yürüyüş ve erişim yolları yeterli genişlik ve yükseklikte, işaretli, ayrıca yaya
yapısı ve taşıt trafiği gerekli yerlerde ayrılmış
*Zemin bozuk veya kaygan değil
*0.5 metreden yüksekte çalışılıyorsa düşmeleri önlemek için uygun
tedbirler alınmış
*Yüksekteki yerlere ulaşmak için uygun sabit merdivenler kullanılıyor.
106
7. İLK YARDIM VE YANGIN GÜVENLİĞİ:
Gözlemi yapılan/Çalışma alanına en yakın yerde bulunan dört unsur
7.1. Elektrik dağıtım kutusu ve *Kutunun üzeri işaretlenmiş, hemen önündeki 0.8 metrelik alan boş bırakılmış.
elektrikli cihazlar Elektrik tesisatı ve elektrikli cihazlar düzgün ve iyi durumda.
7.2 İlk yardım kiti *Gerekli bütün ilk yardım malzemeleri mevcut, içindekiler listesi mevcut,
ilaçların son kullanma tarihleri geçmemiş.
7.3 Yangın söndürücüler *Mevcut, erişimi ve kullanımı kolay, işaretlenmiş ve denetimi yapılmış.
7.4. Acil durum çıkışları *Mevcut, serbest, elektrik kesintisi durumunda da işaretleri görünür.
ElmeriSan yöntemi İSGİP Projesi kapsamında Türkiye’de makine
mühendisliği (86), metal endüstrisi (15) ve elektronik endüstrisinde (15)
faaliyet gösteren 126 işletmede uygulanmıştır. (Laitinen, Vuorinen, Simola, &
Yrjänheikki, 2013) Uygulamaya katılan tüm metal firmalarının Elmeri endeksi
ortalaması %54 olarak tespit edilmiştir. Bu firmalardan en iyi durumda olan
firmaların %80 Elmeri endeksi seviyelerine ulaştığı tespit edilmiştir. Bu durum
Avrupa’da faaliyet gösteren firmaların ulaştığı seviyedir (Ergun, vd., 2011:66-
67). ElmeriSan yöntemi ile şirketin iş güvenliği personeli ve diğer iş sağlığı ve
güvenliği profesyonelleri; örneğin, eğitimciler, danışmanlar, sigorta şirketleri,
iş güvenliği müfettişleri vb. işletmenin İSG performansının değişimini
gözlemleyebilir veya aynı iş kolunda faaliyet gösteren diğer şirketlerin
sonuçlarıyla kıyaslayarak işletmenin durumunu analiz edebilir (Laitinen, vd.,
2011).
“Metal sanayii imalat şirketleri” üzerinde İSGİP Projesi kapsamında
yapılan bilimsel çalışma; ELMERİ yönteminin işletmelerde kaza oranına dair
güvenilir tahminler yapılmasını sağladığını ortaya koymuştur. İzleme sonucu
ortaya çıkan yüksek bir endeks düşük bir kaza oranına işaret ederken düşük
bir endeks de yüksek kaza oranını göstermektedir. Ayrıca Elmeri endeksi
işletmenin İSG yönetim sisteminin ne kadar etkin olduğuna dair sayısal bilgi
sağlar (Laitinen, vd., 2011).
107
ElmeriSan yöntem işletmenin büyüklüğüne göre bir işletme bölümlere
ayırılarak veya tamamına uygulanabilir. İşletme gözlem turu yapılarak Tablo
29’da iyi işletme uygulamalar olarak belirlediği asgari iş güvenliği koşullarını
karşılaması durumunda bu unsur “doğru” olarak değerlendirilir; aksi takdirde
“yanlış” olarak değerlendirilir. Her bir doğru ve yanlış Tablo 29’daki gözlem
formuna işlenerek Elmeri konu bazlı ElmeriSan endeksi elde edilir.
Tablo 29: Elmeri-San Gözlem Formu (Laitinen, vd., 2011)
KONULAR DOĞRU TOPLAM YANLIŞ TOPLAM AÇIKLAMA
1. GÜVENLİK DAVRANIŞI
1.1. KKD kullanımı ve risk alma
2. DÜZEN VE TEMİZLİK
2.1. Çalışma masa ve tezgâhları, askılar,
raflar, makine yüzeyleri
2.2. Atık kutuları
2.3. Zemin ve platformlar
3. MAKİNE GÜVENLİĞİ
3.1. Kurulum ve durum, koruyucular
3.2. Kontrol cihazları ve acil durdurma

düğmesi
4. ENDÜSTRİYEL HİJYEN
4.1. Gürültü
4.2. Aydınlatma
4.3. Hava kalitesi
4.4. Sıcaklık koşulları
4.5. Kimyasallar
5. ERGONOMİ
5.1. Kas dokusu ve iskelet sistemi yükü
5.2. İş ortamının tasarımı ve çalışma

duruşu
6. ZEMİNLER & GEÇİŞ YOLLARI
6.1. Zemin ve Geçiş yollarının yapısı
7. İLK YARDIM VE YANGIN GÜVENLİĞİ
7.1. Elektrik dağıtımı kutuları ve elektrikli
cihazlar
7.2. İlk yardım dolapları
7.3. Yangın söndürücüler
7.4. Acil durum çıkışları
Toplam Toplam
doğru
ELMERI endeksi= --------------------------------- x 100 = ---------------------------- x 100 = %
doğru + yanlış
108
3.2.3.2. İSG Yönetim Sistemi Derecelendirme Yöntemi
OHSAS / TS 18001 standardı Kontrol ve Denetleme basamaklarından
birisi İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemi’nin denetlenmesidir. Bu
kapsamda birçok iç tetkik formu ve yöntemi geliştirilmiştir. Ancak uygulamada
denetlenecek konular ve kapsamı net olarak belirlenmemiştir. TS 18001
standardı kapsamında yapılacak iç tetkiklerin;
 Periyodik olarak planlanan aralıklarla yapılması,
 Planlanmış düzenlemelere uyuduğunun kontrolü,
 Standardın uygulama ve sürdürülme durumu,
 İşletmenin politika ve hedeflerini karşılaması,
zorunluluğu bulunmaktadır.
İSGİP (Türkiye`de İşyerlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Koşullarının
İyileştirilmesi Projesi - TR0702.20-01/001) kapsamında İSGYS
Derecelendirme Formu hazırlanılmıştır (Laitinen, vd., 2011). Bu form
sayesinde bir işletmede İSGYS kurulumu öncesinde, sırasında ve sonrasında
işletmenin İSG durumunu ve yönetim sistemi tutarlılığı derecelendirilir. Bu
yöntemde değerlendirmeye alınan konu başlıkları şunlardır;
1. İSG politikası ve İSG organizasyonu,
2. İSG kapsamındaki hak ve sorumluluklar,
3. İSG’nin işletme faaliyetleriyle bütünleştirilmesi,
4. Risklerin Belirlenmesi, Değerlendirmesi ve Kontrol Edilmesi,
5. Sağlık Gözetimi,
109
6. Performans İzleme,
7. Olayların Raporlanması ve Soruşturulması,
8. Sürekli İyileştirme,
9. Eğitim ve İletişim,
10. Acil Durumlara Hazırlık.
Yöntem uygulanırken 10 ana konu başlığında sorulan 50 soru; eğer
verilen cevaplar uygulanamıyorsa; “0”, bir bölümü uygulanabiliyorsa “1” ve
tam olarak uygulanabiliyorsa “2” değeri verilerek derecelendirilir.
Derecelendirme sonucunda işletmenin 10 ana başlıkta değerlendirme
sonuçları elde edilmektedir. İSGİP Projesi kapsamında yaygınlaştırılan ve
yöntemin uygulanılmasında kullanılan “İSGYS Derecelendirme Formu” Ek-
2’de yer almaktadır (Laitinen, vd., 2011).
110
4. BULGULAR
4.1. İş Sağlığı ve Güvenliği Metodu
Atölye tipi üretim yapan sanayi işletmeleri için iş sağlığı ve güvenliği
uygulama modeli geliştirilmiştir. Uygulama modelinin adımlarını göstermek
için geliştirilen spiral döngü Şekil 20’de yar almaktadır.
Şekil 20: Spiral İş Sağlığı ve Güvenliği Döngüsü
Spiral döngü model tekrar eden dört aşamadan oluşmaktadır. İşveren
tarafından “BAŞLA” talimatı ile; birinci aşama iş sağlığı ve güvenliği
çalışmalarını yürütecek personeli belirlemekte; ikinci aşama uygulanacak
111
operasyonun planlanmasını, yöntemleri ve sınırları belirlenmekte; üçüncü
aşama operasyonun uygulanması, analizlerin yapılmasını; dördüncü aşama
ise yapılan çalışmaların raporlanarak dokümante edilmesini kapsar.
Spiral iş sağlığı ve güvenliği döngüsü uygulanmasında yürütülen
faaliyetler şunlardır;
 İşletme durumunun araştırılması,
 Tehlike analizi: kategorik tehlike listelerinin oluşturulması,
 Risk değerlendirmesi: düzenleyici önleyici faaliyetlerin belirlenmesi,
 İş sağlığı ve güvenliği performans gözetimi.
Spiral iş sağlığı ve güvenliği döngüsünün ilk basamağı iş sağlığı ve
güvenliği faaliyetlerini yürütecek personelin görevlendirilmesidir. İşveren
görevlendireceği iş güvenliği uzmanı aracılığı ile iş sağlığı ve güvenliği
birimini ve ekibini oluşturmalıdır.
4.1.1. Tehlike Analizi
Geliştirilen metodun ön hazırlık, tehlike analizi ve risk değerlendirme
basamaklarını izah eden IDEF2 diyagramı Şekil 21’de yer almaktadır. Bu
basamaklar şunlardır;
 A1. Ön hazırlık araştırmaları,
 A2. Tehlikeleri yerleşim esaslı gruplama,
 A3. Tehlikeleri proses esaslı gruplama,
 A4. Tehlikeleri bilimsel esaslı gruplama,
 A5. Kategorik tehlike listelerinin oluşturulması,
 A6. Risk değerlendirmesi.
112
Şekil 21: Tehlike analizi ve risk değerlendirmesi IDEF Diyagramı
113
A1. Ön Hazırlık: Atölye tipi üretim yapan sanayi işletmelerinde risk
değerlendirmesi 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ve risk
değerlendirmesi yönetmeliğine uygun olarak yapılmalıdır. TS 18001
standardında da risk değerlendirme yükümlülüğü bulunur. Risk
değerlendirmesi öncesinde yapılacak ön hazırlıkta işyerinde daha önce
meydana gelmiş olan iş kazası, ramak kala olay ve olay kayıtları
incelenmelidir. Ön hazırlık çalışmaları iş güvenliği uzmanı, işyeri hekimi ve
işverenin katılımı ile evrak taraması yöntemiyle yapılır. Geçmişte düzenlenen
risk değerlendirmeleri ve performans gözetimi sonuçları yürütülecek
çalışmalara ışık tutacaktır. Ön hazırlık çalışmaları sonucunda işletme
faaliyetleri ve sektör özellikleri tehlikelerin analizi aşamasında kullanılacaktır.
A2. Yerleşim Esaslı Gruplama: Üretimin ana unsuru enjeksiyon
kalıpları ve üretim malzemeleridir. Bundan dolayı birçok farklı ürün tasarımı
için çok sayıda farklı kalıplar bulunmakta ve depolanmaktadır. Ayrıca
işletmenin çeşitli bölümlerinde alüminyum külçeleri ve alaşım kimyasalları için
depo alanı oluşturulmuştur. Kimyasalların depolanmasından kaynaklanan
risklerin tespit edilebilmesi için malzeme güvenlik bilgi formlarında depolama
şartları göz önüne alınmalıdır. Yanıcı ve yakıcı kimyasalların aynı ortamda
depolandığı veya çabuk alevlenen kimyasal malzemelerin yakınında kıvılcım
çıkartacak faaliyetlerin yürütüldüğü gözlemlenmiştir. Bununla beraber elektrik
akımını ileten enjeksiyon kalıplarının elektrik kaçağı ihtimali bulunan elektrik
panolarının önünde depolandığı tespit edilmiştir. İşletmenin farklı bölgelerine
dağınık olarak yerleştirilmiş torna, freze, matkap ve punta kaynağı makineleri
yerleşim bazında tehlike kaynağı olarak ele alınmıştır.
114
İşletmenin birimleri şunlardır;
 Alüminyum Enjeksiyon Atölyesi
 Trim-Tesviye Atölyesi
 Şerit Zımpara Atölyesi
 Yüzey İşleme Atölyesi
 Hassas İşleme Atölyesi
 Hidrolik Pres Atölyesi
 Torna Freze Matkap Atölyesi
 Montaj Paketleme Atölyesi
 Bakım Onarım Atölyesi
 Kalite Kontrol Atölyesi
 Malzeme Kimyasal Depo Alanı
 Kalıp Depo Alanı
 İdari Ofisler, Dinlenme Salonu, Mutfak, Çay Ocağı vb.
İşletme birimleri, depo alanları, makine yerleşimler ve diğer unsurların
işletme içi yerleşimleri detaylı olarak incelenmiştir. İşletme yerleşim planının
hazırlanması, işletmenin yerleşim kapasitesi, birimlerin ve makinaları
yerleşiminden kaynaklanan organizasyon problemlerinin ve işyeri düzeni ile
ilgili iş sağlığı ve güvenliği problemlerinin daha kolay fark edilmesini
sağlamıştır. Bu aşamada işletme sektörünün kendine özgü tehlikeleri işletme
yerleşimi de göz önünde bulundurularak analiz edilmelidir. İşletme yerleşim
planı Şekil 22’de yer almaktadır.
115
Şekil 22: İşletme yerleşim planı
116
A3. Proses Esaslı Gruplama: İşletme çok farklı ebat ve hassasiyette
alüminyum döküm yöntemiyle siparişe dayalı fason üretim faaliyetleri
yürütmektedir. İşletmede alüminyum enjeksiyon yöntemiyle üretilen kaba
parçalar sırasıyla; trim tesviye atölyesinde kaba hataları giderilmekte, ihtiyaç
olması durumunda hidrolik pres atölyesinde yeniden şekillendirilmekte, şerit
zımpara atölyesinde ince hataları giderilmekte, yüzey işlem atölyesinde
vibrasyon veya kumlama yöntemiyle hassas yüzey işleme ve parlatma
yapılmakta, hassas işleme atölyesinde CNC veya bilgisayar kontrollü
otomasyonlarla vida ve montaj delikleri açılmakta, kalite kontrol atölyesinde
bulunan X-Ray (röntgen) cihazından, daha sonra da basınç kontrol
testlerinden geçmektedir. Üretilen ürünlere göre montajı yapılmakta ve
paketlenmektedir.
A4. Bilimsel Esaslı Gruplama: Bu gruplama yönteminde tehlike
unsurlarını belirlemek için sektör özellikleri, işletme yerleşimi ve iş akış
şemaları göz önünde bulundurulur. Mevzuat yükümlülükleri, TSE ve ISO
standart düzenlemeleri, makine emniyet kitapları, malzeme güvenlik bilgi
formları ve iş sağlığı ve güvenliği alanında yapılan akademik çalışmaları
irdelenerek tehlikeler bilimsel esaslara göre değerlendirilir.
İşletme çalışan sayısı ve mali bilançosu göz önüne alındığında küçük
işletme sınıfında yer alan bir KOBİ işletmesidir (RG:25997, 2005). İş Sağlığı
ve Güvenliğine İlişkin İşyeri Tehlike Sınıfları Tebliği’ne göre (Tablo 30)
işletme NACE Rev.2 kodu 24.53 altında “Hafif metallerin dökümü” çok
tehlikeli sınıfta yer almaktadır (RG:28976, 2014).
117
Tablo 30: Tehlike sınıfları tebliği Ek-1'de işletmenin sınıfı
24.53 Hafif metallerin dökümü

24.53.01 Hafif metallerin dökümü (alüminyum, magnezyum, Çok Tehlikeli
titanyum, çinko vb.den yarı mamul ürünlerin dökümü ile
dökme hafif metallerin dökümü)
İşletmede çalışma ortamı gözetimi yapılmıştır. Uygulama çalışmasının
temelini saha gözlemi ve risk değerlendirmesi oluşturmaktadır. İşletme ile
ilgili kayıt altına alınan bilgiler ve dokumanlar incelenmiş, saha gözlemi
yapılmıştır. Risk değerlendirmesi çalışmalarının bilimsel temele
dayandırılabilmesi risk faktörleri tehlike sınıflarına göre kategorilerine ayrılmış
ve sınıflandırılmıştır.
 İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetleri,
 İşyeri Bina Eklentileri ve Çevre,
 Yangın, Acil Durum, Tahliye, İlk Yardım,
 Makina ve El Aletleri,
 Elektrik Tesisatı ve Elektrikli Ekipmanlar,
 İç Nakliye ve Taşıma,
 Kimyasal ve Biyolojik,
 Termal Konfor ve Ergonomi ve
 Kişisel ve Psiko-Sosyal
Oluşturulan bilimsel esaslı tehlike sınıflandırması modelin atölye tipi
üretim yapan sanayi işletmelinde karşılaşılan risk faktörlerini kapsamaktadır.
Tehlikeler işyeri genelinde kategorilerine göre ayrılarak, imalat
birimlerinde ve depolama alanlarında ayrı ayrı incelenmiştir. İş sağlığı ve
118
güvenliğinden sorumlu mühendis ile birlikte işletme gözetimi yapılmış, çalışan
personelle işyeri ortamında bulunan olası tehlikeler üzerine sözlü mülakatlar
yapılarak kayıt altına alınmıştır. Olası risk faktörleri ile ilgili 350’den fazla
fotoğraf çekilmiş, 10’dan fazla üretim süreci videosu kayıt altına alınmıştır.
A5. Kategorik Tehlike Listesi: A2, A3 ve A4 adımlarında elde edilen
tehlikeler risk değerlendirme uygulamasında hangi unsurlara dikkat edilmesi
gerektiği ve hangi tehlikelerle karşı karşıya kalınabileceğini ortaya
koymaktadır. İşletmede iş güvenliği uzmanı, işyeri hekimi ve çalışan
temsilcisinin katılımıyla tehlikeler tespit edilmelidir. Kategorik tehlike listesi
hazırlanırken tehlikeler A2 tehlike kategorisinde belirtilen işletme biriminde A3
alt tehlike kategorisinde belirtilen iş adımında, A4 yaklaşımıyla elde edilen
tehlike olarak listelenmelidir. Bu adımda hazırlanacak tehlike listesi
tehlikelere ve alınması gereken önlemlere sistematik yaklaşmayı sağlamıştır.
Kategorik tehlike listeleri oluşturulurken insan kaynakları kapasitesi,
çalışanların görev tanımları, eğitim durumları ve İSG bilinç seviyeleri göz
önünde bulundurulur. İşletmenin insan kaynakları kayıtları ve muhasebe
kayıtları düzenli olarak tutulmaktadır. İşletmede idari personel dâhil 17
çalışan bulunmaktadır. Bu çalışanlardan biri yönetici asistanı, ikisi mühendis,
biri muhasebe sorumlusu 13’ü de işçi olarak çalışmaktadır. İşçilerin 1’i
ustabaşı, 2’si trim-tesviye, 2’si şerit zımpara, 2’si montaj elemanı, 2’si döküm
operatörü, 4 BEK olarak görev dağılımı yapılmış ve görev tanımları yazılı
olarak dosyalarda yer alsa da işletmede birbirlerinin yerine çalıştıkları
gözlemlenmiştir.
119
4.1.2. Risk Değerlendirmesi
A6. Risk Değerlendirmesi: Risk değerlendirmesi adımında amaç
tehlikelerin nitel veya nicel bir yöntemle değerlendirmeye tabi tutumasıyla risk
derecesinin kabul edilebilir risk seviyesinin altına indirilmesi için gerekli
düzenleyici önleyici tedbirleri belirlemektir. A5 adımı sonrasında oluşturulan
kategorik tehlike listesi atölye tipi üretim yapan sanayi işletmelerde
uygulanılabilecek her türlü risk derecelendirme yöntemiyle değerlendirilebilir.
Bu aşamada kullanılan yönteme göre hesaplanan risk derecesi veya risk
öncelik skoru büyükten küçüğe sıralanarak risklerin önem sırası elde edilmiş
olur. Risk değerlendirmesi işlem basamaklarını izah eden IDEF2 diyagramı
Şekil 23’de yer almaktadır.
Atölye tipi sanayi işletmesinde yapılan 4 farklı risk değerlendirme
yöntemlerinin uygulama sonuçları “Risk Değerlendirme Metodolojilerinin
Değerlendirmesi” başlığı altında detaylı olarak ele alınmıştır.
120
Şekil 23: Risk değerlendirmesi işlem basamakları IDEF2 Diyagramı
121
A6.1. Uygunsuzlukların Tanımlanması: Risk değerlendirmesi
işleminin basamaklarından birisi uygunsuzlukların tanımlanmasıdır.
Uygulamada tehlike analizi yapılırken çok sayıda durum kayıt altına alınabilir.
Bu işlem basamağında iş güvenliği uzmanı, işyeri hekimi ve çalışan temsilcisi
kayıt altına alınan durumların “tehlike” olup olmadığı veya tespit edilen her
tehlikenin risk değerlendirmesine girip girmeyeceğine karar verir.
A6.2. Risklerin Belirlenmesi: Tespit edilen bir tehlikenin risk
oluşturup oluşturmadığı bu işlem basamağında belirlenir. Her bir tehlike
türüne göre; malzeme bilgi güvenlik formlarında yer alan maruziyet değerleri,
makine güvenlik kitabındaki standartlar, makine ve ekipmanların periyodik
bakım süreleri, işyeri gürültü ve aydınlatma ölçümleri ve çalışan el ve vücut
titreşim ölçümleri, periyodik sağlık gözetim raporları veya ilgili standartlardaki
değerlerle kıyaslanarak “risk” olup olmadığı tespit edilir.
İşletmede tüm riskler belirlendikten sonra yerleşim esasına göre
risklerin dağılımı Şekil 24’de yer almaktadır.
Şekil 24: Yerleşim esasına göre risk dağılımları
122
İşletme genelinde tespit edilen riskler işletmenin tüm birimlerinde risk
unsuru olarak karşılaşılmıştır. Birimlerin risk sayıları karşılaştırıldığında en
çok risk tespit edilen bölümler Alüminyum Enjeksiyon Atölyesi ve Malzeme
Kimyasal Depo Alanıdır. Bu iki birim aynı zamanda üretimin olmazsa olmaz
iki birimidir. İşletmede riskler bilimsel risk faktörlerine göre kategorilere
ayrıldığında risk sayılarına ilişkin dağılım Şekil 25’deki gibi olmaktadır.
Şekil 25: Bilimsel kategorilere göre risk dağılımları
Bu sınıflandırmaya göre işletmede Makine ve El Aletlerinden
kaynaklanan (44), İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetlerinden kaynaklanan (30)
risk sayılı ile işletmede bu bilimsel risk faktörlerinde daha fazla iyileştirme
gerektiği ortaya çıkmıştır.
Faaliyetlere göre riskler sınıflandırıldığında işletmede çalışma
yürütülmesi (74) veya makine kullanımı (69) çok sayıda risk içermektedir.
Ancak tespit edilen 15 riskle karşılaşmak için işletme içinde bulunmak
yeterlidir. (Şekil 26) Bu durum sadece çalışanın güvenliğini sağlamanın iş
123
sağlığı ve güvenliği için yeterli olmadığı, işletmenin çalışma ortamı güvenliğini
sağlaması gerektiğini ortaya konulmuştur.
Şekil 26: Faaliyet esasına göre risk dağılımları
İşletmedeki tespit edilen riskler işletme ortamında sürekli bulunup
bulunmamalarına göre iki kategoriye ayrılmıştır. İşletmede sürekli
karşılaşılan Rutin Risk sayısı 141, işletmede risk değerlendirmesi sırasında
karşılaşılan ve süreklilik arz etmeyen risk sayısı 25’tir. Tespit edilen risklerin
%85’i işletme faaliyetleri yürütülürken karşılaşılması muhtemel risklerden
oluşmaktadır.
A6.3. Risklerin Derecelendirilmesi: Bu işlem basamağında
kullanılan risk değerlendirme yöntemine göre her bir riskin RÖS (Risk Öncelik
Skoru) değeri ve RÖD (Risk Önem Derecesi) değeri belirlenir. RÖD değeri
bir riskin kabul edilebilir olup olmadığını ortaya koymaktadır. Risk
değerlendirmesi basamağının çıktıları;
 Düzenleyici Önleyici Faaliyetler,
124
 İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitim Takvimi,
 Acil Durum Planı’dır.
Düzenleyici Önleyici Faaliyetler: Kabul edilebilir seviyenin üstünde
olan risklerin her biri için DÖF (Düzenleyici Önleyici Faaliyet) belirlenir.
Uygulamada hazırlanan risk değerlendirme tablosunda DÖF’ler
oluşturulurken işletmenin büyüklüğü, çalışan sayısı, birim sorumluları göz
önüne alınarak;
 İD:İdari işlerden sorumlu birim,
 İGU: İş Güvenliği Uzmanı veya İş sağlığı ve güvenliği birimi,
 MALİ: Mali işlerden sorumlu birimi,
 PER: Çalışan personel
sorumlu kodları tanımlanmıştır. Alınan önlem faaliyetleri sorumlu birimler için
ayrı ayrı belirlenmiştir. (Tablo 31)
Tablo 31: Düzenleyici önleyici faaliyetler tablosu örneği
DÜZENLEYİCİ ÖNLEYİCİ FAALİYET

DÖF - Resim No
- Sorumlu Kodu
Hiyerarşik Önlem
Tamamlanma
Kanuni Dayanak /
Standartlar / Mevcut Durum
Süresi
Talimatlar Alınan Önlemler
Acil çıkış yolları Acil çıkış yollarının

1 Ay İD
işletme yerleşimi düzenlenmesi talimatı
6331 sayılı Kanun madde değişikliğinden
1 Ay İGU Acil çıkış yollarını planlar
11, 12, 30.
İ şyerlerinde sonra
1 Acil Durumlar Hakkında düzenlenmemiştir. Acil çıkış yollarını
Yönetmelik Tüm işaretlemeler 1 Ay MALİ
işaretçilerle düzenler.
yanlış yönü
göstermektedir. 2 Ay PER Ç alışanlar bilgilendirilir.
DÖF’ler uygulanırken alınacak tedbirlerin teknik özellikleri veya hukuki
dayanakları “kanuni dayanaklar, standartlar ve talimatlar” başlığı altında her
125
bir risk için belirlenmiştir. Ayrıca düzenleyici önleyici faaliyetlere tamamlanma
süresi verilerek risk değerlendirmesi uygulandığı tarihten itibaren faaliyet
takip takvimi oluşturulmuştur.
İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitim Takvimi: Düzenleyici önleyici
faaliyetlere bağlı olarak İş güvenliği uzmanı, işyeri hekimi, idari işlerden
sorumlu personel, mali işlerden sorumlu personel ve diğer çalışanlar için
çalışanların iş sağlığı ve güvenliği eğitimi, tehlikeli sınıfta çalışma eğitimi,
hijyen eğitimi, ilkyardım eğitimi ve iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili diğer
eğitimlerin eğitim ihtiyacı tespit edilmiş ve eğitimler için DÖF’ler kapsamında
eğitim takvimi oluşturulmuştur.
Acil Durum Planı: Risk değerlendirmesi çalışmalarında tespit edilen
166 riskten 19’u acil durum, ilkyardım, yangın, tahliye faaliyetlerini
ilgilendirmekte veya acil durumlarda ortaya çıkacağı tespit edilmiştir.
İşletmede halihazırda bulunan acil durum planı, acil çıkış kapısı işaret yönleri
işletmenin bir bölümünün satılmasına bağlı olarak iptal edilmiş ve acil çıkış
kapısına yönlendirilmektedir. İşletmenin değişen düzenine göre acil durum
müdahale planı, yangın alarmı, yangın tüpü ve acil durum telefonu
konumlarının gösterildiği acil durum tahliye planı Şekil 27’de yer almaktadır.
İşletmede yangın riskinin en yüksek olduğu bölümler kimyasalların
bulunduğu “Malzeme Kimyasal Depo Alanı”, doğalgaz ocaklarının test
edildiği “Kalite Kontrol Atölyesi” ve “Alüminyum Enjeksiyon Atölyesi”'dir.
İşletmede acil durum görev dağılımı yapılmamıştır. Acil durum görev
dağılımında tahliye ekibi, ilk yardım ekibi ve yangınla mücadele ekibi olarak
üç ekipten oluşturulmalı ve bu ekiplere gerekli eğitimler aldırılarak yeterli
126
niteliği kazanmaları sağlanmalıdır. Bu ekiplerin acil bir durumda takip etmesi
gereken “Yangın – Acil Durum Prosedürü” Şekil 28’de yer almaktadır. Bu
ekiplerin yangın veya ilk yardım faaliyetlerinde yeterli olmamaları durumunda
ambulans, itfaiye veya diğer ilgili dış kurumlarla iletişime geçilmelidir.
Şekil 27: İşletme acil durum - tahliye planı yerleşimi
127
Şekil 28: Yangın – Acil Durum Prosedürü
128
4.2. Risk Değerlendirme Metodolojileri Değerlendirmesi ve Sonuçları
4.2.1. Risk Değerlendirme Yöntemlerinin Karşılaştırması
Atölye tipi üretim yapan sanayi işletmelerinde risk değerlendirme
yöntemlerin analiz etmek için dört farklı risk değerlendirme yöntemi için
uygulama tabloları oluşturulmuş ve formüle edilmiştir. Kullanılan yöntemler ve
uygulama tablo şablonları şunlardır;
 5x5 - L tipi Matris Risk Değerlendirme Yöntemi (Tablo 32)
 3T Metal Sektörü Risk Değerlendirme Yöntemi (Tablo 33)
 Fine-Kinney Risk Değerlendirme Yöntemi (Tablo 34)
 Hata Türü Etki Analizi Risk Değerlendirme Yöntemi (Tablo 35)
Kullanılan risk değerlendirme metoduna göre risk öncelik skoru
hesaplanması birden fazla risk değerlendirme unsuruna bağlı olarak
değişebilir. Bu unsurların farklı olması risk öncelik skorunun da değişik
aralıklarda olmasına sebep olmaktadır. Yapılan çalışmada 5x5 matris risk
değerlendirme yönteminde risk öncelik skoru 1-25 aralığında, 3T risk
değerlendirme yönteminde risk öncelik skoru 1-5 aralığında, Fine-Kinney risk
değerlendirme yönteminde risk öncelik skoru 1-1.000 aralığında ve Hata Türü
Etki Analizi risk değerlendirme yönteminde risk öncelik skoru 1-10.000
aralığında değişmektedir.
İşletmede uygulanan 4 risk değerlendirme metodunu kapsayacak
şekilde oluşturulan “Risk Değerlendirme Formu” Ek-1’de yer almaktadır.
129
Tablo 33: 5x5 - L tipi Matris Risk Değerlendirme Formu Örneği
FAALİYET TEHLİKE 5x5 RİSK DÜZENLEYİCİ ÖNLEYİCİ FAALİYET 5x5 ARTIK RİSK
Risk - Resim No
- Sorumlu Kodu
Hiyerarşik Önlem
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Tamamlanma
Olasılık (1-5)
Olasılık (1-5)
Etkisi (Risk)
Şiddet (1-5)
Şiddet (1-5)
Bölüm
Tanımı
Derece
Derece
Tanımı
Süresi
Alınan Önlemler
Acil çıkış yollarının

1 Ay İD
düzenlenmesi talimatı
İşletme
Acil çıkış
Geneli
yollarının 1 Ay İGU Acil çıkış yollarını planlar
Yüksek
Düşük
Ortamda çalışma Ç oklu
1 yürütülmesi
doğru
Ölüm
4 5 20 1 5 5
belirlenme Acil çıkış yollarını
1 Ay MALİ
mesi işaretçilerle düzenler.
2 Ay PER Ç alışanlar bilgilendirilir.
Tablo 32: 3T Metal Sektörü Risk Değerlendirme Formu Örneği
FAALİYET TEHLİKE 3T RİSK DÜZENLEYİCİ ÖNLEYİCİ FAALİYET 3T ARTIK RİSK

Risk - Resim No
- Sorumlu Kodu
Hiyerarşik Önlem
Kontrol Düzeyi
Kontrol Düzeyi
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Tamamlanma
Etkisi (Risk)
Şiddet (1-3)
Derece (1-5)
Şiddet (1-3)
Derece (1-5)
Bölüm
Tanımı
Tanımı
Süresi
(1-3)
(1-3)
Alınan Önlemler

1 Ay İD
İşletme
Acil çıkış
Geneli

Durdur
Düşük
1 yürütülmesi
doğru
Ölüm
3 3 5 1 3 2
1 Ay MALİ
Tablo 34: Fine-Kinney Risk Değerlendirme Formu Örneği
FAALİYET TEHLİKE KİNNEY RİSK DÜZENLEYİCİ ÖNLEYİCİ FAALİYET KİNNEY ARTIK RİSK
Risk - Resim No
Olasılık (0,2-10)
Olasılık (0,2-10)
- Sorumlu Kodu
Hiyerarşik Önlem
Şiddet (1-100)
Şiddet (1-100)
Sıklık (0,5-10)
Sıklık (0,5-10)
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Tamamlanma
Etkisi (Risk)
Bölüm
Tanımı
Derece
Derece
Tanımı
Süresi
Alınan Önlemler

1 Ay İD
İşletme
Acil çıkış
Geneli

Durdur
Düşük

600
1 doğru 6 100 1 0,5 100 1

50
yürütülmesi Ölüm Acil çıkış yollarını

belirlenme 1 Ay MALİ
Tablo 35: Hata Türü Etki Analizi Risk Değerlendirme Formu Örneği
FAALİYET TEHLİKE HTEA RİSK DÜZENLEYİCİ ÖNLEYİCİ FAALİYET HTEA ARTIK RİSK
Risk - Resim No
- Sorumlu Kodu
Hiyerarşik Önlem
Farkedilebilirlik
Farkedilebilirlik
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Şiddet (1-10)
Şiddet (1-10)
Tamamlanma
Hata Olasılığı
Hata Olasılığı
Etkisi (Risk)
Olası Hata
Bölüm
Tanımı
(1-10)
(1-10)
(1-10)
(1-10)
Derece
Derece
Tanımı
Süresi
Hedef
Alınan Önlemler

1 Ay İD
İşletme
Acil çıkış
Geneli
Acil çıkış
Yüksek
Ortamda çalışma Tüm yollarının Ç oklu

Orta
1 yürütülmesi
doğru
Ç alışanlar düzenlenm Ölüm
4 8 5 160 3 8 3 72
emesi 1 Ay MALİ
130
4.2.1.1. 5x5 - L tipi Matris Risk Değerlendirmesi Sonuçları
5x5 - L tipi Matris Risk Değerlendirmesi yöntemine göre 8-15 skorları
arası orta derece risklidir. İşletmede yapılan risk değerlendirmesi çalışması
sonucunda işletmenin tamamında elde edilen Risk Öncelik Skoru ortalaması
14,21’dir. Bu değer işletmenin yükseğe yakın, orta derecede riskli olduğunu
ortaya koymuştur. Düzenleyici önleyici faaliyetler sonrası işletmede elde
edilen Artık Risk Öncelik Skoru 5,35’dir. Faaliyetler sonrası risk önem
seviyesi risk kabul edilebilir seviyesinin altındadır. (Şekil 29)
Şekil 29: 5x5 L Tipi Matris Risk Değerlendirmesi RÖS Değerleri Dağılımı
5x5 - L tipi Matris Risk Değerlendirmesi sonucunda elde edilen RÖS
değerleri, risk önem derecesi aralıklarına göre değerlendirilerek işletme
geneli RÖD değerleri elde edilmiştir. Bu yöntemde işletmenin RÖD
ortalaması 3,45’tir. Düzenleyici önleyici faaliyetler sonrası Artık RÖD değeri
2,25’e düşürülmüştür. Sonuç olarak işletmede risk değerlendirmesi sonrası
mevcut kontroller sürdürülmelidir. (Şekil 30)
131
Şekil 30: 5x5 L Tipi Matris Risk Değerlendirmesi RÖD Değerleri Dağılımı
İşletmenin RÖD değerleri analiz edildiğinde; 3 risk “durdur”
derecesinde, 75 risk “yüksek” derecede ve 82 risk “orta” derecededir.
Düzenleyici önleyici faaliyetler sonrasında bu risklerin 116’sı “düşük” ve 56’sı
“orta” seviyede çıkmıştır. İşletme geneli risk önem derecesi dağılımları Şekil
31’de yer almaktadır.
Şekil 31: 5x5 L Tipi Matris Risk Değerlendirmesi RÖD Dağılımı
132
4.2.1.2. 3T Metal Sektörü Risk Değerlendirmesi Sonuçları
3T Risk Değerlendirme yöntemi değerlendirme mantığına bağlı olarak
risk değerlendirme sonucunda elde edilen Risk Öncelik Skorları ve risk önem
dereceleri 1-5 aralığında ve aynıdır. Bu yöntemde işletmenin tamamında elde
edilen RÖS ortalaması 3,65’dir. Düzenleyici önleyici faaliyetler sonrasında
elde edilen Artık RÖS 1,49’e düşürülmüştür. Elde edilen bu değer; “önemsiz”
– “düşük” aralığındadır. (Şekil 32)
Şekil 32: 3T Risk Değerlendirmesi RÖS ve RÖD Değerleri Dağılımı
3T Risk değerlendirme yöntemine göre işletmenin RÖD değerleri
analiz edildiğinde; 23 risk “durdur” derecesinde, 66 risk “yüksek” derecede ve
72 risk “orta” derecededir. Düzenleyici önleyici faaliyetler sonrasında bu
risklerin 115’i “önemsiz”, 38’i “düşük” ve 12’si “orta” derecede çıkmıştır.
İşletme geneli risk önem derecesi dağılımları Şekil 33’de yer almaktadır.
133
Şekil 33: 3T Risk Değerlendirmesi Risk Ödem Derecesi Dağılımı
4.2.1.3. Fine-Kinney Risk Değerlendirmesi Sonuçları
Fine-Kinney Risk Değerlendirme yöntemi Risk Öncelik Skorları 0,1-
10.000 aralığında geniş bir risk skoru aralığına sahiptir. Ancak uygulamada
elde edilen en yüksek skor 1800’dür ve risk önem dereceleri aynıdır. Bu
yöntemde 100-400 aralığı riskler “Yüksek” derecesinde tanımlanmıştır. Bu
yöntemde işletmenin tamamında elde edilen RÖS ortalaması 267,75’dir.
Düzenleyici önleyici faaliyetler sonrasında elde edilen Artık RÖS 30,75’e
düşürülerek işletme geneli risk ortalaması “düşük” skor aralığına indirilmiştir.
(Şekil 34)
Şekil 34: Fine-Kinney Risk Değerlendirmesi RÖS Değerleri Dağılımı
134
Fine-Kinney Risk Değerlendirmesi sonucunda elde edilen RÖS
değerleri, risk önem derecesi aralıklarına göre değerlendirildiğinde RÖD
ortalaması 3,5’dir. Bu değer “orta”-“yüksek” önem derecesi aralığındadır.
Düzenleyici önleyici faaliyetler sonucunda elde edilen Artık RÖS değeri
1,55’dir. Bu değer “önemsiz”-“düşük” önem derecesi aralığındadır. (Şekil 35)
Şekil 35: Fine-Kinney Risk Değerlendirmesi RÖD Değerleri Dağılımı
3T Risk değerlendirme yöntemine göre işletmenin RÖD değerleri
analiz edildiğinde; 22 risk “durdur” derecesinde, 61 risk “yüksek” derecede,
62 risk “orta” derecede ve 20 risk “düşük” derecededir. Düzenleyici önleyici
faaliyetler sonrasında bu riskin 98’i “önemsiz”, 45’i “düşük” ve 23’ü “orta”
seviyede çıkmıştır. İşletme geneli risk önem derecesi dağılımları Şekil 36’da
yer almaktadır.
135
Şekil 36: Fine-Kinney Risk Değerlendirmesi RÖD Dağılımı
4.2.1.4. Hata Türü Etki Analizi Risk Değerlendirmesi Sonuçları
Hata Türü Etki Analizi Risk Değerlendirmesi yönteminde risk öncelik
skorları 1-1.000 aralığındadır. Uygulama sonucunda işletme geneli RÖS
değerleri ortalaması 152 olarak bulunmuştur. Bu değer “yüksek” risk önem
derecesindedir. Düzenleyici önleyici faaliyetler sonrası Artık RÖS değeri
26,83’e (“düşük” önem derecesi) düşürülmüştür. (Şekil 37)
Şekil 37: HTEA Risk Değerlendirmesi RÖS Değerleri Dağılımı
HTEA risk değerlendirme yöntemine göre elde edilen RÖS değerleri,
risk önem derecesi aralıklarına göre değerlendirildiğinde RÖD ortalaması
136
3,65’dir. Bu değer “orta”-“yüksek” önem derecesi aralığında, %65 oranında
“yüksek” derecesine daha yakındır. Düzenleyici önleyici faaliyetler
sonucunda elde edilen Artık RÖS değeri 2’dir. Bu değer “düşük” önem
derecesindedir. (Şekil 38)
Şekil 38: HTEA Risk Değerlendirmesi RÖD Değerleri Dağılımı
HTEA risk değerlendirme yöntemine göre işletmenin RÖD değerleri
analiz edildiğinde; 2 risk “durdur” derecesinde, 111 risk “yüksek” derecede ve
47 risk “orta” derecededir. Düzenleyici önleyici faaliyetler sonrasında bu riskin
24’ü “önemsiz”, 117’si “düşük” ve 25’i “orta” seviyede çıkmıştır. İşletme geneli
risk önem derecesi dağılımları Şekil 39’de yer almaktadır.
Şekil 39: HTEA Risk Değerlendirmesi RÖD Dağılımı
137
4.2.2. İşletme Geneli Risk Değerlendirme Yöntemleri
Uygulamada riskleri değerlendirmek için kullanılan risk değerlendirme
yönteminin karakteristik değerlendirme faktörlerine göre değerlendirmeye tabi
tutulan aynı risk farklı risk önem derecelerine sahip olabilmektedir. Örneğin;
olasılık ve şiddet değişkenleri kullanılarak risk skoru hesaplanan 5x5 matris
yönteminde “yüksek” derecede tanımlanan risk; Fine-Kinney yönteminde
olasılık, şiddet ve sıklık değişkenlerine göre risk skoru hesabı yapılarak “orta”
seviyeli risk olarak derecelendirilebilmektedir. Uygulama sonucu elde edilen
risk önem dereceleri Şekil 40’da yer almaktadır.
Şekil 40: Risk Önem Derecesi Değerleri
Risk değerlendirme yöntemlerinde farklı değişkenler üzerinden
hesaplama yapıldığından dolayı Risk Öncelik Skorları üzerinden
karşılaştırma yapılması mümkün değildir. Bundan dolayı uygulama sonuçları
1:”önemsiz”, 2:”düşük”, 3:”orta”, 4:”yüksek” ve 5:”durdur” önem derecesi
aralıklarına göre karşılaştırma yapılmıştır. Yine aynı şekilde düzenleyici
önleyici faaliyetler sonrası elde edilen RÖS değerleri beş önem derecesinde
elde edilerek artık risk önem dereceleri elde edilmiştir. (Şekil 41)
138
Şekil 41: Artık Risk Önem Derecesi Değerleri
Düzenleyici önleyici faaliyetler sonrasında;
 5x5 Matris Risk Değerlendirmesi RÖD ortalaması 3,45’den 2,25’e
indirilerek %24 düşüş,
 3T Risk Değerlendirmesi RÖD ortalaması 3,65’den 1,29’a indirilerek
%47,2 düşüş,
 Fine-Kinney Risk Değerlendirmesi RÖD ortalaması 3,5’den 1,55’e
indirilerek %39 düşüş,
 HTEA Risk Değerlendirmesi RÖD ortalaması 3,65’den 2’ye indirilerek
%33 düşüş sağlanmıştır.
Uygulamada kullanılan dört yöntemin ortalama RÖD değeri ortalaması
3,56 olarak, artık RÖD değeri 1,8 olarak bulunmuştur. Bu düzenleyici önleyici
faaliyetler sonucunda risk önem dereceleri ortalamasının %35 düştüğünü
göstermektedir.
139
Şekil 42: Risk Önem Derecesi ve Artık Risk Önem Derecesi Değerleri
4.2.3. Risk Faktörlerine göre Risklerin Değerlendirmesi
Atölye tipi üretim yapan sanayii işletmeleri için kategorize edilen risk
faktörleri grafiklerin üzerinde gösterimi mümkün olmadığından dolayı 1’den 9
kodlanmıştır. Tablo 36’da her bir risk faktörü kategorisinde bulunan risk
sayıları ve risk faktörü kodu yer almaktadır.
Tablo 36: Risk faktörü kategorileri ve risk sayıları
KODU Risk Faktörü Kategorisi Risk Sayısı

