You are on page 1of 417

aoaomfrSwnfh aBomf . . .

aumif;\

&efukefbaqG

odCFwefaqmif? bkef;awmfarSmifí
ukef;abmifaerD;? rxdefNiD;u
wdkif;BuD;NynfBuD;? tcsnf;EDS;vQif
xD;okOf;eef;okOf;? NrdKUokOf;okn
okOf;oHk;0ESifh? okOf;&NyefvSpf
oknacwfwGif? Nzpfvm&ay
wdkYwawGonf? aoaomfrSwnfh aBomf . . . aumif;\/
(qD;befeDq&mawmf)
yHkESdyfrSwfwrf;

NrefrmusL;ypfpmtkyfpif
2011 ckESpf? arv
yxrtBudrf

pmpDpm½dkuf
badinf, born41987
PDF NyKvkyfol

born41987
2011 ckESpf arvwGif NrefrmusL;ypfzdk&rfrS
yxrtBudrfwifqufonf/

NrefrmusL;ypfpmtkyfyHkpHopftrSwfpOf – 1
pma&;ol\ trSm . . .

acwfonf ESpftcsdefMumanmif;onfESifhtrQ wdk;wuf&\/


rsufjrifjzpfonf/ jiif;cHkír&/
vlom;wdkYonf ESpftcsdefMumanmif;onfESifhtrQ? pm;? 0wf?
ae? awG; trIwdkYü acwfESifhtwl wdk;wuf&\/ rsufjrifjzpf
onf/ jiif;cHkír&/
odkYaomf . . .
þtqdkjyKcsufonf acwfwpfckvHk;udk vTrf;NcHKíqdku [kwf
\/ xdkodkYrqdkyJ taMumif;jzpf&yfwpfckpDwdkif; bmrqdk Mumav
wdk;wufavjzpf&rnf[k ,HkMunfvQifrSm;\/
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
acwfwpfckwpfckü ta&twGufrsm;vSaom taMumif;jzpf&yf
awGwkdif; wdk;wufrI½Sdonf rSef\/ odkYaomf . . . tcsdKUaom t
aMumif;jcif;&mwpfckESpfckwdkYonf acwfESifhtwl toHk;r0ifawmh
NyDjzpfaomaMumifh¤if;? ta&;wBuD; rvdktyfawmhNyDjzpfaom
aMumifh¤if; aysmufqHk;usef&pfcJhwwf\/
xdkaysmufqHk;rIonf acwfwpfckvHk;ESifh NcHKíMunfhaomf wdk;
wufonfqdkjcif;udk rnfodkYrQ rxdcdkufEdkifaomfvnf; tMumif;
jzpf&yfwpfckcsif;taeESifhawG;vQif ESajrm0rf;enf;zG,f aumif;\/
qdkMuygpdkY/ aoewf? tajrmuf? armfawmfum; ponfh ppf
ypönf;wdkYudk tm;jyKwdkufcdkufae&onfh ,ckacwfrsdK;ü ppfAdkvfppf
om;wpfpHkwpfa,mufonf qifpD;jrif;pD; "m;ckwfvHSxdk; trsdK;rsdK;
wdkYudk toHk;rvdkawmhNyDjzpfaomaMumifh wwfajrmuf&ef cJ,Of;
\/ odkYaomf . . . þtwwfwdkYonf rdrdwdkYvlrsdK;ESifh wdkif;jynf
udk ESpfaygif;½Snfvsm;pGm xlaxmif*kPf,lEdkifcJhapaom twwfrsdK;

2 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
wdkYjzpfaomaMumifh toHk;r0if[kqdkapOD;? ,Ofaus;rIwpf&yftae
ESifh xdef;odrf;xm;oifh\/ raysmufqHk;apoifh . . .
,ck armfawmfum;? av,mOfpaom wkd;wufonhf c&D;oGm;
,mOfrsm; xGef;um;aeonfhacwfü ArmwpfpHkwpfa,mufonf
xdkif;EdkifiH[kac:aeMuonfh ,dk;',m;udk oGm;vdkonfjzpfap? &
cdkif? tmoH? rPdyl&odkY oGm;vdkonfjzpfap. . .
c&D;p&dwfaiG&atmif ½SmzdkYomvdk\/ bk&ifhaemif? tavmif;
bk&m;? r[mAE¨Kvpaom ppfacgif;aqmifBuD;wdkY\aemufu
vdkufcJhMuonfh a½S;ArmBuD;rsm;\ tqif;&JcHEdkifrIrsdK;? tm;xkwf
EdkifpGrf;½SdrIrsdK;? ZGJ½SdrIrsdK;ESifh 0Hh&Jjcif;½SdrIrsdK;awG rvdkawmh . . .
xdkYaMumifh ,ckArmwdkYonf a½S;ArmBuD;rsm;ü½SdMuaom
tqif;&JcHEdkifrIrsdK;? tm;xkwfEdkifpGrf;½SdrIrsKd;? ZGJ½SdrIrsdK;ESifh 0Hh&Jjcif;
½SdrIrsdK;awG avsmYyg;aysmufqHk;ukefMu&\/ þtwdkif; vlwdkY\
cHEdkif&nfESifh ZGJ? 0Hh&JrI ponfwdkYonf acwfrDvloHk;ypönf;rsm; wdk;
wufvmonfESifhtrQ avsmhyg;qkwf,kwfukefMu&\/
3 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
xdkqkwf,kwfrIonf tu,fí vloHk;ypönf;rsm; wdk;wuf
aygrsm;pGm xkwfvkyfwwf? xkwfvkyfEdkifonfhvlrsdK;ESifh wdkif;jynf
wdkYtzdkY qkwf,kwfukefMuonfqdkaomf raxmif;wm . . . rdrdwdkY
wdkif;jynfü rnfonfh acwfrDvloHk;ukefypönf;udkrQ rxkwfvkyfEdkif
ao;ygyJESifh olwpfyg;wdkif;jynfxkwf toHk;ypönf;rsm;udk tm;udk;
í rdrdwdkY\ udk,fydkifcHEdkif&nf½SdrI? 0Hh&JrI? ZGJaumif;rIwdkYudk pGefY
ypfvdkufMurnfqdkaomf xdkodkYaomwdkif;jynfESifh vlrsdK;wdkYonf
...
a'gif;awmifudkiSm;í <um;0gaom usD;uJhodkYvnf;aumif;
...
zm;udkwkvsuf c½kckefbdodkYvnf;aumif; . . .
ig;udkwkí c½kyGufonfodkYvnf;aumif;? xyfwlrQxyfrQjzpf
\/

4 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
xdkodkYjzpfwwf? jzpfMu? jzpf&aom wdkif;jynfESifh vlrsdK;rsm;t
xJü ArmvlrsdK;wdkYu a½SUqHk;rSyg\/
xdkYaMumifh ,ckArmwdkYonf acwfESifhnDaom vloHk;ypönf;
rsm;udk rxkwfvkyfwwf rxkwfvkyfEdkifMuapumrl acwfESifhnD
aom vlaerItqifhtwGif;üum; aexdkifwwfMuNyD;? aexdkifcsif
MuNyD; jzpfae\/
rdrdwdkYydkifypönf;? rdrdwdkYydkifvkyfief;tm;jzifh pufbD;wpfpD;?
armfawmfum;wpfpD;rQ tjzpf½Sdatmif rvkyfwwfMuao;aomf
vnf; ajcvsifoGm;Edkifonfhtiftm;? ajcvsifoGm;vdkonfh tusifh
rsdK;wdkYudk pGefYypfESifhMuNyD;jzpfae\/
þodkY pGefYypfxm;ESifhMuaomaMumifh rdrdwdkYtzdkY armfawmf
,mOfrsm;vnf; tvHktavmufr½SdEdkif? roHk;Edkif . . .
a½S;ArmBuD;rsm;uJhodkY qif;&Jyifyef;cHEdkifrI? tm;xkwfEdkifpGrf;
½SdrI? ZGJ½SdrIESifh 0Hh&JrIwdkYvnf; r½SdawmhyJ tpp vlnHhvlzsif;awG jzpf

5 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
vmMu&\/ þjzpf&yftwdkif; taMumif;udpörsdK; t&yf&yfwdkYü
vnf; nhHzsif;atmufwef;usvmMu&\/
,if;odkY jzpfwwf jzpf&onfh taMumif;rsm;aMumifh rnfonfh
wdkif;jynfESifhvlrsdK;rqdk wdk;wufacwfrDaom vloHk;ukefypönf;rsm;
udk,fwdkifrvkyfEdkifao;orQ xdkukefypönf;toHk;ESifhywfowfonfh
a½S;a[mif;t&nftcsif;wdkYudk rpGefYypftyf rpGefYypfoifh[kxif\/
rdrdwdkYwdkif;jynf? rdrdwdkYvlrsdK;? rdrdwdkYxD;ydkifeef;ydkif MuiSef;ydkif
ESifh &mZ0ifpmwifvmcJhMuaom wdkif;jynfwdkYrS vlrsdK;wdkif;wdkY
onf . . .
ajymprSwfjyKavmufonfhcHEdkif&nf? ajymprSwfjyKavmufonfh
ZGJ? ajymprSwfjyKavmufonfh0Hh&JrIrsdK; ½SdcJhMuonfcsnf;jzpf\/
xdkolwdkYtxJü Armonf a½SYwef;wdkif;jynf? a½SUwef;vlrsdK;
xJrS yg0ifcJhMu\/
c&pfouú&mZf 1045 ckESpfü eef;wufcJhaom Armbk&if t

6 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
aemf&xmonf xdkacwfxdktcsdefuyifvQif cHNrdKU 43 NrdKUudk wnf
aqmufí w½kwfw&ufwdkY\&efudk umuG,fEdkifcJholjzpf\/ v,f
,mvkyfief;twGuf qnfBuD;ajrmif;BuD;rsm;udk azmufay;EdkifcJh\/
ArmvlrsdK;wdkY\ ,Ofaus;rIrsdK;aphjzpfaom udk;uG,f&efbmomudk
½SmazGaqmifMunf;ay;EdkifcJholjzpf\/ t*FvdyfwdkY\ yxr0DvsHbk
&ifonf taemf&xmeef;pHouf 21 ESpfajrmufaom c&pfouú
&mZf 1066 ckESpfwGif eef;wuf\/ xdkbk&if William 0DvsHonf
vnf; taemf&xmbk&ifuJhodkYyifvQif rdrd\ nDaemifawmfrsm;jzpf
Muaom Harold [m½dkESifh Tostig awmhpwpfwdkYudk wdkufcdkuf
owfjzwf eef;wufvmcJh&aomfvnf; taemf&xmbk&ifuJhodkY rdrd
\wdkif;jynfudk rxlaxmifEdkifcJh/
c&pfouú&mZf 1113 ckESpfwGifeef;wufaom Armbk&if t
avmif;pnfolrif;onf toufBuD;í vufarmif;vuf½Hk;wdkYü t
a&jym;BuD;rsm; wvIyfvIyfwGJvsm;usaeonfhtcsdeftxd rSL;rwf

7 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
wdkY xdwfvefYaMumuf½GHYvmavmufatmif jrif;pD;aumif;ao;\/
xdkrif;vufxufü avtm;udktoHk;jyKí oGm;aomavSjzifh yif
v,fc&D;rS oD[dkVfESifh rav;uRef;qG,fponfwdkYudk ta&mufoGm;
cJh\/ qifpD;vnf;uRrf;usif\/ tpG,fudkqGJudkifvsuf qifay:
odkY wufEdkif\/ qifausmh&ef0goemxHk\/ rSL;rwftvHk;t&if;
ESifhqifausmh&m oefjrefaom qif½dkif; taumifwpf&mrS ckepf&m
wpfaxmiftxd &onfcsnf;jzpf\/ wpfESpfoHk;oD;pm;Edkif&ef
qnfajrmif;a&uefwdkYudk wl;ap\/ bmomomoemudkvnf; ½dk
aoudkif;½dIif;\/ eef;pH 55 ESpf? c&pfouú&mZf 1168 ckESpfü ewf
xD;pH\/
Armbk&iftavmif;pnfolrif;ESifh xD;NydKifeef;NydKif t*Fvdyfbk
&ifonf Stephen pwDzifjzpf\/ c&pfouú&mZf 1135 ckESpfrS
54 ckESpftxdom eef;ouf½Snf\/ xdkrif;vufxuf t*Fvef
EdkifiHü vlwdkY tvGefaoausysufpD;Mu&\/ tcsKdU wefcdk;BuD;
aomtrwfBuD;wdkYonf qif;&Jom;wdkYtm; n§Of;yef;ESdyfpufaiG
8 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
aMu;awmif;,ljyKMu\/ tcsKdUwdkYudk tpmiwfxm;jcif;? aZmuf
xdk;qGJí rD;½IdUNrd§Kufjcif;? vufüomvQifBudK;csnfí wGJvGJqGJjcif;?
qHyifOD;acgif;üom BudK;jzifhcsnfí wGJvGJqGJjcif; ponfwdkYudk jyK
\/
odkYaomf xdka½S;a½S;ArmBuD;wdkYvufxufuyif ArmvlrsdK;rsm;
uRefjzpfcJhMu&onf/
uRefjzpfMu&zdkYtaMumif;uvnf; vHkavmufvS\/ a½S;a½S;A
rmBuD;wdkYonf rdrdwdkYqnf;uyfMuaom bmoma&;\ oGefoif
csuft&avmbenf;\/ olwpfyg;pnf;pdrfudk wyfrufvdkcsif
aomaMumifh ppfrwdkuf? trsdK;rmefjzifh rdrdwdkYudk rusdK;EGHr½dkao
aomaMumifhom ppfwdkuf\/ usdK;EGH½dkaoygonf[kajymvsuf
wpfESpfwpfESpftzdkY qifwpfaumifESpfaumif? jrif; oHk;av;aumif
ESifh aiGom;tenf;i,fydkYvmvQif NyD;ae\/ þodkYaomtaMumif;
aMumif;wdkYaMumifh wdkif;wpfyg;wdkYESifh ul;vl;qufqHrIenf;\/

9 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
ppfypönf;pkaqmif;rI? wyfrufrIr½Sd? rdrdwdkY\ yifudkvlpGrf;vlpudk
tm;udk;vGef;\/
xdktcg wkd;wufvmaom vloHk;ukefypönf;? wdk;wufaom
vloHk;ukefvkyfud&d,m? wdk;wufaom ppfvufeufwdkYudk rawGYzl;
rjrifzl; jzpf&\/ r½Sd&roHk;&jzpf&\/ tm;vHk;NcHKvdkufaomf rdrd
wdkif;jynfuGufuGufuav;ESifh ywf0ef;usifwdkY\ taMumif;udkod
vsuf urÇmYwdk;wufrIudkrod&? rawGY&yJ jzpf&\/ ,if;t
aMumif;wdkYum; ArmwdkY olYuRefjzpfvdkuf&onfh tajccH t
aMumif;t&if;yifjzpf\/
odkYaomf xdka½S;ArmBuD;wdkYonf rdrdwdkYudkifaeonfh vufeuf
ESifh urÇmudk vSnfhvnfwdkufcdkufe,fcsJUvmMuolwdkY\ vufeuf
wdkY vufeufcsif;r,SOfomatmif uGmjcm;aeMuNyDjzpfaomfvnf;
...
&efptjypf½Smí? vufeufjyNcdrf;ajcmufí? pum;jzifhvSnfh
ywfvdrfnmí Muufuav;iSufuav;udk zrf;,loGm;ouJhodkY rd
10 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
rdwdkYbk&iftm; tvG,fwulzrf;,loGm;NyD; jzpfaomfvnf; . . .
rdrdwdkYxD;eef;? rSL;rwf? ppfwyfwdkY upOfhu&J NydKvJysufpD;cJhNyD
jzpfaomfvnf; tvG,fwul t½IH;ay;vdkufMuonfr[kwf . . ./
xdkYaMumifh ocifvkyf&ef a&mufvmMuukefaom t*FvdyfwdkY
onf rdrdwdkY\ udk,fydkifppfwyfrsm;tjyif vSHpGyfaoewfudk,fpD
udkifaom ppfykvdyf 20000 cefYudk zGJYpnf;iSm;&rf; toHk;jyK&
ao;\/
odkYaomf tEdkifrcHt½IH;ray;onfhpdwfZGJjzifh wpfjynfaxmifvHk;
vIyfvIyf½G½GjyKvsuf wpfzufrS aoewfvSHpGyfBuD;rsm;udk "m;jzifh
ckwf? wkwfjzifh½dkuf&if; ig;ESpfausmfausmfrQ Arm[laom rdrdwdkY\
rsdK;½dk;pdwf"mwfudk a½S;a½S;ArmBuD;rsm;u jycJhMuonf/
þvdkjycJhonfrSm þtBudrfomvQifr[kwf? ,cifh,cif t
BudrfBudrfuvnf; jycJhonfcsnf;jzpf\/

11 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
,ckazmfjytHhaomtaMumif;onf þodkYaom wu,fht
aMumif;jzpf&yfrsdK;awGxJrS wpfckaomtaMumif;jzpf\/
xdktaMumif;jzpf&yfudkod½Sd&ef pma&;olonf ESpfaygif;rsm;pGm
½Sm&\/ vlaygif;rsm;pGmar;&\/ pmtkyfaygif;rsm;pGmzwf&\/
,ckvdk ½SmazGar;jref;xm;onfhtxJrS xkdwpfckaom t
aMumif;udk acsmacsmarGYarGYjzpfatmif qufpyfoDuHk;xm;\/
xdktaMumif;jzpf&yfxJrS a½S;a½S;ArmBuD;wdkY\ cHEdkif&nf½SdrI?
ZGJ½SdrI? 0Hh&JrI? trsdK;cspfrIwdkYudk pmzwfolwdkYu t&dyft>rufrQ tuJ
cwfEdkifMurnfqdkvQif pma&;oltzdkY 0rf;omvSygNyD/

&efukefbaqG

12 NrefrmusL;ypfzdk&rf
olwdkYay:aygufvm&jcif;\
taMumif;t&if;

a&pD;aeaom acsmif;i,fwpfckwGif 0HykavGu txufbufu


a&aomufae\/ odk;i,fwpfaumifu atmufbufwGif twef
uGmuGmrS a&aomufae\/
0HykavGonf odk;i,fudkjrifaomf rdrd0rf;udkjznfhwif;&eft
wGuf udkufowfpm;csifvm\/ onftwdkif;zrf;pm;vQif rdrdudk r
w&m;bl;[k ajymMurnf/ xdkYaMumifh odk;i,f½Sd&modkY rsufarSmif
MuKwfí Munfhvdkuf\/
]]a[h . . . odk;i,faumif . . . 'DrSm iga&aomufaew,f
. . . rif;bmvdkY igha&udk aeSmufae&wmvJ . . . }}
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
]]uRefawmf aESmufír&yg . . . a&[m t½Sif0HykavGBuD;
qDu uRefawmfhqDudk pD;qif;ae&onfhtwGuf uRefawmfhqDrSm
om a&awG aemufvmEdkifygw,f . . . }}
0HykavGu awGípOf;pm;NyD;aemuf odk;i,fbufodkY &efvdkaom
[efyefjzifh a½S;½IvSnfhí&yfvkduf\/
]]at; . . . tJ'g xm;vdkuftHk; . . . rif; rESpfuqdk&if
ightaMumif;udk raumif;avQmufajymaewmyJ r[kwfvm; . . . }}
]]r[kwf&ygbl;cifAsm . . . uRefawmf rESpfu rarG;ao;ygbl;
. . . tckrS uRefawmfhtouf oHk;vom;½Sdygao;w,f . . . }}
]]rif; rESpfu rarG;ao;bl;qdk&ifvJ rif;tazjzpfrSmaygh . . .
rif;wdkYodk;aumifawG[m twlwlcsnf;yJ . . . aemif ightaMumif;
raumif;ajymcifMutHk; . . . uJ . . . }}
0HykavGBuD;onf odk;i,fudk udkufowfvdkuf\/
14 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
yHkjyifxJwGifygaom 0HykavGESifhodk;i,f tm;vHk;aygif; ESpf
aumif½Sdonfhteuf ArmwdkYu odk;i,fae&müaeí t*FvdyfwdkYu
0HykavGae&mudk t&,lxm;onfhtcsdef . . .
Armouú&mZf 1213-14 ckESpf? c&pfouú&mZf 1852 ckESpf yk
*Hrif; vufxufüjzpf\/
&efukefNrdKUudk NrdKU0efOD;tkyfu tkyfcsKyfonf? ArmNrdKU0efonf
w&m;ydkif? "m;ydkif? toufOD;qHydkifjzpf\/ w&m;pD&ifydkifcGifh? ao
'Pftjypfay;ydkifcGifh? udk,fwdkifowfydkifcGifh½Sd\/
ArmhOya'? Armh&mZowf? Armh"r®owfESifh tkyfcsKyf\/ Arm
NrdKU0eftkyfcsKyfonfh Armhajray:üaeolrSeforQ ArmNrdKU0efudk av;
pm;½kdaoMu&\/ ArmNrdKU0eftdrfxJodkY rnfolrQ jrif;pD;r0if&? þ
onfum; ArmhxHk;wrf;pOfvm? Armh½dk;&m,Ofaus;rIjzpf\/
ArmjynfArmNrdKUjzpfaom &efukefNrdKUüvmaeonfh t*Fvdyf

15 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
aps;onf oabFmuyDÜwef Mr. Shepherd rpöwm½SufywfESifh
Mr. Lewis rpöwmvl0pf trnf½SdolESpfOD;onf rdrdwdkYuJhodkYyif A
rmjynfü rSDcdkaeMuonfh tdEd´,om;wdkYESifh tcsif;rsm;Mu\/
t*Fvdyf½Sufywfonf jrefrma&aMumif;jywpfa,mufudk o
abFmaomifwifapatmif jyKonf[k &efjzpfypfowf\/ t*Fvdyf
vl0pfonf tNydKifukvm;rnf;ukefonfrsm;ESifh tcsif;rsm;vsuf A
rmjynfayguf ukvm;ukefonfwpfa,mufudk yifv,ftwGif;ü
owfcJh\/
xdkYtjyif b*FgvDtrsdK;om;wdkYuvnf; vlowfrI? tjcm;t
caMu;aiG &oifhonfwdkYudk ray;ao;aomtrIwdkYjzifh vl0pftm;
pGyfpGJvsuf &efukefNrdKU0efudkwdkif\/ &efukefNrdKU0efOD;tkyfu tvGJ
oHk;pm;rI? tcaMu;aiGray;rIESifh vlowfrIwdkYudk yl;aygif;vsuf
t*Fvdyfaps;onf ½SufywfESifhvl0pfwdkYtm; EdkifiHjcm;om;rsm;jzpf
onfhtwGuf tvGefoufn§mpGm ArmaiGusyfudk;axmif 'Pf½kduf
16 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
\/
,if;'PfaiGonf towfcH&olwdkYtwGuf toufzdk; oHk;yd
ómpDay;avsmf&efESifh rdrdwdkYvSnfhoHk;xm;MuonfhaiGrsm;? cdkif;ap
xm;Muaom vkyfcaiGrsm;udk ay;qyfvdkuf&efrQomjzpf\/
þonfudkyif t*Fvdyfaps;onfwdkYu rauseyfMu? rdrdwdkY
t*Fvdyfrsm;onf tom;rnf;ukvm;awGudk rqdkxm;bd? ArmawG
udkowfvQifvnf; tjypfr½SdEdkif[kxif\/ odkYygvsuf &efukefjrdKU
0efu tjypf½Sdonf[k rdrdwdkYtm; 'PfaiGudk;axmifusyf wyf
½kdufjcif;rSm oufouf rw&m;n§if;yef;jcif;omjzpf\/ þodkY
n§if;yef;tEdkifusifhrIrsdK;udk rcHr&yfEdkifjzpf&um; rdrdwdkY\ t*Fvdyf
tpdk;&½Sd&modkY vSrf;wdkiftultnDawmif;Mu\/
t*Fvdyftpdk;&uvnf; urÇmwGif rdrdwdkYom ppfvufeuf
tiftm; tawmifhqHk;taumif;qHk;jzpfaeonfh xdkodkYaom acwf

17 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
tcsdefqDu rdrdwdkYvlrsdK;rsm; wdkif;wpfyg;ü tESdyfpufcHae
&ygonfqdkvQif vspfvsLjyKaeavhr½Sd? xdkYaMumifh . . .
]][Hom0wDü½Sdaom t*FvdyfukefonfwdkYudk &efukefNrdKU0efOD;
tkyfu n§if;yef;aeonf . . . xdkYaMumifh t*Fvdyfukefonfrsm;
auseyfatmifjyKvkyfay;yg . . . xdkYjyif &efukefNrdKU0efOD;tkyfudk NrdKU
0eftjzpfrS EIwfy,fay;yg . . . }} [lonfhpmudk Armbk&ifhxHodkY
ydkYvdkuf\/
t*Fvdyftpdk;&\ay;pmESifh ywfowfí Armbk&ifu pum;
enf;&efpJ jzpfvdk\/
pifppf Armbk&ifeSifh ArmtrIxrf;t&mxrf;wdkYonf t*Fvdyf
rsm;u &efpapmfum;vdkaeMuonfudk odMuNyD;jzpf\/ xdkYaMumifh
rIxrf;&mxrf;i,frsm;ESifh ½dk;½dk;t&yfolt&yfom;wdkYudk wif;wif;
MuyfMuyf rsufjcnfrjywfatmif xdef;odrf;xm;&onfuyif t
vkyfwpfckvdk jzpfaeMu\/ rvkyfvQifrjzpf/
18 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
ArmESifht*FvdyfwdkYonf ,Ofaus;rIcsif;rwlMu? ,if;odkYrwl
nDMuonfudk wpfzufESifhwpfzuf vdkufvdkufavsmavsm jyKEdkif
MuvQif jzpf\/ odkYaomf &efpvdkaom t*FvdyfwdkYu ArmwdkY rcH
r&yfEdkifatmif wrifjyKwwfMu\/
ArmvlrsdK;wdkYonf oufBuD;0gBuD;ESifh rdrdwdkY\ t½Sifocif
rsm;udk av;pm;½dkaoMu&\/ NrdKU0efrif;vmvQif vrf;ab;rS ½dk
aoorIjyKí &yfwefYaeMu&\/ NrdKU0efrif;vGefoGm;rS rdrdwdkYoGm;
vdk&mudk oGm;Muonf/ þtjyKtrlum; ArmwdkY\ ½dk;&m,Of
aus;rIpnf;urf; . . .
þonfudk odaeMuaom Arm&nf0onfh t*FvdyfwdkYu w
rifroda,mifjyKvsuf NrdK0efrif;vmrnfhvrf;rS tcsdefudkufí &if
qdkifvmwwfMu\/ awGYonfESifh c&D;vrf;z,fay;jcif; rjyK½HkrQ
ru a½SUwnfhwnfhrS qD;qdkY&yfvsuf . . .

19 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
]]a[m . . . aumif;aomeHeufygyJvm; NrdKU0efrif;BuD;cifAsm;
. . . Owk&moDuvnf; w,fom,mwmudk;As . . . cifAsm;vnf;
wpfaeYwpfjcm; usef;rm0NzdK;vmygyaum . . . cifAsm;udk jrif&wJh
twGuf 0rf;omoAsm; . . . }} [k ta&mw0ifajymqdkí NrdKU0ef
rif;\ Adkufudk vufjzifhykwfoGm;vdkMu\/
þodkYjyKrljcif;onf rdrdwdkYu NrdKU0efrif;BuD;udkcspfcifí rdrdwdkY
"avhtwdkif; jyKvkyfygonf[k t*FvdyfwdkYu qifajcay;Muaomf
vnf; pifppf ArmwdkYrcHr&yfEdkifrSef;odaomaMumifh wrifvkyfMu
jcif;jzpf\/
t*FvdyfwdkY\ apmfum;&efpenf;onf ArmvlrsdK;wdkYtzdkY t
oufESifhvJí vlrsdK;ygtaysmufcHcsifavmufonfh apmfum;&efp
enf;rsdK;jzpf\/
þ&efpjyKrlcsufrsdK;udk ArmwdkYu rcHr&yfEdkif? rdrdwdkYav;pm;
½dkao&onfh t½Sifocif oufBuD;0gBuD;udk ½dkif;ysapmfum;&
20 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
aumif;vm;[k ae&müyif "m;jzifh0ifydkif;&ef wuJuJjzpfaeMu\/
rsufESmvTJvdkufonfESifh ½kdif;ysapmfum;aom t*FvdyfwkdYtm;
"m;jzifhydkif;Muayawmhrnf/ "m;jzifhydkif;rdonfESifh t*Fvdyf-Arm
ppfjzpf&ayawmhrnf/ ppfjzpfonfESifh vufeuftiftm;csif;r,SOf
omonfh ArmwdkYtzdkY olESdyfpufwdkif; cH&ayawmhrnf/ 0HykavG
onf odk;i,fudk &efpaeavNyD . . .
þtaMumif;jzpf&yfwdkYudk Armbk&ifESifhwuG rSL;BuD;rwfBuD;?
NrdKUtkyf? NrdKUcsKyftm;vHk;wdkYu od\/
xdkYaMumifh ,ckvuf½SdNrdKU0efOD;tkyfudk t&mEIwfodrf;í jynf
a½Tawmif0efjzpfaom OD;rIefudk &efukefNrdKU0eftjzpf cefYtyfvdkuf
aMumif;? t*Fvdyfukefonfrsm; auseyfonftxd trItcif;wdkYudk
ppfaq;pDrH&ef OD;rIeftm; trdefYay;vdkufNyDjzpfaMumif; Armbk&if
u t*Fvdyftpdk;&xHodkY pmjyef\/

21 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
odkYaomf t*Fvdyftpdk;&onf Commodore Lambert uGef
rif'dkvif;bwfqdkoltm; wdkufoabFmwpfpif;ESifhtwl &efukefodkY
apvTwfvdkufNyDjzpf\/
vif;bwfudk apvTwf&jcif;taMumif;um; t*Fvdyfukefonf
rsm;ESifh ArmwdkY tqifajypGm qufqHEdkifa&;twGuf &efukefNrdKU0ef
xHodkY pmwpfapmif . . .
tu,fí &efukefNrdKU0efu xdkpmygtwdkif;vufrcHcJhaomf A
rmbk&ifxHodkY oGm;a&mufay;&ef pmwpfapmif? aygif; pmESpfapmif
ay;&eftwGufjzpf\/
xdkodkY pmrsm;udkay;tyfaqmif½Guf&mü auseyfrI&onfjzpfap?
r&onfjzpfap? aemufxyftrdefYwpfpHkwpf&mr&yJ ArmawGudk
roifhrwifhatmifrjyK&? &efrjyK&[k trdefYpmESifhwuG t*Fvdyft
pdk;&wdkYu vif;bwfudk apcdkif;vdkufjcif;jzpfonfqdk\/

22 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
okdYaomf vif;bwfonf &efukefqdyfurf;odkY0ifvdkufonfESifh
oabFmay:rSaeí rSefajymif;jzifhMunfhrdaomtcg rdrdtm; trdefY
ay;vdkufaom txuftpdk;&tay:ü tawmfa'gojzpfae\/
rdrdawGY&onfum; qHyifudk i,fxdyfay:wnfhwnfhü xHk;zGJY
vsuf t0wfwpfxnfjzifh acgif;udk&pfywfxm;onfh EIwfcrf;arT;
um;um;? aMu;eDndKa&miftom;ESifh a,mufsm;BuD;rsm;udk awGYae
&aomaMumifhjzpf\/
xdka,mufsm;BuD;rsm;onf udk,fay:ü tuÐsvHk;0r½Sd/ ½Snf
vsm;aom t0wfwpfckudk cg;üywfum ukvm;jynfüawGY&aom
[dE´LwdkYuJhodkY atmufydk;usdKufxm;Muonfudk trsm;tjym;awGY&
\/ tcsdKUwdkYurl rGwfpvifukvm;rsm; vHkcsnf0wfouJhokdY ydwf
½Snfpudk cg;wGifywfvsuf ydkaomtpudk ausmjyifxufü NcHKxm;
Mu\/
rdef;rrsm;udk jrif&vQifvnf; trsm;tm;jzifh tuÐsr½Sd? cg;0wf
23 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
udk &ifbwftxd zHk;vTrf;0wfqifxm;Mu\/ a½TwHk;BuD;rsm;ESifh
ausmufrsuf½GJrsm;udk vnfüqGJxm;Mu\/ BuD;rm;aom a½Tem;
awmif;BuD;rsm;udkvnf em;ü yefqifxm;Mu\/ wcsdKU i,f½G,f
olrdef;uav;wdkYü tuÐs½Sdyg\/ odkYaomf &ifcGJtuÐs½Snfrsm;jzpf
vsuf xdktuÐswdkYü Mu,foD;ESifhwlonfht&m[lí wpfckwpfav
rQryg½SdMu/
vif;bwf\pdwfxJü tuÐsr0wfao;aom þrQ½dkif;pdkif;
onfh vlrsdK;udkrsm; rdrdwdkYt*Fvdyftpdk;&onf bm&nf½G,fcsufESifh
,ckuJhodkY ta&;w,l jyKvkyfae&ygvdrfh[k awG;\/
rSefajymif;wpfckESifh 0J,mjrpfurf;qDodkY pl;pdkufMunhfrdwdkif; rd
rdwdkYoabFmtm; ajy;xGufMunfhaeMuonfh tuÐsrygaom EIwf
crf;arT;um;um;ESifh Arma,mufsm;BuD;rsm;udk awGUjrifae&\/
þodkYjrifvdkuf&wdkif; avSmiftdrfwGif;rS acsmufjyonfharsmufudk
awGYae&aom uav;i,fuJhodkY vif;bwf\pdwfü wkwfjzifh xdk;
24 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
vdkufcsifpdwfrsdK;awGay:vm\/
vif;bwfonf yg;pyfrSavudk 0SL;ceJ rIwfxkwfvdkufNyD;
aemuf rdrdudk,fudkrdrd jyefMunfh\/ &mxl;tqifhtwef;tvdkuf
crf;em;vSyaom xlxJonfh ppftaqmifta,miftuÐsonf acR;
&nfwdkYjzifh pdrfhpdrfhpdkae\/ aqmif;xm;onfhOD;xkyf\ ab;wpf
zufwpfcsufrS pD;,dkusvmaom acR;pDaMumif;BuD;wdkYonf pif
Mu,fatmif&dwfxm;onfh ar;aphü toD;toD; pD&&DwGJcdkus\/
rdrdwpfudk,fvHk;onf zufpdrf;jzifh txyfxyfxkyfvsuf rD;zdkxJü
tzkwfcH&onfh tom;xkyfuJhodkY taiGY½Sdef½Sdef xGufaeonf[k
xif&\/
urf;xuf½Sd a&pyfopf&dyfwGif tuÐs[if;vif;½Sdaomudk,fESifh
at;at;vlvl&yfMunfhaeMuaom Arma,mufsm;BuD;rsm;udk awGY
vdkuf&aomtcg xlxJaomtuÐstwGif;½Sd avSmiftdkufaeonfh rd
rdudk,fudk roufrom owd&vm\/
25 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
]]apmuf . . . ylvdkufwm . . . }}
vif;bwfonf urf;em;opfyifwdkYESifhwuG ywf0ef;usifwpf
ckvHk;udk Munfhr&atmifjzpfae&mrS a&½Gwfvdkuf\/
jrpfwGif;½Sda&onf ½THUESpfa&miftwdkif; 0gMuefYMuefY½Sdvsuf
aemufusd\/ urf;ajc½SdopfyifwdkYu xlydef;½IyfaxG;vS\/ ta0;
wGifjrifae&aom v,fuGif;jyefYBuD;u rsufpdwqHk;us,fvsuf
aumufjywfawGaMumifh 0g0if;vGef;\/ aea&mifuvnf; usJusJ
awmufyljyif;Edkiftm;\/ jrifjriforQt&m0w¬Ktm;vHk; rsufpdpl;
usdef;atmif ta&mifjyif;vGef;\/ w[l;[l;wdkufcwfonfh avu
vnf; yl&ufvSbdawmif; . . .
jrpfoHk;cGqdkifodkYa&mufvmonfESifh uGefrif'dkvif;bwf pD;vm
onfh Fox azmufpf trnf½Sdaom oabFmonf aemufcyfvSrf;
vSrf;rSygvmonfh Tenasserim weoFm&Dtrnf½Sdaom ppfrD;

26 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
oabFmBuD;udk acwå&yfapmifh\/ oabFmESpfpif; taetxm;us
onfESifh tuGmta0;rysufapyJ &efukefqdyfurf;odkY a½S;½Iarmif;
ESif\/
vif;bwfonf ppf0wfwefqmtaqmifta,mif t0wfrsm;
udk acR;wvHk;vHk;jzifh 0wfqifxm;vsuf vl,Ofaus;wdkY\[ef
yefESifh udk,fudkawmifhawmifh&yfum rdrd\rSefajymif;udk &efukef
qdyfurf;qDodkY a½TUvdkuf\/ &efukefqdyfurf;ra&mufrD urf;ajc
wpfae&mü taqmuftOD;tcsdKUESifhtwl MuufvQmpGef;oHk;ckyg
onfh a'gif;tvHwpfckvTifhxm;onfudk awGUvdkuf&\/
vif;bwfonf xdkae&mudk *½kwpdkuf Munfhvdkufonf/ jrpf
onfxdkae&mü tjcm;ae&mxufusOf;ae\/
EIwfcrf;arT;wum;um;ESifh a,mufsm;BuD;wpfa,mufonf
½Snfvsm;yg;vTmaom tuÐsjzLudk0wfí ycHk;ay:ü wbufwpf
xnf wifxm;NyD;vQif vufrS,yfawmifwpfacsmif;udk udkifum
27 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
NidrfoufpGm&yfae\/ a,mufsm;BuD;0wfxm;aom tuÐstjzLü
a½Tcsnftem;ywfBuDrsm; uGyfxm;onfudkawGY&\/
]]tr,f . . . tuÐseJYbmeJY . . . }}
vif;bwfonf yg;pyfrSa&½Gwf&if; xdkvlBuD;½Sd&modkY aoao
csmcsmxyfMunfh\/ tjcm;a,mufsm; cyf½G,f½G,fwpfa,mufu
xdkvlBuD;udk BuD;rm;aomxD;eDBuD;jzifh rdk;ay;xm;\/ xD;BuD;\
xdyfzl;ü½Sdaoma½Ta&mifonf 0if;0if;vufvuf awmufyae\/
xdkvlBuD;\ ab;wpfzufwpfcsufü "m;vGwfudkif vlav;
a,mufwdkY rwfrwf&yfaeMu\/ xdkvlBuD;ESifhreD;ra0; b,fnm
wpfzufwpfcsufwGif tvGefa[mif;EGrf;a½S;usaom tajrmuftdk
BuD;ESpfvuf ½Sd\/ tajrmuftdkBuD;wpfvufwpfvuf\ab;ü
vl 15 a,mufcefYpD ½SdaeMu\/ xdk jrif&orQvltm;vHk;wdkYonf
rnfolrQ tuÐs0wfrxm;Mu/ xdkYaMumifh uspfvpfwkwfckdifaom
udk,fvHk;udk,fxnfBuD;rsm;udk jrifae\/
28 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
vif;bwfonf rsufESmcsif;wu,fqdkifae&ovdk rSefajymif;
\xdyf0rSjrifae&aom EIwfcrf;arT;um;um;ESifh wnfwnfNidrfNidrf
ArmBuD;tm; rsufawmifrcwfMunfhae&mrS ]apmuf&l;} [k a'go
wBuD; atmfvdkuf\/
xdkpOf tvGefyDoaom t*Fvdyfpum;jzifh vSrf;ajymvdkuf
onfhtoHwpfck jrpfwGif;rSay:vm\/
]]EdkifiHjcm;om; rdwfaqGrsm;cifAsm; . . . taumuf½Hk;&JU cGifh
jyKcsuftrdefYudk,lNyD;rS &efukefjrpfwGif;udk 0ifcGifh&Edkifygw,f . . .
'gaMumifh rdwfaqGrsm; tcuftcJr½Sdap&ef &efukefqdyfurf;odkY
0ifEdkifcGifhtrdefYpmcRefrsm;udk rdwfaqGrsm; vdkcsifvdrfhrnfxifojzifh
vmydkYygw,fcifAsm; . . . }}
vif;bwfonf rSefajymif;udkz,fvdkufNyD; toHvm&mbufodkY
vSnfhMunfh\/ xdkYaemuf rSefajymif;jzifhMunfhjyef\/

29 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
wkwfcdkifaom a,mufsm;BuD; 9 a,mufwdkY ryifryef; avSmf
vmMuonfh wpfpif;vHk;eDaeaom avSi,fay:rS atmfajymvdkuf
jcif;jzpf\/
avS\ OD;xdyfESifhaemufNrD;wdkYwGif NydK;NydK;jyufjyuf ta&mif
xGufaom a&mifpHkausmufrsm;udk a½TwdkYjzifh a&mpyfjc,fvS,fxm;
\/ avS\ ig;ydkif;avmufü ydwfjzLtuÐs½Snf0wfxm;onfh a,m
ufsm;wpfa,mufu avSay:ü rwfrwf&yfvsuf vufESpfzufudk
a0SY&rf;NyD;vQif tqufrjywf xyfcgxyfcg atmf[pfae\/
]]tr,f . . . 'Dt½dkif;aumifawGu 'gavmufvSwJh avSudk
rsm;pD;NyD; igwdkYpum;awGudkrsm; yDyDooajymvdkY . . . }}
vif;bwfonf pl;pl;pdkufpdkufMunfh&if; tvdkvdk rvdkwrm
jzpfvm\/ rdrdwdkYESifhwdkufcdkuf&rnfh t½dkif;aumifBuD;rsm;udk rkef;
rkef;wD;wD; tao;pdwf avhvmrSwfom;\/

30 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
wpmpm[pfatmfaeaom avSonf rdrdwdkYoabFm\ a½SU
wnfhwnfhü uefYvefYjyKí&yfxm;\/ avSavSmfaom a,mufsm;
BuD; 9 a,mufwdkYonf avSmfwufudk a&xJodkY ESpfjr§Kyfvsuf Nidrf
oufaom rsufESmESifh oabFm½Sd&modkY MunfhaeMu\/
xdkvlBuD;wdkY\ udk,fü tuÐsr½Sd/ &ifbwfaemufausm? vnf
yif; ponfwdkYü aq;eDuGif;BuD;rsm; xdk;jc,fxm;Mu\/ acgif;ü
eD&Jaom ydwfpudk qHyifESifhtwla&mí zGJUpnf;xHk;aESmifxm;\/
tuGufwHk;azmfxm;onfh wdkif;&if;jzpftxnfudk cg;ü tvGefuspf
vspfpGm &pfywfxm;Mu\/ cg;rS 'l;txd aygifwHBuD; ESpfzufvHk;
ü aq;rifaMumiftjynfhxdk;xm;ojzifh abmif;bDwdk0wfxm;bd
odkY jrifae&\/
]]pufudktukefzGifh . . . oabFmOMoay;? tJ'DavSudk &yfatmf
aewJhvlwnfhwnfhu 0ifwdkuf . . . }}

31 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
vif;bwfonf rdrdvlrsm;tm; trdefYay;NyD;onfESifh rdrdzef
wD;ay;vdkufonfhMur®mudk avSay:ut½dkif;tpdkif;rsm; rnfodkYcHMu
avrvJ[k a&wyfAdkvfBuD;\odu©mjzifh tvGefwnfNidrfpGmMunfh
\/
vif;bwf\pdwfxJü igwdkYoabFmBuD; teD;odkYa&mufonf
ESifh Armqdkaom a,mufsm;½dkif;BuD;rsm; txdwfwvefYjzpfí xGuf
ajy;Murnfudk Munfhvdk\/ xdkodkYxGufajy;vQif oif;wdkY avSmf
xGufEdkifyghrvm;? oif;wdkY\ vSyaomavSonf vSyoavmuf
toHk;0ifygrnfvm;? rnfrQjrefjrefqefqef avSmfxGufa½GUvsm;Edkif
ygrnfenf;/
oabFmonf azG;azG;xaom a&yef;a&zGm;rsm;udkjzpfapí
avSi,fqDodkYOD;wnfvsuf wpfpxufwpfpeD;oGm;\/
avSay:½Sd vl 9 a,mufwdkYonf avSmfwufudk a&xJodkY ESpf
NrJESpfvsuf NidrfoufNrJNidrfoufae\/
32 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
oabFmonf avSi,fay:½Sd vufrsm;udka0SY,rf;jyaeonfh vl
½Sd&modkY wnfhwnfh0ifwdk;\/ uefYvefY&yfxm;aom avSi,fonf
oabFmOD;\atmufü epfjrKyfoGm;\/ avSay:½Sd vltm;vHk;wdkY
onf wdrf;a½Smiful;cyfjcif;udkrQ rjyKMuyJ avSESifhtwl a&maESm
epfjrKyfMu\/
vif;bwfonf epfjrKyfoGm;aomavSudk iHkYMunfh&mrS rdrdvl
rsm;bufodkYvSnfhvsuf NyHK;aomrsufESmESifh ycHk;ESpfzufudk usHKUjy
\/
xdkpOf tajrmufusnfqefESpfvHk; a&xJodkYusvmNyD;aemuf
ukef;xufrS tajrmufoHESpfcsufay:vm\/
]][.... ypfy[ ....}}
vif;bwfonf toHcyfus,fus,f atmf[pfrd&mrS rdrdwdkY
oabFmudk tajrmufypf&mESifh cyfa0;a0;odkYae&m,lvdkuf&ef t

33 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
rdefYay;\/
vif;bwfpD;vmaom azmufpfoabFmay:ü usnfxdk;t
ajrmuf av;vufomyg½Sd&m oHk;vufudk tvHxlxm;aom
taumufqdyf½Sd&modkY csdefapí useftajrmufwpfvufudk tjcm;
wpfzufurf;odkY csdefxm;ap\/ xdkYaemuf rdrdwdkYaemufrS uyf
vsufygvmonfh weoFm&DppfrD;oabFmudkvnf; tvHxlxm;
aom Armhtaumufqdyf½Sd&modkY tajrmufjzifh wHkYjyefypfcwf&ef
ae&m,lzdkY tcsufjytrdefYay;\/
xdkYaemuf tajrmufusnfqefESpfvHk; a&xJodkY aemufxyfus
vmNyD;aemuf ukef;ay:rS tajrmufoHESpfcsufMum;&jyef\/ Arm
tajrmufusnfqefwdkYonf rdrdwdkYoabFm½Sd&modkY ESpfBudrfvHk;vHk;
wnfhwnfhrwfrwf a&mufvmMuaomfvnf; tvSrf;rrDbJ udkuf
40 tuGmavmuf a&xJüus\/

34 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
xlxlylyljzpfoGm;aom vif;bwfonf aemufwpfBudrf t
ajrmufqHawGusvmonfudk jrif&aomtcg ArmhtajrmuftdkBuD;
rsm;rS tajrmufqHwdkY rdrdwdkYoabFm½Sd&modkY b,fenf;ESifhrQ r
a&mufrrSefEdkifaMumif;odvm\/
]]uJ . . . 'dkYtajrmufawGvJ ypfjyvdkuf&ao;wmayghuGm . . .
}}
vif;bwfonf tajrmufawGudk ypfcwf&eftrdefYay;vdkuf\/
wcPtwGif; oabFmESpfpif;vHk;u rdk;xpfcsKef;bdodkY tkef;tkef;
NcdrfhNcdrfh jrnf[D;\/ jrpf½dk;wpfavQmufvHk; rD;cdk;jzifh zHk;vTrf;\/ yJh
wif½dkufxyf vdIif;abmifbifcwfvsuf urf;pyf½Sdopfyiftrsm;
usdK;jywfusukef\/
vif;bwfonf Armtaumufqdyfurf;qDodkY rSefajymif;jzifh
Munfh\/ rdrdwdkYypfcwfvdkufMuaom tajrmufusnfqefwdkYonf

35 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
taumufqdyfurf;wpfckvHk;udk ae&mtESHYtjym; xdcdkufysufpD;ap
\/
pdrf;pdrf;pdkpdk½Sdaeaom tkef;yifrsm;onf cg;v,frS axmif;
axmif;jywfus\/ tkef;yifrsm;atmuf½Sd tdrfi,fwdkYonf rGrGaMu
ysuf\/ tdrfi,fuav;rsm;a½SU½Sd urf;pyfajrjyifwpfckvHk; t
uGif;tuGif; usif;csdKifhBuD;rsm;jzpf\/ apmapmu toHxGufvm
aom tajrmuftdkBuD;ESpfvufwdkYonf NydKvJvsuf½SdaeavNyD . . .
Armvl½dkif;rsm;onf þrQypfcwfaeonfhtMum;uyif xGuf
ajy;wdrf;a½Smifjcif;rjyKMu? toHk;r0ifaom oif;wdkY\ tajrmuf
tdkBuD;rsm;udk yk½Gufqdwfrsm;0dkif;tHkaeMubdodkY tvGefrdkufrJpGm
0dkif;tHko,fa½TUaeMu\/ xD;eDBuD;atmufü rwfrwf&yfaeaom
vlBuD;uvnf; rdrd\vlrsm; jyKvkyfaeMuonfudk NidrfoufMunfh
ae\/ xdkvlBuD;udk xD;rdk;ay;ae&aom oluaomfrQ ,ckavmuf

36 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
xdcdkufatmif ypfcwfaeonfh oabFmawGzufqDodkY vSnfhMunfh
azmfrQr&av/
]]ae&maumif;aumif;,lNyD; tJ[dkukef;ay:u xD;eDBuD;eJUvl
awGudk xdatmifypfprf; . . . }}
vif;bwf\trdefYt& oabFmonf Armtaumufqdyfurf;
ESifh ydkíeD;onfh oifhawmf&modkY a½TUajymif;ae&m,l\/ xdkpOf o
abFmyJhydkif;qDrS vIyfvIyf½Sm;½Sm; ajym;vTm;qlnHoHMum;&\/ csuf
csif; aoewfoHawG xGufvm\/ rarQmfvifhxm;aom Mum;&
csufjzpf\/
aocsmNyD/ rdrdwdkYoabFmay:ü &efolESifh wdkufyGJjzpfae
aMumif; vif;bwf csufcsif;od\/
]]&efolawG b,fvdkrsm; oabFmay: a&mufvmygvdrfh . . . }}
vif;bwfonf oabFmom;rsm; toifhjzpfap&ef tcsufay;

37 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
acgif;avmif;udk twD;ckdif;\/ wpfoabFmvHk; ydkí qlnHvm\/
vufaxmufrmvdefrSL;onf rdrdwdkYoabFmudk &efolrsm;u wdkuf
cdkufvmNyDjzpfaMumif; aemufoabFmrSod&ef OMorIwf\/ wpf
NydKifwnf;vdkvdkyif aemufoabFmuvnf; tvm;wl OMorIwf\/
]][,f . . . b,fvdkrsm; wdkYoabFmESpfpif;vHk;ay:udk &efol
aumifawG a&mufvmMuygvdrfh . . . }}
vif;bwfonf rdrdudk,fwdkif vHkNcHK&mü ae&m,lvsuf ao
ewfESpfvufudkudkifí toifhapmifh\/ rdrd½Sd&modkY qlqlnHnH ajy;
wufvmonfh toHawGudk Mum;&\/
]]vmayhap . . . vmayhap . . . vmMuayhap . . . }}
xdk;awmhrnfhqifuJhodkY a½S;½I&mudk pl;pdkufMunfhvsuf &efol
ESifh&ifqdkif&ef tm½HkjyKxm;\/ aoewfESpfvufudk wif;wif;qkyf
í tumtuG,f,lvdkuf\/

38 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
]]bmvJa[h . . . bmjzpfMuwmvJ . . . }}
]]i&JoGm;r,fh 0uf½dkif;oHk;aumifcifAs . . . tck udpöacsmoGm;
ygNyD . . . uRefawmfwdkYbufu ig;a,mufusNyD; oHk;a,muf'Pf
&m&w,f . . . }}
]]wdwfprf; . . . rif;wdkY tvum;vlnhHawG . . . }}
vif;bwfonf rdrd\t0wfrsm;udk ydkíoyf&yfcHhnm;atmif
jyKjyifvdkufNyD;aemuf tcsif;jzpfyGm;&mae&modkY cyfokwfokwf
xGufoGm;\/
[if;vif;yGifhaom&ifrsm;? tydkif;ydkif;jywfaomudk,frsm;ESifh r
½IrvSusqHk;ae&onfh rdrdoabFmom;rsm; . . .
aoG;csif;csif;vl;aom"m;udk uspfuspfygatmifqkyfí aoewf
aygufrsm;jzifh wpfudk,fvHk; qefcgaygufawG jzpfaeygvsuf ckef
x&efrlawmhrnfuJhodkY rsufvHk;tyGifhom;½SdaeMuaom Armt½dkif;

39 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
aumifoHk;a,muf . . .
vif;bwfonf rdrda½SUüjrifae&aom ½Icif;udkMunfhvsuf r
ESpfNrdKU? ½GH½Smvm\/
]]a[; . . . 'D i&JaumifoHk;aumifudk a&xJuefcsvdkufprf;
. . . [dkrSm usaewJhvlawGudk wpfae&m&mrSmpkNyD; t0wfeJY zHk;
xm;vdkuf . . . bmvJ . . . rif;wdkYtvSMunfhaeMuwmvm; . . .
}}
vif;bwf\atmfoHaMumifh oabFmom;awGtm;vHk; jymoGm;
\/ vif;bwfonf rarQmfvifhyJ þodkYtjzpfcHvkduf&onfht
wGuf ydkípdwfwdkae\/ Armt½dkif;aumifoHk;aumifwdkYonf rdrd
wdkYoabFmu wdkufjr§KyfvdkufaomavSay:rS t½dkif;aumifrsm; jzpf
Mu\/
b,ftcsdefu rdrdwdkYoabFmay:odkY wufa&mufvmonf[k