1 İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetleri Risk Faktörleri 30
2 İşyeri Bina Eklentileri ve Çevre Risk Faktörleri 17
3 Yangın, Acil Durum, Tahliye, İlk Yardım Risk Faktörleri 16
4 Makina ve El Aletleri Risk Faktörleri 44
5 Elektrik Tesisatı ve Elektrikli Ekipmanlar Risk Faktörleri 18
6 İç Nakliye ve Taşıma Risk Faktörleri 3
7 Kimyasal ve Biyolojik Risk Faktörleri 16
8 Termal Konfor ve Ergonomi Risk Faktörleri 10
9 Kişisel ve Psiko-Sosyal Risk Faktörleri 12
140
Bir işletmedeki bütün riskleri aynı anda azaltmak uygulamada mümkün
değildir. Bundan dolayı riskler farklı değerlendirme kriterlerine göre
önceliklendirilerek işletmede İSG iyileştirme hedefleri saptanır.
İşletmedeki riskler risk faktörlerine kategorilere ayrılarak ortalama risk
önem dereceleri hesaplanmıştır. Bu değerler her bir faktörün riskli olma
ağırlığını ortaya koymaktadır. Bu değerlendirmede işletmedeki en yüksek
riskli faktörün “Kimyasal ve Biyolojik Risk Faktörleri” olduğu tespit edilmiştir.
(Şekil 43)
Şekil 43: Risk Faktörlerine Göre RÖD Ortalama Değerleri Dağılımı
Bunun sebebi olarak işletmede kimyasal depolama alanının
planlanmamış olması; yanıcı, yakıcı ve patlayıcı kimyasalların yan yana
stoklanması, bu kimyasalların çevresinde kapağı açık elektrik panosu, yanıcı
kumaş parçaları bulundurulması; çok sayıda doğalgaz tüpünün işletmede
dağınık olarak depolanması, boya, tiner, yağ ve sprey vb. malzemelerin açık,
merdiven altına depolaması, alüminyum ve alaşımlarının zemine dökülmesi
veya imalat sırasında buharlaşarak ortam havasına karışması gibi faktörler
göze çarpmıştır.
141
İşletmedeki ikinci en yüksek risk faktörü “Yangın, Acil Durum, Tahliye,
İlk Yardım Risk Faktörleri”’dir. Sebepleri şunlardır; enjeksiyon makinaları ve
ergitme fırınları için yangın söndürme tertibatı ve ekipmanları
bulunmamaktadır. İşletmede bulunan yangın tüpleri boştur veya periyodik
kontrol tarihleri geçmiştir. İşletme birimlerinden birisi satıldığından dolayı
işleme yerleşim planı değişmiştir. Buna bağlı olarak acil durum planları yanlış
yönü göstermektedir. İşletmede ilk yardım ekibi ve bu ekip için sertifikalı ilk
yardım personeli bulunmamaktadır. İlk yardım malzemelerinin tam olduğu
kontrol edilmemektedir. Yangın alarm butonlarına veya yangın tüplerine
erişimi kısıtlayan malzeme istiflemeleri yapılmıştır. Tahliye planları
hazırlanmamış ve denemesi yapılmamıştır. Çalışanlara acil durumlarda nasıl
davranması gerektiği konusunda eğitim verilmemiştir.
İşletmedeki üçüncü en yüksek risk faktörü “Elektrik Tesisatı ve
Elektrikli Ekipmanlar Risk Faktörleri”’dir. Sebepleri araştırıldığında; tavandan
gelişi güzel sarkıtılmış, sabitlenmemiş elektrik kabloları bulunmaktadır. Bazı
elektrik panolarında kaçak akım rölesi bulunmamaktadır. Bulunan panoların
çalışıp çalışmadığı test edilmemiştir. Bazı elektrik panolarının önünde
yalıtkan paspas bulunmamaktadır. Bazı elektrik panolarının kapakları
bulunmamaktadır. Çevreden geçen dikkatsiz personelin yanlışlıkla elektrik
panolarına erişimi engellenmemiştir. Bazı elektrik panosu kabloları çıplaktır.
Elektrik bandı ile kablo kesiği kapatılmıştır. Kablolar dışarıdan temas
edebilecek şekildedir. Ana elektrik panoları karanlık ortamda; toz ve su
ulaşma riskinin bulunduğu bölümdedir. Duvar arkasında su birikintisi
mevcuttur. Tavan vinç elektrik bağlantılarında kesikler bulunmaktadır.
Makinaların kablolarında kesikler bulunmaktadır. Hidrolik preslerin gövde
142
topraklaması bulunmamaktadır. Hidrolik preslerin elektrik kabloları tavandan
sarkıtılmıştır. Torna, freze, matkap ve punto kaynağı makinalarının gövde
topraklaması bulunmamaktadır. Düzensiz bırakılan spiral, el matkabı, el
taslama makinaları istemsiz çalışmaya sebep verebilir. Elektrikli el aletlerinde
ve uzatma kablolarında kesikler bulunmaktadır.
Şekil 44: Risk Faktörlerine Göre Artık RÖD Ortalama Değerleri Dağılımı
Uygulamada karşılaştırılan dört risk değerlendirme yönteminden 3T
Risk değerlendirme yönteminin ortalama RÖD değerleri risk faktörlerine göre
kategorilere ayrılarak değerlendirildiğinde, diğer yöntemlere ve dört yöntemin
ortalama RÖD değerlerine göre yüksek sapma oranına sahiptir. Bu sapma
Şekil 43’te 3,6 ve 7 numaralı risk faktörlerinde ve Şekil 44’de 7, 8 ve 9
numaralı risk faktörlerinde grafik üzerinden de gözlemlenmektedir. Yine
HTEA Risk değerlendirme yönteminde 6 numaralı risk faktöründe sapma
gözlemlenmektedir. Ancak “İç Nakliye ve Taşıma Risk Faktörleri”
kapsamında sadece 3 adet risk bulunmaktadır.
143
Risk değerlendirme faaliyetleri sonucu işletmede tespit edilen risklerin
hangi sırayla düzenlemeye gidileceğinde tek değerlendirme kriteri riskin
büyüklüğünü ortaya koyan Risk Öncelik Skoru değildir. Özellikle insan
kaynakları ve mali kaynakları kısıtlı bulunan küçük ve orta ölçekli işletmelerde
ve benzer özellik gösteren atölye tipi üretim yapan sanayi işletmelerinde
risklerin azaltılması noktasında; risk faktörlerinin işletmedeki ağırlıkları göz
önünde bulundurularak düzenleyici önleyici faaliyet takvimi çıkartılabilir.
Risk değerlendirmesini sonucunda elde edilen risk faktörü
sayısı, dört risk değerlendirme yönteminin ortalama RÖD değeri ile
ağırlıklandırılarak işletmede hangi faktörlerin ortadan kaldırıldığında yüzde
kaç iyileştirme elde edileceğini gösteren pareto grafiği elde edilmiştir. (Şekil
45)
Şekil 45: Ortalama RÖD Değerleriyle Ağırlıklandırılmış Risk Faktörü Pareto Grafiği
144
Pareto grafiğine göre işletmede “Makina ve El Aletleri Risk Faktörleri”,
“İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetleri Risk Faktörleri”, “Elektrik Tesisatı ve
Elektrikli Ekipmanlar Risk Faktörleri”, “Kimyasal ve Biyolojik Risk Faktörleri”
ve “Yangın, Acil Durum, Tahliye, İlk Yardım Risk Faktörleri” öncelikli olarak
ortadan kaldırılarak işletmedeki kümülatif risk %76,37 oranında azaltılabilir.
Risklerin sadece risk öncelik skoru veya risk önem derecesine göre
sıralanarak düzenleyici önleyici faaliyetlerin planlanması sayıca çok ama
önemce derecesi düşük olan “İş Sağlığı ve Güvenliği Risk Faktörleri” ve
“Makina ve El Aletleri Risk Faktörleri”’nin derecelendirilirken göz ardı
edilmesine sebep olmaktadır. Pareto grafiğinde RÖD değerlerini ve Risk
faktörü sayısını birlikte hesaba katıldığında risk faktörü bazlı değerlendirme
için daha uygundur.
“İş Sağlığı ve Güvenliği Risk Faktörleri” incelendiğinde tespit edilen
riskler şunlardır; hizmet alınan OSGB sorumluluklarını yerine getirmemekte,
işvereni bilgilendirmemektedir. İşletme personeli; OSGB hizmetlerinin yeterli
olup olmadığı veya hangi hizmetleri sağlaması gerektiği tam olarak
bilmemektedir. Çalışanlara mevzuatta zorunlu tutulan İSG eğitimleri
verilmemiştir. Çalışanlar kişisel koruyucu donanımları nasıl kullanacağını tam
bilmemektedir. Uygulamada takip edilmedikçe kullanmamaktadır. Birçok
tehlike unsuru gözden kaçırılmış ve uyarı işaretçisi konulmamıştır. İşletmede
malzeme, hammadde depolama ve ekipman yerleşiminde aşırı düzensizlik
bulunmaktadır. Kaza, hata, ramak kala ve olay kayıtları tutulmamaktadır.
Makinaların kullanım, bakım ve onarım talimatları birçok makine ve faaliyet
için belirlenmemiştir.
145
“Makina ve El Aletleri Risk Faktörleri” risk kaynakları genel olarak
incelendiğinde; makine koruyucularının olmaması, makine topraklamalarının
yapılmaması, makine üstünün veya çevresinin kapalı olmaması, acil durum
butonlarının bulunmaması veya yerinin uygun olmaması, makine bakım
onarım sürecinde ortaya çıkan riskler bulunmaktadır. Ancak risk faktörlerinin
her bir makineye göre çok değişkenlik gösterdiği, her bir makinanın ayrı ayrı
ele alınması gerektiği tespit edilmiştir.
4.2.4. İşletme Birimlerine göre Risklerin Değerlendirmesi
İşletme birimlerine göre risklerin değerlendirilebilmesi için işletmede
tespit edilen riskler 10 ayrı atölye, 2 depo alanı ve ofis, mutfak, revir gibi diğer
alanlar olmak üzere 13 ayrı birime ayrılarak incelenmiştir. İşletmenin
tamamında karşılaşılan veya sonuçları bakımından birden fazla birimi
etkileyecek riskler “işletme geneli” riskler olarak gruplandırılmıştır. İşletme
birimleri 1’den 14’e kodlanmıştır. Tablo 37’de her birimde bulunan risk
sayıları, birim isimleri ve birim kodları yer almaktadır.
Tablo 37: Birim adları ve birim risk sayıları

Birim Kodu Birim Adı Risk Sayısı
1 İşletme Geneli 37
2 Alüminyum Enjeksiyon Atölyesi 33
3 Trim-Tesviye Atölyesi 5
4 Şerit Zımpara Atölyesi 10
5 Yüzey İşleme Atölyesi 8
6 Hassas İşleme Atölyesi 8
7 Hidrolik Pres Atölyesi 7
8 Torna Freze Matkap Atölyesi 12
9 Montaj Paketleme Atölyesi 5
10 Malzeme Kimyasal Depo Alanı 16
11 Kalıp Depo Alanı 5
12 Bakım Onarım Atölyesi 7
13 Kalite Kontrol Atölyesi 8
14 Ofis Mutfak Revir 5
146
İşletmedeki riskler, işletme birimlerine göre kategorilere ayrılarak
ortalama risk önem dereceleri hesaplanmıştır. Bu değerler her birimin
risklerinin ağırlığını ortaya koymaktadır. Bu değerlendirmede işletmedeki
RÖD değeri en yüksek birim 3,87 RÖD değeri ile “Kalite Kontrol Atölyesi”
olarak tespit edilmiştir. Bunu 3,84 RÖD ortalamasıyla “Malzeme Kimyasal
Depo Alanı”, 3,80 RÖD ortalamasıyla Kalıp Depo Alanı ve 3,75 RÖD
ortalamasıyla “İşletme Geneli” riskler takip etmektedir. (Şekil 46)
Şekil 46 : İşletme Birimlerine Göre RÖD Ortalama Değerleri Dağılımı
Uygulamada karşılaştırılan dört risk değerlendirme yönteminden 3T
Risk değerlendirme yönteminin Ortalama RÖD değerleri işletmenin farklı
birimlerinde, diğer yöntemlere ve dört yöntemin ortalama RÖD değerlerine
göre yüksek sapma oranına sahiptir. Şekil 46’da 8, 9, 10 ve 11 numaralı
işletme birimlerinde bu sapma grafik üzerinden de gözlemlenmektedir.
Yöntemin farklı işletme birimlerinde diğer yöntemlere göre tutarsızlığı; diğer
147
yöntemlerden farklı olarak “olasılık” değişkeni yerine “Mevcut Kontrol
Önlemlerinin Düzeyi” değişkeninin kullanılmasına bağlanmıştır.
3T risk değerlendirme yöntemi diğer risk değerlendirme yöntemlerine
göre işletme birimleri bazında incelendiğinde; düzenleyici önleyici faaliyetler
sonucunda Artık RÖD değerlerinin diğer yöntemlere göre düşüş oranının
yüksek olmasıdır. İşletme geneli dört yöntemin RÖD ortalaması değişimi %35
iken 3T Risk Değerlendirme yönteminde bu oran %47,2 olarak tespit
edilmiştir. İşletme birimlerine göre artık RÖD değerleri dağılımı Şekil 47’de
yer almaktadır.
Şekil 47: İşletme Birimlerine Göre Artık RÖD Ortalama Değerleri Dağılımı
Risk değerlendirmesini sonucunda elde edilen her birimdeki risk
sayısı, dört risk değerlendirme yönteminin ortalama RÖD değeri ile
ağırlıklandırılarak hangi birimlerdeki risklere ağırlıklı olarak eğilmek gerektiği
ve hangi birimlerdeki riskler ortadan kaldırıldığında yüzde kaç iyileştirme elde
edileceğini gösteren pareto grafiği elde edilmiştir. (Şekil 48)
148
Şekil 48: Ortalama RÖD Değerleriyle Ağırlıklandırılmış İşletme Birimi Riskleri Pareto Grafiği
Pareto grafiğine göre işletmede “İşletme Geneli”, “Alüminyum
Enjeksiyon Atölyesi”, “Malzeme Kimyasal Depo Alanı” ve “Torna Freze
Matkap Atölyesi” riskleri öncelikli olarak ortadan kaldırılarak işletmedeki
kümülatif risk %71,08 oranında azaltılabilir.
“İşletme Geneli” incelendiğinde toplam 37 riskle karşılaşılmıştır.
İşletme birimlerinin ve birimlerdeki makinelerin yerleşiminin İSG gözetilerek
yerleştirilmediği, işletme acil durum planlarının hazırlanmadığı, acil çıkış
kapılarının işletme geneli gözetilerek planlanmadığı tespit edilmiştir.
İşletmenin geçmişte Alış-veriş mağazası olarak kullanıldığı ve o dönemde
kullanılan yöntemle elektrik tesisatının tavandan sarkıtılarak kullanılması
149
işletme genelinde birçok risk oluşturmaktadır. Yangın sistemi, kompresör,
vinç ve folklif gibi makine ve ekipmanların periyodik kontrollerinin
yapılmadığı, yangın butonlarının ve elektrik panolarının gerektiğinde
kullanıma uygun tutulmadığı gözlemlenmiştir. İşletme geneli riskler için RÖD
ve Artık RÖD değerleri Şekil 49’da yer almaktadır.
Şekil 49: İşletme Geneli Riskler için Risk Önem Derecesi Değerleri Dağılımı
“Alüminyum Enjeksiyon Atölyesi” incelendiğinde tespit edilen 33 risk
şunlardan kaynaklanmaktadır;
Enjeksiyon makinasının ve ergitme fırınının çevresi erişime açıktır.
Makine çalışırken arkasında veya yüksek sıcaklıkta ergitme fırınının
çevresinde bulunmak mümkündür. Makinalar kurulurken hava, elektrik kablo
borularının bir kısmı açıkta bırakılmıştır. Bazı elektrik kablolarında ve
borularda kesikler bulunmaktadır. Makina veya çevrede çalışan için yüksek
risk oluşturmaktadır.
150
Enjeksiyon makinasının hata ve olumsuzluk kayıtları tutulmamaktadır.
Bu durumda hangi aralıklarla hata vereceği ve hatanın sonuçları
bilinmemektedir. Enjeksiyon makinası kontrol listeleri bir yılı aşkın süredir
işlenmemektedir. Makinaların azot, yağ ve yanmaz hidrolik takviyesinde
sızmalar mevcuttur. Makine ilk ısıtmadan sonra zaman ayarlı hızlı otomatik
çalışmaya geçirilmektedir. Makinanın kapaklarında sensör sistemi
bulunmamaktadır.
Kalıptan her malzeme çıkartıldığında yüksek ses çıkartan basınçlı
hava tabancasıyla kalıp temizlenmektedir. Ortam, ergitme fırını ve enjeksiyon
makinasından kaynaklanan ısı çıkışından dolayı yüksek sıcaklıktadır. Bu
birimde çalışma ritmi çok yüksektir. Çalışma anında oturma ve dinlenme
imkanı bulunmamaktadır.
Makinaların bakım-onarımı veya kalıpların enjeksiyon makinasına
takılması sürecinde tavan vinci kullanılmaktadır. Bu süreçle ilgili çalışma
talimatları bulunmamaktadır. Bakım onarım işlemleri yürütülürken gerekli
prosedürlere uyulmamaktadır.
Düzenleyici önleyici faaliyet olarak ergitme fırını ve enjeksiyon
makinasında yüksek ritimde ve yüksek riskli ortamda çalışma yürütülmesi
gerektiğinden; uzun vadede kepçeli robot kolları ile çalışma yürütülmesi
önerilmiştir. Alüminyum Enjeksiyon Atölyesindeki riskler için RÖD ve Artık
RÖD değerleri Şekil 50’de yer almaktadır.
151
Şekil 50: Alüminyum Enjeksiyon Atölyesi Risk Önem Derecesi Değerleri
“Malzeme Kimyasal Depo Alanı” incelendiğinde 16 farklı riskle
karşılaşılmıştır. Bunlar; yanıcı, yakıcı ve patlayıcı kimyasalların nasıl
depolanması gerektiğine dair prosedür geliştirilmemiştir. Depolama alanında
elektrik, yanıcı kumaş malzeme ve kimyasallar aynı alanda depolanmaktadır.
Kimyasalların malzeme güvenlik bilgi formları bulunmamaktadır. İçeriği belli
olmayan üzerinde uyarı işareti bulunmayan kimyasal şişeleri ortamda
bulunmaktadır. Hurda alüminyum ve cüruf malzeme imha prosedürü yoktur.
Alüminyum külçeleri ve hurda kimyasallar işletmede boş bulunan alanlarda
depolanmaktadır. Depolama istif yüksekliklerine uyulmamakta, yüksekte
depolama işlemi yürütülürken korkuluğu bulunmayan seyyar merdiven
kullanılmaktadır. Kullanılan elektrikli forkliftin dişli koruyucu sistemi ve yükün
geri düşmesini engelleyecek dayanağı bulunmamaktadır. Yük kafesleri
birbirinin üstüne çok sayıda depolanmaktadır. Yük kafeslerinin aşınmaya
bağlı olarak köşeleri keskinleşmiştir. Çalışanlar yük kasalarını beden gücüyle
152
taşımaktadır. Malzeme Depo Alanında tespit edilen RÖS değerleri ve risk
değerlendirme formunda önerilen düzenleyici önleyici faaliyetler sonrasında
elde edilen artık RÖS değerleri Şekil 51’de yer almaktadır.
Şekil 51: Malzeme Kimyasal Depo Alanı Risk Önem Derecesi Değerleri
“Torna Freze Matkap Atölyesi” incelendiğinde tespit edilen 12 risk;
makinaların atölye geneline düzensiz olarak yerleştirilmesi, sabitlenmemesi,
forklift yoluna yakın konumlandırılması, makine topraklamalarının
yapılmaması, makine koruyucularının veya acil durum butonlarının,
sirenlerinin bulunmaması, talaş ve parça sıçramasına karşın koruyucu
ekranların bulunmaması ve her makinanın kendisine özgü güvenlik
tedbirlerinin alınmamasından kaynaklanmaktadır. Makine elektrik
tesisatlarında kesiklerin bulunması ve kabloların tavandan sarkıtılması büyük
risk oluşturmaktadır. Bu birimde Risk değerlendirmesi öncesi ve sonrası elde
edilen RÖS değerleri dağılımı Şekil 52’de yer almaktadır.
153
Şekil 52: Torna Freze Matkap Atölyesi Risk Önem Derecesi Değerleri
“Şerit Zımpara Atölyesi” incelendiğinde 10 farklı riskle karşılaşılmıştır.
Bu risklerin temelinde şerit zımpara makinalarından parça sıçramasına karşı
alınan önlemlerin yetersiz olduğu tespit edilmiştir. Şerit zımpara
makinalarında bant altı tablası ve koruyucu ekranı yoktur. Aşınan bandın
kopma riski bulunmaktadır. Makinaların acil durum butonları yoktur. Elektrik
kablolarında kesitler bantla yamanmıştır. Çalışanlar iş ekipmanları ile
taşınması gereken yük beden gücüyle taşınmaktadır. İş ekipmanı temin
edilmeli ve birlikte yük taşıma eğitimi verilmelidir. Çalışanların koltuklarının
ergonomik olmadığı, işleme alınacak malzemenin alçakta veya yüksekte
bulunan malzeme kasalarından uzanmak suretiyle alındığı gözlemlenmiştir.
Gürültü maruziyetini azaltmak için verilen kişisel koruyucu donanımların nasıl
kullanılması gerektiği konusunda eğitim verilmelidir. Koruyucuların kullanımı
takip edilmelidir. Bu birimde Risk değerlendirmesi öncesi ve sonrası elde
edilen RÖS değerleri dağılımı Şekil 53’de yer almaktadır.
154
Şekil 53: Şerit Zımpara Atölyesi Risk Önem Derecesi Değerleri
4.3. İş Sağlığı ve Güvenliği Performans Gözetimi
4.3.1. ElmeriSan İş Sağlığı ve Güvenliği Performans Gözetimi Sonuçları
ElmeriSan İş Sağlığı ve Güvenliği Performans Gözetimi işletmede risk
değerlendirmesi sırasında uygulanmıştır. Düzenleyici önleyici faaliyetler
takvimine bağlı olarak aylık veya haftalık süreçlerde uygulanarak işletmenin
güvenlik endeksinin nasıl değiştiği gözlemlenebilir. Uygulama kapsamında
138 gözlemden 49’u doğru 89’u yanlış olarak tespit edilmiştir. Elde edilen
işletme geneli Elmeri endeksi %36 dır. Elmeri uygulamasında yapılan
gözlemlerin konulara göre dağılımı Şekil 54’de yer almaktadır.
155
Şekil 54: Elmeri San Gözetim Sonuçları
Uygulama aşamasında doldurulan Elmeri-San uygulama formu Ek-
2’de, uygulama değerleri dağılımı Tablo 38’de yer almaktadır.
Tablo 38: Elmeri-San Gözetim Sonuçları
Elmeri
DOĞRU YANLIŞ TOPLAM
Endeksi
1 Güvenlik Davranışı 4 7 11 36%
2 Düzen ve Temizlik 13 24 37 35%
3 Makine Güvenliği 7 18 25 28%
4 Endüstriyel Hijyen 7 15 22 32%
5 Ergonomi 6 10 16 38%
6 Zeminler ve Geçiş Yolları 3 3 6 50%
7 İlk Yardım ve Yangın Güvenliği 9 12 21 43%
TOPLAM 49 89 138 36%
156
4.3.2. İSG Yönetim Sistemi Derecelendirme Yöntemi Sonuçları
İSGİP (Türkiye`de İşyerlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Koşullarının
İyileştirilmesi Projesi) kapsamında hazırlanan “İSG Yönetim Sistemi
Derecelendirme Formu” kullanılarak işletme değerlendirilmiştir.
Değerlendirme sonucu işletme geneli iş sağlığı ve güvenliği derecesi %49
olarak tespit edilmiştir. İşletmenin derecelendirilmesinde 50 soru için verilen
cevaplar Ek-3’de yer almaktadır. Derecelendirme sonucu 10 ana konu
başlığında elde edilen İSGYS dereceleri Şekil 55’de yer almaktadır.
Şekil 55: İSGYS Derecelendirme Sonuçları
157
5. SONUÇLAR
Türkiye’deki imalat yapan bütün sanayi işletmelerinin sürekli denetim
altında tutulması mümkün değildir. İşletmelerin iş sağlığı ve güvenliğini kendi
kendine yönetebilmesi ve denetleyebilmesi için ulusal ve uluslararası
standartlar geliştirilmiştir. Bu standartların sağlanması için uygulama adımları
ve basamakları detaylı olarak incelenmiştir.
Atölye tipi üretim yapan sanayi işletmelerinde iş kazalarının ve meslek
hastalıklarının önlenmesi önleyici yaklaşımdan geçmektedir. Günümüzde
başlıca önleyici yaklaşımlar; risk değerlendirmesi, düzenleyici önleyici
faaliyetler, iş sağlığı ve güvenliği performans gözetimi, acil durum - taliye
planları, eğitim ve bilgilendirme olarak karşımıza çıkmaktadır. 2012 yılında
yayınlanan 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu çalışan sayısı ve
kamu-özel ayrımını tamamen ortadan kaldırarak tüm İSG tedbirlerini sağlama
yükümlülüğü getirmiştir. Ancak uygulamadaki eksikliklerden dolayı imalat
sanayisinde iş kazaları ve meslek hastalıkları devam etmektedir.
Atölye tipi üretim yapan sanayi işletmeleri, kısıtlı insan kaynakları ile iş
sağlığı ve güvenliği yükümlülüklerini yerine getirilebilmesi için spiral iş sağlığı
ve güvenliği metotu geliştirilmiştir. Metodun döngüsü takip edilerek;
tehlikelerin detaylı analizi, işletme yerleşiminin planlanması, risklerin ele
alınan dört farklı risk değerlendirme yöntemi aracılığıyla değerlendirilmesi,
düzenleyici önleyici faaliyetlerin planlanması, acil durum, tahliye planlarının
hazırlanması, eğitim takviminin oluşturulması ve işletmede İSG sürekliliğinin
sağlanması için iki farklı İSG performans gözetim yöntemini kapsamaktadır.
158
Metot mevzuat hükümlerinin yerine getirilirken hangi adımların atılması
gerektiğini, bu adımların kimler tarafından yürütüleceğini ve hangi bilgi
kaynaklarından yararlanılabileceğini sistematik olarak ortaya koymaktadır.
Atölye tipi üretim yapan sanayi işletmeleri için geliştirilen spiral İş
sağlığı ve güvenliği metodu uygulanarak;
 Metot uygulama adımlarında karşılaşılan aksaklıklara bağlı olarak
metoda son hali verilmiştir. Tehlikelerin işletme yerleşimine,
yürütülen faaliyetlere ve risk faktörlerine göre kategorilere ayrılması
işletmedeki tehlikelerin tespit edilmesine ve risklerin dağılımlarını
anlayama yardımcı olmuştur.
 Uygulanan dört risk değerlendirme yöntemi ve iki İSG performans
gözetim yöntemi atölye tipi üretim yapan sanayi işletmelerinde
uygulanabilir. Uygulamada kullanılan yöntemler ve önerilen
düzenleyici önleyici faaliyetler sonucu risk derecelerinde azalma
kaydedilmiştir.
 Fine-Kinney Risk Değerlendirme Yöntemi ve HTEA Risk
Değerlendirme Yöntemi risklerin büyüklüklerinin tanımlamada ve
derecelendirmede daha subjektiftir.
 5x5 L Tipi Matris Risk Değerlendirme Yöntemi ve 3T Risk
Değerlendirme Yönteminde risk değerlendirme aralığı dardır.
Yöntemlerin değişken dereceleri net olarak tanımlanmamıştır.
Yapılan değerlendirme kişiden kişiye yüksek değişkenlik
göstermektedir.
 Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından yürütülen İSGİP
Projesi kapsamında ortaya konulan, yaygınlaştırılan ve metal
159
sektöründe kullanımı tavsiye edilen 3T Risk Değerlendirme
yöntemi ele alınan diğer yöntemlere göre tutarlılığı
bulunmamaktadır. Bunun sebebi diğer yöntemlerden farklı olarak
“olasılık” değişkeni yerine “Mevcut Kontrol Önlemlerinin Düzeyi”
değişkeninin kullanılmasına bağlanmıştır. Mevcut kontrol
önlemlerinin düzeyi değişkeni yöntemi uygulayanın mevzuat
bilgisine bağlı olarak değişkenlik gösterebilmektedir. Risk öncelik
skorunun 1-5 aralığında olması risklerin büyüklüklerini anlamayı
engellemektedir.
 Kullanılan dört farklı risk değerlendirme yönteminde elde edilen
değerler ve tespit edilen riskler için önerilen Düzenleyici Önleyici
Faaliyetler ekte yer almaktadır.
 Uygulamada kullanılan İş Sağlığı ve Güvenliği Performans
Gözetimi yöntemlerinin ikisi de işletmede İSG’nin sürekliliğini
sağlanması için proaktif bir yöntemdir. Elmeri-San Performans
gözetimi yöntemi her türlü imalat sanayi işletmesinde uygulanabilir.
İSGYS Derecelendirme Formu yöntemi, İş Sağlığı ve Güvenliği
Yönetim Sistemi kurmuş işletmeler için daha uygun olduğu tespit
edilmiştir.
160
6. ÖNERİLER
İş sağlığı ve güvenliği mevzuatının uygulamaya aktarılabilmesi için
atölye tipi üretim yapan sanayi işletmelerine direk veya dolaylı ekonomik
teşvikler arttırılmalıdır. Yatırıma bağlı ödenen sosyal katkı paylarında veya
sigorta primlerinde indirim yapılması, kamu ihalelerin için iş sağlığı ve
güvenliği şartlarının yerine getirilmesi, kamu banka kredilerinde veya
teşviklerinde iş sağlığı ve güvenliği şartlarının yerine getirilmesi zorunluğu
gibi politikalar geliştirilebilir.
Atölye tipi üretim yapan sanayi işletmeleri için uygulanabilir İş Sağlığı
ve Güvenliği Metotları ortaya konulmalıdır. Metodlar devlet, işçi, işveren ve
sosyal tarafların katılımıyla yaygınlaştırılmalıdır.
TS 18001 İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemi veya uluslararası
geçerliliği bulunan iş sağlığı ve güvenliği yönetim sistemleri
yaygınlaştırılmalıdır.
Risk değerlendirmeleri işletmenin büyüklüğüne, faaliyet koluna,
yerleşim planına, insan kaynaklarına, kullanılan makine, ekipman ve
kimyasallara göre detaylı hazırlanılmalıdır. Risk değerlendirmesi
yöntemlerinin tutarlılığı araştırılmalı, risk değerlendirme sonucu planlanan
düzenleyici önleyici faaliyetlerin uygulamaya geçirilip geçirilmediği
denetlenmelidir.
Olası kaza sonucunda tazminatların büyüklüğü araştırılmalı ve
raporlanmalıdır. Durum tespitine bağlı olarak küçük ve orta ölçekli
işletmelerde iş sağlığı ve güvenliği mesleki sorumluluk sigortası
yaygınlaştırılmalıdır.
161
İşletmelerin hizmet aldıkları Ortak Sağlık ve Güvenlik Birimlerinin
kalitesi sorgulanmalı, alınan hizmetin kapsamı ve sorumluluk dağılımı
sözleşme öncesinde belirlenerek İSG-KATİP'de kayıt altına alınmalıdır.
OSGB'lerin verdiği hizmet kalitesi ve yeterliliği denetlenmelidir. OSGB'lerin
uygunsuzluğu veya yetersizlikleri işletme sahibi tarafından İSG-KATİP
aracılığıyla kayıt altına alınabilmelidir.
Mesleki yeterlilik kapsamında yapılan çalışmalarda işçilerin nitelikleri
yükseltilmeli, görev tanımları ve güvenli çalışma talimatları belirlenmelidir.
Çalışanlara iş sağlığı ve güvenliği eğitimi, tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta
çalışan eğitimi verilip verilmediği İSG-KATİP üzerinden kayıt altına alınmalı
ve takip edilmelidir.
Üst üste, iç içe işletmeler barındıran, düzensiz ve güvensiz yerleşim
planına sahip sitelerin ve sanayi bölgelerinin orta vadede düzenli ve güvenli
yerleşimi planlanmalıdır. Sanayi üretimi yapacak işletmelerin bina işyeri ve
eklentileri, yerleşimi standartlarını belirleyen düzenlemeler yapılmalıdır.
İşletme yöneticilerine iş sağlığı ve güvenliği alanında "kusursuz
sorumlu" olduğu bilinci aşılanmalıdır. Bunun için sanayi bölgeleri ve sanayi
odaları aracılığıyla sempozyum, seminer ve bilinçlendirme aktiviteleri
düzenlenmelidir.
İş sağlığı ve güvenliği alanında sektörel araştırmaların sayıca
arttırılması, teknik yaklaşımların araştırılarak yaygınlaştırılması
gerekmektedir. Bu kapsamda ÇASGEM, TÜBİTAK, Kalkınma Ajansları ve
KOSGEB gibi İş Sağlığı ve Güvenliği alanında teşvikleri gerekmektedir.
162
KAYNAKLAR
5510 SSGSSK. (2006). 5510 s. Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık

Sigortası Kanunu.
6331 İSGK. (2012). 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu.
Alpsoy, L. (2003). İş Kazaları ve Meslek Hastalıklarının İşçi, İşveren ve

Ülkemize Maliyeti. İş Makinaları Sempozyumu ve Sergisi-2003 (s.
69). TMMOB.
Anayasa. (1982). Türkiye Cumhuriyeti Anayasası.
Arıkoğlu, Z. (1988). İşçi Sağlığıve İş Güvenliği Tanımı ve Amacı. Ç.S.G.B.

İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Sempozyumu, (s. 3). Ankara.
Atay, N. (2012). İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimi İle İş Güvenliği Kültürü

Arasındaki İlişki. İş Müfettiş Yardımcılığı Etüdü, ÇSGB.
Ayan, B., Çakmak, E., Karaman, E., & Kocak, D. (2013). Mahalli İdarelerde
İş Sağlığı ve Güvenliği, Risk Değerlendirmesi. ANKARA: Çalışma
ve Sosyal Güvenlik Eğitim ve Araştırma Merkezi (ÇASGEM).
Aydemir, E. (2009). Atölye Tipi Çizelgeleme Problemlerinin Öncelik

Kuralı Tabanlı Genetik Algoritma Yaklaşımıyla Simülasyon
Destekli Optimizasyonu. Süleyman Demirel Üniversitesi, Yüksek
Lisans Tezi.
Bakır, G. Z. (2012, 1). İş Sağlığı ve Güvenliği Hakkının Korunması: İşverenin

İş Sağlığı ve Güvenliği Organizasyonu. Sosyal Güvenlik Dergisi, s.
58-59.
Baybüken, Y., & Kütükoğlu, C. (2012). Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi

İşletmeleri (KOBİ’ler) (s. 25). içinde TMMOB Makina Mühendisleri
Odası, Oda Raporu, Yayın No: MMO/583.
Bilir, N. (1997). İş Sağlığı, Halk Sağlığı Temel Bilgiler. Ankara : Güneş

Kitabevi.
BS-18004. (2008). Guide to achieving effective occupational health and

safety performance. BSI America.
BSTB. (2014, 06 28). İmalat Sektörü - Sektörel Raporlar ve Analizler -

2014 (1-2). Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı:
http://sgm.sanayi.gov.tr/DocumentList.aspx?catID=4455&moduleID=6
&lng=tr adresinden alınmıştır
163
Cebeci, U., & Canolca, M. (2006). Ohsas 18001 işsağlığı ve güvenliği
standardı ve konveyör imalatı yapan bir firmada uygulanması.
İstanbul Teknik Üniversitesi.
Ceylan, H. (2011a). Türkiye’deki İş Kazalarının Genel Görünümü ve Gelişmiş

Ülkelerle Kıyaslanması. International Journal of Engineering
Research and Development.
Ceylan, H., Başhelvacı, V. (2011b). Risk Değerlendirme Tablosu Yöntemi İle

Risk Analizi: Bir Uygulama. International Journal of Engineering
Research and Development.
Çakıroğlu, N. (2007). İş sağlığı ve güvenliği yönetim sistemi kapsamında

risk analizi, denetim ve bir firma uygulaması. Dokuz Eylül
Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi.
Çelebi, O. (2005/167). Toplam Kayıpların Yönetimi. Kimya Mühendisliği

Dergisi.
Çevik, O., & Aran, G. (2006). Kalite İyileştirme Sürecinde Hata Türü
Etkileri Analizi (Fmea) ve Piston Üretiminde Bir Uygulama. SÜ
İİBF Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, s. 242-264.
ÇSGB. (2012). İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu Tanıtım Kitapçığı. ÇSGB.