40 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
rodvdkufMu&yJ tay:a&mufvmonfESifh tqkwftqdkif;r½Sd? eD;
&mvludk twif;0ifa&mufxdk;ckwfonf[kqdk\/ "m;ajr§mifudkifESpf
a,mufonf 0dkif;ypfaeonfhMum;xJu OD;wnfxm;aom vlqD
odkY ta&mufajy;í cg;udkayGYum &ifudkcGJcsvdkufNyD;rS twlwla&m
aESmvJusonfqdk\/
"m;½Snfudkifxm;aomoluvnf; &efoludk wdkufvmonfESifh
rwlyJ uaebdodkY ckefysHum xdk;ckwfydkif;xpfoGm;onf/ rdrdwdkY
bufom;rsm; trSwfrxif tydkif;ydkif;tckwfcHvdkuf&onf/ tm;
vHk;aygif; qm*sifqrpfESifh tdEd´,ppfrsufESmüemrnf& ppfom;
aumif; av;a,mufwdkY usqHk;Mu&onf/ ESpfa,muf tjyif;t
xef'Pf&m&í wpfa,muf rsufESmwGif yg;wpfjcrf; tvTmvdkuf
ckwfcscHvdkuf&onfqkd\/
xdkoludk vif;bwfudk,fwdkif awGYcJhNyD;jzpf\/ rdrdwdkY oabFm
ü udk,fvHk;udk,fxnftBuD;qHk; toefpGrf;qHk; a&wyfom;BuD; q
41 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
arm*sufyifjzpfavonf/
]]aumif;NyDav . . . 'dkYuvnf; 'Dt½dkif;aumifawGudk b,fvdk
tajrmufpmjyefauR;vdkufr,f qdkwmudk Munfh&ao;wmaygh . . .
}}
vif;bwfonf 0rf;xJrSBudrf;&if; rdrdwdkYoabFmtm; t
aumufqdyfESifh ydkíeD;onfhae&modkY twifh&JpGm ta½TUckdif;\/ xdkY
aemuf urf;ay:½Sd Armt½dkif;aumifrsm; rnfodkY ajy;vTm;xdcdkuf
ukefMuonfudk aocsmpGmjrif&Edkif&ef rSefajymif;jzifhMunfh\/
]]uJ . . . ypfckdif;prf; . . . }}
vif;bwf\trdefYtwdkif; oabFmtajrmufrSL;u tajrmuf
av;vufvHk; taumufqdyfqDodkY typfcdkif;\/ rdrdwdkY oabFmrS
omvQif ypfonfr[kwf? rdrdwdkYaemufrSygvmaom weoFm&Dppf
oabFmuvnf; 0dkif;ypf\/

42 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
Arm,rf;rIefYxkd;tajrmufwpfvuf wpfcsufypfvdkufwdkif; rdrd
wdkY usnfxdk;tajrmufwpfvufonf tcsufaygif; 20 ausmf ypf
Edkif\/ xdrSef&mü wpfqifhaygufuGJaom ,rf;rIefYtoifhxnfhNyD;
usnfawmifhrsm;udk toHk;jyKaomaMumifh ArmtajrmufwdkYxuf t
qaygif;rsm;pGm jyif;xefvS\/ xdkYjyif ArmwdkYbufü ,rf;rIefYxdk;
tajrmuftdkBuD;ESpfvufom ½Sd\/ rdrdwdkYurl rdrdwdkYoabFmay:ü
av;vuf? weoFm&DppfoabFmay:ü tajrmufajcmufq,f? tm;
vHk;aygif; ajcmufq,fhav;vufjzpf\/
]]uJ . . . MunfhMuao;wmayghuGm . . . }}
vif;bwfonf atmifEdkifolwdkY\ &ifhusufwnfNidrfaom
rsufESmjzifh urf;xufodkY pl;pdkufMunfh\/ urf;xufü½Sdaom
tkef;yif? xef;yifESifh tjcm;opfyifrsm;? tdrftaqmuftOD;u
av;rsm; tp½Sdonfh tm;vHk;wkdYonf axmif;axmif;nufnuf
aMuvsuf avayGaqmif,laom trdIufopf½GufwdkYuJhodkY aumif;
43 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
uifü vGifhpOfwnf\/ tajrmufqHwdkYrS aygufuGJonfh ,rf;
rD;cdk;rsm;xdrSef&mrS axmif;axmif;xonfh jrLzHkrIefYrsm;jzifh urf;
yg;opftkyfwpfckvHk; csufcsif; tarSmifxkjzifhzHk;tkyf\/
Armt½dkif;aumifrsm; rnfodkY txdwfwvefY jzpfukefMu
onfudk Munhfvdkjrifvdkaom vif;bwfonf rdrdwdkYtajrmuf
wyfom;rsm;bufodkY vufumvdkuf\/
tawmfBuD;MumrS urf;yg;ü rD;cdk;zHkrIefY½Sif;\/ ½Icif;onf
rsufvSnhfjyvkdufbdodkY csufcsif;ajymif;vJoGm;\/ cyfapmapmu
jrifvdkuf&aom pdrf;pdrf;pdkpdkopftkyfESifh tdrfuav;wdkYonf ajymif
wvif;cgvsuf ajrjyifü jym;jym;0yfukef\/ vwfvwfqwf
qwfusdK;usukefaom opfyifwdkYrS <uif;usef&pfonfh yifpnfikwf
wdkwdkYonf z½dkz&JjyefYusJaeMuaom trdIufyHkwdkY\tMum;ü xkd;
xdk;axmifaxmif rif;rlaeMu\/ tcsKdUaomae&mwdkYwGif tdrf
ysufrsm;udk rD;pGJavmifaeaomaMumifh rD;cdk;aiGYwvlvlxae\/
44 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
rdepfydkif;twGif; þrQ acsrIef;zsufqD;jyvdkufEdkifjcif;twGuf
vif;bwfu *kPf,lauseyf\/ Armt½dkif;aumifrsm; rnfrQ zdefY
zdefYwkefatmif aMumuf½GHUoGm;MuvdrfhrnfvJ[k awG;vsuf 0rf;
omae\/ odkYaomf vif;bwfonf csufcsif; tHtm;woifh jzpf
vm&jyef\/
usif;rsm;csdKifhrsm; jzpfaeonfh ajrjyifxJrS vlwpfpkonf av;
yifaom t&m0w¬Kwpfckudk 0dkif;tHko,frvmMu\/ oif;wdkYudk
Munfh&onfrSm pm;aomufzG,fwpfckudk yk½Gufqdwfrsm; 0dkif;tHkcsD
rvmouJhodkY jrifae&\/ rMumrD oif;wdkYo,f,lvmMuaom t
&monf toHk;r0ifaom oif;wdkY\ tajrmuftdkBuD;jzpfaMumif;
vif;bwf odvm\/ onfArmawG bmrsm; qufvkyfMurwHk;[k
apmifhMunfh\/
olwdkYonf av;vHBuD;rm;aom olwdkY\tajrmuftdkBuD;udk
tjrifhqHk;urf;ezl;xdyfodkY ,lvmMu\/ xdkYaemuf vlaygif;rsm;pGm
45 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
wdkYonf tajrmuftdkBuD;udk ausmjzifhvnf;aumif;? av;zuf0yfí
vnf;aumif;? ukef;ívnf;aumif; oifh&moifh&m tvdkufoifh
xrf;ydk;xm;Mu\/
]]bk&m;a& . . . awmfawmfrdkufrJNyD; ÓPfenf;wJh t½dkif;
aumifawGygvm; . . . }}
vif;bwf\EIwfrS trSwfwrJhxGufvm\/ xdkYaemuf þodkY
xkwfazmftHhMordonfhtwGuf rdrdwdkYt*FvdyfvlrsdL;wdkY\ *kPfod
u©mudkrsm; xdckdufavrvm;[kawG;&if; ab;ywf0ef;usifudk
vSnfhywfMunfh\/ rnfolrQ odyHkMum;yHkr&ojzifh awmfao;\/
vif;bwfonf urf;qDodkY rSefajymif;jzifhxyfMunfh\/ xdkpOf rdrd
wdkY\ weoFm&DppfoabFmqDrS tajrmufoHk;vuf wpfNydKufeuf
ypfvkduf&m xdkvltkyfqDodkY wdkuf½dkufxdrSef\/
þjrifuGif;udk tyfusrwfusjrifvkduf&aom vif;bwftzdkY
t&om½SdvS\/ vif;bwfonf toufr½IyJ pdwfaZmBuD;pGmjzifh
46 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
vdIufvdIufoJoJMunfh\/ rD;cdk;rsm;½Sif;oGm;onfESifh wHk;vHk;yuf
vufvJusaeaom Armrsm;udk awGY&\/ tcsdKUolwdkYonf oif;
wdkY\ tajrmufBuD;atmufü r&IrvSydaeMu\/
odkYaomf xEdkifolu csufcsif;vl;vJx\/ xD;eDBuD;jzifh
aqmif;ay;xm;jcif;cH&aom EIwfcrf;arT;um;um;ESifh ArmBuD;
onf £ajE´rysuf rvIyf½Sm;aomrsufESmjzifh wpfpHkwpf&mudk ajym
qdkpDrHae[ef½Sd\/ xdkvlBuD;\aemufyg;rS xD;rdk;ay;aeolum; rd
rdvufxJü½Sdaom xD;BuD; wpfjcrf;vHk;vHk; pkwfNyJoGm;NyDjzpfonfh
wdkifatmif rdrd\wm0efudk rvpf[if;apyJ xkdxD;pkwfBuD;jzifhyif
aea&mifudkumNrJumay;ae\/
weoFm&DppfoabFmrSypfvdkufaom tajrmuf'PfaMumifh vl
tawmfrsm;rsm; aoausysufpD;oGm;onfhwdkifatmif aemuffxyf
vlpm;rsm; csufcsif;a&mufvmMu\/ aemufa&mufvmolwdkYonf
apmapmu vlrsm;enf;wl tajrmuftdkBuD;udk 0dkif;0ef;xrf;xm;
47 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
Mu\/
vif;bwfonf Armvl½dkif;rsm; jyKvkyfonfudk Munfhvdkaom
aMumifh weoFm&DoabFmESifhwuG rdrd\oabFmudkyg tajrmuf
rsm;rypfao;yJ &yfxm;&ef trdefYay;ckdif;\/ xdkYaemuf rsufjcnf
jywfrcHbJ qdyfurf;½Sd&modkY qufMunfh\/
xdktcsdefü ArmwdkYonf tajrmufBuD;\ ajymif;0twGif;odkY
,rf;rIefYrsm; avmif;xnfholuavmif;xnfh\/ wkwfjzifh xdk;ol
axmif;olwdkYu xkd;Muaxmif;Mu\/ avvHkap&eftwGuf tkef;
qefcGHESifh tjcm;t&m0w¬Krsm;udk xnfholaxmif;olwdkYu xnhfMu
xmif;Bu\/
]]ysif;vSNyDAsm . . . tJ'DvlawGudk uRefawmfwdkY wpfcsuf
avmuf wG,fvdkufOD;pdkY . . . }}
]]½SD; . . . tomaeprf; . . . 'Dt½dkif;aumifawG b,favmuf

48 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
ÓPfwHk;ovJ . . . jrnf;awGvdkyJ rdkufrJMuw,fqdkwm 'dkY tck
awGYMu&r,f . . . }}
vif;bwfu rSefajymif;ESifhrsufvHk;rcGmyJ pum;jyefvdkuf\/
urf;ay:üvnf; vif;bwfajymxm;onfhtwdkif; jrifae&\/ vl
ig;q,fausmfcefYwdkYonf tajrmufBuD;udk 0dkif;0ef;xrf;xm;Mu
&if; xD;aqmif;ay;jcif;cH&aomvlBuD;\ trdefYay;csuftwdkif; t
ajrmufajymif;0udk ESdrfhjcif;jr§ifhjcif;? b,fnma½TUjcif; ponfwdkYudk
jyKvkyfaeMu\/ cdkif;olonf rdrdoabmus &½SdonfESifh rD;pwpf
pudk udkifum peufwHudk udk,fwdkifrD;½IdU\/
tajrmufBuD;\ a½SUaemuf ab;ywfywfvnfwdkYü csufcsif;
rD;cdk;awG zHk;vTrf;oGm;NyD;vQif vlawGtm;vkHk; vGifhpifvJNydKukefMu
\/ vif;bwfu xdkjrifuGif;udk MunfhíNyHK;\/ vif;bwfNyHK;ae
qJtcsdefodkYa&mufrS tajrmufusnfqef oHvHk;BuD;ESifh tajrmuf
oHu a½SUqifhaemufqifha&mufvm\/ t½Sdefukefvmaom t
49 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
ajrmufusnfqefoHvHk;BuD;onf vif;bwf\rsufESmab;rS yGwf
uyfvsuf oabFmukef;ywfay:odkYusvm&m Burf;jyifoHk;acsmif;
usdK;apNyD;aemuf ab;odkYvdrfhoGm;\/
urf;txufüum; ArmwdkY\tajrmufBuD;onf vHk;0 uGJ
oGm;NyD;aemuf tajrmufvHk;BuD;udk xrf;xm;Muonfh vlrsm;
vnf; teD;tem;wGif vGifhpifvJNydKaeMu&mrS xvmEdkifonfudk
rawGU&awmh . . .
þ½Icif;udkjrifvdkuf&aom vif;bwfonf tajrmufusnf
qefBuD; rdrdrsufESmteD;rS jzwfoGm;ojzifh vefYoGm;&ao;onfudk
csufcsif; arhavsmhum ratmifhEdkifrqnfEdkif NyHK;rd\/
xdkpOf rsufESmwpfjcrf;vHk; rnf;aeNyDjzpfaom EIwfcrf;arT;
um;um;½Sdonfh vlBuD;onf wpfpHkwpf&mudktrdefYay;vsuf ukef;
jrifhjrifhwpfae&mudk nTefjy\/

50 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
av;yifaomt&mwpfckudk o,frvm[ef½Sdaom b,fu
a&mufvmonfrod&onfh vlpkvla0;wpftkyfonf csdKifhxJrS wpf
pwpfp ay:vm\/ vJNydKaeaom usefao;onfh tajrmuf
wpfvkH;udk o,fr vmMujcif;jzpf\/
]]onft½dkif;aumifawG oif;wdkY[moif;wdkY i&JoGm;zdkYvkyfae
MujyefygNyD . . . onfaumifawG vefYajy;oGm;atmif ab;ywf
ywfvnfeJU urf;pyfatmufajcudk tajrmufeJU ypfxnfhvdkufMu
prf; . . . oif;wdkYudk rxdapeJU . . . }}
vif;bwf\trdefYtwdkif; tajrmufAdkvfuwpfqifh trdefYay;
\/ azgufpfoabFmay:üygaom tajrmufav;vufvHk;u 0dkif;
tHkypfvdkufMu\/ tcsufaygif; oHk;q,fausmfavonf/
vif;bwfonf rdrdwdkY\tajrmufwyfzGJYudk typf&yfapvsuf
urf;xdyfodkY *½kwpdkufMunfh\/ tajrmufqHrsm; aygufuGJ&mrS
xGufay:vmonfhrD;cdk;vHk;rsm; ½Sif;vif;oGm;onfESifh rdrdwdkYo
51 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
abFmudk jyefvSefypfcwf&ef toifhjzpfaeMuaom Armt½dkif;
aumifrsm;udk awGYae&jyef\/
]]Munfhprf; . . . onfaumifawG oif;wdkYab;rSm tajrmuf
qHawG 'gavmuf0dkif;0dkif;vnf aygufuGJaewmawmif xGufr
ajy;Muao;bl; . . . uJ . . . odMu&atmif wpfcsufavmuf
wnfhwnfhwD;xnfhvdkufMuprf; . . . }}
tajrmufAdkvfonf vif;bwf\trdefYudk omomxkd;xdk; em
,lvsuf 2 csufypfcsvdkuf\/ 2 csufvHk; wnfhwnfhrwfrwf xd
rSefaomaMumifh tajrmufvHk;BuD;ab;½SdArmrsm; tm;vHk;vdkvdk
'Pf&m&ukefMu\/ odkYaomf 'Pf&mtemw& rBuD;us,folwdkY
vJNydK&mrSm csufcsif;x&yfMu\/ tajrmufvHk;BuD;udk qufí r
csDMu\/
taumufqdyfurf;\ tBuD;tuJjyKvkyfol EIwfcrf;arT;onf
rdrdOD;acgif;wGif &pfywfxm;onfh y0gpudkjzKwfí rdrd&ifokdYpnf;
52 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
\/ xdkYaemuf rdrdvlrsm;½Sd&modkY vSrf;Munhf\/
]]ig'dkYvlawG 'gtukefyJvm;a[h . . . 'Dvltm;eJUawmh 'dkY
tajrmufBuD;udk rvdkY&r,f rxifbl;uGJY . . . }}
EIwfcrf;arT;BuD;\pdwfü tBuH&usyfae\/ rdrdteD;ywf0ef;
usifü ½SdorQaomvlrsm;vnf; ukefavNyD . . .
tajrmufBuD;udk ½Sd&if;twdkif; atmufücsí xdxdrxdxd t
&rf;ypfaevQif ukvm;awGu txifao;rnf/ rxdrnfhtwlwl r
xl;bl;[k rypfyJ&yfvdkufvQif oif;wdkYudkaMumufNyD; rypf0Hhí &yf
oGm;onf[k xifrnf/ aMumufonf[kxif,HkrQqdku udpör½Sd?
EdkifaeusMuufuJhodkY tEdkifusifhvdkpdwfjzifh ArmwpfrsdK;vHk;udk
qufvufESdyfpufvmacsaomf . . .
rcHcsdrIrsm; aygufuGJxGufbdodkY us,favmifpGm wuf wpf
csufacgufvdkuf\/ tajrmufBuD;ab;½Sd BudK;pm; rcsDaeMuaom

53 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
vlrsm;onf wufacgufoHMum;&modkY vSnfhMunfhrdMu\/
cspfcspfylaom aea&mifjcnfatmufü a,mufsm;yDyD usm;usm;
vsm;vsm; um;um;BuD;&yfaeaom EIwfcrf;arT;BuD;\ &ifpnf;yk
0gwGif aoG;jcif;jcif;pdrfhpdkae\/ xD;awmfrdk; rif;csif;vkvifonf
aoG;tdkifxJrS rxawmh/ a½Tydef;txGwfwyfaom xD;eDBuD;onf
ajrjyifwpfae&mü trdIufzkefrIefYwdkYjzifh a&maESmvsuf pkwfpkwf
jywfjywfvJNydKae\/
]][,f . . . taumufawmf0efaxmufbk&m; &ifbwfrSm . . .
}}
cspfMunfndKaeaom wpfa,mufaomolu rdrdudk,fwdkif em
usifpGmcHpm;&bdodkY txdwfwvefY toHjyK\/
þtoHrsdK;onf pdwf"mwfudkusvG,fapaom toHrsdK;jzpf
onfhtwGuf taumufawmf0efaxmufBuD;u vufrcH/

54 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
]]uJ . . . uG,fwdkY . . . tapmfum;cHNyD; touf½SifaeMu&
wmxuf taocHNyD;wHkYjyefEdkifatmif BudK;pm;MuOD;pdkYvm; . . . A
rmhaoG;a[h . . . tm;cJNyD; xvdkufMutHk; armifwdkY . . . }}
taumufawmf0efaxmufBuD;\toHaMumifh tawmftwef
'Pf&mtemw&½SdolwdkYyg aoG;oHpufpuf pD;,dkusaevsuf tm;
cJx&yfMu\/ tajrmufBuD;udk <uajrmufvmatmif 0ifa&muf
ulnDxrf;Mu\/ odkYaomf tajrmufonf wnfhwnhfrwfrwf
wefY&yfEdkifjcif;r½SdyJ [kd,drf;onf,dkif ,rf;cgae\/ &Jrufawmf
om;wdkYvnf; vltm;enf;vSaomaMumifh rEdkifreif;jzpfae\/
]]onftwdkif;qdk&if ukvm;wdkY ½Iwfcswmudk igwdkYcHMu&awmh
raum . . . }}
taumufawmf0efaxmufBuD;\toHü rcHcsdvSonfh nnf;
nLoHrsdK;ygae\/ xdkpOf reD;ra0;ukef;jrifhtuG,fwdkYrS ykef;
atmif;MunfhaeMuaom trsdK;orD;wdkU rdrdwdkY\ om;i,frsm;udk
55 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
ypfcsum a,mufsm;awG\tMum;odkY0ifvsuf tcsdKUOD;acgif;jzifh
½Guf\? tcsdKUcg;apmif;üwif\? tcsdKUu ausmjzifhaz;r\/
Arma,mufsm;BuD;rsm;onf rdrdwdkYtm; vma&mufulnDMu
onfh rdcifrsm;? r,m;rsm;jzpfMuaom trsdK;orD;rsm;udk Munfh
rdMu&mrS wpfzufodkY rsufESmvTJvdkufMu\/ ar;aMumBuD;rsm;
axmifxvmatmif tHBudwfaeMu\/ olwkdYonf rdrdwdkYqDodkY
rvm&ef? rulnD&ef rdrdwdkY\rdcifrsm;? r,m;rsm;udk rnfolwpfpHk
wpfa,mufurQ wm;qD;jcif;rjyKMuav . . .
tajrmufvHk;BuD;onf ckHay:üwifxm;bdodkY vHk;0rvIyf½Sm;yJ
vdk&modkY wef;wef;rwfrwf csdefqNyD; toifh½Sdae\/
atmf[pfidkvdkufonfh om;i,f\toHudk Mum;&aom rdcif
i,fwpfOD;onf toHvm&mqDodkY ½kwfjcnf;vSnfhMunfhrd&mrS
rsuf&nfzHk;onfhrsufvHk;udk rSdwfvsuf csmueJ acgif;udk&rf;vdkuf
NyD; rMum;bdodkYNidrfouf\/ taumufawmf0efBuD;onf csKyf
56 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
xdef;xm;&onfh rsufESmjzifh peufwefudkrD;n§d&ef vIyf½Sm;vdkuf
onf/ xdkpOf taumufawmfqdyfurf;odkY jrif;oHk;pD; tjyif;pdkif;
ESifvm\/ jrif;apausmfwdkYonf jrif;r&yfrD jrif;ay:rS ckefqif;
Muvsuf taumufawmf0efBuD;udk ½kdaopGmOD;nTwfí yk0geDjzifh&pf
ywfonfh trdefYawmfpmyk&ydkufudk qufo\/
]]udk,fwdkYu rypfcwfMuESifhawmh . . .
udk,fwdkYu rypfcwfygawmhbl;[kvnf; ukvm;wdkYudk t
aMumif;rMum;avESifh . . .
oif;wdkYtEdkifxuf ydkrdkjyKusifhvmygvQif vGwfatmifa½Smifí
qkwf? w&m;a&;ü oif;wdkYvGefonfudk zHk;uG,fr&? odomNyD . . .
}}
taumufawmf0efaxmufBuD;onf ypfcwf&eftoifhjyifxm;
aom tajrmufvHk;BuD;udk csap\/ xdkYaemuf rdrd&JrufvlolwdkYudk

57 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
&efolYvufeufrxdraygufEdkifonfhae&mü pkpkpnf;pnf;aeav[k
trdefYay;\/
]]a&0efrif;BuD;trdefYaMumifh igwdkY&yf&onf . . . puwnf;
u oif;wdkY tEdkifxufjyKusifh0ifvmMuaomaMumifh ½IH;rnfod
vsuf i'dkYtaocHNyD; wm;qD;wkdufcdkuf aeMujcif;jzpfonf . . .
wHcg;r½Sd"m;r½Sd rwm;&JrqD;&Jaom EdkifiH[k oif;wdkYtxifa&muf
rnfpdk;í i'dkY wdkufMuypfMuonf . . . ,ck igwdkY typf&yfvdkuf
onfESifh . . .
]oif;wdkYukvm;awGvmonfudk Armrsm;u wm;qD;ypfcwfMu
onf . . . wkHYjyefvdkufonfESifh rD;udk a&jzifhNid§rf;owfbdodkY Arm
awG wkwfwkwfrvIyfyJ NidrfoufoGm;Mu\ . . . } [k oif;wdkY
ukvm;jzL&mZ0ifü aemuftcg pmwef;xdk;csdrfhrnf . . . odkYaomf
a&0efrif;BuD;\trdefYudk igrvGefqefvdk . . . onftrdefYudkemcH&
onfxuf ukvm;wdkY\oabFmay:odkY wufwdkuf&if; usqHk;[ef
58 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
½Sdaom ighaoG;aomufBuD;ysHcsDuJhodkY ao&onfurS aumif;ao;
\ . . . }} [k taumufawmf0efaxmufBuD;u qufajym\/
taumufawmf0efaxmufBuD;onf atmufEIwfcrf;pGef;wpf
zufudk udkufvsuf rsufvHk;ü rsuf&nfrsm;a0h&pfvm\/ 'dkYEdkifiH
eJYvlrsdK;yg tapmfum;cH&avNyDaum[laom todonf EIwfcrf;
arT;um;um;ESifh a,mufsm;BuD;wpfa,muftwGuf rsuf&nfrsm;
&pf0dkif;vmp&m taMumif;rsdK;yifjzpf\/
taumufawmf0efaxmufBuD;onf rauscsrf;aom rsufESm
BuD;Nzifh ta0;odkYai;arQmfMunfhae&mrS &ifüpnf;xm;onfh yk0gp
udkajzcsvdkuf\/ &xm;aom'Pf&mtaygufBuD;rS aoG;wdkYonf
oGefcsvdkufbdodkY a[mceJxGufus\/ aoG;tus&yfonfESifh r
a½S;raESmif;yif opfyifBuD;vJNydKouJhodkY vJNydKus\/
rSefajymif;wpfvufjzifh oabFmay:rS taotcsmMunfhae
aom vif;bwfonf rSefajymif;udk rsufESmrScGmvdkufNyD;aemuf rdrd
59 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
oabFmom;rsm;buf vSnfhvdkuf\/
]]t½dkif;aumifawG 'dkYujyefypfvdkufawmh tuefcH&wJh acG;vdk
tNrD;ukyfNyD; wdwfoGm;wmyJ . . . uJ . . . 'dkYoabFmudk quf
armif;Muawmh . . . b,folYtrdefYrS awmif;cHp&mrvdkbl; . . .
BudKufwJhae&m&yf? BudKufwJhae&muyf . . . 'gyJ . . . }}
rMumrwif azgufpfoabFmESifh weoFm&DppfoabFmBuD;onf
wpfpif;ESifhwpfpif; ruGmra0; a½SUaemufqifhvsuf tvHwvlvl
vTifhxlum &efukefqdyfurf;½Sd&modkY a½S;½I0ifoGm;Muonf/
]]uJ . . . udkaqGquf . . . usLyfwdkY a&0efrif;BuD;qDjyefNyD;
oHawmfOD;wifMuacstHk;pdkY . . . }}
jrif;apausmfwdkY\tBuD;tuJjzpfol aqGqufonf vJusae
aom taumufawmf0efaxmufBuD;\rsufESmudk ykqdk;pjzifh vTrf;
ay;vdkuf\/ xkdYaemuf 0dkif;0ef;aeMuaom &JrufawmfwdkYtMum;rS

60 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
wdk;a0SYxGufvm\/
jrif;apausmfoHk;a,mufom; a&0efrif;BuD;tdrfodkY a&mufMu
aomtcg a&0efrif;BuD;onf ausmufarmfNrdKU0ef r[mrif;ausmf
&mZm? ta0;a&mufpma&; r[mrif;ausmfrif;xif&mZm? "Ekwf
uGif;tkyfvIdifolBuD;? oDv0gapmifh oHk;cGyJheif;OD;acG;jzL? &JAdkvf
armifydkwdkYESifh acgif;csif;½dkufwdkifyifae&mrS ½kwfcsnf;ac:ar;\/
ukvm;oabFmuypfonfh tajrmufusnfqHoifhí taumuf
awmf0efaxmufBuD;ESifhwuG ysHcsDtygt0if &Jrufvlol rdef;r
a,mufsm;uav;rsm;yg tm;vHk;pkpkaygif; oHk;&mcefYrQusonf/ t
aumufqdyf&Jrufawmf0if;wpfckvHk; ysufpD;onf/ opfyifrsm;
ydkif;ydkif;jywfí ukef;ajymifajymifjzpfonf[k aqGqufuavQmuf
\/
xkdYjyif taumufawmf0efaxmufBuD;onf þodkYjzpfrnf[k
BudKwifodaomaMumifh &efukefjrpfqdyfodkY ukvm;jzLrsm; 0if
61 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
a&mufvmuwnf;u 0ifEdkifcGifhtrdefYpmudk oabFmodkYta&muf
ay;ydkYap\/ odkYygvsuf ukvm;jzLwdkYu trdefYpmudkr,l/ EdkifiHudk
todtrSwfrjyKyJ pmvmydkYonfh ysHcsD\avSudk oabFmjzifhwdkuf
ESpfí wHcg;"m;uif;rJhouJhodkY twif;csOf;eif;0if\/
o[mudkcHaevQif oif;wdkYonf rMumrwif EdkifiHudkyg tEdkif
usifhNcdrfhrnf/ odkYaMumifh aornfaMurnfudk odvsufypfcwf
wm;qD;&onf[k taumufawmf0efaxmufBuD;u ajymoGm;
aMumif; aqGqufuavQmuf\/
a&0efrif;BuD;? ausmufarmfNrdKU0ef? ta0;a&mufpma&;awmf
BuD;? vdIifolBuD;? okH;cGyJheif;BuD;ESifh &JAdkvfarmifydkwdkYonf wpfOD;
rsufESmwpfOD;Munhfvsuf NidrfoufaeMu\/
taumufawmf0efaxmufBuD;onf wdkif;jynfESifhvlrsdK;t
wGuf rdrd\toufESifhwuG om;r,m;tacRt&H tdk;tdrfpnf;pdrf
wdkYudkyg pGefYvTwfylaZmfoGm;\/ ,ck taumufawmf0if;BuD;wpf
62 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
ckvHk; jyKef;jyKef;ysufpD;cJh&\/ usefolwdkYvnf; rMumrwif a&mif;
&if;buf0efaxmufBuD;\aemufodkY vdkufMu&rnfjzpf\/ þodkY
vdkufMu&jcif;u ta&;rBuD;? ta&;BuD;onfum; . . .
a&0efrif;BuD;onf rdrd\vlolvufeufrsm;udk tajy;tvTm;
pm&if;cswGuf\/ ,ckwavm rdrdwdkYü "m;udkifvSHudkif trIxrf;
½Spfq,fausmfrQom ½Sdonf/ ukvm;jzLwdkYbufu rnfrQ½Sdae
onf[k rod&ao;/
rnfonfhenf;ESifhrqdk vufeufum; ukvm;jzLwdkYbufrS om
rnfjzpfonf/ "m;"m;csif;vSHvSHcsif; wdkuf&rnfqdkvQif onfuk
vm;jzLawG vlaumifjrifhrm; vlvHk;vlxnfBuD;aomfvnf; oif;
wdkYig;a,mufESifh Armwpfa,muf ,SOfEdkif\/ ,ckrl oif;wdkYu
aoewfvufeufawGcsnf;udkifMu\/ cg;ydkufaqmif aoewfi,f
uav;rsm;vnf; ygao;\/ oif;wdkYaoewfonf ArmwdkY\
aoewfESifhrwl? ½kwfcsnf;½kwfcsnf; ypfí&\/ ArmwdkY aoewf
63 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
uJhodkY ,rf;rIefYxnfhodyf? tkef;qHzwfxnhfodyf? cJqHxnhfodyfNyD;rS
ypf&aom aoewfrsdK;jzpfygu oif;wdkYaoewfajymif;awGudk qGJ
udkifí wpfa,mufNyD;wpfa,muf ckwfcsypfEdkif\/
,ckvnf; ½IH;rnfaornfudk aMumufír[kwf/ rdrdwdkYao
aMuNyD;aemuf? ½IH;MuNyD;aemuf? EdkifiHtvHk; ukvm;jzLwdkYvufü
usef&pfrnfpdk;aomaMumifhom csdefqaeMujcif;jzpf\/ odkYaomf
bmyJjzpfjzpf wdkuf&awmhrnf? Edkifatmifvnf; wdkuf&awmhrnf/
oif;wdkYudkEdkifrnfqdkvQif oif;wdkYtoufudk ArmwdkYu touf
aygif;ESpfq,fESifhvJvdku vJ&yap . . . /
olwpfyg;apmfum;wdkif;cH&onfh olYtEdkifcH&aom vlrsdK;jzpf&
jcif;xuf tEdkifrcHwdkufcdkuf&if; aoaMu&onfu rjrwfygavm
.../
]]onfudpöudk a&mif;&if;wdkYusKyfwdkYtoufeJU vJ&efyJusef
awmhonf . . . odkYayrifh EdkifiHwpfckvHk; ta&;jzpfaomaMumifh
64 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
aejynfawmfudk taMumif;Mum;zdkY vdktyfonf . . . onftwGif;
ckupNyD; vlolvufeufpkMu&rnf . . . tiftm;csif; EIdif;csdefNyD;
taocH&Jrufrsm;½SmMurnf . . . oif;wdkYukvm;jzLawGu t
aMumif;pum;pvmvQif NrdKU0efBuD;om ta&;ydkifoljzpfaom
aMumifh NrdKU0efBuD;qdkufa&mufrS ta&;ydkifoltcsif;csif; pum;
ajymyg&ef tcsdefqGJxm;rnf . . .
xdkYjyif ukvm;jzLwdkYu &efpapmfum;vmonfhwdkif ukvm;jzL
wdkYESifh cdkuf&efrjzpfyGm;Mu&ef [Hom0wD&efukefNrdKUom;wdkYudk
wdwfwqdwftrdefYxkwfxm;rnf . . . xdkodkYrjyKxm;u ukvm;jzL
wdkYonf ArmwdkYrcHr&yfEdkifatmif &efpí ArmwdkYuwHkYjyefvdkuf
onfESifh þonfudk taMumif;tjypf½Smvsuf igwdkYudk wdkufcdkuf
Edkif&ef vHk;yrf;Muvdrfhrnf . . .
taumufqdyfüvnf; oif;wdkYonftwdkif; jyKusifhMuonf
. . . xdkYaMumifh igwdkYü ckcHwdkufcdkufEdkif&ef tiftm;rjynfhpHk? rpk
65 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
aqmif;rdao;orQ oif;wdkYESifh cdkuf&efrjzpfyGm;Mu&ef igwdkYvlrsm;
udk tEdkifxdef;Mu&rnf . . . onftwGif; owif;taMumif;pHk
ay;ydkY&ef aqGqufwdkYudk aejynfawmfodkYapvTwfrnf . . . udk,f
wdkY yodkYoabm&owHk; . . . }}
a&0efrif;BuD;\pDpOfcsufudk tm;vHk;oabmudkufnDaom
aMumifh ,if;onhftwdkif; pDpOfaqmif½Guf&ef wm0eftoD;oD;udk
cGJa0,loGm;Mu\/
,if;onhftwGif; [Hom0wD&efukefNrdKU½Sd vltcsdKUonf &ef
ukefqdyfurf;ü qdkufuyfxm;Muonfh ukvm;jzLoabFmay:odkY
t0iftxGuf tquftqHvkyfMu\/ ukefpnfzvS,frIrsm;jyKMu
\/ rdrdwdkYwpftdk;pkwpftdrfaxmif tjrwftpGef;&Muonfudk aus
eyfoabmusMu\/
þonfudk vli,fvl½G,frdef;ri,fESifh trsm;tjym;aomol
wdkYu avSmifajymifysuf&,fjyKjcif;? uJh&JU½IHUcsjcif;? ½GH½Smpufqkwf
66 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
[efjyKjcif;? tElt½GJuJhodkY rdrdwdkY tem;tuyfrcHyJ ta0;rSuGif;
a½SmifoGm;Mujcif;rsdK; jyKvkyfMu\/
xdktcg tcsif;csif;cdkuf&efjzpfyGm;Mu&mrS ukvm;jzLwdkYudkyg
a&maESmxdyg;ukefMuvQif ukvm;jzLwdkYu Armrsm;udk pwifwdkuf
cdkuf&ef taMumif;tp&vmrnf pdk;aomaMumifh [Hom0wD&efukef
qdyfurf;ü qdkufuyfxm;aom ukvm;jzLoabFmodkY Armrsm; t
0iftxGufrvkyf&? oabFm½Sd&modkYqif;í ul;oef;oGm;vmjcif;?
a&mif;0,fazmufum;jcif;rjyK&[k a&0efrif;BuD;u trdefYjzifhwm;
jrpf\/
þwGif wdkif;jynfESifhvlrsdK;udkrMunfh? rdrdwdkYwpftdk;wpftdrf
axmif tjrwftpGef;udkom MunfhwwfMuaom ukefonfwdkYu
...
]]usKyfwdkY rdwfaqGBuD;rsm; oabFmodkY ukefpnfzvS,fa&mif;
0,f&ef vmvdkMu\ . . . odkYaomf usKyfwdkYa&0efrif;BuD;u wm;
67 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
jrpfxm;aomaMumifh rvm0HhMuyg . . . }} [k ajymMu\/
þwGif [Hom0wD&efukefNrdKUü ½SdaeMuaom ukvm;jzLukef
onfrsm;ESifh ukvm;jzLa&wyfAdkvfrSL; uGefrif'dkvif;bwfwdkYu A
rmpum;ajymwwfonfh ukvm;jzLtuf'Gyf Edward udk a&0ef
rif;BuD;xHodkY apvTwfí þtrdefYtm; csufcsif; ½kyfodrf;ay;&
rnf[k awmif;qdk\/
a&0efrif;BuD;u xdktrdefYudk csufjcif; ½kyfodrf;ay;vdkuf&\/
þonfrSpí [Hom0wD&efukefNrdKUawmfü ArmukefonfyGJpm;
tcsdKUESifh oabFmom;ukvm;jzLwdkY ta&mw0ifjzpfMu&jyefonf/
wpfzufESifhwpfzuf ulvl;qufqHjyKMujyefonf/ tcsdKU odk;pyf
aom ukvm;OD;xkyfaqmifjcif;? ukvm;qHjzwfjcif;? ukvm;wdkYuJh
odkY abmif;bD0wfjcif; ponfwdkYudkyif jyKMu\/ ukvm;jzLwdkY\
toHk;taqmif txnfypönf;wdkYudk 0wfqifNyD;vQif yyvTm;vTm;
oGm;Mu\/ xdkpOfwaygifoDcsif; wpfyk'fay:vm&onf/
68 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
]]odk;abmif;bD teDuGyf? a&mh0wfawmhay;/ r0wfvdkufu
rdkufvdkYxif? 0wfvdkuf&ifvnf; BudKufvdkYxif? abmif;bD½Sif ol
vmcdkuf? arSmifrdkufuawG; . . . }}
[Hom0wD&efukefNrdKUawmfolNrdKUawmfom;wdkYonf bmt"d
yÜm,f[k rnfrnf&&rodaom xdkoDcsif;udk vlwdkif;vdkvdk ESpfESpf
oufouf oDqdkvmMu\/ xdkoDcsif;ESifhra½S;raESmif; xl;qef;
onfh taMumif;jzpf&yfwdkYvnf; ay:vmcJh\/
xdktaMumif;jzpf&yfwdkYonf xdkpOftcgu vlwdkif;\ EIwfzsm;
ü yef;aoG;a&mifuGrf;&nfpGJouJhodkY pGJcJhajymcJhMuonfh taMumif;
jzpf&yfjzpf\/
a½S;ArmBuD;wdkYonf xdktaMumif;jzpf&yfwdkYudkom ajymaeMu
&rnfqdkvQif pm;&rnfhtcsdef? tdyf&rnfhtcsdefwdkYudk arhavsmhukef
Mu\/ xrif;ypf[if;ypfxdk;aeaom ppfwk&ifyGJudkyif &yfxm;
vsuf . . .
69 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
]]t*Fvdyf-Arm'kwd,ppfyGJjzpfMuwkef;uayghuGm . . . 'dkYArm
awGqdkwm aovdkufMuwJhjzpfjcif; . . . b,fajymaumif;rvJ
. . . }} [k tpcsDwwfMu\/
xdkYaemuf ajymjyonfhjzpf&yfwpfckvHk; ArmawGu t½HI;buf
csnf;jzpf\/ ArmawGü vufeufr½SdyHk? avhusifhoifMum;xm;
aom ppfom;qdkí wpfa,mufwpfavrQr½SdMuyHk? ArmawGESifh
wdkufMurnfh ukvm;jzLwdkYu vufeuftiftm; aumif;vSyHk? Uk
vm;jzLrSeforQ avhusifhoifMum;xm;aom ppfom;awGcsnf;jzpf
aeMuyHk . . .
a½S;ArmBuD;rsm;\ ajymqdkcsuft& xdkpOfu jzpfcJhonfh t*F
vdyf-Arm 'kwd,ppfyGJü t*FvdyfwdkYonf NrdKUtESHYe,ftESHY vSnfh
ywfowfvmcJhMuaom uRrf;usifonfh aMu;pm;vufa0SYorm;
BuD;ESifhwlonf/ ArmwdkYu rdrdwdkY½GmxJü tcsif;csif;roihfjrwf
onfhtcgrS wpfBudrfESpfBudrf &efjzpfxdk;owfzl;&onfh vufyef;
70 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
vufa0SUvHk;0rwwfaom ½Gmumvom; aygufuav;ESifhwlonf
[kqdk\/
xdkESpfa,mufwdkY awGYMuaomtcg aMu;pm;vufa0SYorm;
BuD;u ½Gmumvom;aygufuav;udk Munfhí . . .
]]a[haumif . . . rif; w,fAvaumif;ygvm;uG . . . owdå½Sd
&if rif;eJUig wpfcsDwpfyGJavmuf vufa0SUowf&atmif . . . }}
]]rowfcsifbl;Asm . . . usKyf vufa0SYvJrxdk;wwfygbl; . . .
}}
]]rif; vlaMumufyJ . . . rif;wdkYtrsdK;u 'DvdkyJ ol&Jabm
aMumifwwfovm; . . . rif;eJYig Avcsif;twlavmufyguG . . .
vmyg . . . igvJrxdk;wwfygbl; . . . wpfcsDavmuf taysmfxdk;
Munfh&atmif . . . }}
]]usKyfrowfcsifbl;Asm . . . cifAsm;bmomcifAsm; at;at;

71 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
aeprf;yg . . . }}
]]igu at;at;raeawmh rif;ubmvkyfcsifvJ . . . rif;u
bmrSrvkyf0HhwJh EGm;vdktaumifqdkwm igodom;yJ . . . rif;wdkY
wpfrsdK;vHk; rif;vdk vlaMumufawGcsnf;yJrIwfvm; . . . 'Dvdkqdk
,if rif;ESreJU rif;wdkYtrsdK;awGudk ig ,lzdkYpdwfrul;awmhbl; . . .
awmfawmfMum rif;vdkvlaMumufuav;awG arG;vm&if b,fES,fh
vkyfrvJ . . . }}
]]uJ[m . . . apmfum;tHk; acG;BuD; . . . }}
umvom;aygufuav;u vufa0SYorm;BuD;udk vufwHkYjyef
vdkuf\/
þwGif vufa0SYorm;BuD;u umvom;aygufuav;udk t
rJzsufEdkif&ef taMumif;tcsufay:vmojzifh usm;NyHK; NyHK;vdkuf
\/

72 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
]]tdrf; . . . tJ'Dtwdkif; ig'dkYArmawGu umvom;aygufu
av;ae&mrSm,lNyD; ukvm;jzLawGudk t½HI;BuD;½HI;cJhMuwmaygh . . .
}}
xdkppfyGJü yudk;wvdkif;EdkifiHBuD;wpfckvHk;ESifhwuG &cdkifbdk;
acgifawmifxdyfrS ta½SUwnfhwnfh ajrxJNrdKUtxd rsOf;aMumif;jyK
í xdkrsOf;aMumif;\ atmufydkif;wpfckvHk;udk ppfawmif;jrpfESifh u
&ifeDe,fpyftxd ArmwdkYu ukvm;jzLwdkYudkay;vdkuf&onfqdk\/
,if;okdY ay;vdkufygonfqdkaompmcsKyfudk ukvm;em&D (24)
em&DtwGif; ArmwdkYu vufrSwfxdk;&rnf/ vufrSwfrxdk;vQif A
rmEdkifiHwpfckvHk;udk wdkufodrf;vsuf ArmxD;eef;udkyg zsufypf
rnf[k ukvm;jzLAdkvfcsKyf avmh'gv[kdZD Lord Dalhousie t
rdefYt& ArmjynfppfaMumif; ukef;wyfwm0efcH *sife&,fa*:vf'Gif
General Godwin ESifh a&wyfwm0efcHvif;bwfwdkYu ajymvm
\/ ArmwdkYu pmcsKyfpmwrf;jyKí ray;yg&apESifh? onftwdkif;
73 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
,lyg[k ausmufarmfNrdKUpm; 0efBuD; owdk;rif;BuD; r[mrif;vSoD
[olwdkYu ajyvnfatmif tBudrfBudrf ajymqdkay;cJhMu&onfqdk
\/
]]ukvm;Arm 'kwd,ppfyGJBuD;wkef;u i'dkYArmawG tJo
avmuf ½SufzG,faMumufzG,f qHk;½IH;aeMu&wJhtcsdefrsdK;rSm olwdkY
av . . . olwdkY . . .
ArmvlrsdK; Armjynfom;awG&JUtaMumif;udk oif;wdkY ukvm;
jzLawGodatmif taMumif;jyvdkufEdkifMuwJh olwdkYwawGaygharmif
&,f . . . olwdkY . . . olwdkY . . .
olwdkYtaMumif;awG[m rif;a&;pdk;&mr[kwfvdkY Armh&mZ0if
awGxJrSm rygayr,fh ukvm;jzLawG&JU tcsdKUrSwfwrf;awGrSmawmh
tusOf;½Hk;NyD; ½SdaeowJhuG,f . . . }}
a½S;ArmBuD;rsm;onf xdk ]olwdkY} qdkolrsm;\taMumif;udk

74 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
qufvufajymwwfMu\/ xdkYaemuf rsufvHk;ü rsuf&nfrsm; &pf
0dkif;vmMuvsuf ab;vlwdkYudk arhoGm;wwfMu\/ twefMumrS
...
]]wu,fawmh olwdkYraoMuygbl;av . . . olwdkYwawG
ckxd 'dkYeJYtwl ½SdaeMuygw,f . . . }} [k cyfwdk;wdk; ajymwwfMu
\/
a½S;ArmBuD;rsm;onf ]&Jaomfrao} [lonfh pum;twdkif;
wdkif;wpfyg;om;wdkYu vma&mufapmfum;jcif;udk cHMu&onfESifh
teD;wGif ]olwdkY}wawG raoyJ½SdaeouJhodkY tNrJowd&wwf tm;
wufwwfMu\/
olwdkY . . . raoMuaom ]olwdkY . . . } teuf . . .