ÇSGB. (2014). 10.02.2014 tarihinde ÇSGB Politika Belgesi:
http://www.csgb.gov.tr/csgbPortal/isggm.portal?page=politikabelgesi
adresinden alındı
Dizdar, E. (1998). Üretim Sistemlerinde Olası İş Kazaları için Bir Erken

Uyarı Modeli. Gazi Üniversitesi, Doktora Tezi.
DSÖ. (1995). Global Strategy on Occupational Health for All. The Way to
Health at Work. Geneva: World Health Organization.
Duran, D. (2006). Bina doğal gaz iç tesisatı imalatı için hata türü ve
etkileri analizi. Selçuk Üniversitesi, Yüksek Lisans tezi.
Ergun, A., Karakaya, F., ve Akkaş, A. (2011). Türkiye'de İşyerlerinde İş

Sağlığı ve Güvenliği Koşullarının İyileştirilmesi Projesi (İSGİP). İş
Sağlığı ve Güvenliği Dergisi, 60-61.
Eurostat. (2014, 01 15). Eurostat Statistics Database. 01 15, 2014 tarihinde

http://epp.eurostat.ec.europa.eu/portal/page/portal/statistics/search_d
atabase adresinden alındı.
Fahlbruch, B., Wilpert, B. (2002). System Safety: Challenges and pitfalls of

intervention.
164
Fine, W. (1971). Mathematical Evaluations For Controlling Hazards.
MARYLAND: NAVAL Ordnance Laboratory White OAK.
Gerek, N., Karaca, N. G., Baybora, D., & Kocabaş, F. (2013). İş ve Sosyal
Güvenlik Hukuku. Anadolu Üniversitesi Yayını NO: 2808.
Gökşen, Y. (2003). Geleneksel Üretimden Esnek Üretime: Karşılaştırmalı

Bir İnceleme. Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Dergisi, s. 32.
Göztepe, C., Erdim, B., & Akyıldız, S. (2013). Mermer Ocağı ve Mermer
Fabrikası’nda Risk Değerlendirmesi ve İSG Uygunsuzluk İzleme
Sistemi. İSİG Sempozyumu 2013.
Güngör, E. (2008). İş sağlığı ve güvenliği kavramının toplam kalite

yönetimi açısından irdelenmesi ve talaşlı üretim sanayisinde iş
sağlığı ve güvenliği üzerine bir araştırma. İstanbul: Marmara
Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilimdalı Yüksek
Lisans Tezi.
Hayes, W. (2007). Principles and Methods of Toxicology, Fifth Edition;

s:22-23. TAYLON & FRANCIS.
Heinrich, H. (1931). Industrial Accident Prevention. New York: McGraw-

Hill.
Hökelek, G. (2012). İş Sağlığı ve Güvenliğinde Yeni Bir Dönem: 6331 Sayılı

İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu. Endüstri Ve Belgelendirme Bülteni.
İSGİP. (2011). Avrupa Birliği’nin İSG Yönetim Sistemleri İyi Uygulamaları.

ÇSGB - TR0702.20-01/001 İSGİP Projesi Yayını.
Laitinen, H., Ersan, E., Birgören, B., & Özesen, M. (2011). Elmeri-San İmalat
sanayisinde iş sağlığı ve güvenliğini izleme rehberi. Türkiye’de
İşyerlerinde İş Sağlığı ve Güvenliğini İyileştirme Projesi,
EuropeAid/127926/D/SER/TR.
İşler, M. (2013). İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimleri İle Güvenlik

Kültürünün İş Kazası Ve Meslek Hastalıklarının Önlenmesindeki
Etkisi. İş Müfettişi Yardımcılığı Etüdü, ÇSGB.
Kahraman, Ö. (2009). Bir Otomobil Fabrikasında İş Sağlığı ve Güvenliği

Alanında HTEA(FMEA) Yöntemi İle Risk Analizi. Sakarya
Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi.
Kalkan, T. (2013). İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemi ve Risk

Değerlendirme Teknikleri Kapsamınd Bir Metodoloji Oluşturma
Ve Uygulanması. Kırıkkale Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü,
Endüstri Mühendisliği, Yüksek Lisans tezi.
165
Kamrahi , A., & Parsaei, H. (1994). A methodology for the design
ofmanufacturing systems using group technology. Production
Planning & Control. s. 450-464.
Karadeniz, O. (2012). Dünya’da ve Türkiye’de İş Kazaları ve Meslek

Hastalıkları ve Sosyal Koruma Yetersizliği. Çalışma ve Toplum, 23.
Karakulle, İ. (2012). Kobilerde iş sağlığı ve iş güvenliği ve bir araştırma

(s. 4). içinde Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
İşletme Anabilim Dalı.
Khanzode, V., & Maiti, J. (2012). Occupational injury and accident research:
A comprehensive review. Safety Science, s. 1355–1367.
Kinney, G., & Wiruth, A. (1976). Practical Risk Analysis for Safety
Management. Kaliforniya: Naval Weapons Centre, NWC Technical
Publication 5865.
Laitinen, H., Campbell, S., Vahapassi, A., Ersan, E., Birgören, B., Özesen,
M., . . . Şimşek, C. (2011). KOBİ’ler için İş Sağlığı ve Güvenliği
Yönetim Rehberi – Metal Sektörü. İSGİP.
Laitinen, H., Vuorinen, M., Simola, A., & Yrjänheikki, E. (2013). Observation-
based Proactive OHS Outcome Indicators - Validity of the Elmeri+
Method. Safety Science, 69-79.
Manuele, F. (2011). Reviewing Heinrich Dislodging Two Myths From the

Practice of Safety. Journal of the american society of safety
engineers, s. 52-61.
Marhavilas, P., Koulouriotis, D., & Gemeni, V. (2011). Risk analysis and
assessment methodologies in the work sites: On a review,
classification and comparative study of the scientific literature of the
period 2000-2009. Journal of Loss Prevention in the Process
Industries, s. 477-523.
MMO. (2011). Makina Mühendisleri Odası - İş Sağlığı ve Güvenliği

Raporu. 06 10, 2014 tarihinde TMMOB- Makina Mühendisleri Odası:
http://www.mmo.org.tr/resimler/dosya_ekler/ee0f00be558e87c_ek.pdf
adresinden alındı.
Moraru, R., Băbuţ, B., & Cioca, L. (2011). Kinney-Type Methods”: Useful Or
Harmful Tools in the Risk Assessment And Management Process?
International Conference On Manufacturing Science And
Education. ROMANIA.
National Safety Council. (1980). Accident prevention manual for industrial

operations.
166
NIST. (1993). Draft Federal Information Processing Standards Publication
183, 1993 Announcing the Standard for Integration Definition For
Function Modeling(IDEF0). The National Institute of Standards and
Technology.
Öcal, F. (2013/2). Türkiye'de Sanayi Üretim Endeksi ve İmalat Sanayi Eğilim

Göstergeleri Arasındaki ilişkinin ekonometrik analizi. Celal Bayar
Üniversitesi, Sosyal Bilimler Dergisi, s. 242-258.
Özcan, A. (2010). Fonksiyon Modelleme İçin Bütünleşik Tanım Yaklaşımı

ile Kalite Maliyet Sorunlarının Çözümü ve Bir Uygulama. Dokuz
Eylül Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi.
Özgür, M. (2013). Metal Sektöründe Risk Analizi Uygulaması. ÇSGB, İş

Müfettişi Yardımcılığı Etüdü.
Özkılıç, Ö. (2005). İş Sağlığı Ve Güvenliği, Yönetim Sistemleri ve Risk

Değerlendirme Metodolojileri. TİSK.
Paul, R., Hlupic, V., & Giaglis, G. (1999). Simulation modelling of business
processes. Brunel University.
Perdue, D., & Sherry, R. (2000). Beyond Observation and Feedback:

Integrating Behavioral Safety Principles Into Other Safety
Management Systems. (s. 1-7). American Society of Professional
Engineers (ASSE) Conference and Exposition.
Pillay, A., & Wang, J. (2003). Modified Failure Mode and Effects Analysis
Using Approximate Reasoning. Reliability Engineering and System
Safety, s. 69-85.
Rantanen, J. (2010). Grand Challenges for Occupational Health from

Globalization. Journal of Occupational Safety and Health, 167-172.
RG:25997. (2005). 18/11/2005 tarih ve 25997 sayılı Küçük ve orta

büyüklükteki işletmelerin tanımı, nitelikleri ve sınıflandırılması
hakkında yönetmelik. Resmi Gazete.
RG:28512. (2012). İş Güvenliği Uzmanlarının Görev, Yetki, Sorumluluk

ve Eğitimleri Hakkında Yönetmelik. Resmi Gazete.
RG:28512. (2012). İş Sağlığı ve Güvenliği Risk Değerlendirmesi

Yönetmeliği. Resmi Gazete.
RG:28550. (2013). Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Konseyi Yönetmeliği.
RG:28861. (2013). İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetlerinin Desteklenmesi.

Resmi Gazete.
167
RG:28976. (2014). 18.04.2014 tarih ve 28976 sayılı İş Sağlığı ve
Güvenliğine İlişkin İşyeri Tehlike Sınıfları Tebliğinde Değişiklik
Yapılmasına Dair Tebliğ. Resmi Gazete.
Richard, Fulwiler, & Çev.Müezzinoğlu. (2002:2007). Yeni İş Güvenliği

Piramidi. Journal of Occupational Hazards.
Sağlam, N. (2009). OHSAS 18001 İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim

Sistemleri ve Bir Uygulama. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Yüksek
Lisans Tezi.
Sanders, J. (1983). On the nature and source of human error. Proceeding of

the Second Symposium on Aviation Pyschology (s. 421-426).
Ohio State University.
Sarıaslan, H. (1996). Türkiye Ekonomisinde Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeler:

İmalat Sanayi İşletmelerinde Sorunlar ve Yeni Stratejiler. Ankara:
TOBB Yayınları.
Serter, N. (1994). Devlet Görevlerindeki Gelişmelerin Sonucu Olarak Sosyal

Devlet. İstanbul Üniversitesi Yayınları.
SGK. (2012). Sosyal Güvenlik Kurumu 2012 İstatistik Yıllığı Verileri.

Sosyal Güvenlik Kurumu.
SGK. (2009). Sosyal Güvenlik Kurumu 2009 İstatistik Yıllığı Verileri.

İçinde
SGK. (2013). Aktif Sigortalıların Geçirdiği İş Kazalarının Kaza Sebeplerine

Göre Dağılımı, Tablo 3.8., Tablo 3.12. SGK 2012 İstatistik Yıllığı
Verileri.
Durhan, D. (2006). Hata Türü Etkileri Analizi (FMEA) ve Bir Uygulama.

Ankara: Gazi Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi.
Stamatis, D. (2003). Failure mode and effects analysis– FMEA from theory to
execution. ASQC Quality Press.
Takala, T. (1998). Plato on Leadership. Journal of Business Ethics.
Taştan, K. (2006). Bir Risk Değerlendirme ve Güvenilirlik Metodu Olarak

HTEA Yöntemi: Bir Otomotiv Yan Sanayi İşletmesinde
Uygulanması. Dokuz Eylül Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi.
TBMM. (2014, 01 15). İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu Gerekçesi.

http://www2.tbmm.gov.tr/d24/1/1-0605.pdf adresinden alınmıştır.
168
TCMB. (2014, 05 30). İmalat Sanayi Kapasite Kullanımı. Türkiye
Cumhuriyeti Merkez Bankası: http://www.tcmb.gov.tr/imalat/KKO.html
adresinden alınmıştır.
TS18001. (2008). Türk Standartları Enstitüsü, TS 18001 İş Sağılığı ve

Güvenliği Yönetim Sistemleri - Şartlar. Türk Standartları Enstitüsü.
TÜİK. (2012). TÜİK 2012 Çalışan Sayısı İstatistikleri. Türkiye İstatistik

Kurumu.
TÜİK. (2014, 06 20). TÜİK İş Gücü İstatistikleri - . MEDAS - Merkezi

Dağıtım Sistemi: http://tuikapp.tuik.gov.tr/Dagitim_uyg/ adresinden
alınmıştır.
TÜSİAD. (2014). İmalat Sanayi Sektörleri Rekabet Göstergeleri Raporu. İ.

Atiyas, & O. Bakış. içinde TÜSİAD Yayınları, No: TÜSİAD-T/ 2014-
05/551.
U.S. Military. (1984). Procedures For Performing a Failure Mode Effect

and Criticality Analysis. U.S. Military Standard, MIL-STD–1629–A .
UÇÖ. (1981). 07.01.2004 tarih 5038 s. Kanun 155 sayılı İş sağlığı ve

güvenliği ve çalışma ortamına ilişkin 155 sayılı Sözleşmesi.
International Labour Office.
UÇÖ. (tarih yok). ILO İş Kazası ve Meslek Hastalıkları İstatistikleri.

International Labour Office, http://laborsta.ilo.org.
Uzun, D., & Bütüner, O. (2010). İş Kazalarının Maliyetleri ve

Hesaplamaları Üzerine Bir Araştırma. Ulusal Meslek Yüksekokulları
Öğrenci Sempozyumu (s. 31). Düzce Üniversitesi.
Yaşar, O., Sarı, F., & Birgören, B. (2013). Metal Sektörüne Yönelik 3T Risk
Değerlendirme Yöntemi ve Elmeri Yönteminin KOBİ'ye uygulanması.
13.Üretim Araştırmaları Sempozyumu (s. 761-770). Sakarya:
Sakarya Üniversitesi.
169
EKLER
 Ek 1: Risk Değerlendirme Formu
 Ek 2: Risk Değerlendirme Resimleri
 Ek 3:ElmeriSan İş Sağlığı ve Güvenliği Performans Gözetimi Formu
 Ek 4: İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemi Derecelendirme Formu
170
Ek 1- Risk Değerlendirme Formu
Risk - Resim No FAALİYET TEHLİKE 5x5 RİSK 3T RİSK KİNNEY RİSK HTEA RİSK
Olasılık (0,2-10)
Olmayan Faaliyet
Farkedilebilirlik
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Şiddet (1-100)
Kontrol Düzeyi
Sıklık (0,5-10)
Şiddet (1-10)
Olasılık (1-5)
Hata Olasılığı
Derece (1-5)
Etkisi (Risk)
Şiddet (1-5)
Şiddet (1-3)
Rutin/Rutin
Olası Hata
Acil Durum
Bölüm
Derece
Derece
Derece
Tanımı
(1-10)
(1-10)
Tanımı
Hedef
(1-3)
Acil çıkış
İşletme
Geneli
Acil çıkış
yollarının
Yüksek
Yüksek
Yüksek
Durdur
Ortamda çalışma Tüm yollarının
300
1 yürütülmesi
A.D. R doğru
Çalışanlar düzenlenme
Çoklu Ölüm 4 5 20 3 3 5 6 100 0,5 4 8 5 160
belirlenmem
mesi
esi
Acil
İşletme
Geneli
Acil çıkış durumda
Yüksek
Yüksek
Durdur
Ortamda çalışma kapısının Tüm kaçmak için
Orta
240
2 yürütülmesi
A.D. R.O.
bulunmama Çalışanlar normal
Çoklu Ölüm 4 4 16 3 3 5 6 40 1 6 5 3 90
sı kapıların
kullanılması
Acil
İşletme
Geneli
Acil çıkış durumda
Yüksek
Yüksek
Ortamda çalışma işaretçilerini Tüm kaçış
Orta
Orta
120
3 yürütülmesi
A.D. R.O.
n yetersiz Çalışanlar yolunun
Çoklu Ölüm 4 4 16 2 3 4 3 40 1 4 6 3 72
olması bulunamam
ası
İşletme
Geneli
Yangın Boş tüple
Yüksek
Yüksek
Yüksek
Durdur
Ortamda çalışma söndürme Tüm yangına
480
4 yürütülmesi
A.D. R
tüplerinin Çalışanlar müdahale
Ölüm 4 4 16 3 2 4 6 40 2 5 7 3 105
boş olması edilememesi
Yangın Yangın
tüpünün söndürme
İşletme
Geneli
alınaması tüplerinin
Yüksek
Yüksek
Yüksek
Yüksek
Ortamda çalışma Tüm
240
5 yürütülmesi
A.D. R dolayısıyla
Çalışanlar
uygun Ölüm 4 4 16 3 2 4 3 40 2 6 6 4 144
yangına şekilde
müdahale montajının
edememe yapılmaması
171
DÖF - Resim No DÜZENLEYİCİ ÖNLEYİCİ FAALİYET 5x5 ARTIK RİSK 3T ARTIK RİSK KİNNEY ARTIK RİSK HTEA ARTIK RİSK
Hiyerarşik Önlem -
Olasılık (0,2-10)
Farkedilebilirlik
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Şiddet (1-100)
Kontrol Düzeyi
Sıklık (0,5-10)
Sorumlu Kodu
Şiddet (1-10)
Tamamlanma
Olasılık (1-5)
Hata Olasılığı
Derece (1-5)
Şiddet (1-5)
Şiddet (1-3)
Kanuni Dayanak /
Mevcut Durum
Derece
Derece
Derece
(1-10)
(1-10)
Süresi
Standartlar / Talimatlar
(1-3)
Alınan Önlemler

Acil çıkış yolları 1 Ay İD
işletme yerleşimi
6331 sayılı Kanun madde 11,
değişikliğinden sonra 1 Ay İGU Acil çıkış yollarını planlar
Düşük
Düşük
Düşük
12, 30.
İşyerlerinde Acil
Orta
1 düzenlenmemiştir. 1 5 5 1 3 2 0,5 100 1 3 8 3 72
50
Durumlar Hakkında Acil çıkış yollarını işaretçilerle
Tüm işaretlemeler 1 Ay MALİ
Yönetmelik düzenler.
yanlış yönü
göstermektedir. 2 Ay PER Çalışanlar bilgilendirilir.
Acil çıkış kapısının

1 Ay İD
Acil çıkış kapıları düzenlenmesi talimatı
6331 sayılı Kanun madde 30 .
bulunmamaktadır. Acil çıkış kapısının teknik
Önemsiz
İşyeri Bina ve Eklentilerinde 1 Ay İGU
Düşük
Düşük
Düşük
Normal çıkış kapıları özelliklerini belirler.
2 Alınacak Sağlık ve Güvenlik 1 4 4 1 3 2 0,5 40 1 2 5 3 30
20
içeri açılmakta ve acil
Önlemlerine İlişkin Yönetmelik 2 Ay MALİ Acil çıkış kapısı yaptırılır.
durumda kullanım
için uygun değildir.
3 Ay PER Çalışanlar bilgilendirilir.

1 Ay İD
Acil çıkış
Önemsiz
Önemsiz
yönlendirmeleri 1 Ay İGU Acil çıkış yollarını planlar
Düşük
Düşük
12, 30.
İşyerlerinde Acil
3 yanlış yönü 2 3 6 1 2 1 1 15 1 3 6 2 36
15
Durumlar Hakkında Acil çıkış yollarını işaretçilerle
göstermekte ve 1 Ay MALİ
sayıca yetersizdir.
Dolu yangın tüpü konulması

1 Ay İD
talimatı verir.
7126 sayılı Kanun madde Ek-9 Sayıca ve özellikçe yangın tüpü
Önemsiz
1 Ay İGU
Düşük
Düşük
Binaların Yangından Boş yangın tüpleri ihtiyacını belirler.
Orta
4 1 4 4 1 2 1 1 40 2 2 7 2 28
80
Korunması Hakkında bulunmaktadır.
Yönetmelik 2 Ay MALİ Dolu yangın tüpleri temin edilir.
Kullanımı ve yerleri konusunda

3 Ay PER
bilgilendirilir.
Yangın tüpleri konumunu
1 Ay İD
Tüpler yerde düzenlenmesi talimatı
7126 sayılı Kanun madde Ek-9 malzemelerin Yangın tüpleri konumu, asılması
Önemsiz
2 Ay İGU
Düşük
Düşük
Binaların Yangından arkasında veya için teknik bilgiler
Orta
120
5 Korunması Hakkında direklerde yüksek
1 4 4 1 2 1 3 40 1 2 6 3 36
Yangın tüpleri uygun şekilde
Yönetmelik yerlerde 2 Ay MALİ
duvarlara asılır.
bulunmaktadır. Kullanımı ve yerleri konusunda
3 Ay PER
bilgilendirilir.
172
Olasılık (0,2-10)
Olmayan Faaliyet
Farkedilebilirlik
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Şiddet (1-100)
Kontrol Düzeyi
Sıklık (0,5-10)
Şiddet (1-10)
Olasılık (1-5)
Hata Olasılığı
Derece (1-5)
Etkisi (Risk)
Şiddet (1-5)
Şiddet (1-3)
Rutin/Rutin
Olası Hata
Acil Durum
Bölüm
Derece
Derece
Derece
Tanımı
(1-10)
(1-10)
Tanımı
Hedef
(1-3)
Yangın Yangın
Acil çıkış
İşletme
söndürme tüpünün
İşletme
Acil çıkış
Geneli
yollarının
tüplerinin yerinin
Yüksek
Yüksek
Yüksek
Durdur
Yüksek
300
Orta
Orta
Orta
1
6 A.D. R
R.O. doğru
yerlerinin bilinmemesi, Çoklu
ÖlümÖlüm 4
3 5
4 20
12 3
2 3
2 5
3 6
3 100
15 0,5
2 4
6 8
4 5 160
120
90
yürütülmesi Çalışanlar düzenlenme
belirlenmem
levhalarla yangına
mesi
esi
belirtilmeme müdahale
si edilememesi
Yangın Yangın
alarm alarm
İşletme
Geneli
butonunun butonunun
Yüksek
Yüksek
Yüksek
Ortamda çalışma ulaşılabilir Tüm ulaşılamama
Orta
120
7 yürütülmesi
A.D. R
olmaması, Çalışanlar sı ve
Çoklu Ölüm 4 5 20 2 3 4 3 40 1 7 4 8 224
yangının yangının
duyurulama duyurulama
ması ması
Yangın
İşletme
Geneli
Yangın algılama
Yüksek
Yüksek
Durdur
Durdur
Ortamda çalışma algılama Tüm sisteminin
1200
8 yürütülmesi
A.D. R
sisteminin Çalışanlar yangın
Çoklu Ölüm 4 5 20 3 3 5 6 100 2 6 8 6 288
çalışmaması anında uyarı
vermemesi
Folkliftin Folklift
İşletme
Geneli
folklift yollarının
Yüksek
Folkliftle malzeme
Orta
Orta
Orta
270
9 taşınması
X R yolundaki Personel yanlış Yaralanma 4 3 12 2 2 3 6 15 3 5 6 3 90
çalışanlara belirlenmem
çarpması esi
Folkliftin Personel
İşletme
Geneli
personel yollarının
Yüksek
Yüksek
Ortamda çalışma
Orta
Orta
270
10 yürütülmesi
X R yolundaki Personel yanlış Ölüm 4 4 16 2 2 3 6 15 3 5 6 3 90
çalışanlara belirlenmem
çarpması esi
173
Olasılık (0,2-10)
Farkedilebilirlik
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Şiddet (1-100)
Kontrol Düzeyi
Sıklık (0,5-10)
Sorumlu Kodu
Şiddet (1-10)
Tamamlanma
Olasılık (1-5)
Hata Olasılığı
Derece (1-5)
Şiddet (1-5)
Şiddet (1-3)
Kanuni Dayanak /
Mevcut Durum
Derece
Derece
Derece
(1-10)
(1-10)
Süresi
(1-3)
Alınan Önlemler
Yangın tüpleri konumunu

işletme yerleşimi
6331 sayılı Kanun madde
7126 sayılı Kanun madde Ek-911, Bazı yangın Konumun işaretlenmesi için
Önemsiz
Önemsiz
değişikliğinden sonra 2 Ay İGU
Düşük
Düşük
Düşük
Düşük
Düşük
12, 30. İşyerlerinde
Binaların YangındanAcil söndürme tüplerinin teknik bilgi
Orta
1
50
4 4 2 1 1 15 2 4 2 16
15
Durumlar Hakkında
Korunması Hakkında yerleri levhalarla Yangın tüpleri uygun şekilde
Yönetmelik gösterilmemiştir. duvarlara asılır.
yanlış yönü
göstermektedir. Kullanımı ve askıdan alma
3 Ay PER
konusunda bilgilendirilir.
Yangın alarmlarının önünün
1 Ay İD
Yangın alarm
7126 sayılı Kanun madde Ek-9 Önü boşaltılacak yangın
Önemsiz
butonlarının önünde 2 Ay İGU
Düşük
Düşük
Binaların Yangından alarmlarını ve işaretçiler
Orta
7 malzemeler 2 5 10 1 3 2 1 40 1 2 4 1 8
40
Korunması Hakkında Gerekli işaretlermeleri yapar,
bulunmaktadır. 2 Ay MALİ
Yönetmelik düzenlemeyi yapar.
Sayıca yetersizdir.
Yangın alarmlarının erişim
3 Ay PER
Yangın sistemi periyodik kontrol
1 Ay İD
talimatı verilir.
Yangın algılama
7126 sayılı Kanun madde Ek-9 Alarm sistemi kontrol prosedürü
sistemi vardır. 2 Ay İGU
Düşük
Düşük
Düşük
Binaların Yangından hazırlanır.
Orta
100
8 Korunması Hakkında
Periyodik kontrolleri 1 5 5 1 3 2 1 100 1 2 8 1 16
düzenli olarak Alarm sistemi kontrol prosedürü
Yönetmelik 12 Ay MALİ
yapılmalıdır. uygulanır (Ayda)
Yangın alarmlarının erişim
3 Ay PER
Folklift yollarının düzenlenmesi
1 Ay İD
talimatı
Folklift yolları eski
Folklift yolları mevzuata göre
Önemsiz
Önemsiz
6331 sayılı Kanun madde 30. işletme düzenine 2 Ay İGU
Düşük
Düşük
planlanır.
9 Sağlık ve Güvenlik İşaretleri
göre belirlenmiş, 1 3 3 1 2 1 0,5 15 2 2 6 2 24
15
Yönetmeliği tekrar Folklift yolları planlamaya göre
3 Ay MALİ
düzenlenmemiştir. düzenlenir.
Personel yollarının
1 Ay İD
Personel yolları eski
Personel yolları mevzuata göre
Önemsiz
6331 sayılı Kanun madde 30. işletme düzenine 2 Ay İGU
Düşük
Düşük
Düşük
planlanır.
göre belirlenmiş, 1 4 4 1 2 1 1 15 2 2 6 3 36
30
Yönetmeliği tekrar Folklift yolları planlamaya göre
3 Ay MALİ
düzenlenmemiştir. düzenlenir.
174
Olasılık (0,2-10)
Olmayan Faaliyet
Farkedilebilirlik
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Şiddet (1-100)
Kontrol Düzeyi
Sıklık (0,5-10)
Şiddet (1-10)
Olasılık (1-5)
Hata Olasılığı
Derece (1-5)
Etkisi (Risk)
Şiddet (1-5)
Şiddet (1-3)
Rutin/Rutin
Olası Hata
Acil Durum
Bölüm
Derece
Derece
Derece
Tanımı
(1-10)
(1-10)
Tanımı
Hedef
(1-3)
Acil çıkış
İşletme
Malzeme ve
İşletme
Acil çıkış
Geneli
Folkliftin
yollarının makinaların
Yüksek
Yüksek
Yüksek
Durdur
Yüksek
Yüksek
Ortamdamalzeme
Folkliftle çalışma malzeme ve Tüm yollarının
300
Orta
Orta
1
126
11 yürütülmesi
taşınması
A.D.
X R doğru
ekipmanlara
Personel
Çalışanlar
Çoklu Hasar
sınırlarının Maddi
düzenlenme
Ölüm 4
5 5
3 20
15 3 3
2 5
4 6
3 100
7 0,5
6 4 8
7 5
4 160
112
belirlenmem belirtilmeme
çarpması mesi
esi si
İşletme
Geneli
İşyeri Dikkat
Yüksek
Yüksek
Ortamda çalışma ortamının dağınıklığı
Orta
Orta
360
12 yürütülmesi
X R
düzensiz
Personel
sonucu hata
Yaralanma 3 4 12 3 2 4 3 40 3 4 6 3 72
olması yapılması
OSGB'nin
OSGB
İşletme
Geneli
çalışma
hizmetinin
Yüksek
Yüksek
Yüksek
Tüm kapsamı dışı
Orta
270
13 İşletme dışı ilişkiler X R sınırlarının
Çalışanlar eksiklikler
Ölüm 5 3 15 3 2 4 6 15 3 8 5 7 280
belirlenmem
bildirmemes
esi
i
Sağlık ve
İşletme
Geneli
Alınan OSGB güvenlik
Yüksek
Yüksek
hizmetinin Tüm hizmetinin
Orta
Orta
360
14 İşletme dışı ilişkiler X R
yetersiz Çalışanlar yeterli
Ölüm 5 3 15 3 1 3 3 40 3 8 5 7 280
olması olduğunu
sanma
Ortama
İşletme
Geneli
Kaygan
dökülmüş
Yüksek
Yüksek
Ortamda çalışma veya aşırı Tüm
Orta
Orta
270
15 yürütülmesi
X R
prüzlü Çalışanlar
yağ ve Yaralanma 4 3 12 3 2 4 6 15 3 6 3 5 90
kimyasallar
zemin
bulunması
175
Olasılık (0,2-10)
Farkedilebilirlik
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Şiddet (1-100)
Kontrol Düzeyi
Sıklık (0,5-10)
Sorumlu Kodu
Şiddet (1-10)
Tamamlanma
Olasılık (1-5)
Hata Olasılığı
Derece (1-5)
Şiddet (1-5)
Şiddet (1-3)
Kanuni Dayanak /
Mevcut Durum
Derece
Derece
Derece
(1-10)
(1-10)
Süresi
(1-3)
Alınan Önlemler
Folklift yollarının düzenlenmesi

Acil çıkış
Folklift yolları
yolları kesin 1 Ay İD
talimatı
işletme yerleşimi
çizgilerle
6331 sayılı Kanun madde 11, Folklift yolları ve koruyucu
Önemsiz
Önemsiz
değişikliğinden sonra
belirlenmemiştir. 2 Ay İGU
Düşük
Düşük
Düşük
Düşük
Düşük
12, 30.
İşyerlerinde Acil bariyerler planlanır.
Orta
1
50
Malzeme ve 3 3 2 1 7 2 2 7 1 14
7
Durumlar Hakkında Folklift yollarına koruyucu
Tüm işaretlemeler
makinalar folklift 3 Ay MALİ
Yönetmelik bariyerler yerleştirilir.
yanlışiçinde
alanı yönü
göstermektedir.
konumlandırılmıştır. 3 Ay PER Çalışanlar bilgilendirilir.
Ortam düzenlenmesi talimatı

1 Ay İD
İşletmede malzeme, verir.
hammadde depolama Düzenli ortam planlaması
Önemsiz
6,8,30. 3146 sayılı Kanun 2 Ay İGU
Düşük
Düşük
Düşük
ve ekipman yapar.
12 madde 2,12 . İş Sağlığı ve 1 4 4 1 2 1 3 40 0,5 2 6 2 24
60
yerleşiminde aşırı Ortamın düzenlenmesi için
Güvenliği Hizmetleri 4 Ay MALİ
düzensizlik gereli işlemleri yürütür.
Yönetmeliği
bulunmaktadır. Çalışanlar eğitim verilir,
4 Ay PER
bilgilendirilir.
OSGB sorumluluklarını
1 Ay İD
Hizmet alınan OSGB araştırma talimatı verir.
sorumluluklarını OSGB'nin yeterliliği araştırılır.
Düşük
Düşük
yerine getirmemekte, Raporlanır.
Orta
Orta
13 madde 2,12 . İş Sağlığı ve 2 3 6 2 2 3 1 15 2 4 5 3 60
30
işvereni Gerekli ise OSGB değişikliği
bilgilendirmemektedir araştırılır.
Yönetmeliği
.
OSGB sorumluluklarını
1 Ay İD
OSGB hizmetlerinin araştırma talimatı verir.
yeterli olup olmadığı OSGB'den alınacak hizmetler
Düşük
veya hangi hizmetleri raporlanır.
Orta
Orta
Orta
14 madde 2,12 . İş Sağlığı ve 2 3 6 2 2 3 1 40 2 4 5 3 60
80
sağlaması gerektiği OSGB'den alınacak hizmetler
tam olarak talep edilir.
Yönetmeliği
bilinmemektedir.
Yüzeyin temizlenmesi talimatı

Ortamda 1 Ay İD
verir.
6331 sayılı Kanun madde 30 . makinalardan veya
Risk oluşturan kimyasal
Önemsiz
Önemsiz
Kimyasal Maddelerle kimyasal 3 Ay İGU
Düşük
Düşük
sızıntıları tespit edilir.
15
7,5
Çalışmalarda Sağlık ve kutularından sızmış, 1 3 3 1 2 1 0,5 15 1 2 3 2 12
Güvenlik Önlemleri Hakkında temizlenmemiş yağ İGU belirlediği sızdırma önleyici
4 Ay MALİ
Yönetmelik ve kimyasallar tedbirler uygulanır.
bulunmaktadır. Kimyasalların zararları
4 Ay PER
176
Olasılık (0,2-10)
Olmayan Faaliyet
Farkedilebilirlik
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Şiddet (1-100)
Kontrol Düzeyi
Sıklık (0,5-10)
Şiddet (1-10)
Olasılık (1-5)
Hata Olasılığı
Derece (1-5)
Etkisi (Risk)
Şiddet (1-5)
Şiddet (1-3)
Rutin/Rutin
Olası Hata
Acil Durum
Bölüm
Derece
Derece
Derece
Tanımı
(1-10)
(1-10)
Tanımı
Hedef
(1-3)
Çalışma
Acil çıkış
İşletme
Malzeme
İşletme
Acil çıkış
Geneli
ortamında
yollarının üzerine
Yüksek
Yüksek
Yüksek
Durdur
Yüksek
Ortamda çalışma sivri uçlu ve Tüm yollarının
300
Orta
Orta
Orta
1
126
16 yürütülmesi
A.D.
X R doğru
keskin Çalışanlar
düşülmesi Çoklu
düzenlenme
Ölüm
Yaralanma 4 5
3 20
12 3 3
1 5
3 6 100
7 0,5
3 4
6 8
6 5
7 160
252
belirlenmem veya
malzeme mesi
esi basılması
bulunması
İşletme
Geneli
ISG Eğitimi
Yüksek
Durdur
Durdur
Durdur
Ortamda çalışma ISG Egitimi Tüm verilmeden
720
17 yürütülmesi
X R.O.
verilmemesi Çalışanlar çalısma
Ölüm 5 5 25 3 3 5 6 40 3 7 8 4 224
yapılması
Güncel
Gürültü,
İşletme
Geneli
gürütlü,
titreşim
Ortamda çalışma Tüm titreşim Meslek
Orta
Orta
Orta
Orta
135
18 yürütülmesi
X R ölçümlerin
Çalışanlar tehlikelerini Hastalığı
4 2 8 2 2 3 3 15 3 3 6 5 90
yenilenmem
şiddetinin
esi
ölçülmemesi
Acil
İşletme
Geneli
Tahliye
durumda
Yüksek
Yüksek
Yüksek
Durdur
Ortamda çalışma Tüm planının
360
19 yürütülmesi
A.D. R plansız
Çalışanlar bulunmama
Çoklu Ölüm 4 5 20 3 3 5 3 40 3 3 8 5 120
hareket
sı
edilmesi
Acil Sertifikalı ilk

İşletme
Geneli
durumda yardım
Yüksek
Yüksek
Yüksek
Yüksek
240
20 yürütülmesi
A.D. R.O. yanlış ilk
Çalışanlar
personelinin Ölüm 4 4 16 3 2 4 3 40 2 5 6 5 150
yardım bulunmama
uygulanması sı
177
Olasılık (0,2-10)
Farkedilebilirlik
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Şiddet (1-100)
Kontrol Düzeyi
Sıklık (0,5-10)
Sorumlu Kodu
Şiddet (1-10)
Tamamlanma
Olasılık (1-5)
Hata Olasılığı
Derece (1-5)
Şiddet (1-5)
Şiddet (1-3)
Kanuni Dayanak /
Mevcut Durum
Derece
Derece
Derece
(1-10)
(1-10)
Süresi
(1-3)
Alınan Önlemler
Acil çıkış
Çalışma yolları
ortamında 1 Ay İD Ortam temizliği talimatı verir.
işletme
masa yerleşimi
üzerlerinde
6331
6331sayılı Kanun
sayılı Kanunmadde
madde 11, Çalışma ortam temizliği
Önemsiz
Önemsiz
değişikliğinden
veya yerlerde sonra 3 Ay İGU
Düşük
Düşük
Düşük
Düşük
Düşük
12, 30.
10,30. İşyerlerinde

İş Sağlığı
Acil
ve Güvenliği talimatları hazırlanır.
Orta
1
50
aliminyum metal 2 3 6 1 1 1 7 2 6 36
7
Durumlar
Risk Hakkında
Değerlendirmesi Ortam temizliği için hazırlanan
Tüm işaretlemeler
parçalar veya el 4 Ay MALİ
Yönetmelik
Yönetmeliği talimatlar asılır.
yanlış yönü
aletleri
göstermektedir.
bulunmaktadır. Talimatlar çalışanlara tebliğ
4 Ay PER
edilir.
Eğitim düzenlenme talimatı
1 Ay İD
verir. Eğitime katılır.
Çalışanlara Eğitim programı, içeriği ve planı
Önemsiz
17, 18, 30 . Çalışanların İş 3 Ay İGU
Düşük
Düşük
mevzuatta zorunlu hazırlanır. Verilir.
Orta
17 Sağlığı ve Güvenliği 2 5 10 1 3 2 1 40 0,5 2 8 1 16
20
tutulan İSG eğitimleri Planlara uygun eğitim planları
Eğitimlerinin Usul ve Esasları 6 Ay MALİ
verilmemiştir. uygulanır.
Hakkında Yönetmelik
Tüm çalışanlar eğitimlere
6 Ay PER
katılır.
Gürültü haritası çıkartma
1 Ay İD
talimatı verilir.
6331 sayılı Kanun madde 30. Gürültü haritası eski Kalibrasyonu yapılmış cihazlarla
Önemsiz
3 Ay İGU
Düşük
Düşük
Düşük
Çalışanların Gürültü ile İlgili tarihlidir. Gürültü gürültü ölçülür.
18 2 2 4 1 2 1 1 15 2 2 6 2 24
30
Risklerden Korunmalarına Dair ölçümleri Gürültü haritasına göre
Yönetmelik yenilenmemiştir. 6 Ay MALİ
tedbirler alınır.
Yüksek gürültülü bölgelerle ve
6 Ay PER
tedbirler bilgilendirilir.
Tahliye planı hazırlığı ve
1 Ay İD
denemesi talimatı verir.
Tahliye planı
6331 sayılı Kanun madde 11, Tahliye planı hazırlar ve
bulunmamaktadır. 2 Ay İGU
Düşük
Düşük
12, 30.
İşyerlerinde Acil deneme takvimi planlar.
Orta
Orta
19 Dolayısıyla tahliye 2 5 10 1 3 2 1 40 2 2 8 2 32
80
Durumlar Hakkında Tahliye planı takvime bağlı
denemesi 4 Ay MALİ
Yönetmelik olarak uygulanır.
yapılmamıştır.
6 Ay PER Tahliye planını uygular.
İlk yardım ekibi oluşturma