ÄÄÄ

75 NrefrmusL;ypfzdk&rf
1/

t*Fvdyf-Arm 'kwd,ppfyGJ jzpfvkvktcsdefavmufqDu [H


om0wD&efukefNrdKUonf tdrfajcenf;vS\/ NrdKUuGufusOf;\/ NrdKU
ESifhreD;ra0; taemufajrmufpl;pl;ü Munfhjrifwdkif (aMu;jr§ifh'dkif)
½Gmi,f½Sd\/
NrdKU\ta½SUajrmuf,Gef;,Gef;wGif ykZGefawmifacsmif;urf;yg;
wHig½Gmi,f½Sd\/ yudk;rSvmonfh ukefa&mif;0,favSrsm;qdkuf
uyf&m aps;qdyf½Gmuav;jzpfonf/
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
NrdKU\tpGef; taemufpl;pl;ü o&ufawmBuD;ESifh bkef;awmf
BuD;ausmif;½Sd\ (,cko&ufawmausmif;wdkufae&m)/ NrdKU\t
pGef;ta½SUpl;pl;jrpfurf;ü ukvm;jzLwdkY&yfuGufESifh bk&m;i,fwpf
ql½Sd\ (,ckAdkvfwaxmifapwDESifh &yfuGufae&m)/ NrdKU\tpGef;
ajrmufbufpl;pl;ü ql;avukef;ESifh ql;avapwD½Sd\/ NrdKU\
awmifbuf jrpfwpfzufurf;ü 'v½Gmi,f½Sd\/ NrdKU\ajrmuf
bufü BuD;rm;xlxyfaom yifapmufopfawmBuD;½Sd\/ xdkopf
awmBuD;twGif; taemuf,Gef;,Gef;wGif A[ef;½Gmi,fESifh od*Fkwå
&ukef;½Sd\/ xdkukef;ay:ü Armjynf\ tausmfMum;qHk;aom a½T
wd*HkapwDawmf½Sdonf/
jrpfqdyfurf;½Sd tcsdKUaom taqmuftOD;tenf;i,frSvGJí
[Hom0wD&efukefNrdKUudk ta0;rSMunfhírjrifMu&/ NrdKUwGif;NrdKUjyif
tm;vHk; opfyifrsm;zHk;vTrf;xm;bdodkY½Sd\/ tkyfqdkif;aeaom opf

77 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
yif0g;yifBuD;rsm;atmufü ½Gufykef;oD;rSnfhaeaom opfoD;uJhodkY
tvGefpnfum;\/
oabFmqdyfurf;NrdKUjzpfaomaMumifh ukefpnfo,fzdkYtwGuf
vSnf;rsm;oGm;Edkif&ef vrf;us,fBuD;rsm;½Sd\/ zHkaxmif;axmif;x
aom vrf;us,fBuD;rsm;ay:ü ukefonfrsm;? c&D;a0;rS aps;0,f
vmMuolrsm;? ArmjynfürSDckdaexdkifMuaom EdkifiHjcm;om;rsm;?
rif;rIxrf;rsm;? xdkolwdkY\jrif;rsm;? ukefwifvSnf;BuD;rsm; ponf
wdkYonf &ufaeaom &ufuef;piftwGif;½Sd vGef;rsm;uJhodkY vl;
vmwkHYacgufoGm;aeMu\/
jrpfqdyfüvnf; ukvm;jzLwdkY\oabFmrsm;? ,Gef;wdkY\o
abFmrsm;? b0½Sifrif;w&m;BuD;\oabFmrsm;? EdkifiHawmf½Sd ukef
onfolaX;wdkY\oabFmrsm;? a&;? Nrdwf? xm;0,f? weoFm&DoGm;
oabFmrsm;? ykodrfajrmif;jroGm; oabFmrsm;? ydef;aumBuD;rsm;?
avmif;udkBuD;rsm;? xef;ygavSBuD;rsm;\ ½Gufwdkifrsm; ponfwdkY
78 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
onf bD;oGm;udk vSefaxmifxm;bdodkY jrpfurf;wpfavQmufü
tpDpDtxyfxyf½SdMu\/ tvHk;pHkNcHKvdkufaomf aejynfawmfuJhodkY
rus,f0ef;aomfvnf; aejynfawmfxufyif ta&mif;t0,f pnf
um;onf? at;csrf;om,monf? yifv,fESifheD;aomaMumifh &m
oDOwknDrQonf[k qdkEdkif\/
odkYaomf vGefcJhonfhwpfywfcefYtwGif; &efukefjrpfxJodkY0if
vmonfh ukvm;jzLoabFmwdkYonf ArmwdkYu ay;tyfvmonfh
0ifcGifhtrdefYudk todtrSwfrjyKr,lyJ jiif;qefí ArmwdkYu wm;
qD;ypfcwfMuaomtcg ArmtaumufqdyfwpfckvHk;udk jymyHkajr
jzpfatmif ypfcwfwdkufcdkufí [Hom0wD&efukefqdyfurf;odkY t
wif;0ifa&mufqdkuf&yf\/
xdkrSonfpí [Hom0wD&efukefNrdKUü yg;pyfowif;rsdK;pHk jzpf
vm\/ vlawG aeYwxdwfxdwf? nOfhwxdwfxdwf½Sd\/ vlpnf
um;&mjzpfonfh aps;rsm;? vSnf;qdyfavSqdyf? &yfuGufrsm;ü wpf
79 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
aeY oHk;av;BudrfvefYvsuf ajy;MuvTm;Mu? qdkifawGtdrfawG
ydwfMu rMumrMumjzpf\/
vlawGom vefYonfr[kwf? usD;awGuvnf; cPcPNydK\/
vrf;ay:ü vloluif;½Sif;vsuf vrf;ab;0J,m½Sd 0if;wHcg;rsm;
tm;vHk;ydwfxm;Mu\/ 0if;wHcg;twGif;ü vSef;xm;onfh xrif;
ajcmufzsmrsm; tdrfwdkif;vdkvdküawGY&\/
xrif;ajcmufzsmwdkY\ab;ü xrif;ajcmufodrf;jcif;? topf
vSef;jcif;? arTjcif; ponfwdkYudk jyKvkyfaeMuonfh tdrfolrdef;r
BuD;wpfa,mufESpfa,mufwdkYudkvnf; tdrfwdkif;tdrfwdkif;\ 0if;
wdkYüawGUMu&\/ tcsdKUaomtdrfab; tdrfa½SUujyifponfwdkYü
jr§m;wHoyfaeaom a,mufsm;? vSHt½dk;wyfaeaom a,mufsm;?
"m;aoG;aeaom a,mufsm;wdkYudk awGU&wwf\/
[Hom0wD&efukefNrdKUolNrdKUom;rsm;onf vrf;ray:üoGm;vm
aeMuonfh wpfa,mufwpfavrQaom vrf;oGm;vrf;vmwdkYudk
80 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
yif aMumuf½GHUouJhodkY¤if;? &efrlcsifaeouJhodkY¤if; pdrf;pdrf;um;
um; MunfhaewwfMu\/ tdrfa½SUwHcg;wdkYudkvnf; tm;vHk;ydwf
vsuf wHcg;wpf½GufrQom vSyfxm;Mu\/
vGefcJhonf oHk;av;&uftwGif;url vrf;ay:ü þrQvlol r
½Sif;ao;? &efukefNrdKU½Sd Arm? ukvm;? w½kwfukefonf tenf;
pkwdkYonf qdkufuyfvmonfh ukvm;jzLoabFmESifh ukefpnfcsif;
zvS,frI? a&mif;0,fazmufum;rIwdkYudk jyKvkyfaeMuojzifh vrf;
ay:ü vSnf;rsm;? jrif;rsm; O'[dkoGm;qJ½Sdao;\/
tjcm;aom trsm;pkjzpfMuonfh Arm? ukvm;? w½kwfwdkYu
Armqdyfurf;udk tEdkiftxuf twif;0ifa&mufqdkufuyfaom
ppfoabFmrSygvmonfh ukefpnfrsm;udk ta&mif;t0,fvnf; r
jyK? ukvm;jzLwdkYudkvnf; rqufqHyJaeMu\/ xdkYaMumifh t
a&mif;t0,fjyKolwdkYtzdkY tNydKifvk,uf0,f,la&mif;csrnfholrsm;
r½SdonfhtwGuf tjrwftpGef; cyfjrufjruf&Edkifonfh tcsdef
81 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
aumif;tcGifhaumif;rsdK; jzpfae\/ odkYtwGuf ukvm;jzLwdkYESifh t
ciftrifaygif;í ta&mif;t0,fjyKvkyfolrsm;u jyKvkyfMu\/
þokdYjyKonfudk [Hom0wD&efukefNrdKUom;wdkYESifh ukefonft
rsm;pkwdkYu aemufajymifjyuf&,fjyKMu\/ ½IHUcsjypfwifMu\/ ]]rd
rdwdkY wpftdk;wpftdrfaxmif aumif;pm;a&;udkom Munfhaom
rsdK;zsufrsm;? olcdk;udk "m;½dk;urf;onfh opömazmufrsKd;zsufrsm;? 'g
avmuf aMu;aiGpHkrufvQif eifwdkYorD;rsm;? ESrrsm;? r,m;rsm;?
ratrsm;udk ukvm;jzLoabFm½Sd&modkY oGm;ydkYMu . . . }} [k qJa&;
&efpMu\/
xdkYaMumifh cdkuf&efjzpfyGm;Muojzifh [Hom0wD&efukefNrdKUudk
acwåtkyfcsKyfae&aom a&0efrif;BuD;u Armbk&ifydkifeufü rSDcdk
aexdkifoltm;vHk; ukvm;jzLwdkYESifh qufqHrIrjyK&? ukvm;jzLo
abFm½Sd&modkY txGuft0ifrjyK&[k trdefYxkwf\/

82 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
xdkodkYtrdefYxkwfonfudk ukvm;jzLwdkYESifh ulvl;qufqHae
Muonfh Arm? ukvm;? w½kwfukefonftenf;pkwdkYu rauseyf?
xdkYaMumifh &efukefaeukvm;jzLukefonf rpöwm½SwfyufwdkYESifh yl;
aygif;í ukvm;jzLoabFmtkyf uGefrif'dkvif;bwfudkwdkif\/
þwGif uGefrif'dkvif;bwfu [Hom0wD&efukefudk acwÅtkyf
csKyfae&aom a&0efrif;BuD;qDodkY ukvm;jzLpum;jyef tuf'Gyfudk
apvTwfí ,if;trdefYudk csufjcif;½kwfodrf;ay;&rnf[k awmif;
qdk\/
þta&;onf ukvm;jzLwdkYu taMumif;½Smvsuf taumuf
awmfqdyfurf;udk ajrvSefypfouJhodkY &efukefwpfNrdKUvHk;udk t
vG,fwdkufcdkuf odrf;,lypfEdkifonfh ta&;rsdK;jzpf\/ tu,fí ck
cHwdkufcdkufMurnfqdkvQif rdrdwdkYbufrS ckcHwdkufcdkufMu&ef vlol
vufeuf bmrQtoifhr½Sdao;/

83 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
xdkYaMumifh a&0efrif;BuD;u rdrdxkwfxm;aomtrdefYudk csuf
csif;½kwfodrf;ay;vdkuf&\/ xdkYjyif ukvm;jzLwdkYESifh ta&mw0if
0ifxGufqufqHMuonfh ukefonfwdkYudk tjcm;rauseyfolwdkYu
ajymqdkaemufajymif&efpMu&mrS ukvm;jzLwdkYyg0ifvmvsuf uk
vm;jzLESifh ArmwdkY tcsif;jzpfyGm;EdkifaomaMumifh . . . ]]ukvm;
jzLwdkYESifh qufqHa&mif;0,fonfh ukefonfwdkYudk aemufajymif
&efpjcif;rjyK& . . . }} [k trdefYxkwf&ao;\/
þwGif ukvm;jzLwdkYESifh a&mif;0,fqufqHMuonfh Arm? uk
vm;? w½kwfukefonfwdkYonf ab;vlwdkY rsufpdaemufatmif
axmifaxmifvTm;vTm;vkyfvmMu\/ vrf;rBuD;ay:ü ukvm;jzL
wdkYESifh wGJwGJ wGJwGJ vkyfjyMu\/ ukefpnfvSnf;BuD;rsm;ab;u
<um;<um;0g0g atmfus,f[pfus,fajymqdk&,farmum oGm;vm
Mu\/
okdYaomf þtjyKtrlrsdK;udk Mum½SnfrvkyfvdkufMu&acs . . .
84 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
Munfhjrifwdkif (aMu;jr§ifh'dkif) ½Gmi,frS Armola|; ukefonf
BuD;OD;wifxGef;\om; rsKd;rif;onf tar&duefvlrsKd; ukvm;jzL
bkef;BuD; rpöwmuif;udwf Mr.Kincaid ESifh &if;ESD;\/ ukvm;
jzLwdkYESihfvnf; taygif;rsm;\/ uif;udwf oifMum;ay;aom
aMumifh ukvm;jzLpum;vnf; aumif;pGmwwf\/
xdkYaMumifh tcGifhaumif;BuHKBudKufwkef; ukvm;jzLoabFmt
xnf tawmfrsm;rsm;udk tjcm;ukvm;w½kwfwdkYESifh tNydKif0,f
Mu&mwGif aps;csif;wlnDygvsufESifh rsKd;rif;u&\/ okdYtwGuf
ukvm;jzLukefonfESifhwuG ukvm;jzLAdkvfi,frsm;? ukvm;jzLppf
om;rsm;? ukvm;jzLbkef;BuD;uif;udwfponfwdkYudk npmauR;arG;
&ef wpfygwnf; ac:aqmifvm\/
ukefpnfwifxm;aom rsKd;rif;\vSnf;wef;BuD;onf [Hom0
wD&efukefNrdKU\ taemufbuf o&ufawmBuD;xJrS jzwfí Munfh
jrifwdkif½GmqDodkY a½S;½IoGm;&rnfjzpf\/
85 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
ukefpnfvSnf;BuD;rsm;\ a½SUü ½Sm;yg;vSonfh pmOajymuf
EGm;ajy;EGm;acsm qifwlESpfaumifuaom vSnf;,OfwpfpD;? EGm;
ndKacsmuav; ESpfaumifuaom vSnf;,OfwpfpD;? EGm;jzLodk;
ESpfaumifuaom vSnf;,OfwpfpD;ESifh jrif;q,faumif½Sd\/
vSnf;,OfoHk;pD;ay:ü vufeufudkif ukvm;jzLppfom;rsm;?
ukvm;jzLwdkif;jynfjzpf 0DpuD? b&ef'Dt&ufrsm; ½SdMu\/ vSnf;
,OfwdkYa½SUü ukvm;jzLbkef;BuD;uif;udwf? ukvm;jzLukefonfvl
i,f? ukvm;jzLAdkvfi,frsm;ESifh npmpm;zdwfolrsKd;rif;wdkY jrif;
udk,fpDpD;vsuf toifh½SdaeMu\/
rsKd;rif;wdkYonf oabFmqdyfurf;rS xGufoGm;Mu&mü Munfh
jrifwdkif½Gmi,fodkY wef;wef;rwfrwf roGm;Mu? jrif;q,faumif?
vSnf;oHk;pD;? ukefpnfvSnf;aygif;ig;q,fjzifh [Hom0wD&efukef
NrdKUtwGif;odkY zkHaxmif;axmif;xatmif vl;vmwHkYacguf oHk;Budrf
wdkif vSnhfywfvdkufao;\/
86 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
uif;udwfrSwpfyg; rsKd;rif;onfvnf;aumif;? ukvm;jzLwdkY
onfvnf;aumif;? tawmftwefrl;aeMuNyDjzpf&m vSnf;,Ofrsm;
jrif;rsm;ay:rS atmfBuD;[pfus,f pum;ajymMu\/ opfyifrsm;t
Mum;ü yJhwifoH½dkufcwfusef&pfatmif w[m;[m; w0g;0g;&,f
Mu\/ [Hom0wD&efukefNrdKUwpfckvHk; oif;wdkYtoH\ yJhwifoH
rsm;jzifhvnf;aumif;? oif;wdkYvSnf;rsm;aMumifh xaom zkHwdkYjzifh
vnf;aumif; zHk;vTrf;usef&pfcJh\/ oif;wdkYurl Munfhjrifwdkif½Gm
i,fodkY oGm;&mvrf;½Sdonfh NrdKUtaemufbuf o&ufawmtkyf
BuD;xJodkY 0ifoGm;Mu\/
rsKd;rif;wdkY o&ufawmBuD;twGif;odkY 0ifoGm;Muonfhtcsdef
onf MuufpmauR;csdef aecsKd½HkrQ½Sdao;\/ aevHk;usí EGm;½dkif;
oGif;csdefa&mufonfESifh [Hom0wD&efukefESifhwuG teD;tyg; ½Gm
i,fuav;awGtm;vHk;odkY txdwfwvefYowif;wpfcka&mufvm
\/
87 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
]]Munfhjrifwdkifola|;om; rsKd;rif;udk vlqdk;awGu o&uf
awmBuD;xJu apmifhNyD;zrf;oGm;MuowJh . . . twlygoGm;wJh uk
vm;jzLppfom; ESpfusdyfausmfeJY ukefwifvSnf;ig;q,fausmfudkyg
ac:oGm;vdkufao;owJh . . . }}
xdkowif;onf awmrD;avmifovdk ae&mtESHY ½kwfcsnf;jyefY
\/ ]]jzpfEdkifyghrvm; . . . rjzpfEdkifwmBuD; . . . }} [k wcsKdUu
qdkMu\/ ]]qdkEdkifbl; . . . [kwfcsif[kwfrSm . . . 'Daumifu uk
vm;jzLawGeJY aygif;aeawmh tjrifuwfvdkY wrifvkyfwmvnf;
jzpfcsifjzpfrSmaygh . . . }} [k wcsKdUuajymMu\/ ]]oif;tzrf;cH&
wm rcH&wmu ta&;rBuD;ygbl; . . . aoewfoHwpfcsuf r
Mum;vdkuf&yJeJY ukvm;jzLawGyg tm;vHk;ygoGm;Muw,fqdkvdkY ig
wdkYu tHhMovGef;vdkY . . . }} [k tcsKdUutHhMoMu\/
[Hom0wD&efukefwpfNrdKUvHk; vIyfvIyf½G½Gjzpfae\/ &efukef
NrdKUudk acwÅtkyfcsKyfae&onfh a&0efrif;BuD;tzdkY Munfhjrifwdkif
88 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
ola|;om;rsKd;rif;udk vlqdk;awGu zrf;oGm;onfhtwGuf ta&;r
BuD;? ta&;BuD;onfum; . . .
xdkvlqdk;wdkYonf Armbk&ifrif;w&m;BuD;udk axmifxm;x
<urnfh vlqdk;awGvm; . . .
ukvm;jzLawGudkyg zrf;oGm;onfhtwGuf ukvm;jzLoabFm
udk tkyfcsKyfonfhAdkvfESifh rnfodkY ajyvnfatmif jyKvkyf&yghrvJ
. . . [laomudpöawGjzpf\/
ykZGefawmif½Gmi,fü½Sdonfh oDv0gapmifh oHk;cGyJheif;BuD;tdrf
odkY rif;vkvifrsm;udk apvTwf&\/ "EkwfuGif;rS vIdifolBuD;udk t
ac:cdkif;&\/ ausmufarmfNrdKU0ef r[mrif;ausmf&mZmudk yifhzdwf&
\/ ta0;a&mufpma&; rif;ausmfrif;xifudk ac:,l&\/ &JAdkvf
armifydk olYtvdkvdk a&mufvmojzifh a&0efrif;BuD; tvkyfouf
omoGm;\/ tm;vHk;rsufESmcsif;qdkifrdMuonfESifh . . . ]]yodkYjyK&
ygNcdrfh . . . }} [k a&0efrif;BuD;u pwiftBuHawmif;\/
89 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
þowif;udk ukvm;jzLbkef;BuD;uif;udwfu vmajymjcif;
jzpf\/ vlqdk;wdkYu rSmMum; tajymtqdkvTwfvdkufaomaMumifh
uif;udwf vGwfvm&jcif;jzpfonfqdk\/ vlqdk;qdkolwdkYrSm tm;
vHk; q,hfoHk;a,mufrQom½Sd\/ oif;wdkY vkyf&nfBuH&nf vlpGrf;
vlp½Sdoolcsnf; jzpfyHk&\/
uif;udwfajymcsuft& oif;wdkYonf ukvm;jzLawGxJrS t
BuD;tuJjzpfaom Adkvfi,fuav;rsm;udk odESifhMuonfqdk\/ o
&ufawmBuD;twGif;odkY jzwf0ifvmMuí prf;acsmif;i,fuav;udk
ausmfrdMuonfESifh toifhapmifhaeMuaom oif;wdkYvlpku ukvm;
jzLAdkvfi,fajcmufa,mufESifh rsKd;rif;udk jzKwfcsnf; jrif;ay:ckef
wufzrf;MuNyD; vnfrsKdudk "m;jzifhaxmufvdkufMu\/ usefvlwdkY
u ab;ESpfbufESifhaemufbufrS wm0efcGJí ydwfn§yfapmifhMu\/
]]rdwfaqGrsm; ckcHMu&if rvTJra½SmifomyJ rdwfaqGwdkY&JU Adkvf
rsm;udk owf&yghr,f . . . rckcH&if rdwfaqGwdkYudk usKyfwdkYu zdwf
90 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
ac:oGm;yghr,f . . . rdwfaqGwdkYudk uyGJwpfckckeJY {nfhcHNyD; ab;r
oD&efrcapyJ csufcsif; jyefydkYay;ygr,f . . . }}
rsufESmudkzHk;tkyfxm;onfh vlqdk;AdkvfESifhwlolu ukvm;jzLp
um;jzifh ,Ofaus;zG,f&majymvdkufNyD; csufcsif; rdrdaemufü½Sdol
wdkYudk tcsufay;vdkuf\/ tcsufay;cH&olwdkYu ukvm;jzLppf
om;wdkYtxHü½Sdaom vufeufwdkYudk tomwMunf vufjzefY
awmif;Mu\/
ukvm;jzLppfom;rsm;u ray;vkdyJ av;av;uefuef vkyfae
MupOf ukvm;jzLAdkvfwdkY\vnfrsKdukd "m;jzifh axmufxm;olrsm;
u cyfzdzdjyKvkdufMu\/ ukvm;jzLAdkvfwdkYu rdrdwdkYppfom;rsm;
tm; vufeufawG ay;vdkufMu&ef trdefYay;\/ vlqdk;AdkvfqDrS
&,foHxGufvm\/
]]acwÅ odrf;qnf;xm;wmyg . . . rdwfaqGwdkYvufeufawG
udk jyeftyfyghr,f . . . }}
91 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
vlqdk;Adkvf\wynfhwdkYu vufeuftm;vHk;udk oHk;pkcGJpnf;
vsuf jrif;oHk;pD;ay:odkY wif\/ NyD;vQif toifhygvmMuaom
0efwifEGm;rsm;ay:odkY vSnf;xufrS ukefpnfrsm;udk o,fwifMu
\/ vSnf;orm;wdkYuvnf; ulnDwifay;Mu&\/ vSnf;wdkYrS
EGm;rsm;udkvnf; jzKwf,lMu\/ xdkYaemufvSnf;orm;rsm;ESifhwuG
ukvm;ppfom;wdkYudkyg vrf;r½SdaomawmwGif;odkY ajcvsif ac:
oGm;Mu\/ uif;udwfudkrl awmxJodkY wpfwdkifcefY twlac:
oGm;NyD;rS . . .
]]ukvm;jzLawGudk cknwGif;csif; [Hom0wD&efukefNrdKUodkY jyef
ydkYay;rnf . . . tu,fí rdrdwdkYaemufodkY vdkufvHaxmufvSrf;
onf? ½SmazGonf[kod&vQif ukvm;jzLawGudk wpfaumifrSjyefr
vTwf . . . ukvm;jzLAdkvfvif;bwfESifh a&0efrif;BuD;wdkY tcsif;
rsm;Mupdrfhrnf . . . }} [k a&0efrif;BuD;udk taMumif;Mum;ay;&ef
vTwfvdkufonfqdk\/
92 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
]]onftwdkif;yJ ukvm;jzLbkef;BuD;uif;udwfu vmajymo
Asm; . . . o[mawmif oif;wdkY ukvm;jzLAdkvfudk t&ifajymNyD;rS
onfvmajymwm . . . }}
a&0efrif;BuD;\rsufESmü rBuHwwfrpnfwwf jzpfae\/
rnfolrnf0gawG jzpfvdrfhrnf[lírQyif rcefYrSef;wwf . . .
]]ig'dkYu vkdufoGm;&ifvJ oif;wdkYajymonfhtwdkif; ukvm;
jzLawGudk owfypfMu&iftcuf . . . rvdkufbJ aejyef&ifvJ oif;
wdkY b,folb,f0gawGrSef;rod ajc&majcaMumif; aumufr&wm
u tcuf . . . onfta&;t&m armifydkeJY qdkifrSwfoaum . . .
}}
&JAdkvfarmifydkvnf; a&0efrif;BuD;rsufESmudkMunfhí acgif;
,rf;\/ [Hom0wD&efukefNrdKUESifh teD;wpf0dkufwdkYü þokdY jyK&J?
jyK0Hholvlqdk;wdkY r½SdMu? &JAdkvfarmifydkqDrS tajzr&ao;rD pum;
jyef tuf'GyfESifh ukvm;jzLAdkvfwdkY a&mufvmMujyef\/
93 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
ukvm;jzLAdkvfwdkYu a&0efrif;BuD;udk rma&ausma& rwefr
qajymMu\/ ]]rdrdwdkYvlrsm; tzrf;cH&onfhudpötwGuf rnfodkY
aqmif½GufNyD;yvJ . . . þudpörsdK; jzpfyGm;&jcif;onf a&0efrif;
BuD;ü vHk;0wm0ef½Sd\ . . . ,ckn ukvm;puf 12 em&DtwGif;
rdrdwdkYvlrsm; jyefrvmvQif a&0efrif;BuD;wdkYu oabmwl wrif
zrf;qD;cdkif;xm;jcif;jzpfonf[k ,lqrnf . . . }} ponfjzifhajym
\/
a&0efrif;BuD;uvnf; . . . ]]rdrdwdkY ta&;,laeMuonf . . .
tzrf;cHae&onfqdkaom ukvm;jzLAdkvfi,frsm; jyefrvmrSom rd
rdwdkYudk ajymoifhonf . . . rdrdwdkY ta&;,laqmif½GufqJ þodkY
rajymoifhyg . . .}} [k jyefajym\/
ukvm;jzLAdkvfwdkY rausreyfESifh qlqlnHnHjyKí jyefoGm;Mu
aomtcg a&0efrif;BuD;u tzrf;cH&onfqdkolwdkY\ aemufodkY
vdkufoifhrvdkufoifh qufíaqG;aEG;\/
94 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
vdIifolBuD;? oHk;cGyJheif;BuD;? &JAdkvfarmifydkESifh ta0;a&mufpm
a&;BuD;wdkYu ukvm;jzLAdkvfwdkYudk pdwfrausrcsrf; atmifhtif;ae
vdkuf&aomaMumifh bmrQtwdkiftyifjyKír&? tBuHÓPfray;
Edkif/
ausmufarmfNrdKU0ef r[mrif;ausmf&mZmwpfa,mufom vl
BuD;yDyD uGrf;wcRwfcRwf0g;&if; uGrf;aoG;udk yufceJ axG;vdkuf
NyD; pdwfylae[ef½Sdaom a&0efrif;BuD;udk vSrf;Munfh\/
]]o[mavmufvJ ylyifraeygeJUav . . . oif;wdkY vkyf&nf
BuH&nf Munfh&o[m vlqdk;ayrifh ynmtqiftjcif½SdyHk &ygbd
oESifh . . . oif;wdkY uwdysufMur,f rxifbl; . . . usKyfwdkY
vkyf&r[mu tu,fvdkY taMumif;roifhcJhaomf ukvm;jzLawG
vmwdkufo[mudk b,fyHkb,fenf; ckcHMur,fqdko[m toifh
jyifxm;½Hk ½Sdoy . . . }}

95 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
ausmufarmfNrdKU0efBuD;\tqdkjyKcsufudk tm;vHk;oabmBudKuf
nDojzifh ta&;½Sdu ukvm;jzLwdkY\wdkufcdkufrIudk ckcHEdkif&ef wm
0efcGJa0Mujyef\/
þwGif tjiif;tcHk jzpfMu&jyefonf/ ukvm;jzLwdkYu p
wdkufvQif rdrdwkdYu oufoufckcHaejcif;xuf oif;wdkYudk jyef
wdkufjcif;u ydkíxda&mufonf/ odkYr[kwfvQif oufoufckcHae
Murnf? rdrdwdkYu oif;wdkY½Sd&mudkBudKwdkufvQif oif;wdkY ponfudk
rdrdwdkYu pwdkufygonf[k jzpfvmEdkifonf/ þESpfcsufjzpf\/
jiif;cHkaeMu&í awmfawmfESifh pum;rNyD;jywfMu/
xdkpOf nOfhukvm;pufem&D 11 em&DausmfausmfwGif &JAdkvf
armifydk\ [Hom0wD&efukefNrdKUapmifh rif;vkviftcsdKUwdkY jrif;
udk,fpDjzifh a&mufvmMu\/
vlqdk;wdkYzrf;qD;oGm;aom ukvm;NzLppfom;awGESifh vSnf;o
rm;rsm; tm;vHk;Nyefa&mufvmBuNyD[k taBumif;vmBum;\/
96 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
aemufaeYwGif xdkowif;onf [Hom0wD&efukefNrdKUESifhwuG
ywf0ef;usif½Gmi,fuav;rsm;üyg aNymrqHk;atmif ½SdaeBuonf/
aoewfudk,fpDygaom ukvm;NzLESpfq,fausmf? vSnf;orm;
ig;q,fausmfESifh rsKd;rif;wynhf vlrdkufrsm;tygt0if rsKd;rif;wdkY
udk wpfq,fhoHk;a,mufwnf;½Sdaom vlqdk;wdkYu zrf;qD;oGm;yHk
...
vlqdk;Adkvfu rsufESmudkzHk;xm;yHk? ukvm;NzLpum;wwfyHk? vl
i,fvlacsm[k xif&yHk? olaX;om;rsKd;rif;udk xbD0wfapvsuf
...
]]cgomyg;ESifh rsufESmcsKdavh . . . ukvm;Nynfudk vdkufr,fh
rdef;r . . . }} [k qdkí ukvm;NzLwdkYa½SUü ucdkif;yHk? xdkYaemuf uk
vm;NzLwdkYa½SUüyif acgif;uGufusm;&dwfay;Buvsuf tNrD;wyfí
arsmufuJhodkY Nc,fvS,fay;NyD; . . .
]]a[vm arsmufBuD; . . . a½SmufoD;pm;rvm; . . . ukvm;
97 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
a½SmufoD; . . . csOfNzHK; csOfNzHK; . . . }} [k oDqdkí ukvm;NzLwdkY
pm;aomufaeonfhtcsdefü olaX;om;rsKd;rif;u qufvufuNy
ae&yHk . . .
ukvm;NzLwdkYudk oif;wdkY,laqmifvmBuonfh 0DpuD? b&ef
'DwdkYNzifh Nyefí {nfhcHauR;arG;yHk . . . xdkYaemuf ukvm;NzLwdkY udkif
aqmifvmBuonfh aoewfawGxJrS ukvm;NzLwdkYa&mif;csaom
aoewftcsKdUudk aps;BuD;ay;í 0,f,lxm;vdkufyHkwdkY Nzpf\/
xkdYNyif vlqdk;wdkYu olaX;om;rsKd;rif;\ezl;ü ]rsKd;zsuf}[k
rsufcHk;txufem;wGifuyfí aq;eufESifh xdk;ESHvTwfvdkufyHk . . .
þodkYrNyKyg&ef rsKd;rif;u awmif;yefaomtcg rsufESmzHk;xm;
onfhvlqdk;u . . . ]]'gawmh ½Sufwwfovm; . . . }} [k aNymí
yg;udk 2 csufwdwd ½dkufvdkufao;yHkwdkYudkvnf; aNymqdkaeBuao;
\/

98 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
]]'Dvdkqdk&if ykpGefawmif½Gm oHk;cGyJheif;BuD;&JUorD; ]Nr½Guf} u
b,fBudKufygawmhrvJ at&JU . . . }} [k rdef;rtcsif;csif; awGYqHk
Bu&mü ysuf&,faNymBu\/
]]aumif;ygavhawmf . . . oif;pnf;pdrfOpöm t½Sdeft0geJY [H
om0wD&efukefNrdKUBuD;udkawmif vSnf;awGeJY tacgufacgufywf
oGm;ao;orIwfvm; . . . onfvdkNzpfwm aumif;w,f . . . }}
[k tcsKdUu 0rf;omBu\/
[Hom0wD&efukefNrdKUü xdktNzpfonf xdkrQESifh&yfraeyJ uk
vm;NzLwdkYESifh qufoG,f0ifxGuf a&mif;0,fazmufum;aeBuol
tm;vHk;wdkYudk qufumqufumNzpfvm\/ vrf;wGif¤if;? tdrfodkY
¤if; vma&mufwdkufcdkufNcif; cH&wwf\/ ArmEdkifiH Armbk&if\
bkef;&dyfatmufwGif ½SdaeolrSeforQ oif;wdkYukvm;NzLawG tcsif;
csif;rSwyg; ukvm;NzLawGESifh qufqHaevQif twdkuftvkcH&

99 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
onfcsnf; Nzpf\/ wpfBudrfxufwpfBudrf ydkíydkí twifh&Jvm
\/
ukvm;NzLwdkYxHrS oif;wdkYwawG wpfpwpfp 0,f,loGm;Bu
aom vufeufwdkYuvnf; renf;NyD/ xkdYaBumifh onfta&;udk
vspfvsLNyKraeEdkifawmhyJ &JAdkvfarmifydkwdkY vkdufvHaxmufvSrf;Mu
&\/
axmufvSrf;aomfvnf; aNc&maNcaBumif; xifxif½Sm;½Sm;r
awGY&/ avSmfum;tdkifBuD;tpyf awmifukef;i,ftcsKdUü oif;wdkY p
cef;csxm;onfhae&mudkom awGY&í vdIifNrpfbufodkY Nzwfqif;
avovm;? 0g;eufacsmif;bufodkY vSnfhqif;avovm; awG;
awmr& . . .
xdkpOf &efukefNrdKU0efrif;BuD;tdrfESifh ra0;vSaom taemuf
buf yef;qdk;wef;xJü 0ifa&mufpD;eif;oGm;aom trIwpfckNzpf
\/
100 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
yef;qdk;wef;vrf;ü OD;om'Gef;onf aBu;&wwfxdyfoD;ukef
onfwpfa,muf Nzpf\/ EdkifiHNcm;ukefrsm;udk odkavSmifa&mif;cs
\/ EdkifiHNcm;rS 0,f,lwwfaom ukefrsm;udkvnf; odkavSmif
a&mif;cs\/
xdkodkY a&mif;csa&; 0,f,la&;twGuf OD;om'Gef;\orD; rrdk;
olESifh rrdk;NzLwdkYonf aps;ac:aumif;rsm;NzpfBu\/ OD;om'Gef;\
tdrfokdY ukvm;NzLukefonfrsm; t0iftxGuf½Sd\/ OD;om'Gef;\
orD;tBuD; rrdk;oluvnf; rdrdwdkY Armtcsif;csif;udkyif txif
ao;oa,mifa,mif ½Sd\/ ukvm;NzLwdkYwdkif;NynfüNzpfaom a&
arT;rsm;udk tNrJqGwfNzef;\/ ukvm;NzLwdkYwdkif;NynfüNzpfaom u
o,frIefYrsm;udkrS vl;Nc,f\/ rrdk;olu vlxifíqufqHaom A
rmvli,fa,musmf;um; &JAdkvfarmifydkwpfOD;wnf;om Nzpf\/ &J
Adkvfarmifydkuvnf; rrdk;ol\tdrfodkY ukvm;NzLrsm; 0ifxGuf
onfudkyifrBudKuf? rwwfomra½SmifomaomaBumihfom Bunhf
101 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
ae&\/ ukvm;NzLrsm;udk tpdrf;vdkufpm;vdkaeonfh taBumif;
rsm;xJü rrdk;ol\tdrfodkY ukvm;NzLrsm; 0ifBuxGufBuaom t
aBumif;wpfckyg\/
xkdaeYeHeufu rrdk;olonf t½kPfqGrf;uyf&eftwGuf qGrf;
awmfAef;udk aq;ae\/ xkdpOf &JAdkvfarmifydk vrf;avQmufvm
onfudkNrifoNzifh EIwfqufvkdufao;\/
qGrf;awmfAef;aq;NyD;oNzifh tdrfxJodkY 0ifvkdufaomtcg
b,ftcsdefu 0ifvmonfrodaom vloHk;a,mufwdkY rdrd\
aemufrS uyfvsufygvm\/ rrdk;oludk ukvm;NzLwdkYudkifaqmif
wwfonfh cg;ydkufaqmifaoewfrsKd;Nzifh csdefxm;NyD;aemuf tdrf
om;tm;vHk;wdkYudk EdI;,l\/
xdkYaemuf ,aeYaeYv,f ukvm;NzLwdkYudk ukefzdk;ay;acsrnfh
aiGrsm;udk awmif;\/ r&vQif tdrfom;tm;vHk;udk BudK;ESifhwkwf

102 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
\/ yg;pyfxJodkY t0wfrsm;xnhfí tay:rSpnf;aESmif\/ vlqdk;
Adkvfvkyfolonf aemufqHk;wGif rrkd;oludk Bunhfvdkuf\/
]]eif vif o[mavmuf ½Sm;ovm; . . . ukvm;eJY yvl;&rS
wif;wdrfovm; . . . eifyvl;p&mNrefrmawG wyHkBuD;½Sdoaum
. . . }}
vlqdk;Adkvfu rrdk;ol\yg;udk Nzef;Nzef;Nrnfatmif ½dkuf\/
xdkYaemuf . . . ]eifvJ owdxm; . . . } [k rrdk;NzLudk wpfcsuf
vSrf;uefNyD;aemuf aemufvdkufwdkYESifhtwl tdrfxJrSxGufoGm;\/
rrdk;olESifh rrdk;NzLwdkYu csufcsif; tdrfa½SUodkYxGufí atmf\/
xdkpOfyif tdrftNyifbufrSapmihfae[ef½Sdolwpfa,mufESifh aygif;
vlav;a,mufwdkY Nrif;udk,fpDpD;vsuf ta½SUbufodkY pdkif;oGm;
Bu\/
þtNzpftysufonf aexef;wpfzsm;cefYr½SdrD [Hom0wD&ef
ukefwpfNrdKUvHk; ysHUESHYoGm;\/ rdrdxGufvmí uGrf;wpf,mnufrQ
103 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
rBumrDtwGif; ,if;odkY NzpfysufoGm;&aomaBumifh &JAdkvfarmifydk
uvnf; rausrcsrf; Nzpfae\/ xdkYaemufwGifrl [Hom0wD&ef
ukefNrdKUü ukvm;NzLwdkYESifh tquftqHNyKvkyf0Hholrsm; r½Sdawmh
...
rdk;rcsKyfrD aecsKdonfESifh vrf;ay:wGif vloluif;½Sif; wdwf
qdwfaewwf\/ wpfcgwpf&H ukvm;NzLwdkYpD;oGm;Buaom Nrif;
cGmoHrsm;? ig;a,mufwpfwGJ? aNcmufa,mufwpfwGJ tpkvdkufp
um;aNymíoGm;Buaom &JAdkvfarmifydk\ NrdKUapmifhrif;vkvifrsm;
\ toHwdkYrSwpfyg; wdwfqdwfNrJ wdwfqdwfaewwf\/
[Hom0wD&efukefwpfNrdKUvHk; þrQaNcmufNcm;wdwfqdwfaeqJ
ae0if&Doa&m wpfckaomnaewGif ½kwf½kwfoJoJtoHawG Bum;
vm&\/ tdrfwdkif;tdrfwdkif;wdkYrS txdwfwvefYxí wHcg;wpf
csyfudk rodrom [BunhfBu\/ vrf;ay:ü rsm;pGmaom vlol
qifNrif;wdkYudk awGYBu&onf/ topfBuGcsDvmaom &efukefNrdKU0ef
104 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
owdk;rif;BuD;r[mrif;vSrif;acgifausmf OD;rIH\ taNcGt&H aemuf
vdkufaemufygwdkY NzpfBuownf;/
[Hom0wD&efukefNrdKU0efopf OD;rHIonf . . .
ewfpkvuf0JAdkvfr[mrif;vSrif;acgifESifh "m;udkifvSHudkifwdkuf
vl 1000 . . .
ewfpkvusfmAdkvfr[mrif;vSrif;acgifESifh "m;udkifvSHudkifwdkuf
vl 1000 . . .
a½G;vusfmAdkvfr[mrif;vSrif;ausmf&mZmESifh "m;udkifvSHudkif
wdkufvl 1000 . . .
a½TNynfrSefuif;Adkvfr[mrif;xif&mZmESifh "m;udkifvSHudkif
wdkufvl 1000? pkpkaygif; vl 3500 ESifhtwl &efukefNrdKUodkY
a&muf½SdvmcJhBuonf/
[Hom0wD&efukefNrdKU0efopfOD;rIH a&muf½SdvmonfESifh NrdKUudk
acwåwm0ef,lxm;&aom a&0efrif;BuD;ESifh ausmufarmfNrdKU0ef
105 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
rif;BuD;wdkYu &efukefNrdKU\ taNctaet&yf&yfudk avQmufxm;oH
awmfOD;wifBu&\/ &efukefNrdKU0efrif;BuD; OD;rIHuvnf; csufcsif;
ta&;w,lwkdifyifaqG;aEG;vsuf ausmufarmfNrdKU0efrif;BuD;ESifh a&
0efrif;BuD;udk yk*Hrif;vlawGvm;? rif;wkef;rif;vlawGvm;[k t
uJcwf\/
pum;tawmftwefaNymNyD;onfESifh wpfOD;udkwpfOD; tuJ
cwfí&Buaomtcg &efukefNrdKU0efrif;BuD;udk,fwdkifu rdrdwdkY
vkyfaqmifBu&rnfhtaNctae? xm;tyf&rnfhpdwfxm;wdkYudk ½Sif;
Ny\/
]]usKyfwdkYArmEdkifiHudk ESpf½Snfvrsm;uwnf;u apmfum;odrf;
ydkuf&ef BuHpnfvmcJhBuaom ukvm;NzLwdkY ,ck tifESifhtm;ESifh
0ifvmBuNyD . . . onfvdktcsdefrsKd;wGif usKyfwdkY b0½Sifrif;w&m;
BuD;ESifh nDawmfom;awmfwdkYonfvnf; rif;½dk;rif;rsKd;tcsif;csif;
aemufvdkufaemufygrSL;rwfwdkY rvdr®maomaBumifh NywfvkvkBudK;
106 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
uJhodkY wnf;wnf;rQ½SdBuonf . . .
pifppf b0½Sifrif;w&m;BuD;\ta&;? nDawmf rif;wkef;ESifhu
aemifwdkY\ txiftNrifvGJrSm;aeBuaomta&;onf EdkifiH\t
a&;r[kwf . . .
udk,fwdkY usKyfwdkYaus;uRef[lonf ocifudkcspfvQif EdkifiHudk
cspf&rnf . . . EdkifiHwnfwHhrSom ukd,fhocifwnfwHhrnf . . .
EdkifiHr½SdyJ ocif½Sdaeí usKyfwdkYocifudk yodkYxm;rnfenf; . . .
,ck ukd,fwdkYusKyfwdkYtdrfudk rD;avmifaeacsNyD . . . rD;udkt
vsifrNidrf;yJ rnfolYtm; þtdrfudkay;oifh\[k Niif;ckefcdkuf&efNyK
aeBuí rNzpf . . .
b0½Sifrif;w&m;BuD;wkdYnDaemifonf tvdkvdkufítBudKufudk
wifBuaom rif;yg;uyfaNr§mifwdkY\avQmufxm;rIudk em;0ifvsuf
nDaemiftcsif;csif;NydKifqdkif&efom &JrufvlolpkaeBuonf . . .

107 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
ukvm;NzLwdkY\ab;&efukdrl BuD;onf[k rxif? trIvnf;rxm;
...
rdrdwdkY\teD;uyfaom ta&;tcif;udkom pdwfyg0ifpm;Nzpf
aeBuaomaBumifh ]eif½dkU aBumufBuoavm} [k qdkrnfpdk;í uk
vm;NzLwdkYü tiftm;vufeufrsm;ygonf aumif;onf[lí rnf
olrQ trSefudkravQmufwif0HhBu . . .
onfta&;ü udk,fwdkYusKyfwdkYonf ukd,fwdkYocifESifh udk,f
wdkYEdkifiHtwGuf udk,fwdkYusKyfwdkY tnDtnm tpGrf;ukefBudK;yrf;
Bu&efom ½Sdawmhonf . . . usKyfwkdYArmEdkifiHom; ½Srf;? u&if? W
vdkif;? *sdrf;azmtm;vHk; pnf;pnf;½Hk;½Hk;NyKBuí usL;ausmf&efvm
a&mufBuonfh ukvm;NzLwdkYudk udk,fwdkYusKyfwkdY ukd,fpGrf;udk,f
pESifh ckcHEdkifatmif BudKwifNyifqifxm;BupdkY . . . }}
&efukefNrdKU0efrif;BuD;onf ausmufarmfNrdKU0efrif;BuD;? a&0ef
rif;BuD;? ppfuJ? emcH paom rIxrf;&mxrf;toD;oD;wdkYESifh þodkY
108 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
awGYqHkaNymqdkNyD;onfhaemuf csufcsif;vdkyif [Hom0wD&efukefNrdKU
ESifhwuG atmufArmEdkifiHwpfckvHk; vlolvufeufwdkY vIyfvIyf½Sm;
½Sm;NzpfvmBu\/ "m;aoG;vSHaoG;NyKvmBu\/ aus;vufawm½Gm
uav;awGtm;vHk;vdkvdkyif pnf;½dk;? 0g;wyf? opfwyfrsm; um&H
Buukef\/ NrdKUaetrIxrf;wdkYvnf; rdrdwdkYuRrf;aom e,fy,fwpf
avQmufodkY a&mufaeBu\/ Nrif;onfausmf ]aqGquf} udkrl &ef
ukefNrdKU0efopfu ESpfoufoabmusoNzifh ukd,f&HvufpGJawmft
Nzpf rdrdteD;wGif trIxrf;ap\/

ÄÄÄ

109 NrefrmusL;ypfzdk&rf
2/

NrdKU0efopfonf tem;r½Sd aeYnra½G; tvkyfvkyf\/ &ef


ukefodkYa&mufNyD; 2 &uftwGif; rdrdta&;wBuD;a&mufvm&onfh
udpö&yfudk pudkif\/
ta0;a&mufpma&;awmfBuD; rif;ausmfrif;xif&mZmudk ap
vTwfí &efukefNrdKUü vma&mufpD;yGm;½SmaeBuonfh t*FvdyftrsKd;
om;rsm;twGuf t*FvdyfwdkYbufrS ta&;qdkrnfh t*FvdyfAdkvft
BuD;tuJNzpfonfh vif;bwfudk tdrfodkYBuGa&mufyg&ef [Hom0wD
&efukefNrdKU0efrif;BuD;u zdwfBum;\/
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
uGefrif'dkvif;bwfonf ta0;a&mufpma&;awmfBuD; rif;
ausmfrif;xif&mZmudk udk,fwdkiftawGYrcHyJ pum;Nyeftuf'Gyfudk
apvTwfí taBumif;Nyefcdkif;\/ tuf'Gyfonf puúL½Gufwpfckudk
vufuudkifvmvsuf pma&;awmfBuD;tm; zwfNy\/
]]urÇmhEdkifiHBuD; wdkif;NynfBuD;taNrmuftrsm;udk t*FvefuRef;
\e,fy,frsm;tNzpf pdk;rdk;ydkifoxm;onfh 0dwkd&d,bk&ifrBuD;\
bk&ifha&wyfrawmfudk tkyfcsKyfvmcJhaom uREkfyf uGefrif'dkvif;
bwfonf . . .
tif'dkcsKdif;em;uRef;qG,f½Sd awmeufBuD;twGif;rS &efukeft
rnf½Sdaom oabFmqdyfpcef;ü vma&mufaexkdifBuonfh Oa&my
wdkufom; wdkif;BuD;NynfBuD;om;wdkY\ ta&;udpöESihfywfowfí
rnfodkYaqmif½Guf&rnf[laom nTefBum;csufudk uREfkyf\pum;
Nyef tuf'GyfESifh uREfkyfvufatmuf½Sd Adkvfi,fuav;rsm;ESifht
wl toif&efukefolBuD;xHodkY ay;ydkYcdkif;vdkufrnf . . .

111 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
toif&efukefolBuD;onf uREfkyf\vufatmufAdkvfi,frsm;
ESifh aNyvnfonfhtxd aqmif½GufaqG;aEG;Edkifaom tcGifhta&;udk
uREfkyf uGefrif'dkvif;bwfu oufn§mpGmay;vdkufrnf . . . }}
]]tJ'g 0dwdk&d,bk&ifrBuD;\ aus;Zl;opömudk apmifhod½dkao
aom bk&ifha&wyfrawmfAdkvfrSL;&JU NyefBum;csufyJ . . . }}
ta0;a&mufpma&;awmfBuD; rif;ausmfrif;xifonf pum;Nyef
tuf'Gyf\rsufESmudk pl;pdkufBunhfvsuf tom;qwfqwfwkef\/
aNcmufaoGYvmaomEIwfcrf;udk vQmESifhodrf;vkdufNyD;aemuf twef
Bumvmonfhwdkifatmif rdrdpdwfudkwnfNidrfap&ef aqmufwnfae
\/ w½kwf? Nyifopf? ylwau(ay:wl*D) paom oHBuD;wrefBuD;
wdkYESifh qufqHaeusNzpfaomaBumihfom £aNE´rysufatmif rdrd
pdwfudk rdrdxdef;Edkif&\/ pma&;awmfBuD;u pum;Nyeftuf'Gyfudk
BunhfíNyHK;vdkufonf/
]],ck &efukefwGif t*FvdyfwdkYbufü vif;bwfonf t*Fvdyf
bk&ifrBuD;uapvTwfaom tBuD;tuJNzpfygonf . . . ArmwdkY
112 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
bufü &efukefNrdKU0efrif;BuD; OD;rIHonf Armbk&if b0½Sifrif;w
&m;BuD;u apvTwfvdkufaom tBuD;tuJNzpfygonf . . . wdkif;
NynfwpfckESifhwpfck qufqHBu&mwGif rdrdwdkYbk&ifu wm0efay;
tyfcdkif;apNcif;cH&ol r[kwfolwdkYu 0ifa&mufwm0ef,laqmif
½Guf&ef oifhrnfr[kwfyg . . . tu,fí 0ifa&mufwm0ef,l
aqmif½GufaNymqdkBurnfqkdvQifvnf; xdkolwdkYaNymqdkonfhpum;
udk wpfbufwdkif;Nynfu bk&if\ukd,fpm; aNymqdkaqmif½Guf
Ncif;Nzpfonf[k todtrSwfNyK0HhBuvdrfhrnfr[kwfyg . . . xdkY
aBumihf wm0efwu,f½Sdol t*FvdyfAdkvfvif;bwfukd,fwdkifrvm
yJ pmydkYvdkufrnfqdkvQif pum;Nyeftuf'GyfwpfOD;wnf;ESifh tay;
tydkYvTwfyg . . . þta&;udpöü wm0efr½Sdaom Adkvfi,fwdkYESifh
wdkifyifaqG;aEG;í t&mxifrnfr[kwfaomaBumifh Adkvfi,fwdkY
vdkufvm&efrvdkyg . . . }} [k pma&;awmfBuD;u aNymíNyefcJh\/
þtaBumif;wdkYudk NrdKU0efrif;BuD;OD;rHItm; taBumif;NyefBum;
aomf rif;BuD;OD;rHIonf tawmfESvHk;romr,mNzpf\/
113 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
]]þukvm;NzLwdkYum; ig'dkY\rsKd;½dk;? ig'dkY,Ofaus;rIudkyg apmf
um;armfum;NyKBuawmhrnf . . . i'dkYonf i'dkYwdkif;Nynfudk um
uG,f&eftwGuf BudKwiftpDtrHNyKxm;Buaomfvnf; ukvm;NzL
wdkYESifh ppfNzpf&vQif i'dkY½HI;rnf[k odBu\ . . . ra½Smifomí Nzpf
Bu&aomf toifh½Sdap&efom BudKwifNyifqifae&Ncif;Nzpf\/ pif
ppf ig'dkYu ppfrNzpfvdk . . . xdkYaBumihf ig'dkYwdkif;NynftwGuf ig
'dkYudk ukvm;NzLwdkYuapmfum;vQif BudwfrSdwfcHBu&awmhrnfom
Nzpf\ . . . }}[k nnf;nLyifhoufcs\/
NrdKU0efrif;BuD;pum;aBumihf tdrfawmfom;tm;vHk; pdwfrcsrf;r
aNrhNzpfBu\/ NrdKU0efrif;BuD;u tdrf½Sd trIxrf;rsm;bufodkY vSnhf
Bunhf\/
]]ig'dkYtrIxrf;awGudk enf;enf;rSmxm;csifw,fa[h . . . i'dkY
trIxrf;awG[m ukvm;NzLawGeJY qufqHBu&wJhtcgrSm tpGrf;
ukefonf;cHNyD; qufqHBuyg . . .

114 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
'Dvdkonf;cHwm[m ukvm;NzLawGudk aBumufvkdY½GHUvdkYr[kwf?
wdkif;Nynf olYvufatmufa&mufrnfpdk;wJhtwGuf wrifonf;cH
ay;Bu&rSmyJ . . .
ukvm;NzLawGu rcHr&yfEdkifatmif pvmvdkY wpfckckNyKcsifwm
eJYwpfNydKifeuf i'dkYwdkif;Nynf i'dkYvlrsKd;avmuf ighukd,f[m tzdk;r
wef? ighudk oif;wdkY vkyfcsifovdkvkyfBuygap? i'dkYwdkif;Nynfawmh
oif;wkdYvuf ray;bl; qdkwJhpdwfxm;rsKd; xm;Buyg . . .
i'dkYvlrsKd;awGrSm ]t½Sufudk toufeJYvJr,f} qdkwJh pum;½Sd
w,f . . . tpOftvmvJ½Sdw,f . . . toufudktaocHcsifcHr,f
. . . t½SufuGJcHavhr½SdBubl; . . . toufxuf rdrdukd,fa&;
udk,fwm*kPfodu©mudk ydkcspfBuw,f . . .
tck i'dkYNyKusifhBu&rSmu i'dkYudk,fa&;ukd,fwm*kPfodu©m
xuf i'dkYwdkif;Nynfudk ydkcspfBu&r,f . . .