1 Ay İD
1593 sayılı Kanun madde 179. talimatı verir.
İlkyardım Yönetmeliği, 6331 İlk yardım eğitimine katılacak
Önemsiz
Önemsiz
Sertifikalı ilk yardım 2 Ay İGU
Düşük
Düşük
sayılı Kanun madde 11, 12, personeli seçer.
20 personeli 2 3 6 1 2 1 1 15 1 2 5 2 20
15
30. İşyerlerinde Acil İlk yardım eğitimi alınacak
bulunmamaktadır. 4 Ay MALİ
Durumlar Hakkında kuruma personeli gönderir.
Yönetmelik İlgili personel eğitim ve ilk
6 Ay PER
yardım belgesi alır.
178
Olasılık (0,2-10)
Olmayan Faaliyet
Farkedilebilirlik
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Şiddet (1-100)
Kontrol Düzeyi
Sıklık (0,5-10)
Şiddet (1-10)
Olasılık (1-5)
Hata Olasılığı
Derece (1-5)
Etkisi (Risk)
Şiddet (1-5)
Şiddet (1-3)
Rutin/Rutin
Olası Hata
Acil Durum
Bölüm
Derece
Derece
Derece
Tanımı
(1-10)
(1-10)
Tanımı
Hedef
(1-3)
Malzeme
Acil çıkış
İşletme
İşletme
Acil çıkış
Geneli
eksikliğinde İlk yardım

yollarının
Yüksek
Yüksek
Yüksek
Durdur
Yüksek
Yüksek
Yüksek
Ortamda çalışma n ilk Tüm yollarının
malzemeleri
300
Orta
1
240
21 yürütülmesi
A.D. R doğru
yardımın Çalışanlar düzenlenme
nin eksik
Çoklu
ÖlümÖlüm 4 5 20 3 3
2 5
4 6
3 100
40 0,5
2 4 8
7 5
3 160
84
belirlenmem
yapılamama mesi
olması
esi
sı
İlk yardım
ekibi
İşletme
Geneli
İlk yardım olmadığında
Yüksek
Orta
Orta
Orta
240
22 yürütülmesi
A.D. R ekibinin belli
Çalışanlar
n ilk Ölüm 4 3 12 2 2 3 3 40 2 4 5 5 100
olmaması müdahalede
geç
kalınması
Malzeme Malzeme ve
İşletme
Geneli
güvenlik kimyasalları
Yüksek
Yüksek
Ortamda çalışma bilgi n tehlikeleri
Orta
Orta
180
23 yürütülmesi
X R.O.
formlarının
Personel
farkında
Ölüm 3 4 12 3 2 4 6 15 2 6 8 4 192
bulunmama olmadan
sı çalışma
Tavandan
İşletme
Geneli
Elektrik dağıtılan
Yüksek
Yüksek
Durdur
Durdur
Ortamda çalışma tesisatının Tüm elektrik
720
24 yürütülmesi
X R
tavandan Çalışanlar kablolarının
Ölüm 4 5 20 3 3 5 6 40 3 6 8 6 288
dağıtılması sabitlenme
mesi
Kompre-
İşletme
Geneli
sörün
Kompre-
Yüksek
Yüksek
Durdur
Durdur
Ortamda çalışma işletmelerin
900
25 yürütülmesi
X R sörün İşletme
ortasına
Çoklu Ölüm 4 5 20 3 3 5 3 100 3 5 10 5 250
konumu
konumlandır
ılması
179
Olasılık (0,2-10)
Farkedilebilirlik
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Şiddet (1-100)
Kontrol Düzeyi
Sıklık (0,5-10)
Sorumlu Kodu
Şiddet (1-10)
Tamamlanma
Olasılık (1-5)
Hata Olasılığı
Derece (1-5)
Şiddet (1-5)
Şiddet (1-3)
Kanuni Dayanak /
Mevcut Durum
Derece
Derece
Derece
(1-10)
(1-10)
Süresi
(1-3)
Alınan Önlemler
Acil çıkış yolları İD

işletme yerleşimi
6331 sayılı Kanun madde 11, İlk yardım
Önemsiz
Önemsiz
değişikliğinden sonra İGU
Düşük
Düşük
Düşük
Düşük
Düşük
12, 30.
İşyerlerinde Acil malzemelerinde
Orta
1
50
2 1 40 2 7 2 28
20
Durumlar Hakkında sürekli eksilme Eksilen malzeme düzenli
Yönetmelik olmaktadır. aralıklarla yerine konur.
yanlış yönü
göstermektedir. Gereksiz malzeme kullanmama
6 Ay PER
talimatı verilir.
İlk yardım ekibi oluşturma
1 Ay İD
1593 sayılı Kanun madde 179. talimatı verir.
İlkyardım Yönetmeliği, 6331 İlk yardım ekibi ve bu İlk yardım ekibini ve görev
Önemsiz
Önemsiz
2 Ay İGU
Düşük
Düşük
sayılı Kanun madde 11, 12, ekip için sertifikalı ilk tanımlarını oluşturur.
22 2 3 6 1 2 1 0,5 40 1 2 5 2 20
20
30. İşyerlerinde Acil yardım personeli İlk yardım ekibi için gerekli
Durumlar Hakkında bulunmamaktadır. 4 Ay MALİ
ihtiyaçlar karşılanır.
Yönetmelik İlk yardım ekibi tüm çalışanlara
6 Ay PER
duyurulur.
Kimyasalların zararları
Kimyasalların 1 Ay İD
araştırılması talimatı verir.
6331 sayılı Kanun madde 30 . MGBF'ları
Kimyasalların listesi ve
Önemsiz
Önemsiz
Kimyasal Maddelerle bulunmamaktadır. 2 Ay İGU
Düşük
MGBF'ları temin edilir.
Orta
23
7,5
Çalışmalarda Sağlık ve MGBF temin 1 4 4 1 2 1 0,5 15 1 3 8 2 48
Güvenlik Önlemleri Hakkında edildiğinde sağlığa Kimyasallar için gerekli
4 Ay MALİ
Yönetmelik zararlı kimyasallar işaretlemeler yapılır.
tespit edilmiştir. Kullanılan kimyasalların sağlığa
6 Ay PER
zararları anlatılır.
Kablo tesisatının düzenlenmesi
1 Ay İD
talimatı verir
Tavandan gelişi güzel
Güvenli kablo sabitleme
Önemsiz
3542 sayılı Kanun madde 3 . sarkıtılmış, 2 Ay İGU
Düşük
Düşük
Düşük
planlaması yapar.
24 Elektrik İç Tesisleri sabitlenmemiş 1 5 5 1 3 2 0,2 40 0,5 1 8 2 16
4
Yönetmeliği elektrik kabloları Kablo tesisatının planlamaya
4 Ay MALİ
bulunmaktadır. göre yaptırır.
6 Ay PER Bilgi verilir.
Kompresör iki faklı Kompresörün yerinin

1 Ay İD
işletme arasına değiştirilmesi talimatı verir
6331 sayılı Kanun madde elektrik panolarının İşletme dışı kompresör konum
2 Ay İGU
Düşük
Düşük
10,30.
İş Sağlığı ve Güvenliği yanına kapalı planlaması yapar.
Orta
Orta
25 2 3 6 2 2 3 3 15 2 2 4 4 32
90
Risk Değerlendirmesi ortamda ve patlaması Kompresörün yerini plana göre
Yönetmeliği durumunda büyük 6 Ay MALİ
güvenli konumlandırır.
zarar verecek
konumdadır. 6 Ay PER Bilgi verilir.
180
Olasılık (0,2-10)
Olmayan Faaliyet
Farkedilebilirlik
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Şiddet (1-100)
Kontrol Düzeyi
Sıklık (0,5-10)
Şiddet (1-10)
Olasılık (1-5)
Hata Olasılığı
Derece (1-5)
Etkisi (Risk)
Şiddet (1-5)
Şiddet (1-3)
Rutin/Rutin
Olası Hata
Acil Durum
Bölüm
Derece
Derece
Derece
Tanımı
(1-10)
(1-10)
Tanımı
Hedef
(1-3)
Basınçlı
Acil çıkış
İşletme
Basınçlı
İşletme
Acil çıkış
Geneli
hortumların
yollarının
hava
Yüksek
Yüksek
Yüksek
Durdur
Düşük
keskin,
300
Orta
Orta
Orta
1
26 A.D.
X R
R.O. doğru
hortumlarını Personel Çoklu Hasar
Maddi Ölüm 4 5
3 20
12 3
2 3
2 5
3 6
3 100
3 0,5
3 4
3 8
4 5 160
60
27
delici
belirlenmem
n patlaması,
mesi
kısımlardan
esi
delinmesi
geçmesi
Makina ve
İşletme
Geneli
Makine ve ekipmanları
Yüksek
Yüksek
Yüksek
Ortamda çalışma ekipmanları n sivri ve
Orta
252
27 yürütülmesi
X R
n keskin ve
Personel
keskin
Yaralanma 4 4 16 3 2 4 6 7 6 5 4 5 100
sivri köşeleri köselerinin
olması
Aşınmış ve
keskin
İşletme
Geneli
Yıpranmış kenarlarını
Yüksek
Ortamda çalışma
Orta
Orta
Orta
126
28 yürütülmesi
X R yük taşıma Personel olan Yük Yaralanma 4 3 12 2 2 3 3 7 6 4 5 6 120
kafesleri taşıma
kafeslerinin
kullanımı
Bazı elektrik
Kaçak akım
İşletme
Geneli
panolarında
rolesi
Yüksek
Yüksek
Durdur
Durdur
Ortamda çalışma kaçak akım
720
29 yürütülmesi
X R bulunmayan Personel
rolesi
Ölüm 4 5 20 3 3 5 6 40 3 8 7 4 224
elektrik
bulunmama
panoları
sı
Bazı elektrik
Yalıtkan panolarının
İşletme
Geneli
paspas önünde
Yüksek
Yüksek
Yüksek
Yüksek
Ortamda çalışma
360
30 yürütülmesi
X R.O. bulunmayan Personel yalıtkan Ölüm 4 5 20 2 3 4 3 40 3 7 7 5 245
elektrik paspas
panoları bulunmama
sı
181
Olasılık (0,2-10)
Farkedilebilirlik
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Şiddet (1-100)
Kontrol Düzeyi
Sıklık (0,5-10)
Sorumlu Kodu
Şiddet (1-10)
Tamamlanma
Olasılık (1-5)
Hata Olasılığı
Derece (1-5)
Şiddet (1-5)
Şiddet (1-3)
Kanuni Dayanak /
Mevcut Durum
Derece
Derece
Derece
(1-10)
(1-10)
Süresi
(1-3)
Alınan Önlemler
Kompresörün yerinin
Merkezi değiştirilmesi talimatı verir
işletme yerleşimi
6331 sayılı Kanun madde 11, kompresörden gelen Hava hortumlarının güvenli
Önemsiz
Önemsiz
Düşük
Düşük
Düşük
Düşük
Düşük
12, 30.

İş Sağlığı
Acil
ve Güvenliği basınçlı hava boruları dağıtım planını hazırlar.
Orta
1
50
2 3 6 2 1 1 3 2 4 4 32
3
Durumlar
Risk Hakkında
Değerlendirmesi işletme makinelerin Hava hortumlarını plana göre
Yönetmelik
Yönetmeliği sivri köşelerden dağıtmını yaptırır.
yanlış yönü
geçmektedir. Havalı ekipman çalışması riskli
göstermektedir.
3 Ay PER
bölgeler bildirilir.
Keskin köşelerin tespit ve tamir
Makinaların ve 1 Ay İD
talimatı verir.
ekipmanların
Makinaların tamir, değişim
Önemsiz
Önemsiz
Önemsiz
kullanma ve 2 Ay İGU
Düşük
4703 sayılı Kanun
Makina onarım planlarını hazırlar.
27 yıpranmaya bağlı 1 4 4 1 2 1 1 7 2 2 4 1 8
14
Emniyeti Yönetmeliği
Tamir, değişim ve onarım
eskimiş, çapaklı ve 6 Ay MALİ
keskin köşeleri planını uygular.
bulunmaktadır. Benzer durumları bildirmesi
3 Ay PER
İşletmenin her 1 Ay İD
talimatı verir.
bölümünde yük
6331 sayılı Kanun madde Kafeslerin tamir, değişim
Önemsiz
Önemsiz
taşıma amacıyla 2 Ay İGU
Düşük
Düşük
10,30.
İş Sağlığı ve Güvenliği onarım planlarını hazırlar.
28 kullanılan aşınmış ve 1 3 3 1 2 1 0,5 7 2 2 5 2 20
7
Risk Değerlendirmesi Tamir, değişim ve onarım
keskinleşmiş metal 3 Ay MALİ
Yönetmeliği planını uygular. KKD temini
kafesler
bulunmaktadır. Gerekli durumlarda KKD
3 Ay PER
kullanır. Bilgilendirilir.
Kaçak akım rolelerinin kontrolü
Bazı elektrik 1 Ay İD
talimatı verir.
panolarında kaçak
Eksik ve çalışmayan kaçak akım
3542 sayılı Kanun madde 3 . akım rolesi 2 Ay İGU
Düşük
Düşük
Düşük
roleleri raporlar.
Orta
29 Elektrik İç Tesisleri bulunmamaktadır. 2 5 10 1 3 2 1 40 1 2 7 2 28
40
Yönetmeliği Bulunan panoların Elektrik panoları değişimi,
4 Ay MALİ
çalışıp çalışmadığı tamiri yaptırılır.
test edilmemiştir. Değişim yapılıncaya kadar uyarı
1 Ay PER
bilgilendirmesi yapılır
Eksik yalıtkan paspasların
1 Ay İD
temini talimatı verir.
6331 sayılı Kanun madde Bazı elektrik Yalıtkan paspas ihtiyacı ve
1 Ay İGU
Düşük
10,30.
İş Sağlığı ve Güvenliği panolarının önünde boyutları tespit edilir.
Orta
Orta
Orta
30 2 5 10 1 3 2 1 40 2 3 7 2 42
80
Risk Değerlendirmesi yalıtkan paspas
Yönetmeliği bulunmamaktadır. 1 Ay MALİ Yalıtkan paspaslar temin edilir.
Yeri değiştirmeme talimatı

1 Ay PER
verilir. Bilgilendirilir.
182
Olasılık (0,2-10)
Olmayan Faaliyet
Farkedilebilirlik
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Şiddet (1-100)
Kontrol Düzeyi
Sıklık (0,5-10)
Şiddet (1-10)
Olasılık (1-5)
Hata Olasılığı
Derece (1-5)
Etkisi (Risk)
Şiddet (1-5)
Şiddet (1-3)
Rutin/Rutin
Olası Hata
Acil Durum
Bölüm
Derece
Derece
Derece
Tanımı
(1-10)
(1-10)
Tanımı
Hedef
(1-3)
Elektrik
panolarının
Acil çıkış
İşletme
İşletme
Acil çıkış
Geneli
Erişimi önünde
yollarının
Yüksek
Yüksek
Yüksek
Durdur
Yüksek
Yüksek
Yüksek
Durdur
Ortamda çalışma kısıtlanmış Tüm yollarının
malzeme
300
1
480
31 yürütülmesi
A.D. R doğru
elektrik Çalışanlar düzenlenme
istiflenmesi
Çoklu
ÖlümÖlüm 4 5 20 3
2 3 5
4 6 100
40 0,5
2 4
7 8
7 5 160
245
belirlenmem
panoları mesi
ve ulaşımın
esi
engellenmes
i
Elektrik
trafo ve
panolarının
İşletme
Geneli
Korumasız
fiziki
Yüksek
Durdur
Durdur
Durdur
Ortamda çalışma elektrik ve
480
32 yürütülmesi
X R
trafo
Personel etkenlere Ölüm 5 5 25 3 3 5 6 40 2 5 7 3 105
ve erişime
panoları
karşı
korunmama
sı
Atölyelere
Toz ve giden
İşletme
Geneli
sudan zarar elektrik
Yüksek
Yüksek
Yüksek
Yüksek
Ortamda çalışma
240
33 yürütülmesi
X R gören Personel panolarinin Ölüm 4 4 16 3 2 4 3 40 2 5 7 3 105
elektrik su ve
panoları tozdan zarar
görmesi
İşletme içi
İşletme
Geneli
Düzensiz aydınlatman
Düşük
Düşük
Düşük
Orta
34 X R yapay ın yetersiz Maddi Hasar 3 2 6 2 1 2 3 3 3 4 3 4 48
27
yürütülmesi Çalışanlar
aydınlatma ve yapay
olması
Hasar
görmüş
İşletme
Geneli
Örtülmemiş tavandan
Yüksek
ve hasar Tüm küçük
Orta
Orta
Orta
126
35 Ortamda bulunma X R.O.
görmüş Çalışanlar parça
Maddi Hasar 3 4 12 2 2 3 3 7 6 5 7 4 140
tavan düşmesi,
kablo
sarkması
183
Olasılık (0,2-10)
Farkedilebilirlik
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Şiddet (1-100)
Kontrol Düzeyi
Sıklık (0,5-10)
Sorumlu Kodu
Şiddet (1-10)
Tamamlanma
Olasılık (1-5)
Hata Olasılığı
Derece (1-5)
Şiddet (1-5)
Şiddet (1-3)
Kanuni Dayanak /
Mevcut Durum
Derece
Derece
Derece
(1-10)
(1-10)
Süresi
(1-3)
Alınan Önlemler
AcilAcil çıkış yolları

durumlarda veya 1 Ay İD İşyeri düzeni talimatı verir.
işletme yerleşimi
rutin kullanımda
6331
6331sayılı Kanun
sayılı Kanunmadde
madde 11, İşyeri düzenleme ve düzenli
elektrik panolarının 1 Ay İGU
Düşük
Düşük
Düşük
Düşük
Düşük
12, 30.

İş Sağlığı
Acil
ve Güvenliği çalışma talimatı
Orta
Orta
Orta
1
50
önünde malzeme 1 40 2 2 7 42
80
Durumlar
Risk Hakkında
Değerlendirmesi İşyeri düzenleme talimatını
Tüm işaretlemeler
istiflenmesinden 3 Ay MALİ
Yönetmelik
Yönetmeliği uygular.
yanlış erişim
dolayı yönü
göstermektedir.
kısıtlıdır. Bilgilendirilir. Talimata uygun
4 Ay PER
çalışır.
Fiziki tehlikelere karşı tedbir
Bazı elektrik 1 Ay İD
alınması talimatı
panolarının kapakları
6331 sayılı Kanun madde Kapakları eksik elektrik panoları
Önemsiz
bulunmamaktadır. 1 Ay İGU
Düşük
Düşük
Düşük
10,30.
İş Sağlığı ve Güvenliği tespit raporlanır.
32 Çevreden geçen 1 5 5 1 3 2 0,5 40 1 3 7 1 21
20
Risk Değerlendirmesi Eksik elektrik panoları temin
dikkatsiz personelin 2 Ay MALİ
Yönetmeliği edilir, değiştirilir.
erişimi
engellenmemiştir. 3 Ay PER Bilgilendirilir.
Su ve toz kaynağı tespiti ve

Ana elektrik panoları 1 Ay İD
önlenmesi talimatı verir.
karanlık ortamda; toz
6331 sayılı Kanun madde Su ve toz kaynakları önleyici
Önemsiz
Önemsiz
Önemsiz
ve su ulaşma riskinin 2 Ay İGU
Düşük
10,30.
İş Sağlığı ve Güvenliği tespitleri belirler.
33 bulunduğu 1 4 4 1 2 1 0,5 40 0,5 1 7 1 7
10
Risk Değerlendirmesi Tedbirler uygulanılarak su ve
bölümdedir. Duvar 3 Ay MALİ
Yönetmeliği toz ortamdan kaldırılır.
arkasında su
birikintisi mevcuttur. 3 Ay PER Bilgilendirilir.
İşletmenin bir Lambaların tamiri talimatını

1 Ay İD
tarafında gün verir.
ışığından Çalışmayan lambalar tespit
Önemsiz
Önemsiz
Önemsiz
Düşük
faydalanılmaktadır. edilir. Rapolanır.
34 Alınacak Sağlık ve Güvenlik 1 3 3 1 1 1 1 3 2 2 3 1 6
6
Yapay aydınlatma Çalışmayan lambalar tamir
Önlemlerine İlişkin Yönetmelik 3 Ay MALİ
çalışmayan ettirilir.
lambalardan dolayı
yetersizdir. PER
Tavanın tamir edilmesi talimatı

Tavan kapakları 1 Ay İD
verilir.
6331 sayılı Kanun madde 30 . bulunmamaktadır.
Risk oluşturan tavan bölümleri
Önemsiz
Önemsiz
İşyeri Bina ve Eklentilerinde CNC İşleme ve 2 Ay İGU
Düşük
tespit edilir.
Orta
35 Alınacak Sağlık ve Güvenlik Ofisler dışında bütün 2 4 8 1 2 1 1 7 2 2 7 2 28
14
Önlemlerine İlişkin Yönetmelik bölümlerde tavanda Tavanlarda gerekli tamir
9 Ay MALİ
hasar gören bölümler işlemleri yürütülür.
mevcuttur. 9 Ay PER Bilgilendirilir.
184
Olasılık (0,2-10)
Olmayan Faaliyet
Farkedilebilirlik
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Şiddet (1-100)
Kontrol Düzeyi
Sıklık (0,5-10)
Şiddet (1-10)
Olasılık (1-5)
Hata Olasılığı
Derece (1-5)
Etkisi (Risk)
Şiddet (1-5)
Şiddet (1-3)
Rutin/Rutin
Olası Hata
Acil Durum
Bölüm
Derece
Derece
Derece
Tanımı
(1-10)
(1-10)
Tanımı
Hedef
(1-3)
Kisisel
Kisisel hijyen ve
Acil çıkış
İşletme
İşletme
Acil çıkış
Geneli
hijyen ve lavoba-ortak
yollarının
Yüksek
Yüksek
Yüksek
Durdur
Yüksek
Ortamda çalışma lavoba-ortak Tüm yollarının
alan
300
Orta
Orta
Orta
1
108
36 Ortamda bulunma
yürütülmesi
A.D.
X R doğru
alan Çalışanlar düzenlenme
kullanım
Çoklu Ölüm
Hastalanma 4 5
3 20
12 3
2 3
2 5
3 6 100
3 0,5
6 4
5 8
4 5
6 160
120
belirlenmem
kullanım mesi
temizliğine
esi
temizliği dikkat
etmeme
Uyarı
İşletme
Geneli
Uyarı levhalarının
Yüksek
Yüksek
Yüksek
Ortamda çalışma levhalarının Tüm eksik, yanlış
Orta
270
37 yürütülmesi
X R
uygun Çalışanlar veya
Ölüm 4 4 16 2 2 3 3 15 6 6 6 4 144
olmaması yıpranmış
olması
Enj. mak.
Alüminyum
Enjeksiyon
günlük yağ,
Kontrolleri mazot,
Yüksek
Ortamda çalışma yapılmayan Tüm hidrolik
Orta
Orta
Orta
270
A.
38 yürütülmesi
X R
enjeksiyon Çalışanlar seviyelerinin
Yaralanma 3 4 12 2 2 3 3 15 6 5 6 3 90
makinasını kontrol
edilmeme
Enj. mak.
Alüminyum
Enjeksiyon
azot, yağ,
Enjeksiyon mazot ve
Yüksek
Yüksek
Ortamda çalışma makinasının hidrolik
Orta
Orta
270
A.
39 yürütülmesi
X R
malzeme
Makine
takviyesinde
Maddi Hasar 3 4 12 3 2 4 3 15 6 4 5 5 100
takviyesi sızmalar
olması
Enj. mak.
Alüminyum
Enjeksiyon
kumanda
Otomatik
kontrolü
çalışmaya
Yüksek
Yüksek
Makinanın devre dışı
Orta
Orta
270
A.
40 kullanılması
X R alınan Personel
bırakılıp
Yaralanma 4 3 12 2 2 3 6 15 3 6 7 4 168
enjeksiyon
çalışmaya
makinasını
geçirilmesi
185
Olasılık (0,2-10)
Farkedilebilirlik
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Şiddet (1-100)
Kontrol Düzeyi
Sıklık (0,5-10)
Sorumlu Kodu
Şiddet (1-10)
Tamamlanma
Olasılık (1-5)
Hata Olasılığı
Derece (1-5)
Şiddet (1-5)
Şiddet (1-3)
Kanuni Dayanak /
Mevcut Durum
Derece
Derece
Derece
(1-10)
(1-10)
Süresi
(1-3)
Alınan Önlemler
Eğitim planlaması talimatı

Lavoba, mutfak, çay verilir.
6331 sayılı Kanun madde 16, işletme yerleşimi
6331 sayılı Kanun madde 11, ocağı vb. ortak Kişisel hijyen eğitim planı
Önemsiz
17, 18, 30 . Çalışanların İş değişikliğinden sonra 2 Ay İGU
Düşük
Düşük
Düşük
Düşük
Düşük
Düşük
12, 30. İşyerlerinde Acil alanların hazırlanır ve düzenlenir.
Orta
1
50
Sağlığı ve Güvenliği 2 3 6 2 1 3 3 3 4 2 24
27
Durumlar Hakkında kullanımında iş Eğitim için gerekli ihtiyaçları
Eğitimlerinin Usul ve Esasları Tüm işaretlemeler 9 Ay MALİ
Yönetmelik hijyenine dikket karşılar.
Hakkında Yönetmelik yanlış yönü
edilmemektedir.
göstermektedir.
9 Ay PER Eğitime katılır. Bilgilendirilir.
Uyarı levhalarının yenilenmesi

1 Ay İD
talimatı verilir.
Bir çok tehlike
Gerekli uyarı levhaları ve
Önemsiz
6331 sayılı Kanun madde 30. unsuru gözden 1 Ay İGU
Düşük
Düşük
konumu tespit edilir.
Orta
kaçırılmış ve uyarı 2 4 8 1 2 1 1 15 3 2 6 3 36
45
Yönetmeliği işaretçisi Uyarı levhaları ve işaretçileri
1 Ay MALİ
konulmamıştır. temin edilir.
Uyarı işaretçileri hakkında
3 Ay PER
eğitilir. Bilgilendirilir.
Enjeksiyon makinası İD
kontrol listeleri bir yılı
6331 sayılı Kanun madde Kontrol listelerinin takibini
Önemsiz
aşkın süredir 1 Ay İGU
Düşük
Düşük
Düşük
10,30.
İş Sağlığı ve Güvenliği yapar. Talimatlandırır.
38 işlenmemektedir. 1 4 4 1 2 1 1 15 3 3 6 2 36
45
Bazı makinaların 1 Ay MALİ Kontol listelerinin dosyalar.
Yönetmeliği
kontrol listeleri
kayıptır. Talimata uygun makine
1 Ay PER
kontrollerini yapar.
Enj. mak. azot, yağ 1 Ay İD Bakım ve onarım talimatı verir.

ve yanmaz hidrolik
6331 sayılı Kanun madde Sızmanın olduğu parçaları
Önemsiz
Önemsiz
takviyesinde sızmalar 1 Ay İGU
Düşük
Düşük
10,30.
İş Sağlığı ve Güvenliği raporlar.
39 mevcuttur. 1 2 2 1 1 1 1 3 2 3 3 2 18
6
Risk Değerlendirmesi Makinaların bakım, onarımını
Göstergeler 3 Ay MALİ
Yönetmeliği yaptırır.
makinanın
arkasındadır. 3 Ay PER Bilgilendirilir.
Çalışanın hızına göre çalışma

Makine ilk ısıtmadan 1 Ay İD
talimatı verir.
4703 sayılı Kanun Makina sonra zaman ayarlı
Gerekli sensör sistemi ve teknik
Önemsiz
Emniyeti Yönetmeliği . 6331 hızlı otomatik 2 Ay İGU
Düşük
Düşük
Düşük
özellikleri belirlenir.
40 sayılı Kanun madde 10,30. İş çalışmaya 2 3 6 1 2 1 1 15 2 2 7 2 28
30
Sağlığı ve Güvenliği Risk geçirilmektedir. 5 Ay MALİ Sensör sistemi makinaya takılır.
Değerlendirmesi Yönetmeliği Sensör sistemi
bulunmamaktadır. 5 Ay PER Çalışan bilgilendirilir.
186
Olasılık (0,2-10)
Olmayan Faaliyet
Farkedilebilirlik
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Şiddet (1-100)
Kontrol Düzeyi
Sıklık (0,5-10)
Şiddet (1-10)
Olasılık (1-5)
Hata Olasılığı
Derece (1-5)
Etkisi (Risk)
Şiddet (1-5)
Şiddet (1-3)
Rutin/Rutin
Olası Hata
Acil Durum
Bölüm
Derece
Derece
Derece
Tanımı
(1-10)
(1-10)
Tanımı
Hedef
(1-3)
Alüminyum
Enjeksiyon
Acil çıkış
İşletme
Enjeksiyon
Geneli
Acil çıkış
yollarının
Çevresi açık makinasının
Yüksek
Yüksek
Yüksek
Durdur
Yüksek
Yüksek
Yüksek
300
Orta
1
135
A.
41 yürütülmesi
A.D.
X R
R.O. doğru
enjeksiyon Ziyaretçi
Çalışanlar
çevresinin Çoklu
düzenlenme
Ölüm
Uzuv Kaybı 4 5
4 20
16 3 3
2 5
4 6
3 100
15 0,5
3 4
6 8
5 5 160
150
belirlenmem
makinasını kapatılmam
mesi
esi ası
Alüminyum
Enjeksiyon
Enjeksiyon Enj. mak.

makinasının hava ve
Yüksek
Makinanın hava ve kablo
Orta
Orta
Orta
135
A.
42 kullanılması
X R
elektrik
Makine
borularının
Maddi Hasar 3 4 12 2 2 3 3 15 3 4 7 4 112
kablosu açıkta
boruları bırakılması
Alüminyum
Enjeksiyon
Enjeksiyon Enj. mak.

makinası elektrik
Yüksek
Yüksek
Yüksek
Yüksek
Makinanın
360
A.
43 kullanılması
X R motorunda Personel motorlarınd Ölüm 4 4 16 3 2 4 3 40 3 4 8 6 192
yamanmış a kabloların
kablolar yamanması
Alüminyum
Enjeksiyon
Enj. mak. Enj. mak.

muhtemel arıza ve
Yüksek
Makinanın arıza ve olumsuzlukl
Orta
Orta
Orta
126
A.
44 kullanılması
X R
olumsuzlukl
Personel
arın kayıt
Ölüm 4 3 12 2 2 3 3 7 6 4 8 6 192
arın altına
bilinmemesi alınmaması
Alüminyum
Enjeksiyon
Enj. mak. Yangın

ve elektrikli söndürme
Yüksek
Yüksek
Yüksek
Yüksek
Ortamda çalışma
360
A.
45 yürütülmesi
A.D. R ergitme Personel tertibatının Ölüm 4 4 16 3 2 4 3 40 3 4 8 6 192
fırınında yetersiz
yangın olması
187
Olasılık (0,2-10)
Farkedilebilirlik
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Şiddet (1-100)
Kontrol Düzeyi
Sıklık (0,5-10)
Sorumlu Kodu
Şiddet (1-10)
Tamamlanma
Olasılık (1-5)
Hata Olasılığı
Derece (1-5)
Şiddet (1-5)
Şiddet (1-3)
Kanuni Dayanak /
Mevcut Durum
Derece
Derece
Derece
(1-10)
(1-10)
Süresi
(1-3)
Alınan Önlemler
Makinanın çevresinin
Acil çıkış yolları
Enjeksiyon 1 Ay İD
kısıtlanması talimatı verir
işletme yerleşimi
makinasının çevreden
6331 sayılı Kanun madde 11, Çevreleyici bariyer planlaması
Önemsiz
Önemsiz
değişikliğinden
erişime açık sonra 2 Ay İGU
Düşük
Düşük
Düşük
Düşük
Düşük
12, 30.

İş Sağlığı
Acil
ve Güvenliği yapar.
Orta
1
50
çalışmaktadır. Makine 4 4 2 1 15 2 2 6 2 24
15
Durumlar
Risk Hakkında
Değerlendirmesi Makinanın çevresi kafes
Tüm işaretlemeler
çalışırken arkasında 3 Ay MALİ
Yönetmelik
Yönetmeliği bariyerle kapatılır.
yanlış yönü
dolaşmak
göstermektedir.
mümkündür. PER
Enj. Mak. kurulurken İD

hava, elektrik kablo
6331 sayılı Kanun madde Boruları kapayacak koruyucu
Önemsiz
Önemsiz
borularının bir kısmı 1 Ay İGU
Düşük
Düşük
10,30.
İş Sağlığı ve Güvenliği donanımı belirler.
42
7,5
açıkta bırakılmıştır. 1 4 4 1 2 1 0,5 15 1 2 7 2 28
Makina veya çevrede 3 Ay MALİ Makine koruyucusu temin edilir.
Yönetmeliği
çalışan için risk
oluşturur. 3 Ay PER Çalışan bilgilendirilir.
Enjeksiyon İD
4703 sayılı Kanun Makina makinasının elektrik
Kablonun değiştirilmesi
Önemsiz
Emniyeti Yönetmeliği . 6331 motoru kablolarında 1 Ay İGU
Düşük
Düşük
Düşük
prosedürünü hazırlar.
43 sayılı Kanun madde 10,30. İş kesikler 1 4 4 1 2 1 1 40 1 2 8 2 32
40
Sağlığı ve Güvenliği Risk bulunmaktadır. Elektrik kablosu baştan uca
3 Ay MALİ
Değerlendirmesi Yönetmeliği Elektrik bandı kablo değiştirilir.
kesiği kapatılmıştır. Çalışan kablo değişinceye kadar
1 Ay PER
bilgilendirilir.
Enjeksiyon hata ve Hata kayıtlarının tutulması
1 Ay İD
olumsuzluk kayıtları talimatını verir.
6331 sayılı Kanun madde tutulmamaktadır. Bu
Önemsiz
Önemsiz
1 Ay İGU Hata kayıt listelerini oluşturur.
Düşük
Düşük
10,30.
İş Sağlığı ve Güvenliği durumda hangi
44 2 2 4 1 2 1 1 3 3 2 4 3 24
9
Risk Değerlendirmesi aralıklarla hata
Yönetmeliği vereceği ve hatanın MALİ
sonuçları Hata kayıtlarını düzenli olarak
bilinmemektedir. 1 Ay PER
tutar. Bilgilendirilir.
Enjeksiyon Gerekli tertibatın kurulması
makinaları ve 1 Ay İD
talimatı verilir.
ergitme fırınları için
7126 sayılı Kanun madde Ek-9 Yangın söndürme sistemi teknik
yangın söndürme 3 Ay İGU
Düşük
Binaların Yangından özelliklerini belirler.
Orta
Orta
Orta
45 tertibatı ve 4 2 8 3 1 3 3 7 3 4 4 3 48
63
Korunması Hakkında Yangın söndürme sistemini
ekipmanları 9 Ay MALİ
Yönetmelik kurdurur. Ekipman temini
yetersizdir. Acil
durum sistemi Çalışan bilgilendirilir. Kullanım
9 Ay PER
bulunmamaktadır. eğitimi verilir.
188
Olasılık (0,2-10)
Olmayan Faaliyet
Farkedilebilirlik
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Şiddet (1-100)
Kontrol Düzeyi
Sıklık (0,5-10)
Şiddet (1-10)
Olasılık (1-5)
Hata Olasılığı
Derece (1-5)
Etkisi (Risk)
Şiddet (1-5)
Şiddet (1-3)
Rutin/Rutin
Olası Hata
Acil Durum
Bölüm
Derece
Derece
Derece
Tanımı
(1-10)
(1-10)
Tanımı
Hedef
(1-3)
Kalıp
Alüminyum
Enjeksiyon
Kalıp temizlenirke
Acil çıkış
İşletme
Geneli
temizlenirke Acil çıkış

n hava
yollarının
Yüksek
Yüksek
Yüksek
Durdur
Yüksek
Yüksek
Ortamda çalışma
Makinanın n kullanılan Tüm yollarının
tabancasının Meslek
300
Orta
Orta
1
270
A.
46 yürütülmesi
kullanılması
A.D.
X R doğru
pnomatik
Personel
çıkarttığı
Çoklu Ölüm
Hastalığı
4 5
4 20
16 3
2 3
2 5
3 6
3 100
15 0,5
6 4
5 8
4 5 160
100
belirlenmem
hava mesi
yüksek
esi
tabancası sesde
çalışmak
Alüminyum
Enjeksiyon
Hava
Enj. mak.
tabancasının
kapağının
Yüksek
Yüksek
Makinanın enj. mak.
Orta
Orta
270
A.
47 kullanılması
X R içine asılan Personel
kapağının
Uzuv Kaybı 5 3 15 2 2 3 6 15 3 5 4 6 120
hava
içine
tabancası
asılması
Yüksek
Alüminyum
Enjeksiyon
sıcaklıklı
Çevresi açık elektrikli
Yüksek
Ortamda çalışma elektrikli ergitme
Orta
Orta
Orta
135
A.
48 yürütülmesi
X R
ergitme
Personel
fırınının
Uzuv Kaybı 4 3 12 2 2 3 3 15 3 4 5 6 120
fırını çevresinin
kapatılmam
ası
Ergitme
Alüminyum
Enjeksiyon
fırınına
düşebilecek
Üstü açık
Yüksek
Yüksek
Ortamda çalışma kova ve
Orta
Orta
270
A.
49 yürütülmesi
X R ergitme Personel
malzemeleri
Uzuv Kaybı 5 3 15 3 2 4 6 15 3 4 5 4 80
fırını
n fırın
üstünde
bırakılması
Alüminyum
Ergitme
Enjeksiyon
Ergitme fırınının
fırınından üstünde
Yüksek
Yüksek
Yüksek
Yüksek
Ortamda çalışma Meslek
270
A.
50 yürütülmesi
X R çıkan Personel havalandırm
Hastalığı
5 4 20 3 2 4 6 15 3 6 6 8 288
kimyasal a sistemi
buhar bulunmama
sı
189
Olasılık (0,2-10)
Farkedilebilirlik
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Şiddet (1-100)
Kontrol Düzeyi
Sıklık (0,5-10)
Sorumlu Kodu
Şiddet (1-10)
Tamamlanma
Olasılık (1-5)
Hata Olasılığı
Derece (1-5)
Şiddet (1-5)
Şiddet (1-3)
Kanuni Dayanak /
Mevcut Durum
Derece
Derece
Derece
(1-10)
(1-10)
Süresi
(1-3)
Alınan Önlemler
Kalıpten her 1 Ay İD
malzeme
işletme yerleşimi
6331
6331sayılı
sayılıKanun
Kanunmadde
madde11, 30. çıkartıldığında yüksek Daha az gürültülü hava
Önemsiz
Düşük
Düşük
Düşük
Düşük
Düşük
Çalışanların
Gürültü ileAcil
İlgili basınçlı hava tabancası, KKD araştırılır.
Orta
Orta
1
50
2 4 8 2 1 1 15 2 2 4 2 16
30
Durumlar
Risklerden Hakkında Dair
Korunmalarına tabancasıyla kalıp Hava tabancası değiştirilir. KKD
Yönetmelik
Yönetmelik temizlenmektedir. temin edilir.
yanlış yönü
Yüksek ses
göstermektedir.
çıkmaktadır. 9 Ay PER KKD kullanır. Bilgilendirilir.
Hava tabancası
otomatik çalışan
4703 sayılı Kanun Makina
makinanın her kapağı Hava tab. kapak dışına asılacağı
Önemsiz
Önemsiz
Önemsiz
Emniyeti Yönetmeliği . 6331 2 Ay İGU
Düşük
açıldığında alınıp sistem tasarlar.
47
1,5
sayılı Kanun madde 10,30. İş 1 3 3 1 2 1 0,2 15 0,5 1 4 1 4
kullanılmakta ve hızla Tasarlanan mekanizmayı
Sağlığı ve Güvenliği Risk 6 Ay MALİ
kapanan kapağın uygular.
Değerlendirmesi Yönetmeliği
içine geri
asılmaktadır. 6 Ay PER Bilgilendirilir.
Fırının çevresinin kısıtlanması

1 Ay İD
Yüksek sıcaklıklı talimatı verir
6331 sayılı Kanun madde elektrikli ergitme Çevreleyici bariyer planlaması
Önemsiz
Önemsiz
2 Ay İGU
Düşük
Düşük
10,30.
İş Sağlığı ve Güvenliği fırınının çevresi yapar.
48
7,5
1 3 3 1 2 1 0,5 15 1 2 5 2 20
Risk Değerlendirmesi personelin, Makinanın çevresi kafes
Yönetmeliği ziyaretçilerin 3 Ay MALİ
bariyerle kapatılır.
erişimine açıktır.
PER
Yüksek sıcaklıklı 1 Ay İD
elektrikli ergitme
6331 sayılı Kanun madde fırınının üstünde Personelin dikkatli ve düzenli
1 Ay İGU
Düşük
Düşük
10,30.
İş Sağlığı ve Güvenliği kova, çekiç vb. çalışmasını takibi
Orta
Orta
49 2 3 6 2 2 3 3 15 2 3 5 2 30
90
Risk Değerlendirmesi ekipmanlar fırının
Yönetmeliği içine düşebilecek MALİ
şekilde Dikkatli ve düzenli çalışma
bırakılmaktadır. 1 Ay PER
talimatı verilir.
Local havalandırma sistemi
Yüksek sıcaklıklı 1 Ay İD
talimatı verilir.
6331 sayılı Kanun madde 30 . ergitme fırınından
Havalandırma sisteminin
Önemsiz
Kimyasal Maddelerle aliminyum ve içindeki 3 Ay İGU
Düşük
özelliklerini belirler.
Orta
Orta
50 Çalışmalarda Sağlık ve diğer alaşım 2 4 8 1 2 1 1 15 2 2 6 4 48
30
Güvenlik Önlemleri Hakkında malzemelerin buharı Havalandırma sisteminin
9 Ay MALİ
Yönetmelik ortama kurdurur.
dağılmaktadır. Çalışanlara gaz maskesi temin
1 Ay PER
edilir. Bilgilendirilir.
190
Olasılık (0,2-10)
Olmayan Faaliyet
Farkedilebilirlik
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Şiddet (1-100)
Kontrol Düzeyi
Sıklık (0,5-10)
Şiddet (1-10)
Olasılık (1-5)
Hata Olasılığı
Derece (1-5)
Etkisi (Risk)
Şiddet (1-5)
Şiddet (1-3)
Rutin/Rutin
Olası Hata
Acil Durum
Bölüm
Derece
Derece
Derece
Tanımı
(1-10)
(1-10)
Tanımı
Hedef
(1-3)
Alüminyum
Çok yüksek
Enjeksiyon
Ergitme
Acil çıkış
İşletme
sıcaklıkta
Geneli
fırınından Acil çıkış

yollarının malzemenin
Yüksek
Yüksek
Yüksek
Durdur
Yüksek
Ortamda çalışma Enj. mak. Tüm yollarının
300
Orta
Orta
Orta
1
180
A.
51 yürütülmesi
A.D.
X R doğru
Akışkan
Personel
Çalışanlar
veya
düzenlenme
Çoklu Ölüm
Uzuv Kaybı 4
5 5
3 20
15 3 3
2 5
4 6 100
15 0,5
2 4
6 8
4 5
4 160
96
belirlenmem kepçenin
metal mesi
esi elle
aktarılması
tutulması
Alüminyum
Aliminyum
Enjeksiyon
Yüksek
enjensiyon
sıcaklıkta
atölyesinde
Yüksek
Makinanın yetersiz
Orta
Orta
Orta
270
A.
52 kullanılması
X R termal Personel
iklimlendirm
Yaralanma 4 3 12 2 2 3 3 15 6 4 5 5 100
konforun
e ile
uygun
çalışılması
olmaması
Alüminyum
Aliminyum
Enjeksiyon
Kaygan kepçelerinin
borudan tutma yeri
Yüksek
Makinanın
Orta
Orta
Orta
126
A.
53 kullanılması
X R imal edilmiş Personel kaygan Yaralanma 5 3 15 2 2 3 6 7 3 6 6 5 180
aliminyum borulardan
kepçeleri imal edilmiş
olmasi
Alüminyum
Enjeksiyon
Eski ve
Eski ve
koruyucu
koruyucu
Makinanın özelliğini
Orta
Orta
Orta
Orta
135
A.
54 kullanılması
X R özelliğini Personel
kaybetmiş
Yaralanma 4 3 12 2 2 3 3 15 3 3 4 6 72
kaybetmiş
KKD'ların
Eldivenler
kullanılması
Alüminyum
Enjeksiyon
Enj. mak.
Enj. mak. kalıp
Düşük
Makinanın
Orta
Orta
Orta
A.
55 X R kalıp Makine değiştirme Maddi Hasar 3 3 9 2 2 3 3 7 3 3 4 5 60
63
kullanılması
değişimi talimatının
olmaması
191
Olasılık (0,2-10)
Farkedilebilirlik
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Şiddet (1-100)
Kontrol Düzeyi
Sıklık (0,5-10)
Sorumlu Kodu
Şiddet (1-10)
Tamamlanma
Olasılık (1-5)
Hata Olasılığı
Derece (1-5)
Şiddet (1-5)
Şiddet (1-3)
Kanuni Dayanak /
Mevcut Durum
Derece
Derece
Derece
(1-10)
(1-10)
Süresi
(1-3)
Alınan Önlemler
Robot kolu sistemi kurulması

talimatı verir.
işletme
Çok yüksek yerleşimi
sıcaklıkta
Önemsiz
Önemsiz
Önemsiz
Önemsiz
değişikliğinden
sıvı aliminyumsonra 6 Ay İGU Robot kolu sistemi araştırılır.
Düşük
Düşük
Düşük
12, 30.
10,30. İ
şyerlerinde Acil
Orta
1
50
malzeme kepçe 1 1 1 1 1 1 1 1 2 2
1
Durumlar
Risk Hakkında
Değerlendirmesi
Tüm işaretlemeler
aracılığıyla elle 1,5 Yıl MALİ Kepçe kollu robot kolu kurulur.
Yönetmelik
Yönetmeliği
yanlış yönü
tutulmaktadır.
göstermektedir. Dikkatli ve düzenli çalışma
1 Ay PER
talimatı verilir.
Local havalandırma sistemi
1 Ay İD
Ortam Ergitme fırını talimatı verilir.
ve enjeksiyon Havalandırma sisteminin
Önemsiz
Önemsiz
Düşük
Düşük
makinasından özelliklerini belirler.
52 Alınacak Sağlık ve Güvenlik 1 3 3 1 2 1 0,5 15 2 2 5 2 20
15
kaynaklanan ısı Havalandırma sisteminin
çıkışından dolayı kurdurur.
yüksek sıcaklıktadır.
PER

1 Ay İD
talimatı verir.
Aliminyum
Önemsiz
Önemsiz
Önemsiz
Önemsiz
kepçelerinin tutma 6 Ay İGU Robot kolu sistemi araştırılır.
10,30.
53
0,5
yeri kaygan 1 1 1 1 1 1 0,5 1 1 2 1 2 4
Risk Değerlendirmesi Robot kolu kurulur. Geçici
borulardan imal 1,5 Yıl MALİ
Yönetmeliği kaymayan kepce temini
edilmiştir.
Kaygan olmayan kepçe temin
1 Ay PER
edilir.
Koruyucu donanımların
1 Ay İD
yenilenmesi talimatı verir.
Eski ve koruyucu
6331 sayılı Kanun madde 30 . KKD'lerin teknik özelliklerini
özelliğini kaybetmiş 2 Ay İGU
Kişisel Koruyucu Donanımların belirler.
Orta
Orta
Orta
Orta
135
54 İşyerlerinde Kullanılması
Kişisel Koruyucu 4 3 12 2 2 3 3 15 3 3 4 6 72
Donanımlar (eldiven) 3 Ay MALİ KKD'ler temin edilir.
Hakkında Yönetmelik
kullanılmaktadır.
1 Ay PER KKD kullanır. Bilgilendirilir.
İD
6331 sayılı Kanun madde Enjeksiyon Kalıp değiştirme talimatı
Önemsiz
Önemsiz
1 Ay İGU
Düşük
Düşük
10,30.
İş Sağlığı ve Güvenliği makinasının kalıp hazırlanır.
55 1 3 3 1 2 1 1 7 2 2 4 2 16
14
Risk Değerlendirmesi değiştirme talimatı Talimatlar çalışanlara tebliğ
Yönetmeliği bulunmamaktadır. 1 Ay MALİ
edilir.
1 Ay PER Talimatlara uygun çalışılır.
192
Olasılık (0,2-10)
Olmayan Faaliyet
Farkedilebilirlik
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Şiddet (1-100)
Kontrol Düzeyi
Sıklık (0,5-10)
Şiddet (1-10)
Olasılık (1-5)
Hata Olasılığı
Derece (1-5)
Etkisi (Risk)
Şiddet (1-5)
Şiddet (1-3)
Rutin/Rutin
Olası Hata
Acil Durum
Bölüm
Derece
Derece
Derece
Tanımı
(1-10)
(1-10)
Tanımı
Hedef
(1-3)
Alüminyum
Enjeksiyon
Eski ve
Acil
Eskiçıkış
İşletme
ve
Geneli
Acil çıkış
koruyucu
yollarının
koruyucu
Yüksek
Yüksek
Yüksek
Durdur
Yüksek
Yüksek
Yüksek
Ortamda çalışma
Makinanın Tüm yollarının
özelliğini Meslek
300
Orta
1
135
A.
56 yürütülmesi
kullanılması
A.D.
X R doğru
özelliğini Personel
kaybetmiş
Çoklu Ölüm
Hastalığı
4 5
4 20
16 3 3
2 5
4 6
3 100
15 0,5
3 4 8
6 5
6 160
144
belirlenmem
kaybetmiş
mesi
KKD'ların
esi
Kulaklıklar
kullanılması
Alüminyum
Enjeksiyon
KKD'ların
KKD
Yüksek
Yüksek
Ortamda çalışma kullanımının
Orta
Orta
270
A.
57 yürütülmesi
X R kullanılmam Personel
takip
Uzuv Kaybı 3 4 12 2 2 3 3 15 6 4 4 8 128
ası
edilmemesi
Alüminyum
Enjeksiyon
Hijyenine KKD'ların
Düşük
Düşük
Ortamda çalışma önem gelişi güzel
Orta
Orta
A.
58 X R Personel Hastalanma 4 2 8 3 1 3 3 3 3 3 3 4 36
27
yürütülmesi verilmeyen pis ortama
KKD bırakılması
Alüminyum
Enjeksiyon
İş ritminin Yüksek iş
Yüksek
Yüksek
Yüksek
Makinanın sürekli ve ritmine bağlı
Orta
360
A.
59 kullanılması
X R.O.
yüksek
Personel
dikkatsiz
Ölüm 4 4 16 2 2 3 3 40 3 7 7 5 245
olması davranışlar
Ergitme
Alüminyum
Enjeksiyon
fırını ve Enj. Doğalgaz

mak. ilk tüpünün
Yüksek
Yüksek
Durdur
Durdur
Ortamda çalışma çalışma taşınabilir
1800
A.
60 yürütülmesi
X R
öncesi
Personel
ve
Çoklu Ölüm 4 5 20 3 3 5 6 100 3 6 10 6 360
doğalgaz emniyetsiz
tüpüyle olması
ısıtma
193
Olasılık (0,2-10)
Farkedilebilirlik
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Şiddet (1-100)
Kontrol Düzeyi
Sıklık (0,5-10)
Sorumlu Kodu
Şiddet (1-10)
Tamamlanma
Olasılık (1-5)
Hata Olasılığı
Derece (1-5)
Şiddet (1-5)
Şiddet (1-3)
Kanuni Dayanak /
Mevcut Durum
Derece
Derece
Derece
(1-10)
(1-10)
Süresi
(1-3)
Alınan Önlemler
Koruyucu donanımların
yenilenmesi talimatı verir.
işletme yerleşimi
Eski ve koruyucu
6331 sayılı Kanun madde 11, 30
. KKD'lerin teknik özelliklerini
Önemsiz
Önemsiz
özelliğini kaybetmiş 2 Ay İGU
Düşük
Düşük
Düşük
Düşük
12, 30. İ
şyerlerinde Acil
Kişisel Koruyucu Donanımların belirler.
Orta
Orta
1
50
Kişisel Koruyucu 2 4 8 2 1 1 15 2 6 2 24
15
Durumlar Kullanılması
İşyerlerinde Hakkında
Tüm işaretlemeler
Donanımlar (kulaklık) 3 Ay MALİ KKD'ler temin edilir.
Yönetmelik
Hakkında
Yönetmelik
yanlış yönü
kullanılmaktadır.
göstermektedir.
1 Ay PER KKD kullanır. Bilgilendirilir.
Kullanımının takip edilmesi

Çalışanlar kişisel 1 Ay İD
talimatını verir.
koruyucu donanımları
Önemsiz
nasıl kullanacağını 2 Ay İGU KKD kullnımını takip eder.
Düşük
Düşük
Düşük
Kişisel Koruyucu Donanımların
57 tam bilmemektedir. 1 4 4 1 2 1 1 15 3 2 4 4 32
45
İşyerlerinde Kullanılması Bilinçlendirme faaliyetleri
Uygulamada takip 3 Ay MALİ
Hakkında Yönetmelik düzenler.
edilmedikçe
kullanmamaktadır. 2 Ay PER KKD kullanır. Bilgilendirilir.
Kişisel koruyucu KKD dolabı yaptırılması talimatı

1 Ay İD
donanımlar verir.
6331 sayılı Kanun madde 30 . kullanılmadığı zaman KKDların kullanılmadığında
Önemsiz
Önemsiz
Önemsiz
2 Ay İGU
Düşük
Kişisel Koruyucu Donanımların çalışma ortamında konulacağı dolap özellikleri
58 2 2 4 1 1 1 0,5 3 2 2 2 2 8
3
İşyerlerinde Kullanılması pis yerlere
Hakkında Yönetmelik bırakılmakta sonra 2 Ay MALİ KKD dolabı temini.
tekrar Dolap kullanımı konusunda
kullanılmaktadır. 2 Ay PER
çalışanlara talimat verilir.
1 Ay İD
Kepçeyle yüksek talimatı verir.
ritimde sıvı
Önemsiz
Önemsiz
Önemsiz
Önemsiz
6,8,30. 3146 sayılı Kanun 6 Ay İGU Robot kolu sistemi araştırılır.
aliminyum ergitme
59
0,2
madde 2,12 . İş Sağlığı ve 1 1 1 1 1 1 0,2 1 1 1 1 2 2
fırınından enjeksiyon
Güvenliği Hizmetleri 1,5 Yıl MALİ Kepçe kollu robot kolu kurulur.
makinası potasına
Yönetmeliği
aktarılmaktadır. Dikkatli ve düzenli çalışma
1 Ay PER
talimatı verilir.
Ergitme fırını ve Enj. İD

4703 sayılı Kanun madde 4.
mak. ilk çalışma
Taşınabilir Basınçlı Ekipmanlar
Yeterli ve güvenli tüp hortum
öncesi doğalgaz 2 Ay İGU
Yüksek
Yönetmeliği . 6331 sayılı uzunluğu planlanır.
Orta
Orta
Orta
200
60 Kanun madde 10,30. İş
tüpüyle ısıtılmaktadır. 2 5 10 2 3 4 1 100 2 3 10 3 90
Doğalgaz tüpü fırına Tüpün fırından uzakta
yakın şekilde konumlamasını sağlar.
Değerlendirmesi Yönetmeliği Makine çalıştırma talimatına
bırakılmaktadır. 1 Ay PER
uyar.
194
Olasılık (0,2-10)
Olmayan Faaliyet
Farkedilebilirlik
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Şiddet (1-100)
Kontrol Düzeyi
Sıklık (0,5-10)
Şiddet (1-10)
Olasılık (1-5)
Hata Olasılığı
Derece (1-5)
Etkisi (Risk)
Şiddet (1-5)
Şiddet (1-3)
Rutin/Rutin
Olası Hata
Acil Durum
Bölüm
Derece
Derece
Derece
Tanımı
(1-10)
(1-10)
Tanımı
Hedef
(1-3)
Alev
Alüminyum
Enjeksiyon
emniyet geri
Acil çıkış
İşletme
Geneli
Acil çıkış
tepme valfi
yollarının
Yüksek
Yüksek
Yüksek
Durdur
Yüksek
Yüksek
Ortamda çalışma Doğalgaz Tüm yollarının
ile tüp
300
Orta
Orta
1
135
A.
61 yürütülmesi
A.D.
X R doğru
tüpü
Personel
arasında
Çoklu Ölüm
Uzuv Kaybı 4 5
4 20
16 3
2 3
2 5
3 6
3 100
15 0,5
3 4
5 8
5 5 160
125
belirlenmem
mesi
uzatma
esi
borusu
kullanılması
Alüminyum
Enjeksiyon
Vinçle Makine ve
çalışma çalışanların
Yüksek
Yüksek
Yüksek
Durdur
Makinanın
480
A.
62 kullanılması
X R sisteminin Personel üzerinden Ölüm 4 5 20 3 2 4 6 40 2 5 7 5 175
uygun vinçle kalıp
olmaması taşınması
Alüminyum
Enjeksiyon
Tavan
Periyodik
vincinin
Yüksek
Yüksek
Makinanın kontrolü
Orta
Orta
360
A.
63 kullanılması
X R
yapılmamış
Personel periyodik Ölüm 4 4 16 2 2 3 3 40 3 4 6 4 96
kontrollerin
tavan vinci
yapılmaması
Alüminyum
Vinçte
Enjeksiyon
Tavan yıpranmış,
vincinin kapasitesi
Yüksek
Yüksek
Yüksek
Durdur
Ortamda çalışma
720
A.
64 yürütülmesi
X R sapan ve Personel bilinmeyen Ölüm 5 4 20 3 2 4 6 40 3 7 7 7 343
bağlantı sapan ve
ekipmanları ekipman
kullanılması
Alüminyum
Enjeksiyon
Tavan
Vinç
vincinin ray
raylarının
Düşük
Düşük
Ortamda çalışma sistemi,
Orta
Orta
A.
65 X R.O. Personel kontrollerini Ölüm 2 4 8 1 3 2 0,5 40 3 2 6 5 60
60
yürütülmesi vincin
n
raydan
yapılmaması
çıkması
195
Olasılık (0,2-10)
Farkedilebilirlik
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Şiddet (1-100)
Kontrol Düzeyi
Sıklık (0,5-10)
Sorumlu Kodu
Şiddet (1-10)
Tamamlanma
Olasılık (1-5)
Hata Olasılığı
Derece (1-5)
Şiddet (1-5)
Şiddet (1-3)
Kanuni Dayanak /
Mevcut Durum
Derece
Derece
Derece
(1-10)
(1-10)
Süresi
(1-3)
Alınan Önlemler

4703 sayılı Kanun madde 4. Doğalgaz tüpünde
işletme yerleşimi
6331
sayılı Kanun madde 11,
Taşınabilir Basınçlı Ekipmanlar alev emniyet geri
Önemsiz
Önemsiz
Düşük
Düşük
Düşük
Düşük
Düşük
Yönetmeliği Acil
. 6331 sayılı tepme valfi ile tüp
Orta
1
61
7,5
düzenlenmemiştir. 1 5 5 1 3 2 0,5 100 1 3 8 3 72
50
4 4 2 1 15 2 5 2 20
Durumlar
Kanun madde Hakkında
10,30. İş arasında uzatma Alev geri tepme valfi direk
Tüm işaretlemeler 1,5 Yıl MALİ
SağlığıYönetmelik
ve Güvenliği Risk borusu doğalgaz tüpüne bağlanır.
yanlış yönü
Değerlendirmesi Yönetmeliği kullanılmaktadır. Dikkatli ve düzenli çalışma
göstermektedir.
1 Ay PER
talimatı verilir.
İD
6331 sayılı Kanun madde Çalışan makine ve Tavan vinci ile çalışma
2 Ay İGU
10,30.
İş Sağlığı ve Güvenliği personel üzerinden talimatları düzenlenir.
Orta
Orta
Orta
Orta
62 2 5 10 2 2 3 1 40 2 2 7 3 42
80
Risk Değerlendirmesi tavan vinci ile kalıp Tavan vinci ile çalışma düzeni
Yönetmeliği taşınmaktadır. 9 Ay MALİ
değiştirilir.
Kalıp değişiminde diğer
2 Ay PER
istasyonlarda durdurulur.
İD
Önemsiz
Emniyeti Yönetmeliği . 6331 Tavan vincinin İGU
Düşük
Düşük
Orta
63 sayılı Kanun madde 10,30. İş periyodik kontrolleri 2 4 8 1 2 1 1 40 1 3 6 2 36
40
Sağlığı ve Güvenliği Risk yapılmamıştır. Tavan vinci periyodik kontrolleri
3 Ay MALİ
Değerlendirmesi Yönetmeliği yaptırılır.
PER
İD
4703 sayılı Kanun Makina Tavan vincide
Vinç bağlama elemanlanı
Önemsiz
Emniyeti Yönetmeliği . 6331 kaldırma kapasitesi 1 Ay İGU
Düşük
emniyet sınırları belirlenir.
Orta
Orta
64 sayılı Kanun madde 10,30. İş belli olmayan kanca 2 4 8 1 2 1 0,5 40 2 2 7 3 42
40
Sağlığı ve Güvenliği Risk ve sapanlama zinciri Güvenli vinç bağlama
2 Ay MALİ
Değerlendirmesi Yönetmeliği kullanılmaktadır. elemanlanı temin edilir.
2 Ay PER Çalışan bilgilendirilir.
İD
Tavan vinci rayları yıpranma ve
Önemsiz
Önemsiz
Emniyeti Yönetmeliği . 6331 Tavan vincinin 2 Ay İGU
Düşük
Düşük
yorulma testi
65 sayılı Kanun madde 10,30. İş periyodik kontrolleri 1 4 4 1 3 2 0,2 40 2 1 6 1 6
16
Sağlığı ve Güvenliği Risk yapılmamıştır. Tavan vinci raylarının bakım
3 Ay MALİ
Değerlendirmesi Yönetmeliği onarımı yapılır.
196
Olasılık (0,2-10)
Olmayan Faaliyet
Farkedilebilirlik
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Şiddet (1-100)
Kontrol Düzeyi
Sıklık (0,5-10)
Şiddet (1-10)
Olasılık (1-5)
Hata Olasılığı
Derece (1-5)
Etkisi (Risk)
Şiddet (1-5)
Şiddet (1-3)
Rutin/Rutin
Olası Hata
Acil Durum
Bölüm
Derece
Derece
Derece
Tanımı
(1-10)
(1-10)
Tanımı
Hedef
(1-3)
Alüminyum
Enjeksiyon
Acil çıkış
İşletme
Vinç elektrik
Geneli
Vinç elektrik Acil çıkış

yollarının baglantıların
Yüksek
Yüksek
Yüksek
Durdur
Ortamda çalışma
Makinanın bağlantıların Tüm yollarının
300
Orta
Orta
Orta
Orta
1
120
A.
66 yürütülmesi
kullanılması
A.D.
X R doğru
da elektrik
Personel
Çalışanlar
da yamalı
düzenlenme
Çoklu
ÖlümÖlüm 4
3 5
4 20
12 3
2 3
2 5
3 6
1 100
40 0,5
3 4
2 8
6 5 160
60
belirlenmem kabloların
kaçağı mesi
esi bulunması
Alüminyum
Enjeksiyon
Makinelerin
bakım
Makinaların
Yüksek
Makinanın onarım
Orta
Orta
Orta
A.
67 X R.O. bakımı ve Personel Uzuv Kaybı 3 3 9 2 2 3 3 15 2 4 5 6 120
90
kullanılması talimatı
onarımı
bulunmama
sı
Bakım
Alüminyum
Enjeksiyon
onarım
prosedürleri
Makinaların
Yüksek
Yüksek
Makinanın (Enerjiyi
Orta
Orta
240
A.
68 kullanılması
X R bakımı ve Personel
kes, kilitle,
Ölüm 3 4 12 2 2 3 3 40 2 3 7 6 126
onarımı
etiketle)
uygulanma
ması
Alüminyum
Enjeksiyon
Bakım
onarım
Önemsiz
Makinaların
Düşük
Düşük
Makinanın seyyar
Orta
A.
69 X R bakımı ve Personel Yaralanma 3 2 6 2 1 2 3 3 2 3 3 5 45
18
kullanılması lambasının
onarımı
uygun
olmaması
Alüminyum
Havalı
Enjeksiyon
Dağınık
Somun
bırakılan
açma
Makinanın havalı
Orta
Orta
Orta
Orta
A.
70 X R Personel tabancasının Uzuv Kaybı 3 3 9 2 2 3 3 15 2 3 4 6 72
90
kullanılması somun
gelişi güzel
açma
dağınık
tabancası
bırakılması
197
Olasılık (0,2-10)
Farkedilebilirlik
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Şiddet (1-100)
Kontrol Düzeyi
Sıklık (0,5-10)
Sorumlu Kodu
Şiddet (1-10)
Tamamlanma
Olasılık (1-5)
Hata Olasılığı
Derece (1-5)
Şiddet (1-5)
Şiddet (1-3)
Kanuni Dayanak /
Mevcut Durum
Derece
Derece
Derece
(1-10)
(1-10)
Süresi
(1-3)
Alınan Önlemler

işletme yerleşimi
6331
6331sayılı Kanun
sayılı Kanunmadde
madde 11, Tavan vinç elektrik Kablonun değiştirilmesi
Önemsiz
Düşük
Düşük
Düşük
Düşük
Düşük
Düşük
12, 30.

İş Sağlığı
Acil
ve Güvenliği baglantılarında prosedürünü hazırlar.
Orta
1
50
4 4 2 1 40 2 1 6 2 12
40
Durumlar
Risk Hakkında
Değerlendirmesi kesikler Elektrik kablosu baştan uca
Yönetmelik
Yönetmeliği bulunmaktadır. değiştirilir.
yanlış yönü
göstermektedir. Çalışan kablo değişinceye kadar
1 Ay PER
bilgilendirilir.
İD
6331 sayılı Kanun madde Ergitme fırını ve
Makinaların bakım onarım
Önemsiz
Önemsiz
6,8,30. 3146 sayılı Kanun Enjeksiyon 2 Ay İGU
Düşük
Düşük
talimatları hazırlanır.
67
7,5
madde 2,12 . İş Sağlığı ve makinasının bakım 1 3 3 1 2 1 0,5 15 1 2 5 3 30
Güvenliği Hizmetleri talimatı Talimatlar çalışanlara tebliğ
3 Ay MALİ
Yönetmeliği bulunmamaktadır. edilir.
Talimata uygun İGU
3 Ay PER
gözetiminde bakım yapılır.
Ergitme fırını ve İD
4703 sayılı Kanun Makina Enjeksiyon
Prosedür ekipmanlarının teknik
Önemsiz
Önemsiz
Emniyeti Yönetmeliği . 6331 makinasının 2 Ay İGU
Düşük
Düşük
68 sayılı Kanun madde 10,30. İş bakımında enerjiyi 1 4 4 1 2 1 0,5 40 1 1 7 2 14
20
Sağlığı ve Güvenliği Risk kes, kitle, etiketle Prosedür için gerekli ekipmanlar
3 Ay MALİ
Değerlendirmesi Yönetmeliği prosedürü temin edilir.
uygulanmamaktadır. Talimata uygun İGU
3 Ay PER
İD
Bakım onarım seyyar Seyyar bakım onarım lambası
Önemsiz
Önemsiz
Düşük
Düşük
lambalarında 240V teknik özellikleri b.
69
1,5
sayılı Kanun madde 10,30. İş 1 2 2 1 1 1 0,5 3 1 2 3 2 12
ampüller Uygun seyyar bakım onarım
kullanılmaktadır. lambası temini
PER Çalışan bilgilendirilir.
Kalıp değişimi 1 Ay İD İşyeri düzeni talimatı verir.

6331 sayılı Kanun madde 30, sırasında havalı
İşyeri düzeni talimatı hazırlar.
Önemsiz
Önemsiz
31, 3146 sayılı Kanun madde somun açma 2 Ay İGU
Düşük
Düşük
Takibi yapar.
70 2, 12
İş Ekipmanlarının tabancası 2 3 6 1 2 1 1 15 1 2 4 2 16
15
Kullanımında Sağlık ve kullanılmakta ve 2 Ay MALİ Talimatı çalışana tebliğ eder.
Güvenlik Şartları Yönetmeliği
gelişi güzel dağınık
bırakılmaktadır. Bilgilendirilir. Talimata uygun
2 Ay PER
çalışma yürütür.
198
Olasılık (0,2-10)
Olmayan Faaliyet
Farkedilebilirlik
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Şiddet (1-100)
Kontrol Düzeyi
Sıklık (0,5-10)
Şiddet (1-10)
Olasılık (1-5)
Hata Olasılığı
Derece (1-5)
Etkisi (Risk)
Şiddet (1-5)
Şiddet (1-3)
Rutin/Rutin
Olası Hata
Acil Durum
Bölüm
Derece
Derece
Derece
Tanımı
(1-10)
(1-10)
Tanımı
Hedef
(1-3)
GeneliA.
Bant altı
Acil çıkış
İşletme
tablası Acil çıkış

Zımpara
yollarının
Şerit
Bant altı
Yüksek
Yüksek
Yüksek
Durdur
Yüksek
Ortamda çalışma
Makinanın olmayan Tüm yollarının
300
Orta
Orta
Orta
1
71 A.D.
X R doğru Personel tablasının Çoklu Ölüm
Uzuv Kaybı 4 5
3 20
12 3
2 3
2 5
3 6 100
7 0,5
2 4
5 8
4 5
6 160
120
84
yürütülmesi
kullanılması şerit Çalışanlar düzenlenme
belirlenmem olmaması
zımpara mesi
esi
makinaları
Şer. zım.
Zımpara A.
Koruyucu Mak. parça

Şerit
ekranı sıçramasına
Yüksek
Yüksek
Makinanın
Orta
Orta
126
72 kullanılması
X R olmayan Personel karşı Yaralanma 4 4 16 2 2 3 6 7 3 4 4 7 112
zımpara koruyucu
mak. ekran
olmaması
Şer. zım.
Zımpara A.
Şerit mak.
Şerit
zımpara bantının
Düşük
Makinanın
Orta
Orta
Orta
73 X R.O. makinasının Personel kopması Uzuv Kaybı 2 4 8 2 2 3 1 15 3 2 5 7 70
45
kullanılması
bantının durumunda
kopması otomatik
durmaması
Şerit
Şerit
Zımpara A.
zımpara
zımpara
makinaların
Şerit
makinaların
Yüksek
Yüksek
Yüksek
Makinanın da acil
Orta
180
74 kullanılması
A.D. R da acil Personel
durum
Uzuv Kaybı 4 4 16 3 2 4 6 15 2 6 5 4 120
durumda
butonunun
durdurulam
bulunmama
aması
sı
Zımpara A.
Kırık ve
Şerit
Kırık ve
Yüksek
Makinanın yıpranmış Meslek
Orta
Orta
Orta
126
75 kullanılması
X R yıpranmış Personel
koltukların Hastalığı
3 4 12 2 2 3 3 7 6 4 4 8 128
koltuklar
kullanılması
199
Olasılık (0,2-10)
Farkedilebilirlik
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Şiddet (1-100)
Kontrol Düzeyi
Sıklık (0,5-10)
Sorumlu Kodu
Şiddet (1-10)
Tamamlanma
Olasılık (1-5)
Hata Olasılığı
Derece (1-5)
Şiddet (1-5)
Şiddet (1-3)
Kanuni Dayanak /
Mevcut Durum
Derece
Derece
Derece
(1-10)
(1-10)
Süresi
(1-3)
Alınan Önlemler
Acil
Şeritçıkış yolları
zımpara 1 Ay İD Tabla takılması talimatı verir.
4703 sayılı Kanun Makina işletme yerleşimi
makinalarında bant
6331 sayılı Kanun madde 11, Şerit zımpara tablası teknik
Önemsiz
Önemsiz
Emniyeti Yönetmeliği . 6331 değişikliğinden
altı tabla sonra 2 Ay İGU
Düşük
Düşük
Düşük
Düşük
Düşük
12, 30. İşyerlerinde Acil özelliklerini belirler.
Orta
1
50
sayılı Kanun madde 10,30. İş bulunmamaktadır. 2 3 6 2 1 1 7 2 4 2 16
7
Durumlar Hakkında Şerit zımpara bant altı tablası
Sağlığı ve Güvenliği Risk Tüm işaretlemeler
Banttan sıçrayan 3 Ay MALİ
Yönetmelik yaptırılır.
Değerlendirmesi Yönetmeliği yanlış
talaş yönü
çalışana
göstermektedir.
gelmektedir. 3 Ay PER Bilgilendirilir.
Şerit zımpara Koruyucu ekran takılması

1 Ay İD
makinalarında parça talimatı verir.
sıçramasına karşın Koruyucu ekran teknik
Önemsiz
Önemsiz
Düşük
koruyucu ekran özelliklerini belirler.
Orta
72 sayılı Kanun madde 10,30. İş 2 4 8 1 2 1 1 7 2 2 4 3 24
14
bulunmamaktadır.
Sağlığı ve Güvenliği Risk 3 Ay MALİ Koruyucu ekranları temin eder.
Banttan sıçrayan
talaş çalışana
gelmektedir. 3 Ay PER Bilgilendirilir.
Sensör sistemi takılması

Şerit zımpara 1 Ay İD
talimatı verir.
4703 sayılı Kanun Makina makinası tek elektrik
Bant zımpara sensör sistemi
Önemsiz
Önemsiz
Önemsiz
Emniyeti Yönetmeliği . 6331 motoru ve bank 2 Ay İGU
Düşük
özellikleri belirler.
73
7,5
sayılı Kanun madde 10,30. İş zımparadan 1 4 4 1 2 1 0,5 15 1 1 5 2 10
Sağlığı ve Güvenliği Risk oluşmaktadır. Aşınan 3 Ay MALİ Sensör sistemi makinaya takılır.
Değerlendirmesi Yönetmeliği bantın kopma riski
bulunmaktadır. 3 Ay PER Bilgilendirilir.
İD
Şerit zımpara Acil durum butonu yeri ve
Önemsiz
Önemsiz
Düşük
Düşük
makinalarında acil teknik özelliklerini belirler.
74
7,5
durum butonu
Sağlığı ve Güvenliği Risk 3 Ay MALİ Acil durum butonu taktırır.
bulunmamaktadır.
Çalışanlar kullanımı hakkında
3 Ay PER
bilgilendirilir.
Koltukların değiştirilmesi,
1 Ay İD
onarılması talimatı verir.
6331 sayılı Kanun madde Kırık, yıpranmış ve Ergonomik koltuk teknik
Önemsiz
Önemsiz
1 Ay İGU
Düşük
Düşük
10,30.
İş Sağlığı ve Güvenliği ayar bölümleri bozuk özelliklerini belirler.
75 1 2 2 1 1 1 0,5 3 6 2 2 5 20
9
Risk Değerlendirmesi koltuklar Koltukları temin eder, onarımını
Yönetmeliği kullanılmaktadır. 3 Ay MALİ
sağlar.
PER
200
Olasılık (0,2-10)
Olmayan Faaliyet
Farkedilebilirlik
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Şiddet (1-100)
Kontrol Düzeyi
Sıklık (0,5-10)
Şiddet (1-10)
Olasılık (1-5)
Hata Olasılığı
Derece (1-5)
Etkisi (Risk)
Şiddet (1-5)
Şiddet (1-3)
Rutin/Rutin
Olası Hata
Acil Durum
Bölüm
Derece
Derece
Derece
Tanımı
(1-10)
(1-10)
Tanımı
Hedef
(1-3)
Kisisel
GeneliA.
Acil çıkış
İşletme
Koruyucu Kisisel
Acil çıkış
Zımpara
yollarının
Şerit
Donanımları Koruyucu
Yüksek
Yüksek
Yüksek
Durdur
Yüksek
Yüksek
Yüksek
Ortamda çalışma
Makinanın Tüm yollarının Meslek
300
Orta
1
270
76 yürütülmesi
kullanılması
A.D.
X R ndoğru
nasıl Personel
Çalışanlar
Donanımları Çoklu Ölüm
düzenlenme Hastalığı
4
3 5
4 20
12 3
2 3 5
4 6
3 100
15 0,5
6 4 8
6 5
6 160
144
belirlenmem
kullanılacağı n yanlış
mesi
esi
nı kullanılması
bilmemeleri
Makina
Zımpara A.
döner
Şerit
Koruyucusu aksam
Yüksek
Yüksek
Durdur
Makinanın
Orta
270
77 kullanılması
X R olmayan Personel koruyucuları Uzuv Kaybı 4 4 16 3 3 5 3 15 6 4 5 5 100
makinalar nın
çıkartılmış
olması
Zımpara A.
Kesilmiş ve Kesilmiş ve
yıpranmış yıpranmış
Şerit
Yüksek
Yüksek
Yüksek
Makinanın elektrik elektrik
Orta
360
78 kullanılması
X R
kabloları,
Personel
kabloları ile
Ölüm 4 4 16 2 2 3 3 40 3 3 7 5 105
elektrik makinaları
kaçağı kullanmak
Zımpara A.
Kırık ve
Kırık ve
Şerit
kapaksız
Yüksek
Yüksek
Yüksek
Yüksek
Ortamda çalışma kapaksız
360
79 yürütülmesi
X R
elektrik
Personel elektrik Ölüm 4 4 16 3 2 4 3 40 3 5 8 5 200
panoları ile
panoları
çalışmak
Zımpara A.
Aliminyum Ağır yükün

Şerit
Yüksek
Ortamda çalışma parça yüklü beden Meslek
Orta
Orta
Orta
180
80 yürütülmesi
X R
kasaların
Personel
gücüyle Hastalığı
3 4 12 2 2 3 6 15 2 6 4 5 120
taşınması taşınması
201
Olasılık (0,2-10)
Farkedilebilirlik
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Şiddet (1-100)
Kontrol Düzeyi
Sıklık (0,5-10)
Sorumlu Kodu
Şiddet (1-10)
Tamamlanma
Olasılık (1-5)
Hata Olasılığı
Derece (1-5)
Şiddet (1-5)
Şiddet (1-3)
Kanuni Dayanak /
Mevcut Durum
Derece
Derece
Derece
(1-10)
(1-10)
Süresi
(1-3)
Alınan Önlemler

talimatını verir.
işletme donanımları
koruyucu yerleşimi
6331 sayılı Kanun madde 11, 30
.
Düşük
Düşük
Düşük
Düşük
Düşük
Düşük
Düşük
12, Koruyucu
Kişisel 30.
İşyerlerinde Acil
Donanımların
Orta
22,5
1
50
tam bilmemektedir. 4 4 15 3 2 6 36
Durumlar Kullanılması
İşyerlerinde Hakkında Bilinçlendirme faaliyetleri
Tüm işaretlemeler
Yönetmelik
Hakkında
yanlış yönü
edilmedikçe
göstermektedir.
Makine koruyucularının
1 Ay İD
takılması talimatını verir.
Bazı makinaların Koruyucuların takılı olup
Düşük
Düşük
Düşük
döner aksam olmadığını takip eder.
Orta
77 sayılı Kanun madde 10,30. İş 1 4 4 1 3 2 1 15 6 2 5 3 30
90
koruyucuları
Sağlığı ve Güvenliği Risk 1 Ay MALİ Makine koruyucularını taktırır.
çıkartılmıştır.
1 Ay PER Bilgilendirilir.
İD
Makinaların
kablolarında kesikler Kablonun değiştirilmesi
Önemsiz
Önemsiz
Düşük
Düşük
bulunmaktadır. prosedürünü hazırlar.
78 sayılı Kanun madde 10,30. İş 1 4 4 1 2 1 0,5 40 1 2 7 2 28
20
Elektrik bandı ile Elektrik kablosu baştan uca
kablo kesiği değiştirilir.
kapatılmıştır. Çalışan kablo değişinceye kadar
1 Ay PER
bilgilendirilir(dikkat )
Kırık ve kapaksız İD
elektrik panoları,
Değişmesi ve onarılması
3542 sayılı Kanun madde 3 . şalterleri ile 1 Ay İGU
gerekenleri belirler.
Orta
Orta
Orta
Orta
79 Elektrik İç Tesisleri çalışılmaktadır. 2 4 8 2 2 3 1 40 2 2 8 3 48
80
Yönetmeliği Tamirden sonra Onarım ve değişimi
2 Ay MALİ
tekrar kırılma ihtimali gerçekleştirir.
vardır. PER
İş ekipmanları ile Ekipman alımı ve eğitim

1 Ay İD
taşınması gereken talimatı verir.
yük beden gücüyle Gerekli iş ekipmanlarını ve
Önemsiz
Önemsiz
1 Ay İGU
Düşük
Düşük
6331 sayılı Kanun madde 30 . taşınmaktadır. İş teknik özelliklerini belirler.
80 1 4 4 1 2 1 1 15 1 2 4 2 16
15
Elle Taşıma İşleri Yönetmeliği ekipmanı temin
edilmeli ve birlikte 1 Ay MALİ İş ekipmanları temin edilir.
yük taşıma eğitimi Birlikte yük taşıma eğitimi
verilmelidir. 1 Ay PER
202
Olasılık (0,2-10)
Olmayan Faaliyet
Farkedilebilirlik
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Şiddet (1-100)
Kontrol Düzeyi
Sıklık (0,5-10)
Şiddet (1-10)
Olasılık (1-5)
Hata Olasılığı
Derece (1-5)
Etkisi (Risk)
Şiddet (1-5)
Şiddet (1-3)
Rutin/Rutin
Olası Hata
Acil Durum
Bölüm
Derece
Derece
Derece
Tanımı
(1-10)
(1-10)
Tanımı
Hedef
(1-3)
GeneliA.
Acil çıkış
İşletme
El Acil çıkış
aletlerinin
Trim-
yollarının
Tesviye
Yüksek
Yüksek
Yüksek
Durdur
Düşük
Düşük
Ortamda çalışma
Ekipmanla Yıpranmış el Tüm yollarının
eski ve
300
Orta
Orta
1
81 A.D.
X R doğru Personel Çoklu Ölüm
Yaralanma 4 5
2 20
8 3
2 3
1 5
2 6
3 100
3 0,5
6 4
3 8
4 5
4 160
48
54
yürütülmesi
çalışılması aletleri Çalışanlar düzenlenme
yıpranmış
belirlenmem
mesi
olması
esi
Tesviye A.
Çevreye Aliminyum
Trim-
dağılmış talaş
Düşük
Düşük
Düşük
Ortamda çalışma
Orta
82 X R aliminyum Personel parçalarının Yaralanma 3 3 9 2 1 2 3 3 3 3 2 4 24
27
yürütülmesi
talaş temizlenme
parçaları mesi
Tesviye A.
Parça
sıçramasına
Trim-
Yüksek
Yüksek
Ekipmanla Parça trim karşı
Orta
Orta
126
83 çalışılması
X R
tesviyesi
Personel
koruyucu
Yaralanma 4 4 16 2 2 3 6 7 3 4 4 7 112
ekran
olmaması
Tesviye A.
Aliminyum Ağır yükün

Trim-
Yüksek
Ekipmanla parça yüklü beden Meslek
Orta
Orta
Orta
180
84 çalışılması
X R
kasaların
Personel
3 4 12 2 2 3 6 15 2 6 4 5 120
taşınması taşınması
Diğer
Tesviye A.
makinalarda
Diğer
n gelen
Trim-
makinalarda
Ortamda çalışma sesten Meslek
Orta
Orta
Orta
Orta
85 X R n Personel 3 4 12 2 2 3 3 15 2 5 4 5 100
90
yürütülmesi korunmak Hastalığı
kaynaklanan
için KKD
yüksek ses
kullanılmam
ası
203
Olasılık (0,2-10)
Farkedilebilirlik
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Şiddet (1-100)
Kontrol Düzeyi
Sıklık (0,5-10)
Sorumlu Kodu
Şiddet (1-10)
Tamamlanma
Olasılık (1-5)
Hata Olasılığı
Derece (1-5)
Şiddet (1-5)
Şiddet (1-3)
Kanuni Dayanak /
Mevcut Durum
Derece
Derece
Derece
(1-10)
(1-10)
Süresi
(1-3)
Alınan Önlemler

işletme yerleşimi
6331
6331sayılı Kanun
sayılı Kanunmadde
madde 11, Değişicek ve onarılacak el
Önemsiz
Önemsiz
Önemsiz
değişikliğinden
Yıpranmış, sonra
eskimiş el 1 Ay İGU
Düşük
Düşük
Düşük
Düşük
12, 30.