115 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
ukvm;NzLawG[m i'dkYudk,fa&;udk,fwm*kPfodu©mawGudk xd
cdkufatmif&efpBuvdrhfr,f . . . igwdkYu rcHr&yfEdkifvdkY wHkYNyef&if
tJ'gudk taBumif;NyKNyD; ig'dkYEdkifiHwpfckvHk;ukd wkdufcdkufBur,f
...
'gaBumifh ig'dkYawG[m oif;wdkYapmfum;vm&if i'dkYudk,fa&;
udk,fwm*kPfodu©mudk txdcdkufcH t½SufwuGJtNzpfcHNyD; i'dkYEdkifiH
udk umuG,fay;BuygrS . . . }}
vdIufvJSxdckdufoHygvSaom &efukefNrdKU0efrif;BuD;\toH
onf epf0ifoGm;\/ pum;aNymNyD;onfESifh tcsdeftcgr[kwfyJ
bk&m;aqmifodkY0ifoGm;\/ tdrfawmfoltdrfawmfom;wdkYonf
acgif;idkufpkdufESifh rdrdwdkYwm0efxrf;aqmif&modkY Nyefvmonf/
xrif;tdk;wpfvHk;csufcefYtBumwGifyif tdrfa½SSUrS qlqlnHnHtoH
awG Bum;vm&\/
ukvm;NzLpum;Nyef tuf'Gyf? ukvm;NzLbkef;BuD; uif;udwf
ESifh ukvm;NzLAdkvfi,fav;a,mufwdkY Nrif;udk,fpDNzifh rif;BuD;\
116 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
tdrf0if;wHcg;a½SUü a&mufaeBuonf/ 0if;wHcg;apmifhu wm;qD;
xm;onf/
]]NrdKU0efrif;BuD;tdrf0if;xJodkY rnfolrQ Nrif;pD;r0if&yg . . .
xdkYaBumifh Nrif;ay:uqif;yg . . . uRefawmfrsKd;BuD; 0if;wHcg;
zGifhay;ygrnf . . . }} [k 0if;wHcg;rSL;u t½dktaoNyKíaNym\/
t&ufrl;aeBuaom ukvm;NzLAdkvfi,fwdkYonf 0if;wHcg;rSL;
bmawGaNymaeonfukd pum;Nyeftuf'Gyftm; ar;Bu\/ tuf'Gyf
½Sif;Nyonfudk em;axmifNyD;rS Nrif;udktwif;pdkif;vsuf 0if;wHcg;
rSL;ESifh 0if;wHcg;udk Nrif;Nzifhwdkufí twGif;odkY0if\/
0if;wHcg;ESifhwuG 0if;wHcg;apmifhudkyg Nrif;Nzifhtwif;wdkuf
í tdrfawmf0if;xJodkY pdkif;0ifvmBuaom ukvm;NzLrsm;udk aqG
qufonf avSum;xdyfrS &yfBunhf\/ ukvm;NzLwdkYonf tdrf
awmfavSum;a½SUodkY a&mufvmBuvsuf aqGqufudk armhBunhf
\/

117 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
]]a[; . . . uRefaumif . . . rif;wdkY&efukefolBuD;udk ac:
vdkufprf; . . . 'dkY &efukefolBuD;eJY pum;aNymzdkY vmw,fuG . . .
'dkYbk&ifrBuD;&JU a&wyfrawmfuwyfrSL;uvJ pmay;vdkufw,f . .
. }}
ukvm;NzLwdkY\aNymqdkyHk? pum;toHk;tEIef;onf tawmfBuD;
awmqefvsuf ½dkif;ys\/ aqGqufu pum;aNymvdkufol ukvm;
NzLAdkvfi,f\rsufESmudk ai;Bunhfaeonf/ xdkpOf pum;Nyeftuf
'Gyfu Armpum;Nzifh twdtusNyefaNym\/ aqGqufonf avS
um;ay:rS wpfvSrf;csif; £aNE´&&qif;vm\/ xkdYaemuf tvGef
,Ofaus;odrfarGYaom[efyefNzifh ukvm;NzLwdkYudk Bunhf\/
]]&efukefNrdKU0efrif; owdk;rif;BuD; r[mrif;vSrif;acgifausmf
OD;rIH tdyfaeygw,fcifAsm . . . rdwfaqGwdkY aus;Zl;NyKí Nrif;
ay:uqif;NyD; {nfhcef;aqmifudkBuGBuyg . . .
uRefawmfwdkYNrdKU0efrif;BuD;&JU vufatmuft&m½Sdrsm;NzpfBuwJh
a&0efrif;BuD;? ppfuJawmfrif;BuD;wdkYeJY awGYqHkNyD; rdwfaqGwdkYay;
118 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
vdkwJhpm? aNymvdkwJhtaBumif;t&mrsm;udk ay;Edkif? aNymEdkifygw,f
. . . }}
aqGqufaNymaompum;onf ukvm;NzLpum;Nzpf\/ toH
aetoHxm; av,lavodrf; yDorSefuef\/ pum;vHk;toHk;t
EIef;vnf; ,Ofaus;eef;qef\/ aoQmifxHk;BuD;ESifh tom;ndKaom
vlwpfa,mufu þodkY rdrdwkdYpum;udk yDyDoo ,Of,Ofaus;
aus;aNymonfudk awGY&aomtcg ukvm;NzLAdkvfi,fwdkYu vlyg;
0onf[kxifvsuf a'goNzpfBu\/
]]a[; . . . apmuf½l; . . . igaNymaew,f . . . rif;&JU&ef
ukefolBuD;udk tck 'Dac:vmcJh . . . tdyfae&if aNcaxmufeJY uef
EdI;cJh . . . igaNymwm em;vnfvm; . . . }}
]]rdwfaqGwdkY wm0efeJYvmBuw,fqkd&if aus;Zl;NyKNyD; Nrif;
ay:uqif;yg . . . NyD;awmh {nfhcef;aqmifrSm NrdKU0efrif;BuD;&JU
vufatmuft&m½Sd a&0efrif;BuD;eJY wufawGYBuyg . . . apmfum;
&atmifvmwmqdk&ifawmh onftdrf0dkif;xJu xGufoGm;BuzdkY t
119 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
oifhawmfqHk;tcsdef a&mufaeygNyD . . . usKyfwdkYxHk;pHt& rif;BuD;
tdrf0kdif;xJudk Nrif;pD;r0if&ygbl; . . . }}
ukvm;NzLAdkvfi,fwdkYu [m;wdkuf&,fBu\/ xkdYaemuf uk
vm;NzLAdkvfi,fwpfa,mufu npfnpfywfywf qJa&;wdkif;xGm
vsuf tdrfa½SU0if;xJ½Sd yef;cif;twGif;odkY Nrif;udkNzwfpdkif;vdkufNyD;
aemuf aqGquf½Sd&modkY OD;wnfaNy;vm\/ ab;rStazmfrsm;u
&,farmtm;ay;Bu\/
aqGqufonf ae&mrSrvIyfyJ rdrdqDodkY eD;vmonfhNrif;udk
pl;pkdufBunhfae\/ &,foHrsm; wNznf;Nznf;wdwfoGm;\/ r
a½SmifraNy; rvIyf½Sm;aom aqGqufudk ukvm;NzLwdkY pdwfapm
vsuf tHhtm;woifhBunhfaepOf r'&yfppfNrif;BuD;onf aqGquf
½Sd&mudk t[kefNyif;pGm0ifwdk;\/
odkYaomf ydkíthHtm;oifhzG,faumif;onfum; aqGqufonf
Nrif;BuD;ay:odkY aNrmufceJa&mufoGm;NyD; Nrif;pdkif;vmaom ukvm;

120 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
NzLAdkvfi,f\vnfrsKdukd "m;aNr§mifNzifh axmufNyD;Nzpfae\/ aqG
qufu Nrif;ZufBudK;udk owfvdkufNyD;aemuf . . .
]]Nrif;ay:urqif;Bubl;qdk&if cifAsm;wdkYtm;vHk; aus;Zl;NyK
NyD; tdrf0if;tNyifrSm apmifhaeBuyg . . . usKyfwdkY &efukefNrdKU0ef
rif;BuD;Edk;vm&if cifAsm;wdkYapmifhaeaBumif; taBumif;Bum;ay;
r,f . . . 'gygyJ . . . }}
ukvm;NzLAdkvfi,fwdkYonf NAKef;ceJ aoewfrsm;udk xkwf
vdkufBuaomfvnf; aqGquf\vufxJü rvIyfr,SufEdkifatmif
csKyfudkifcH&NyD; vnfrsKdudk "m;NzifhtaxmufcH&NyD;Nzpfaeaom rdrd
wdkYvludkBunhfí aoewfrsm;udk Nyefodrf;vdkufBu\/ ukvm;NzL
bkef;BuD;uif;udwfuvnf; tdrf0if;tNyifodkY xGufaeBuzdkY aNym
\/ xkdpOf &efukefNrdKU0efrif;BuD;\ tdrf0if;tNyifbufü ArmNrif;
pD;vSHudkifppfom;oHk;q,fausmfcefY a&muf½SdvmBu\/
]]rdwfaqGwdkY tdrf0if;tNyifudk Nrif;ay:uqif;NyD; oGm;Bur,f
qdk&if uRefawmf aus;Zl;trsm;BuD;wifygw,f . . . }}
121 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
ukvm;NzLwdkYonf pum;wpfcGef;rQr[BuawmhyJ aqGquf
aNymonfhtwdkif; Nrif;ay:rS rausreyfqif;Bu\/ aqGqufESifh
twl½Sdaom ukvm;NzLudkrl aqGqufu atmufodkY cyfBurf;Burf;
qGJcsonf/ aNrNyifodkYa&mufonfESifh xdkukvm;NzL\cg;ü½Sdaom
cg;ydkufaqmifaoewfi,fonf aqGquf\vufxJ a&mufae\/
tdrf0if;tNyifodkYa&mufrS ]aus;Zl;wifygw,f} [k aNymvsuf xkd
ukvm;NzLAdkvfi,f½Sd&modkY aoewfudk ypfay;vdkufonf/ ukvm;
NzLwdkYonf 0if;NyifodkYa&mufonfESifh rdrdwdkYNrif;rsm;ay:odkY wuf
vdkufBu\/
vrf;ab;wpfzufwpfcsufwGif ArmNrif;pD;vSHudkifppfom;rsm;
NidrfoufpGm&yfaeBu\/ ukvm;NzLAdkvfi,fwpfa,mufu uGefrif
'dkvif;bwfay;vdkufonfqdkaom pmudk vrf;ray:odkY ypfcscJh\/
xdkYaemuf rauseyfaomrsufESmwdkYESifh oabFmqdyf½Sd&mbufodkY
cyfrSefrSefxGufoGm;Bu\/ tdrfrS tawmfvSrf;vSrf;odkY a&muf

122 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
onfESifh atmf[pfqJqdkBuum rdk;ay:odkY aoewftcsufaygif;
rsm;pGm ypfazmufBuí Nrif;udk 'kef;pdkif;oGm;Buonf/
wu,ftdyfaeNcif;r[kwfaom &efukefNrdKU0efrif;BuD;OD;rIHESifh
wuG a&0efrif;BuD;? ausmufarmfNrdKU0efrif;BuD;? ppfuJBuD;ESifh oHk;
cGyJheif;BuD;wdkYonf NrdKU0efrif;BuD;\ tdrfxufrSaeí þtNcif;t
&mtm;vHk;udk awGYNrifBum;odNyD; Nzpf\/ aqGqufonf vif;
bwfuay;onfqdkaom ukvm;NzLwdkY vrf;ay:üypfcsoGm;onfh
pmudk &efukefNrdKU0efrif;BuD;odkY ay;quf&if; . . .
]]rif;BuD;rSmBum;xm;ygvsuf nHhzsif;pGm pdwfrcsKyfwD;Ekdifaom
aBumihf þodkYNzpf&ygonf . . . xdkufwefonfhtNypfudkom ay;
yg . . . }} [k &efukefNrdKU0efrif;BuD;tm; avQmuf\/
]]armif rrSm;av . . . tckavmufrS rwHkYNyefvQif ukvm;NzL
wdkY ydkrdkapmfum;vmNcdrfhrnf . . . ,ckvnf; oif;wdkYudk aoG;wpf
aygufpGef;ao;onfr[kwf . . . o[mayrifh onfhtwGuf armif
tepfemcH&rnfxifonf . . . taBumif;ay:rS qufNyD;temcH
123 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
awmh . . . }} [k aNymvsuf vufolBuG,fü 0wfxm;onfhvuf
pGyfudk cRwfí &efukefNrdKU0efrif;BuD;u aqGqufudkay;\/
xdkYaemuf &efukefNrdKU0efrif;BuD; aNymonfhtwdkif;vnf; Nzpf
vm&onf/ xkdnOfhüyif ukvm;NzLoabFmwdkYonf &efukefNrpf
urf;rS xGufcGmoGm;BuNyD;aemuf b0½Sifrif;w&m;BuD;\ ]a&eef;
,Ofom}oabFmudk oif;wdkY\oabFmESpfpD;Nzifh 0J,mn§yfí oH
vsufpGef;bufqDodkY qGJ,loGm;Bu\/
ArmwdkYuvnf; csufcsif;odaomaBumifh "EkwfuGif;vdIifol
BuD;? oDv0goHk;cGyJheif;BuD; OD;acG;NzL? &JAdkvfarmifydkwdkY vufeuf
vloltenf;i,fESifh tNyif;vdkufoGm;Bu\/
oDv0grD;Nyuif;a½SUwGifrDí twif;qD;qdkYwkdufcdkufBu&m uk
vm;NzLoabFmrS av;NrdKU0efAdkvfukvm;wpfa,mufESifh ppfAm&Dt
rsm; usqHk;\/ odkYaomf ukvm;NzLppfAdkvfwdkYonf ArmwdkY qD;qdkY
xm;onfudk twif;azmufxGufEdkifcJh\/ vufeuftiftm;csif;
r,SOfEdkifaom ArmwdkYuvnf; "m;rsm;vSHrsm;udk tm;udk;Buum
124 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
ukvm;NzLwdkY\oabFmodkY twif;wufa&mufxdk;ckwfBu\/ uk
vm;NzLrsm;a&m Armrsm;yg aoaBuysufpD;Bu&\/ &JAdkvfarmifydk
ESifh vltenf;i,fom NyefvmEdkifcJh\/ "EkwfuGif;olBuD;eJY oHk;cGyJh
eif;BuD;wdkY qHk;½HI;cJh&onf/ ukvm;NzLwdkYonf a&ckepfvH0 oH
vsufpGef;ü ausmufcs&yfpGJaeBu\/
&efukefNrdKU0efrif;BuD;OD;rHIu a&0eft&m½Sdrsm;ESifh 'vNrdKU0ef r
[mrif;acgif&mZmwdkYudk apvTwfí vif;bwfacgif;aqmifaom
ukvm;NzLwdkYtwif;vk,loGm;onfh ]a&eef;,Ofom}oabFmBuD;udk
Nyefawmif;onf/ ukvm;NzLwdkYu Nyefray;Bu/
þudpöudk &efukefNrdKU0efrif;BuD;onf txufb*Fvm;tpdk;&
odkY pmay;ydkYvTwfíwdkifqJ ukvm;NzLAdkvfrI;vif;bwfxHrS tcsuf
oHk;csufygaom taBumif;Bum;pmwpfck a&mufvm\/ xdkpmü
...
1/ rpöwm½SufywfESifh rpöwmvl0pfwdkYxHrS ,cif&efukefNrdKU
0efa[mif;u 'Pf½dkufaom 'PfaiG 9000 usyfudk Nyefay;&rnf/
125 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
2/ ,ckNrdKU0efxHodkY pmvmydkYaom pum;Nyeftuf'GyfESifh Adkvf
i,fuav;rsm;udk NrdKU0efu tawGYrcHaomaBumifh t½Suf&onf/
,if;udpöudk Adkvfi,fuav;rsm;auseyfatmif NyKvkyfay;&rnf/
3/ ,cifuNzpfyGm;cJhaom t*Fvdyf-Nrefrm ppfyGJwGif csKyfqdk
Buaom &EÅydkpmcsKyfyg owårtcsuft& ArmNynfü t*Fvdyf
udk,fpm;vS,fcefYxm;onfudk ,if;\*kPfESifh tnDtnGwf ae&m
xdkifcif;ay;í vufcH&rnf/
þoHk;csufudk ArmwdkYu vdkufemNyKvkyfrS ArmwdkY\oabFm
udkNyefay;í uREfkyfwdkY\wdkufoabFmrsm;udk EIwfodrf;NyefoGm;rnf
[laom t"dyÜg,fwdkYyg½Sd\/
&efukefNrdKU0efrif;BuD;OD;rHIu BuHcif;NrdKUolBuD;OD;NrwfomxGef;
atmifudk apvTwfí oif;wdkY\pmudk a½Tz0g;awmfatmufodkY t
a&mufydkY\/ a½Teef;awmfBuD;rS ukvm;NzLwdkY\pmtwdkif; auseyf
atmifaqmif½Gufay;&ef trdefYawmfNrwfcsrSwfvdkuf\/

126 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
&efukefNrdKU0efrif;BuD;OD;rHIonf &efukefNrdKUae ukvm;NzL½Suf
ywfESifh vl0pfwdkYtay: ,cifNrdKU0efa[mif; wyf½dkufxm;onfh
'PfaiG 9000 usyfudk pm&if;ESifhwuG Nyefay;\/
rdrdtdrfodkYvmBuaom ukvm;NzLAdkvfi,frsm;udk taqmift
a,mifESifhwuG zdwfac:í oHwrefBuD;rsm; {nfhcHouJhodkY {nfhcH
auR;arG;\/ xkdYaemuf ukvm;NzLAdkvfi,fwdkYvmpOfu rdrdrod
vdkufyJ rNzpfoifhonfwkdYNzpfysufoGm;&aomaBumihf 0rf;enf;
aBumif;aNymqdk\/
ukvm;NzLAdkvfi,fwdkYu rdrdwkdYtm; Armaus;uRefwpfa,muf
u "m;aNr§mifNzifhxdk;rnfNyKygonf[k qdk\/
&efukefNrdKU0efrif;BuD;OD;rHIonf ukvm;NzLwdkYtm; "m;aNr§mif
Nzifhxdk;rnf[k Ncdrf;aNcmufonfqdkaom aqGqufudk ac:,l\/
xdkYaemuf NrdKU0efrif;BuD;trdefYt& oif;wdkYa½SUüyif vufa0SY
awmfBuD;wpfOD;u aqGquf\a&mifudkudkifí avxJü oHk;ywfqGJ

127 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
&rf;vSnhfywfNyD; aNrodkYypfcs&\/ xdkYNyif aqGqufudk aNrüarSmuf
vsufvJusapNyD;aemuf rsufESm&ifbwfponfwdkYudk aNrBuD;ESifh
xdcdkufemusifapvsuf tdrfawmf0if;tNyifodkYa&mufonftxd qH
yifzsm;rS&pfudkifí '½GwfwdkufqGJxkwfoGm;ap\/
NrdKU0efrif;BuD;onf rvIyf½Sm;aomrsufESmNzifh wdwfqdwfpGm
tptqHk;NidrfoufBunhfaeNyD;rS ukvm;NzLAdkvfvif;bwfodkY ay;
tyf&ef ukvm;NzLAdkvfi,frsm;udk pmwpfapmifay;tyf\/
xdkpmonf ukvm;NzLbmomNzifh oabFmpuúLwGif a&;xm;
onfhpmNzpfí qifpG,fBuKwfwGifxnfhvsuf tay:rS uwåDyg
tdwfeDpGyfxm;\/
pmwGif &EÅydkpmcsKyfyg owårtcsuft& Armrif;wdkYonf
t*FvdyfvlrsKd;wdkY\ ukd,fpm;vS,fxm;½Sda&;twGuf wpfBudrfrQ
tuefYtuGufr½SdcJhzl;yg/ ,cifuvnf; t*FvefEdkifiH\ udk,f
pm;vS,fawmftNzpf ume,fbmae;wdkY vma&mufaexdkifBuí A
rmwdkYu xdkufxkdufwefwef ae&mxdkifcif;ay;í av;pm;pGmquf
128 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
qHBuygonf/ t*Fvdyfudk,fpm;vS,fawmfwdkYu tvdktavsmuf
½kyfodrf;oGm;BuaomaBumifhom r½SdNzpf&onf/ ,ckvnf; ruefY
uGufyg[laom t"dyÜg,fyg½Sd\/
ukvm;NzLAdkvfi,fwdkY NyefoGm;Buaomtcgü &efukefNrdKU0ef
rif;BuD;u ]a&eef;,Ofom}oabFmudk NyefydkYay;yg&ef rSmBum;
vdkufao;\/
rif;BuD;onf ukvm;NzLwdkYxGufoGm;BuNyD;onfESifh ]]aqGquf
rnfonhfae&mrSm½SdovJ . . . }} [k ar;\/
tdrfawmftwGif; taemufaqmifü½Sdaom tcef;wpfcef;xJodkY
a&mufaeonf[k od&aomtcg &efukefNrdKU0efrif;BuD;udk,fwdkif
BuGa&muf½Ipm;\/
qGJudkifarTU,rf;cJhaom vufa0SYawmfBuD;onf om;i,ftm;NyK
pkouJhodkY aqGquf\'Pf&mrsm;udk aq;xnfhNyKpkay;ae\/

129 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
NrdKU0efrif;BuD;onf rom,maomrsufESmNzifh ]]armif tepfem
cH&rnfxifonfvdkY igaNymcJhzl;oaum . . . }} [k nnf;nL&if;
rdrdudk,fwdkif cHpm;ae&bdokdY aqGquf\'Pf&mudk Bunhf\/
aqGqufu ]]rdrdonf þrQcH&Ncif;Nzifhvnf;aumif; þrQ&½Sd
aom 'Pf&maBumifhvnf;aumif; rnfodkYrQrwkefvIyfyg . . . odkY
aomf rdrdtm; tdrfawmf0if;tNyifbufrS 0dkif;0ef;BunhfaeBuaom
t&yfolt&yfom;wdkYtxJü oHk;cGyJheif;BuD;\orD; Nr½Gufudk awGY
&aomtcgrSom rsufpdNymoGm;&ygonf . . . }} [k qdk\/
aqGquftzdkY rdrd þodkYNzpf&Ncif;udk Nr½GufawGYoGm;&onfht
wGuf tu,fyif½SufaBumuf\/ xdkYaBumifh vrf;zHkavmufatmif
aeYpOfoGm;aeusNzpfaom ykpGefawmif½Gmi,fqDodkY aNcOD;rQrvSnfh
awmh/
odkYaomf þowif;onf [Hom0wD&efukefwpfNrdKUvHk;ü [dk;
[kd;ausmfae\/

130 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
[Hom0wD&efukefNrdKU0efrif;BuD;tdrfodkY ukvm;NzLwdkYu apmf
um;armfum; tdrf0if;xJta&muf Nrif;pD;0ifBuyHk . . .
xdkpOf NrdKU0efrif;BuD;\ vufoHk;awmfaqGqufu ysHcsDbGJY&ol
rsm;uJhodkY r'&yfppfNrif;BuD;ay:odkY ckefysHwufí ukvm;NzLAdkvf\
vnfrsKdudk "m;Nzifhaxmufvsuf Nrif;ay:rSqif;BuapNyD; tdrf0if;
xJu xGufoGm;cdkif;yHk . . .
xdkYaemuf ukvm;NzLrsm;auseyfatmif NyK&rnf[laomtrdefY
aBumifh ukvm;NzLrsm;\a½SUüyif aqGquf\a&mifudkudkifí tdrf
0if;tNyifodkYta&muf '½GwfwdkufqGJxkwfNcif;cH&yHkwkdY Nzpf\/
þowif;rsKd;wdkYaBumihf [Hom0wD&efukefNrdKU0efrif;BuD;onf
aqGqufudk rdrdxHü qufvufxm;½Sdygu ukvm;NzLwdkY pGyfpJGp
&m taBumif;wpfckrsm;Nzpfvmavrvm;[k awG;awm\/
NrdKU0efrif;BuD;\pdwfü rnfonfhtaBumif;aBumifhNzpfap uk
vm;NzLwdkYESifh raNyrvnfrNzpfap&/ ukvm;NzLwdkYESifh raNyvnf

131 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
BuvQif t*FvdyfESifh ArmwdkY 'kwd,tBudrf ppfNzpfBu&rnf/ ppf
NzpfBu&vQif . . .
avNynfokwfaeaom om,monfh [Hom0wD&efukefNrdKU\
naecif;üyifvQif &efukefNrdKU0efrif;BuD;\rsufESmü acR;oD;acR;
aygufBuD;rsm; pdkYae\/

ÄÄÄ

132 NrefrmusL;ypfzdk&rf
3/

vufa0SYawmfBuD;udk tBudrfBudrfrSmBum;vdkufonfqdkaom
aBumifh ykpGefawmif½Gmi,fbufodkY Nrif;wpfpD;ESifh xGufvmcJh\/
tNyifodkYrxGufyJ tdrfwGif;ykef;vkyfaeaom aqGquftzdkY rsuf
ESmrxm;wwfatmif Nzpfae&\/ rsufESmü &xm;onfh'Pf&mwdkY
uvnf; vHk;0raysmufao; . . .
onf'Pf&mwdkYaBumifh roGm;yJae&rSmuvnf; ema&;udpöNzpf
ae\/ xdkYxufydkí oGm;oifhonfum; oHk;cGyJheif;BuD;OD;acG;NzL
onf wdkif;Nynf*kPfudkq,f,l&ef wdkufcdkuf&if; ylylaEG;aEG;usqkH;
oGm;cJhonf r[kwfygvm;/
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
rdrdwdkYtzdkY OD;acG;NzLudkvnf; *kPfNyK&ayrnf/ usef&pfaomNr
½Gufudkvnf; tm;ay;pum; oGm;a&mufaNymBum;oifhonf/
Nr½Gufonf rdcifudk,fESifh zcifpdwfNzpf\/ rdcif u&ifrBuD;
wlvQif tvGefat;csrf;wdwfqdwfpGm ½Sdayrnf/ odkYaomf Nr½Guf
um; xdkodkYr[kwf . . .
udk,fvHk;udk,fxnfurl rdcifudkwlaomaBumihf xkxnfBuD;
\/ wkwfcdkifoefpGrf;\/ zcif\vHk;uspfrIuvnf; yg0ifaygif;
pyfxm;ao;onf/
rsufESmurl rdciftEG,fodkYvdkufvsuf xifay:aomar;½dk;½Sd
\/ rdcif\tom;ta&rsKd;vnf; ½Sd\/ t½G,fa&mufonfESifh u
&ifpyfrav;yDyD BunhfítvGefvS\/
&efukefol&efukefom;wdkYonf ukvm;NzLwdkYESifh ta&mif;t
0,f tquftqHrsm;aomaBumifh &efukeftaemufzsm;½Sd u&if
ausmif;odkY rdrdwdkYom;orD;rsm;udk tyfESHavh½SdBu\/ u&if
134 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
ausmif;wGif ukvm;NzLbkef;BuD;ESifh u&ifq&mBuD;wdkY ½SdBu\/
ukvm;NzLpmESifh Armpmudk oifay;\/ Armenf;í u&iftrsKd;
om;rsm;avonf/
Nr½GufESifh aqGqufwkdYonf u&ifausmif;xGufrsm;NzpfBu\/
i,fpOfuwnf;u upm;zufvnf;Nzpf\/ &efNzpfzufvnf; Nzpf
\/
Nr½Gufu cifrifvdkaomfvnf; aqGqufu Nr½Guf rcHr&yfEdkif
&ef tNrJ aNymqdk&efpwwf\/ Nr½Guf rcHr&yfEdkifatmif u&ifykyf
r? u&ifykyfr[k ac:\/ ]]onfaumifrav; rqdk;yJ aeyghrvm;
. . . a&vufBum; vluNym;wJh . . . }} [kvnf; rBumrBumaNym
wwf\/
þvdkaNymwdkif; Nr½Gufonf NidrfcHaeavhr½Sd? aqGqufudk t
wif;0ifvHk;owfykwfwwf\/ odkYaomf aqGqufu Nyefí owf

135 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
ykwf½dk;r½Sd/ ]]eifu rdef;ryJ . . . eifeJYzufowf&rSm ig½Sufygw,f
. . . }} [k aqGqufu qdkwwf\/
Nr½Guf tawmfuav;BuD;vmaomf . . . ]]igwkdYu&ifvJ 'DaNr
BuD;ay:arG;? 'DaNrBuD;uxGufwJh toD;tESHawGpm;NyD; 'DNrpfxJu
a&awGaomuf BuD;vmwmyJ . . . eifwdkYArmvJ 'DaNray:arG;? 'D
aNrBuD;uxGufwJh toD;tESHpm;NyD; 'DNrpfxJua&awGaomuf BuD;
vmwmygyJ . . . }} [k aNym\/
]]at; . . . [kwfw,f . . . igvJ 'DvdkyJ awG;rdwmyJ . . . 'dkY
'DaNray:arG;? 'DaNray:ae? 'DaNrayguftoD;tEHSawGpm;? 'Da&awG
aomufNyD; BuD;vmBuwJhvlawG[m twlwlcsnf;ayghuGm . . .
wpfwdkif;wpfNynfpDu aNray:rSmBuD;vmBuwJh vlawGrSr[kwfyJ
. . . }}
]]at;aygh[Jh . . . tJ'gayhg . . . eifu tm;BuD;aoG;cJGpum;
aNymwwfw,f . . . 'dkYtm;vHk; wpfaNrxJwpfa&xJ BuD;Nyif;vm
136 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
Buwm rIwfvm; . . . }}
]]at; . . . ig tck t&ifvdkraNymawmhygbl; . . . 'dkYArmvJ
'DaNray:BuD;vmwmyJ . . . eifwkdYu&ifvJ 'DaNray:BuD;vmBuwm
yJ . . . 'dkY twlwlyJrIwfvm; . . . 'gaBumihf eifhtar &D;t"keJY
eifhtaz OD;&D;acG;NzLwdkY twlwlaeBuwmaygh . . . }}
]]at;aygh . . . at;aygh . . . 'dkYtbu b,fawmhrSrcGJbl;
. . . }}
]]at; . . . igvJ eifhtbvdkyJ b,fawmhrSrcGJyJ eifeJYigeJY t
wlaecsifvmNyD . . . }}
]]Bunhfprf; aocsif;qdk; . . . igu taumif;aNymaewmrSwf
vkdY . . . uJ . . . uJ . . . }}
Nr½Gufonf aqGquf\ausmNyifBuD;udk tkef;tkef;Nrnfatmif
xk\/ aqGqufu rnfodkYrQrNzpfyJ rsufESmuav;eD&Jaeaom Nr
½Gufudk pdrf;pdrf;pl;pl;Bunhf\/
137 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
xdkonfhaemufrSpí aqGqufESifhNr½GufwdkY rowfBurykwfBu
awmhyJ Nr½Gufvnf; aqGqufrvmvQif warQmfarQmfaewwfí
aqGqufuvnf; Nr½GufqDodkY wpfaeYwpfacgufroGm;&vQif r
aeEdkifNzpfvm\/ q,fausmfoufu NzpfysufcJh&yHkrsm; Nzpf\/
t½G,fuav;a&mufonfESifh aqGqufESifhNr½GufwdkY a0;cJhBu&
onf/ aqGqufonf aeNynfawmftxd oGm;a&muftrIxrf;ae
&aom rif;vkvifwpfa,mufNzpfae\/ aqGqufra&mufzl;aom
t&yf[lí r½Sd/ aqGqufrvdkufygzl;aom ppfaNrNyif[lí r½Sd/
te,fe,ft&yf&yfudk ESHYpyfcJhNyD;rS trIawmfxrf;b0ESifhyif [H
om0wD&efukefNrdKUodkY Nyefa&mufvm&\/
a&mufonfESifh Nr½Gufudk owd&onf/ odkYaomf tvm
aumif;aomfvnf; tcgaESmif;ovdk xif&\/ Nr½Gufudk Bunfh
NrifwdkifolaX;om; rsKd;rif;u BudKufaomaBumihf rdbudkylqmo
Nzifh BunhfNrifwdkifolaX;u aBumif;vrf;em;azmufaeonf[k
138 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
Bum;&\/ Nr½Gufrdb oHk;cGyJheif;BuD;OD;acG;NzLwdkYu rnfodkYrQt
aBumif;rNyefao;/
aqGqufu Nr½Gufudk oGm;a&mufawGYqHkaomtcg pdwfxJrS
&nf½G,fxm;ouJhodkY 0rf;yrf;womEIwfrqufEkdifyJ ai;armae&
\/
]]rxdkuf&yfom? NrdKifpkHom0,f? olZmrdk;ae? bHkuaBuGodkY? qH
au½SifNr? xHk;½G½Gvnf;? ,k,rNyif? vufoifNrdwfvGwf? oG,fEGJY
nTwfudk . . . }}
aqGquf\acgif;xJü ewfoQifaemif\ &wkuAsm ay:vm
onf/ ESpfa,mufom; twefBumatmif rsufvHk;csif;qdkifvsuf ES
vHk;om;csif; ayGYzufEIwfcGef;qufrdBu\/ Nr½Gufonf £aNE´½SdpGm
NyHK;vdkuf\/
]]tdk . . . tpfudkquf . . . }}

139 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
Nr½Guf\rsufvHk;ü awmufyvmonf/ rvIyfr½Sm; ausmuf
om;odkYNzpfaeaom aqGqufudk ½Tef;vJhvJhrsufvHk;Nzifh xyfBunhf
\/
]]BuGyg . . . av . . . }}
aqGqufonf vIyf½Sm;aomESvHk;Nzifh tdrfay:odkYwufcJhonf/
Nr½Guf\zcifBuD; oHk;cGyJheif;udk ar;onf/ xkdYaemuf rdcifudk ar;
onf/ rdcif &D;t"k qHk;yg;cJhNyD[k od&\/ xdkYaemufum; rdwqdk;
rdef;racsmav;udk ESri,fyrm qufqHcJh\/ yJheif;BuD;OD;acG;NzLu
vnf; aqGquf oGm;vm0ifxGufaeonfudk auseyf\/ ,ckt
cdkuftwefYtwGif;ürl ta&;awmf½IyfaxG;aeoNzifh aNy;vTm;ae&
aomaBumihf q,f&ufwpfBudrf ig;&ufwpfBudrfrQom a&mufEdkif
½SmcJhonf/
wdrfysHonf oGm;aeusvrf;twdkif; ocifudko,fydk;vsuf Nr
½GufwdkYtdrfa½SUü tvdktavsmuf&yf\/ acgif;idkufpdkufESifh Nidrf
140 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
oufygvmaom aqGqufonf EkysKdolwdkY\ tawG;O,smOf0,f
tdyf&mrSEdk;vmbdokdY owd&\/ ]][,f . . . Nr½GufwdkYtdrfa½SU
awmif a&mufvmygyaum . . . }} [k awG;&if; rdrdudk,frdrd ½Suf
½GHUpGm Nrif;ay:rSqif;\/
Nr½Gufu tdrfa½SU@yftNyifodkYta&muf xGufvmBudK\/
r@yftwGif;ü ykpGefawmif½GmoltysKdacsmrsm; BuufoGefvSD;aeBu
onf/ ykpGefawmif½GmoltysKdwdkYonf 'Pf&mraysmufao;onfh
aqGquf\rsufESmudk 0dkif;BunhfaeBuaomaBumihf aqGqufu
rsufESmrxm;wwfatmif ½Suf½GHUvsuf zsmpudk cvkwfwdkuf\/
taBumif;pHkudk odxm;NyD;aomNr½Gufu aqGquftwGuf
tm;emoem;ae\/ tdrfxJodkYa&mufaomtcg NyefawmhrnfhqJqJ
NyKaeaom OD;BuD;wpfa,mufu Nr½Gufudk EIwfqufvmonf/
Nr½GufESifh xdkvlBuD; twefBumatmif acgif;csif;uyfí pum;
aNymBuNyD;aemuf xdkvlBuD;u xGufoGm;awmhrnfuJhodkY NyKNyD;rS
141 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
NyefvSnfh&yf\/
]]taBumif;ay:vmvdkYoma[h . . . wu,fawmh eufNzefcg
ig ½SdzdkYaumif;wm . . . 'gayr,fh ighwlrBuD; pdwfraumif;rNzpfeJY
. . . }}
]]udpör½Sdygbl; bBuD; . . . Nr½Gufem;vnfygw,f . . . aBomf
. . . 'gxuf . . . }}
Nr½Gufu NyHK;awmhrvdkvdkNyK&if; cyfvSrf;vSrf;ü Nidrfouf&yf
apmifhaeaom aqGqufudk vSnfhBunhf\/ xdkYaemuf aqGquf
½Sd&modkYoGm;í vufarmif;&if;rS udkifqGJac:vmNyD;aemuf xdkvl
BuD;a½SUü&yfap\/
]]'g uRefrwdkYbBuD; tazhtpfudkwpf0rf;uGJ OD;NrwfxGef;wJh
. . . a[m'gu Nr½GufwdkYi,fi,fu ausmif;aezuf &efNzpfzuf
tpfudkaqGquf . . . }}

142 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
vlBuD;onf aqGquf\rsufESmudk pl;prf;aomrsufvHk;Nzifh
Bunhf\/
]]wpfaeYu aNymaNymaewJh aqGquf qdkwmvm; . . . }}
Nr½Gufu nifompGmacgif;ndwfNy\/ vlBuD;u 0rf;aNrmuf
cspfcifaom[efyefESifh aqGquf\vufarmif;ESpfzufudk qkyfudkif
zspfn§pf\/
]]Bo . . . armif&ifyJudk; . . . usKyfu NrwfxGef;wJh . . . r
Bumcif armifeJYusKyfeJY wpfaeYavmufqHkBuOD;pdkY . . . }}
pum;aNymNyD;onfhwdkifatmif vlBuD;onf aqGquf\rsufESm
udk pl;pdkufBunhfaeao;\/ xdkYaemuf wnfNidrfaomtNyHK;ESifhyif
EIwfrqufyJ vSnhfxGufoGm;\/ vlBuD;\ pum;aNymyHk Bunhf½I
yHkwkdYrSm vdIufvdIufvSJvSJ av;av;eufeuf½Sd\/
aqGqufESifh Nr½GufwkdY Bunhfaecdkufyif ykpGefawmifacsmif;t
wGif;a&qdyfü toifhqdyfuyfxm;aom avSxufodkY vlBuD;
143 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
a&mufoGm;\/ avSüt½G,fnDí tm;aumif;armif;oefaom avS
avSmfom;q,fhESpfa,mufwkdY ½SdaeBu\/ xdkolwdkYonf vlBuD;
avSay:odkYa&mufNyD;onfESifh av;rSvTwfvdkufonfhNrm;uJhokdY t
wHkYtqdkif;r½Sd avSudk avSmfxkwfoGm;Bu\/ ykpGefqDaoG;ESihf vl;
Nc,fay;aeonfhaumif;uifaBumihf a½TndKa&mifxaom vdIif;
BuufcGyfrsm;ESifh wvufvufvSaeonfh ykpGefawmifacsmif;a&
,Ofonf NzwfausmfoGm;vdkufaom avmif;avSi,faBumihf ½kwf
½kwfoJoJ&,faebdodkY vdIif;xvIyf½Sm;\/
aqGqufonf Nr½GufESifhtwl &yfai;ae&onfudkyif wodrfh
odrfhBunfEl;ae\/ ai;armaeaom aqGquf\rsufESmudk Nr½Guf
u Bunhfvdkufonf/ aeavmifaomaBumihf &ifhusufaeonhf
tom;? ay:vGifaomESmwH? nDnmaomezl;? cRefaomyg;½dk;? cdkif
rmaomar;½dk;wdkYESifh yDoxif½Sm;onfh rsufvHk;? ESmacgif;? yg;pyf
wdkY ½Sd\/ rsufESmü xdcdkufyGef;yJhaeonhf 'Pf&mwdkYonf &ifh
144 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
usufaom a,musfm;wpfa,muf\ yDyDoorsufESmudk rzsufqD;
Edkif½Hkru vSycefYnm;atmif xyfqifhtrTrf;wifay;aeouJhodkY ½Sd
\/
]]Bunhfprf; . . . trSwfrxif aevmcJhrdwmudk; . . . wu,f
awmh olu a,musfm;yDyD cefYacsmBuD;acsmwJh vlwpfa,mufyJ
. . . }} [k pdwfxJuawG;vdkufrd\/
xdkodkY ai;armawG;rdqJ aqGqufu zswfceJ Nr½GufrsufESmudk
Bunhfvkdufonf/ ra½SmifvTJvdkufEdkifyJ ai;Bunhfaeonfudk trdcH
vdkuf&½Hkomru aqGqufrsufvHk;udk NyefBunhfaerd&ao;\/ zdk
aom&ifNzifh £aNE´ysufpGm rsufESmvTJvdkufrd\/
]]vmav . . . tdrfxJudk oGm;r,f . . . }}
Nr½Gufonf rdrdtoHudk rdrdrrSwfrdavmufatmif toHysufae
aBumif; owdxm;rd\/ csufcsif; reufNzefrS zcifBuD;\&uf
vnfqGrf;udk uyf&rnf/ ,ck rdrdu þodkYNzpfae&onfrSm oifh
145 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
avsmfygrnfvm;[k awG;awm\/ rdrdukd,frdrd tNypfwif puf
qkyf½Suf½HGUrd\/
odkYaomf cufaeonfum; zcifBuD;us&onfudk pdwfxdcdkuf
onfrSef\/ rsuf&nfurxGuf? 0rf;enf;ívnf;r&/ ]]igwkdYtb
ukvm;NzLawGudkwkduf&if; us&wmyJ . . . bmNzpfovJ . . . }} [k
*kPfawmif,lvdkufcsifao;\/ odkYayrifh vlawGu uJh&JUwwfBu
onf/
zcifaoqHk;vQif zcifudk wu,fcspfcifaom Adkif;aumif;
ausmufzdNzpfaom rdef;uav;wpfa,mufonf 0rf;enf;ylaqG;&
rnf? rsuf&nfpufvufNzpfae&rnf? ylyHkyef;½kyfuav;ESifh oem;
pzG,fNzpfaeí t&yfu 0dkif;0ef;BuifemNcif;? tm;ay;pum;aNym
Ncif;udk cHae&rnfNzpf\/
Nr½Gufonf t&yf\uJh&JUNcif;udk rcH&avatmif tenf;t
usOf; [efaqmifNidrfoufBunhf\/ xdkodkY [efaqmifae&if; 0rf;
146 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
xJu &,fcsifvmaomaBumihf ½dk;½dk;yifukd,ftwdkif; yGifhyGifhvif;
vif;aevdkuf&onf/
oem;csifaeBuaom taygif;toif;rsm;ESifh t&yfuta':
BuD;rsm;? &yfrd&yfzrsm;ponfwdkYonf Nr½GufudkBunhfvsuf raus
reyfNzpfBu\/ rdrdwdkYoem;&rnfholu oem;p&m½kyfrsKd;r½Sdav
aomtcg pdwfqdk;Bu\/
t½G,fa&mufcgrS rdwqdk;uav;Nzpfvsuf 'Dtaz'DorD;ESpfOD;
wnf; usef&pfcJh&m ,ck taumif;om;trGefom; tusef;rmom;
ESifh 'DorD;uav;udk wpfaumifBuGufxm;ypfcJhum ukvm;NzLwdkY
ESifhwdkuf&if; tazu usqHk;oGm;cJh&\/
'gxuf oem;p&m? vGrf;p&m? pdwfxdckdufp&mtNzpfrsKd;onf
r½Sd/ 'gawmif 'DorD;u rsufESmw,frnd§K;vS? £aNE´w,frysuf
vS/

147 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
odkYaomf ArmwdkYonf Buifemwwfolrsm;Nzpf&um; roem;&
vQifraeEdkif . . .
]]oem;ygw,f[,f . . . olYcrsm u&ifaoG;upyfaeawmh
bmrSvJ vla&;vl&mrodbl; . . . 0rf;enf;&aumif;rSef; pdwfyl&
aumif;rSef; rod½Smbl; . . . rsufESmodyfrysufvSbl;[Jh . . . }}
Nr½Gufudk þodkYaomtBunhfrsKd;Nzifh BunhfBu\/ þodkYaom
tNrifrsKd;Nzifh NrifBu\/ tcsKdUu wpfaumifBuGuf wpfrsufESm
usef&pfcJh&aom Nr½Gufudk,fpm; Nr½Guf\a½SUa&;udk awG;awmyl
yefBu\/
]]vlqdkwm wpfbufu ukodkvfqdk;&if wpfbufu ukodkvf
aumif;wwfBuw,f[Jh . . . Nr½Gufudk BunhfNrifwdkifolaX;om;u
BudKufvdkufwmrS zsyfzsyfudkvl;vdkY . . . vlBuD;csif; em;awmif
azmufNyD;BuNyDyJ . . . tckqdk&if tom,lvdkufNyD; olaX;uawmf
vkyfaevdkuf½Hkaygh . . . }}
148 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
]]nnf;wdkYaNymovdkawmh vG,fom;yJath . . . 'gayr,fh Nr
½Gufua&m Nr½GufwdkYtazua&m tJ'DolaX;om;udk olwdkYtdrf t
0iftxGufvkyfvkyfaewmawmif vlBuD;awGu tvdkuftxkdufae
ayr,fh Nr½Gufu armif;awmifcsowJh . . . }}
]][dkwkef;uawmh [kwfcsif[kwfBurSmayghat . . . 'gayr,fh
olYcrsm tckawmh tm;udk;&mrJh . . . wpfaumifBuGufr[kwfvm;
. . . }}
þodkY Nr½GufESifh olaX;om;taBumif; aNymaecsdefüyif Bunfh
NrifwdkifolaX;om; a&mufvm\/ aemufvdkufaemufyg tacRt
&HESifh pDpDnHnH½SdvS\/
olaX;om;onf ykodrfyk0gudk rsufcHk;pyftxdzHk;tkyfvsuf t
aBumhtarmh acgif;udk&pfaygif;xm;\/ vGef;BuD;csdwfykqdk;½Snfudk
0wfqifxm;onfNzpf&m r@yf0odkY0ifvmonfESifh ydk;ykqdk;rS w
½Trf;½Trf;NrnfoHudk tdrftay:xyfrSBum;&\/ olaX;om;\aemuf
149 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
rS uGrf;tpfudkif? aq;tpfudkif? "m;vG,fudkif vl½Spfa,mufcefY yg
vmBuonf/ olaX;om;\Nrif;wdkYudk r@yftNyif tdrf0if;x&Hü
wef;pDcsdwfxm;Bu\/
{nhfonfawG0ifvmonfudkNrifaomaBumihf Nr½GufESifh pum;
aNymaeonfhaqGqufu ae&mrSxvdkufonf/
]]usKyfNyefr,f rNr½Guf . . . eufNzefrSvmawmhr,f . . . }}
]]aeOD; tpfudkquf . . . Nr½Gufyg atmufur@yfxJudk
vdkufcJhtHk;r,f . . . }}
]]tdk . . . [dkrSm {nhfonfawG vmaeBuw,fav . . . tdrf
½Sifqdkwm udk,fhema&;udpöudka&mufvmwJhvlqdk&if 0wå&m;aus
atmif {nfhcH&w,f . . . NyD;awmh 'D{nhfonfuvJ wpfaeY udk,fh
tdrfOD;ewfNzpfvm&r,fh . . . }}
]]tdk . . . tpfudkqufuvJ . . . }}

150 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
Nr½Gufonf aqGquf\pum;udkrS qHk;atmifem;raxmifyJ
r@yf½Sd tysKdazmfrsm;qDodkY qif;oGm;\/
tqif;twufü Nr½GufESifh olaX;om;rsKd;rif;wdkY qHkvdkufrdBu
aomfvnf; Nr½Gufu rNrifbdokdYNyKvsuf rdrdoGm;rnfhvrf;udk a½S;
½Iqif;oGm;\/
olaX;om;rsKd;rif;onf ae&mwGif&yfvsuf Nr½Gufudk vnfNyef
vSnfhBunhfae&mrS vlBuD;0dkif;rS rdrdtm; qD;BudKEIwfqufvdkuf
onfhae&modkY t½SufaNyxdkif&ef oGm;\/
aqGqufonf vrf;z,fay;vsuf ab;wGif&yf\/ xdkYaemuf
wnfwHhazmfa½GaomtNyKH;ESifh olaX;om;rsKd;rif;udk Bunhf\/
rsKd;rif;onf aqGqufudk rsufapmif;Nzifh wpfcsufBunfh
vdkufNyD;aemuf rwlrwef rodbl;oluJhodkYNyKvsuf vlBuD;0dkif;½Sd
&modkY oGm;\/ olaX;om;ESifh tacRt&HwdkY vGefoGm;BurS aqG
qufonf &yfae&mrS r@yfwGif;odkY qif;vmcJhonf/
151 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
i½kwfoD;axmif;aeBuonfh tysKd0dkif;xJrS Nr½Gufu rwfwyf
xvkdufonf/
]]tpfudkquf . . . reufNzef b,ftcsdefvmrSmvJ . . . }}
]]usKyfvmEdkif&if cyfapmapmyJ vmcJhr,fav . . . }}
]][kwfw,f . . . Nr½GufuvJ tpfudkqufudk cyfapmapmvm
apcsifw,f . . . [dk . . . [kd . . . }}
Nr½Gufonf pum;ukdqufraNymyJ twefBumatmif ai;ae
\/ teD;0ef;usifü tvkyfvkyfaeBuaom tysKdrsm;? umvom;
rsm;u rdrdwdkYvkyfaeBuonfhtvkyfudk &yfvsuf Nr½GufaNymrnfhp
um;udk apmifhqdkif;em;axmifaeBu\/ aqGqufuvnf; em;pGifh
ae\/ Nr½Gufonf teD;ywfvnfodkY rsufvHk;wpfcsufupm;
vdkufNyD;aemuf aqGquf½Sd&modkY Bunhf\/
]]eufNzefcg bBuD;wdkYvJ rvmEdkifBubl; . . . Nr½GufuyJ vl
BuD;vkyfNyD; a&pufcs&rSm . . . 'gu udpör½Sdbl; . . . reuf
152 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
apmapm bBuD;wdkYqDudk oGm;r,fhavSBuHK½Sdw,f . . . tJ'g tpfudk
qufeJY Nr½GufwkdY wpfaeYoGm;&atmif tac:vTwfvdkufygvdkY b
BuD;qDudk rSmvdkufcsifw,f . . . tJ'g wdkifyifcsifvdkY . . . }}
]]b,folvJ bBuD;qdkwm . . . ckevlBuD; OD;NrwfxGef;qdkwm
vm; . . . usKyfwdkY bmvkyfzdkYoGm;BurSmvJ . . . Nr½Gufudk vdkufydkY
ay;&rSmvm; . . . }}
]]ydkYzdkYcsnf; r[kwfygbl; . . . Nr½Gufwpfa,mufxJvJ oGm;Edkif
ygw,f . . . tpfudkqufudk bBuD;eJY pum;aNymapcsifvdkYyg . . .
}}
teD;ywf0ef;usifrS tvkyfvkyfonfudk &yfíem;axmifaeBu
aomolwdkYonf b,fvdkrS xl;Ncm;onfhpum;rsm; r[kwfaom
aBumihf rdrdwdkYNyKvkyfptvkyfrsm;udk qufvufvkyfudkifaeBu\/
xdktwGif; olwdkY\rsufpdonf aqGqufESifh Nr½GufwdkY½Sd&mrS t

153 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
Ncm;bufodkY a&mufoGm;\/ vSD;vufpBuufoGef? axmif;vufp
i½kwfoD;axmif;Ncif; tvkyfrsm;udk &yfypfvdkufBu\/
aqGqufESifhNr½Gufab;rS olaX;om;rsKd;rif; 0ifa&muf&yfvm
onf/ aqGqufonf wnfNidrfaomtNyHK;ESifh rsKd;rif;udk vSnfh
BunhfvdkufNyD;aemuf oHk;a,mufqdkif&yfomatmif ae&mz,fay;
vdkuf\/
rsKd;rif;u z,fay;onfhae&mudk 0if,lvdkuf&if; Nr½Guf\
rsufESmudk wchHwnm; pdrf;pdrf;pm;pm;Bunhf\/
]]tazBuD;vJ rwkNydKifoifhwmudk wkNydKifwdkufcdkufrdvkdY qHk;yg;
oGm;&½SmygNyD . . . 'geJYawmifrS Nrav;wpfa,muf[m b,folY
tm;udk;eJY rmerdk;BuD;aumif;ae&wmygvdrfh . . . }}
Nr½Gufu rvIyfr½Sm;vSnhfrBunhfyJ Nidrfoufae\/ xdkYaemuf
aqGqufbufodkY vSnfhvdkuf\/

154 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
]]enf;enf;apmapmvmapcsifwmyJ tpfudkquf . . . uJ . . .
tpfudkqufvJ NyefcsifaeNyD . . . Nr½GufvJ tdrfay:Nyefwufawmh
r,f . . . }}
Nr½Guf vSnhfxGufoGm;awmhrnfNyKpOf tm;wHkYtm;emNzpfae
aom aqGqufbufodkY rsKd;rif;uvSnhfvdkuf\/
]]b,fheJY . . . udk,fha&mif;&if;rsufESmvJ ol&Jaumif;wHqdyf
awGtNynfheJY vSvdkYygvm; . . . 'gaBumihf Nrav;wdkYu 'gavmuf
ta&;ay;aewm rSwfw,f . . . }}
Nr½Guf\aNcvSrf;onf wHkYoGm;\/ aqGquf\rsufESmonf
wif;ceJNzpfoGm;\/ odkYaomf rsKd;rif;\rsufESmudk wpfcsufrQ
BunhfNyD;aemuf rnfodkYrQrwHkYNyefyJ vSnhfxGufvdkuf\/
]]aeygOD; udk,fhvl& . . . usKyf udk,fhvludk q&mwifcsifvdkYyg
. . . EdkifiHNcm;om;awGa½SUrSm qHyifuudkifNyD; 0if;Nyifta&muf aNr
BuD;ay:u w½GwfwdkufqGJxkwfcH&vdkY rsufESmrSmwHqdyf&vmwJh
155 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
ol&Jaumif;a,musfm;rsKd;ukd rdef;rysKdawGu BudKufwwfovm;
. . . [kwfvm; . . . }}
aqGqufonf apmfum;armfum;NyKvSaom rsKd;rif;udk wpfpHk
wpfckNyKvkyfawmhrnfuJhodkY vIyf½Sm;vdkufrdNyD;rS 0dkif;BunhfaeBu
aom rdef;rysKdrsm;ESifh {nhfonfa,musfm;rdef;rwdkYudk rsufpdupm;
vdkuf\/ xdkYaemuf yg;pyfryGifhaomtNyKH;ESifh EIwfcrf;wpfNcrf;
wnf;NyHK;vdkuf\/
]]tJ'gawG usKyfwdkY ½GmNyifa&mufrSaNymBupdkY . . . vmAsm . . .
tdrf½Sifu {nfhrcHwJhtwlwl usKyfeJYNyefvdkufcJhygvm; . . . }}
aqGquf\toHonf cyfat;at;cyfwdk;wdk;yifNzpf\/ rsKd;
rif;u toHus,favmifpGm [m;wdkuf&,fvdkuf\/
]]udk,fha&mif;&if;u aemufxyfwHqdyfBuD;BuD;awG xyfvdkcsif
aew,frSwfw,f . . . }}

156 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
xdkpOf Nr½Guf\vufonf rsKd;rif;\acgif;rS ykodrfyk0gpudk
NAKef;ceJqGJNzKwfcsvdkuf\/
]]½SifhwHqdyfrsKd;eJY b,foif;uomovJ . . . ½SifhwHqdyfu uk
vm;NzLawGudk arsmufu uNyvdkY&wJhwHqdyf . . . [dkwHqdyfu uk
vm;NzLvnfrsKdudk "m;aNr§mifeJYaxmufNyD; NrdKU0efBuD;tdrf0if;xJrSm
apmfum;armfum;vkyfwJhukvm;NzLawGudk armif;xkwfcJhvdkY . . .
ukvm;NzLawGudk aBumufae&wJhArmawGu ukvm;NzLawG
auseyfatmif ay;vdkuf&wJh wHqdyf . . .
tJ'DwHqdyfESpfck b,foif;uwefzdk;½Sdw,fqdkwm ½SifhvdkrsKd;
zsufuawmh b,fodrvJ . . . }}
0dkif;0ef;BunhfaeBuolwdkYonf Nr½Guf\pum;qHk;onfESifh rsKd;
rif;\rsufESmudk vSnhfBunfh\/ rsKd;rif;\ezl;ü ]rsKd;zsuf} [l
aom pmvHk;eufBuD;onf a&;xGif;xm;bdokdY txif;om;ay:ae
\/
157 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
rsKd;rif;onf ½kwfw&uf bmvkyf&rnfrodyJ ae&mwGif&yf
um BuufaoBuD;aoae\/ xdkYaemuf owdNyef0ifvmvsuf yk0g
pudkudkifxm;aom Nr½Guf\vufaumuf0wfudk vSrf;qkyfvkduf
\/
]]½Sif . . . vTwfprf; . . . usKyf vufoew,f . . . }}
Nr½Gufu yk0gudkqkyfudkifxm;&if; vufudk½kef;\/ rsKd;rif;u
a'goESifh Nr½GufvufudkqGJrvdkufNyD; tNcm;vufwpfzufNzifh Nr
½Guf\vufxJ½Sd yk0gpudkaNz,l\/ þwGif Nr½Guf\vufwGif
0wfxm;aom ausmufuRwfaeonfhvufpGyfudk Nrifonf/
rsKd;rif;onf yk0gudk vufrSaNzr,lawmhyJ Nr½Guf\vufudk
aNr§muf,lBunfh&if; ol&JtaNcmufcH&ol\rsufESmuJhodkY wNznf;
Nznf; txdwfwvefYNzpfvm\/
xkdYaemuf Nr½Guf\rsufESmudk NyL;NyJBunhfvsuf aemufqkwf
aemufqkwfNyK&if; vufn§Kd;Nzifhxdk;xm;\/
158 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
]]eif . . . eif . . . eif . . . }}
rsKd;rif;onf pum;udkrSqufraNymEdkifatmifNzpfvsuf aemuf
qkwfaemufqkwfNyKí tawmfuav; tvSrf;uGmoGm;rS&yf\/
ab;ü½SdaeBuaomolwdkYvnf; rsKd;rif; þrQtxd txdwfw
vefYNzpfaeonfudkBunhfí bkrodbrod a&maESmaemufqkwfBu
\/
rsKd;rif;onf Nr½GufrsufESmrS vHk;0rcGmyJ cg;xJü vdyfíxnhf
xm;aom txkyfwpfckudkEIduf,l\/ xdkYaemuf xkdtxkyfudkr
BunhfyJ aNz,lNyD; Nr½GufudkNy\/
]]Bunhfprf; . . . 'DrSmBunhfprf; . . . 'g eifh[mrIwfvm; . . .
eif . . . "m;Ny . . . olcdk;"m;Ny . . . }}
rsKd;rif;\vufrESifh vufn§Kd;Bum;wGif ZD;uif;cefY½Sdaom
aBumifausmufwpfvHk;½Sd\/

159 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
Nr½Guf\vufonf Buufuav;udkokwfvdkufaom odef;pGef
uhJodkY rsKd;rif;\vufxJrSausmufudk zswfceJvk,lvdkuf\/
]][kwfwmaygh . . . 'g Nr½GufvufpGyfu ausmufaygh . . .
aq;txdk;cH&rSm ½Sufw,fqdkvdkY ½Sifhudkyg;½dkufwkef;u uRwfus
usef&pfwmNzpfrSmyJ . . . 'g bBuD;uay;xm;wJh ausmuf . . . }}
Nr½Gufu aNymaNymqdkqdk rsKd;rif;\ykodrfyk0gudk aNrodkYypfcs
vdkuf\/ xdkYaemuf vufxJ½Sdausmufudk yg;pyfwGifiHkvdkufNyD; rsKd;
rif;\rsufESmbufodkY wnfhwnfh&ifqdkif\/
rsKd;rif;onf rdrdaemufvdkufrsm;tBum;odkY aNy;0if&if; rdrd
aemufvdkufwpfa,muf\"m;vG,frS iSufBuD;awmifaqmif"m;udk
qGJxkwfqkyfudkifvdkuf\/
]]rdNyD . . . rdNyD . . . usKyfvSnf;awGudkwdkufwJh 'Nrr . . .
oif; acgif;aqmifyJ . . . oif;udk usKyfwdkY tckzrf;&r,f . . .

160 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
a[h . . . 'dkYvlawG . . . bmvkyfaeBuwmvJ . . . oif;udk 0dkif;
ygvm; . . . oif;udkzrf;Bu . . . onf'Nrrudk zrf;Bu . . . }}
rsKd;rif;onf t½l;uJhodkY rsufvHk;NyL;NyL;NyJNyJNzpfaevsuf w
armwyef; a'gowBuD;atmf[pf\/ r@yftwGif;ü vlawG w
Nznf;Nznf;tHkvmvsuf Nr½GufwdkYudk 0dkif;ydwfxm;ouJhodkY Nzpfae
\/ BuufoGefvSD;ol? i½kwfoD;axmif;olwdkYuvnf; wNznf;
Nznf;aemufqkwfoGm;Buum 0kdif;BunhfaeBuaom vlawGtBum;
ü a&mufae\/
rsKd;rif;\aoG;xdk;cdkif;apcsuft& rsKd;rif;\wynhfwyef;wdkY
uvnf; "m;wazG;azG;Nzifh 0dkif;0ef;ckwfxpfBuawmhrnfuJhodkY
wpfpwpfp Nr½GufteD;odkY vSnfhywf0ef;&HvmBu\/
vlBuD;0dkif;½Sd vltcsKdUwdkYu rqGJ0Hh? rwm;qD;0HhESifh [kwfonf
r[kwfonfudkvnf; r,Hk&J,Hk&JNzpfaeBu\/ tcsKdUvlBuD;rsm;u
þodkYNzpfaeonfudk rBunhf&uf/ yJheif;BuD;om½SdvQif oif;wdkY 'g
161 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
avmuf½Sd acgif;eJYudk,feJYawmif tdk;pm;uGJukefBuNyD[k awG;\/
]]armif&if udkirsKd;rif;wdkY&JU . . . Bunhf½IvJvkyfBuyg[Jh . . .
[kwf&ifvJ at;at;csrf;csrf;? r[kwf&ifvJ at;at;csrf;csrf;vkyf
BurSaygh . . . bmrSr½SdwJhrdef;rwpfa,mufudk "m;awGeJY0dkif;aeBu
wmuawmh t½kyfqdk;vGef;vSygw,f . . . }}
vlBuD;wpfa,mufu wm;qD;vdkufaompum;onf wpfcsdef
vHk; NidrfouftHhtm;oifhaeaom aqGqufudk vSefYEdI;vdkufbdodkY ½Sd
\/ aqGquftHhtm;oifh&aom taBumif;&if;onf rsKd;rif;ESifh
rsKd;rif;vlrsm;u ckwfrnfxpfrnf[k "m;udk,fpDESifh 0kdif;aeBu
aomaBumifhr[kwf? ukvm;NzLwdkYESifhwuG [Hom0wD&efukefNrdKU
om;wdkY tHhtm;woifh wkefvIyfaBumuf½GHUcJhBu&onfh rsufESmzHk;
xm;aom "m;NyAdkvfBuD;onf . . .
wifhvSay[ef? bufr&efwnfh? aNcmufwefewf½Gm? bkHuvm
odkY? NymNymvwfvwf?rTwfrTwfxifxif? NzKwfcsnf;Nrifu? ewf
162 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
yif½dk;rSm;? 0dk;0g;awG;cRwf? pdwfvHk;nTwfonfh? bkHxGwfusouf?
½SifNr½Guf . . . rS vmNzpfae&aomaBumifhNzpf\/
aqGqufonf rdrdwdwfwcdk;cspfaerdaom Nr½Gufvdkrdef;rrsKd;
u "m;NyAdkvfBuD;NzpfaeaomaBumihftxifrao;? rkef;wD;roGm;? Ydk
í*kPf,l\/ ydkíoabmus\/ ZrÁLwGif wvlrtNzpfESifh Bum;
zl;½HkrQyif Bum;zl;&efcJ,Of;vSaom wu,fhcsD;usK;zG,frdef;rygay
wum;[k awG;awm0rf;aNrmuf\/ odkYaomf owd&vmonfESifh
Nr½Gufu a½SUu0if&yfvdkuf\/
]]tpfudkquf tomae . . . tomae . . . ab;z,f . . .
wu,fhol&Jaumif;a,musfm;BuD;awGu vufeufrJhrdef;uav;
wpfa,mufudk "m;eJY0dkif;ckwfzdkYvkyfaeBuwm b,favmufBunhf
aumif;ovJ . . . 'Dvdka,musfm;BuD;rsKd;awG ½Sdae&ufeJYawmif Nr
½GufwdkYwdkif;Nynfudk ukvm;NzLawGu tEdkifusifh&JBuw,fqdkawmh
. . . }}
163 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
Nr½Guf\pum;rqHk;rDyif rsKd;rif;\wynhfoHk;a,mufwdkY t
rSwfrJh "m;Nzifh ckef0ifckwfxpfBu\/
Nr½Gufonf aBumifruJhodkY vsifNrefpGm nifnifomomwdrf;
a½Smifvsuf teD;½Sd aNrtifwHki,fxJrSa&rsm;Nzifh oHk;a,mufom;
wdkY\rsufESmodkY yufrdatmifyuf\/ xdka&onf rdef;rysKddwdkY i
½kwfoD;BuufoGefrsm; *sif;rsm; axmif;NyD; i½kwfqHkwdkYudk aq;
oGefxnfhxm;onfh vufaq;a&Nzpf\/
r@yfwkdifudk ckwfxpfrdaevsufom;NzpfaeBuaom rsKd;rif;\
wynfhoHk;a,mufwdkYonf rsufESmudkvufNzifhydwfvsuf acgif;w
,rf;,rf;NzpfaeBu\/ xdkpOf Nr½Gufu vlESpfa,mufvufrS "m;
ESpfvufudk tvG,fvk,l\/ aqGqufuvnf; usefwpfa,muf
vufxJ½Sd"m;udk tvG,fqGJ,lvdkufonf/ xkdYaemuf Nr½Guf\a½SU
rS0if&yfvsuf rsKd;rif;udk &ifqdkifvdkufonf/

164 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
]]tpfudkwdkY pOf;pm;yg . . . Nr½Guf tpfudkwdkYudk wrift½GJU
wdkufNyD; aNymcsif&ifaNymrnf . . . [kwfcsif&ifvnf;[kwfrnf
. . . olcdk;'Nr[lu aBumuf½GHUorI rppfraq;yJ [kwfygonf[k
aNymavhr½Sd . . . [kwfonfxm;OD; . . . tpfudkwdkYtckvkyfwm
t½kyfqdk;vSonf . . . Nr½GuftwGuf uRefawmfwm0ef,lrnf . . .
b,frSraNy;ap& . . . tpfudkwdkY Nr½Gufudk BudKufovdkpGyfpGJEdkif
onf . . . romr,mudpöNyD;wJhtcg NrdKU0efrif;½Hk;rSmavQmufxm;
NyD; pGyfpGJzrf;qD;Edkifonf . . . onfvdkr[kwfyJ tckvkyfenf;rsKd;
udkvkyfvQif tpfudkY*kPfvnf; xdcdkufrnf . . . uRefawmfwkdYu
vnf; Bunhfraeom . . . }}
xdktcgwGif w½kef;½kef;wvIyfvIyfESifh 0dkif;BunhfaeBuoltm;
vHk;wdkYu wpfa,mufwpfayguf 0dkif;0ef;axmufcHBu\/ vlBuD;
awGudk,fwdkif aqGqufwkdY½Sd&modkY wkd;0ifa&mufvmBu\/ rdef;r
ysKdtcsKdUESifh ykpGefawmif½Gmi,frS tysKdacgif;wdkYuvnf; Nr½Guf\
165 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
ab;odkY 0dkif;vmBu\/ tcsKdUuvnf; rsKd;rif;udk twif;qGJac:
vsuf Nyefyg&ef aNymBu\/
rsKd;rif;onf rNiif;qefEdkifyJ rdrdvlrsm;udkac:\/ aqGqufu
rdrdvufxJ½Sd"m;udk aNrNyifodkY xdk;pdkufypfay;\/ Nr½Gufuvnf;
,if;twdkif;ypfpdkuf\/ "m;oHk;acsmif;wdkYonf wpfwef;wnf;aNr
üpdkufvsuf "m;½dk;oHk;ckyl;aeBuonf/
rsKd;rif;wdkYvlpkonf "m;rsm;udk EIwf,lxGufoGm;Bu\/ rsKd;
rif;wdkYxGufoGm;BuNyD;onftxd r@yftwGif;ü vlawG pk½Hk;pk½Hk;
aNymaeBu\/ tcsKdUu ckcsdefrsKd;rSm ckvdkNzpf&wJhtwGuf pdwfr
aumif;[k rsKd;rif;wdkYu aNymoGm;&rnfhtpm; ,if;wdkYu 0ifaNym
aeBu\/
tcsKdUrdef;uav;wdkYu . . . ]]olaX;om;rsKd;rif;udkaNymvdkuf
wm wu,fvm; . . . odyftm;uswmyJ . . . aemufwpfcg tJ

166 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
'grsKd;qdk&if uRefrygac:yg . . . }} [k tm;wufoa&m aNym
Buar;Bu\/
Nr½Gufu [kwfovdkvdkr[kwfovdkvdk wdwdusustaNzray;
yJ . . . ]]rBumcif tm;vHk;odvmBurSmaygh . . . }} [kaNym\/
aqGqufNyefrnfNyKaomtcg rsKd;rif;wdkYvlpk apmifhaeBurnf
pdk;aomaBumihf 0dkif;wm;xm;Bu\/ tcGifhomonfESifh aqGquf
u Nr½Gufudk ]wu,fvm; . . . } [k ar;onf/ Nr½Gufu acgif;
ndwf0efcH\/
]]rdkufvScsnfvm; Nr½Guf&,f . . . [kwf&ifvJ bmvdkYaNym&
wmwHk; . . . }}
]]bBuD;ay;xm;wJh aBumifausmufuav;udkESaNrmvdkY . . . tJ
'gav;xkwfNyatmif wrifaNymvdkufwm . . . NyD;awmh Nr½GufrSm
tbvJqHk;cJhNyDr[kwfvm; . . . tbudkaoatmifwdkufwJh ukvm;

167 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
NzLawGudk bBuD;eJYtwlvdkufoGm;NyD; oif;wdkYudkNyefwdkuf&r,f
. . . onfrSmaevdkY bmxl;tHk;rSmvJ . . . }}
]]Nr½Guf&,f . . . eifhES,f . . . }}
aqGqufu rnnf;omnnf;om nnf;&onf/ Nr½Guf\t
pDtpOfudk r[kwfzl;[krqdkom . . .
aqGqufNyefvmcsdefü tawmfnOfheufcJhavNyD/ Nr½Gufonf
aqGqufudkpdwfrcsaomaBumihf ab;qD;&efum,loGm;&ef "m;
vG,fwpfacsmif;ay;vdkuf\/ ]]tb onf"m;vG,frygoGm;wmeJY
"m;wHk;vG,fvdkYus&wm . . .}} [kvnf; EIwfrS aNymvdkufao;\/
aqGqufu Nr½Gufonf wdkufyJGtaBumif;? "m;ckwfvSHxdk;t
aBumif; tawmfcsnf; t&nf0aeNyD[k rSwfcsufcsvdkuf\/ xdkY
aemuf Nr½GufudkEIwfqufvsuf ykpGefawmif½Gmi,frS xGufvmcJh
onf/

168 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
aumif;uifü Bu,fa&mifrQ½Sdonf/ vqef;&ufNzpfaom
aBumihf v0ifESifhNyD;Nzpf\/ opfawmBuD;twGif;odkY0ifoGm;aom
aNrNzLvrf;aBumif;uav;udk Nrif;ay:rS a&;a&;Nrif&onf/ wdrfysH
onf þvrf;udkodonf/ bmrSyl&efrvdk . . .
tkyftkyfqdkif;qdkif;½Sdaeaom Nrifhrm;vSonfh opfyiftdkBuD;wdkY
\atmufü tvif;a&mif vHk;0uif;rJhae\/
Nrifhrm;aomopfawmBuD;\ tNyifab;½Sd csKHydwfaygif;wef;
wpfavQmufwGif ydk;pkef;BuL;wdkYonf 0if;ueJvufueJ wpfcsdef
wnf;wpfnDwnf; rSefrSefvif;ae\/ xdkykd;pkef;BuL;tvif;a&mif
wdkYa½SUrS rJrJt&m0w¬Krsm; NzwfvmaeBuonf/ rsKd;rif;\wynfh
rsm; Nzpf[efwl\/
BudKwifa½Smif½Sm;vdkonfhoabmESifh aqGqufu Nrif;udk cyf
okwfokwfESif\/ wpfbufrSrJrJrsm;u aqGquf½Sd&modkY 'kef;pdkif;
vmBu\/ &efolawGNzpfaBumif; aocsmonfESifh aqGqufonf
169 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
Nrif;udk'kef;pdkif;\/ opfawmtkyftNyifodkYxGufaomtpyfü Nrif;
csif; reD;ra0;vmqHkBu\/
&efolwdkY\Nrif;onf ½Spfaumif½Sd\/ aqGqufonf Nrif;½Spf
aumifwdkY0ef;&Honfudk a½SUrSBudKíaNy;vdkuf? aemufodkYvSnfhíaNy;
vdkuf? ,modkYywfíaNy;vdkuf? 0JodkYywfíaNy;vdkuf? yl;acscGmacsNyK
vdkuf ponfNzifh Nrif;½SpfaumifwdkY zrf;rrdEdkifatmifNyK\/
BudKvdkuf Nzwfvdkuf yef;vdkufBuaom Nrif;wdkYESifh Nrif;csif;
qHkwdkif; toifhxkwf,lxm;aom"m;vG,frS"m;Nzifh"m;csif;qdkifí
ckwf\/ "m;"m;csif;vnf; ckwf&\/"m;ESifhvSHESifhvnf; ckwf&\/
"m;ESifhaqmufykwfESifhvnf; ckwf&\/ wpfa,mufESifhwpfa,muf
csif;vnf; ckwf&wdkuf&\/ wpfa,mufESifhESpfa,mufvnf; ckwf
&wdkuf&\/ þodkYckwfBuwdkufBu&if; &efNyKolwdkY 'Pf&m&vsuf
Nrif;xufrSusBu\/

170 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
aemufqHk; &efolbufrS oHk;a,mufomusefawmh\/. &efol
oHk;a,mufwdkYonf oHk;a,mufom;vHk;axG;vsuf aqGqufudk
vdkufBu\/ aqGqufu oHk;a,mufvHk;udk vGwfatmifaNy;&\/
odkYaomf wdrfysHonf armvSNyDNzpf&um; aumif;pGm vGwfatmif
raNy;Edkifawmh/ &ifqdkifrdvQif aqGqufu oHk;a,mufESifhwpf
a,muf ckcHwdkufcdkuf&if; aemufodkYwHkYaNy;Ncif;? ab;odkYNzwfaNy;
Ncif; ponfwdkYudk NyKae\/
a&mifeDvmcJhavNyD/ vdkufvHwdkufcdkufaeonfh Nrif;oHk;pD;udkck
cH&if; &efolNrif;wpfpD;ay:rSwdkufcdkufol Nrif;ay:rStus aqG
qufu Nrif;udk aemufodkYwHkYaNy;\/ xdkpOf aqGqufrsufESmrl
&mt&yfrS Nrif;av;aumifxGufvmBu\/ aqGqufonf Nrif;
udkwefY&yfvsuf ab;odkYvSnhfNzwfaNy;rnfNyK\/
xdkpOf aqGqufaemufrSvdkufvmonfh &efolNrif;ESpfaumif
wdkYu qufrvdkufBuawmhyJ &yfBunhf\/ xdkYaemuf aemufodkY
171 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
wHkYaNy;\/ þwGif aqGqufu aNy;rnfNyKNyD;rS rdrdNrif;udkwHkY&yf
vdkufNyD; rdrd½Sd&modkYvmaeBuaom Nrif;av;pD;udk apmifh&yf
Bunhf\/
Nr½GufESifh a,musfm;BuD;oHk;a,mufwdkYNzpfaeBu\/
]]tpfudkqufudk &efolwdkY 0dkif;0ef;wdkufcdkufaeBuonf[k
tdyfrufNrifrufqJ bBuD;qDrSvlrsm; a&mufvmBuaomaBumifh
ac:aqmifvdkufvmcJhonf . . . }} [k Nr½GufuaNym\/ aqGquf
onf a&;a&;rQNrifae&aom Nr½Guf\rsufESmudk pdrf;pdrf;vJhvJh
Bunhf\/
]]Nr½Gufvdkufvmawmh NrefNrefoufomwmayghav . . . Nr
½GufvdkufrvmvJ olwdkYudkawmh EdkifatmifwdkufEdkifrSmygyJ . . . Nr
½Gufay;vdkufwJh"m; ygayvdkYaygh . . . "m;uvJ Nr½GufaNymovdk
wu,faumif;ygw,f . . . }}

172 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
Nr½GufwdkYu bmrSraNymBuyJ aqGqufudkvdkufydkYBu\/ [H
om0wD&efukefodkY 0ifawmhrnfNyKrS Nr½GufwdkY &yfaecJhBuonf/
aqGqufonf Nrif;udk&yfvsuf "m;vG,fudkcRwfay;onf/ Nr
½Gufu aqGqufudk ½Tef;½Tef;vJhvJhBunhf\/
]]onf"m; tpfudk,lawmh . . . }}
aqGqufonf"m;udkayGYydkufvsuf Nr½GufudkwHkYBunhfonf/
xdkYaemuf w½dkwaovG,fvdkuf\/ ta½SUbufrS aevHk;BuD;xGuf
vmavNyD . . .
]]tpfudkquf . . . uRefrwdkYNyefr,f . . . tpfudkquf apm
apmvmygavh . . . }}
Nr½GufwdkYonf aqGqufBunhfaepOfüyif aemufodkYvSnhfNyef
oGm;Bu\/ aevHk;BuD;udkaemufcHNyKvsuf Nrif;ESifpdkif;oGm;Buaom
Nr½GufwdkYudk rsufpdwqHk;Bunhfae\/ Nr½GufwdkYu ta0;rS&yf

173 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
vsuf vufaNr§mufNyBuao;onf/ aqGqufuvnf; Nrif;xuf
rScg;qefYí "m;udkcRwfvsuf 0rf;yef;wom "m;udkaNr§mufNy\/
a½T&nfvl;aom wufopfpaea&mifNcnfatmufü aBu;Nzifh
oGef;avmif;NyD;p½kyfwkuJhokdY aNr§mufxm;aom"m;ESifhvdkufzufvS
onfh a,musfm;yDovSonfh aqGquf\½kyfoGifudk NrifawGYaeBu
&aomtcg Nr½Gufonf ESvHk;om;xJuaEG;vmatmif BunfEl;ESpf
odrfhae\/ xkdYaemuf auseyfaomtNyKH;Nzifh ayghyg;½TifNrL;pGm Nrif;
udk qufvufESifonf/
aqGquf NrdKU0efrif;tdrfawmfodkYa&mufaomtcg &efukefNrdKU
0efBuD; tdyf&mrSxESifhavNyD/ NrdKU0efBuD;onf aqGqufudk vSrf;
ac:vdkuf\/ xdkYaemuf . . .
]]tdrfawmftwGif;odkY ukvm;NzLrsm; Nrif;pD;0ifvmBupOfu
aqGqufuarmif;xkwfvdkufonfudk &efukefNrdKUom;wdkYtm;vHk;
odaeBuonf . . .
174 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
onfhaemuf ukvm;NzLwdkYauseyfatmif aqGquftm; tdrfrS
wpfygwnf; tNypfay;ESifxkwfvdkufonfht[ef NyKvkyf&onfudk
vnf; &efukefNrdKUom;wdkYtm;vHk; odaeBuonf . . .
odkYaBumifh aqGqufonf tdrfawmfü½SdaerSef; &efukefNrdKUom;
wdkYodBuvQif ukvm;NzLwdkY\vlrsm;vnf; &efukefü½SdaeBuaom
aBumihf ukvm;NzLwdkYygodBurnf . . .
onfodkYodvQif ukvm;NzLrsm;u Armrsm; vdrfvnfauGY
aumufí oif;wdkYudkqufqHonf[k pGyfpGJBucsdrfhrnf . . .
o[maBumihf tarmifonf vufa0SYawmfBuD;ESifhtwl trdefY
tnTef;cefYtyfvTmudkyg ,lvsuf atmufbufwpfcGifwpfNyifodkY
vlolvufeufpkaqmif;&ef oGm;av . . . tarmif pkaqmif;&
aom vlolvufeuftm;vHk;wdkYtay:ü &onfhvlolvufeuft
vdkuf tarmifu ttkyftcsKyfAdkvfNyKí vufa0SYawmfBuD;udk wyf

175 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
a&;wyfaxmufNyKvkyf&ef wpfygwnf;cefYtyfvdkufrnf . . . t
armifoGm;avavmh . . . }} [k qdk\/
aqGqufonf vufa0SYawmfBuD;ESifhtwl xdkaeYeHeufüyif &ef
ukefNrdKU0efrif;BuD;tdrfrS xGufcJh&\/ xdkYaemuf Nr½GufwdkY qGrf;
oGyfudpöNyD;onfESifh Nr½GufESifhtwl Nr½GufbBuD;½Sd&modkY a&mufcJh
Bu\/
Nr½Guf\bBuD; OD;NrwfxGef;onf 'v½Gmawmifbuf wGHaw;
awmwef;ESifh uGrf;NcHukef;tpyfwGif vl 7000 udk tkyfcsKyfí t
oifh½Sdaeaom trI;ttkyfNzpfonf/ OD;NrwfxGef;udk uaemifrif;
om;BuD;\vl,Hkawmf[kom omrmefrQod&aomfvnf; bmhaBumihf
þuJhodkY vufeufvlolESifh þae&mwGif wdwfwqdwfvm
a&mufaexkdifonf[k OD;NrwfxGef;u xkwfraNym/
OD;NrwfxGef;tNyif OD;NrwfxGef;\i,faygif;a&mif;&if; OD;a½T
yef;vnf;yg\/ OD;a½Tyef;onf wGHaw;awmeufprf;a&wGif;ü vl
176 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
2000 ESifh toifh½Sd\/ Nr½GufudktaBumif;NyKí OD;NrwfxGef;ESifh
aqGqufwdkY awGYBu&aomtcg OD;NrwfxGef;uqdk\/
]]armif tyifyef;NyKí vufeufvloltopf pkaqmif;raeav
ESifh . . . usKyfqDu vl 1000 udk cGJ,l . . . armifhoabmtwdkif;
oD;oefYwyfzGJYNyD; wnfavawmh . . . armifhü NrdKU0efrif;BuD;\ w
&m;0iftrdefY½Sdonf . . . usKyfwdkYuJhodkY ykef;vQKd;ae&efrvdk . . . }}
OD;NrwfxGef;onf aNymonfhtwdkif; tm;aumif;armif;oef vl
i,f vufeufudkifvl 1000 udk aqGqufodkYay;\/ aqGquf
onf xdkvl 1000 ESifh ausmufwef;ü wyfcs&yfwnf\/
Nr½Gufonf rdrdbBuD;OD;NrwfxGef;ESifhtwl usef&pf\/ aqG
qufwyfwnf&modkY Nr½Gufygrvmawmh . . ./

ÄÄÄ

177 NrefrmusL;ypfzdk&rf
4/

aqGqufwdkYtzdkY wyfopfxlaxmif&onfrSm vG,fonfr


[kwf/ ydkícufcJonfum; rdrdoabmtwdkif; pnf;½Hk;í&aomwyf
qdkvQif awmfao;\/ ,ckum; rdrdocifESifh rdrd½SdNyD;aomwyfudk
qGJ,lvm&aomaBumihf xdef;odrf;pnf;Buyf&ef cufcJ\/
wyfwpfckvHk; tNrJ ½kwf½kwfoJoJqlnH\/ xdef;íodrf;í
atmf[pfír&/ ,cif OD;NrwfxGef;vufatmufü½SdpOfu ,if;wkdY
qdkif&mqdkif&mwdkYudk aBumuf½GHU&aomaBumifh av;cefY\/ ,ck
,if;odkYaBumuf½GHUBu&aomolwdkYvnf; ygrvm/ ½G,fwlwef;wlrQ
Nzpfaom rdrdwdkYxufyifi,fao;aom aqGqufudkvnf; r
aBumuf½GHU . . .
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
xdkYxufqdk;onfum; wyfom;wdkYonf rdrdwdkYpcef;cs&mü
NidrfNidrf0yf0yfrae? teD;em;½Gmi,fuav;rsm;udk oGm;a&mufarT
aESmufBu\/ wvdkif;ruav;? u&ifruav;rsm;ESifhwuG Armr
uav;wdkYudkvnf; csrf;omray;yJ twif; oGm;a&mufqGJvGJBu
\/
wyfom;wdkY þodkY&rf;um;aeonfudk ½Gmom;wdkYuvnf; Nidrf
oufcHaeBuonfr[kwf . . . oif;wdkYwawGudk "m;? vSH? wkwf?
av;? 0g;cRef ponfwkdYNzifh ckcH½dkufykwfxdk;ckwfypfvTwfBuonf/
xdktcg oif;wdkYu vlpkvla0;NzifhoGm;í ½GmvHk;acsypfBu\/ u
av;rdef;rrusef wkyfaESmifowfNzwfvsuf ½GmvHk;rD;wdkufypfBu
\/
rdrdwdkYaNymif;vmBuí wpfywfrSrNynhfao;rD ½Gmi,fESpf½Gm rD;
wdkufNyD;ae\/ xdktNyKtrludk acgif;aqmifNyKvkyfolum; rdrdukd,f
rdrd Adkvfzm;[kac:aom izm; Nzpfavonf/
179 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
izm;onf om,m0wDe,f ewfwvif;NrdKUtaemuf wmyGef
½Gmom;Nzpf\/ t&yfig;awmifeD;yg;½Sd\/ t&yf½Snfoavmuf vl
aumifvnf;BuD;xGm;\/ t&yf½SnfvlaumifBuD;½HkrQr[kwf/ wkwf
"m;? rD;aygufNyD;onf[kvnf; wpfwyfvHk;üausmfBum;\/
izm;wdkYpdwfxvmNyDqdkvQif . . . ]]rdk;ay:odBum;? vlYNynfi
zm;wJhuG . . . izm;wJhuG . . . }} [k Budrf;0g;atmf[pfvsuf 0g;
ydk;vHk;udkyif uGJausukefatmif vufoD;qkyfBuD;Nzifh xkacsypf
wwfonf[k qdk\/
aqGqufonf izm;ESifhwuG rdrdwyfwpfwyfvHk;udk pk½Hk;ap
vsuf rdrdwdkYaus;½Gmrsm;udk rdrdwdkYu NyefírzsufqD;BuzdkY em;0if
atmifwm;Nrpf\/ rdrdwdkYudk,fwdkifvnf; þuJhodkYaomaus;½Gm
rsm;rS ,ckuJhodkY pkaygif;a&muf½SdaeBuolrsm;Nzpf&m rdrdwdkYu ,
ckuJhodkYrpkrdyJ rdrdwdkYaus;½GmwdkYüaexdkifwkef; tNcm;olwdkYu ,ck

180 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
rdrdwdkYuJhodkY vma&mufzsufqD;BurnfqdkvQif rdrdwdkYpdwfü b,f
vdkaeBurvJ[k ar;\/
xdkYNyif rnfolYudkrqdk aBumuf½HGUae&aom qif;&J½dk;om;í
oem;cspfcifzG,faumif;onfh rdrdwdkYtrsKd;om;tcsif;csif; rdrdwdkY
uNyefí apmfum;NyBuOD;rnfqdkvQif tNcm;aomwdkif;wyg;om;
wdkYonf rdrdwdkYxufyif ydkíapmfum;NyBuvdrfhrnf . . .
rdrdwdkY ,ckuJhodkY vufeufudkiftzGJYtpnf;Nzpfvmatmif zGJY
pnf;xm;Buonfhrlv&nf½G,fcsufonf oem;cifrifzG,faumif;
aom rdrdwdkYaus;½Gmom;rsm;udk apmfum;n§Of;qJ&efr[kwf/ rdrdwdkY
aus;½Gmom;rsm;udk apmfum;n§Of;qJ&ef a&mufvmBurnfh wdkif;w
yg;om;wdkYudk wdkufcdkufESifxkwfypf&ef pkpnf;xm;BuonfhtzGJYNzpf
\/ ,ck ukvm;NzLwdkYonf Armaus;½Gmom;rsm;ESifhwuG ArmEdkif
iHudkyg usK;ausmf&efpvmNyDNzpfaBumif; tm;vHk;todNzpf\/ onf
vdktcsdefrsKd;wGif tEdkifrcHt½HI;ray;yJ ukvm;NzLawGudkwdkufcdkuf
181 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
&ef zGJYpnf;xm;onfh ArmwyfawGu ukvm;NzLawGudkrwdkufyJ
vkyfwdkif;cHae&rnfhArmawGudk tcsif;csif;tEdkifusifhESdyfpufaeBu
onfqdkonfrSm ½Sufp&maumif;vS\/ xdkYaBumihf aemufwpfBudrf
þodkYNyKvQif vHk;0onf;rcHawmh[k aqGqufuaNymxm;\/
þodkYaNymxm;NyD;írSrBumao;rD izm;wdkYvlpkonf ukef;½dk;
wef;ay:½Sd ½Gmwpf½Gmudk rD;wdkufaeBuNyD[laomowif; a&muf
vm\/ aqGqufonf pdwfvnf;ysuf\/ a'govnf;xGuf\/
onfvlawGESifh Nzpfygawmhrvm;[kvnf; awG;\/
]]uJ . . . tba& . . . 'DaeY usaemfwdkYawmh udk,fhtcsif;csif;
wpfyGJwpfvrf; tuJprf;Bu&awmhrSmyJ . . . }}
vufa0SYawmfBuD;u rxDw&D NyHK;a,mifa,mifNzpfvm&mrS
yg;pyfxJ½Sd aq;½GufzwfBuD;udk wpfcsufESpfcsufvSdrfh0g;&if; aq;
&nfudk ]Aspf}ceJ axG;xkwfvdkuf\/

182 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
]]tysif;aNyoy vlav;&m . . . 'grSvJ aemufudk 'dkYaNym&if
tvG,fwuleJY em;axmifvmBury . . . }}
vufa0SYawmfBuD;ESifhaqGqufwkdY tcsdefrDyif tcsif;NzpfyGm;&m
½GmxJodkY Nrif;udk,fpDNzifha&mufvm\/ ½GmxJu izm;wdkYzrf;qD;
ac:aqmifxm;olrsm;rSwpfyg; tNcm;&yfol½Gmom;rsm; r½SdBu
awmh/
tdrfawGtwGif;rS qGJ,larTaESmuf,lxm;aom ypönf;wdkYonf
½Gmvrff;ray:ü z½dkz&JNyefYusJae\/
tcsKdUae&mrsm;ü NymyHkrsm;? rD;avmifwdkifikwfrsm;rS rD;cdk;aiGY
rsm; wvlvlxGufae\/ tcsKdUae&m½Sd tdrfBuD;tdrfaumif;wdkYonf
rD;[kef;[kef;awmufvsuf Nzef;Nzef;aNzmif;aNzmif;Nrnfae\/ ½Gm\
txufü rD;cdk;vHk;BuD;rsm;arSmifvsuf xdkrD;cdk;vHk;BuD;rsm;tBum;
wGif iSufpGefwdkYuvnf; 0JaeBu\/

183 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
vloluif;aom tdrfay:tdrfatmufwdkYü izm;\taygif;t
oif;wdkYonf txkyftydk;BuD;rsm;vG,fívnf;aumif;? Buufrsm;
bJrsm;udkqGJívnf;aumif;? uRJrsm;EGm;rsm;udkqGJívnf;aumif;?
0ufrsm;udkwkyfíxrf;í? qdwfrsm;udkqGJívnf;aumif; wpfae&m
rSwpfae&modkY ul;oef;oGm;vmaeBu\/
uGrf;pm;vdkaomolonf uGrf;oD;wpfvHk;vdkumrQNzifhvnf;
uGrf;oD;yifudkckwfvSJcsí rdrdvdkaomuGrf;oD;udk qGwf\/ t&uf
ESifhpm;aomuf&ef tNrnf;pm;vdkoluvnf; csnfxm;aomEGm;\
aygifom;udk t½SifvwfvwfvSD;,lvsuf xif;rD;&ap&eftwGuf
tdrfwpfaqmifvHk;udkrD;wif½dIUí xdkrD;Nzifh tom;udkzkwf\/
izm;ESifh tausmftarmfrdkufzufwdkYonf ½Gmv,fü aysmfyGJBuD;
usif;yaeBu\/ olwdkYonf opfyifBuD;rsm;tkyfqdkif;aeaom
us,f0ef;vSonfhaNruGufvyfBuD;ay:ü NzJNzJum;um; aNcqif;vJ
vlxdkifaeBu\/
184 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
olwdkYvufxJü t&ufcGufrsm; udk,fpD½SdBu\/ olwdkY\a½SUü
prJ[if;vsmrsm;udk AsyfBuD;Nzifhxnfhí oHk;acsmif;axmufay:üwif
xm;\/
i,fEkEkrdef;rysKdav;rsm;onf izm;wdkY\ NzJum;xm;aomaNc
axmufBuD;rsm;udk wkefvIyfaomvufuav;rsm;Nzifh qkyfe,fay;
aeBu\/ rnfolrQ rsufvTmryifh0Hh/ xdwfaom&if wkefvIyfaom
udk,fvufrsufESmwdkYNzifh tNrJwrf; rsufvTmcsxm;Bu\/
izm;onf AswfxJ½Sd prJ[if;vsmwHk;udk vSHNzifhxdk;,lvdkuf\/
xkdYaemuf t&ufwpfusKduf? tom;wpfudkuf udkufae&mrS rdrd
aNcaxmufudkESdyfay;aeonfh rdef;rysKd\rsufESmudk iHkYBunhf\/ vSH
oGm;ü½Sdaomtom;wHk;udk rdef;uav;\yg;pyfem;odkYa&mufatmif
NAKef;ceJxdk;ay;\/ rdef;uav;u txdwfwvefYrsufESmNzifh
aemufodkYwGefY\/ izm;u oGm;wpfNyHKvHk;ay:atmif yg;pyfBuD;
NzJí &,f\/
185 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
]]a&mh . . . pm; . . . }}
rdef;uav;u acgif;,rf;vsuf tvGefaBumuf½GHUpGm aemuf
odkYwGefY\/ rl;aom izm;\rsufESmonf wif;rmvm\/
]][Jh . . . pm;prf; . . . }}
rdef;rysKdu rdrdyg;pyfteD;odkYa&mufvmonfh vSHzsm;udkBunhf
vsuf vefYatmfrdawmhrnfuJhokdY yg;pyfudk[vdkuf\/
]]uJ[m . . . }}
tom;wHk;ESifhwuG vHSoGm;udkyg rdef;rysKd\yg;pyfxJodkY xdk;
oGif;vdkuf\/ xdkYaemuf rsufESmudk aNcaxmufNzifhuefvsuf vSH
oGm;udkEIwf\/
]]a[; . . . aNy;r,fhtxJudk 'Daumifryg qGJxnfhvdkufprf;
. . . }}
izm;\tazmfwpfa,mufu yg;pyfrS aoG;rsm;pD;usaeonfh
rdef;rysKdudk ½kyfao;½kyfudkqGJ,loGm;bdodkY vufwpfzufudkudkif
186 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
vsuf w½GwfwdkufqGJoGm;\/
izm;u xdkif&mrSxvsuf ,pfaomrsufvHk;Nzifh wpfzufodkY
vSrf;Bunhf\/
]]b,folYtvSnfhvJa[h . . . }}
]]iusm; . . . }}
]]tm; . . . iusm;vm; . . . iusm;qdk&if b,fESpfaumifvJ
a[h . . . }}
]]rif;qDuaumifryg&if aNcmufa,mufuGm . . . }}
]]aNcmufa,mufenf;w,fa[h . . . ckepfa,muf . . . }}
]]&&if rif;bmay;rvJ . . . }}
]]&om&ygapuGm . . . igukd,fwdkif t&ufwpfcGufiSJYNyD; rif;
qDudk ½dk½dkaoaovmay;r,f . . . }}
]]wu,faemf . . . rif;pum; rif;rSwfxm; . . . }}

187 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
]]rSwfw,fuGm . . . }}
]]pdrfvdkuf . . . }}
]]at; . . . pdrfw,f . . . rif;om &ygap . . . }}
izm;ESifh iusm;wdkYNyKvkyfaeBuonfh tavmif;tpum;um;
q,fvHywfvnfcefY½Sdaom uGufvyf\tv,fodkY zrf;qD;xm;
onfh ½GmxJuvlawGudkac:vm\/
xdkYaemuf ]aNy;Bu} [katmfí taNy;cdkif;\/ xdkpOf tNyifrS
rdrdtvSnhfusa&mufolu uGufvyftwGif;odkY Nrif;udk 'kef;pdkif;
0ifvmvsuf uGufvyftwGif;ü½Sdaeao;onhf aNy;vTm;aeBuol
rsm;udk wpfa,mufrSrvGwfatmif xdk;ckwf&\/ uGufvyftNyif
odkYa&mufatmif aNy;Edkifoludk rxdk;&? rckwf&? vGwf\/
rckwfEdkifrxdk;Edkifí wpfa,mufESpfa,mufvGwfxGufoGm;
vQif xdk;ckwfol t½Suf&\/ wpfa,mufrusef xdk;ckwfowfNzwf

188 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
EdkifvQif vlawmfNzpf\/ wpfBudrfvQif vltrsm;qHk; aoaBuysuf
pD;atmif ckwfEdkifxdk;Edkifav *kPf½Sdav . . .
avmif;aBu;um; vlwpfa,mufydkckwfEdkifvQif ½HI;olu t
&ufwpfcGufiSJYay;&Ncif;yif Nzpf\/
,ckvnf; iusm;onf vlckepfa,mufudk rvGwfatmifckwf
rnf[k qdk\/
txkd;tckwfcH&rnfh½Gmom;rsm;udk uGufvyftv,foldY qGJ,l
oGm;\/ iusm;u uGufvyfab;wGifNrif;pD;vsuf vSHrudkudkif
vsuf toifhapmihf\/
]]vTwfya[h . . . }}
BudK;aNzay;xm;olrsm;udk uGufvyftv,fwGif wpfNydKifeuf
vTwfay;vdkufBuNyD; vTwfolwkdYu ab;odkY pk&yfaevdkufBu\/ I
usm;u Nrif;udk 'kef;pkdif;0ifvm\/

189 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
toufvkaNy;aeBu&onfh vufeufrJhvlrsm;udk iusm;u t
wif; Nrif;ESifhwdkufí vdkufvHxdk;ckwf\/ tcsKdUaomaNy;&olrsm;
onf uGufvyftNyifodkYa&mufatmif wef;wef;rwfrwfraNy;yJ
wHkYumNyefum a0hum0kdufumNzifh uGif;BuD;xJwGif vSnhfywfaNy;
aeBu\/
iusm;onf vlig;a,mufrQomvQif rvGwfatmifxdk;ckwfEdkif
olNzpf\/ ig;a,mufuydkvQif tNrJvGwf\/ ,ckrl raNy;Edkif
aom'Pf&mNzifh rdef;uav;ygaomaBumihf aNcmufa,mufaNy;ap
\/ 'gudkodaom izm;u ckepfa,muf[k tavmif;tpm;NyK
vdkufNcif;Nzpfonf/
iusm; Nrif;udk'kef;pdkif;0ifvmuwnf;u tazmftcsKdUu ]i
usm;}uG[k toHukef atmf[pftm;ay;\/
]]aNy;ygawmhvm; . . . vGwfatmifaNy; . . . aovdrfhr,faemf
. . . vmNyD . . . vmNyD . . . taemufbufudk auGYaNy; . . . [dkr
190 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
om bmvkyfaewmvJ . . . tckae NzwfxGufygvm; . . . [kwfNyD
. . . [kwfNyD . . . vGwfawmhr,f . . . iusm; vdkufavuGm . . .
a[m . . . vGwfNyD wpfa,muf . . . iEGm;uG . . . iEGm; . . .
tvum; iEGm; . . . }}
uGufvyfxJü av;a,mufcefYrdvdkufonfh iusm;onf rdrdnHh
zsif;onfudk vufeufrJhaNy;olwdkYtay:ü tNid§K;xm;um raNy;
Edkifrnfholudk &uf&ufpufpufNyKusifh\/ rsufESmwpfckvHk; aoG;t
vl;vl;ESifh raNy;Edkif½Smaomrdef;uav;onf vJNydKvdkuf xvdkuf
Nzpfae\/
iusm;onf xdkrdef;ri,f\&ifnGefYqDodkY vSHrNzifhcsdefvsuf
Nrif;udk 'kef;pdkif;0if\/
xdkpOf Nrif;wpfpD;onf uGufvyfxJodkYaNy;0ifvmum iusm;
\vSH½dk;udk "m;NzifhNzwfcs\/ iusm;vnf; t½SdefvGefvsuf Nrif;
ay:rS uRrf;NyefusoGm;&onf/
191 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
tm;vHk; ½kwf½kwfoJoJNzpfvsuf vufeufudk,fpDtoifhNyifNyD;
ae&mrSx&yfBu\/
]]uJ . . . uRefawmf ½Snf½Snfa0;a0;rar;bl; . . . tck cif
Asm;wdkYvmBuwJhtxJrSm b,folacgif;aqmifvJ . . . }}
tm;vHk;u ½kwfcsnf;a&mufvm ar;aeaom aqGqufudk
Bunhfae&mrS izm;\rsufESmbufodkY vSnfhBunhfvdkuf\/ izm;
onf rl;,pfaom &Da0a0rsufvHk;Nzifh &efvkyfawmhrnfuJhodkY aqG
qufudkBunhf\/ aqGqufu Nrif;ay:rSckefqif;vdkufNyD; izm;½Sd
&modkY a½S;½IoGm;\/
]]Bumw,fAsm udkzm; . . . cifAsm; acgif;aqmifyJrIwfvm;
. . . cifAsm;wdkYudk usKyf bmaNymxm;vJ . . . }}
izm;onf aqGqufudk rcdk;rcefYBunfhvsuf NyHK;\/
]]aeygtHk; AkdvfrSL;uav;&JU . . . EdkYtyfapmfrSraysmufao;wJh
AdkvfrSL;uav;aNymwmudk em;axmifyghr,fvdkY b,fwkef;u 0efcH
192 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
xm;vdkYvJ . . . rIwfbl;vm;uGm oli,fcsif;wdkY&m . . . }}
izm;onf cyfaomaomav;aNymvsuf ab;ywfvnf½Sd rdrd
tazmfrsm;bufodkY aNymifysufysufvSnhfar;\/ xdkYaemuf w[m;
[m;&,f\/ izm;\tazmfrsm;uvnf; 0dkif;&,fBu\/ tJ'gyJ[l
aom trlt&mNzifh aqGqufudk rsufvHk;NyL;Ny\/
]]'DrSm . . . AdkvfrSL;av;u uav;½Sdygao;w,f . . . usKyf
u usKyfq&mu vdkufoGm;qdkvdkY vdkufvmcJhwm . . . AdkvfrSL;u
av; odaumif;avmufw,f . . . usKyfvdk wkdufyGJaygif;pkHawGY
vmwJh 0g&ifha,musfm;BuD;wpfa,mufu ½SifvlxGufuav;wpf
a,mufudk q&mwifae&r,fqdk&if . . . oli,fcsif;wdkYa& . . .
BunhfvkyfBuygOD;[½dkU&JU . . . }}
]][kwfw,f Adkvfzm; . . . [kwfwmy . . . tm;vhk;uvJ
onftwdkif;yJy . . . }}

193 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
]]at; . . . [kwfw,f . . . oli,fcsif;wdkYawmfw,f . . . 'D
rSm . . . rdk;ay:odBum; vlYNynfizm;wJh . . . avmurSm Adkvfzm;
udk BoZmay;EdkifwJhol[m q&mOD;NrwfxGef;wpfa,mufyJ ½Sdw,f
. . . tJ'Dawmh em;rvnf&if at;at; ab;uxdkifBunhfae . . .
Adkvfzm;wdkYay;wm tom,lxm; . . . a[m[dkrSm t&uf
aomufcsifoGm;aomuf . . . a&mh . . . cGuf . . . }}
]]'DrSm udkzm; . . . cifAsm;eJYuRefawmfeJY b,folYpum; b,f
olem;axmif&r,fqdkwm tckodatmif vkyf&rSmyJ . . . cifAsm;
[m toufBuD;aeayr,fh cifAsm;vkyfwJhtvkyfawG[m qifNcifrI
rygyJ pmemrIuif;w,f . . . ukd,fuapmihfa½Smufay;&r,fh udk,fh
wdkif;Nynfom;awGudk vufeuftm;udk;eJY udk,fu t&ifOD;atmif
ESdyfpufNyaew,f . . . uJav . . . 'gawG z,fvdkufyg . . . cif
Asm;eJYuRefawmf b,foluq&mqdkwm uRefawmfwdkY tcka½G;Bu
wmaygh . . . cifAsm;vJ oabmusrSmygyJ . . .
194 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
'Dvdkvkyf . . . 'DuGufvyfBuD;tv,frSm uRefawmfu vuf
eufrygyJ vlcsnf; oGm;&yfaer,f . . .
tJ'Dawmh apmapmu ½Gmom;awGudkvkyfwJhtwdkif; cifAsm;u
Nrif;pD;NyD; BudKuf&m"m;wdkYvSHwdkYeJY uRefawmfhudkwdkufaygh . . .
tJ'Dtcg uRefawmfu uGufvyftNyifa&mufatmif vGwf
atmifaNy;Edkif&if aemufwpfvSnfh cifAsm;vGwfatmifaNy;Bunhf
aygh . . . cifAsm;vJ uRefawmfhvdkyJ vGwfatmifaNy;Ekdifr,fqdk&if
cifAsm;[m uRefawmfhq&myJ . . . [kwfvm; . . . }}
izm;onf aqGquf\ r,HkBunfEdkifp&maumif;aom ,SOf
NydKifrIudk 0rf;xJü wtHhwBoNzpfae\/ onfaumifav; olaNym
wmudkrS olod&JUvm;[k rsufarSmifBuKwfBunhf\/
]]b,fvdk . . . AdkvfrSL;uav;u [kduGufvyfBuD;xJrSm &yf
r,f . . . usKyfu Nrif;eJYvdkuf&r,f . . . [kwfvm; . . . Adkvf
rSL;av;u vGwfatmifxGufoGm;Edkif&if usKyfuvJ AdkvfrSL;av;
195 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
vdkyJ uGufvyfBuD;xJrSm oGm;&yf&r,f . . . AdkvfrSL;av; vGwf
atmifaNy;Edkifovdk usKyfuvJ vGwfatmifaNy;Edkifw,fqdk&if
usKyfudk q&mwiftHk;r,f . . . [kwfvm; . . . }}
]][kwfw,f . . . tJ'Dtwdkif;yJ . . . }}
izm;u tm;yg;w& us,fus,favmifavmif&,f\/ xkdY
aemuf rdrdtazmfrsm;udk½Sif;Ny&if; xyf&,f\/
]]onfrSm pOf;pm;ygtHk;av . . . usKyfvdk wdkuf&nf0aewJh vl
BuD;wpfa,mufu EdkYtyfapmfrSraysmufao;wJh AdkvfrSL;uav;udk
Nrif;eJYvdkufwdkufNyD;wJhaemuf usKyfuwpfvSnfh uGif;xJrSm&yfay;
awmh b,folu usKyfudk vmwdkufrvJ . . . usKyf&yfay;zdkYt
vSnfhudk r½SdEdkifawmhbl; . . . NyefpOf;pm;prf;ygtHk; . . . }}
aqGqufonf izm;\rsufESmudk pl;pl;pdkufpdkufBunhf\/
]]udkzm; . . . cifAsm; pum;raNymeJY . . . vufawGYvkyfNy
prf;yg . . . }}
196 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
aqGqufu rdrdudk,füvG,fxm;onfh "m;vG,fudkNzKwfí
vufa0SYawmfBuD;bufodkY ypfay;\/ xkdYaemuf uGufvyf\t
v,fqDodkY aNz;aNz;avQmufoGm;\/
]]cufwmyJ . . . awmfawmfBum ighq&mu tNypfwifp&mNzpf
ukefawmhrSmyJ . . . 'gayr,fh rwwfEdkifygbl;av . . . uJ . . .
0g;&if;wkwfwpfacsmif;avmuf ay;Buprf;yguGm . . . "m;awGvSH
awGeJYqdk&if rawmf yGJcsif;NyD;aooGm;rSNzifh . . . }}
izm;u nnf;nnf;nLnLaNymvdkuf&m izm;\tazmfrsm;u
yGJusoGm;\/ xkdYaemuf csufcsif;yif izm;½Sd&modkY 0g;&if;wkwf
wpfacsmif; a&mufvm\/ 0g;&if;wkwfonf cyfwkwfwkwf cyf
av;av;Nzpf\/
uGufvyfBuD;ab;ü vlawG wNznf;Nznf;rsm;vm\/ tcsKdUu
þodkYNyKvkyfNydKifqdkifBurnfudk rodaomaBumihf trSwfrxifae
BuolwdkYtm; taNy;tvTm; oGm;ac:vdkufBuao;\/
197 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
]]ighcsnf;yJBunhf&NyD; rif;wdkY rNrifvdkuf&rSmpdk;vdkY[ . . . w
u,fhyGJBuD;yGJaumif;yJa[h . . . }} [k tarmwaumaNymBu\/
izm;onf 0g;&if;wkwfudk vufxJü qBunhfNyD;aemuf reD;r
a0; pm;cGufwGifcsnfxm;aom EGm;BuD;½Sd&modkY [efyefwus
avQmufoGm;\/ xkdYaemuf EGm;BuD;\i,fxdyfudk wpfcsufwnf;
½dkufcsvkduf&m EGm;BuD; ]]wHk;}}ceJ vJav\/
izm;u aqGquf½Sd&modkY vSnhfBunhfNyHK;Ny\/ izm;\vlrsm;
&,fvdkufoH xGufay:vm\/ EGm;BuD;onf wpfcsufwnf;ESifhyif
xrvmawmhyJ qefYiifqefYiifNzpfvsuf ao\/
]]rwwfEdkifbl;av . . . "m;eJYvSHeJY ckwf&xdk;&r,fqdk&if r
awmf aooGm;rSmpdk;&awmh wkwfeJYyJ ½dkuf&awmhrSmy . . . }}
izm;\vlrsm;u izm;\ysufvHk;udk oabmus&,farmBu
\/ izm;onf rdrdpD;&ef,lvmaom Nrif;ay:odkY Nznf;Nznf;aq;

198 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
aq;wuf&if; BudwfBudwfwdk;0dkif;tHkaeonfh rdrdvlrsm;bufodkY
vSnfhywfvSrf;arQmfBunhf\/
]]a[h . . . b,folavmif;BuOD;rvJ . . . 'dkY&JUAdkvfrSL;ayguf
pav;udk a[m'DNrif;eJY igvdkufvdkY rdrrd avmif;ButHk;rvm; . . .
}}
]]avmif;r,f . . . avmif;r,f . . . avmif;r,f . . . }}
toHawG qifhumqifhum [def;xGufvm\/ Nrif;BuD;ay:odkY
a&mufaeNyD;aomizm;u tvGefauseyfESpfodrfhpGm vufumNy
vdkufrS toHawG&yfoGm;\/
]]avmif;Bur,fhvlawGu w,frsm;wmudk; . . . uG . . .
'Dvdkqdk&if aBu;odyf&awmhrSm r[kwfygbl; . . . rif;wdkYavmif;rSm
rdwJhbufuvm; . . . rrdwJhbufuvm; . . . }}
]]aor,fhbufu . . . aor,fhbufu . . . }}

199 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
rdrdvlrsm;ESifhrdrd tay;t,lodyfnDaeBuaomaBumihf izm;u
w[m;[m;&,farmoabmus\/ xdkYaemuf ]b,fheJYvJuG} [l
aomrsufESmrsKd;Nzifh aqGqufudkvSrf;Bunhf\/ aqGquf\rsuf
ESmonf wnfwnfNidrfNidrfESifh izm;udk pl;pdkufBunhfae\/ izm;
u rdrdudk,fudk Nyifxkdif\/ 0g;&if;wkwfudk Nyifudkif\/
]]uJ . . . aNy;awmha[h . . . }}
izm;\vlrsm;u ]]a0;a[;a[;}} [k vufckyfvuf0g;wD;
vsuf nmoH0dkif;ay;\/ izm; a½SUodkYxGufvmNyD;rS izm;\Nrif;
onf ckefqGckefqGESihf wefY&yfoGm;\/ aqGqufu rnfodkYrQr
vIyf½Sm;yJ ae&mü NidrfaeaomaBumihf Nzpf\/ izm;onf rdrdae&m
odkY rdrdNrif;udk ae&mNyef,l\/
]]b,fhES,f . . . usKyfwdkYAdkvfrSL;av; . . . aNy;av . . . r
aNy;0Hhbl;vm; . . . }}

200 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
]]cifAsm; Nrif;rpD;wwfbl;vm; . . . cifAsm;tvkyfudk cifAsm;
vkyfyg . . . uRefawmfhtvkyf uRefawmf odw,f . . . }}
]]at; . . . [kwfw,f . . . tckodrSmyJ . . . uJ . . . aNy;
. . . }}
izm;u atmfatmf[pf[pf aqGquf½Sd&modkY Nrif;udk'kef;pdkif;
\/ 0dkif;0ef;nmoHay;vdkufBuaom izm;\taygif;tazmfrsm;xH
rS toHwdkYonf qlnHvmNyef\/ aqGqufurl ae&mrSra½GU/
izm;u 0g;&if;wkwfudk tm;ESifhvTJvdkuf\/ aqGqufonf
b,faNcwpfuGufrQqkwfNyD; cg;EGJUvdkuf\/ 0kdif;atmfaeBuonfh
nmoHrsm; ½kwfcsnf;&yfvsuf ][,f}[laom tHhtm;oifhoHwdkYay:
vm\/ 0g;&if;wkwfaum Nrif;yg aqGqufudk rxdrwdkufrdyJ t
eD;odkYuyfívGwfoGm;\/ 0g;&if;wkwfBuD; avxJrSNzwfoGm;onfh
toHudk ab;rS0dkif;&HBunhfaeolwdkYyif Bum;Bu\/

201 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
aqGqufonf £aNE´rysuf? vIyf½Sm;rIr½Sd? izm;½Sd&modkYrsuf
ESmrlvsuf toifh&yfNrJ&yfae\/
izm;\pdwfü Za0Z0gNzpfoGm;\/ ig odyfrl;aevdkYrsm;vm;[k
awG;\/ ,ufuef,ufuefESifh ZufrNidrfao;onfhNrif;udk tao
tcsm wmplvdkuf\/ Bunhfaeaom izm;\vlrsm;onf nmoHr
ay;EdkifawmhyJ wpfa,mufwpfayguf qlnHaNymqdk xifNrifcsuf
ay;aeBu&mrS wdwfoGm;\/ izm;onf 0g;&if;wkwfudk toifh
csdef½G,f aNr§mufudkifxm;\/ Nrif;udk aqGquf½Sd&modkY wnfhwnfh
OD;wnf\/ Nrif;udkzaemifhNzifhwdkYvdkufNyD; tm;oGef'kef;pkdif;aNy;ap
\/
aqGqufu ae&mrSra½GU? &yfNrJ&yfae\/ Bunhfaeonfh
vufa0SYawmfBuD;onf aq;zwf0g;Ncif;udk &yfvdkuf\/ izm;\
tazmfrsm;vnf; touf½I&yfoGm;\/ 0g;&if;wkwfonf aqGquf