İş Sağlığı
Acil
ve Güvenliği aletleri belirler.
Orta
1
50
aletleri 2 2 1 1 3 6 1 4 2 8
9
Durumlar
Risk Hakkında
Değerlendirmesi
Tüm işaretlemeler
bulunmaktadır. 1 Ay MALİ Değişim ve onarımı tamamlar.
Yönetmelik
Yönetmeliği
yanlış yönü
göstermektedir.
PER
İD
Trim tesviye sonrası
6331 sayılı Kanun madde İşyeri düzenli temizlik çalışma
Önemsiz
Önemsiz
Önemsiz
aliminyum parçalar 1 Ay İGU
Düşük
10,30.
İş Sağlığı ve Güvenliği talimatına eklenir.
82 çalışma masasında 2 3 6 1 1 1 1 3 3 2 2 2 8
9
ve yerlerde MALİ
Yönetmeliği
birikmektedir.
Çalışanlar talimata uyar.
1 Ay PER
Düzenli temizlik yapar.
Koruyucu ekran alım talimatı
Parça sıçramasına 1 Ay İD
verir.
karşı koruyucu ekran
6331 sayılı Kanun madde Koruyucu ekranın teknik
Önemsiz
Önemsiz
bulunmamaktadır. El 1 Ay İGU
Düşük
Düşük
10,30.
İş Sağlığı ve Güvenliği özelliklerini belirler.
83 aletleriyle vurarak 1 4 4 1 2 1 1 7 2 3 4 2 24
14
parça yüzeyleri 1 Ay MALİ Koruyucu ekran temin edilir.
Yönetmeliği
temizlenmekte ve
sıçramaktadır. Ekran kullanımı konusunda
1 Ay PER
bilgilendirilir.
1 Ay İD
Önemsiz
Önemsiz
1 Ay İGU
Düşük
Düşük
84 1 4 4 1 2 1 0,5 15 2 2 4 2 16
15
talimatını verir.
koruyucu donanımları
Önemsiz
Önemsiz
Düşük
Düşük
Kişisel Koruyucu Donanımların
85
7,5
tam bilmemektedir. 1 4 4 1 2 1 0,5 15 1 2 4 3 24
İşyerlerinde Kullanılması Bilinçlendirme faaliyetleri
Hakkında Yönetmelik düzenler.
edilmedikçe
204
Olasılık (0,2-10)
Olmayan Faaliyet
Farkedilebilirlik
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Şiddet (1-100)
Kontrol Düzeyi
Sıklık (0,5-10)
Şiddet (1-10)
Olasılık (1-5)
Hata Olasılığı
Derece (1-5)
Etkisi (Risk)
Şiddet (1-5)
Şiddet (1-3)
Rutin/Rutin
Olası Hata
Acil Durum
Bölüm
Derece
Derece
Derece
Tanımı
(1-10)
(1-10)
Tanımı
Hedef
(1-3)
Kumlama
GeneliA.
Acil çıkış
İşletme
Erişimi kısıtlı makinasının

Acil çıkış
Yüzey
yollarının
kumlama elektrik
Yüksek
Yüksek
Yüksek
Durdur
İşleme
Yüksek
Yüksek
Yüksek
Yüksek
Ortamda çalışma
300
1
360
86 yürütülmesi
kullanılması
A.D. R doğru
makinasının Personel
Çalışanlar
panosunun Çoklu
düzenlenme
ÖlümÖlüm 4 5
4 20
16 3
2 3 5
4 6
3 100
40 0,5
3 4
5 8 5
8 160
320
belirlenmem
elektrik önüne
mesi
esi
panosu malzeme
yığılması
Üst
Döner
İşleme A.
kısmında
aksam
koruyucu-
Yüzey
koruyucu-
Düşük
Düşük
Makinanın su
Orta
Orta
87 X R.O. su Personel Uzuv Kaybı 3 3 9 2 2 3 1 15 2 2 3 4 24
30
kullanılması çıkartılmış
çıkartılmış
makinede
kumlama
bakım
makinası
yapılması
Kumlama
İşleme A.
makinası
Kumlama talimatında
Yüzey
Yüksek
Yüksek
Makinanın makinası eksik bilgi
Orta
Orta
120
88 kullanılması
X R.O.
kullanma
Personel
verilmesi
Ölüm 3 5 15 3 2 4 3 40 1 4 6 8 192
talimatları (nemli ve
yağlı
malzeme)
Vibrasyon
İşleme A.
yüzey işlem
Çevresi açık
Yüzey
makinasının
Düşük
Makinanın vibrasyon
Orta
Orta
Orta
89 X R.O. Makine içine Maddi Hasar 3 3 9 2 2 3 3 15 2 3 3 4 36
90
kullanılması yüzey işlem
malzeme -
makinası
parça
düşmesi
İşleme A.
Vibromat Vibromat
Yüzey
Ortamda çalışma sıvısının sıvısının İş Günü

Orta
Orta
Orta
Orta
135
90 yürütülmesi
X R.O.
gelişi güzel
Personel
cilde ve Kaybı
3 3 9 2 2 3 3 15 3 4 4 5 80
bırakılması göze teması
205
Olasılık (0,2-10)
Farkedilebilirlik
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Şiddet (1-100)
Kontrol Düzeyi
Sıklık (0,5-10)
Sorumlu Kodu
Şiddet (1-10)
Tamamlanma
Olasılık (1-5)
Hata Olasılığı
Derece (1-5)
Şiddet (1-5)
Şiddet (1-3)
Kanuni Dayanak /
Mevcut Durum
Derece
Derece
Derece
(1-10)
(1-10)
Süresi
(1-3)
Alınan Önlemler
AcilAcil çıkış yolları

durumlarda veya 1 Ay İD İşyeri düzeni talimatı verir.
işletme yerleşimi
rutin kullanımda
6331
6331sayılı Kanun
sayılı Kanunmadde
madde 11, İşyeri düzenleme ve düzenli
elektrik panolarının 1 Ay İGU
Düşük
Düşük
Düşük
Düşük
12, 30.

İş Sağlığı
Acil
ve Güvenliği çalışma talimatı
Orta
Orta
Orta
Orta
1
50
önünde malzeme 2 4 8 1 40 2 2 48
80
Durumlar
Risk Hakkında
Değerlendirmesi İşyeri düzenleme talimatını
Tüm işaretlemeler
istiflenmesinden 3 Ay MALİ
Yönetmelik
Yönetmeliği uygular.
yanlış erişim
dolayı yönü
göstermektedir.
4 Ay PER
çalışır.
Kumlama 1 Ay İD
4703 sayılı Kanun Makina makinasının üst
Koruyucuların takılı olup
Önemsiz
Önemsiz
Önemsiz
Emniyeti Yönetmeliği . 6331 kısmında döner 1 Ay İGU
Düşük
olmadığını takip eder.
87 sayılı Kanun madde 10,30. İş aksam koruyucuları 1 3 3 1 2 1 0,2 15 1 1 3 2 6
3
Sağlığı ve Güvenliği Risk çıkartılmıştır. Bakım 1 Ay MALİ Makine koruyucularını taktırır.
Değerlendirmesi Yönetmeliği yapılması sırasınad
risk oluşturmaktadır. 1 Ay PER Bilgilendirilir.
Kumlama makinası İD
kullanım
6331 sayılı Kanun madde Makine kullanım talimatı
Önemsiz
Önemsiz
talimatlarında nemli 1 Ay İGU
Düşük
Düşük
10,30.
İş Sağlığı ve Güvenliği güncellenir.
88 ve yağlı malzeme 1 5 5 1 2 1 1 40 0,5 2 6 3 36
20
Risk Değerlendirmesi Talimatlar çalışanlara tebliğ
konulmaması 1 Ay MALİ
Yönetmeliği edilir.
yönünde talimat
bulunmamaktadır. Bilgilendirilir. Talimatlara uygun
1 Ay PER
çalışılır.
Makinanın üstünün kapatılması
1 Ay İD
Çalışan vibrasyon talimatı verir.
yüzey işleme
Önemsiz
Önemsiz
Önemsiz
Düşük
makinasının üstü
89 sayılı Kanun madde 10,30. İş 1 3 3 1 2 1 0,2 15 1 1 3 2 6
3
açıktır. Çevresinde
Sağlığı ve Güvenliği Risk 3 Ay MALİ Makinın üst kapağı temin edilir.
makine, el aletleri
bulunmaktadır.
İD
6331 sayılı Kanun madde 30 . Kullanılan kimyasal
Vibrasyon sıvısı kullanım
Önemsiz
Önemsiz
Kimyasal Maddelerle bidonları ortamda 1 Ay İGU
Düşük
Düşük
talimatı düzenlenir.
90 Çalışmalarda Sağlık ve bırakılmaktadır. 2 3 6 1 2 1 0,5 15 2 2 4 3 24
15
Güvenlik Önlemleri Hakkında Çevreye dökülenler Kimyasallara sağlık ve güvenlik
1 Ay MALİ
Yönetmelik mevcuttur. işaretleri takar.
Kimyasalların tehlikeleri
1 Ay PER
206
Olasılık (0,2-10)
Olmayan Faaliyet
Farkedilebilirlik
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Şiddet (1-100)
Kontrol Düzeyi
Sıklık (0,5-10)
Şiddet (1-10)
Olasılık (1-5)
Hata Olasılığı
Derece (1-5)
Etkisi (Risk)
Şiddet (1-5)
Şiddet (1-3)
Rutin/Rutin
Olası Hata
Acil Durum
Bölüm
Derece
Derece
Derece
Tanımı
(1-10)
(1-10)
Tanımı
Hedef
(1-3)
GeneliA.
Yüzey işlem
Acil çıkış
İşletme
Yüzey işlem
Acil çıkış
atölyesinde
Yüzey
yollarının
atölyesinde
Yüksek
Yüksek
Yüksek
Durdur
İşleme
Düşük
Ortamda çalışma
uyarı
300
Orta
Orta
Orta
1
91 A.D.
X R doğru
yetersiz Çoklu Ölüm
Yaralanma 4
3 5
3 20
9 3
2 3
2 5
3 6
3 100
7 0,5
3 4
3 8
3 5
6 160
54
63
yürütülmesi
kullanılması Çalışanlar düzenlenme
levhalarının
belirlenmem
uyarı
mesi
yetersiz
esi
levhaları
olması
Aliminyum
İşleme A.
İşlenecek
parça yüklü
parçaların
Yüzey
kasaların
Yüksek
Yüksek
Yüksek
Makinanın beden Meslek
Orta
270
92 kullanılması
X R
gücüyle
Personel beden
Hastalığı
4 4 16 2 2 3 6 15 3 6 4 5 120
gücüyle
makinaya
makinaya
yüklenmesi
yüklenmesi
Vibrasyon
İşleme A.
kumla
Vibrasyon kurutma
Yüzey
Yüksek
Makinanın kumla makinasının
Orta
Orta
Orta
135
93 kullanılması
X R.O.
kurutma
Makine
üst
Maddi Hasar 4 3 12 2 2 3 3 15 3 5 5 5 125
makinası kapağının
bulunma-
ması
Makina
İşleme A.
üzerine
Hassas
CNC'lerin bakım
Düşük
Makinanın
Orta
Orta
Orta
94 X R düzensiz Personel onarım ve Uzuv Kaybı 3 4 12 2 2 3 3 15 1 4 5 4 80
45
kullanılması
kullanımı ölçüm
ekipmanı
bırakılma- sı
İşleme A.
Hassas
CNC bakım
CNC bakım
Yüksek
Yüksek
onarım
Orta
Orta
360
95 Bakım Onarım X R onarım Personel
talimatlarını
Ölüm 3 4 12 2 3 4 3 40 3 2 7 6 84
işlemleri
n olmaması
207
Olasılık (0,2-10)
Farkedilebilirlik
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Şiddet (1-100)
Kontrol Düzeyi
Sıklık (0,5-10)
Sorumlu Kodu
Şiddet (1-10)
Tamamlanma
Olasılık (1-5)
Hata Olasılığı
Derece (1-5)
Şiddet (1-5)
Şiddet (1-3)
Kanuni Dayanak /
Mevcut Durum
Derece
Derece
Derece
(1-10)
(1-10)
Süresi
(1-3)
Alınan Önlemler

işletme yerleşimi
6331 sayılı Kanun madde 11, Gerekli sağlık ve güvenlik
Önemsiz
Önemsiz
6331 sayılı Kanun madde 30. değişikliğinden
Yüzey işlemsonra 1 Ay İGU
Düşük
Düşük
Düşük
Düşük
Düşük
12, 30.
İşyerlerinde Acil işaretlerini belirler.
Orta
1
50
Sağlık ve Güvenlik İşaretleri
atölyesinde uyarı 2 3 6 2 1 1 7 3 1 3 9
21
Durumlar Hakkında Sağlık ve güvenlik işaretleri
Yönetmeliği Tüm işaretlemeler
levhaları yetersizdir. 1 Ay MALİ
Yönetmelik temin eder.
yanlış yönü
göstermektedir. Sağlık ve güvenlik işaretleri hk.
1 Ay PER
bilgilendirilir.
1 Ay İD
Önemsiz
Önemsiz
1 Ay İGU
Düşük
Orta
92 2 4 8 1 2 1 0,5 15 2 2 4 2 16
15
Vibrasyon Makine kapağı takılması
1 Ay İD
makinasının üst talimatını verir.
kapağı Makine kapağı teknik
Önemsiz
Önemsiz
Düşük
Düşük
bulunmamaktadır. özelliklerini belirler.
93
7,5
Çevresinde Belirlenen özelliklerde makine
makinanın içine kapağı temin edilir.
düşebilecek malzeme
ve ekipmanlar vardır. 1 Ay PER Bilgilendirilir.
1 Ay İD İşyeri düzeni talimatı verir.

CNC'lerin üzerinde ve
6331 sayılı Kanun madde kapağının içinde İşyeri düzenleme ve düzenli
Önemsiz
Önemsiz
1 Ay İGU
Düşük
Düşük
10,30.
İş Sağlığı ve Güvenliği bakım, onarım, çalışma talimatı v.
3,75
94 Risk Değerlendirmesi kumpas gibi ölçüm
1 4 4 1 2 1 0,5 15 0,5 2 5 2 20
İşyeri düzenleme talimatını
Yönetmeliği elemanları 1 Ay MALİ
uygular.
bulunmaktadır. Bilgilendirilir. Talimata uygun
1 Ay PER
çalışır.
İD
6331 sayılı Kanun madde Makinaların bakım onarım

CNC'lerin bakım 2 Ay İGU
Düşük
Düşük
Düşük
10,30.
İş Sağlığı ve Güvenliği talimatları hazırlanır.
Orta
95 talimatı 2 4 8 1 3 2 1 40 1 1 7 2 14
40
bulunmamaktadır. 3 Ay MALİ
Talimata uygun İGU
3 Ay PER
208
Olasılık (0,2-10)
Olmayan Faaliyet
Farkedilebilirlik
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Şiddet (1-100)
Kontrol Düzeyi
Sıklık (0,5-10)
Şiddet (1-10)
Olasılık (1-5)
Hata Olasılığı
Derece (1-5)
Etkisi (Risk)
Şiddet (1-5)
Şiddet (1-3)
Rutin/Rutin
Olası Hata
Acil Durum
Bölüm
Derece
Derece
Derece
Tanımı
(1-10)
(1-10)
Tanımı
Hedef
(1-3)
Çok başlıklı
GeneliA.
CNC
Acil çıkış
İşletme
CNC çalışır
Hassas
Acil çıkış
tornanın
yollarının
durumda
Yüksek
Yüksek
Yüksek
Durdur
İşleme
Yüksek
Yüksek
Yüksek
Durdur
Ortamda çalışma
çalışır
300
1
720
96 yürütülmesi
kullanılması
A.D.
X R
R.O. doğru
parça Personel
durumda
Çoklu
ÖlümÖlüm 4 5
4 20
16 3
2 3 5
4 6
3 100
40 0,5
6 4 8
7 5
7 160
196
belirlenmem
değişimi,
mesi
parça
esi
bakımı
değişimi,
bakımı
Matkap
İşleme A.
otomasyonu
Matkap
Hassas
nun acil
otomas-
Yüksek
Düşük
Makinanın durum
Orta
Orta
97 X R yonunun acil Personel Uzuv Kaybı 3 3 9 2 2 3 3 15 1 4 5 8 160
45
kullanılması butonunun
durum
her yerden
butonu
erişilebilir
olmaması
Matkap
İşleme A.
Makine otomasyonu
Hassas
koruyucu- nun döner
Yüksek
Yüksek
Makinanın
Orta
Orta
98 X R ları olmayan Personel aksam ve Uzuv Kaybı 3 3 9 3 2 4 3 15 2 4 5 8 160
90
kullanılması
matkap dişlilerin
otomasyonu açıkta
bırakılma-sı
İşleme A.
Çıplak kablo
Hassas
Elektrik
bulunması
Yüksek
Makinanın panosunun Tüm
Orta
Orta
Orta
99 X R kabloların Ölüm 3 4 12 2 2 3 1 40 2 3 7 5 105
80
kullanılması açıkta Çalışanlar
bantla
kabloları
yamanması
Ergonomik
İşleme A.
olmayan
Hassas
(sırtlığı
Yüksek
Yüksek
Yüksek
100
Makinanın CNC Meslek

Orta
270
X R Personel olmayan) 4 3 12 3 2 4 3 15 6 5 4 6 120
kullanılması koltukları Hastalığı
koltukların
kullanılma-
sı
209
Olasılık (0,2-10)
Farkedilebilirlik
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Şiddet (1-100)
Kontrol Düzeyi
Sıklık (0,5-10)
Sorumlu Kodu
Şiddet (1-10)
Tamamlanma
Olasılık (1-5)
Hata Olasılığı
Derece (1-5)
Şiddet (1-5)
Şiddet (1-3)
Kanuni Dayanak /
Mevcut Durum
Derece
Derece
Derece
(1-10)
(1-10)
Süresi
(1-3)
Alınan Önlemler

Çok başlıklı CNC
6331 sayılı Kanun madde 11, torna çalışır durumda Makine kullanım talimatı
Emniyeti Yönetmeliği . 6331 değişikliğinden sonra 1 Ay İGU
Düşük
Düşük
Düşük
Düşük
Düşük
12, 30. İşyerlerinde Acil parça değişimine izin güncellenmelidir.
Orta
Orta
Orta
1
120
50
sayılı Kanun madde 10,30. İş 2 4 8 1 40 3 2 7 2 28
Durumlar Hakkında vermektedir. Bakım Durdurulmadan parça değişimi
Sağlığı ve Güvenliği Risk Tüm işaretlemeler 1 Ay MALİ
Yönetmelik onarım modunda engellenmelidir.
Değerlendirmesi Yönetmeliği yanlış yönü
kullanılmaktadır. Parça değişim talimatlarına
göstermektedir.
1 Ay PER
uyulmalıdır.
Matkap İD
otomasyonunun acil
durum butonunun Acil durum butonu yeri ve
Önemsiz
Önemsiz
Önemsiz
Düşük
her yerden erişimi teknik özelliklerini belirler.
3,75
97 sayılı Kanun madde 10,30. İş
mümkün değildir.
1 3 3 1 2 1 0,5 15 0,5 1 5 1 5
Sağlığı ve Güvenliği Risk 3 Ay MALİ Acil durum butonu taktırır.
Arka tarafına acil
durdurma butonu Çalışanlar kullanımı hakkında
konulmalıdır. 3 Ay PER
bilgilendirilir.
1 Ay İD
Matkap otomasyonu Makine koruyucusu teknik
Önemsiz
Önemsiz
Düşük
Düşük
özel imal edilmiştir. özelliklerini belirler.
98
7,5
Döner aksam nakine Makine koruyucularını temin
Sağlığı ve Güvenliği Risk 4Ay MALİ
koruyucuları yoktur. eder.
Elektrik panosu İD
kabloları çıplaktır.
6331 sayılı Kanun madde Elektrik bandı ile Panonun değiştirilmesi
Önemsiz
Önemsiz
1 Ay İGU
Düşük
Düşük
10,30.
İş Sağlığı ve Güvenliği kablo kesiği prosedürünü hazırlar.
99 1 4 4 1 2 1 0,5 40 1 2 7 2 28
20
Risk Değerlendirmesi kapatılmıştır.
Yönetmeliği Kablolar dışarıdan 2 Ay MALİ Elektrik panosu değiştirilir.
temas edebilecek Pano değişinceye kadar
şekildedir. 1 Ay PER
bilgilendirilir.
Koltukların değiştirilmesi,
1 Ay İD
Ergonomik olmayan onarılması talimatı verir.
6331 sayılı Kanun madde koltuklar Ergonomik koltuk teknik
Önemsiz
Önemsiz
1 Ay İGU
Düşük
Düşük
100
10,30.
İş Sağlığı ve Güvenliği kullanılmaktadır.
7,5
1 3 3 1 2 1 0,5 15 1 2 4 3 24
Risk Değerlendirmesi Sırtlığı olmayan Koltukları temin eder, onarımını
Yönetmeliği hareketli koltuklar 3 Ay MALİ
sağlar.
kullanılmaktadır.
210
Olasılık (0,2-10)
Olmayan Faaliyet
Farkedilebilirlik
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Şiddet (1-100)
Kontrol Düzeyi
Sıklık (0,5-10)
Şiddet (1-10)
Olasılık (1-5)
Hata Olasılığı
Derece (1-5)
Etkisi (Risk)
Şiddet (1-5)
Şiddet (1-3)
Rutin/Rutin
Olası Hata
Acil Durum
Bölüm
Derece
Derece
Derece
Tanımı
(1-10)
(1-10)
Tanımı
Hedef
(1-3)
GeneliA.
Telefonun
Acil çıkış
İşletme
Hassas
CNC üstüne Acil çıkış

tehlike
yollarının
Yüksek
Yüksek
Yüksek
Durdur
İşleme
Düşük
Düşük
101
Makinanın konulmuş oluşturacak
300
Orta
Orta
1 A.D.
X R
R.O. doğru Personel Çoklu Ölüm
Yaralanma 4 5
1 20
4 3 3
1 5
3 6
3 100
3 0,5
6 4
6 8
3 5
4 160
72
54
yürütülmesi
kullanılması telefon ve Çalışanlar düzenlenme
şekilde CNC
belirlenmem
kablosu mesi
üstüne
esi
konulması
Hidrolik
Hidrolik
Gövde preslerin
Pres A.
topraklamas gövde
Yüksek
Yüksek
Yüksek
Yüksek
102
Makinanın Tüm
360
X R ı yapılma- toprakla- Ölüm 4 4 16 3 2 4 3 40 3 4 7 6 168
kullanılması Çalışanlar
mış hidrolik ması
presler bulunma-
ması
Elektrik
Hidrolik
Elektrik
Pres A.
kabloları
aksamının
Yüksek
Yüksek
Durdur
Durdur
103
Makinanın tavandan Tüm
720
X R tavandan Ölüm 5 4 20 3 3 5 3 40 6 6 8 7 336
kullanılması sarkan Çalışanlar
sarkıtıl-
hidrolik
ması
presler
Parça
Hidrolik
Pres A.
Koruyucu sıçramasına
Yüksek
Yüksek
104
Makinanın ekransız karşı
Orta
Orta
135
X R Personel Yaralanma 4 3 12 3 2 4 3 15 3 7 6 6 252
kullanılması hidrolik koruyucu
presler ekran
olmaması
Bakım Hidrolik
Hidrolik
Pres A.
onarım preslerin
Yüksek
Yüksek
Yüksek
Yüksek
105
Makinanın talimatı bakım
360
X R Personel Ölüm 4 4 16 2 3 4 3 40 3 4 6 5 120
kullanılması olmayan onarım
hidrolik talimatının
presler olmaması
211
Olasılık (0,2-10)
Farkedilebilirlik
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Şiddet (1-100)
Kontrol Düzeyi
Sıklık (0,5-10)
Sorumlu Kodu
Şiddet (1-10)
Tamamlanma
Olasılık (1-5)
Hata Olasılığı
Derece (1-5)
Şiddet (1-5)
Şiddet (1-3)
Kanuni Dayanak /
Mevcut Durum
Derece
Derece
Derece
(1-10)
(1-10)
Süresi
(1-3)
Alınan Önlemler

işletme yerleşimi
6331 sayılı Kanun madde 11, Kablolu telefon CNC
Önemsiz
Önemsiz
Önemsiz
Önemsiz
Düşük
Düşük
Düşük
Acil
101
10,30. İş Sağlığı
ve Güvenliği üzerinde erişimi
Orta
1
0,3
50
1 1 1 1 0,2 3 0,5 1 3 1 3
Durumlar
Risk Hakkında
Değerlendirmesi kısıtlayacak konumda
Tüm işaretlemeler MALİ
Yönetmelik
Yönetmeliği bırakılmıştır.
yanlış yönü
göstermektedir. Telefon risksiz olarak
1 Hafta PER
konumlandırılır.
Makinaların topraklanması
1 Ay İD
talimatı verilir.
Gövde topraklaması ve
Önemsiz
Emniyeti Yönetmeliği . 6331 Hidrolik preslerin 1 Ay İGU
Düşük
yöntemini raporlar.
102
Orta
Orta
sayılı Kanun madde 10,30. İş gövde topraklaması 2 4 8 1 2 1 1 40 1 3 7 2 42
40
Sağlığı ve Güvenliği Risk bulunmamaktadır. 3 Ay MALİ Gövde topraklamasını yaptırır.
Kabloların kanaldan indirilmesi

Hidrolik preslerin 1 Ay İD
talimatı verir.
elektrik kabloları
Güvenli elektrik tesisatı ulaşım
3542 sayılı Kanun madde 3 . tavandan 1 Ay İGU
Düşük
Düşük
Düşük
Düşük
planını hazırlar.
103
Elektrik İç Tesisleri sarkıtılmıştır. 1 4 4 1 3 2 0,5 40 2 2 8 2 32
40
Yönetmeliği Sabitlenmemiş Kablolar planlanan kablo
3 Ay MALİ
kablolar risk kanallarından geçirilir.
oluşturmaktadır. 3 Ay PER Çalışanlar bilgilendirilir.
Koruyucu ekran takılması

1 Ay İD
talimatı verir.
4703 sayılı Kanun Makina Hidrolik pres
Koruyucu ekran teknik
Önemsiz
Önemsiz
Emniyeti Yönetmeliği . 6331 makinalarında parça 1 Ay İGU
Düşük
Düşük
104
7,5
sayılı Kanun madde 10,30. İş sıçramasına karşın 1 3 3 1 2 1 0,5 15 1 2 6 3 36
Sağlığı ve Güvenliği Risk koruyucu ekran 3 Ay MALİ Koruyucu ekranları temin eder.
Değerlendirmesi Yönetmeliği bulunmamaktadır.
İD
Hidrolik preslerin Bakım onarım talimatı
Düşük
Düşük
hazırlanır.
105
bakım onarım
Orta
Orta
sayılı Kanun madde 10,30. İş 2 4 8 1 3 2 1 40 2 2 6 2 24
80
talimatı Talimatlar çalışanlara tebliğ
bulunmamaktadır. edilir.
212
Olasılık (0,2-10)
Olmayan Faaliyet
Farkedilebilirlik
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Şiddet (1-100)
Kontrol Düzeyi
Sıklık (0,5-10)
Şiddet (1-10)
Olasılık (1-5)
Hata Olasılığı
Derece (1-5)
Etkisi (Risk)
Şiddet (1-5)
Şiddet (1-3)
Rutin/Rutin
Olası Hata
Acil Durum
Bölüm
Derece
Derece
Derece
Tanımı
(1-10)
(1-10)
Tanımı
Hedef
(1-3)
Makine Kullanılmay
Acil çıkış
İşletme
Hidrolik
üzerinde an bakım
A.
Geneli
Acil çıkış
yollarının
çalışırken ekipmanları
Yüksek
Yüksek
Yüksek
Durdur
Yüksek
Yüksek
106
Makinanın
300
Orta
Orta
1
135
A.D. R doğru nın hidrolik Çoklu Ölüm 4 5 20 3 3 5 6 100 0,5 4 8 5 160
Pres
X düşebil- Personel Yaralanma 3 12 2 4 3 15 3 3 5 7 105

yürütülmesi
belirlenmem
ecek pres
mesi
esi
ekipman üzerinde
bırakılması bırakılması
Arkadan
geçenlere
Hidrolik
Arkası
Pres A.
zarar
erişime
Düşük
107
Ortamda çalışma Tüm vermeyecek
Orta
Orta
Orta
X R.O. kapatılmamı Uzuv Kaybı 3 3 9 2 2 3 1 15 3 2 5 6 60
45
yürütülmesi Çalışanlar şekilde
ş hidrolik
arkasının
presler
kapatılmam
ası
Hidrolik
Hidrolik
Pres A.
preslerde Plastik
Yüksek
Yüksek
Yüksek
108
Makinanın Meslek
Orta
270
X R ergonomik Personel koltukların 4 3 12 3 2 4 3 15 6 5 4 6 120
kullanılması Hastalığı
olmayan kullanılması
koltukları
Torna Freze
Matkap A.
Makinaların
Torna,
işletmede
freze,
Yüksek
Yüksek
109
Makinanın Tüm boş yerlere
Orta
Orta
270
X R matkap Yaralanma 3 3 9 2 2 3 3 15 6 3 6 6 108
kullanılması Çalışanlar dağınık
makinalarını
yerleştirilme
n konumları
si
Dar alana
Torna Freze
Matkap A.
yerleştirilmi Makinaların
ş torna, çok yakın
110
Makinanın freze yerleştirilme

Orta
Orta
Orta
Orta
135
kullanılması matkap ve si, dar
punto alanda
kaynak kullanılması
makinası
213
Olasılık (0,2-10)
Farkedilebilirlik
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Şiddet (1-100)
Kontrol Düzeyi
Sıklık (0,5-10)
Sorumlu Kodu
Şiddet (1-10)
Tamamlanma
Olasılık (1-5)
Hata Olasılığı
Derece (1-5)
Şiddet (1-5)
Şiddet (1-3)
Kanuni Dayanak /
Mevcut Durum
Derece
Derece
Derece
(1-10)
(1-10)
Süresi
(1-3)
Alınan Önlemler
Kullanılmayan bakım 1 Ay İD İşyeri düzeni talimatı verir.

onarım ekipmanları
işletme yerleşimi
6331
6331sayılı Kanun
sayılı Kanunmadde
madde 11, yerine İşyeri düzenleni kontrol ve
Düşük
Düşük
Düşük
Düşük
Düşük
Düşük
Acil takibini yürütür.
106
ve Güvenliği bırakılmamaktadır.
Orta
Orta
50
2 3 6 2 2 3 1 15 3 2 5 4 40
45
Durumlar
Risk Hakkında
Değerlendirmesi Hidrolik preslerin üst
Tüm işaretlemeler MALİ
Yönetmelik
Yönetmeliği bölümlerinde çok
yanlış yönü
sayıda ekipman Bakım ve onarım ekipmanları
göstermektedir.
bırakılmıştır. 1 Ay PER
yerine bırakılır.
Makinanın çevresinin
1 Ay İD
Hidrolik Presler kısıtlanması talimatı verir
arkadan erişime açık Çevreleyici bariyer planlaması
Önemsiz
Önemsiz
Önemsiz
Düşük
yapar.
107
çalışmaktadır. Makine
7,5
çalışırken arkasında Makinanın çevresi kafes
dolaşmak bariyerle kapatılır.
mümkündür.
PER
Ergonomik olmayan Koltukların değiştirilmesi,

1 Ay İD
koltuklar onarılması talimatı verir.
kullanılmaktadır. Ergonomik koltuk teknik
Önemsiz
Önemsiz
Önemsiz
Düşük
108
Plastik koltuklar,
15
çalışmaya bağlı Koltukları temin eder, onarımını
olarak esneme ve sağlar.
Yönetmeliği
kırılma riski
bulunmaktadır. 3 Ay PER Çalışanlar bilgilendirilir.

Torna, freze, matkap
gibi makinalar İşyeri düzenleme planlamasını
Önemsiz
Önemsiz
Düşük
Düşük
yapar.
109
işletmenin farklı
7,5
Alınacak Sağlık ve Güvenlik 1 3 3 1 2 1 0,5 15 1 2 6 2 24
bölümlerinde yer Plana uygun işyeri düzeni
darlığından sağlanır.
dağılmıştır.

Torna, freze, matkap
6331 sayılı Kanun madde İşyeri düzenleme planlamasını
Önemsiz
Önemsiz
gibi makinalar 1 Ay İGU
Düşük
Düşük
yapar.
110
10,30.
birbirinin çalışmasını 1 3 3 1 2 1 0,5 15 2 2 6 2 24
15
Risk Değerlendirmesi Plana uygun işyeri düzeni
etkileyecek yakınlıkta 3 Ay MALİ
Yönetmeliği sağlanır.
konumlandırılmıştır.
214
Olasılık (0,2-10)
Olmayan Faaliyet
Farkedilebilirlik
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Şiddet (1-100)
Kontrol Düzeyi
Sıklık (0,5-10)
Şiddet (1-10)
Olasılık (1-5)
Hata Olasılığı
Derece (1-5)
Etkisi (Risk)
Şiddet (1-5)
Şiddet (1-3)
Rutin/Rutin
Olası Hata
Acil Durum
Bölüm
Derece
Derece
Derece
Tanımı
(1-10)
(1-10)
Tanımı
Hedef
(1-3)
Freze
Torna
GeneliA.
Acil çıkış
İşletme
makinalarını
Koruyucu- Acil çıkış
yollarının
Matkap
n talaş
Yüksek
Yüksek
Yüksek
Durdur
Yüksek
Yüksek
Yüksek
111
Makinanın su olmayan
300
Orta
1
270
A.D.
X R doğru Personel sıçramasına Çoklu Ölüm
Uzuv Kaybı 4 5
3 20
12 3 3
2 5
4 6
3 100
15 0,5
6 4
7 8
6 5
6 160
252
yürütülmesi
kullanılması torna Çalışanlar düzenlenme
Torna
belirlenmem karşı
makinaları mesi
esi koruyucusu
olmaması
Torna Freze
Matkap A.
Torna
Aydınlatma makinalarını
Düşük
112
Makinanın sistemi n
Orta
Orta
Orta
126
kullanılması bozuk torna aydınlatma
makinaları lambaları
olmaması
Torna Freze
Matkap A.
Testere
Koruyu
makinasının
sistemi
Yüksek
Yüksek
Yüksek
Yüksek
113
Makinanın açık, kapalı
270
X R olmayan Personel Uzuv Kaybı 4 4 16 3 2 4 6 15 3 7 7 6 294
kullanılması koruyucu
testere
sistemi
makinası
olmaması
Torna Freze
Matkap A.
Testere
Lambası makinası
Düşük
114
Makinanın patlamış aydınlatma
Orta
Orta
Orta
126
kullanılması testere lambaları
makinası bozuk
olması
Torna Freze
Matkap A.
Testere
Elektriği makinası
Yüksek
115
Ortamda çalışma kesilmemiş keskin agzı

Orta
Orta
Orta
135
X R Personel Uzuv Kaybı 3 4 12 2 2 3 3 15 3 5 6 6 180
yürütülmesi testere açıkta
makinası elektrikte
bırakılması
215
Olasılık (0,2-10)
Farkedilebilirlik
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Şiddet (1-100)
Kontrol Düzeyi
Sıklık (0,5-10)
Sorumlu Kodu
Şiddet (1-10)
Tamamlanma
Olasılık (1-5)
Hata Olasılığı
Derece (1-5)
Şiddet (1-5)
Şiddet (1-3)
Kanuni Dayanak /
Mevcut Durum
Derece
Derece
Derece
(1-10)
(1-10)
Süresi
(1-3)
Alınan Önlemler
6331 sayılı Kanun madde 11, Torna makinalarının Torna makinasına uygun
Düşük
Düşük
Düşük
Düşük
12, 30. İşyerlerinde Acil makine koruyucusu belirler
111
talaş sıçramasına
Orta
Orta
Orta
Orta
50
sayılı Kanun madde 10,30. İş 2 3 6 2 2 3 3 15 2 6 4
90
Durumlar Hakkında karşı koruyucusu
Sağlığı ve Güvenliği Risk Tüm işaretlemeler 3 Ay MALİ Makine koruyucularını taktırır.
Yönetmelik bulunmamaktadır.
göstermektedir.
İD
Güvenli aydınlatma sistemi
Önemsiz
Önemsiz
Emniyeti Yönetmeliği . 6331 Torna makinalarının 2 Ay İGU
Düşük
Düşük
teknik özellikleri belirlenir.
112
sayılı Kanun madde 10,30. İş aydınlatma lambaları 1 2 2 1 2 1 0,5 7 2 2 4 2 16
7
Sağlığı ve Güvenliği Risk bulunmamaktadır. 3 Ay MALİ Aydınlatma sistemi yaptırılır.
Lambanın kullanımının önemi
PER
konusunda bilgilenir.
Makine koruyucus istem
1 Ay İD
Koruyucu sistem teknik
Önemsiz
Emniyeti Yönetmeliği . 6331 Testere makinasının 3 Ay İGU
Düşük
Düşük
Düşük
113
sayılı Kanun madde 10,30. İş açık, kapalı koruyucu 1 4 4 1 2 1 1 15 2 2 7 2 28
30
Sağlığı ve Güvenliği Risk sistemi yoktur. 4Ay MALİ Koruyucu sistemi taktırır.
İD
Güvenli lamba teknik özellikleri
Önemsiz
Önemsiz
Emniyeti Yönetmeliği . 6331 Testere makinası 2 Ay İGU
Düşük
Düşük
(24V) belirlenir.
114
sayılı Kanun madde 10,30. İş aydınlatma lambaları 1 2 2 1 2 1 0,5 7 2 2 4 2 16
7
Sağlığı ve Güvenliği Risk bozuktur. 3 Ay MALİ Lambaların tamirini yaptırır.
Lambanın kullanımının önemi
PER
konusunda bilgilenir.
1 Ay İD
Testere makinası takılması talimatını verir.
keskin agzı açıkta Testere makinasına uygun
Önemsiz
Önemsiz
Düşük
Düşük
makine koruyucusu belirler
115
elektrikte
15
bırakılmaktadır. Makine koruyucularını taktırır.
Makine koruyucusu Talimatlandırır.
bulunmamaktadır. Makine kullanılmadığında
3 Ay PER
makine koruyucusu takılır.
216
Olasılık (0,2-10)
Olmayan Faaliyet
Farkedilebilirlik
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Şiddet (1-100)
Kontrol Düzeyi
Sıklık (0,5-10)
Şiddet (1-10)
Olasılık (1-5)
Hata Olasılığı
Derece (1-5)
Etkisi (Risk)
Şiddet (1-5)
Şiddet (1-3)
Rutin/Rutin
Olası Hata
Acil Durum
Bölüm
Derece
Derece
Derece
Tanımı
(1-10)
(1-10)
Tanımı
Hedef
(1-3)
Freze
GeneliA.
Punto
Acil çıkış
İşletme
Acil çıkış
kaynak
yollarının
Matkap
Punto
Yüksek
Yüksek
Yüksek
Durdur
116
Makinanın makinasında
300
Orta
Orta
Orta
Orta
1 A.D. R doğru
kaynak Personel Çoklu Ölüm
Uzuv Kaybı 4
3 5
4 20
12 3
2 3
2 5
3 6
3 100
15 0,5
2 4 8
6 5
4 160
96
90
yürütülmesi
acil durum
Torna
belirlenmem
makinası
mesi
sisteminin
esi
olmaması
Torna Freze
Matkap A.
Torna, Kesilmiş,
freze, yıpranmış
Yüksek
Yüksek
Yüksek
Yüksek
117
Makinanın matkap, bantla
360
X R Personel Ölüm 4 4 16 2 3 4 3 40 3 3 8 8 192
kullanılması punta yamanmış
kaynağı elektrik
makinaları kabloları
Torna Freze
Matkap A.
Torna,
freze, Topraklanm
Yüksek
Yüksek
Yüksek
Yüksek
118
Ortamda çalışma matkap, Tüm amış
360
X R Ölüm 4 4 16 3 2 4 3 40 3 4 7 6 168
yürütülmesi punta Çalışanlar makinalarla
kaynağı çalışma
makinaları
Torna Freze
Sabitlenme
Matkap A.
Torna,
miş
freze,
makinalarla
Yüksek
Yüksek
119
Ortamda çalışma matkap, Tüm
Orta
Orta
135
X R çalışma Maddi Hasar 4 4 16 2 2 3 3 15 3 4 6 6 144
yürütülmesi punta Çalışanlar
(çarpma,
kaynağı
makinenın
makinaları
yatması)
Torna Freze
Matkap A.
Acil durum
Torna, sinyal
Yüksek
Yüksek
Yüksek
Yüksek
120
Makinanın freze, lambaları ve
270
A.D. R Personel Uzuv Kaybı 4 4 16 3 2 4 3 15 6 7 6 7 294
kullanılması matkap sesli ikaz
makinaları sistemi
olmaması
217
Olasılık (0,2-10)
Farkedilebilirlik
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Şiddet (1-100)
Kontrol Düzeyi
Sıklık (0,5-10)
Sorumlu Kodu
Şiddet (1-10)
Tamamlanma
Olasılık (1-5)
Hata Olasılığı
Derece (1-5)
Şiddet (1-5)
Şiddet (1-3)
Kanuni Dayanak /
Mevcut Durum
Derece
Derece
Derece
(1-10)
(1-10)
Süresi
(1-3)
Alınan Önlemler