202 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
acgif;xufrS oDoDuav;vGwfvsuf Nrif;ESifhaqGqufwdkY axG;
ceJNzpfoGm;\/ aNrBuD;ay:ü aqGqufr½Sdawmh/
Nrif;taNy;rysufao;rD csufcsif; zkef;ceJ vlwpfa,mufvdrfh
usoGm;\/ xdkol rnfolrSef;rod&ao;rDyif Nrif;onf uGufvyf
tNyifodkYa&mufoGm;\/ Nrif;ay:u toHxGufvm\/
]]uJ . . . udkzm; . . . 'Dwpfcg cifAsm;aNy;zdkYtvSnhf . . . }}
0dkif;BunhfaeBuaom izm;\tazmfrsm;onf tHhBovGef;aom
aBumihf yGifhaomyg;pyf? NyL;aomrsufvHk;Nzifh Nrif;ay:½Sd aqGquf
udk wdwfwdwfqdwfqdwf ai;BunhfaeBu\/ tm;vHk; xdwfvefY
rsufESmysufaeBu\/ xkdYaemuf ukef;aNymifaNymifwGif ,cktxd
xr&Edkifao;aom izm;½Sd&modkY rsufpda&mufoGm;Buonf/
vufa0SYawmfBuD;onf xdwfvefYrsufESmysufaeBuaom izm;
\taygif;tazmfrsm;a½SUrS Nzwfvsuf aqGquf½Sd&modkY wdrfysHudk
qGJ,loGm;\/ aqGqufonf rdrdpD;xm;aomNrif;ay:ü x&yf
203 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
vsuf wdrfysHay:odkY vSrf;ul;vdkuf\/ xdkYaemuf vufa0SYawmf
BuD;ypfay;onfh "m;vG,fudk rwf&yftwdkif;yifzrf;,lvsuf udk,f
ü pvG,fvG,fvdkuf\/
]]uJ . . . a,musfm;BuD;yJAsm . . . 'gavmufeJY bmrSrNzpfEdkif
ygbl; . . . xvdkufprf;yg . . . }}
izm;onf ykyfykyfndKndKrsufESmNzifh wNznf;Nznf;x&yfae&if;
wpfckck r½dk;rom;NyKawmhrnfuJhodkY Nrifae&\/
aqGqufu wdrfysHudk aNczsm;NzifhwdkYvdkufNyD; wdrfysHxGufoGm;
aeonfudkyif rodouJhodkY "m;vG,frS"m;udkxkwfvsuf *½kwpdkuf
Bunhf\/ xdkYaemuf"m;udk"m;tdrfwGif;odkYNyefoGif;NyD; wdrfysHay:ü
xdkifcs&if; rdrd½Sd&mbufodkY tNrJrsufESmrlvsuf½Sdaeonfh izm;
bufodkYvSnfhvdkuf\/ wdrfysHonf izm;udk qDqHkvSnfhouJhodkY
tvSrf;cyfuGmuGmrS Nznf;n§if;pGm 0dkif;ywfoGm;ae\/ aqGquf
u izm;udkBunhf&if; NyHK;vm\/
204 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
]]udkzm; . . . cifAsm; xm;wJhuwdrwnfcsifbl; . . . cifAsm;
rsufESmrSm npfcsifaumufcsifwmawG ay:aew,f . . . a,m
usfm;qdkwm 'Dvdkrvkyf&bl; . . . }}
izm;u rnfodkYrQraNymyJ 0g;&if;wkwfudk uspfuspfygatmif
qkyf&if; aqGquf½Sdae&modkYom vlwpfukd,fvHk; vSnfhywfrsuf
ESmrlxm;\/ aqGqufu Nrif;udk tenf;i,f tNrefoGm;ap\/
izm;onf vlygvSnfhí aqGqufudk rsufaNcrNywf &ifqdkifr
BunhfEdkifawmhyJ rsufESmESifhvnfyif;omvQif vSnfhywfvdkufBunhf
Edkif\/ izm;\rsufESmü acR;aygufBuD;rsm;pdkYvm\/ izm;\vIyf
½Sm;[efonf xdwfvefY[efay:ae\/ aqGqufu izm;\tNzpf
udkBunhfvsuf NyHK;\/
]]tck cifAsm;vufxJuwkwfBuD;udk vufurcs0Hhawmhbl;rIwf
vm; . . . a,musfm;qdkwm olrsm;udkvkyf&J½HkeJYcsnf; rNynhfpHkao;
bl; . . . ukd,fcH&r,fhtvSnfhrSmvJ wnfwnfNidrfNidrf owdå½Sd½SdcH&J
205 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
&w,f . . . tJ'gtNyif udk,fuEdkif&&ifvJ Edkifwdkif;rNyKyJ cGifh
vTwfEdkif&J&w,f . . . tck cifAsm;vufxJuwkwfBuD;[m cifAsm;
twGuf b,fvdkrStoHk;r0ifawmhbl;qkdwm od&JUvm; . . . tck
cifAsm; uRefawmfvkyfwdkif; cH&awmhr,f . . . cifAsm; uRefawmhf
a½SUu ig;vSrf;Nynhfatmif roGm;Edkifawmhbl; . . . cifAsm; ,Hk&JU
vm; . . . }}
xkdpOf wdrfysHonf ocifvdktyfovdk trSwfrJh izm;ab;rS
NzwfaNy;&if; izm;udk,fvkH;BuD;udk wifyg;Nzifh½dkuf\/ izm;onf
ESpfvHrQaNrmufwufNyD; 0g;&if;wkwfwNcm;? vlwNcm; NydKvJoGm;
\/
aqGqufonf Nrif;udk&yfvsuf vJusaeaomizm;udk Nidrf
oufBunhf\/ izm;xdkifrdonfESifhwNydKifeuf uGif;\wpfzufodkY
Nrif;udk tom;usaNy;apvsuf Nrif;ay:rSrqif;yJ izm;vGwfus

206 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
xm;onfh0g;&if;wkwfudk cyfayghayghaumuf,loGm;\/ xdkYaemuf
izm;\a½SU reD;ra0;wGif Nrif;udk &yfNrJ&yfNyef\/
izm;onf aqGqufrsufESmudk txdwfwvefYarmhBunhf&if;
tultnD&vdk&Nim; rdrdtazmfrsm;½Sd&modkY tm;udk;wBuD;Bunhf\/
rdrdtazmfrsm;onf rsufvSnhfq&mudk Bunhfae&onfodkY aqG
qufudk ai;pdkufBunhfaeBu\/
aqGqufonf izm;udkrBunhfyJ rdrd\"m;vG,frS"m;udkxkwf
,lNyef\/ xdkYaemuf rdrdvufxJ½Sd 0g;&if;wkwfBuD;udk ocGm;oD;
vSD;csovdk tuGif;vdkuftuGif;vdkuf vSD;csypf&if; wpfpHkwpfckudk
pOf;pm;aeouJhodkY ai;pdkufNidrfouf\/ cPtwGif; vufxJ½Sd
0g;&if;wkwftwdkudk ta0;okdYypfvdkuf\/ "m;udk"m;tdrfodkYNyef
oGif;\/ Nrif;ay:üusaeaom 0g;csyfuav;rsm;udk pkaumuf
vdkufNyD;aemuf vufckyfxJodkYxnfhvsuf izm;\rsufESmudk ypf

207 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
aygufvdkuf\/ txdwfwvefYarmhBunhfvdkufaom izm;\rsuf
ESmudk rsufvHk;csif;qdkifvsuf aqGqufu pl;pdkufBunhf\/
]]uJ . . . udkzm; . . . cifAsm;eJYuRefawmf b,folq&mvJ
. . . }}
izm;onf bmrSNyefraNymyJ Nidrfae\/ aqGqufonf wdrf
ysH\ZufBudK;udk wHkYaNr§mufqGJvkduf\/
wdrfysHu Nrnf[D;oHNyKvsuf ywyf&yfvdkuf\/ xdkYaemuf
a½SUvufESpfbufwdkYonf izm;udk aygufrnfeif;rnfuJhodkY izm;
\b,fbufab;odkYvnf;aumif;? izm;\,mbufab;odkYvnf;
aumif; aNrBuD;rsm; wzGm;zGm;vGifhpifukefatmif ayguf\/ xdkY
aemuf &yfonfESifh izm;\&ifbwfudk wdrfysHu vufwpfbuf
Nzifh wGef;zdvSJ\/ wdrfysH\vufatmufü vJusaeaom izm;\e
zl;wGif acR;aygufBuD;rsm; pdkYxGufae\/
]]udkzm; . . . cifAsm;eJYuRefawmf b,folq&mvJ . . . }}
208 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
]]q . . . q . . . q&mav;u q&myg . . . }}
aqGqufonf wdrfysHudk aemufodkYqkwfap\/
]]x . . . cifAsm;vlawGtm;vHk; pkvdkuf . . . }}
aqGqufonf izm;wdkYvlpkudk uGufvyfBuD;xJü tm;vHk;pkap
\/ vlawGrsm;aomaBumihf rD;avmifNyD; NymusptdrfaNrae&mt
pyftxd wdk;csJUae&m,lBu&\/ xdkYaemuf ,lxm;orQypönf;tm;
vHk;udk wpfae&mwnf;ü pkyHkcsxm;apNyD; qHk;rpum;aNym\/ rdrd
ESifhtwlaeBuvQif rdrday;aompnf;urf;udk wpfoa0rwdrf;
vdkufemBu&rnf[k qdk\/
]]"m;aumif;wpfvuf&NyD; Nrif;pD;aumif;½HkeJYawmh q&mrwif
Edkifao;bl;uG . . . }}
wdwfaeaomvlawGBum;rS ay:vmonfhtoHNzpf\/ toH½Sif
onf rl;ae[efwl\/ aqGqufu toH½Sifudk vSrf;arQmfBunhf\/
]]a½SUudkBuGcJhygvm;cifAsm . . . }}
209 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
wkwfwkwfcdkifcdkif *ifwdkwdk udk,fvHk;Asufus,fus,f vlwpf
a,muf tusÐryg?abmif;bDteufESifh Nzpf\/ abmif;bDudk wpf
zufu aygif&if;txdvdyfwifxm;aomaBumihf tom;NzLNzLwGif
pdrf;aeonfhxdk;uGif;rsm; tuGif;vdkufay:ae\/ EIwfcrf;wpfpHkvHk;
aya&eDusHvsuf oGm;rsm;rnf;\/ eDaBumifaBumifEIwfcrf;arT;u
½Snfaomfvnf; yg;\/ wpfudk,fvHk; aq;eDaq;euftNynhfESifh
½Srf;"m;vG,fwpfck vG,fxm;onfhtNyif "m;aNr§mifudkvnf; cg;ü
xdk;xm;ao;\/ xdkvlonf aqGqufESifh rsufESmcsif;qdkifwGif
vufa0SYowfawmhrnfhtoGifNzifh vm&yf\/ rdk;eJom; ½Srf;BuD;
OD;eE´Nzpf\/
OD;eE´onf OD;NrwfxGef;\wyfzGJYBuD;wpfckvHk;wGif EIwftenf;
qHk; tausmfBum;qHk;vlwpfa,muf Nzpf\/ OD;eE´ESifhawGYvQif I
zm;vdkvlrsKd;awGu a½SmifoGm;&onfcsnf;Nzpf\/

210 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
EIwfenf;oavmuf pum;uvnf; wJhwdk;usvS\/ wpfvHk;
xGufvQif wpfvHk;eifhceJae\/ ayvnf;ay\/ ½Gwfvnf;½Gwf
\/ tvGefNyD;pD;onf/ "m;NzifhBudwfvDS;íyifr&[k aNymBu\/
OD;eE´udk,fwdkifuvnf; tNyD;tpD; t[efYtaqmif 0goemyg\/
wpfcgrQrawGYzl;olNzpfap tNyD;tpD; t[efYtaqmifaumif;vQif
OD;eE´u csufcsif;wynhfcHwwf\/ OD;NrwfxGef;udkvnf; t[efY
twm;aumif;vSonf[k ,HkaomaBumihf q&mwifxm;Ncif;Nzpf
\/ odkYr[kwfu r&av/ aqGqufonf OD;eE´\oGifNyifudk pdrf;
pdrf;Bunhf\/
]]uRefawmf OD;wdkYudk q&mrvkyfbl; . . . 'gayr,fh uRef
awmfeJYtwlae&if uRefawmfhpum; em;axmif&r,f . . . }}
]]at; . . . rif;vdkaumifi,fi,fuav;uaNymvdkY ig b,f
em;axmifrvJuG . . . ightazaNymwmrS igem;raxmifvdkY 'D
a&mufvmwmaygh . . . }}
211 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
]]'gNzifh em;raxmifcsif&if 'DrSmraeeJYayghAsm . . . NyefoGm;
aygh . . . }}
]]'DrSmraevdkY b,fNzpfrvJ[ . . . OD;NrwfxGef;u 'DrSmoGm;
aezdkY xnfhvdkufwmyJ . . . }}
]]'gNzifh cifAsm; uRefawmfhpum;em;raxmifvdkY b,fNzpfrvJ
. . . }}
]]rif;pum; b,fheJYem;axmifrwHk; . . . rif;u ighxufvJ
rNyD; . . . rif;u ighxufvJrrdkuf . . . rif;u vlvdr®myJ . . . 'dkY
vdkvlrdkufawGBum;rSm rif;xGufoGm;zdkYaumif;wm . . . }}
aqGqufonf tBuH&Buyfae\/ onfvlBuD;udk b,fheJYvkyf
&rvJ[k awG;awm&if; tBuHtdkuftdkufNzifh [dk[kdonfonf
Bunhf\/ rD;avmifNyifxJü&Jaeao;onfh tvsm;wpfawmifwpf
rdkufcefY tvHk;oHk;rwfcefY½Sdaom oHwl½Gif;BuD;wpfacsmif;udk awGY
\/ aqGqufu OD;eE´\rsufESmudk vSrf;Bunhfvdkufonf/
212 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
]][kwfw,f . . . uRefawmfhtom;awGu oref;½Guf½S&if
awmif aoG;xGufw,f . . . }}
]]at;y . . . [kwfrSmy . . . }}
OD;eE´onf yg;pyfxJrSuGrf;aoG;rsm; xGufusrnfpdk;aom
aBumifh atmufEIwfcrf;udk twGif;odkYukyfvsuf cyfNyHK;NyHK;&,f\/
aqGqufu OD;eE´&,fNyD;onfhtxd apmihfae\/
]]'gayr,fh cifAsm;udk uRefawmfNyr,f . . . vm . . . }}
OD;eE´onf aqGqufac:&modkYvdkufoGm;vsuf aqGqufteD;
ü&yf\/
]]a[m[dkrSm rD;avmifxm;wJhr,feBuD; . . . awGYvm; . . .
tJ'Dr,feBuD;eJY uRefawmfhacgif;udk½dkufprf;yg . . . }}
OD;eE´u aqGqufNy&modkYvSrf;BunhfNyD; &,fNyef\/
]]at; . . . tJ'Dr,feBuD;eJY ,l½dkufBunhfvkduf&if rif;acgif;
BuD; uGJoGm;rSmy . . . tckawmh b,fudkifvdkY&rvJ . . . rD;awG&J
213 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
aewmyJ . . . }}
]]'gNzifh uRefawmf OD;BuD;acgif;udk½dkufBunhfr,f . . . }}
aqGqufonf aNymaNymqdkqdk oHacsmif;BuD;udk b,fvufNzifh
qkyfudkifvdkufNyD; OD;eE´\acgif;udk cyfNyif;Nyif;½dkufvdkuf\/ OD;e
E´vJoGm;onfudk BunhfNyD;rS oHacsmif;BuD;udk rD;avmifNyifxJodkY
Nyefypfcsvdkufonf/
qHyifrD;avmifeHYrsm; an§mfvsuf OD;eE´\OD;acgif; wpfvufr
cefYuGJNyD; aoG;rsm;pD;usvm\/
OD;eE´onf acgif;udk vuf0g;Nzifhtkyf&if; aNrBuD;ay:rSx&yf
\/ xdkYaemuf rdrdvufNzifh pD;usvmaomaoG;rsm;udkokwf&if;
Bunhf\/
]]odyfrsm;rSm r[kwfygbl; . . . OD;BuD;NyD;w,fqdkvdkY uRefawmf
enf;enf;uav; ydkNyif;atmif ½dkufvdkufwmyJ . . . }}
aqGquf\pum;aBumihf aqGqufrsufESmudk vSrf;Bunhf\/
214 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
]]Nyprf; rif;vuf . . . }}
aqGqufu b,fbufvufudk NzefYNyvdkuf\/ ½dk;½dk;avmif½Hk
rQr[kwf? ta&cHGrsm;uRrf;vsuf tom;usufae\/ OD;eE´u aqG
quf\rsufESmudk xl;xl;qef;qef;xyfBunhf\/
]]armifu b,foefvm; . . . }}
]]r[kwfbl; . . . nmoefyg . . . }}
OD;eE´onf aqGqufrsufESmudk xl;xl;qef;qef;xyfBunhf
&if; idkovm;&,fovm;rod&aomrsufESmrsKd;Nzifh &,f\/
]][kwfw,f . . . [kwfw,f . . . armif&if usKyfq&mNzpfNyD
. . . }}
½Srf;BuD;OD;eE´onf rdrdtazmfrsm;bufodkY vSnfhvdkuf\/
]]oli,fcsif;wdkY . . . 'dkYq&mOD;NrwfxGef;u 'dkYeJYawmfwJhq&m
av;udk ay;vdkufwmy . . . i'dkYxufÓPf½SdNyD; i'dkYxufrdkufwm
yav . . . tdk . . . &D; . . . }}
215 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
þonfrSpí oif;yif;Adkvfxk nDnmpkvsuf NynfBuD;twGif;
vlcyif;udk twif;NyK cdk;vkwdkufcdkufaeBuaom vl 1000 wdkY
aqGqufudk aBumuf½GHUav;cefYvmBuukef\/
aqGqufonf xdkvlwdkYvk,ufxm;Buaom ypönf;rsm;udk xdk
vlwdkY\tzrf;cHae&aom ½Gmom;wdkYtm; Nyeftyfxm;cJhí xdkvl
tm;vHk;wkdYudk pk½Hk;ac:iifoGm;\/
rdrdpcef;odkYa&mufonfESifh txufatmuf trdefYemcH&aom
Armhwyfrawmf zGJY½dk;zGJYpOftwdkif; . . .
ig;a,mufudk wpftdk;pm;zGJYap\/ wpftdk;pm;vQif wif;wdrf
apmifBuD; 1 xnf? oHpkdY 4 acsmif;? aBu;tdk;BuD; 1 vHk;? "m;r 1
acsmif;? ykqdef 1 vuf? wl;½Gif; 1 vuf? aqmufcHk;? aqmufNym;?
pl;? vGef;? vuf½kduf 1 ckpD yg½Sdap\/
ESpftdk;pm;wpfpkü tBuyfwpfa,muf cefYtyfxm;\/ tBuyf
udk ppftaqmifta,miftNzpf atmif;vSHESifh armif;wpfvHk; udkif
216 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
pGJap\/
ig;Buyf\txufwGif aoG;aomufBuD;wpfa,mufudk tkyf
csKyfap\/
aoG;aomufESpfa,muftxufu wyfrSL;wpfa,mufudk tkyf
csKyfap\/
wyfrSL;ig;a,mufudk Adkvfwpfa,mufu tkyfcsKyfap\/ Adkvf
ESpfa,muftay:urS ppfemcH? wyfa&;? wyfaxmufwdkYESifhwGJ
vsuf aqGqufutkyfcsKyf\/
wyfom;? tBuyf? aoG;aomuf? wyfrSL;? wyfAdkvfwdkYESifhwuG
aqGquftygt0if wyfom;tm;vkH; vlwpfudk,fvQif ESpfNynf0if
qefpvG,ftdwf½Snf 1 ck? qm;usnfawmifhi,f 0g;bl;ESifh 1 bkl;?
ql;xGiftyf 3 acsmif;? aomufa&bl;cg; 1 bl;? vTmzdeyf 1 &H?
cg;csyf"m;aNr§mif 1 vuf? oufqdkif&mwyfzGJYudkifvufeufwdkY
yg½Sdap&\/
217 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
aoewfudkif&Jrufwpfa,mufvQif t½Snfckepfawmif½Sd usif
NyefYabG;BudK; oHk;vGef;? em;cGufaq;csdef wpfq,fom;? ,rf;wpf
ydom? cJoD;usnf vHk;a&wpf&m? rD;ausmufNym; 5 Nym;? 'Hk;uk
vm;ausmufxyfNym; 1 Nym;ESifh tkef;qHcGHxkaxmif;oifNyD;om;rsm;
ygap\/
aqGqufonf rdrdwyftvHk;udk þodkYtkyfpD;uGyftkyfcefYxm;
NyD; . . .
wyfESifhoufqdkifonfhypönf;rsm;udk pkaqmif;ap\/ wyfyg&J
ruftm;vHk;udk tckeftvTm;? "m;a&;vSHa&;? tzrf;t½kef;? t
a½Smiftwkduf? vufa0SYvufusifrsKd;wdkYudk q&mtqifhqifh cefY
tyfavhusifhap\/
odkYaomf &Jrufom;wdkY vk,ufwdkufcdkufNcif; rNyKBu&aom
aBumifh taetpm; qif;&Jyifyef;Bu\/ xdktxJ wyftNynhfNzpf
apvdkaomaBumihf wyfpGJ&mt&yf½Sd pdwfBudKufool u&if&Jruf
218 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
rsm;? wvdkif;&Jrufrsm;udk xyfNznfhxm;oNzifh AdkvftBuyf&Jruf
tm;vHk; 1136 a,muf½Sdae\/
aqGqufonf rdrdwdkYwyfom;? &Jruftm;vHk;wdkYtwGuf tae
tpm;qif;&Jyifyef;rIrS uif;vGwf&ef wyfrSL;q,fa,muf? wyf
AdkvfESpfa,muf? emcHwyfa&;? wyfaxmufwdkYESifh wdkifyifaqG;aEG;
NyD;vQif vufa0SYawmfwyfaxmufBuD;EsihfwuG wyfrSL;oHk;a,muf
wdkYudkac:í [Hom0wD&efukefNrdKUodkY wufcJh\/
&efukefNrdKUolNrdKUom;wdkYonf ukvm;NzLwdkYu taumufqdyf
wpfckvHk;udk taNrmufNzifh ypfcwfzsufqD;cJhonfrSm &uftawmf
BumoGm;NyDNzpfaomaBumihf tm;vHk;arharhaysmufaysmufNzpfukefBu
vsuf ,ciftwdkif; a&mif;a&;0,fwm aumif;rGefpnfum; w
aysmfwyg;NzpfaeBuNyef\/

ÄÄÄ
219 NrefrmusL;ypfzdk&rf
5/

&efukefNrdKU0ef owdk;rif;BuD; r[mrif;acgifausmfonf aqG


qufwdkYa&mufvmaomaBumihf om;i,fNyefvmbdodkY 0rf;om\/
aqGqufü vlaxmifhwpf&mausmfyg0ifaom wyfBuD;zGJYpnf;NyD;ESifh
NyDqdkaomaBumihftm;&0rf;aNrmuf\/
]]tdrf; . . . armifhqDuowif;uawmh 0rf;aNrmuftm;&p&m
ayy . . . ighqDuowif;u rvSaybl; . . . }}
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
ukvm;NzLwdkYonf ArmwdkYu ppfrNzpf0Hh? ppfrNzpfvdkBuí tp
p vdkufavsmay;aeonf[k ,HkBunfod½SdvmBuaomtcg aemuf
wpfBudrf auGYvnfqef;Nym;pum;ydkvmBuNyefonfqdk\/ ukvm;
NzLa&wyfAdkvf vif;bwfu . . .
1/ ,ck rdrdwdkYcsDwufvmcJhoNzifh ukefus&onfhp&dwfaiG
wpfoef;udk rdrdoabFm½Sd&modkYta&muf &efukefNrdKU0efu vmydkY&
rnf/
2/ rdrdAdkvfi,frsm; &efukefNrdKU0eftdrfoGm;&mü NrdKU0efu t
awGYrcHvdkufaomaBumihf t½Suf&cJhonfrSm raNyvnfao;/ xdkY
aBumihf &efukefNrdKU0efudk,fwdkif t*FvdyfppfoabFm½Sd&modkYvmí
t*FvdyfppfAdkvfav;rsm; auseyfavatmif awmif;yef0efcs&rnf/
þtcsufESpfcsufudkvdkufavsmrS rdrdwdkYu ArmwdkY\a&eef;
,OfomoabFmudk ArmwdkYtm;Nyefay;í rdrdwdkYa&wyfudkvnf;
½kyfodrf;íNyefoGm;rnf[k wpfqifhwufíawmif;vmonf qdk\/

221 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
ukvm;NzLwdkYu þodkY usL;usL;vGefvGef xyfqifhawmif;qdk
vmaomaBumihf trdefYawmfNrwfemcH&ef a½Teef;awmfBuD;odkY Nrif;
apaNcNref apvTwfvdkuf&onf/ þta&; þudpöü rdrdxifNrif
csufudk aNym&aomf . . .
a½Teef;awmfBuD;ü eef;wGif;a&; rnfrQ½IyfaxG;aeBuapOD; . . .
ArmwdkY vufeuf&Jrufr½SdaomaBumifh ukvm;NzLwdkYESifh zuf
NydKifwdkufcdkuf&ef rnfrQ rNyKvdk rNyK0HhyJNzpfaeBuapOD; . . .
ArmwdkY\rsKd;½dk;Zmwd*kPfudk xdyg;atmif þrQ usL;usL;vGef
vGefapmfum;vmvQif ½HI;umrS½HI;Buap . . . b0½Sifrif;w&m;BuD;
u wdkufvdrfhrnfxifonf . . .
xdkYaBumihf rdrdu £aNE´rysufapyJ &efukefNrpfqdyfudk rodr
omydwfxm;ESifh&onf/ þta&;tcif;udk qdkif&mwm0ef½SdolwdkYrS
wpfyg; t&yfolt&yfom;rsm;udk todray;0Hhao;[k &efukefNrdKU
0efBuD;u aNym\/

222 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
ukvm;NzLawGuvnf; rdrdawG;xifxm;ouJhodkY Armrif;u
oif;wdkYudkwdkufvdrfhrnf[k BudKwifwGufqxm;yHk&onf/ oif;wdkY
0,fxm;onfhukefawGudk oabFmay:odkYrwifyJ ukvm;NzL&yf
uGuf½Sd ukefavSmif½Hküom xm;onf/ oif;wdkY cJ,rf;vufeufo
abFmudk ,cifu &efukefqdyfurf;ü xm;ypfcJh&mrS ,ck oif;wdkY
oabFmtkyfpk½Sd&modkY Nyef,loGm;onf/
xdkYNyif eef;awmfBuD;rStrdefYawmfudk rod&ao;rD ukvm;NzL
awGudk rxdyg;BuESifhOD;? rdrdawG;xifovdkr[kwfyJ NyD;aNyatmif
NyK&rnf[k trdefYawmf½SdvQif NyD;aNyatmifNyK&efcufcsdrfhrnf[k &ef
ukefNrdKU0efrif;BuD;u trdefY½Sd\/
&efukefNrdKU0efrif;BuD;u þodkYtrdefY½SdvdkufoNzifh aqGquf
wdkYtzdkY tcufawGY&onf/ aqGqufwdkY [Hom0wD&efukefNrdKUay:
odkY wufvmBuonhf ta&;BuD;qHk;aomtaBumif;&if;um; rdrdwdkY
&JrufwyfzGJYtwGuf pm;0wf&du©m? vufeufcJ,rf;pkaqmif;Edkif&ef

223 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
ukvm;NzLwdkY\ukefavSmif½Hkrsm;ESifh ukvm;NzLwdkY\oabFmudk pD;
eif;Bu&ef tpDtpOfNyKvkyfzkdY a&mufvmBuNcif;Nzpf\/
,ckrl a½Teef;awmfBuD;rS owif;r&rD þtNyKtrlrsKd;udk NyK
vkyfESihfírNzpf[k odxm;&oNzifh rdrdwdkYBuHpnfvmcJhorQ tcsnf;
ESD;NzpfoGm;&\/ xdkYaBumihf aqGqufwdkYonf a½Teef;awmfBuD;rSo
wif;udk OD;pGm&ESifh&efESifh OD;NrwfxGef;wdkYudkawGYEdkif&ef Nrif;apaNc
Nrefrsm; apvTwfvdkufBu\/
ttm;raevdkonfhtwdkif; aqGqufacgif;ü todwpfck0if
vmonf/ rdrdwdkYtcsif;csif; tNrJqufoG,faeEdkifzkdY vdkonf/ vdk
tyfonfhae&mudk ta&;½SdonfNzpfap? ta&;r½SdonfNzpfap t
vG,faygufa&mufatmif oGm;Edkif? oGm;wwfBuzdkYvdkonf[k awG;
\/ þodkYoGm;wwfvQif þodkYoGm;vrf;vmvrf;odvQif Nr½Guf½Sd
&modkY tm;vyfwdkif; aqGqufa&mufaernfNzpf\/ xdkYNyif ]wGif;}
üykef;atmif;aeaomowå0gonf rdrdywf0ef;usifae&mt&yf&yf
okdY 0ifxGufoGm;vmEdkif&ef rvG,f*,faygufxm;ouJhodkY rdrdwdkY
224 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
vnf; rvG,f*,faygufESifhwlaom oGm;½dk;oGm;pOfr[kwfonfh
Nzwfvrf;rsm;udk odxm;? azmufxm;&efvdktyf\/
aqGqufonf [Hom0wD&efukefü vufa0SYawmfBuD;udk xm;
ypfcJhNyD;aemuf þudpöt&yf&yfudk rdrdudk,fwdkifpDrH\/
'vodkYul;vsuf taemufzufodkYNzwf? wGHaw;bufcsKd;?
awmifodkYNzwf? ]iSufatmfprf;} OD;a½Tyef;\wyfodkYa&muf? OD;a½T
yef;pcef;rS ta½SUawmif,Gef;,Gef;Nzwfqif;? uGrf;NcHukef;teD;
wyfpGJxm;onfh OD;NrwfxGef;pcef;a&muf? xdkrSwqifh ta½SU
aNrmufodkY ta½SUbuf,Gef;,Gef;Nyefwuf? oHk;cGqdkif&efukefNrpf
wpfzufurf;ul;? ausmufwef; rdrdwdkYpcef;odkYa&muf . . . þ
twdkif; vrf;xGifap\/
xdkYNyif ausmufwef;pcef;rS oHk;cGqdkif&efukefNrpfudk wnfh
wnfhul;vsuf taemufpl;pl;NzwfvQif iSufatmfprf;? taemuf
awmifudkNzwfvQif OD;NrwfxGef;pcef;? taemufbufodkY aNrmuf
,Gef;,Gef;NzwfvQif &efukefwpfzufurf; 'vNrdKU/ þodkYvnf;
225 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
vrf;xGifxm;ap\/ xdkYNyif ausmufwef;rS oHvQifudkausmfvsuf
aNrmufpl;pl;odkYwuf? yJcl;acsmif;ul;NyD; taemufawmifbuf½Sd
&efukefNrdKUodkYNzwfqif; . . . þtwdkif;vnf; vrf;½Smxm;ap\/
þodkY vrf;toD;oD;udk ½Smxm;odxm;NyD;aemuf ukvm;NzL
wdkY tm;udk;wpfckNyKvmaom a&vrf;c&D;wdkYudkvnf; vSnhfywf
Bunhf½I\/ ukvm;NzLoabFmrsm; 0ifEdkifaomacsmif;? r0ifEdkif
aomacsmif;? a&wdrfa&euf a&wufa&uswdkYudkvnf; plprf;\/
xdkodkYpl;prf;BunhfqJ yifv,furf;aNcwHig½Gmom;wdkY aNymNy
csuft& ta½SUbufurf;wpfcGifü ukvm;NzLoabFmrsm; trsm;t
Nym;½Sdaeonf[k Bum;&aomaBumihf rdrdwdkYrnfonfht&yfodkY
xGufoGm;BuaBumif;udk vufa0SYawmfBuD;wdkYtm; taBumif;Bum;
apNyD;vQif tBuyfig;q,f? aoG;aomufBuD;q,fa,muf? wyfrSL;
ig;a,muf? wyfAdkvfwpfa,mufygonfh &Jrufig;&mwkdYESifh &ef
ukefNrdKU0efrif;BuD;cefYtyfaom trdefYpmcRefudkyg,lí ½GufESpfvuf

226 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
wyf ig;ref;vdkufwHigavS ESpfq,fh½Spfpif;wdkYNzifh &efukefNrpf0rS
ta½SUpl;pl;odkYul;\/ rkwårodkY aeYcsif;qdkufuyf\/
rkwårwGif vusfm0if;rSL; owdk;rif;BuD; r[mrif;vS&mZoludk
awGY\/ vusfm0if;rSL;BuD;u rdrdonf wydkYwGJvqef; 14 &uf?
1852 ckESpf azazmf0g&Dv 4 &ufaeYurS aeNynfawmfuxGufvm
onf/ wydkYwGJvuG,faeYusrS rkwårodkY qdkufa&mufEdkifonf[k
qdk\/
vusfm0if;rSL;BuD; rkwårodkYqdkufa&mufaomtcg ukvm;NzL
oabFmtaNrmuftrsm; NrdwfuRef;pkü pcef;cs&yfaeESifhNyD;onf[k
od½Sd&oNzifh tqdkif;t&yf½Sd rkwårNrdKUudk tcdkiftcHh NyKvkyfwnf
aqmuf&onf/ qefpyg;&du©m? a&? rdk; NrdKUwGif;odkY xnhfoGif;
pkaqmif;&onf/ qifcvkwf Nrif;cvkwf? i&Jopfikwf pdkufxl&
onf/ þodkY rem;raeNyKcJh&m ,aeY waygif;vqkwf 10 &uf
aeYrS vHk;0NyD;pD;pdwfcs&onf/ oif;wdkYukvm;NzLoabFmawGvnf;
wufvmBuNyD[k ,aeYeHeufuyif owif;&aomaBumihf NrdKUwGif;
227 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
NrdKUNyifqdyfurf;wdkYudk tapmifhtBuyf toifhxm;ESifhonf/ armif
wdkYudkyif taNrmufESifhypfrnfNyKqJ a'gif;vHawmfBuD;udkawGYaom
aBumihf rypfyJ qdkif;vdkuf&onf[k vusfm0if;rSL;BuD;u aNym\/
aqGqufonf rdrdwdkYwyfpGJonfhae&mudk aNymNy\/ [Hom0
wD&efukefNrdKU0efrif;BuD;ESifh ukvm;NzLoabFm a&wyfAdkvfvif;
bwfwdkY raNyrvnf½SdaomaBumihf a½Teef;awmfBuD;odkY trdefYawmf
NrwfemcH&ef taBumif;Bum;xm;&aBumif;wdkYudk aNym\/
vusfm0if;rSL;BuD;\ rdefYBum;csuft& rdrdwdkYrkwårbufü uk
vm;NzLwdkYonf a&wyfcsnf;oufoufr[kwfyJ ukef;wyfawGudk
yg o,f,lcsxm;ESifhNyD;Nzpfonf[k od&aBumif;? r'&yfNrif;qGJt
aNrmufBuD;rsm;ygaom ukef;wyfwdkYudk ukvm;NzLAdkvf *sife&,f
a*:'Gifu tkyfcsKyfonf[k od&aBumif;? ukvm;NzLwdkYonf rnf
onfhenf;ESifhrqdk ArmwdkYudk wdkufcdkufBuvdrfhrnfxifaBumif;
...

228 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
rdrdwdkYvl,Hktaxmufawmfrsm;xHrS Bum;od&onfrSm ukvm;
NzLwdkYonf 1213 ckESpf waygif;vqkwf 9 &uf 1852 ckESpf
rwfv 15 &ufaeYüyif Armbk&ifrif;w&m;BuD;xHarSmufodkY t*F
vdyf-Arm raNyrvnfNzpfae&onfhta&;ü ArmwdkYu aNyvnf
atmifrNyKvQif oif;wdkYukvm;NzLouú&mZf 1852 ckESpf {NyDv 1
&ufaeY? Armouú&mZf 1214 ckESpfokdYt0if aESmif;wefcl;vqef;
11 &ufaeYü pwifwdkufcdkufawmhrnfNzpfaBumif; pmtydkYvTwf
onf[k owif;Bum;&aBumif; rdefYBum;\/
vusfm0if;rSL;BuD;ESifh aqGqufwdkYonf ukvm;NzLwdkYu t
wif;wdkufcdkufvmBuawmhrnfqdkaomf rdrdwdkYonf ½HI;rnfudkod
vsuf t½SifhuRefrsm;yDyD ArmwdkY\rsKd;½dk;*kPfudk apmihfaomtm;
Nzifh taocHt½HI;cHí rqkwfrepf wdkufBu&awmhrnf[k aNymBu
\/ xdkYaemuf wdkufa&;cdkufa&; vkyf&nfBuHrIYwdkYudk aqG;aEG;ae
Bu&aomaBumihf tawmfnOhfeufrS vlcsif;cGJBu\/

229 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
aqGqufonf qdyfurf;üqdkufuyfxm;onfh rdrdwdkYwHigavS
BuD;rsm;udk &efoloabFmwdkY a&mufvmydwfn§yfcJhonf½Sdaomf oH
vGifNrpf0ü tqD;tqdkYrcH&ap&ef yifv,fauGYodkY nwGif;csif;Nyef
xGuf\/ xdkYaemuf oHvGifNrpf0aNrmufbuf txufoHk;av;wdkif
tuGm½Sd vdIif;avtwdkuftcdkufvHkNcHKaom acsmif;auGYü zHk;uG,f
qdkufuyf\/ rdrd&JrufppfonfwdkYudk aeom;wus pcef;cspGJ&yf
apNyD; aNcvsifc&D;Nzifh csufcsif;Nyef\/ aqGquf rkwårodkY Nyef
a&mufvmaomtcg eHeuf tm½kPfwufaeavNyD/ vusfm0if;rSL;
BuD;vnf; ,ckxufwdkif rtdyfao;/ aqGqufudkNrifaomf rdrduJh
odkY vHkYv0D&d,½Sdol[k xifNrifaomaBumihf ESpfoufoabmus
\/ vufzuf&nfNzifhvnf; {nfhcHap\/ aqGqufwdkY&Jrufrsm;
cs&yfwyfpGJaeonfh ae&mudkar;í rkwårNrdKUodkY tul;toef;wGif
toHk;NyK&eftwGuf Nrif;q,fhig;aumifudk txdef;tausmif;t
NynfhtpHkNzifh acwåay;xm;\/

230 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
]]uJ . . . armifwdkYvJ yifyef;vSNyD . . . usKyfvJ wpfa&;awmh
arS;OD;ry . . . }}
taqmifapmihfwdkYonf aqGqufwkYdwnf;cdktdyfpufrnfhtdrf
odkY vdkufydkYBu\/ toifhNyifxm;aomtdyf&mxufodkY vSJvdkuf
onfESifhwpfNydKifeuf Nr½GufudkrS owdr&EdkifawmhyJ tdyfaysmf\/
taNrmufoHawG qlnHvmawmhrS Edk;\/
Edk;onfESifh "m;tqifoifhvG,fvsuf Nrif;ay:odkYwufNyD;
vusfm0if;rSL;BuD;tdrfqDodkY tNyif;pdkif;\/ 0if;rSL;BuD;u avSum;
xdyfü &yfaeESifhonfudk awGY&\/ 0if;rSL;BuD;u qD;BudK&,f
arm\/
]]b,fheJYvJ armifwdkY . . .
onfukvm;NzLawGu oif;wdkYtvdktwdkif;rvdkufavsm&if
vmr,fh wefcl;vqef; 11 &ufaeYrSm pwdkufr,fvdkY waygif;v
qkwf 9 &ufaeYurS a½Tz0g;awmfatmufudk pmydkYw,f . . .

231 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\

onfaeY waygif;vqkwf 10 &ufaeYrSm pwkdufNyD . . .


b,fvdkvJuGJY . . . vufeuftiftm;aumif;wJhukvm;NzLawG
u oif;wdkYuyJEdkifatmif bmrSr½SdwJh igwdkYwawG NyifqifcGifhr&
atmif aumufaumufuspfuspfNyKo[m . . . igwdkYppf½HI;&rSmu
udpör½Sd? onfavmufol&JabmaBumifwJhaumifawGeJY zufNydKif
wdkuf&rSm igwkdY odyf½SufzkdY aumif;o[ . . . r[kwfbl;vm;
armifwkdY . . . }}
aqGqufu NyHK;&,fae\/ xdkYaemuf tawGYtBuHK½SdcJhzl;olyDyD
vusfm0if;rSL;BuD;ESifh twlvdkufvsuf uwkwfopfwyfwdkYudk
ausmufrsm; aNrrsm; qifhzdkYap\/
aqGqufu ukvm;NzLtaNrmufrsm;\ Nyif;xefyHk? tNrefypf
cwfEdkifyHkwdkYudk aNymNy\/ rvG,fwHcg;rSxGufvsuf rdrdwdkYpcef;cs
&modkYvnf; rBumrBumoGm;\/ tNyifücs&yfaeBuonfh ukvm;
NzLaNcvQifwyfom;wdkY\ tiftm;vufeufudk odEdkifap&ef rdrd\
232 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
&JruftcsKdUtm; Buufa&mif;? bJa&mif;? toD;t½Gufa&mif;ol
aus;vufawmom; aus;awmfrsKd;wdkYtoGifESifh oGm;a&mufpHkprf;
cdkif;\/ ukef;ay:wGifcsnf; ukvm;NzL&Jrufrsm; 8000 ausmfcefY½Sd
onf[k od&\/
aqGqufu vusfm0if;rSL;BuD;tm; ukvm;NzLwdkYESifh,SOfNydKif
wkdufcdkuf&mü ta0;ypfaoewfrD;aygufcsif; ,SOfNydKifrypfyJ oif;
wdkYypfonfudk &JrufwdkYtxdtcdkufr½Sdapavatmif tcdkiftcefY
tumtuG,fNyKí wdwfwqdwfae&efom oifhaBumif; . . .
xdkYaemuf rdrdwdkY&Jrufrsm;tm; toHrNyKapyJ oif;wdkY teD;
a&mufonfhtxd ykef;vQKd;csOf;uyfNyD;aemuf NzKwfcsnf; 0ifa&muf
xdk;ckwfBuvQif oif;wdkYukvm;NzLawG vlaumifBuD;aomfvnf; r
xdk;rckwf rwdkuf&JyJ aNy;Buonfcsnf;NzpfaBumif;udk avQmuf\/
xdkYNyif rdrdwkdYonf ukvm;NzLwdkY\wyftcsKdUudk ½kwfw&uf
0ifa&mufpD;eif;NyD; [Hom0wD&efukefNrdKUodkY NyefBuawmhrnfNzpf

233 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
aBumif;? [Hom0wD&efukefNrdKU0efBuD;udk taBumif;Bum;&OD;rnf
NzpfaBumif; aNym\/
vusfm0if;rSL;BuD;u twif;wm;qD;aomaBumihf 0if;rSL;BuD;
ESifhtwl uwkwfNrdKUapmihfwdkYudk ulnDuGyfn§yf wkdufcdkufay;&
ao;\/
ESpf&ufoHk;&uf wdkufcdkufrdonfESifh ukvm;NzLwdkY\ wdkuf
cdkufyHkwdkufcdkufenf;udk udk,fawGYodvmBu&\/ rkwårNrdKUvHk;udk
0dkif;&Hvsuf tm;aumif;onfh taNrmufpdefaNymif;wkdYNzifh rdk;½Gmbd
okdY aNzmaNzmoGefypfí wpfzufü tdk;tdrfvlol? uwkwfNrdKU½dk;
axmif;axmif;aBuysufNyD;rS c&moHESifhtwl &J&JeDaom aoewf
udkifppfom;rsm; wpfvSrf;csif; wnDwnf; twef;vdkufwuf\/
wpfzuf&efoludk rsufESmrlvsuf wnDwnf;xdkif\/ wnDwnf;
aoewfarmif;wif\/ wnDwnf;ypf\/ þtwdkif; xdkifvdkuf?
ypfvdkuf? wufvmvdkufNyKí wzuf&efolwdkYESifh tvGefeD;uyfBu
rS us,fus,favmifavmifrIwfvkdufonfh c&moH? tNrefwD;
234 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
vdkufonfh oif;wdkYukvm;NzLpnfoHESifhtwl taNy;wufí &if
qdkifwdkufcdkufBu\/
oif;wdkY onfvdk wnDwnf; wpfcsdefwnf;wdkufcdkuf&ef
atmf[pftrdefYay;olvnf; oif;wdkYESifh twlyg\/ trdefYay;ol
onf oif;wdkYAkdvfESifhtwl aemufrScsDwufvdkufvmaom oif;wdkY
ppfpnfoHudk em;axmiftrdefYay;aeNcif; Nzpf\/
xdkYaemuf wdwfwdwfcdk;ykef;aeonfh Arm&JrufwdkYu oif;wdkY
ppfpnfwD;olESifh c&mwkwfolwdkYudk 0ifa&muf wkdufcdkufowf
NzwfvQifaomfvnf;aumif; . . .
oif;wdkYtwef;vdkufcsDwufvmpOf Arm&Jruftenf;i,fpD
ab;ESifhbufESifha½SUwdkYrS NAHK;ceJ teD;uyfay:vmNyD; twif;0if
a&mufxkd;ckwfBuvQifvnf;aumif; . . . oif;wdkYppfonfrsm; t
axG;axG;½Iyfvsuf bmrSrNyKvkyfwwfBuawmhyJ qkwfaNy;wwf
onf[k odvmBu\/ wpfzufESifhwpfzuf rnfokdY wdkufwwf
cdkufwwfBuonf[k tuJcwfrdvmBu\/
235 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
]]uJ . . . onfrSmvJ tom;usNyD; ck oif;wdkYukvm;NzLawG
vufeufaumif;awGeJY rkwårudk 0ef;&Hwdkufcdkufvmwm oefbuf
cgqdk&if oDwif;wpfywf½Sdawmhrnf . . . armifwdkYvJ yifyef;Bu?
NyefcsifvSNyD . . . [Hom0wD&efukefNrdKUwGifvnf; rnfodkYt
aBumif;ay:aeonf[k rBum;rod& . . . armifwdkY Nyefvdku
NyefBuav . . . }}
vusfm0if;rSL;BuD;u trdefYay;oNzifh aqGqufwdkY NyefzdkYtpD
tpOfNyKvsuf 1213 ckESpf? aESmif;wefcl;vqef; 2 &ufaeY? 1852
ckESpf? rwfv 23 &ufnü NyefvmBu\/
aqGqufwdkY&Jrufwpfpk NyefvmBuonfqkd&mü ½dk;½dk;at;at;
NyefvmBuonfr[kwf? rdrdwdkY rkwårudkvm&usKd;eyfavatmif p
cef;cs&yfxm;onfh ukvm;NzLzsifwJwdkYudk wdkufcdkufpD;eif;í Nyef
vmBuNcif;Nzpf\/
wdkufcdkufpD;eif;onfqdk&mwGifvnf; BuD;BuD;us,fus,f cJcJ
,Of;,Of;r[kwf/
236 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
aqGquf\ wynhf&JrufwkdYonf aqGquf\cdkif;apcsuft&
pcef;cs&yfxm;onhf ukvm;NzLwdkYtxHodkY teD;tyg;aus;½Gmom;
rsm;toGifNzifh [if;oD;[if;½Gufrsm;? BuufOrsm; oGm;a&muf
a&mif;cswwf\/ aNraygufNcif;? xif;rsm;NzwfawmufNcif; p
onfwdkYudkNyKvsuf tNrJwapvkdvdk ukvm;NzLpcef;üaeNyD; rdk;csKyf
tcsdefukefrS NyefvmwwfBu\/
þenf;Nzifh ukvm;NzLwdkY\taetpm;? ukvm;NzLwdkY\p½dkuf
tm;vHk;wdkYudk odxm;Buonfh aqGquf\&JrufwdkYonf ukvm;
NzLpcef;wpfckwpfckü wpfaeYwpfaeYvQif ESpfusdyfeD;yg;cefY tvkyf
oGm;vkyfavh½SdBu\/ ukvm;NzLpcef;wpfckwpfckü zsifwJaygif;
tvHk;½Spfq,fcefY ½Sd\/ wJwef;wpfwef;vQif wJtvHk;aygif; ESpf
q,f½Sdvsuf wJwef;aygif; av;wef; tnDtnGwfpDvsuf ½Sd\/
xdkwJwef;BuD;av;wef;\ ,mbufxdyfü &JrufwdkYudktkyfcsKyf
onfh ukvm;NzLAdkvfrsm;aeBuaom wJBuD;wpfvkH;½Sdí xdkwJBuD;
ESifhwnfhwnfh wJwef;BuD;av;wef;\wpfzufü ukvm;NzL&Jruf
237 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
rsm; tpmpm;Buonfh BuD;rm;aomzsifNzLwJ½HkBuD;wpfck ½Sd\/
xdkwJpkBuD;wpfckvHk;udk aqGquf\vlrsm;u opf0g;wdkYNzifh
0if;cwfay;xm;&\/ 0if;\tNyifav;zufwdkYü acgufwHkYacguf
NyefNyKí apmihfae&aom vufeufudkifukvm;NzL&Jrufq,f
a,muf ½Sd\/
ukvm;NzL&JrufwkdYonf rdrdwdkYpcef;twGif; 0ifonfESifh at;
at;vlvlaeBuavh½Sd\/ vufeufudk zsifwJüxm;cJhBuvsuf rdrd
wdkYtcsif;csif; oifh&moifh&m pk½Hk;aewwfBu\/ c&mwGwfoNzifh
tpmpm;&eftcsdefusaomaBumihf tpmpm;onfhzsif½HkBuD;odkY oGm;
Buaomtcgüvnf; rdrdwdkYvufeufrsm;udk rdrdwdkYzsif½HkxJüxm;
ypfcJhBuum vlcsnf;oufouf oGm;wwfBu\/
pcef;wpfckwpfckü þuJhodkYaomzsif½HktpkrsKd; ESpfpkoHk;pktxd
½Sd\/ wpfpkESifhwpfpkonf wpfNyomomavmufuGma0;\/

238 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
rkwårNrdKUü þodkYaompcef;rsKd;oHk;ck 0ef;&HwyfpGJxm;\/ NrdKU
\awmifbufrsufESmü wpfpk? ta½SUbufrsufESmü wpfpk? T
aemufbufrsufESmwGifrl NrpfqdyfNzpfaomaBumihf ukvm;NzLwdkY\
oabFmwyf½Sd\/
aqGquf\vlrsm;onf NrdKU\ta½SUbufrsufESmü½Sdaom p
cef;wGif tvkyfvkyfBuNcif;Nzpf\/ xdkpcef;ü wJpkESpfpk½Sd\/ wJ
pkwpfckESifhwpfcktBum;wGif udkif;Nrufyif½SnfBuD;rsm; aygufae
\/
aqGqufwdkY pD;eif;BuonhfaeYu ukvm;NzLwdkY\wJpcef;ü
tvkyfvkyfaeBuaom aqGquf\wynhftcsKdUonf ukvm;NzL
rsm; nbuftpmpm;csdefü xdk tpmpm;onfhzsif½HkBuD;buf½Sd av
txufrS tpGefqHk;zsifwJwpfvHk;udk rD;wif½dIUvdkufBu\/
xdkYaemuf rD;wif½dIUolwdkYuyif atmf[pfNidrf;owfBu&if; av
atmuf½SdzsifwJrsm;udkyg rD;pGJatmifNyKBu\/ ,if;uJhodkYaomt

239 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
csdefü npmpm;aeBuonhf ukvm;NzLwdkYu taNy;tvTm; vm
a&muf0kdif;0ef;Nidrf;owfBu\/
xdkpOf toifhapmihfaeBuaom aqGqufESifh&JrufwdkYu tpkcGJ
vsuf tcsKdUu tNyifrS tapmihf&Jrufq,fa,mufudk wpfNydKif
euf wdkufcdkufowfykwfBu\/ tcsKdUu rD;Nidrf;owfaeonfh uk
vm;NzLrsm;udk xrif;pm;½HkBuD;\ þrSmbuf½Sd zsifwJwef;rsm;qD
odkY rvma&mufEdkifBuap&ef qD;qdkYydwfckwfBu\/ tcsKdUu wJpk
BuD;ESpfckBum;½dS udkif;NrufaNcmufawmBuD;udk avtxufrSaeí
aNcmufae&mcefYNzefYvsuf wpfNydKifeufrD;½dIY\/ tcsKdUu vlr½Sd
aomzsifwJrsm;twGif;rS aoewfvufeufwdkYudk odrf;,l\/
]]vufeufrJhigwdkYaus;½GmawGudk wdkufcdkufr,fhtpm; 'Dvdk
wdkufyGJrsKd;udkwdkuf&JrS a,musfm;aumif;uG . . . udk,fhvlwdkY rD;½dIU
0goemygvSwm . . . rif;wdkYvdkwm&&if rD;wdkufypfcJh . . . }}
aqGquf\ atmf[pfaNymqkdaeoH Nzpf\/ xdktcsdefü aevHk;
aysmufNyD;cJhavNyD . . .
240 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
vrf;yef;½SmazG uRrf;usifNyD;onfhtavsmuf rdrdwdkYavSqdyf½Sd
&modkY at;at;vlvlNyefvmEdkifBu\/ avSqdyfü rdrdrSmxm;cJho
Nzifh vdkufygvmBuaom vusfm0if;rSL;BuD;\ &JrufwdkYtm; rdrdwdkY
wdkufcdkufatmifNrifcJhonfhowif;pHkudk avQmufxm;&ef aNymqdkrSm
Bum;vsuf Nrif;q,fhig;aumifudk Nyefay;cJh\/
rdrdwdkYbufrS usqHk;oNzifh o,f,lvmaom &JrufESpfa,muf
udk urf;xdyfüyif xif;rD;½SmazG oN*dK[fBu\/ xdkYaemuf yif
v,f0arSmifarSmifwGif ½GufpHkzGifhvsuf urf;rScGmBu\/
avSxuf½Sd &JrufwdkYonf urf;xufüavmifNrdKuf&if; w
Nznf;Nznf;a0;usefcJhaom rD;awmufudk ai;BunfhaeBu\/
yifv,favaNyonf xdkolwdkY\ tqDNyefaeaomrsufESmrsm;
udk zufvSJwuif; wdkufcdkufwdk;a0SYonf . . .