6331 sayılı Kanun madde 11, Punto kaynak Acil durum sistemi yeri ve
Önemsiz
Önemsiz
Düşük
Düşük
Düşük
Düşük
Düşük
12, 30. İşyerlerinde Acil teknik özelliklerini belirler.
116
makinasında acil
Orta
50
sayılı Kanun madde 10,30. İş 4 4 2 1 1 15 1 6 2 12
15
Durumlar Hakkında durum sistemi
Sağlığı ve Güvenliği Risk Tüm işaretlemeler 3 Ay MALİ Acil durum sistemi taktırır.
Yönetmelik bulunmamaktadır.
göstermektedir. Çalışanlar kullanımı hakkında
3 Ay PER
bilgilendirilir.
İD
Makinaların
6331 sayılı Kanun madde Kablonun değiştirilmesi
kablolarında kesikler 1 Ay İGU
Düşük
Düşük
Düşük
117
10,30. İş Sağlığı ve Güvenliği
Orta
bulunmaktadır. 2 4 8 1 3 2 1 40 1 2 8 2 32
40
Risk Değerlendirmesi Elektrik kablosu baştan uca
Elektrik bandı kablo 3 Ay MALİ
Yönetmeliği değiştirilir.
kesiği kapatılmıştır.
Çalışan kablo değişinceye kadar
1 Ay PER
bilgilendirilir.
Makinaların topraklanması
1 Ay İD
talimatı verilir.
4703 sayılı Kanun Makina Torna, freze, matkap
Gövde topraklaması
Önemsiz
Emniyeti Yönetmeliği . 6331 ve punta kaynağı 1 Ay İGU
Düşük
Düşük
Düşük
118
sayılı Kanun madde 10,30. İş makinalarının gövde 1 4 4 1 2 1 0,5 40 2 2 7 2 28
40
Sağlığı ve Güvenliği Risk topraklaması 3 Ay MALİ Gövde topraklamasını yaptırır.
Değerlendirmesi Yönetmeliği bulunmaktadır.
Sabitlenmemiş İD
4703 sayılı Kanun Makina Torna, freze, matkap,
Makinaların sabitlenme
Önemsiz
Önemsiz
Emniyeti Yönetmeliği . 6331 punta kaynağı 1 Ay İGU
Düşük
119
Orta
sayılı Kanun madde 10,30. İş makinaları 2 4 8 1 2 1 1 15 1 1 6 2 12
15
Sağlığı ve Güvenliği Risk bulunmaktadır. Makinalar prosedüre uygun
3 Ay MALİ
Değerlendirmesi Yönetmeliği Folkliftin çarpma sabitlernir.
ihtimali vardır. PER
Makinalara acil durum sistemi

1 Ay İD
takılması talimatı v
Torna, freze, matkap Acil durum sistemi yeri ve
Önemsiz
Önemsiz
Düşük
teknik özelliklerini belirler.
120
makinaları acil durum
Orta
15
sistemi ve butonları
Sağlığı ve Güvenliği Risk 3 Ay MALİ Acil durum sistemi taktırır.
bulunmamaktadır.
Çalışanlar kullanımı hakkında
3 Ay PER
bilgilendirilir.
218
Olasılık (0,2-10)
Olmayan Faaliyet
Farkedilebilirlik
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Şiddet (1-100)
Kontrol Düzeyi
Sıklık (0,5-10)
Şiddet (1-10)
Olasılık (1-5)
Hata Olasılığı
Derece (1-5)
Etkisi (Risk)
Şiddet (1-5)
Şiddet (1-3)
Rutin/Rutin
Olası Hata
Acil Durum
Bölüm
Derece
Derece
Derece
Tanımı
(1-10)
(1-10)
Tanımı
Hedef
(1-3)
Yanıcı,
Depo Alanı
Kimyasal
Malzeme
Acil çıkış
İşletme
Farklı yakıcı ve
Geneli
Acil çıkış
yollarının
kimyasal- patlayıcı
Yüksek
Yüksek
Yüksek
Durdur
Yüksek
Yüksek
Durdur
Durdur
121
1200
300
1 A.D.
X R doğru
ların aynı Personel
Çalışanlar
kimyasal-
düzenlenme
Çoklu Ölüm 4 5 20 3 3 5 6 100 0,5
2 4
6 8 5
7 160
336
yürütülmesi
belirlenmem
ortamda ların aynı
mesi
esi
depolanması ortamda
depolanması
Depolama
Depo Alanı
Kimyasal
Malzeme
alanında,
Kimyasal-
önünde ve
Yüksek
Yüksek
Yüksek
Durdur
122
Makinanın ların
300
X R Personel çevresinde Çoklu Ölüm 4 5 20 3 3 5 3 100 1 5 8 6 240
kullanılması depolanma
yanıcı
ortamı
kumaş
depolanması
Yanıcı,
Depo Alanı
Kimyasal- yakıcı ve
Kimyasal
Malzeme
ların patlayıcı
Yüksek
Yüksek
Durdur
Durdur
123
Makinanın depolanma kimyasal-
900
X R Personel Çoklu Ölüm 4 5 20 3 3 5 3 100 3 5 8 5 200
kullanılması ortamındaki ların
elektrik yanında önü
panosu açık elektrik
panosu
Depo Alanı
Kimyasal
Malzeme
Yüksekte
Malzeme ve
Düşük
Düşük
Düşük
124
emniyetsiz
Orta
Ortamda bulunma X R ekipman İşletme Maddi Hasar 2 3 6 2 2 3 1 15 3 2 3 6 36
45
malzeme
depolanması
depolanması
Depo Alanı
Aliminyum
Kimyasal
Malzeme
külçelerin
Aliminyum
125
Ortamda çalışma işletmenin

Orta
Orta
Orta
Orta
126
X R külçelerin Personel Yaralanma 4 2 8 2 2 3 6 7 3 6 4 4 96
yürütülmesi her tarafına
istiflenmesi
dağınık
istiflenmesi
219
Olasılık (0,2-10)
Farkedilebilirlik
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Şiddet (1-100)
Kontrol Düzeyi
Sıklık (0,5-10)
Sorumlu Kodu
Şiddet (1-10)
Tamamlanma
Olasılık (1-5)
Hata Olasılığı
Derece (1-5)
Şiddet (1-5)
Şiddet (1-3)
Kanuni Dayanak /
Mevcut Durum
Derece
Derece
Derece
(1-10)
(1-10)
Süresi
(1-3)
Alınan Önlemler
Yanıcı, yakıcı ve Kimyasalların düzenli

patlayıcı kimyasal- depolanması talimatı verir.
6331 sayılı Kanun madde 30. işletme yerleşimi
6331 sayılı Kanun madde 11, ların aynı ortamda Düzenli depolama talimatı
Kimyasal Maddelerle değişikliğinden sonra 1 Ay İGU
Düşük
Düşük
Düşük
Düşük
12, 30.
İşyerlerinde Acil hazırlar.
121
depolanmaktadır. En
Orta
Orta
Orta
Orta
1
100
50
Çalışmalarda Sağlık ve 2 10 1 2 48
Durumlar Hakkında küçük reaksiyon Prosedür uygulanarak
Güvenlik Önlemleri Hakkında Tüm işaretlemeler 2 Ay MALİ
Yönetmelik büyük yangın ve kimyasallar ayrı depolanır.
Yönetmelik yanlış yönü
patlamalara sebep Bilgilendirilir. Talimata uygun
göstermektedir.
olabilir. 4 Ay PER
çalışır.
İD
Yanıcı, yakıcı ve
6331 sayılı Kanun madde patlayıcı kimyasallar Düzenli depolama talimatı
1 Ay İGU
Düşük
Düşük
Düşük
hazırlar.
122
10,30. İş Sağlığı ve Güvenliği yanıcı tutuşucu
Orta
1 5 5 1 3 2 0,5 100 1 2 8 3 48
50
Risk Değerlendirmesi kumaş parçaları ile Kumaş parçaları çalışma
Yönetmeliği aynı ortamda 1 Ay MALİ
ortamından uzaklaştırılır.
depolanmaktadır.
PER
Kimyasal depo yerinin

1 Ay İD
Yanıcı, yakıcı ve değiştirilmesi talimatı
patlayıcı kimyasal- Depo yerini belirler. Depolama
Kimyasal Maddelerle 1 Ay İGU
Düşük
Düşük
Düşük
Düşük
talimatı hazırlar.
123
ların dibindeki
Çalışmalarda Sağlık ve 1 5 5 1 3 2 0,5 100 1 1 8 4 32
50
iklimlendirme sistemi Güvenli depolama yerine
Güvenlik Önlemleri Hakkında 2 Ay MALİ
elektrik panosu risk kimyasallar taşınır.
Yönetmelik
oluşturmaktadır. Bilgilendirilir. Talimata uygun
4 Ay PER
çalışır.
Korkuluklu merdiven kullanımı
1 Ay İD
talimatı verir.
Yüksekten düşme
6331 sayılı Kanun madde Korkuluklu merdiven teknik
Önemsiz
Önemsiz
Önemsiz
riski bulunmaktadır. 1 Ay İGU
Düşük
124
7,5
Hareket edebilir 1 3 3 1 2 1 0,5 15 1 1 3 3 9
Risk Değerlendirmesi Korkuluklu merdiven temin
korkuluklu merdiven 3 Ay MALİ
temin edilmelidir.
ÇAR

Aliminyum külçeleri Külçeleri stoklama prosedürü
Önemsiz
Önemsiz
Düşük
Düşük
hazırlar.
125
işletmede boş
madde 2,12 . İş Sağlığı ve 1 2 2 1 2 1 1 7 2 2 4 2 16
14
bulunan alanlarda Plana uygun işyeri düzeni
stoklanmaktadır. sağlanır.
Yönetmeliği
220
Olasılık (0,2-10)
Olmayan Faaliyet
Farkedilebilirlik
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Şiddet (1-100)
Kontrol Düzeyi
Sıklık (0,5-10)
Şiddet (1-10)
Olasılık (1-5)
Hata Olasılığı
Derece (1-5)
Etkisi (Risk)
Şiddet (1-5)
Şiddet (1-3)
Rutin/Rutin
Olası Hata
Acil Durum
Bölüm
Derece
Derece
Derece
Tanımı
(1-10)
(1-10)
Tanımı
Hedef
(1-3)
Depo Alanı
Aliminyum
Kimyasal
Malzeme
Acil çıkış
İşletme
Aliminyum
Geneli
alaşım Acil çıkış

yollarının alaşımlarının
Yüksek
Yüksek
Yüksek
Durdur
Yüksek
Yüksek
Yüksek
126
kimyasalları Meslek
300
Orta
1
240
A.D.
X R doğru Personel zemine Çoklu Ölüm 4 5
3 20
12 3
2 3 5
4 6
3 100
40 0,5
2 4
5 8
7 5
6 160
210
yürütülmesi nın kapağı Çalışanlar düzenlenme Hastalığı
belirlenmem dökülmesi,
açık mesi
esi karışması
bırakılması
Hurda
aliminyum
Depo Alanı
Kimyasal
Malzeme
Hurda ve cüruf
aliminyum malzeme
Yüksek
Yüksek
Yüksek
Durdur
127
Ortamda çalışma Tüm Meslek
720
X R ve cüruf imha 5 4 20 3 2 4 6 40 3 7 5 8 280
yürütülmesi Çalışanlar Hastalığı
malzemenin prosedürünü
stoklanması n
bulunmama
sı
Hurda
Depo Alanı
Kimyasal
Malzeme
malzeme,
Hurda
makina ve
Yüksek
Yüksek
Yüksek
Yüksek
128
Ortamda çalışma malzeme,
270
X R İşletme ekipmanlari Maddi Hasar 5 4 20 3 2 4 6 15 3 7 5 8 280
yürütülmesi makine ve
n gelişi
ekimanlar
güzel
depolanması
Makine
Depo Alanı
Kimyasal
Malzeme
bulunmama
Malzemeleri sı,
Yüksek
Yüksek
Yüksek
Yüksek
129
240
Ortamda bulunma X R n yukarı Personel merdivenin Ölüm 4 4 16 3 2 4 3 40 2 4 7 6 168
taşınması kısa ve
yetersiz
olması
Depo Alanı
Yük
Kimyasal
Malzeme
Üstüste kafeslerinin
Yüksek
Yüksek
Durdur
Durdur
130
Makinanın stoklan- birbirinin
720
X R Personel Ölüm 4 5 20 3 3 5 3 40 6 5 7 6 210
kullanılması lanan yük üstüne çok
kafesleri sayıda
depolanması
221
Olasılık (0,2-10)
Farkedilebilirlik
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Şiddet (1-100)
Kontrol Düzeyi
Sıklık (0,5-10)
Sorumlu Kodu
Şiddet (1-10)
Tamamlanma
Olasılık (1-5)
Hata Olasılığı
Derece (1-5)
Şiddet (1-5)
Şiddet (1-3)
Kanuni Dayanak /
Mevcut Durum
Derece
Derece
Derece
(1-10)
(1-10)
Süresi
(1-3)
Alınan Önlemler

Aliminyum alaşım İD
işletme yerleşimi
kimyasallarının
6331
6331sayılı Kanun
sayılı Kanunmadde
madde 11, Kimyasalların güvenli kullanım
değişikliğinden
kapağı açıksonra 1 Ay İGU
Düşük
Düşük
Düşük
Düşük
Düşük
Düşük
Düşük
Acil prosedürlerini h.
126
Orta
50
bırakıldığından 2 3 6 1 40 2 7 2 28
40
Durumlar
Risk Hakkında
Değerlendirmesi Dökülen kimyasallar zeminden
Tüm işaretlemeler
aliminyum ve alaşım 3 Ay MALİ
Yönetmelik
Yönetmeliği temizletir.
yanlış yönü
kimyasalları zemine
göstermektedir.
dökülmektedir. Kimyasalları prosedüre uygun
2 Ay PER
kullanır. Temizler.
Hurda aliminyum ve İD
6331 sayılı Kanun madde cüruf malzeme imha
İmha prosedürü hazırlar. Süreci
Önemsiz
6,8,30. 3146 sayılı Kanun prosedürü yoktur. 1 Ay İGU
Düşük
takip eder.
127
Orta
Orta
madde 2,12 . İş Sağlığı ve Gelişi güzel 2 4 8 1 2 1 1 40 1 3 5 4 60
40
Güvenliği Hizmetleri işletmede boş Prosedüre uygun hurda ve curüf
3 Ay MALİ
Yönetmeliği bulunan alanlarda imha edilir.
depolanmaktadır. 3 Ay PER Bilgilendirilir.

Hurda malzeme,
6331 sayılı Kanun madde makina ve Hurda malzeme, makina
Önemsiz
1 Ay İGU
Düşük
Düşük
Düşük
stoklama prosedürü haz.
128
10,30. İş Sağlığı ve Güvenliği ekipmanlarin gelişi

1 4 4 1 2 1 1 15 2 2 5 2 20
30
Risk Değerlendirmesi güzel işletmede boş Plana uygun işyeri düzeni
Yönetmeliği bulunan alanlarda 2 Ay MALİ
sağlanır.
depolanmaktadır.
Hareketli merdiven yaptırılması

1 Ay İD
Seyyar merdivenle talimatı verir.
6331 sayılı Kanun madde yükseğe Merdivenin teknik özelliklerini
Önemsiz
Önemsiz
2 Ay İGU
Düşük
Düşük
belirlemelidir.
129
10,30. İş Sağlığı ve Güvenliği çıkılmaktadır.

1 4 4 1 2 1 0,5 40 1 2 7 2 28
20
Risk Değerlendirmesi Yükseğe çıkarken Korkuluklu, hareketli merdiven
Yönetmeliği düşme riski 3 Ay MALİ
yaptırılmalıdır.
bulunmaktadır.
PER
Yük kafesleri İD
birbirinin üstüne çok
6331 sayılı Kanun madde Güvenli istifleme prosedürü
sayıda 1 Ay İGU
Düşük
Düşük
hazırlanır.
130
Orta
Orta
depolanmaktadır. 2 5 10 1 3 2 1 40 2 2 7 2 28
80
Sınır istifleme 2 Ay MALİ
yüksekliği
aşılmaktadır. Prosedüre uygun çalışılır.
2 Ay PER
Bilgilendirilir.
222
Olasılık (0,2-10)
Olmayan Faaliyet
Farkedilebilirlik
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Şiddet (1-100)
Kontrol Düzeyi
Sıklık (0,5-10)
Şiddet (1-10)
Olasılık (1-5)
Hata Olasılığı
Derece (1-5)
Etkisi (Risk)
Şiddet (1-5)
Şiddet (1-3)
Rutin/Rutin
Olası Hata
Acil Durum
Bölüm
Derece
Derece
Derece
Tanımı
(1-10)
(1-10)
Tanımı
Hedef
(1-3)
Depo Alanı
Kimyasal
Malzeme
Acil çıkış
İşletme
Geneli
Periyodik Acil çıkış

Folkliftin
yollarının
Yüksek
Yüksek
Yüksek
Durdur
Yüksek
Yüksek
Yüksek
131
kontrolü periyodik
300
Orta
1
120
A.D.
X R doğru Çoklu
ÖlümÖlüm 4 5
4 20
16 3
2 3 5
4 6
3 100
40 0,5
1 4
5 8 5
8 160
320
yürütülmesi yapılmamış Çalışanlar düzenlenme
bakımlarının
belirlenmem
folklift mesi
yapılmaması
esi
Depo Alanı
Kimyasal
Malzeme
Folklift dişli
Yüksek
Yüksek
132
Makinanın Tüm mekanizmas
Orta
Orta
X R Folklift Uzuv Kaybı 3 4 12 2 3 4 3 15 2 4 8 5 160
90
kullanılması Çalışanlar ının açıkta
olması
Elektrikli
Depo Alanı
Folkliftte
Kimyasal
Malzeme
geri yük
Yüksek
Yüksek
Yüksek
133
Makinanın düşmesini
Orta
135
X R Folklift Personel Yaralanma 4 4 16 3 2 4 3 15 3 6 5 7 210
kullanılması engelleyici
koruyucu
tertibatın
olmaması
Folklift ve
Depo Alanı
Kimyasal
Malzeme
kaldırma
Folklift ve
araçlarının
Yüksek
Düşük
134
mekanik Tüm
Orta
Orta
Ortamda bulunma X R emniyetli Yaralanma 3 4 12 2 2 3 1 15 3 3 5 7 105
45
kaldırma Çalışanlar
kullanma
araçları
talimatının
olmaması
İçeriği belli
Depo Alanı
İçinde ne olmayan
Kimyasal
Malzeme
olduğu belli kimyasal
Yüksek
Yüksek
Yüksek
Yüksek
135
Ortamda çalışma olmayan Tüm şişeleri; Meslek
240
X R.O. 5 4 20 3 2 4 6 40 1 7 7 5 245
yürütülmesi şişelerde Çalışanlar içilmesi, Hastalığı
kimyasal yanlış
bulunması kimyasal
kullanımı
223
Olasılık (0,2-10)
Farkedilebilirlik
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Şiddet (1-100)
Kontrol Düzeyi
Sıklık (0,5-10)
Sorumlu Kodu
Şiddet (1-10)
Tamamlanma
Olasılık (1-5)
Hata Olasılığı
Derece (1-5)
Şiddet (1-5)
Şiddet (1-3)
Kanuni Dayanak /
Mevcut Durum
Derece
Derece
Derece
(1-10)
(1-10)
Süresi
(1-3)
Alınan Önlemler

6331 sayılı Kanun madde 11, Periyodik bakım talimatı ve
Önemsiz
Önemsiz
31, 3146 sayılı Kanun madde değişikliğinden sonra
Folkliftin periyodik 1 Ay İGU
Düşük
Düşük
Düşük
Düşük
Düşük
12, 30. İşyerlerinde Acil takvimi hazırlanırç
131
Orta
50
2, 12
İş Ekipmanlarının bakımları 4 4 0,2 40 0,5 1 1 8
4
Durumlar Hakkında Folkliftin periyodik bakımları
Kullanımında Sağlık ve Tüm işaretlemeler
yaptırılmamıştır. 1 Ay MALİ
Yönetmelik yaptırılır.
yanlış yönü
göstermektedir.
PER
Makine koruyucu alım talimatı

1 Ay İD
verir.
Makine koruyucusu teknik
Önemsiz
31, 3146 sayılı Kanun madde Folklitlerin dişli 2 Ay İGU
Düşük
Düşük
Düşük
132
7,5
2, 12
İş Ekipmanlarının mekanizması 1 4 4 1 3 2 0,5 15 1 2 8 2 32
Kullanımında Sağlık ve açıktadır. Makine koruyucusunu temin
3 Ay MALİ
eder.
Makine koruyucu alım talimatı

1 Ay İD
verir.
6331 sayılı Kanun madde 30, Elektrikli Folkliftte
Makine koruyucusu teknik
Önemsiz
31, 3146 sayılı Kanun madde geri yük düşmesini 2 Ay İGU
Düşük
Düşük
133
Orta
2, 12
İş Ekipmanlarının engelleyici koruyucu 1 4 4 1 2 1 1 15 2 2 5 7 70
30
Kullanımında Sağlık ve tertibatı Makine koruyucusunu temin
3 Ay MALİ
bulunmamaktadır. eder.
İD
Folklift ve kaldırma
Önemsiz
Önemsiz
6,8,30. 3146 sayılı Kanun 1 Ay İGU Talimatı hazırlanır.
Düşük
134
araçlarının emniyetli
Orta
15
kullanma talimatı Talimatlar çalışanlara tebliğ
bulunmamaktadır. edilir.
Yönetmeliği
Kimyasalların Kimyasalların zararları

1 Ay İD
MGBF'ları araştırılması talimatı verir.
bulunmamaktadır. Kimyasalların listesi ve
Önemsiz
Kimyasal Maddelerle 2 Ay İGU
Düşük
Düşük
MGBF'ları temin edilir.
135
İçeriği belli olmayan
Orta
Çalışmalarda Sağlık ve 2 4 8 1 2 1 1 40 1 2 7 2 28
40
kimyasal şişeleri Kimyasal şişelerine
Güvenlik Önlemleri Hakkında 4 Ay MALİ
işaretlemesiz işaretlemeler yapılır.
Yönetmelik
ortamda Kullanılan kimyasalların sağlığa
bulunmaktadır. 6 Ay PER
zararları anlatılır.
224
Olasılık (0,2-10)
Olmayan Faaliyet
Farkedilebilirlik
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Şiddet (1-100)
Kontrol Düzeyi
Sıklık (0,5-10)
Şiddet (1-10)
Olasılık (1-5)
Hata Olasılığı
Derece (1-5)
Etkisi (Risk)
Şiddet (1-5)
Şiddet (1-3)
Rutin/Rutin
Olası Hata
Acil Durum
Bölüm
Derece
Derece
Derece
Tanımı
(1-10)
(1-10)
Tanımı
Hedef
(1-3)
Boya, tiner,
Depo Alanı
Yanlış yağ ve
Kimyasal
Malzeme
Acil çıkış
İşletme
Geneli
depolanan Acil çıkış

sprey vb.
yollarının
Yüksek
Yüksek
Yüksek
Durdur
Yüksek
Yüksek
Durdur
Durdur
136
boya, tiner, malzemeleri
300
1
900
Ortamda bulunma A.D.
X R doğru Personel Çoklu Ölüm 4 5 20 3 3 5 6
3 100 0,5
3 4
5 8 5
6 160
240
yürütülmesi yağ ve Çalışanlar düzenlenme
n açık,
belirlenmem
sprey vb. mesi
merdiven
esi
malzemeler altına
depolama
Onarım A.
Düzensiz Spiral, el
Bakım
bırakılılan matkabı, el
Yüksek
137
Ortamda çalışma spiral, el Tüm taslama
Orta
Orta
Orta
135
X R.O. Uzuv Kaybı 3 4 12 2 2 3 3 15 3 6 5 5 150
yürütülmesi matkabı, el Çalışanlar makinalarını
taslama n istemsiz
makinaları çalışması
Onarım A.
Basıncı Havalı
Bakım
kesilmeden ekipmanları
Yüksek
138
Orta
Orta
Orta
135
X R bırakılan n güç Yaralanma 3 4 12 2 2 3 3 15 3 5 5 5 125
yürütülmesi Çalışanlar
havalı kesmeden
ekipmanlar bırakılma- sı
Kaynak
Onarım A.
makinesinin
Bakım
Kaynak yanici,
Yüksek
Durdur
Durdur
Durdur
139
Makinanın Tüm
1800
X R makinası parlayici Çoklu Ölüm 4 5 20 3 3 5 6 100 3 7 9 7 441
kullanılması Çalışanlar
konumu malzemeler
e yakın
kullanılması
Elektrikli el
Onarım A.
aletlerinin
Bakım
uzatma
Elektrikli el
Yüksek
Yüksek
Yüksek
140
Makinanın Tüm kabloları ve
Orta
120
X R aletlerinin Ölüm 4 4 16 3 2 4 3 40 1 4 7 7 196
kullanılması Çalışanlar çoklu
kabloları
prizleri
kabloları
yamalı
225
Olasılık (0,2-10)
Farkedilebilirlik
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Şiddet (1-100)
Kontrol Düzeyi
Sıklık (0,5-10)
Sorumlu Kodu
Şiddet (1-10)
Tamamlanma
Olasılık (1-5)
Hata Olasılığı
Derece (1-5)
Şiddet (1-5)
Şiddet (1-3)
Kanuni Dayanak /
Mevcut Durum
Derece
Derece
Derece
(1-10)
(1-10)
Süresi
(1-3)
Alınan Önlemler
Malzemelerin depo yerinin

Boya, tiner, yağ ve değiştirme talimatı verir.
6331 sayılı Kanun madde 30. işletme yerleşimi
6331 sayılı Kanun madde 11, sprey vb. Malzemelerin depolanacağı
Kimyasal Maddelerle değişikliğinden sonra 2Ay İGU
Düşük
Düşük
Düşük
Düşük
Düşük
Düşük
12, 30.
İşyerlerinde Acil sistemi belirler.
136
malzemelerin
Orta
Orta
50
Çalışmalarda Sağlık ve 2 10 2 2 32
50
Durumlar Hakkında kutuların ağzı açık, Güvenli depolanması için
Güvenlik Önlemleri Hakkında Tüm işaretlemeler 3 Ay MALİ
Yönetmelik merdiven altına sistemi kurar.
Yönetmelik yanlış yönü
depolanmaktadır. Bilgilendirilir. Kimyasal kullanım
göstermektedir.
3 Ay PER
prosedürüne uyar.
İD
Düzensiz bırakılılan
6331 sayılı Kanun madde El aletlerini güvenli kullanma
Önemsiz
Önemsiz
spiral, el matkabı, el 1 Ay İGU
Düşük
Düşük
talimatı verir.
137

taslama makinaları 1 4 4 1 2 1 0,5 15 2 2 5 2 20
15
Risk Değerlendirmesi İstemsiz çalışmayı önleyici
istemsiz çalışmaya 2 Ay MALİ
Yönetmeliği aparatlar temini
sebep verebilir.
Ekipman kullanılmadığında
2 Ay PER
aparat takılır. Talimata uy.
İD
Havalı ekipmanların
güç kesmeden Güvenli çalışma talimatı
Önemsiz
Önemsiz
Düşük
hazırlanır. Takibi yapılır.
138
bırakılmaktadır.
Orta
sayılı Kanun madde 10,30. İş 2 4 8 1 2 1 1 15 1 2 5 3 30
15
Güvenli kullanma Talimatlar çalışanlara tebliğ
talimatı edilir.
bulunmamaktadır. Bilgilendirilir. Talimatlara uygun
1 Ay PER
çalışılır.
Malzemelerin depo yerinin
1 Ay İD
Boya, tiner, yağ ve değiştirme talimatı verir.
6331 sayılı Kanun madde sprey vb. Malzemelerin depolanacağı
3 Ay İGU
Düşük
Düşük
Düşük
Düşük
sistemi belirler.
139
10,30.
İş Sağlığı ve Güvenliği malzemelerin
1 5 5 1 3 2 0,5 100 1 2 9 2 36
50
Risk Değerlendirmesi kutuların ağzı açık, Güvenli depolanması için
Yönetmeliği merdiven altına 5 Ay MALİ
sistemi kurar.
depolanmaktadır. Bilgilendirilir. Kimyasal kullanım
5 Ay PER
prosedürüne uyar.
İD
Elektrik li el
6331 sayılı Kanun madde Kablonun değiştirilmesi
Önemsiz
Önemsiz
aletlerinde ve uzatma 1 Ay İGU
Düşük
Düşük
140
10,30.
kablolarında 1 4 4 1 2 1 0,5 40 1 2 7 2 28
20
Risk Değerlendirmesi Elektrik kablosu baştan uca
kablolarında kesikler 3 Ay MALİ
Yönetmeliği değiştirilir.
bulunmaktadır.
Çalışan kablo değişinceye kadar
1 Ay PER
bilgilendirilir.
226
Olasılık (0,2-10)
Olmayan Faaliyet
Farkedilebilirlik
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Şiddet (1-100)
Kontrol Düzeyi
Sıklık (0,5-10)
Şiddet (1-10)
Olasılık (1-5)
Hata Olasılığı
Derece (1-5)
Etkisi (Risk)
Şiddet (1-5)
Şiddet (1-3)
Rutin/Rutin
Olası Hata
Acil Durum
Bölüm
Derece
Derece
Derece
Tanımı
(1-10)
(1-10)
Tanımı
Hedef
(1-3)
Bakım
GeneliA.
onarım el
Acil çıkış
İşletme
Acil çıkış
Bakım
Dağınık aletlerinin
yollarının
Onarım
Yüksek
Yüksek
Yüksek
Durdur
Düşük
141
Makinanın bakım gelişi güzel
300
Orta
Orta
Orta
1
135
A.D.
X R doğru Personel Çoklu Ölüm
Yaralanma 4
3 5
3 20
9 3
2 3
2 5
3 6
3 100
15 0,5
3 4
2 8
5 5
3 160
30
yürütülmesi
kullanılması onarım Çalışanlar düzenlenme
işletmede
belirlenmem
aletleri mesi
dolaşması
esi
yerine
takılmaması
Onarım A.
Demir
Bakım
bakım
Bakım
Yüksek
Yüksek
142
Ortamda çalışma Tüm onarım
Orta
Orta
X R onarım Yaralanma 4 3 12 3 2 4 3 15 2 6 6 3 108
90
yürütülmesi Çalışanlar masasının
masası
keskin ve
sivri köşeleri
Onarım A.
Mengenenin
Bakım
Kırık, çatlak
bulunduğu
Yüksek
Yüksek
Yüksek
143
Makinanın bakım
Orta
180
X R Personel kısımda kırık Uzuv Kaybı 4 4 16 3 2 4 6 15 2 6 6 3 108
kullanılması onarım
olmasına
masası
rağmen
kullanma
Kalıp Depo
Döküm
Kırılgan
kalıplarının
Alanı
tahta
Yüksek
Yüksek
144
Makinanın tahta
Orta
Orta
135
X R İşletme planformlar Maddi Hasar 4 3 12 3 2 4 3 15 3 6 6 6 216
kullanılması platformlard
da kalıp
a taşıma
taşıma
depolanma
Kalıpların
Kalıp Depo
Aşırı indirme,
Alanı
yüksekte çıkartma
Yüksek
Yüksek
Yüksek
Durdur
145
480
Ortamda bulunma X R depolanan Personel işlemi ve Ölüm 5 4 20 3 2 4 6 40 2 6 8 6 288
döküm depolanması
kalıpları , kalıbın
düşürülmesi
227
Olasılık (0,2-10)
Farkedilebilirlik
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Şiddet (1-100)
Kontrol Düzeyi
Sıklık (0,5-10)
Sorumlu Kodu
Şiddet (1-10)
Tamamlanma
Olasılık (1-5)
Hata Olasılığı
Derece (1-5)
Şiddet (1-5)
Şiddet (1-3)
Kanuni Dayanak /
Mevcut Durum
Derece
Derece
Derece
(1-10)
(1-10)
Süresi
(1-3)
Alınan Önlemler
Acil çıkış
Bakım yolları
onarım el 1 Ay İD İşyeri düzeni talimatı verir.
6331 sayılı Kanun madde işletme yerleşimi
aletlerinin gelişi güzel
6331 sayılı Kanun madde 11, İşyeri düzenleme ve düzenli
Önemsiz
Önemsiz
Önemsiz
6,8,30. 3146 sayılı Kanun değişikliğinden
işletmede sonra 1 Ay İGU
Düşük
Düşük
Düşük
Düşük
12, 30.
İşyerlerinde Acil çalışma talimatı
141
Orta
50
madde 2,12 . İş Sağlığı ve dolaşmakta, iş 3 3 2 1 15 2 1 5 2 10
15
Durumlar Hakkında İşyeri düzenleme talimatını
Güvenliği Hizmetleri Tüm işaretlemeler
bitiminde el aletleri 3 Ay MALİ
Yönetmelik uygular.
Yönetmeliği yanlış yönü
yerine
göstermektedir.
takılmamaktadır. Bilgilendirilir. Talimata uygun
4 Ay PER
çalışır.
1 Ay İD
Demir bakım onarım talimatı verir.
6331 sayılı Kanun madde masasının kullanma Makinaların tamir, değişim
Önemsiz
Önemsiz
2 Ay İGU
Düşük
Düşük
onarım planlarını hazırlar.
142
10,30.
İş Sağlığı ve Güvenliği ve yıpranmaya bağlı
7,5
2 3 6 1 2 1 0,5 15 1 2 6 2 24
Risk Değerlendirmesi eskimiş, çapaklı ve Tamir, değişim ve onarım
Yönetmeliği keskin köşeleri 3 Ay MALİ
planını uygular.
bulunmaktadır. Benzer durumları bildirmesi
3 Ay PER
Masanın değiştirilmesi veya
1 Ay İD
onarılması talimatı v.
Demir bakım onarım
Önemsiz
Önemsiz
masasında İGU
Düşük
143
10,30.
Orta
7,5
mengenenin 2 4 8 1 2 1 0,5 15 1 2 6 1 12
Risk Değerlendirmesi Tamir, değişim ve onarım
bulunduğu kısımda 3 Ay MALİ
Yönetmeliği planını uygular.
kırık bulunmaktadır.
Benzer durumları bildirmesi
3 Ay PER
Tahta platformların
Döküm kalıpları 1 Ay İD
değiştirilmesi talimatı ver.
kırılgan veya kırık
6331 sayılı Kanun madde Plastik platform teknik
Önemsiz
tahta platformlarda 1 Ay İGU
Düşük
Düşük
Düşük
144
22,5
taşınmaktadır. Çelik 2 3 6 1 2 1 0,5 15 3 1 6 4 24
destekli plastik 3 Ay MALİ Plastik platformlar temin edilir.
Yönetmeliği
platformlar
kullanılmalıdır. PER
Depolama alanı temini talimatı

Döküm kalıpları 5 1 Ay İD
verir.
katlı yüksek raflarda
6331 sayılı Kanun madde Kalıp raflarının teknik
depolanmaktadır. 1 Ay İGU
145
10,30.
Orta
Orta
Orta
Orta
120
Yükseklik sınırı 2 4 8 2 2 3 3 40 1 3 8 2 48
aşılmıştır. Raflarda 6 Ay MALİ Kalıp raf sayısı arttırılır.
Yönetmeliği
sık depolama
yapılmaktadır. Çalışana depolama talimatı
3 Ay PER
228
Olasılık (0,2-10)
Olmayan Faaliyet
Farkedilebilirlik
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Şiddet (1-100)
Kontrol Düzeyi
Sıklık (0,5-10)
Şiddet (1-10)
Olasılık (1-5)
Hata Olasılığı
Derece (1-5)
Etkisi (Risk)
Şiddet (1-5)
Şiddet (1-3)
Rutin/Rutin
Olası Hata
Acil Durum
Bölüm
Derece
Derece
Derece
Tanımı
(1-10)
(1-10)
Tanımı
Hedef
(1-3)
Depo
Acil çıkış
İşletme
Geneli
Acil çıkış
Kalıp depo
Alanı
yollarının
Döküm
Yüksek
Yüksek
Yüksek
Durdur
Yüksek
146
ve soğutma
300
Orta
Orta
Orta
1 A.D.
X R doğru
Kalıplarının Personel Çoklu Ölüm
Yaralanma 4 5
3 20
12 3 3
2 5
4 6
3 100
15 0,5
2 4 8
4 5
3 160
48
90
alanında su
Kalıp
belirlenmem
depolanması
mesi
birikintisi
esi
Kalıp Depo
Küflenmiş
kalıpların
Alanı
Küflenmiş
Yüksek
Yüksek
Yüksek
147
Ortamda çalışma Tüm korozyona Meslek
Orta
120
X R döküm 4 4 16 2 3 4 1 40 3 4 6 6 144
yürütülmesi Çalışanlar karşı Hastalığı
kalıpları
korunmama
sı
Elektrik
Kalıp Depo
panosunun
Kalıp
rafların
Alanı
raflarının
Yüksek
Yüksek
Yüksek
Durdur
148
Ortamda çalışma arkasında ve
360
X R arkasındaki Personel Ölüm 4 4 16 3 3 5 3 40 3 4 8 6 192
yürütülmesi kalıpla
elektrik
temas
panosu
konumunda
olması
Yüksekte
Paketleme
malzeme
Montaj
Yüksekte istif
Yüksek
Yüksek
Yüksek
Yüksek
149
240
A.
Ortamda bulunma X R malzeme Personel alanında Ölüm 4 4 16 3 2 4 3 40 2 4 8 6 192

depolanması korkuluk
bulunmama
sı
Paketleme
Korkuluk Seyyar
Montaj
bulunmayan merdivenin
Yüksek
Yüksek
Yüksek
Yüksek
150
Ortamda çalışma kısa seyyar yüksekte
360
A.
X R Personel Ölüm 5 4 20 3 2 4 3 40 3 5 7 6 210

yürütülmesi merdivenle çalışmaya
yüksekte uygun
çalışma olmaması
229
Olasılık (0,2-10)
Farkedilebilirlik
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Şiddet (1-100)
Kontrol Düzeyi
Sıklık (0,5-10)
Sorumlu Kodu
Şiddet (1-10)
Tamamlanma
Olasılık (1-5)
Hata Olasılığı
Derece (1-5)
Şiddet (1-5)
Şiddet (1-3)
Kanuni Dayanak /
Mevcut Durum
Derece
Derece
Derece
(1-10)
(1-10)
Süresi
(1-3)
Alınan Önlemler
Kalıp depo ve Su kaynağı tespiti ve önlenmesi

Acil çıkış
soğutma yolları su
alanında 1 Ay İD
talimatı verir.
işletme yerleşimi
birikmektedir. Su
6331
6331sayılı Kanun
sayılı Kanunmadde
madde 11, Su kaynakları için önleyici
Önemsiz
Önemsiz
birikintisi tavan 2 Ay İGU
Düşük
Düşük
Düşük
Düşük
Düşük
Acil tespitleri belirler.
146
ve Güvenliği
Orta
50
hasarından veya 2 3 6 2 1 1 15 2 4 2 16
15
Durumlar
Risk Hakkında
Değerlendirmesi Tedbirler uygulanılarak su
Tümenjeksiyon
işaretlemeler 3 Ay MALİ
Yönetmelik
Yönetmeliği ortamdan kaldırılır.
yanlış yönü
makinasından
göstermektedir.
sızmadan 3 Ay PER Bilgilendirilir.
kaynaklanabilir.
Kalıpların küflenmeini önleme
1 Ay İD
Kalıpların bir çoğu ve sağlık gözetimi
korozyona bağlı Korozyonun önlenmesi için
Düşük
Düşük
tedbirler geliştirilir.
147
olarak küflenmiştir.
Orta
Orta
40
Çalışanların tetanoz Personele koruyucu aşılama
aşısı çok önceden yaptırılır.
Yönetmeliği
yaptırılmıştır. Sağlık gözetimine tabi tutulur.
3 Ay PER
Bilgilendirilir.
Rafların hemen İD
arkasında ve
6331 sayılı Kanun madde kalıplarla temas Elektrik panosunun güvenli
Önemsiz
1 Ay İGU
Düşük
Düşük
konumunu tespit eder.
148
10,30.
İş Sağlığı ve Güvenliği konumunda olan
Orta
1 4 4 1 3 2 0,5 40 1 2 8 4 64
20
Risk Değerlendirmesi elektrik panosu Elektrik panosunun yerini
Yönetmeliği bulunmaktadır. 1 Ay MALİ
değiştirtir.
Ortamda iletken
raflar bulunmaktadır. 1 Ay PER Bilgilendirilir.
Korkuluk yaptırma talimatı

1 Ay İD
verir.
6331 sayılı Kanun madde Korkuluğun teknik özelliklerini
Önemsiz
Önemsiz
1 Ay İGU
Düşük
Düşük
belirler.
149
10,30.
İş Sağlığı ve Güvenliği Yüksekten düşme
1 4 4 1 2 1 0,5 40 1 1 8 3 24
20
Risk Değerlendirmesi riski bulunmaktadır.
Yönetmeliği 3 Ay MALİ Korkuluk yaptırır.
PER
Merdiven yaptırılması talimatı

1 Ay İD
Seyyar merdivenle verir.
6331 sayılı Kanun madde yükseğe Merdivenin teknik özelliklerini
Önemsiz
Önemsiz
Önemsiz
1 Ay İGU
Düşük
belirlemelidir.
150
10,30.
İş Sağlığı ve Güvenliği çıkılmaktadır.
1 4 4 1 2 1 0,5 40 1 1 7 1 7
20
Risk Değerlendirmesi Yükseğe çıkarken Korkuluk merdiven
Yönetmeliği düşme riski 3 Ay MALİ
yaptırılmalıdır.
bulunmaktadır.
PER
230
Olasılık (0,2-10)
Olmayan Faaliyet
Farkedilebilirlik
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Şiddet (1-100)
Kontrol Düzeyi
Sıklık (0,5-10)
Şiddet (1-10)
Olasılık (1-5)
Hata Olasılığı
Derece (1-5)
Etkisi (Risk)
Şiddet (1-5)
Şiddet (1-3)
Rutin/Rutin
Olası Hata
Acil Durum
Bölüm
Derece
Derece
Derece
Tanımı
(1-10)
(1-10)
Tanımı
Hedef
(1-3)
Paketleme
Acil çıkış
İşletme
Malzeme
Montaj
Geneli
Acil yükün
Ağır çıkış
yollarının
kasalarının
Yüksek
Yüksek
Yüksek
Durdur
Yüksek
151
Makinanın beden Meslek
300
Orta
Orta
Orta
1
180
A.
A.D.
X R doğru
ve Personel Çoklu Ölüm 4
3 5
4 20
12 3
2 3
2 5
3 6 100
15 0,5
2 4
6 8
4 5 160
120
yürütülmesi
belirlenmem
paketlerin
mesi
taşınması
esi
taşınması
Paketleme
Malzeme Acil durum

Montaj
kasalarının çıkış
Yüksek
Yüksek
Yüksek
152
Ortamda çalışma
Orta
240
A.
A.D. R ve Personel kapısına Ölüm 4 4 16 2 2 3 3 40 2 4 7 8 224

yürütülmesi
paketlerin malzeme
depolanması istiflenmesi
Paketleme
Montaj
Sabit ve
Yüksek
Yüksek
153
Makinanın Montaj Meslek
Orta
Orta
135
A.
X R Personel yoğun iş 4 4 16 2 2 3 3 15 3 4 5 8 160

kullanılması işlemi Hastalığı
ritmi
X-ray Cihazı
Kontrol A.
yeri
Kalite
değiştikten
Yüksek
Yüksek
Yüksek
Yüksek
154
Tüm
300
Ortamda bulunma X R X-ray Cihazı sonra Çoklu Ölüm 4 5 20 2 3 4 3 100 1 3 9 8 216
Çalışanlar
TAEK'ten
onay
alınmaması
Kontrol A.
Yetkilen-
Tüm dirilmeyen
Kalite
Durdur
Durdur
Durdur
Durdur
155
çalışanların Tüm kullanımları
600
Ortamda bulunma X R Çoklu Ölüm 5 5 25 3 3 5 6 100 1 6 9 8 432
erişebildiği Çalışanlar n
X-ray cihazı önlenmeme
si
231
Olasılık (0,2-10)
Farkedilebilirlik
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Şiddet (1-100)
Kontrol Düzeyi
Sıklık (0,5-10)
Sorumlu Kodu
Şiddet (1-10)
Tamamlanma
Olasılık (1-5)
Hata Olasılığı
Derece (1-5)
Şiddet (1-5)
Şiddet (1-3)
Kanuni Dayanak /
Mevcut Durum
Derece
Derece
Derece
(1-10)
(1-10)
Süresi
(1-3)
Alınan Önlemler

işletme yerleşimi
6331 sayılı Kanun madde 11, yük beden gücüyle Gerekli iş ekipmanlarını ve
Önemsiz
Önemsiz
Düşük
Düşük
Düşük
Düşük
Düşük
12,sayılı
30.
İşyerlerinde Acil30. teknik özelliklerini belirler.
151
6331 Kanun madde taşınmaktadır. İş
Orta
50
4 4 2 1 15 2 4 2 24
15
Durumlar
Elle Taşıma Hakkında
İşleri Yönetmeliği ekipmanı temin
Tüm işaretlemeler 1 Ay MALİ İş ekipmanları temin edilir.
Yönetmelik edilmeli ve birlikte
yanlış yönü
göstermektedir.

Acil durumlarda veya
6331 sayılı Kanun madde 11, rutin kullanımda İşyeri düzenleme ve düzenli
Önemsiz
1 Ay İGU
Düşük
çalışma talimatı
152
12, 30.
İşyerlerinde Acil malzeme kasaları ve
Orta
Orta
2 4 8 1 2 1 1 40 1 2 7 3 42
40
Durumlar Hakkında paket kolilerinden İşyeri düzenleme talimatını
Yönetmelik dolayı erişim 1 Ay MALİ
uygular.
1 Ay PER
depolama yapılır.
İD
Matkap otomasyonu,
ürün muayene ve Çalışma-dinlenme süresi
Önemsiz
Düşük
Düşük
planlaması yapar.
153
paketleme işlemi
Orta
madde 2,12 . İş Sağlığı ve 2 4 8 1 2 1 1 15 2 2 5 4 40
30
sırasında sabit ve
Güvenliği Hizmetleri MALİ
yoğun iş ritmi ile
Yönetmeliği
çalışılmaktadır. Çalışma süresi planlamasına
2 Ay PER
uyar.
TAEK'ten onay alma talimatı
1 Hafta İD
verir.
X-ray Cihazı yeri TAEK onayına kadar sistemi
1 Hafta İGU
Düşük
kapatır.
154
2690 sayılı Kanun. Radyasyon değiştikten sonra
Orta
Orta
Orta
100
2 5 10 1 3 2 1 100 1 2 9 4 72
Güvenliği Yönetmeliği TAEK'ten onay X-ray Cihazının onay işlemlerini
alınmamıştır. 6 Ay MALİ
takip eder.
X-ray Cihazı yetkisi 1 Hafta İD X-ray Cihazına ayrı oda temini

bulunmayan talimatı verir.
personelin X-ray Cihazına erişimi
1 Hafta İGU
Düşük
Düşük
talimatlandırır.
155
2690 sayılı Kanun. Radyasyon ulaşabileceği
Orta
Orta
100
2 5 10 1 3 2 1 100 1 2 9 2 36
Güvenliği Yönetmeliği ortamdadır. X-ray'i taşır ve erişim sistemi
Paketleme işlemi aynı 6 Ay MALİ
kurdurur.
ortamda Çalışanlar talimata uyar.
yapılmaktadır. 6 Ay PER
Bilgilendirilir.
232
Olasılık (0,2-10)
Olmayan Faaliyet
Farkedilebilirlik
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Şiddet (1-100)
Kontrol Düzeyi
Sıklık (0,5-10)
Şiddet (1-10)
Olasılık (1-5)
Hata Olasılığı
Derece (1-5)
Etkisi (Risk)
Şiddet (1-5)
Şiddet (1-3)
Rutin/Rutin
Olası Hata
Acil Durum
Bölüm
Derece
Derece
Derece
Tanımı
(1-10)
(1-10)
Tanımı
Hedef
(1-3)
GeneliA.
Acil çıkış
İşletme
Onayı
Acil çıkış
Kalite
yollarının
Kontrol
Gaz ocağı alınmamış
Yüksek
Yüksek
Yüksek
Durdur
Yüksek
Yüksek
Yüksek
Durdur
156
300
1
300
Ortamda bulunma A.D.
X R testdoğru
labora- doğalgaz Çoklu Ölüm 4 5 20 3 3 5 6
1 100 0,5
3 4
5 8 5 160
200
belirlenmem
tuvaru tesisatının
mesi
esi bulunması
Laboratu-
Kontrol A.
varda gaz
Kalite
Gaz ocağı kaçağı
Yüksek
Yüksek
Yüksek
Durdur
157
Makinanın
240
X R test labora- Personel dedektör Ölüm 4 5 20 3 3 5 3 40 2 4 8 8 256
kullanılması
tuvaru sisteminin
bulunmama
sı
Çok sayıda
Kontrol A.
doğalgaz
Kalite
Gaz ocağı tüpünün
Yüksek
Yüksek
Yüksek
Durdur
158
240
Ortamda bulunma X R.O. test labora- Personel kapalı Çoklu Ölüm 4 5 20 3 3 5 3 40 2 4 8 8 256
tuvaru ortamda
bulundurulm
ası
Kontrol A.
Sürekli tüp
Kalite
Gaz ocağı bağlama ve

159
Ortamda çalışma
Orta
Orta
Orta
Orta
120
X R test labora- Personel çıkarma Ölüm 3 4 12 2 2 3 1 40 3 2 7 5 70
yürütülmesi
tuvaru işleminin
yürütülmesi
Kontrol A.
Gaz
Kalite
Gaz ocağı havalandırm
Yüksek
Yüksek
160
Ortamda çalışma Meslek
Orta
Orta
X R test labora- Personel a sisteminin 4 4 16 3 2 4 3 15 2 3 5 6 90
90
yürütülmesi Hastalığı
tuvaru bulunmama
si
233
Olasılık (0,2-10)
Farkedilebilirlik
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Şiddet (1-100)
Kontrol Düzeyi
Sıklık (0,5-10)
Sorumlu Kodu
Şiddet (1-10)
Tamamlanma
Olasılık (1-5)
Hata Olasılığı
Derece (1-5)
Şiddet (1-5)
Şiddet (1-3)
Kanuni Dayanak /
Mevcut Durum
Derece
Derece
Derece
(1-10)
(1-10)
Süresi
(1-3)
Alınan Önlemler
Gaz tesisatı onayı alma talimatı

Acil çıkış yolları 1 Hafta İD
verir.
işletme yerleşimi
Gaz ocağı test
7126 sayılı Kanun madde Ek-911, Gaz tesisatı onayına kadar
değişikliğinden
laboratuvarındasonra 1 Hafta İGU
Düşük
Düşük
Düşük
Düşük
Düşük
Düşük
12, 30. İşyerlerinde Acil sistemi kapatır.
156
Binaların Yangından
Orta
Orta
50
onayı alınmamış 2 10 2 2 32
50
Durumlar Hakkında
Korunması Hakkında Gaz tesisatının onay işlemlerini
Tüm işaretlemeler
doğalgaz tesisatı 3 Ay MALİ
Yönetmelik takip eder.
yanlış yönü
bulunmaktadır.
göstermektedir.
Gaz kaçağı dedektör sistemi

1 Ay İD
kurulması talimatı
Gaz ocağı test
7126 sayılı Kanun madde Ek-9 Gaz kaçağı dedektör sistemi
Önemsiz
laboratuvarında gaz 3 Ay İGU
Düşük
Düşük
teknik özellikleri b.
157
Binaların Yangından
Orta
kaçağı dedektör 2 5 10 1 3 2 0,5 40 1 2 8 2 32
20
Korunması Hakkında Gaz kaçağı dedektör sistemi
sistemi 6 Ay MALİ
Yönetmelik kurdurur.
bulunmamaaktadır.
Tüplerin işletme dışında

1 Ay İD
Gaz ocağı test konumlandırılması talimatı
7126 sayılı Kanun madde Ek-9 laboratuvarında çok Tüplerin depolanacağı sistemi
Önemsiz
3 Ay İGU
Düşük
Düşük
belirler.
158
Binaların Yangından sayıda doğalgaz tüpü
Orta
2 5 10 1 3 2 0,5 40 1 2 8 2 32
20
Korunması Hakkında kapalı ortamda Güvenli depolanması için
Yönetmelik işletme içinde 5 Ay MALİ
sistemi kurar.
bulundurulmaktadır. Bilgilendirilir. İhtiyaç kadar tüp
5 Ay PER
ortamda bulundurur.
İD
Gaz ocağı test
6331 sayılı Kanun madde laboratuvarında
Önemsiz
3 Ay İGU Çalışma prosedürü düzenlenir.
Düşük
Düşük
159
10,30.
İş Sağlığı ve Güvenliği sürekli tüp bağlama
Orta
2 4 8 1 2 1 1 40 1 1 7 3 21
40
Risk Değerlendirmesi ve çıkarma işlemi
Yönetmeliği prosedüre bağlanarak MALİ
azaltılabilir. Çalışma prosedürüne uygun
5 Ay PER
çalışılır. Bilgilendirili
Havalandırma sistemi kurulması
Gaz ocağı test 1 Ay İD
talimatı verir.
6331 sayılı Kanun madde 30 . laboratuvarında
Havalandırma sistemi teknik
İşyeri Bina ve Eklentilerinde havalandırma sistemi 3 Ay İGU
Düşük
Düşük
160
Orta
Orta
Alınacak Sağlık ve Güvenlik bulunmamaktadır. 2 4 8 2 2 3 1 15 2 2 5 4 40
30
Önlemlerine İlişkin Yönetmelik Gaz kaçağı riskinin Havalandırma sistemini
5 Ay MALİ
yüksek olduğu kurdurur.
bölümdür. 5 Ay PER Çalışanlar bilgilendirilir.
234
Olasılık (0,2-10)
Olmayan Faaliyet
Farkedilebilirlik
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Şiddet (1-100)
Kontrol Düzeyi
Sıklık (0,5-10)
Şiddet (1-10)
Olasılık (1-5)
Hata Olasılığı
Derece (1-5)
Etkisi (Risk)
Şiddet (1-5)
Şiddet (1-3)
Rutin/Rutin
Olası Hata
Acil Durum
Bölüm
Derece
Derece
Derece
Tanımı
(1-10)
(1-10)
Tanımı
Hedef
(1-3)
GeneliA.
Acil çıkış
İşletme
Acil çıkış
Kalite
yollarının
Kontrol
Gaz ocağı Aydınlatman
Yüksek
Yüksek
Yüksek
Durdur
Düşük
161
300
Orta
Orta
Orta
1 A.D.
X R testdoğru
labora- Personel ın yetersiz Çoklu Ölüm
Yaralanma 4
3 5
3 20
9 3
2 3
2 5
3 6
3 100
15 0,5
1 4
3 8
4 5
4 160
48
45
belirlenmem
tuvaru olması
mesi
esi
Ofis Mutfak
Çay
ocağında
Çay
Revir
elektrikli
Düşük
162
ocağında
Orta
Orta
Orta
Ortamda bulunma X R İşletme ısıtıcının Maddi Hasar 3 3 9 2 2 3 3 7 3 3 5 4 60
63
elektrikli
sabitlenmed
ısıtıcı
en yüksekte
bulunması
Ofis Mutfak
Çay
ocağında
Revir
Çay çoklu prizin
Yüksek
163
Orta
Orta
Orta
Ortamda bulunma X R ocağında Personel elektirikli Ölüm 2 5 10 2 3 4 1 40 2 3 8 3 72
80
çoklu priz ısıtıcıların
üstünde yer
alması
Ofis Mutfak
İdari
Revir
ofislerin
Düşük
164
Orta
Orta
Orta
Ortamda bulunma X R İdari ofisler Personel düzensiz ve Yaralanma 3 3 9 2 2 3 1 15 2 5 4 3 60
30
sıkışık
olması
Ofis Mutfak
İdari
ofislerde
Revir
yangın
Yüksek
Yüksek
Yüksek
Yüksek
165
Ortamda çalışma
240
X R İdari ofisler Personel söndürme Ölüm 4 4 16 2 3 4 3 40 2 4 7 8 224
yürütülmesi
tüpü
bulunmama
sı
235
Olasılık (0,2-10)
Farkedilebilirlik
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Şiddet (1-100)
Kontrol Düzeyi
Sıklık (0,5-10)
Sorumlu Kodu
Şiddet (1-10)
Tamamlanma
Olasılık (1-5)
Hata Olasılığı
Derece (1-5)
Şiddet (1-5)
Şiddet (1-3)
Kanuni Dayanak /
Mevcut Durum
Derece
Derece
Derece
(1-10)
(1-10)
Süresi
(1-3)
Alınan Önlemler
Lambaların tamiri talimatını

verir.
6331 sayılı Kanun madde 30 . işletme yerleşimi
Gaz ocağı test
6331 sayılı Kanun madde 11, Çalışmayan lambalar tespit
Önemsiz
Önemsiz
İşyeri Bina ve Eklentilerinde değişikliğinden
laboratuvarındasonra 2 Ay İGU
Düşük
Düşük
Düşük
Düşük
Düşük
12, 30.
İşyerlerinde Acil edilir. Rapolanır.
161
Orta
3,75
50
Alınacak Sağlık ve Güvenlik aydınlatma 3 3 2 1 15 0,5 1 4 4 16
Durumlar Hakkında Çalışmayan lambalar tamir
Tüm işaretlemeler
Önlemlerine İlişkin Yönetmelik yetersizdir. Lambalar 3 Ay MALİ
Yönetmelik ettirilir.
yanlış yönü
bozuktur.
göstermektedir.
PER
Çay ocağında İD
elektrikli ısıtıcının
6331 sayılı Kanun madde Elektrikli ısıtıcının konumunu
Önemsiz
Önemsiz
konumu 1 Hafta İGU
Düşük
Düşük
değiştirtir.
162
10,30.
10,5
sabitlenmemiş ve 1 3 3 1 2 1 0,5 7 3 1 5 3 15
çoklu elektrik prizleri MALİ
Yönetmeliği
üst tarafında yer
almaktadır. 1 Hafta PER Bilgilendirilir.
Çay ocağında İD
elektrikli ısıtıcının
6331 sayılı Kanun madde Elektrikli ısıtıcının konumunu
konumu 1 Hafta İGU
Düşük
Düşük
Düşük
Düşük
değiştirtir.
163
10,30.
sabitlenmemiş ve 1 5 5 1 3 2 0,5 40 2 1 8 2 16
40
çoklu elektrik prizleri MALİ
Yönetmeliği
üst tarafında yer
almaktadır. 1 Hafta PER Bilgilendirilir.
İdari ofisler 1 Ay İD İşyeri düzeni talimatı verir.

6331 sayılı Kanun madde düzensizdir. Çok dar
İşyeri düzenleme ve düzenli
Önemsiz
Önemsiz
6,8,30. 3146 sayılı Kanun alanda evrak dolabı, 1 Ay İGU
Düşük
Düşük
çalışma talimatı
164
7,5
madde 2,12 . İş Sağlığı ve masa, ziyaretçi 2 3 6 1 2 1 0,5 15 1 2 4 2 16
Güvenliği Hizmetleri sandalyeleri ile sıkışık İşyeri düzenleme talimatını
3 Ay MALİ
Yönetmeliği bir ortam uygular.
oluşturulmuştur. Bilgilendirilir. Talimata uygun
4 Ay PER
çalışır.
Dolu yangın tüpü konulması
1 Ay İD
talimatı verir.
İdari ofislerde yangın
6331 sayılı Kanun madde 11, Sayıca ve özellikçe yangın tüpü
Önemsiz
söndürme tüpü 1 Ay İGU
Düşük
Düşük
Düşük
ihtiyacını belirler.
165
12, 30.
İşyerlerinde Acil
bulunmamaktadır. 1 4 4 1 3 2 0,5 40 1 1 7 4 28
20
Durumlar Hakkında
Boş yangın tüpleri 2 Ay MALİ Dolu yangın tüpleri temin edilir.
Yönetmelik
bulunmaktadır.
Kullanımı ve yerleri konusunda
3 Ay PER
bilgilendirilir.
236
1
169 168 167 166 Risk - Resim No
Ofis Mutfak
İşletme
Bölüm
Geneli
Revir
Tanımı
yürütülmesi
Ortamda çalışma
FAALİYET
Acil Durum
A.D.
Rutin/Rutin
R
Olmayan Faaliyet
Tanımı
AcilSu
esi
doğru
larının
çıkış
yollarının
damacana-
belirlenmem
depolanması
kullanılması,
Hedef
Tüm
Personel
Çalışanlar
TEHLİKE
Olası Hata
Su
esi
mesi
hijyen
şartları
Acil çıkış
yollarının
gözetilmem
düzenlenme
kullanımında
Etkisi (Risk)
4 Çoklu Ölüm
Hastalanma
Olasılık (1-5)
2
5
Şiddet (1-5)
8
Derece
20
5x5 RİSK
Yüksek
Orta Önem Derecesi
Kontrol Düzeyi
3
(1-3)
2
3
Şiddet (1-3)
4
5
Derece (1-5)
3T RİSK
Yüksek
Durdur Önem Derecesi
1
6
Olasılık (0,2-10)
Şiddet (1-100)
15
100
3
Sıklık (0,5-10)
0,5
KİNNEY RİSK
300
45 Derece
Yüksek
Düşük Önem Derecesi
Hata Olasılığı
3
4
(1-10)
5
8
Şiddet (1-10)
Farkedilebilirlik
9
5
(1-10)
HTEA RİSK
Derece
135
160
Yüksek
Yüksek Önem Derecesi
237
Olasılık (0,2-10)
Farkedilebilirlik
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Önem Derecesi
Şiddet (1-100)
Kontrol Düzeyi
Sıklık (0,5-10)
Sorumlu Kodu
Şiddet (1-10)
Tamamlanma
Olasılık (1-5)
Hata Olasılığı
Derece (1-5)
Şiddet (1-5)
Şiddet (1-3)
Kanuni Dayanak /
Mevcut Durum
Derece
Derece
Derece
(1-10)
(1-10)
Süresi
(1-3)
Alınan Önlemler
Hijyen şartları Eğitim planlaması talimatı

gözetilmemekte, kirli verilir.
6331 sayılı Kanun madde 11, bardakla su Kişisel hijyen eğitim planı
Önemsiz
Önemsiz
17, 18, 30 . Çalışanların İş değişikliğinden sonra 2 Ay İGU
Düşük
Düşük
Düşük
Düşük
Düşük
12, 30. İşyerlerinde Acil hazırlanır ve düzenlenir.
166
içilmektedir.
Orta
50
Sağlığı ve Güvenliği 2 2 4 2 1 15 2 2 5 30
15
Durumlar Hakkında Bardaklar işletmede Eğitim için gerekli ihtiyaçları
Eğitimlerinin Usul ve Esasları Tüm işaretlemeler 6 Ay MALİ
Yönetmelik dolaşmaktadır. karşılar.
Hakkında Yönetmelik yanlış yönü
Hijyene dikkat
göstermektedir.
edilmemektedir. 6 Ay PER Eğitime katılır. Bilgilendirilir.
İD
İGU
167
MALİ
PER
İD
İGU
168
MALİ
PER
İD
İGU
169
MALİ
PER
238
Ek 2 – Risk Değerlendirme Resimleri
Doğalgaz tüpüyle enjeksiyon makinasının ısıtılması Yanlış yönlendirilmiş acil çıkış kapısı
Yüksek sıcaklıkta ergitme fırını Kablosu kesik ve yıpranmış elektrik motoru
239
Bantla yamanmış elektrik motoru ve iletken akışkan Paketleme bölümü, yüksekte depo alanı
Gelişi güzel istiflenmiş alüminyum külçe ve hammadde Durdurulmadan bakımı yapılan çok başlıklı CNC
240
KKD’lerin yanlış kullanımı Kalıp Depo alanı, su birikintisi ve tahta platformlar
Enjeksiyon makinası kalıp takım işlemi Hurda makine ve malzeme istifi
241
Hurda alüminyum ve alaşımların cürufu Dağınık bırakılmış havalı somun açma tabancası
Temiz ve düzenli kullanılmayan KKD’ler Aliminyum külçe ve hurda alüminyum istifi
242
Erişimi kısıtlanmış ve yalıtkan paspas Dişlileri muhafazaya alınmamış forklift Bantla yamanmış elektrik bağlantısı ve
bulunmayan elektrik panosu zincirleri açık bırakılmış sigorta kutusu
243
Yamalı elektrik kabloları, düzensiz elektrik Sabitlenmemiş, gövde topraklaması Tedbirleri alınmamış elektrik panosu
tesisatı yapılmamış, koruyucusuz matkap
244
Makine üstünde ve çevresinde yerine Dağınık ve hasarlı uzakta kabloları Hijyenine dikkat edilmeyen KKD
bırakılmayan bakım, onarım ekipmanları kullanımı
245
Ek 3 - ElmeriSan İş Sağlığı ve Güvenliği Performans Gözetimi Formu
246
Ek 4 - İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim
Sistemi Performans Derecelendirmesi
0-zayıf, 1-orta,
Konu İSG- YS Derecelendirmesi 2-iyi
1. TUR
1. İşletme sahibi/kıdemli yönetici, bir iş sağlığı ve güvenliği politikası
1.İSG politikası ve İSG imzalamıştır. 0
2. Bu politika işletmenin, güvenli ve sağlıklı çalışma koşullarının muhafaza
edilmesi, uygulanabilir yasal gerekliliklere uyulması ve devamlı iyileştirme 0
organizasyonu
sağlanması hususlarındaki iradesini teyit eder.
3. İşçiler, taşeronlar ve halk, iş sağlığı ve güvenliği politikasına erişebilir. 0
4. İşyerinde bir iş güvenliği temsilcisi vardır (50 ve üstünde işçi çalıştıran
işyerleri). 2
5. İşyerinde bir İSG Kurulu vardır (50 ve üstünde işçi çalıştıran işyerleri).
6. İşyerinde bir İş Güvenliği uzmanı bulunur, işletmede çalıştırılabilir veya
dışardan hizmet alınabilir. 2
7. İşletme iş sağlığı hizmetlerini yetkin hizmet sağlayıcılardan ya da iş sağlığı
profesyonellerinden almaktadır. 1
8. Yöneticiler, ustabaşları ve işçiler İSG hakkındaki hak ve sorumluluklarını
1
hak ve sorumluluklar
2. İSG kapsamındaki
bilirler; örneğin bunlar görev tanımlarında yazılıdır.

9. Yöneticiler ve ustabaşları iş sağlığı ve güvenliği konusundaki yasal
gereklilikleri ve gerekli güvenlik standartlarını bilirler, yasal gerekliliklere dair 1
uygun ve güncel bir liste mevcuttur.
10. Yönetici ve ustabaşlarının İSG faaliyetleri için yeterli zamanı ve kaynağı
vardır. 2
11. Ustabaşları iş ortamı, makine ve araç-gereçlerle ilgili iş güvenliğini devamlı
olarak izler. 1
12. Ustabaşları işçilerin güvenli çalışıp çalışmadığını (güvenli çalışma
yöntemlerinin kullanılması, koruyucu ekipman kullanılması, risk alma) devamlı 1
izler.
13. İş sağlığı ve güvenliği faaliyetleri yıllık planlara dahil edilir. 1
3. İSG’nin işletme
bütünleştirilmesi
14. Makine, araç-gereç ve malzeme alınırken iş sağlığı ve güvenliği göz önünde

faaliyetleriyle
bulundurulur. 1
15. Yeni prosesler ve işler planlanırken iş sağlığı ve güvenliği göz önünde
bulundurulur. 1
16. Binalar, elektrik tesisatı, havalandırma ve aydınlatma için bakım ve servis
çalışmaları, güvenli olmalarını sağlayacak şekilde yapılır. 0
17. Araçlar, kaldırma ekipmanı, makine ve araç-gereçlerin bakımı onları güvenli
tutacak şekilde yapılır. 1
18. İşyerinde risk değerlendirmeleri yapılır, belirli aralıklarla ve işyerinde
0
Değerlendirmesi ve
değişiklikler planlandığında ve uygulandığında bunlar güncellenir.

Kontrol Edilmesi
19. İşyeri risk değerlendirmeleri, hem her gün yapılan hem de bakım gibi arada
Belirlenmesi,
1
4. Risklerin
sırada yapılan tüm farklı faaliyet ve işleri kapsar.

20. Her türlü tehlike kapsam içinde tutulur: kazaya yol açan tehlikeler, fiziksel
ve kimyasal maruziyetler, kas-iskelet sistemi rahatsızlıkları ve psikososyal 0
faktörler.
21. Kıdemli yöneticiler, işçilere, iş güvenliği uzmanlarına ve sağlık hizmetleri
sunan kişilere risk değerlendirmesi süreci boyunca danışır. 1
22. Önleyici ve düzeltici faaliyetler risk değerlendirmesine dayalı olarak
hazırlanmaktadır. 1
23. İş sağlığı hizmet sağlayıcısı, yasalara ve iyi uygulamalara uygun sağlık
gözetimi gerçekleştirecektir. 1
24. Yapılacak sağlık gözetimi, işyerinde yapılan risk değerlendirmesinde tespit
1
Gözetimi
5. Sağlık
edilen tehlikeler dikkate alınarak yapılacaktır.

25. İş sağlığı hizmet sağlayıcısı önleyici ve düzeltici faaliyetlerle ilgili tavsiyelerde
bulunur; bu tavsiyeler dikkate alınır. 2
26. Sağlık gözetimi için yıllık plan hazırlanmış; bu plan, işletmenin genel Yıllık
Planının bir parçasıdır. 1
247
Ek 4 - İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim
Sistemi Performans Derecelendirmesi
0-zayıf, 1-orta,
Konu İSG- YS Derecelendirmesi 2-iyi
1. TUR
27. Makine ve araç gereçler zorunlu periyodik denetimlere tabi tutulur. Bu
6. Performans denetimlerin tutanakları ve düzeltici faaliyeler kayıt altına alınır. 1
28. Periyodik iş güvenliği denetimleri yapılır, denetimlerin etkinliğini
geliştirebilmek amacıyla uygun kontrol listeleri ve standart yöntemler kullanılır. 1
İzleme
29. Formen ve işçi temsilcileri denetimlere katılır. 2

30. Önleyici ve düzeltici faaliyetler bu denetimler temelinde yapılır. 1
31. İş sağlığı ve güvenliği konusunda işçilerin fikirleri ve önerilerini tespit
edebilmek için anketler yapılır. 1
32. İşe gelmemeyle sonuçlanan tüm kazalar araştırılır. Kaza kayıtları tutular.
1
Soruşturulması
Raporlanması
İstatistikler (son 3 yıl)

7. Olayların
33. Formen ve işçi temsilcisi araştırmaya katılır. 1

ve
34. Araştırmanın amacı kazanın nedenlerini belirlemek ve iyileştirmeleri

uygulamaktır; kimin suçlu olabileceğini bulmak değil. 2
35. İşçiler, kaza benzeri tüm olayların araştırılması ve iyileştirmelerin
yapılabilmesi amacıyla tüm ramak kalaları ve tehlikeleri bildirmek konusunda 0
teşvik edilir.
36. Uygulanabilir olduğunda önlemenin teknik yolları kişisel koruyucu
1
8. Sürekli İyileştirme
donanımlardan önce gelir.

37. Sorun tespit edildiğinde uygulaması kolay ve mali açıdan karşılanabilir
önleyici ve düzeltici faaliyetler hemen gerçekleştirilir. 2
38. Daha zor ve pahalı önleyici faaliyetlerin planlaması yapılır ve bu planlar
şirketin yıllık planlarına dahil edilir. 1
39. İşçiler iş sağlığı ve güvenliğinin iyileştirilmesinde girişimlerde bulunmaya
teşvik edilir, bu girişimler değerlendirilir ve hemen geribildirimde bulunulur. 1
40. İşletmedeki iş sağlığı ve güvenliği yönetimindeki iyileştirmelere olan
ihtiyacın belirlenebilmesi için iç ve dış denetimler gerçekleştirilir. 2
41. İşletmedeki iş sağlığı ve güvenliği yönetimindeki olası iyileştirmelere dair
karar alınması amacıyla yönetim gözden geçirilir. 0
42. İşe yeni alınanlar işyerindeki iş sağlığı ve güvenliği konuları, iş sağlığı
hizmetleri, işyerinde en sık rastlanan tehlikeler, işçilerin hak ve ödevleri hakkında 1
bilgilendirilir.
9. Eğitim ve İletişim
43. Her işçi yaptığı işin olası tehlikelerinin farkında olacak ve güvenli çalışma
prosedürlerini kullanacak şekilde eğitilir. 2
44. İşçilere işyerindeki iş güvenliği politikası, yıllık planlar, risk

değerlendirmeleri, olayların araştırılması konusunda işyeri toplantılarında hem 1
yazılı (ilan tahtaları, vs.) hem sözlü bilgi verilir.
45. İşçiler için iş sağlığı ve güvenliği yasa ve mevzuatı mevcuttur. 1

46. İşçiler arasından seçilen iş güvenliği temsilcisi özel iş güvenliği eğitimine
katılmıştır. 0
47. Yangın ve patlama riski gibi potansiyel acil durum riskleri belirlenmiştir ve
1
Durumlara
bu tarz olayları önlemek amacıyla gerekli adımlar atılmıştır.

Hazırlık
10. Acil
48. İşyerinde bir acil durum planı vardır ve acil durumlar için belli aralıklarla
tatbikatlar yapılır. 1
49. Acil durum çıkışları erişilebilirdir ve uygun şekilde işaretlenmiştir. 0
50. İşyerinde eğitimli ilk yardım personeli ve uygun ilk yardım kitleri mevcuttur. 2
TOPLAM (%) 49
248
ÖZGEÇMİŞ
Kişisel Bilgiler
Adı Soyadı : Ekrem ÇAKMAK

Doğum Tarihi : 10.06.1987
Medeni Hali : Bekâr
Yabancı Dili : İngilizce
Web Sayfası : www.ekremcakmak.com
E-mail : ekrem.cakmak@csgb.gov.tr
Eğitim Durumu
Lise : YDA Gaziosmanpaşa Merkez Lisesi

Lisans : SDÜ Makine Mühendisliği Bölümü (2005 – 2010)
Yüksek Lisans : SDÜ Fen Bilimleri Enstitüsü
Makine Mühendisliği (2012 – Tez Dönemi)
Yüksek Lisans : YBÜ Sağlık Bilimleri Enstitüsü
İş Sağlığı ve Güvenliği (2012 – Tez Dönemi)
İş Tecrübesi
T.C. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Eğitim Araştırma Merkezi (2011 – devam ediyor)
249

ÇSGB - Atolyetipi

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

ÇSGB - Atolyetipi

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Bism illahirrahm anir rah im

ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK BAKANLIĞI

ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK EĞİTİM VE ARAŞTIRMA MERKEZİ

ATÖLYE TİPİ ÜRETİM YAPAN SANAYİ İŞLETMELERİNDE

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Eğitim Uzmanlığı Tezi

ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK BAKANLIĞI

ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK EĞİTİM VE ARAŞTIRMA MERKEZİ

ATÖLYE TİPİ ÜRETİM YAPAN SANAYİ İŞLETMELERİNDE

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Eğitim Uzmanlığı Tezi

Dr. Ali İhsan Sulak

ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK BAKANLIĞI

ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK EĞİTİM VE ARAŞTIRMA MERKEZİ

ATÖLYE TİPİ ÜRETİM YAPAN SANAYİ İŞLETMELERİNDE

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Eğitim Uzmanlığı Tezi

Tez Danışmanı: Dr. Ali İhsan Sulak

Tez Jürisi Üyeleri

İsmail Akbıyık ........................................

Doç. Dr. Behçet Gülenç ........................................

Dr. Ali İhsan Sulak ........................................

Dr. Erdem Cam ........................................

Dr. Elif Çelik ........................................

Tez Sınavı Tarihi ..................................

ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK BAKANLIĞI

ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK EĞİTİM VE ARAŞTIRMA MERKEZİ

gösterdiğimi ayrıca beyan ederim (……/……/2014).

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Araştırma Merkezinde Çalışma ve Sosyal

Güvenlin Eğitim Uzman Yardımcısı olarak çalışmaya başladığım günden beri,

mesleki açıdan yetişmemdeki ve uzmanlık tezi çalışmamı hazırlama

aşamasındaki değerli katkılarından dolayı Merkez Başkanımız Sayın İsmail

AKBIYIK’a, tez danışmanım ve aynı zamanda Merkez Başkan Yardımcımız

Sayın Ali İhsan SULAK’a, çalışmalarım boyunca her ihtiyaç duyduğumda

yanımda olan çok değerli çalışma arkadaşlarıma ve bugüne kadar harcadıkları

emeklerine asla değer biçemeyeceğim anneme, babama ve aileme teşekkür

ÇAKMAK E., “Atölye Tipi Üretim Yapan Sanayi İşletmelerinde İş Sağlığı ve

Dünyada sanayileşme ile birlikte gelişen imalat sanayine ve iş sağlığı ve

Bu çalışmada atölye tipi üretim yapan sanayi işletmeleri özelinde yeni

Anahtar Kelimeler: İş Sağlığı ve Güvenliği Metodu, Risk Değerlendirmesi, Atölye

ÇAKMAK E., “Occupational Health and Safety In The Industrial Enterprises

In this study, grounding on the new approach Spiral Occupational Health

Keywords: Occupational Health and Safety Method, Risk Assessment,

ÖZET .............................................................................................................................. iii

SİMGE VE KISALTMALAR ........................................................................................ vii

TABLOLAR LİSTESİ.................................................................................................... viii

ŞEKİLLER LİSTESİ ........................................................................................................ x

1. GİRİŞ VE AMAÇ ...................................................................................................... 1

1.1. ÇALIŞMANIN AMACI ........................................................................................ 1

2. GENEL BİLGİLER .................................................................................................. 6

2.1. İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ ............................................................................ 6

2.1.1. Tanımlar, Kavramlar................................................................................... 6

2.1.2. Dünyada İş Sağlığı ve Güvenliği ............................................................ 13

2.1.3. Türkiye’ de İş Sağlığı ve Güvenliği ........................................................ 17

2.1.4. Dünyada İSG Yönetim Sistemleri ve Standartları ............................... 32

2.1.5. Türkiye’de TS 18001 İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Standardı ..... 35

2.2. RİSK DEĞERLENDİRMESİ ........................................................................... 43

2.2.1. Tanımlar, Kavramlar................................................................................. 47

2.2.2. İş Kazası Sebepleri ve İş Güvenliği Teorileri ....................................... 51

2.2.3. Risk Değerlendirme Yaklaşımı ............................................................... 58

2.2.4. Literatürde Risk Değerlendirme Metodolojileri ..................................... 61

2.3. ATÖLYE TİPİ ÜRETİM YAPAN SANAYİ İŞLETMELERİ .......................... 66

2.3.1. Türkiye’de İmalat Sanayinin Durumu .................................................... 66

2.3.3. Atölye Tipi Üretim Yapan İşletmelerde Risk Faktörleri ....................... 75

3. MATERYAL METOD ............................................................................................ 77

3.1. MATERYAL ...................................................................................................... 77