ÄÄÄ

241 NrefrmusL;ypfzdk&rf
6/

eHeufvif;onfESifh &efukefNrpf0odkY Nyefa&mufBu\/ wHig


½GmodkYqdkufrdvQif vdkufydkYay;onfh wHigavS½SifwdkYtm; ukvm;NzL
wdkYxHrS&vmonfh pm;eyf&du©mtcsKdUudk ay;ypfcJhBuvsuf OD;Nrwf
xGef;pcef;rSwqifh rdrd\aemufyg&JruftcsKdUudk ausmufwef;odkY
Nyefap\/ tcsKdUudk rdrdESifhtwl &efukefodkYac:\/
OD;NrwfxGef;pcef;ü OD;NrwfxGef; Nyefra&mufao; . . .
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
aqGqufonf rkwårwGif ukvm;NzLwdkYu ArmwdkYudk pwdkuf
aeNyDNzpfaBumif;? OD;NrwfxGef;\ &JrufAdkvfpkwdkYudk taBumif;
Bum;\/ OD;a½Tyef;\pcef;udkvnf; wpfqifhtaBumif;Bum;ay;ap
\/ xdkYaemuf &efukefNrdKUodkY tem;r½SdoGm;\/ nae aercsKdrD
&efukefodkYa&mufonf/ [Hom0wD&efukefol&efukefom;wdkYum;
oGm;NrJvmNrJ ta&mif;t0,frysuf pnfum;NrJ . . .
]]uJ . . . ta&;awmfawmh pyaum tba& . . . uRefawmf
wdkYpDrHcefYcGJxm;wJhtvkyfawGudk cknyJ pBupdkY&JU . . . uRefawmf
wdkY&JrufawG rdk;csKyfwmeJY wpfcsKdU a&mufvmBuvdrfhr,f . . .
wpfcsKdU oHvsufpGef;udk oGm;vdrfhr,f . . . uRefawmfu 'vul;
NyD; oHvsufpGef;u apmihfae&r,f . . . ta&;udpöNyD;rS NyefawGY
BupdkY&JU . . . ta&;taBumif;½Sd&if 'vbufudkvTwf . . . 'veJY
oHvsif uRefawmfwdkYaNcNrefawG ul;acsoef;acs vl;vmwHkYcwf½Sd
vdrfhr,f . . . }}
243 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
vufa0SYawmfBuD;onf 0rf;aNrmuf0rf;om vufyef;ayguf
cwfvdkuf\/ xdkYaemuf odvkdvGef;vSoNzifh rnfodkY ta&;awmf
pNyDvJ[k ar;\/ aqGqufu rkwårwGif ukvm;NzLwdkYu pwdkuf
vmNyDNzpfykH? rdrdwdkY ulnDwdkufcdkufae&yHk? tNyefü ukvm;NzLwyf
udk0ifpD;í NyefvmcJhBuyHk? ukvm;NzLwdkY aoewf 300 ausmfESifh
tNcm;&du©m a&Al;ponfwdkY &vmcJhBuyHkwkdYukd tm;yg;w&aNym\/
xdkYaemuf þtaBumif;wdkYudk OD;NrwfxGef;ESifh OD;a½Tyef;wdkYpcef;
rsm;udk taBumif;Bum;cJhaomfvnf; OD;NrwfxGef;a&m OD;a½Tyef;yg
Nyefa&mufrvmBuao;aomaBumihf OD;NrwfxGef;ESifh OD;a½Tyef;\&J
rufrsm;u oif;wdkYocifrsm;xHrS trdefYr&oNzifh onftwdkif; r
vIyfr½Sm;aeBuvdrfhrnfNzpfaBumif; . . . rdrdurl rdrdwdkYpcef;½Sd &J
ruftm;vHk; oHvsufpGef;odkY ,ckn vma&mufBu&ef rSmxm;cJhNyD
NzpfaBumif; . . . eHeufu toHk;NyKcJhaom wHigavSrsm;udkyg Nyef

244 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
,lvmBurnfNzpfí ,ckn a&twufü ukef;a&tm;vHk;pHkum oH
vsufpGef;rS rdrdtm; apmifhaeBuvdrfhrnfNzpfaBumif;wdkYudk aNym\/
aqGqufonf vufa0SYawmfBuD;em;axmifaeí tm;r&ao;
rD pum;tqHk;owfvsuf &efukefNrdKU0efrif;BuD;½Sd&modkY oGm;\/
rkwårü awGYBuHKcJh&onfhtaNctaetm;vHk;wdkYudk avQmufxm;NyD;
aemuf rdrdwdkYNyKvkyfaqmif½Gufrnfh taBumif;&yfwdkYudk raNymyJ
wdwfwdwfqdwfqdwfNyef\/
xdkaeYn ukvm;pufem&D 9 em&DausmfausmfwGif ukvm;
NzLwdkY&yfuGuf½Sd ukefavSmifaomwdkufwpfckudk rD;avmifonf/
rD;BuD;vSoNzifh &yfuGufwGif;½Sd ukvm;NzLtm;vHk; 0kdif;0ef;
Nid§rf;owf&\/ &JAdkvfarmifydkESifhtzGJYwdkYvnf; a&mufvmBu\/
ukvm;NzLwdkYESifh xGuf0ifaygif;oif; zufvSJwuif;a&mif;0,fae
oltm;vHk;wdkYvnf; vma&mufulnD Ni§drf;owfBu\/ &efukefü
rD;a&mifNrifaomaBumihf ukvm;NzL&yfuGufqDu[k rSef;xm;&
245 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
onfESifh oHvsufpGef; a&ckepfvH0ü ausmufcsxm;onfh uGefrif'dk
vif;bwfwdkYoabFmtrsm;vnf; qefwufvmcJh\/
xdkpOf wpfNydKifeufNzpfvdkufonfum; ukvm;NzL&yfuGufodkY
oGm;a&mufulnDaeBuonfh vlBuD;rdbrsm;? a,musfm;om;rsm;udk
apmifharQmfaeBuaom tdrftm;vHk;wdkY 0ifa&muftpD;eif;cHBu&
onf/ ukvm;NzLwdkY\ tNcm;ukefavSmif½Hkwpfckudk vlwpfpkwdkYu
cyfaNymifaNymifzGifhvsuf ukeftm;vHk;vdkvdkudk avSBuD;rsm;ay:odkY
o,fcsqefwufoGm;Bu\/ aemufqHk;avSwpfpif;ay:odkY ukef
rsm;o,fcsaepOfrS ukvm;NzLwdkYodBu\/ xdkpOf o,f,laeolwdkY
u aoewfvufeufaumif;wdkYNzifh ckcHwdkufcdkufNyD; qdyfurf;rS
xGufcGmvsuf wpfzufurf;odkYul;í qefwuf\/ ukvm;NzLwdkY
u vif;bwf\oabFmESifh vdkufvHypfcwf\/ pD;eif;wdkufcdkuf
oGm;Buonfh vlqdk;wdkYonf raNy;omBuaomaBumihf avSudk Nrpf
urf;üxdk;qdkuf\/ tcsKdUu ckcHypfcwf\/ tcsKdUu aumif;Ekd;&m
246 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
&mukefypönf;wdkYudk o,fcsNyD; ukef;xufodkY wufaNy;Bu\/
vif;bwfwdkYoabFmonf xdkavSudk ukeftcsKdUESifh Nyef&Bu\/
xdkYaemuf txufodkYqufwufí tNcm;avSrsm;udk vdkuf½Sm\/
ukefypönf;wpfckwpfavrQ rygawmhyJ avScGufcsnf;arsmvmonfh
avSBuD;rsm;udk [kdem;wpfpif; onfem;wpfpif; awGYBu&\/
vif;bwfwdkYoabFmu þodkY avSBuD;rsm;udk vdkufvHypf
cwfaepOf oHvsufpGef;üusefcJhaom oabFmi,fwpfpif;udk Arm
wdkYu pD;eif;wdkufcdkufBuonf/
rnfonfhtcsdefu oabFmay:odkY wufa&mufvmBurSef;rod
aom ArmoHk;q,fausmfwdkYu NAKef;ceJ aNy;vTm;ckwfxpfBuonf/
ArmwdkYu a&xJrSul;vmBuvsuf oabFmay:odkY wdwfw
qdwfwufa&mufvmBuNcif; Nzpf\/ xdkodkY wufa&mufckwfxpf
aeBupOf ArmwHigavS tpif;ESpfq,fcefY ½kwfw&uf oabFmudk
uyfcg ulnDwkdufcdkufBu\/ oabFmom;ukvm;NzLtrsm; ao
247 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
ausysufpD;Buonf/ tcsKdU vlvGwfoufouf a&xJodkY ckefqif;
aNy;Bu&onf/ tenf;tusOf;rQom aoewfNzifh ckcHwdkufcdkuf
EdkifBuonf/ ArmwdkYonf oabFmudk ausmufEIwfvsuf urf;odkY
qGJ,loGm;Bu\/
oabFmay:½Sd ukefyp©nf;tcsKdUudk avSBuD;rsm;ESifhuJhí ukef;
ay:odkY o,f,lBu\/ tcsKdUudk avSygtwdkif; avSmfcwfoGm;Bu
\/ ArmwdkYonf ukvm;NzLwdkY\oabFmudkyg avSvGwfrsm;Nzifh
qGJoGm;Buao;onf/ ½Gufa&mpufyg toHk;NyKonfh oabFmNzpf
aomaBumihf ½Gufrsm;udkzGifhBu\/ xdkYaemuf pufwdkYudkvnf; [kd
vSnfhonfvSnfhNyKBuonf/ rnfodkYrQ NyKvkyfír&? bmrS rvkyf
wwfrudkifwwf NzpfaeBu\/
xdkpOf ta0;rS ukvm;NzLoabFmrsm; vdkufvmBuonhfrD;
a&mifudk awGYBu&\/ ArmwdkYonf oabFmudk urf;odkY twif;qGJ

248 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
,lvsuf oabFmay:rStaNrmufrsm;udk BudK;qdkif;í Nrif;NzifhqGJ
wifBuonf/
vltcsKdU taNrmufrsm;udk csufcsif; urf;xdyfae&maumif;odkY
ta&mufqGJ,loGm;Buvsuf vdkufvmonfh ukvm;NzLoabFmwdkY
udk csdef½G,fxm;Bu\/ usnfxdk;taNrmufrsm;vnf;Nzpf? t½G,f
csif;vnf; rwlnDaomaBumihf olYtaNrmufESifh olYusnfqHrSef
uefatmif prf;w0g;0g; a½G;cs,fBu&\/
ukvm;NzLwdkYoabmF eD;vmaomtcg rypfwwfyJ [dkvSnhf
onfvSnhf [dk[mqGJonf[mqGJ Nzpfae\/ taNrmufaemufydwf
udk rD;NzifhyHk½dIU\/ a½SUuaNymif;buf iHkYBunhfoluBunhfaeqJ
aemufrSBudK;wef;vef;udk rsufaphaemufonf[k aqmifhqGJolu
qGJ\/ þwGif taNrmufusnfxGufoGm;vsuf a½SUrSiHkYBunhfae
aom rdrdwdkYvludk xdrSef&\/

249 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
taNrmufypfolwdkYu rdrdwdkYvlwpfa,mufvHk; xdrSefaoqHk;&
onfudk udpör½Sd? taNrmufypfí&Ncif;ESifh usnfcGH tvdkvdkNyef
xGufusvmonfudkyif oabmusaeBu\/
xdkYaemuf usnfqHrsm; wpfqHNyD;wpfqHxnhfvsuf vdkufvm
onfh ukvm;NzLoabFmwdkYudk ypfcwfBuawmh\/
xdkolwdkYtxJü acgif;aqmifonf aqGqufNzpf\/ oabFm
ay:½Sd taNrmufrsm;? usnfqHcJ,rf;rsm;udk Nrif;rsm;Nzifh twif;
qGJcdkif; wifcdkif;aeolrSmvnf; aqGqufyifNzpf\/
teD;ü&yfaeaom ½Srf;wyfrSL;OD;eE´u ukvm;NzLoabFmrsm;
eD;vmNyDNzpfaBumif;udk aqGquftm; owday;onf/
aqGqufonf ukef;xufodkYa&mufNyDNzpfaom taNrmufESihf
usnfqHukefpnfrsm;udk o,f,loGm;ap\/ xkdYaemuf oabFudk
Nrpfv,fodkYwGef;xkwfí a&pkefokdYarsmapvsuf avSBuD;rsm; 0dkif;&H
vdkufygap\/ xdkYaemuf oabFmay:ü½Sdao;aom taNrmufusnf
250 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
qHrsm;udk avSrsm;ay:odkYo,fcsapNyD; avSwpfpif;NyD;wpfpif;
xGufcGmap\/
tcsKdU ukef;xufrS&JrufwdkYudk aemufrSvdkufvmonfh ukvm;
NzLoabFmwdkYtm; 0g;bavmufaomufrS qD;qdkYwdkufcdkuf&ef t
rdefYay;\/
xdktwGif; rdrdwdkYoabFmonf 0g;bavmufaomufudk ausmf
vGefarsmygvmvsuf acsmif;usOf;wpfae&mü qufrarsmyJ uefY
vefYcH\/
ukvm;NzLoabFmwdkYonf 0g;bavmufaomufrS qD;qdkYypf
cwfonfudk wHkYNyefypfcwf&if; twif;ausmfvGefvdkufvm\/
arsmwifaeaom aqGqufwdkYoabFmonf a&pD;aBumif;ü
apmif;wif\/ aqGqufonf avSrsm;udk qkwfcGmap\/ xdkY
aemuf usefaeao;onfh taNrmufusnfqHwdkYudk yHkvsuf rdrdao
ewfudkif&JruftxHrS Arm,rf;rIefYrsm;udk oGefcs\/ xdkYaemuf xdk
251 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
ol\ NyefYaAGBudK;udkqGJNzwfNyD;aemuf tpwpfzufudk ,rf;rIefYxJ
odkYNrKyfvsuf tpwpfzufudk rD;nd§cJh\/ NyD;onfESihf rdrd&Jruf
ESifhtwl ESpfa,mufom; oabFmay:rS ukef;xufodkY ckefqif;Bu
\/ xdkYaemuf urf;ay:rS toifhapmihfí vkdufygvmcJhaom rdrd&J
ruftcsKdU qGJ,lvmcJhonfhNrif;ay:odkY wuf\/
Nrif;ay:odkYa&mufonfESifh oabFmudkvSrf;Bunhf\/ rnfodkYrQ
taBumif;rxl;? t½kPfOD;ü oabFmBuD;onf cyfrJrJBuD; NidrfNrJ
Nidrfvsuf . . .
xkdpOf ukef;xuf½GmpyfrS aoewfoHrsm; wpfnDwnf;wpfnm
wnf; aNzmif;ceJaNzmif;ceJ xGufvm\/ c&moHESifh ukvm;NzLwdkY
\ppfpnfwdk(bif)oHudkvnf; Bum;vmBu&\/ aqGqufonf rd
rdtm;apmihfí vkdufvmcJhBuonhf rdrd&Jruf Nrif;onfawmfwdkYudk
Nrm;OD;o@mef &yfwnfapNyD;aemuf rdrdudk,fwdkifa½SUaqmifvsuf

252 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
wef;pDwufvmBuonfh ukvm;NzLwyfom;rsm;udk tNyif;eif;
azmufxGuf\/
ukvm;NzLwdkYu tpkvdkuftNyKHvdkuf aoewf 2 csufrQom
ypfazmufEdkifBuNyD;aemuf usef&pfcJhBu\/
Nyif;xefaomaygufuGJoHBuD;udk Bum;&aomaBumihf Nrif;wdkY
udk&yfí aemufodkYvSnfhBunhfaomtcg BuD;rm;aomrD;awmufBuD;
udk awGYBu&\/ oabFmBuD; aygufuGJavmifuRrf;oGm;Ncif;Nzpf
\/
]]oabFmBuD;udkNyefqGJ,lzdkY tem;uyfvmwJhoabFmeJY oabFm
xJuukvm;NzLawGyg ygoGm;Bua&m[ . . . rSwfxm; . . . }}
aqGquf\pum;oHrqHk;rDyif aemufxyfaygufuGJoHudk qifh
íBum;Bu&onf/ aqGqufonf 0rf;aNrmuf0rf;om rdrdab;odkY
vSnhfBunhf\/ rdrdwkdYESifhtwlygvmaom Nrif;ESpfaumifay:ü vl
r½Sdawmh . . .
253 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
NyHK;aeaom aqGquf\rsufESmonf wnfoGm;\/ xdkYaemuf
tNcm;Nrif;wpfaumifay:ü acgif;idkufpkdufNzifhukef;aeonhf rdrdESifh
twl oabFmay:rSqif;vmaom rdrd\&Jrufudk awGY&\/ aqG
qufu Nrif;csif;uyfvsuf az;rvdkuf\/ xdkolu acgif;idkuf
pdkuf½Sdae&if; EIwfrSa&½Gwfvdkuf\/ wdk;vGef;aomaBumihf em;r
vnf/ aqGqufu acgif;csif;uyfí em;axmif\/
]]ukvm;NzLawG . . . oif;wdkYoabFm . . . ayguf . . . uGJ
. . . }}
aqGqufonf xdkvludkayGYí rsufESmudkarmhapvsuf rD;
avmifae&modkY nTefNy\/
]]uGJwmaygh . . . [dkrSmBunhfav . . . tJ'g rif;&JU,rf;rIefY
awGaBumifh awmufaewJhrD; . . . }}

254 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
xdkol\rsufESmonf NyHK;ae\/ xdkol\ cyfarS;arS;yGifhaom
rsufvHk;onf ydwf\/ xkdol\vnfwdkifonf acGus\/ odkYaomf
. . . xkdol\EIwfcrf;um; NyKH;aeqJ . . .
Ä
&efukefNrdKU0efrif;BuD;onf þudpörsm;twGuf ½Sif;rNyD;Edkif
atmifNzpfae\/ ukvm;NzLwdkYu &efukefNrdKU0ef owdk;rif;BuD;
r[mrif;vSrif;acgifausmf OD;rIHudk vlqdk;olcdk;wdkYESifh aygif;oif;
wdkufcdkufaeolNzpfonf/ vlqdk;olcdk;rsm; arG;pm;aeonf/ þvl
qdk;wdkYudkvnf; zrf;qD;ay;tyf&rnf/ þvlqdk;wdkY wdkufcdkuf,l
iifoGm;onfh yp©nf;rsm;udkvnf; Nyefay;&rnf/ þvlqdk;wdkY rD;
½dIUzsufqD;oGm;aomaBumihf vHk;0aBurGysufpD;oGm;&aom oabFm
wpfpif;ESifh vHk;0oHk;r&atmif rD;avmifuRrf;Ncif;cH&aom oabFm
wpfpif;? aygif; oabFmESpfpif;wdkY\wefzdk;udkvnf; ay;avsmf&
rnf/
255 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
&efukefNrdKUay:wGif rD;tavmifcH&onfh t*FvdyfwdkY\ukef
avSmifwdkufESifh wHcg;udk zsufqD;vk,loGm;Ncif;cH&onfh ukef
wdkufrsm;\ wefzdk;udkvnf;aumif;? ukefpnfwdkY\wefzdk;udkvnf;
aumif; ay;avsmf&rnf[k ukvm;NzLa&wyfAdkvfrI;vif;bwfu
pGyfpJGawmif;qdk\/
&efukefNrdKU0efrif;BuD;tzdkY þNzpf&yfwdkYudk vHk;0NyefBum;Ncif;
pdwfxdcdkufNcif; Nzpfraetm;yJ &efukefNrpfudk ydwfqdkYxm;&efESifh
ukvm;NzLwdkYwufvmvQif rnfodkYckcH&rnfwdkYudkom vsmxm;pD
pOfae&\/
a½Teef;awmfBuD;qDodkY trdefYawmfNrwfemcH&ef apvTwfvdkufol
wdkY bmaBumihf ,cktacguf þrQBumae&onfudkvnf; awG;r&
atmif Nzpfae&\/ qD;qdkYwdkufcdkuf&ef vlolvufeuf pkaqmif;
Nyifqifaeonfh BuHcif;olBuD; iNrwfomxGef;vnf; ay:rvm/

256 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
'vNrdKU0ef r[mrif;acgif&mZmvnf; aeYrtm;nrtm;yJ &efukef
Nrpf0udk qD;qdkYEdkif&ef oif;wpfa,mufwnf; wm0ef,lae&\/
,ck ta&;wBuD;vdktyfonfum; [Hom0wD&efukefNrdKUteD;
aus;½GmwdkYudk NzefYcsxm;aom rdrdESifhtwlygvmonfh . . .
ewfpkvuf0JAdkvf rif;vSrif;acgif\ axmifwyf . . .
ewfpkvusfmAdkvf rif;vSrif;acgif\ ig;&mwyf . . .
a½G;vusfmAdkvf r[mrif;vSrif;acgifausmf&mZm\ axmifwyf
...
a½TNynfrSefuif;Adkvf r[mrif;xif&mZm\ axmifwyfwdkYudk
Nyefac:pkpnf;xm;rSNzpfrnf[k awG;\/
odkYaomf [Hom0wD&efukefNrdKUokdY twdtvif;ac:,lxm;ír
Nzpfao;? ukvm;NzLwdkdYNrifvQif odNcdrfhrnf/ xdkYaBumihf [Hom0
wD&efukefESifh reD;ra0;awmawmiftwGif;ü wdwfwqdwfwyfpGJcs
xm;apvQif oifhavsmfrnf[k þtwdkif;pD&if\/
257 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
þodkY pD&ifcsrSwfapNyD;rS [Hom0wD&efukefNrdKU0efrif;BuD;tzdkY
ydkíqdk;½Gm;aom taBumif;owif;wpfck Bum;vm&\/
NrdKU0efrif;BuD;onf vlqdk;"m;NywdkYudk arG;NrLí t*Fvdyfukef
onfrsm;ESifhwuG ArmukefonfwkdYudk vk,ufzsufqD;aponf[k
vif;bwfacgif;aqmifaom ukvm;NzLwdkYu pGyfpGJ&mü [Hom0wD
&efukefNrdKUawmf½Sd ukvm;NzLwdkYESifhaygif;oif; ta&mif;t0,fNyKae
Buonhf ArmukefonfwdkYu [kwfayonf rSefayonf[k ukvm;
NzLwdkYpGyfpGJNcif;udk csD;usL;axmufcHcJhBu\/
,if;odkY ArmukefonftcsKdU ukvm;NzLwdkYudkaxmufcHNcif;
aBumihf b0½Sifrif;w&m;BuD;\ taNrmufaoewfwyftrIxrf;wdkY
u aygufzGm;aom ArmNynfayguf [m½Sif? rmruf½lpGwf? rlvm
tDNAm[ifwdkY rcHr&yfEdkif½SdBuoNzifh [Hom0wD&efukef yGJpm;vSnf;
wef;&yfü tcsif;rsm;Bu? ½dkufBuESufBu\/ cdkuf&efNzpfyGm;vsuf
vTwf½Hk;odkYa&mufcJh&\/
258 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
,if;onfhudpöüvnf; ArmukefonfwdkYu armufarmufrmrm
½dkif;yspGm aNymqdktppfcH\/ vTwf½Hk;udk rav;rpm;NyK\/ ArmNzpf
vQuf rdrdwpftdk;wpftdrfaxmif pD;yGm;csrf;oma&;udka½S;½Ivsuf
ukvm;NzLwdkYudk txifBuD;pGm ukvm;NzLwdkY\aus;uRefvkyfvkd
aom toHk;tEIef; tNyKtrlwdkYudk awGY&aomaBumihf vTwf½Hk;u
,if;wdkYudk 'Pfxm;vsuf w&m;pD&ifcJh\/
þonfwdkYudk rausreyf½SdaeBuaom ArmukefonfaBu;&
wwfwkdYu [Hom0wD&efukefNrdKU0ef\ Arm&JrufwdkYonf ,ck [H
om0wD&efukef0ef;usifü wdwfwqdwf cs&yfwyfpGJvmBuNyD[k od
&aomtcg xkdArm&JrufwdkYonf rdrdwdkYtm; vk,ufzsufqD;&ef
a&mufvmBuNcif;Nzpf[ef½Sdonf[k ukvm;NzLoabFmukefonf
½SufywfESifh vl0pfwdkYudk tm;udk;wpfckNyKBuvsuf oGm;a&muft
aBumif;Bum;Bu\/ t&yfxJodkYvnf; owif;rsm; NzefYcsdaNymqdk
Bu\/
259 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
]]ArmNrdKU0efonf &efukefwpfNrdKUvHk;udkydwfqdkYvsuf ukvm;NzL
wdkYudk wdkufcdkufarmif;xkwfawmhrnf . . . ukvm;NzLwdkY\ukef
pnfrsm;ESifhwuG rdrdwdkYukefpnfrsm;udkvnf; twif;wdkufcdkuf
odrf;,lNyD; ukvm;NzLwdkYudk tNyD;tydkif wpfcgwnf; armif;ESif
xkwfawmhrnfNzpfaomaBumihf aemufaemifwGif rdrdwdkYonf uk
vm;NzLwdkif;Nzpfukefyp©nf;wdkYudk a&maESmazmufum;EdkifNcif;? oHk;pGJ
EdkifNcif; ½Sdvdrfhrnfr[kwfawm . . . }}
þowif;rsKd;NzpfvmaomaBumihf ukvm;NzLukefpnfrsm; csuf
csif;aps;wufoGm;Bu&\/ ,cifu ukvm;NzLzsifacsmESpfawmif
udk yJwpfwif;aps;½Sd&m ,ck ukvm;NzLzsifacsmESpfawmifudk yJ½Spf
wif;ESifhvJrS &\/
&efukefNrdKU0eftzdkY þodkYab;usyfeHusyfNzpfaeqJ aqGquf
a&mufvmNyefonf/
aqGqufonf rdrd&vmonfhowif;qdk;udk avQmuf\/
260 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
xdkowif;um; 1214 ckESpf uqkefvNynhfausmf 1 &uf? uk
vm;NzLouú&mZf 1252 ckESpf arv 5 &ufaeYu rkwårusqHk;&
onf[laom owif;Nzpf\/ xdkYaBumihf *sife&,fa*:'Gif\ aNc
vsifNrif;pD;wyfrsm;ESifhwuG y½dkpmydkif; Proserpine ? rkdZl;zm;
Mozuffer ? z½dkZD Feroze ? aq;aqmhx&pf Sesostris ? zav*
oHk Phlegethon ? r[me'D Mahanuddy trnf½Sdaom t
aNrmufwifwdkufoabFmBuD;rsm;ESifhwuG oabFmtrsm;tNym;wdkY
csDwufvmBuNyDNzpfaBumif; avQmufxm;\/
]]armif . . . i'dkYwm0efxrf;aqmifaeolwdkYtzdkY a½Teef;awmf
BuD;uusvmrnfhtrdefYudk rapmifhyJ ,ckuJhodkY wdkif;NynfwpfckESifh
wpfck qufqHBu&onfhta&;wGif udk,fhoabmtavsmuf NyK
vkyfaqmif½GufírNzpf? oif;wdkYuprwkdufyJ igwdkYu bmrQrNyif
qifomav . . . }}

261 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
aqGqufonf pdwfrcsrf;aNrhpGmNzifh NrdKU0efrif;tyg;rS cGmcJh\/
aqGquftzdkY cufaeonfum; OD;NrwfxGef;ESifh OD;a½Tyef;wdkY\
wyfzGJYrsm;udk wdkufwGef;apcdkif;ír&Ncif;yif Nzpf\/
OD;NrwfxGef;ESifh OD;a½Tyef;wdkY\ trdefYr&yJ rdrdwdkYonf þae
&mrS b,frSra½TUEdkif? b,folYudkrSvnf; rwkduf[k wGifwGifom
Niif;qefaeBu\/ xdkolwdkYonf ,if;wdkYacgif;aqmifrsm;xHrS t
rdefYr&vQif onfae&mrS ukwfNzifhaumfxkwfí &rnfrxif . . .
OD;NrwfxGef;? OD;a½Tyef;wdkYESifhwuG Nr½GufwdkYonf aeNynf
awmfodkY wufoGm;Bu\/ &efukefNrdKU0efrif;BuD;\ Nrif;apausmf
wdkYuvnf; aeNynfawmfodkY trdefYawmfNrwfcH&ef wufoGm;Bu
\/ aqGqufwdkY\aNcNref&JruftcsKdUvnf; a½Teef;awmfBuD;rScs
rSwfonfh trdefYawmfNrwfudkod½SdEdkif&ef aeNynfawmfzufodkY vdkuf
oGm;Bu\/ þodkY xGufoGm;avorQaomolwdkYonf plVvdyfudk
a&xJvTwfvdkufbdokdY wpfa,mufwavrQ ay:rvm/ owif;tp
262 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
te rBum;& . . .
þodkYqdkaomf ,ck ta&;awmfeD;vmcsdefü aeNynfawmfrSNyef
vmBurnfholrsm;udk apmihfaeírNzpf/ taet&yfpcef;omaom?
Nrif;pm? a&wdkY aumif;rGefaomae&mudk a½G;cs,fvsuf wyfpcef;cs
&yfrS oifhrnf[k [Hom0wD&efukefNrdKUawmfrS taemufzufodkYt
enf;i,f,Gef;onfh xef;wyift&yfudk opfwyftcdkiftcHh aqmuf
vkyfwyfpGJ\/
wyfywf0ef;usifü Nrif;cvkwf? qifcvkwf? i&JopfikwfwdkY
txltyspfpdkuf\/ rdrdwdkY0ifvrf;xGufvrf;udk tzkH;tuG,fNzifh
oD;oefYxm;\/ teD;ywf0ef;usifodkY qufoG,foGm;vmEdkifonfh
qkwfvrf;wufvrf;udk ½SmazGckwfxGifxm;\/ [Hom0wD&efukef
NrdKUodkYvnf;aumif;? vSnf;ul;rSwpfqifh yJcl;odkYvnf;aumif; c&D;
vrf;tNrTmNrTm ½SmazGckwfxGif\/

263 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
xkdpOf [Hom0wD&efukefNrdKUudk ukvm;NzLwdkYpwdkufBuNyDqkd
onfh owif;udk Bum;&\/ 1214 ckESpf aESmif;wefcl;vNynhf
ausmf 7 &uf oBuFeftBudKaeY? ukvm;NzLouú&mZf 1852 ckESpf
{NyDv 12 &ufaeYNzpf\/
ukvm;NzLtaNrmufwif ppfrD;oabFmBuD;rsm;Nzpfaom aq;
aqmhx&pf? rdkZl;zm;? z½dkZDwdkYa½SUaqmifí aemufygwkdufoabFmt
rsm;tNym;ESifh ukvm;NzLa&wyfAdkvf uGefrif'dkvif;bwfudk,fwdkif
uGyfuJvsuf rD;NyoDv0gqdyfESifh uif;wyfrsm;udk ypfcwfwdkuf
cdkuf\/
þwGif &efukefNrdKU0efBuD;onf teD;tyg;ü toifhapmihf&H
xm;cJhaom wyfrsm;udk csufcsif; NrdKUwGif;odkYac:oGif;\/ ta&;
ay:vmNyDNzpfaomaBumihf aqGqufvnf;a&mufoGm;\/
NrdKU0efrif;BuD;u tvGefwnfNidrfpGmNzifh tqHk;tNzwfay;vdkuf
onf/
264 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
]]ig'kYdrEdkif? ½HI;BurnfomNzpf\ . . . okdYaomf Armwdkif;&if;
om;wdkYonf olwpfyg;u tEdkifhtxuf vma&mufESdyfpufaomf
ESvHk;cdkifpGm taocHBu\ . . . uGJaomOD;xdyfonf nTwfrus?
NywfaomOD;acgif;ü rsufvHk;onf ESdyfpufolwdkYudk pl;pl;Bunhf\?
rnfolrSrrSdwf[k oif;wdkYukvm;NzLrsm;udk i'dkYtpGrf;ukefwdkufcdkuf
&if; taocHNyBu&rnf . . . ig'dkY &efukefu tpGrf;ukefcHrnf
. . . i'dkYudk taoowfí oif;wdkY txufudkvGefvmcJhaomf
armifhwm0ef½Sdyap . . . armif ukef;bufu wm0ef,lawmh . . .
a&vrf;u BuHcif;NrdKUolBuD;udk qD;BudKwdkufcdkuf&ef apmihfaprnf
. . . armif yJcl;teD;w0dkufu apmifhvQifwefoifhNyD . . . }}
&efukefNrdKU0efBuD;trdefYtwdkif; aqGqufonf tcdkiftrmxm;
onfhpcef;udk pGefYypfcJhvsuf yJcl;teD;w0dkufü wyfpGJonf/ yJcl;
acsmif;rSwufvmrnfh oabFmwdkYudk qD;BudKwdkufcdkufEdkif&ef ae&m
,lí opfwyfaqmuf\/ acsmif;twGif;üvnf; i&Jopfikwfrsm;
265 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
tNynfhpdkufaxmif\/ wufvrf;rSeforQudkvnf; an§mifhusif;rsm;?
usm;vefokwfukdif;rsm;? *srf;rsm; ae&mtuGufcsí axmif\/
xdktwGif; &efukefowif;udk Bum;&onf/ Arm&JrufwdkYonf
a½SUaqmifwufvmonfh ukvm;NzLoabFmoHk;pif;udk Armt
aNrmufBuD;oHk;vufwkdYNzifh qD;BudK ypfcwfwdkufcdkufBu\/ Armt
aNrmufwpfcsufypfvQif ukvm;NzLwdkYu tcsufig;q,fcefY puf
taNrmufwdkYNzifh oabFmoHk;pif;qdkifí ypfBu\/ ArmwdkY tpk
vdkuftNyHKvdkufaoaomfvnf; rrIBuyJ rqkwfra½GUwdkuf\/ Arm
taNrmufBuD;oHk;vHk; uGJukefrS typf&yf\/
1214 ckESpf aESmif;wefcl;vNynhfausmf 8 &uf oBuFeftus
aeY? ukvm;NzLouú&mZf 1852 ckESpf {NyDv 13 &ufaeYwGif &ef
ukefqdyfurf;odkY wuf\/ 1214 ckESpf aESmif;wefcl;vNynhfausmf
9 &uf oBuFeftBuwfaeY? ukvm;NzLouú&mZf 1852 ckESpf {NyD
v 14 &ufaeYwGif &efukefNrdKU0efrif;BuD;tdrfawmfESifhwuG &ef
266 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
ukefwpfNrdKUvHk;udk ukvm;NzLwdkYodrf;\/ 1214 ckESpf aESmif;wef
cl;vNynhfausmf 12 &uf? ukvm;NzLouú&mZf {NyDv 17 &ufaeY
wGif &efukefNrdKU0efrif;BuD;udk,fwdkif NyefYBuJaeaom vlolvuf
eufwdkYudkpkpnf;í a½Twd*Hkawm&ausmif;rS &yfwefYcHonf[laom
owif;wdkYudk Bum;vm&\/
xdkYaemuf wyftcdkiftrm½Sdonfhae&mwdkYü wdkufyGJrNzpfyGm;?
ywf0ef;usifteD;tem;odkY ukvm;NzLwdkYxGufBuonfESifh Arm
wdkif;u vpfvQifvpfovdk xdk;ckwfwdkufcdkuf\/ ukvm;NzLwdkYESifh
ul;vl;qufqHaeBuaom NrdKUawmfom;ukefonfaBu;&wwfwdkYrS
ty Armwdkif;&if;om;tm;vHk;u ukvm;NzLwdkYonf igwkdYArm
Nynfukd vma&mufapmfum;Buonf[k rnfolrQ roGefoifrnTef
Bum;yJ tvdkvdkodBu\/
xkdYaemuf ukvm;NzLwdkY av;ig;q,fa,mufcefY tpki,frsKd;
ESifh xGufvmBuonfESifh Armaus;awmom;wdkYu &&mvufeuf
267 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
rsm;Nzifh xdk;ckwf½dkufykwf owfNzwfypfBuaomaBumihf ukvm;NzL
wdkYonf ArmwdkY\wyfrsm;udk axmif;axmif;ausatmif taNrmuf
pdefaNymif;wdkYNzifh wdkufzsufEdkifaomfvnf; wyf\0ef;usiftNyif
bufodkY rxGufEdkif rxGuf&JBu . . .
,if;odkY ppfEdkifaeonfhukvm;NzLwdkY aESmifhaES;vsuf½SdpOf [H
om0wD&efukefNrdKUudk qkwfay;NyD; a½Twd*Hkawm&ausmif;ü wyfpGJ
ae&aBumif; 1214 ckkESpf uqkefvNynhfausmf 1 &uf? 1852 ckESpf
arv 5 &ufaeYü aeNynfawmfodkY owif;ydkY\/
xdkYaBumihf aeNynfawmfrS wy,if;NrdKU0ef owdk;rif;BuD; r
[mrif;acgifoD[ol wpfwyf . . .
t0NrdKU0ef r[mrif;acgif&mZm wpfwyf . . .
ppfudkif;NrdKU0ef r[mrif;acgifrif;xif wpfwyf . . .
&JbufNrif;wyfAdkvf wk&ifrif;vSrif;acgifausmf wpfwyf . . .

268 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
uonf;Nrif;wyfAdkvf r[moD["r®&wftkyfpkESifh Nrif;wpf
wyf . . .
a½TvSHtpkESifh a½TvSHAdkvf wpfwyf . . .
qif0efaxmuf rif;vSO'def&mZm wpfwyf . . .
Nrif;pkBuD;trIxrf;wdkYESifh Nrif;pma&;BuD; r[mrif;vSrif;xif
ausmf wpfwyf . . .
'dkif;pma&; aersKd;oD[&efEdkifESifh pdkYav;q,f'dkif;trIxrf;wdkY
u wpfwyf . . .
,Gef;pkpma&; aersKd;pnfol&mZm wpfwyf . . .
aumif;[efpma&; aersKd;oD[&efatmif wpfwyf . . .
tvkH0efBuD; trIxrf;taqmifNrJESifh ol&Jvlwpf&mausmf pkpk
aygif; 11 wyf? wyfygtrIxrf; 4800 ausmf?wdkufqif 50? Nrif;
1000? taNrmuf 100? pdefaNymif; 500? aq;? cJ,rf;rD;ausmuf
wyf ud&d,mtpHk . . .
269 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
xdkonfwkdYudk oHk;q,fNrdKUpm;0efBuD; owdk;rif;BuD; r[mrif;
acgif&mZmudk AdkvfrSL;tNzpfcefYtyfvsuf csDwufap\/
txuf[Hom0wDaBumif;csD vuf½Sd&efukefNrdKU0efrif;BuD; o
wdk;rif;BuD; r[mrif;vSrif;acgifausmfESifh a½G;vusfmAdkvf r[m
rif;vSrif;ausmf&mZmwkdYudk ppfuJcefY? r[mrif;acgifausmfxifESifh
r[mrif;acgifausmfwdkYudk emcHcefY? pma&;BuD; r[mrif;vSrif;xif
ausmfESifh r[mrif;vSausmfxifwkdYudk wyfa&;cefY[k trdefYpmcRef
ESifhwuG apvTwf\/
xdkwyfonf 1214 ckESpf e,kefvqef; 6 &uf? ukvm;NzL
ouú&mZf 1852 ckESpf arv 25 &ufaeYrSpí aeNynfawmfu
xGufcGmvmcJhBuaomfvnf; [Hom0wD&efukefe,ftwGif;odkY csOf;
eif;0ifa&mufrdaomtcg ukvm;NzLwdkYu yJcl;teD;odkY tvHk;t
&if;Nzifh a&mufESifhaeBuavNyD . . .

270 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
xdkwyfrawmfBuD;ESifhtwl OD;NrwfxGef;? OD;a½Tyef;? aqGquf
wdkYvTwfvdkufaom Nrif;apausmfrsm; ygvmBu\/ Nr½Gufudkrl r
awGY&awmh . . .
OD;NrwfxGef;\aNymBum;csuft& aeNynfawmfwGifvnf; eef;
wGif;ta&;½IyfaxG;vSonf/ a½Teef;½Sif nDawmfaemifawmfwdkYt
Bum;ü wpfa,mufcsrf;om udk,fusKd;½SmaeBuonfh rif;aNr§mif
uyfyg;rsm;Nzpfaom awmifxm;0,fAdkvf iwkwfESifh yk@m;0ef i
ukvm;wdkYtodkuft0ef;aBumifh a½Teef;awmfBuD;twGif; tpdwf
pdwfuGJ&efNrifonf/ aemufxyf wyfawmfapvTwfEdkif&ef rNrif/
xdkYaBumihf ukvm;NzLwdkYwufvmrnfhvrf;udk qD;qdkYwdkufcdkuf
&ef rdrdwdkY ae&ma½G;cs,f&rnf/ uwkwfcHwyf tcdkiftNzD;NyK&
rnf[k qdk\/
aqGqufonf OD;NrwfxGef;ESifhvdkufygoGm;vdkaomfvnf; rkwå
rrS qkwfcGmvm&onfh vusfm0if;rSL;BuD;ESifh yJcl;üawGYaeaom
271 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
aBumihf vusfm0if;rSL;BuD;u rdrdwdkYtm;ulnDyg&ef twif;qGJxm;
\/ a½Tz0g;awmfatmufrS rkwårodkYcsD&efygvmonhf awmifwGif;
BuD;NrdKUpm; AdkvfrSL;rif;&Jrif;acgifausmfwdkYuvnf; vusfm0if;rSL;
BuD;aNymNycsuft& aqGqufudk 0dkif;wm;\/ xdkYaBumihf ukvm;
NzLpuftaNrmuf½Spfvuf? ukvm;NzLusnfxdk;aoewf 500 ausmf
ydkifqdkifxm;aom aqGqufonf OD;NrwfxGef;wdkYESihftwl rvdkuf
ygEdkifcJh . . .
OD;NrwfxGef;ESifhaqGqufwdkY vlcsif;cGJvdkufBu&aomfvnf;
aqGqufonf b0ifrusEdkifNzpfae&\/ Nr½Guf b,frSmusef&pf
cJhonfudk ar;vdk\/ odkYaomf Nr½Guf\bBuD;awmfwpfa,muf
vHk;NzpfaomaBumihf rav;cefY&ma&mufrnfpdk;oNzifh ar;vdkyg
vsuf atmifhae&\/ þodkYNzifh bmrSrar;vdkuf rodvdkuf&yJ w
tHkaEG;aEG; rsKdodyfae&\/ ydkí rauseyfzG,faumif;onfum; rdrd
txHrS vdkufygoGm;olwdkYudkyg ar;r&Ncif;Nzpf\/
272 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
]]tuREkfyfwdkYvnf; ar;rBunfhrdyg . . . aeNynfawmfodkY
a&mufrS wpfcgrSvnf; rawGY&yg . . . }} [lonfh taNzwpfrsKd;
wnf;udkom aNzqdkaeBu\/
]]at;uG,f . . . armifwdkY aepdrfhBu&efaum . . . bBuD;OD;
NrwfxGef;wdkYESifhawGYumrS wpfenf;enf;od&ef vkyf&rnfy . . . }}
aqGqufu 0rf;xJrSBudrf;0g;&if; rdrdwdkY NrefNrefwdkufyGJNyD;
vQif NrefNrefyif OD;NrwfxGef;½Sd&modkYul;Edkif&efom pdwfapmae\/
OD;NrwfxGef;wdkYwyfpcef;csrnfhae&mudk od&efvnf; &JrufaNcNref
20 ausmf xnfhvdkufao;\/
xdkYaemuf ppfuJvusfm0if;rSL;ESifh AdkvfrSL;rif;&Jrif;acgifausmf
wdkY wdkifyifvsuf yJcl;ywfywfvnfü½Sdaom aus;½Gmom;wvdkif;
rsm;udk BudKwifpnf;Buyfxm;onf/ &du©m? a&? oGm;vrf;vmvrf;
wdkYudkrNyyJ ukvm;NzLwdkYwufvmvQif tawGYrcH wdrf;a½SmifaeBu
&ef aNymBum;\/
273 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
aus;½Gmom;wdkYu aqGqufwdkYESihf oabmBudKufnDBu\/
wpfaNrwnf;wpfa&wnf;om;csif; wpfavSwnf;pD;í c&D;oGm;
Bu&ouJhodkY igwdkYavS igwdkYzmrnf/ rnfolYae&muaygufayguf
igwdkY0kdif;ax;&rnf/ wvdkif;ae&muaygufí BunhfaevQifvnf;
onfavSpHk;pHk;epfrnf/ Armae&muaygufí BunhfaevQifvnf;
onfavSpHk;pHk;epfrnf[k tm;ygw&aNymBu\/ odkYaomf yJcl;NrdKU
aewvdkif;wdkYurl xdkodkY tm;yg;w&r½Sd/
,if;odkY vlolpk½Hk;aoG;nd§qJ 1214 ckESpf e,kefvNynhfaeY? uk
vm;NzLouú&mZf 1852 ckESpf ZGefv 3 &ufaeYü yJcl;udk uk
vm;NzLwdkY vmwdkufonf/
ukvm;NzLwdkY taNrmufqGJNrif;BuD;rsm; an§mifhusif;xJodkYus
\/ okwfudkif;rsm; *srf;rsm;xdaomaBumihf ukvm;NzLtrsm;ao
\/ a½SUodkY rwdk;0Hhrwuf0Hhatmif aBumuf½GHUBuukef\/ twef;
vdkuf twef;vdkufpDí wufvmaom ukvm;NzLwdkYtwGuf tqifh
274 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
qifhNyKvkyfxm;aom axmifacsmufrsm;? *srf;rsm;? an§mihfusif;rsm;
onf tvGefc&D;a&muf\/ ppfudk tqHk;tNzwfay;awmhrnfuJhokdY
yif Nzpfvm\/ usm;rsm;qifrsm;udkyif vJEdkifpGrf;? zrf;EdkifpGrf;½Sd
aom þ*srf;rsm; axmifacsmufrsm;onf ukvm;NzLwdkYudkvnf;
'ku©ay;EdkifpGrf;\/ xdkrQruao; . . . yJcl;acsmif;twGif;0ifvm
aom ukvm;NzLoabFmz½dkZDudk aqGquf\&Jrufrsm;ESifh AdkvfrSL;
rif;&Jrif;acgifausmf\ aoG;aomufBuD; rif;xif&JacgifwdkYtpku
vuf&zrf;rdvkdufBuonf/ xdkYaBumihf xdkaeYu ukvm;NzLwdkYqkwf
cGmoGm;Buonhf oabFmygtaNrmufwdkYudk aoG;aomufBuD;rif;
xif&JacgifwdkYu ,l\/ aoewfvufeuftenf;i,fudkom aqG
qufwdkYu &vdkufBuonf/
aqGquftaeNzihf rdrdOD;pD;wdkufcdkufonfudk rdrd\tpDtrH
atmufrS vma&mufulnDNyD; ,ckuJhodkY ,laqmifoGm;Ncif;udk
rauseyf/ rdrd\oabmtwdkif;om AdkvfrSL;rif;&Jrif;acgifausmfxH
275 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
odkY ay;qufvdk\/ odkYaomf aoG;aomufBuD;ESifh rdrd rwl . . .
aoG;aomufBuD;um; b0½Sifrif;w&m;BuD;\ trdefYawmfNrwf
twdkif; zGJYpnf;tyfaomwyfrawmfrS aoG;aomufBuD;Nzpf\/ rdrd
um; ukvm;NzLwdkYa½SUarSmufü tNypfay;cH&NyD;aemuf rdrdudk &ef
ukefNrdKU0efrif;BuD;tdrfü aemufwpfBudrf ukvm;NzLwdkYu rawGYr
Nrifap&ef vlolvSnfhvnfpk½Hk;apcJh&m xdkvlolwdkYudk NrdKU0efrif;
BuD;u wyfzGJY&eftwGuf tNcm;wyfAdkvfwyfrSL;wdkYvufodkYvnf;
tyfESHay;&ef tcsdefr&vdkufaomaBumihf rdrdutkyfcsKyfae&onhf
wyfNzpf\/
xkdYaBumihfvnf; aoG;aomufBuD;u rdrdtm; tEdkifusifh&JNcif;
Nzpf\/ aqGqufonf raNymomawmhyJ rausrcsrf; Nidrfoufae
&\/
xdkrQruao;/ aoG;aomufBuD;onf þyJcl;acsmif;zufrS rdrd
wdkYonfom OD;aqmifwdkufcdkufrnf[k ae&m,lvm\/ xdkYNyif
276 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
AdkvfrSL;rif;&Jrif;acgifausmf\ oabmwlnDcsufudkawmif;,l
vsuf rdrdwdkYonf ukvm;NzLoabFmudkyif zrf;qD;&,lEdkifaBumif;
b0½Sifrif;w&m;BuD;½Sd&modkYyif oGm;a&mufavQmufxm;vdkufao;
\/ b0½Sifrif;w&m;BuD;u ay;oem;vdkufonfh qkvmbfawG
,lvmvdkufao;\/
aqGqufonf&efolwdkYudk twlwGef;vSefaeBu&mü pdwf0rf;r
uGJvdkaomaBumihf rdrdwyftm;vHk;udka½TUvsuf a½Tarmfa"mbk&m;&if
Nyif0ef;usifü wyfpGJcs&yf\/ uwkwf? &ifwm;?qifcvkwf? Nrif;
cvkwf txltaNympdkuf\/
xdktcsdef aoG;aomufBuD;wdkY\atmifyJG&wyfrsm;onf yJcl;
acsmif;teD;w0kdufodkY wvTm;vTm;oGm;Bu\/ teD;tyg;½Sd aus;
½GmvlolwdkYudkvnf; armufrm½dkif;yspGm qufqH\/ &efolYtwGuf
aqGqufwdkYaxmifxm;cJhonfh an§mifhusif;? *srf; ponfwdkYü
vnf; rBumrBum xdyg;rdBu\/ xdktcg teD;tyg;aus;½GmwdkUrS
277 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
wvdkif;rkqdk;wdkYudkac:,lí rdrd&JrufwdkYtm; rBumcPxdyg;ao
ausonfh an§mifhusif;rsm;? axmifacsmufrsm;udk wpfckrusef
NzKwfcdkif;\/
,if;onhfaemuf ukvm;NzLAdkvf *sife&,fa*:'Gif\ wyfom;
8000 yg0ifaom Nrif;pD;aNcvsifwyfrsm;? a&wyfAdkvf uGefrif'dk
vif;bwf\ 2500 ygaom urf;wufwyfom;rsm;onf tm;vHk;
vdkvdkpkaygif;vsuf ppfoHk;aBumif;NzefYvsuf yJcl;odkY csDwufwdkuf
cdkuf\/
Nrefrmrsm;bufrS a½S;OD;pGm yJcl;acsmif;ESifhteD;uyfqHk;aom
aoG;aomufBuD;wdkYwyfrsm;NydKvsuf aemufodkYqkwfvm&\/
aemufqkH; aqGqufwdkY½Sdaom a½Tarmfa"mü tm;vHk;aygif;vsuf
cHwyftBuD;tus,faqmufvkyfí ckcHwdkufcdkufBu&\/ ArmwdkYu
tm;vHk;pkpnf;rdBuvsuf tNydKiftqdkifxGufí wdkufBuaom
aBumihf ukvm;NzLwdkY teD;ruyfEdkifyJ½SdBu\/ cs&yfxm;onhfwyf
278 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
wdkYudk Arm&Jrufrsm; twif;0ifa&mufckwfxpfBuaomaBumihf uk
vm;NzLwdkY taxG;taxG;us\/ xdktwGif; aus;½Gmom; yJcl;
wvdkif;wdkYuvnf; ukvm;NzLwyfwdkYudk vpfvQifvpfovdk "m;pm
auR;Bu\/
ukvm;NzLwdkY þodkYtusyftwnf;awGYaecdkuf ukvm;NzL
ukef;wyfAdkvfcsKyf *sife&,fa*:'Gifu ArmawGudkwdkufíEdkifvQif yJ
cl;tm; wvdkif;wkdYvufodkYtyfrnf[k aNym\/
xdktcg rI;rwfrsKd;½dk;wvdkif;wdkYESifh aBu;&wwfukefonfw
vdkif;wdkYu ArmawGonf ,cifuvnf; tcsif;csif; igwdkYudk
tEdkifusifhBuwdkufcdkufBuonf/ ,ckvnf; oif;wdkYEdkifvQif bmrQ
taBumif;xl;rnfr[kwf? igwkdYudk wdkufcdkuftEdkifusifhBurnfom
Nzpfonf[kqdkvsuf ukvm;NzLwdkYESifhyl;wGJwdkufcdkufBu\/ ukvm;
NzLwdkY teD;ruyfEdkifatmif pdkufxlxm;onfh qifcvkwf? Nrif;c
vkwf? i&Jopfikwf? &ifwm; ponfwdkYudk EIwfy,fay;Bu\/ xdkY
279 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
aBumihf taNrmufrsm;udk teD;odkYqGJ,lvmNyD; ypfcwfEdkifaom
aBumihf a½Tarmfa"mcHwyf uscJh&\/ ukvm;NzLwdkYu aNymonfht
wdkif; yJcl;udk wvdkif;wdkYvufodkYtyfvsuf wvdkif;wdkYudk tkyfcsKyf
cdkif;\/
aqGqufonf a½Tz0g;awmfatmuf½Sdwyfrsm;ESifh wGJzufwkduf
cdkuf&ef pdwfrygaomaBumihf OD;NrwfxGef;wdkY½Sd&modkY xGufcGmvmcJh
onf/
xdkpOf rdk;eJvG,fvifbufrSvnf; ½Srf;apmfbGm;rsm;vIyf½Sm;vm
aomaBumihf a½Tz0g;awmfatmufrS wyfawmfrsm;udk ydkYay;ae&\/
ykodrfzufüvnf; ArmwdkYu pD;pD;eif;eif;wdkufcdkufckcHEdkifyg
vsuf ukvm;NzLwdkYu NrdKU0efcefYtyfay;rnfqdkaomaBumihf py,f
½HkyJheif; OD;a½Tydku vloHk;&mausmfESifhxGufoGm;í ukvm;NzLbuf
okdY0if\/

280 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
ukvm;NzLwdkYu NrdKU0efcefYvdkufNyD;aemuf ukvm;NzLcefYxm;
aom NrdKU0eftNzpfESifh ArmNynfudk ukvm;NzLwdkYydkifavatmif uk
vm;NzLbufrS 0ifa&mufwdkufcdkufay;&ef ukvm;NzLwyfESifhtwl
&Jrufvlol vSnfhvnfpk½Hk;ay;\/
ArmESifh u&ifaus;½Gmom;wdkYu ukvm;NzLcefYNrdKU0ef OD;a½Tydk
ESifhwuG ukvm;NzLwyfudkyg 0kdif;0ef;wdkufcdkuf ckwfxpfypfvdkuf
BuaomaBumihf OD;a½TydkESifhwuG ukvm;NzLAdkvfwpfa,muf? &Jruf
trIxrf;oHk;&mcefY usqHk;Bu&\/ odkYaomf aemufqHk;ü ykodrf uk
vm;NzLvufodkYus\/
þonhfaemufydkif;ü ArmwdkY NzpfNzpfaNrmufaNrmuf ckcHwdkuf
cdkufEdkifNcif;r½Sd? typftcwfr½SdyJ ukvm;NzLwyfrsm; Nynftxd t
vG,fwul wufvmEdkifcJh\/
ukvm;NzLwdkYonf Nynfudk tcdkiftrm wyfpGJxm;EdkifBuNyD;
aemuf 1214 ckESpf ewfawmfvqef; 9 &uf? ukvm;NzLouú&mZf
281 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
1852 ckESpf Edk0ifbmv 21 &ufaeYü wvdkif;awGvufxJodkY tkyf
csKyf&eftyfxm;onfh yJcl;NrdKUudk ukvm;NzLwdkYu tvG,fwul Nyef
odrf;,lvdkuf\/
þwGif yJcl;½Sdwvdkif;rsm; pdwf0rf;uGJBu&onf/ igwkYd uk
vm;NzLuRefNzpf&ef ukvm;NzLbufu 0dkif;0ef;wdkufcdkufay;Bu&
onf[k tcsKdU ½dIufBuD;wiif idk,dkBu\/ tcsKdUu rdrdwdkYtm; vm
a&mufaoG;aqmifonfh wvdkif;tBuD;tuJwdkYudk &efrlBu\/ xdk
tcg ukvm;NzLwdkYu wvdkif;tBuD;tuJwdkYudk &mxl;tmPmay;
vsuf wvdkif;aus;½Gmom;wdkYudk tESdrfcdkif;\/ ukvm;NzLuReft
Nzpf wnfwhHcdkifrmap&ef wvdkif;rI;rwfwdkYudkyif Nyefíapcdkif;
vdkufBu\/
þodkY wdkif;wyg;om;rsm; vma&mufusL;ausmfapmfum;ae
onfh ppfrD;awmufBuD;txJüyif 1214 ckESpf Nymodkvqef; 8
&uf? ukvm;NzLouú&mZf 1852 ckESpf 'DZifbmv 19 &ufaeYü
282 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
nDawmfrif;wkef;rif;om;ESifh uaemifrif;om;wdkY ukef;abmifrif;
udk axmifxm;xBuG&ef eef;wGif;rS xGufoGm;Buonf/
awmifxm;0,fAkdvf iwkwfESifh yk@m;0ef iukvm;wdkYu
vufeufvlolpk½Hk;í xyfcsyfvdkufBu&onf/ þtwdkif; ukvm;
NzLwdkY\&efrD;udk ypfxm;cJhum nDawmfaemifawmftcsif;csif;
wdkufBuNyD;aemuf nDawmfrif;wkef;rif;om;u eef;&NyD;vQif usK;
ausmfvmonfh wNynfom;ukvm;NzLwdkYudk qufrwdkufEdkifBu
awmhyJ ukvm;NzLwdkY awmif;qdkvmonfhtwdkif; . . .
&cdkif bdk;OD;awmifta½SUrSwnfhwnfh rsOf;aBumif;NyKí ar*sm
tmvH Major Allan wyfpkduf&mXmaeNzpfaom aNrxJNrdKU½Sd tmvH
\wyf tvHwdkifaNrmufzuf ukvm;rdkif 6 rdkifuGmae&mtxd Arm
Nynf\ awmifzuftydkif;BuD;wpfcGifwpfNyifvkH;udk ukvm;NzLwdkY
tm; ay;tyfvdkufBu&onf/ ArmNynf\ oHk;yHkESpfyHkudk ukvm;
NzLwdkYu wdkufcdkuf,liifvdkufBuNcif; Nzpfownf; . . ./
283 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
Armbk&ifu vG,fvG,fay;vdkufaomfvnf; Armwdkif;&if;
om;wdkYu þrQvG,fvG,fray;vkdBu/
]]awmuf . . . 'Dukvm;awGuGm . . . }} [k idkoHygBuD;ESifh r
ausrcsrf; ]]awmuf}} acgufBu\/ a,musfm;BuD;wefrJh rsuf&nf
0kdif;vmBu\/
]]oif;wdkYukvm;NzLawG b,f onfvdkeJY NyD;Bu&rwHk; . . . }}
[k vufoD;udk uspfuspfqkyfvdkufBu\/
pdrf;pkdxlxJaom Armhopfawm Armha&aNrwdkYonf xdka,m
usfm;BuD;wdkY\ rsuf&nf0JaomrsufvHk;a½SUü ava0SYwdkif; ,drf;
,dkifNrL;BuGvsuf . . .

ÄÄÄ

284 NrefrmusL;ypfzdk&rf
7/

vlawGudkBunfh&onfrSm rkefxaomqifuJhodkY NrifNriforQ


acszsufypfBurnfhtoGifudkaqmifae\/ Nrif;ukd,fpDpD;xm;aom
oif;wdkYrsufESmonf ,if;wkdY\Nrif;rsm;uJhodkY ][l;[l;½I;½I;} toH
NrnfaebdokdY½Sd\/ Nrufcif;a&mifESihfwlaom wqifwnf;waoG;
wnf; 0wfpkHpdrf;udk0wfxm;\/ ukvm;NzLwdkYxHüom½Sdonfh
usnfxdk;aoewfudk,fpDvG,fxm;\/ vlrsKd;tvdkufudkifaom "m;
ukd,fpDESifhNzpf\/ vlrsKd;uvnf; pHkvS\/
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
,if;onfholwdkYum; ,cifa&mufESifhaeBuaom OD;NrwfxGef;
\vlrsm;ESifhrwlBu/ ydkívufeufaumif;\/ ydkí t0wftqif
awmufaNymif\/ ydkíi,f½G,folrsm;\/ ydkía'goBuD;\/ ol
wdkYonf avNyif;usovdk ½GmxJodkY Nrif;awGESifh'kef;pdkif;0ifvmBu
NyD;aemuf ½Gmom;tm;vHk;udk bkef;awmfBuD;ausmif;odkYqifhac:\/
xdkYaemufArmNynf\wpf0ufausmfausmfudk b0½Sifrif;w&m;BuD;
u ukvm;NzLwdkYvufodkYay;tyfvdkuf&NyDNzpfaBumif; idkoHygBuD;
ESifhaNym\/
þodkYaNymvdkufNyD;aemuf yg;pyfta[mif;om;ESifh ai;idkifae
Buonfh½Gmom;rsm;udk tm;rvdktm;r&NyefBunhf\/ rdrdwdkYpum;
udkBum;BuygvsufESifh þ½Gmom;wdkYonf rvIyfr½Sm;aeEdkifBu&ef
aum[k rausreyfNzpfBu\/ acgif;aqmifESifhwlolonfNrifhudk
a½SUodkY tenf;i,fwdk;vdkuf\/

286 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
]]'DrSm . . . em;axmifBuprf; . . . usKyfwdkY&JUarG;zGm;&m? usKyf
wdkY&JUxGef,ufvkyfpm;&m? usKyfwdkY&JUem;ae&m? usKyfwdkY&JUtdyfpuf
&mNzpfwJh a[m'DaNreJY a[m'Da&udkusKyfwdkYbk&ifu ppf½HI;vdkY uk
vm;NzLawGvufxJudkay;ypfvkduf&NyD . . . tJ'Day;ypfvdkufwJhaNr
BuD;awGxJrSm usKyfwdkY&JUaoG;aBumBuD;eJYwlwJh a[m'DNrpfBuD;eJY
a[m'Durf;wpfavQmufu ½GmawGtukefvHk;ygw,fqdkwm odBu
&JUvm; . . . }}
½Gmom;wdkYurnfokdYrSrvIyf? NidrfNidrfaeBu\/ pum;aNymol
u ½Gmom;awGudkausmfí ta0;odkYarQmfBunhfvdkuf\/ ol\ ai;
NidrfaomrsufESmüem;xifaBumar;aBumBuD;rsm; wif;ceJwif;ceJ
vIyf½Sm;axmifBuG\/ olonf ½Gmom;rsm;udk arhoGm;ovkdNidrf
oufae&mrS a½Ta&mif0if;aomv,fuGif;Nyif? oGifoGifpD;aeaom
{&m0wDNrpfa&½Sd&modkY ESaNrmpHkrufonfhrsufvHk;BuD;ESifhBunhf\/
ol\rsufESmüa'goNzpfNcif;? 0rf;enf;Ncif;wdkY vTrf;rdk;ae\/ ol
287 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
onf tdyf&mrSEdk;vmbdodkY qwfceJ aus;½Gmom;rsm;bufodkY
vSnfhBunhf\/
]]oif;wdkYukvm;NzLawGusKyfwdkYaNrBuD;udkr&ygbl; . . . usKyf
wkdYbk&ifub,fvdkyJay;ayr,fhusKyfwdkYwawGutay; cHrSoif;wdkY
&BurSm . . . tJ'DawmhusKyfwdkYtay;cHBurvm; . . . rsKd;rwlwdkif;
Ncm;wJhukvm;NzLawG&JUuReftNzpfcHBurvm; . . .
a,musfm;BuD;awGNzpfNyD; t½Sufuif;rJhwJhrsufESmeJY oif;wdkY
vufatmufrSm uReftNzpfcHaeBu&Ncif;xuf usKyfwdkY oif;wdkYuk
vm;NzLawGudk wkduf&if;aor,f . . .
tJ'DvdkwdkufwJhtcg a[m'DNrpfurf;ab;u½GmawG[m usKyfwdkY
udk apmfum;armfum;vmvkyfBuwJh ukvm;NzLawG&JU em;ae&m? t
umtuG,fNyK&m? vrf;Nyr,fhvlawG½Sd&mpcef;rsKd; tNzpfrcHEdkifbl;
...

288 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
'DNrpfurf;uaus;½GmawG ukvm;NzLpcef;NzpfwmeJY ukvm;NzL
udkwdkufaewJh usKyfwdkYwawG[m twkduf&cufcJoGm;Edkifw,f
...
tJ'Dawmh usKyfwdkYudkn§mwmwJhtaeeJY usKyfwdkYudkulnD wJht
aeeJY usKyfwkdY½Gmom;awGu a[m'DtdrfawGeJYwuG ½GmudkygzsufNyD;
'DNrpfurf;ab;u tckcsufNcif;aNymif;a½TUay;Buyg . . . aNymif;
a½TUBuzdkY tcsdefig;&ufay;r,f . . .
tJ'DvdkrSr[kwfyJ usKyfwdkYudkrn§mbl;? wkdif;NynfudkvJrBunhf
ukd,fhvlrsKd;awGudkvnf;rBunhf ukd,fhtdk;udk,fhtdrfudkomBunhfNyD;
&efoltm;ay;tNzpfeJY ZGwfayaeBur,fqdk&if usKyfwdkYuvJ rn§m
bl; . . . 'gyJ . . . }}
olwdkYonf aus;½Gmom;rsm; tHhtm;oifhaecsdefüyif avwdkuf
ouJhodkY ½GmrSxGufoGm;Bu\/ þtwdkif;yif {&m0wDNrpfurf;wpf

289 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
zufwpfcsuf½Sd aus;½Gm[lorQudk rtlyifrS txufZvGeftxd
wpf½Gm0ifwpf½GmxGufNzifh vSnfhvnfaNym\/
½Gmodrf½Gmi,ftrsm;pkwdkYu rdrdwdkYtdk;tdrfudk zsuf,laNymif;
a½TUBuaomfvnf; tcsKdU½GmBuD;rsm;ü rzsufraNymif;olrsm;½SdBu\/
raNymif;ra½TU½Hkomr[kwf? v,fBuD;acsmif;BuD;ESifh tdrfBuD;&ifh
cdkifESifh taptayg;taNcGt&HESifh ½SdaeBuolwdkYu wdkif;wyg;om;
ukvm;NzLwdkY½Sd&modkY oGm;a&mufwdkifwef;Buao;\/
þowif;udkBum;od&aomaBumihf aNymif;a½TU&eftcsdefay;
xm;onfh ig;&ufaphonfhaeYüyif ,cifvmcJhzl;aomNrif;wyfBuD;
onf raNymif;ra½TUaeNrJaeBuonfh aus;½Gm[lorQESifh "EkNzLNrdKU
wpfNrdKUvHk;udkyg rD;wdkufzsufqD;ypfBu\/
{&m0wDNrpfurf;wpfavQmuf rD;[kef;[kef;awmufaeonfh
aus;½Gmrsm;udk ai;pkdufBunhf&if; aqGqufonf EIwfcrf;udkwif;
wif;udkuf\/
290 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
ae&D&DwGif ykpGefqDtaoG;rsm;zsef;yufxm;onfh aumif;uif
Nyifü {&m0wDNrpfurf;wpfavQmufrSwufvmonfh rD;cdk;vHk;BuD;
rsm;u aNrNyifESifhwpfom;wnf;Nzpfatmif rIef;Nc,fa&;pyfay;\/
Nrif;onfawmfwdkYonf v,fuGif;NyefYBuD;tv,frS&yfvsuf
rIef&Dqdkif;qdkYonhf {&m0wDNrpfurf;rS vGrf;csifhpzG,f½Icif;udk ai;
armBunhfBu\/ aqGqufonf ½dIufiifrdaomyifhoufudk yg;pyf
rS ][l;}ceJrIwfxkwfvdkuf\/
]]ig'dkYtrsKd;om;tcsif;csif;awmhESdyfpufNyD;BuNyD . . . ESdyfpuf&
usKd;eyfatmifukvm;NzLawGvm&if 0hH0hHpm;pm;wkdufEdkifBurSa[h
. . . uJ . . . oGm;pdkY . . . }}
rD;cdk;aiGYrsm;NzifhrIef&Daeaom Nrpfurf;udk ausmcdkif;vsuf aqG
qufuNrif;udk'kef;pdkif;xGufvdkufonf/ usefNrif;onfawmfwdkY
onf y'ltHkrSxGufvdkufaomy'laumifuJhokdY aqGquf\aemufudk
pkNyHK0dkif;0ef;ygoGm;Bu\/
291 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
aqGqufonf Nrpfurf;ab;½Sd½Gmrsm;udk aNymif;a½TUapNyD; rD;
wdkufNyD;aemuf ukef;ydkif;ü½Sdaom½Gmrsm;udkvnf; aNymif;a½TUcdkif;
\/ xdkae&mwpfcGifwpfNyifvHk;udk ukef;Nyif[if;vif;Nzpfap\/
]]oif;wdkYvufatmufrSmraeavESifh . . . ig'dkYArmbk&ifydkif&m
udkoGm;Bu . . . }} [k Nrefrmwdkif;&if;om;tm;vHk;udkESifvTwf\/
xdkYaemuf"EkNzLNrdKUae&m\ taemufbufcyfvSrf;vSrf;½Sd usKd
uúpif;½Gmywfywfvnfudkvnf; ododausatmifarTaESmuf\/
onfae&mum; awmifukef;? onfae&mum; acsmif;½dk;? Onf
ae&mum; uRJpm;usuf? onfae&mum; tif;? onfae&mum;
v,f? onfae&mü ½THUnTefxlxyfonf? onfae&müaNrrmonf? T
a½SUtaemufawmifaNrmuft&yfwdkYü rnfonfhNrdKUe,f½Gme,fy,f½Sd
onf? rnfrQa0;onf? vrf;yef;tquftoG,f rnfodkY½Sdonf p
onfwdkYudkrdrdukd,fwdkifvnf; odatmifNyK\/ wyfAdkvfwyfom;&J
rufwdkYudkvnf; odap\/
292 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
usKduúpif;½Gmopfwyfudkvnf; aygufvG,fBuD;vG,faomopf
yif? NyefYyGm;vG,fzHk;tyfvG,faomEG,fyifwdkYudkpdkufvsuf opfwyf
[k rodatmifNyK\/
xdkYaemuf usKduúpif;½GmteD;odkY aygufa&mufvmEdkifaom yef;
waemfacsmif;? uGif;upif;acsmif;wdkYudkvnf; oabFmr0ifvmEdkif
ap&ef vdkovdkydwfqdkYap\/ avStkdBuD;rsm;udk ausmufoJtNynhf
xnfhíNr§Kyf\/ pdkYrsm;aNi§mifhrsm;udkpdkuf\/ urf;wpfavQmuf½Sd
usOf;aNrmif;&mt&yfwdkYü udkif;yifcsKHykwfwdkYtBum;wGif cHuwkwf
i,frsm; aqmufvkyf\/
oabFmqdkufuyf&ef aumif;aomae&mwdkYü ausmufaqmifcs
\/ oabFmrStwuf oGm;vrf;vmvrf;aumif;onfh ukef;aNymif
aNrrmwdkYwGifvnf; *srf;rsm;? axmifacsmufrsm;? an§mihfusif;rsm;
NyKvkyf\/

293 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
vlBuD;rsm;NzpfBuonfh OD;NrwfxGef;ESifh OD;a½Tyef;wdkYurl aqG
qufvkyforQudkbmrSraNymBu/ rdrdwdkY&Jrufrsm;udkyif aqGquf
tvdk½Sdu ulnDBu&rnf[k trdefYay;xm;\/ xdkrQru OD;Nrwf
xGef;onf rdrd\om;ESpfa,mufudkyg aqGquf\wyfxJodkY ydkY
xm;\/ xkdYNyif tNcm;aomrdrdwdkYwyfom;rsm;udkvnf; ttm;r
xm;BuyJ bl;? z½Hk? [if;oD;[if;½Guf? c&rf;? i½kwf? csOfaygif? ½Hk;
ywD? BuufoGef? aNymif;? yJ? uefpGef;? ydef;O? aNrmufO? pyg;
ponfwdkYudk oifh&moifh&maNrwdkYü pk½Hk;pdkufysKd;ap\/
atmufom;trsm;tNym;yg0ifonfh OD;a½Tyef;\wyfurl rdrd
wdkY&Jruftm;vHk;tm; acsmif;BuD;acsmif;uav;? ½dk;uav;½SdorQ
wpfckrusef tif;rsm;azmifrsm;Nzifh ig;ykpGefzrf;onfhvkyfief;wdkYudk
vkyfap\/ ig;ydig;aNcmuf? ykpGefaNcmufrsm;udk &oavmufNyKvkyf
ap\/

294 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
xdkYNyif okH;yGifhqdkifwnfaqmufxm;Buaom opfwyfoHk;ck
vHk;odkYvnf; a&? xif;? &du©mtvHktavmuf odkavSmifodrf;qnf;
ay;\/
þodkYtoD;oD; rdrdwdkY&Jrufrsm;ESifh aeYrtm;nrtm; BudK;pm;
wnfaqmufaeBu\/
a&mifeDvmp wpfckaomt½kPfOD;\eHeufü taemufawmif
t&yf½Sd tarSmifvkaomawmaNcrS Nrif;pD;a,musfm;wpfa,muf
onf iSufysHouJhodkY awmcsKHykwfwdkYudk vTm;ceJvTm;ceJNzwfausmf
vm\/
ukvm;NzLoabFmtcsKdU csDwufvmaeNyDNzpfaBumif;udk o
wif;vmydkYNcif;Nzpf\/ xdkaeYonf 1214 ckESpf waygif;vqef; 9
&uf? ukvm;NzLouú&mZf 1853 ckESpf azazmf0g&Dv 17 &ufaeY
Nzpf\/ acsmif;bufrSta,mifNyí ukef;bufrScsDwufvmBurnf
pdk;aomaBumihf "EkNzLNrdKUbufodkYvnf; wyfykef;rsm; [dkwpfpkonf
295 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
wpfpkcs\/ taxmufaNcvQifNrif;onfwdkYudkvnf; {&m0wDNrpf
urf;wpfavQmufodkY vTwfxm;\/ yef;waemfacsmif;? uGif;upif;
acsmif;wdkYudkvnf; wyfykef;rsm;cGJydkY\/
csufcsif;yif OD;NrwfxGef;? OD;a½Tyef;ESifh aqGqufwdkY acgif;
csif;½dkufBu\/ ArmNynf\oHk;yHkESpfyHkudk Armbk&ifu t*Fvdyf
vufxJodkYxdk;ay;vdkuf&NyD;onfhaemuf xdk;tay;cHBu&onfh t*F
vdyfydkifArmhe,faNrxJrS yxrqHk; ArmhaoG;udk t*FvdyfwdkY ezl;
awGY'l;awGYNrnf;prf;Bunhf&ef taBumif;Ny&rnfhyGJNzpfaomaBumihf
acgif;aqmifoHk;OD;pvHk; pdwftm;wufBuGaeBu\/ ppfOD;Nzpfaom
Bumihfvnf; tEdkif&&efBudK;pm;vdkBu\/ rnfodkYwdkuf&rnfudk oHk;
a,mufom; acgif;csif;qdkifqHk;Nzwf\/
a&aBumif;tm;udk;aom t*FvdyfwdkYvmvrf;ü wyfykef;wdkY
onf wdkufomonfhae&mrSpí 0ifvmBuonhfoabFmwdkYudk qD;
BudKwdkufcdkuf&rnfNzpf\/
296 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
xdkae&mrS oabFmwdkYu ausmfvGefwufoGm;BuonfESifh ,if;
wyfykef;onf aemufwpfae&mütoifhapmihfaeBuaom rdrdwdkY\
tNcm;wyfykef;½Sd&modkY oabFmawGxuf OD;pGma&mufatmif ukef;
vrf;rS NzwfoGm;Bu&rnfNzpf\/ xdkYaemuf rdrdwkdYodcJh&aom
wdkufyGJtawGYtBuHKwdkYudk aNymNyNyifqifí yl;aygif;wdkufcdkufBu&
rnfNzpf\/
þtwdkif; 0ifvmonfhukvm;NzLoabFmwdkYudk taESmifht
,Sufay;&if; wpfqifhpDwpfqifhpD qkwfvmcJhBuav rdrdwdkYbufrS
tiftm;vnf; wpfpxufwpfp tcsif;csif;yl;aygif;rdvsuf rsm;
rsm;vmavNzpfatmif tpDtrHNyK\/
þodkY Nznf;Nznf;csif; ukvm;NzLwdkY\wdkuftm;udk avsmh
enf;yifyef;vmatmifNyK&if; oabFmrvSnhfomavmufonfh
acsmif;usOf;wGif ausmufoJtNynhfwifí ESpfNr§yfxm;aomavSBuD;
rsm;ESifh ydwfqdkYwm;qD;xm;onfhae&modkY &efolrsm;a&muf½Sdvm&
297 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
rnfNzpf\/ xdkae&mü rdrdwkdYuvnf; taNrmuf? aoewf? vuf
eufrsKd;pHkNzifhapmihfaeBurnfNzpf&m ,if;odkYapmihfaeaom rdrdwdkY
wyfr½Sd&modkY aemufqHk;tcsdefü wdkuf&if; wrifqkwfqkwfvmBu
onfh rdrdwdkYwyfpkuav;rsm;tm;vHk; pkNyHKa&mufvmBu&rnfNzpf
\/
a&mufonfESifh wdkufyGJtaNctae? ukvm;NzLwdkY\wdkufyHk
wdkufenf;? vltiftm; vufeuftiftm;wdkYudk wyfrodkYtpD&ifcH
NyD;aemuf wyfrutrdefYay;onfhtwdkif; qufvufwdkufyJG0ifBu
&rnf Nzpf\/
xdktcsdefESifhra½S;raESmif; aemufrSvdkufvmonfh ukvm;NzLo
abFmwdkYonf acsmif;usOf;üwifaeBuawmhrnfNzpf&m csufcsif;vdk
yif toifhNyKvkyfxm;aom rD;azmifBuD;wdkYu Nyif;pGmavmifNrdKuf
onfh rD;awmufrD;vQHBuD;rsm;ESifh acsmif;vHk;ydwfíarsmvmBuawmh
rnf Nzpf\/ rD;azmifwdkYrSrD;onf wifaeonfhukvm;NzLoabFm
298 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
wdkYtm; 0dkif;ywfpGJavmifonfESifh oabFmrSxGufvmonfh ukvm;
NzLwdkYudk Arm&JrufwdkYu wdkufBu&rnf/ uGif;rD;avmif&mü xGuf
aNy;vmBuaom BuGufi,f? zm;i,fwdkYudk odef;pGef&Jonf aumif;
uifrSapmihfí xdk;okwf,lbdodkY . . .
ukef;NyefYüNzpfap? acsmif;ab;üNzpfap þenf;ESifESifwkdufBu
&rnfNzpf&m opfwyfESifhukef;bufwpfcGifwpfNyifü OD;NrwfxGef;
\&Jrufrsm;u ae&mtaoxm;í tiftm;BuD;pGmNzifh wm0ef,l
...
acsmif;tusOf;qHk;? a&twdrfqHk;? rD;½dIY&eftoifhNyKvkyfxm;
aom rD;pmazmifrsm;ESifh ESpfNr§Kyfxm;onfh avSBuD;rsm;½Sd&mü OD;a½T
yef;\&Jrufrsm;u ae&mtao&yfí wm0ef,l . . .
ukef;wpfcGifwpfNyifüvnf;aumif;? acsmif;½dk;wpfavQmufü
vnf;aumif; wpfae&mrSwpfae&modkY a½GUvsm;wdkufcdkuf&rnfh
wm0efrSeforQudk aqGquf\Nrif;pD;&Jrufrsm;u wm0ef,l . . .
299 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
acgif;aqmifoHk;a,mufwdkYonf þtwdkif; tpDtpOfNyKvkyf
í wm0efcGJ,lBu\/ tpDtrHESifh vufawGYaqmif½GufcsufwdkY
onf aqGquf\&Jrufrsm;tzdkY em&DtNcm;r½Sd? ,if;aeY ukvm;
NzLpufem&D 9 em&DcefYuyifpwifwdkufcdkufBu&\/
ukvm;NzLoabFm½Spfpif;wdkYonf yef;waemfacsmif;twGif;rS
wufvmcJhBu\/ acsmif;us,f&müoabFmwpfpif;ESifhwpfpif; 16
wmcefYuGmí ckwfarmif;vmBuaomfvnf; wNznf;Nznf; acsmif;
usOf;odkYa&mufaomtcg oabFmwpfpif;ESifhwpfpif; ½SpfwmcefY
omuGm\/ odkYygvsuf a½SUqHk;rSoabFmESifh aemufqHk;rSoabFm
\ tuGmta0;onf oHk;Oobausmfausmf tuGmta0;½Sdae&m
ukvm;NzLwdkY\ ppfrsufESmESifhppfxkxnfonf tawmfBuD;xlxJ
onf[k qdkEdkif\/
odkYaomf ukvm;NzLwdkYonf rdrdwdkYarQmfvifhrxm;onfhwdkufyGJ
ESifh &ifqdkifwdk;ae&\/
300 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
acsmif;urf;ab;wpfavQmufvHk;ü opfyifcsKHykwfrsm;xlxyf
vsuf acsmif;uvnf; wNznf;Nznf; usOf;íusOf;ívm\/
ukvm;NzLppfAdkvf uyDÜwdefavmuf'ftkyfcsKyfvmaom ppfo
abFmwyfü aqGqufwdkY\ rD;½dIUzsufqD;Ncif;udk cHvdkufBu&onhf
½GmwdkYrS NrefrmawG trsm;tNym;yg0ifvmBu\/
xdkNrefrmwdkYonf ukvm;NzLrsm;udk rsufESmcsKdaoG;EdkifBuaom
aBumihf xdkt&yf½Sd vlraeawmhonfh tzsuftqD;cHaus;½GmwdkYt
wGuf ylylaEG;aEG;olBuD;rsm;tNzpf cefYtyfxm;Ncif;udkvnf; cHBu
&\/ xdkYNyif ,if; olBuD;topfwdkY qE´½SdaeBuonfhtwdkif; {&m
0wDNrpf½dk;wpfavQmufudk rD;wdkufoGm;Buonfh aqGqufwdkYtm;
ukd,fwdkifukd,fus vufpm;acs&eftwGufvnf; ukvm;NzLppfwyf
ESifhtwl vdkufygcGifh&vmBu\/
oif;wdkYonf OD;NrwfxGef;\ opfwyfpcef;½Sd&m usKduúpif;½Gm
ESifh xdkt&yfxdke,faNr a&vrf;ukef;vrf;wdkYudk uRrf;usifpGm od
301 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
Bu\/ xdkYaBumihfvnf; "EkNzLqdyfurf;bufodkY tm½HkpdkufaeBu
[ef½Sdaom OD;NrwfxGef;wdkYtm; "EkNzLqdyfurf;bufrS wufr
vdkufapyJ trSwfwrJhcyfayghayghxm;vdrfhrnfNzpfaom yef;waemf
acsmif;½dk;xJrS teD;uyf wufa&mufwdkufcdkufEdkif&ef ukvm;NzLwkdY
udk vrf;Nyac:aqmifvmEdkifBuNcif; Nzpf\/
ukvm;NzLwdkYtzdkY olwdkYtm;NyKvmaom þoabFmrsm;Nzifh OD;
NrwfxGef;wdkYudk wdkufcdkuf&eftwGuf ,ckxufaumif;aomvrf;
onf rnfonfhbufurS r½Sdavawmh . . ./
odkYygvsuf uyDÜwdefavmuf'fonf yef;waemfacsmif;twGif;
odkY oabFmrsm; tawmfuav;0ifvmrdonfESifh rdrdcefYtyfac:
aqmifvmcJhaom NrefrmolBuD;vwfvwfqwfqwfawGudk r,Hko
uFmNzpfvm\/ 'DNrefrmawG[m olykefNrwfxGef;&JUvlawGrsm; Nzpf
aeavrvm;[k awG;\/ rdrdwkdYudk acsmifydwfwdkuf&ef wrif

302 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
vSnfhywfac:aqmifvmBuNcif; Nzpf[efwlonf[k xifrSwfvm
\/
þolwdkYonf aqGqufESifh OD;NrwfxGef;wdkYudk tpdrf;pm;csif
Buonf/ rdrdwdkY½Gmrsm;tdrfrsm;udk oif;wdkYrD;wdkufBuovdk oif;
wdkYudkvnf; t½Sifvwfvwf pkNyHKrD;wdkufcsifvSygonf/ oif;wkdY
udkom t½Sifvwfvwfzrf;rdprf;ygap[k aNym\/ uyDÜwdef
avmuf'fu . . . ]]onfolykefawG½Sd&modkY tvG,fa&mufEdkifatmif
vrf;omNyay;ygawmh . . . awm0ufwpfaumifudk t½Sifrdatmif
rypfzrf;Edkifaomfvnf; olykefawGudk t½Sifrdatmifzrf;Nyrnf . . .
}} [k qdkonf/ odkYNzifh t½Sifvwfvwf olykefawGudk rD;wdkuf
owfNyrnfh NrefrmolBuD;rsm;ESifh olykefawGudk t½Sifvwfvwf
vuf&zrf;Nyrnfh uyDÜwdefavmuf'fwdkY twlvmcJhBuNcif;Nzpf\/
rdrdudk,fwdkif wkdufoabFm½Spfpif;ESifh vdkufvmcJhaomtcg
acsmif;\wpfzufwpfcsufü xlxyfonhfopfyifcsKHykwfawGudkom
303 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
awGY&\/
acsmif;uvnf; usOf;vSonf/ vlaetdrfaNcudkvnf; rawGY
&/ vloHoloHudkvnf; rBum;&/ awmtvHk; wdwfqdwfae\/
wpfcgwpf&H ta0;rSatmfNrnfvdkufaom a&BuufuawmfoH?
awmBuufwGefoHESifh bkwftDoHwdkYudk cyfoJhoJhBum;&\/
acsmif;urf;yg;wpfavQmufvHk; pdrf;pdkxlydwfaomcsKHykwfrsm;
opfyifBuD;rsm;uqD;BudK\/ qif;rdvQif vlwpfukd,fvHk;NrKyf
atmifepfuRHrnfh vwmNyifBuD;rsm;u ysuf&,fNyK\/ vwmpyfü
rdk;rdk;rwfrwfaygufaeBuaom ]i'efNydef;}yifwdkYu tHwk[ef&yfae
Bu\/
uyDÜwdefavmuf'fonf ouf½Sdowå0g uif;rJhae[ef½Sdaom
urf;wpfzufwpfcsufudkBunhfvsuf tvGefNiD;aiGYpGm vdkuf ygvm
pOf acsmif;usOf;\ auGYwpfae&modkYa&mufonfESifh urf;ESpfzuf½Sd
xlxJaomopfyifcsKHykwfwdkYtxJrS aoewfoHawG wpfNydKifwnf;
304 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
xGufvm\/ aoewfoHawGBum;vdkuf&onfESifh a½SUqHk;uckwf
armif;oGm;onfh oabFmoHk;pif;rS ppfAdkvfppfom;trsm;tNym; us
ukef&onf/ rarQmfvifhyJ twkdufcHvdkufBu&Ncif; Nzpfonf/
cyfememuav; wHkYNyefvdkufrSNzpfrnf[k uyDÜwdefavmuf'fu
xdkae&mwpf0dkufudk tpkeftqefNyKvsuf urf;ESpfzufpvHk;aBurG
atmif taNrmufNzifhypf\/ urf;ay:½Sd opfyiftm;vHk; t½dk;NydKif;
NydKif;usapNyD;rS . . .
]]onfae&myJvm; . . . armifrif;wdkYbmaBumihf onfrSm &ef
ol½Sdaeonfudk raNymovJ . . . }} [k rdrdoabFmüygvmonfh rd
rdcefYxm;aomNrefrmolBuD;wdkYudkBudrf;\/
olBuD;wdkYu . . . ]]onfae&mr[kwfyg . . . NrwfxGef;wdkYae
&monf ta0;BuD;vdkygao;onf . . . naeavmufrS a&mufEdkif
ygvdrfhrnf . . . }} [k aNymBu\/

305 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
odkYaomf uyDÜwdefavmuf'fu r,Hk? rdrd\urf;wuf
wyfom;rsm;udk urf;ay:odkY wufíBunhfap\/
ukvm;NzLurf;wufwyfom;wdkYonf avSxufrS vwmay:
odkY wufvdkufBuonfESifh vwmNyifxJodkY aygifv,faygif&if;
epfNrKyfukefBu\/ ½THUnTeftvl;vl;Nzifh vwmrSvGwfí urf;xuf
csKHpyfodkY 0ifvdkufrdonfESifh t½SdefNyif;pGm pkNyHKypfxdk;vdkufBuaom
vSHrsm;\pl;0ifNcif;udk cHBu&\/
&efolonf rnfonfhae&mrS apmihfíypfcwfvdkufonf[k r
odrNrifvkduf&/ rdrdwdkYtazmfrsm;\ tNzpfqdk;udk NrifvdkufBu&
aom ukvm;NzLppfom;wdkYonf rdrdwdkY\ a½SUaemuf0J,m opfyif
csKHykwfrsm;twGif;odkY aoewfrsm;Nzifh rdk;oD;rdk;ayguf½Gmovdk ypf
cwfBu\/ xdkYaemuf tpkvdkuftpkvdkuf vlcsif;rcJGyJ awmwGif;
odkY aNy;0ifpD;eif;\/

306 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
tcsKdUaom ukvm;NzLtkyfpk½Sd&modkY &efoludkrNrifvdkuf&ygyJ
vsuf ypfcwfvdkufaomqdyfvl;Nrm;wkdYonf oJNzifhqkyfyufNcif; cH
&bdouJhodkY tNyHKvdkuf vma&mufxdrSefukefBu\/
ukvm;NzLppfom;wdkYtzdkY o&JaNcmufvSefYNcif; cH&ouJhodkY
xdwfvefY½GHUaBumuf\/ opfyifcsKHykwfwdkYuvnf; wu,fxlxJ
vSonfr[kwf? acsmif;urf;yg;üom ydwfqdkYaygufaeBuNcif; Nzpf
\/ ukef;bufodkYwufvdkufvQif NyefYNyefYus,faom v,fuGif;
NyifudkomawGY&\/ vlol[lí t&dyfta,mifrQrNrif&/ tm;vHk;
wdwfqdwfae\/ avwdkufoNzifh vIyf½Sm;aom opf½GufcwfoH?
awmcsKHykwftwGif;üom aeavh½dSonfh ta0;rSatmfNrnfvdkuf
aom iSufi,fwdkY\toHudkom cyfoJhoJhBum;&\/
ukvm;NzLppfom;wdkYonf ae&mra½TU0Hh? rvIyf½Sm;0HhBu? &efol
[krNrif&onfh ae&mrSeforQ? &efol\vIyf½Sm;oHrsKd; rBum;&onfh
ae&mrSeforQ &efolay:vmEdkifonhfae&mawGcsnf; Nzpf\/ rNrif
307 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
&av aBumufzG,faumif;av? wdwfqdwfav aBumufzG,f
aumif;av Nzpfae\/ ta½SUtaemuf awmifaNrmuf0J,mwdkY½Sd
ouf½Sdowå0g[lí bmrSrNrif&onfhae&m[lorQudk rsufvHk;0dkif;
atmif Bunhfae&\/ ouf½Sdtaumif wpfaumifwpfavudkrQ r
NrifrBum;&onfhae&mwdkif; &efol½Sdaeaomae&mawGcsnf; Nzpfae
\/ avESifhzufNydKif ppfwdkufae&ovdkNzpfae\/ xdkYaBumihf t
xufvlBuD;½Sd&moabFmodkY csufcsif;owif;ydkY\/ uyDÜwdef
avmuf'f\trdefYt& rdrdwdkYESifhtwlygvmonfh NrefrmolBuD;rsm;
csufcsif; ukef;ay:odkYa&mufvmBu\/
bmtaBumif;[lírodyJ ukvm;NzLwdkYvrf;nTef&mudk ukvm;
NzLcefYNrefrmolBuD;wdkYu a½SUuoGm;Bu\/ ukvm;NzLppfom;wdkY
onf NrefrmolBuD;wdkYaemufrS udkuf 20 cefYcGmvsuf rsufvHk;
t0dkif;om;ESifh rsufNcnfrNywf wxdwfxdwfvdkufBu\/ rBumrD
yif pl;0g;eufus,faom atmfoHESifhtwl aNrmufceJ vGifhwuf
308 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
oGm;aom NrefrmolBuD;wpfa,mufonf opfyifwdkYxdyfzsm; av
xJü aZmufxdk;,rf;cgae\/
wpfNydKifeufwnf;yif aNrNyifrSvSHysHtcsKdUvnf; xyfBuyfruGm
xGufvmBuvsuf aZmufxdk;vIyf,rf;aeonfh vlaumifBuD;udk
t½SdefNyif;pGm tpktNyKHvdkuf pl;0ifukefBu\/
tvHk;pHkNrifawGYBu&aom ukvm;NzLppfom;wdkYonf
aemufodkY¤if;? ab;odkY¤if; xdwfvefYwBum; atmf[pfqkwfaNy;
Bu\/ xdkpOf ukvm;NzLig;a,muf vGihfaNrmufwufoGm;BuNyef
vsuf NrefrmolBuD;\ vrf;pOftwdkif; opfyifxdyfzsm;ü aZmuf
xdk;vIyf,rf;ae\/ tpkvdkuftNyKHvdkuf pl;0ifaeBuaomvSHwdkYrS
aoG;aygufwdkY wpufpuf,dkus\/
,if;onfwdkYudkBunhfvsuf rsufpdrsufESmysufí aemufodkY
qkwfrSef;rod qkwfaeBuqJ . . .

309 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
aNrNydKovdk a0gueJNrnfvsuf ½kwfcsnf; usif;BuD;wpfckay:
vmum ukvm;NzL½Spfa,muf usif;BuD;xJodkYus\/ wpfNydKifeuf
wnf; opfoD;rsm;a<uusouJhodkY vSHawGwpfNyHKBuD; aumif;uifrS
t½SdefNzifhpdkufus\/ eufausmausmatmfoHBuD;rsm; csufcsif;wdwf
vsuf usif;0ü zHkrIefYrsm; rD;cdk;a0hovdk a0hae\/
zkefrIefYrsm;½Sif;oGm;onfESifh txufatmuf wHpdkYESifhxdk;xm;
bdokdY r½IrvSusqHk;aeBuNyDNzpfaom ukvm;NzL½Spfa,mufwdkYudk
awGY&\/ ukvm;NzLwdkYonf aoG;ysufrwwf xdwfvefYaBumuf
½GHUukefBu\/ rdrd&yfae&mrS ra½GU0HhrvIyf0HhNzpfukefBu\/
]]ocif . . . uRefawmfrsKd;BuD;rsm;aNc&mudk wnfhwnfheif;NyD;
vdkufcJhyg . . . 'DrSm okwfudkif;awG? *srf;awG? usif;awG trsm;
BuD;axmifxm;w,f . . . }}
ukvm;NzLcefYaomolBuD;wdkYonf ukvm;NzLwdkYudk rsufESmcsKd
aoG;vsuf oabFmay:odkYNyefwuf&ef vrf;Nyac:aqmif\/ uk
310 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
vm;NzLppfom;wdkYum; olBuD;wdkYudkyif qJa&;Budrf;armif;vsuf
aemufrSvdkufygvmBu\/
uyDÜwdefavmuf'fvnf; &efolwdkY\tiftm;taNctaeudk r
odyJ þae&mrS wpfvufrrSra½TUvdk/ xdkYaBumihf ArmolBuD;wdkYudk
Budrf;\/ bmhaBumihf þae&mü &efol½Sdonfudk raNymowHk;?
b,favmuf½SdowHk;[k ar;\/
olBuD;rsm;u rodyg[kaNymívnf; cGifhrvTwf? ,ck &efol
awG b,fokdYoGm;onf? b,favmuf½Sdonfudk olBuD;awGukd,f
wdkif qif;NyD;½Sm&rnf? pHkprf;&rnf/ rodvQif? r&vQif? xGuf
aNy;vQif tm;vHk;ypfowfrnf/ aoukefNyD;aom rdrdppfom;t
avmif;awGudkvnf; tm;vHk;Nyef,lay;&rnf[k aNym\/ xdkY
aemuf þudpöwdkYudk aqmif½Guf&eftwGuf vufa½G;pifppfom;
oHk;q,f xnfhay;vdkuf\/ raqmif½GufvQif ypfowfBu[k t
rdefYay;vdkufao;\/
311 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
uyDÜwdefavmuf'fESifh vdkufygvmBuaom ukvm;NzLcefYol
BuD; aNcmufq,fausmfwdkYonf urf;wpfzufwpfcsufokdY ESpfpkcGJí
a½SUrSwuf&\/ a½SUrSoGm;&\/ Nrefrmppfom;rsm;axmifxm;aom
usif;rsm;? *srf;rsm;? okwfudkif;rsm;udk aNz;aNz;oufom ½SmcGifhr&/
ukvm;NzLppfom;wdkYu aemufrS aoewfrsm;Nzifhcsdefvsuf t
wif; wGef;wGef;xdk;xdk;NyKBu\/ tNrefoGm;cdkif;\/ tusKd;oifht
aBumif;oifh aNymNyír&/ ½Sif;NyNcif;udkvufrcH/ NyefaNymonfESifh
yg;em;½dkuf\/ vufoD;Nzifhxdk;\/
vlrsKd;Ncm;udk ocifvkyfvdkaomaBumihf i'dkY tckvdkcH&onf[k
ukvm;NzLcefYolBuD;tcsKdUu aemifw&vmBuonf/ odkYaomf
aemufuscJhavNyD . . .
ukvm;NzLwdkYESdyfpufrIudkcHvsuf rxl;NyD? igwdkY ukvm;NzL
uReftNzpfcHae&Ncif;xuf aoonfrSaumif;ao;\[k ukvm;NzL
wdkYcdkif;onfhtwdkif; aorif;apmihfae&modkY ZGwfwdk;0ifBu\/ uk
312 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
vm;NzLwdkYuvnf; aemufrS xyfBuyfruGmvdkuf\/ twlwuG
an§mihf? usif;wdkYodkY usíaoukefBurS ukvm;NzLwdkY xdwfvefY
ukefBuonf/ *½kwpdkuf owdESifh½SmazGoGm;vmcGifh NyKBuonf/
tcsdeftawmfBuD;zifhNyD;rS ab;&efr½SdyJ oGm;vmEdkifaom Nref
rmppfom;wdkYtoHk;NyKonfh trSwftom;Nyxm;aomvrf;aBumif;
udk awGY\/
opfaNrcHuwkwfi,frsm;NyKvkyfvsuf ukvm;NzLoabFmrsm;
udk ypfcwfBuNcif;NzpfaBumif; awGY&\/ Nrif;acs;rsm;? xrif;
xkyftptersm;udk awGYBu&aomaBumifh Nrpfurf;wpfzufvQif t
Buyf 2 a,mufcefY tkyfcsKyfonfh Nrefrm&Jruf 20 cefYavmufu
ypfcwfwdkufcdkufoGm;BuNcif;NzpfaBumif; od&\/
uyDÜwdefavmuf'fonf tcsdeftzifhcHNyD;aemuf usqHk;ukef
aom rdrdppfom;wdkYudk Nr§KyfESHNyD;rS oabFmwyfudk a½SUodkY quf
vufcsDwufap\/
313 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
aemufxyfwpfem&DcefYtBumü xyfítwkdufcHBu&Nyef\/
aemufqHk;oabFmudk pwifypfcwfNcif; cH&\/ xdkYaemuf csuf
csif;vdkyif oabFm½Spfpif;vHk;udk urf;ESpfzufrS n§yfíypf\/ o
abFmwdkif;vdkvdkü tustqHk; txdtcdkuf½Sd\/
uyDÜwdefavmuf'fu urf;ESpfzufvHk;udk taNrmufNzifhxk\/
opfyifcsKHykwfwdkY vHk;vHk;usKd;NywfusukefrS typf&yf\/ rdrdo
abFmüygonfh NrefrmwdkYudk a½SUrSoGm;apvsuf urf;xufodkYwuf
Bunhfcdkif;\/ NrefrmoHk;av;a,mufcefY axmifacsmufokwfudkif;
rdí ao\/
,cifxuf &efolOD;a&rsm;aomfvnf; urf;wpfzufwpfcsuf
ü Nrefrm&Jruf 40 cefYrQom½Sdonf/ tm;vHk; acwfrDusnf
xdk;aoewfrsm; udkifBuonf/ Nrif;udk,fpDESifhNzpfonf/ vludkom
ru Nrif;awGxm;&eftwGufyg taNrmufusnfqHrsm; rxdrSefEdkif
atmif aNruwkwfBuD;rsm; NyKvkyfxm;Buonf[k od&\/ Nrif;
314 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
pdkif;xGufoGm;Bu[ef½Sdaom vrf;aBumif;BuD;udkawGY&aomfvnf;
wyfudkrcGJa0EdkifaomaBumihf rvdkufyJ vTwfxm;vdkuf&\/ Nrefrm
olBuD;rsm; aNymNycsuft& xdkvrf;onf yef;waemfacsmif;zsm;
bufodkY wufoGm;[ef½Sdaom vrf;Nzpfonf[k od&\/
uyDÜwdefavmuf'fonf oabFmrsm;udk a½SUodkYckwfarmif;ap
\/ tcsKdUae&mwdkYü NrefrmwdkYu ae&mcyfpdyfpdyfrS ypfcwfwdkuf
cdkufBu\/ tcsKdUae&mwGif ae&mcyfusJusJ NzpfvmNyefonf/
odkYaomf oabFmygukvm;NzLppfom;tm;vHk; tNrJ owdNzifh
ae&\/ acsmif;urf;ESpfzufab;½Sd pdrf;pdrf;pdkpdkNrifae&aom opf
yifcsKHykwfrSeforQudk rsufvHk;0dkif;atmif rsufaNcrNywfBunhfae&
\/ þodkY rvIyfr½Sm; ysif;&dNiD;aiGYzG,faumif;aom pdrf;NrNropf
yifcsKHykwfawGtBum;rS ae&mra½G; aoewfusnfqHawG xGufvm
wwfBu\/ xdkusnfqHwdkYonf wpfae&mxufwpfae&m ydkí
tiftm;rsm;rsm;vm\/
315 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
oabFmu taNrmufESifh NyefrypforQ &yfonfr½Sd/ oabFmrS
ukef;xufodkYwufvdkufvQifvnf; wpfcgwpfavrQ t&dyft
a,mifudk rNrifBu&/ ukef;xufodkYwufolrsm;om axmifacsmuf
rsm;? *srf;rsm;? okwfudkif;rsm;? an§mihfusif;rsm;ürdBuí aNcmuf
a,mufrSq,fa,mufcefYtxd usqHk;usef&pfcJhBuonfcsnf; Nzpf
\/
ukef;xufodkYrwufyJ taNrmufrsm;Nzifh urf;yg;wpfavQmuf
xkacsrypfvdkufvQifvnf; NrefrmwdkY\aoewfusnfqHawGu o
abFmoGm;&maemufodkY waNzmufaNzmufvdkufvmwwfBu\/ uyDÜ
wdefavmuf'fonf oabFmüygvmaom NrefrmolBuD;rsm;udk ol
ykefwdkYae&ma&mufzdkY b,frQavmufa0;ao;oenf;[k tNrJwap
ar;Nref;\/ xdkYaemuf rdrdwdkYoabFmudk a½SUqHk;rSwufí oGm;ap
\/ tumtuG,ftwGif;rSaeí ab;ywfywfvnfodkY udk,fwdkif
rSefaNymif;Nzifh tNrJBunhf\/
316 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
wpfckcufaeonfum; urÇmwGif pnf;urf;tao0yfqHk;Nzpf
aom rdrdwdkYwyfom;rsm;onf tNrJ*½kpdkuf tumtuG,f,lae&
rnf[k trdefYay;xm;aomfvnf; rvIyfr½Sm; wdwfqdwfat;csrf;
aeaom pdrf;NrNropf&dyfudk tcsdeftawmfBum awGYNrifae&onf
ESifh trSwfrxif tav;rrlNzpfvm\/ xdkpOf opfyifcsKHykwfawG
txJrS aoewfusnfqHrsm;xGufvmBuum oHk;av;a,mufqdko
vdk tNrJusqHk;ukefBu&Ncif;Nzpf\/ odkYESifh NyefvSefwdkufcdkuf&if; r
ouFmzG,f&maomae&mwdkYü urf;ay:odkYwufí½SmazGNcif;rsm;udk
NyKvkyfBuaomaBumihf c&D;rwGifyJ rdk;csKyfcJh&\/
0D&d,½Sdaom uyDÜwdefavmuf'fonf rdrd\oabFmtkyfpkudk
&yfem;Ncif;rNyKyJ owd½Sdaom ukvm;NzLppft&m½SdwpfOD;yDyD tpm
pm;&müyifvQif tapmifhcsvsuf tvSnfhuspm;ap\/ nbufwGif
udk,fESifhvufeufruGmapyJ oabFmtm;vHk; tapmihfcsí tvSnfh
ESifhtdyfap\/ þodkYNzifh wnOfhvHk; qufvufckwfarmif;\/
317 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
urf;xufrS tywftcwftwdkuftcdkufrsm;onfhae&mwdkYü o
abFm½Spfpif;vHk; ae&m,lapvsuf urf;ESpfzufvHk; nufnufaus
atmif taNrmufNzifhxkacsNyD;rS a½SUodkY qufvufckwfarmif;ap
\/ ukef;ay:odkY wufa&mufwdkufcdkufapNcif;udk vHk;0rNyKawmh/
1214 ckESpf waygif;vqef; 10 &ufaeY? eHeuf 4 em&Dt
csdefcefYü uyDÜwdefavmuf'f tdyf&mrSEdk;vmaomtcg yef;waemf
acsmif;a&Nyifonf rSefom;uJhokdY NidrfoufBunfvif\/ a&Nynhf
ae[ef½SdaomaBumihf wpfaeYvHk;NrifvmcJh&onfh vwmNyifwdkYudk
rawGY&awmh . . .
wpfnOfhvHk; vwmNyifay:üusa&mufaom Bu,fa&mifvJhvJh
udk rSwfrdvmcJh&m ,ck rawGY&aomtcg ½Icif;onf wpfrsKd;
aNymif;oGm;onf[k xifrd\/ acsmif;usOf;vmaomfvnf; Nidrf
oufwdwfqdwfvsuf urf;yg;wpfavQmufwGif aygufavh½Sdaom
vrkyif? vazsmfyif? oHowfyif? ppfyif? usLyif? udkif;yifp
318 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
onfrsm; ydkrdkxlxyfvsuf tqifhqifh½Sdaeonf[k xif&\/
uyDÜwdefavmuf'f\pdwfxJü ½GmBuD;awGrsm;vm;[k awG;xif
vsuf oabFmudk urf;odkY uyfarmif;apí rD;Nzifhxdk;Bunhf\/
NrefrmolBuD;wdkYudk ac:ar;\/ rnfonfh½GmrSr½Sd? ukef;xufü
vnf; v,fuGif;r½Sd? NAdKufawmBuD;omNzpfonf/ rdrdwdkYonf &ef
ol½Sd&mESifheD;vmNyD; þEIef;twdkif; taESmifht,Sufr½Sd ckwfarmif;
oGm;BuvQif aemuf ukvm;em&D 4 em&DcefYckwfarmif;u &ef
ol½Sd&modkYa&mufrnf[k aNym\/
uyDÜwdefavmuf'fonf rdrdodvdkorQudk ac:ar;NyD;aemuf ol
BuD;wdkYudk armif;xkwf\/ xdkYaemuf oabFm½Spfpif;vHk;ü½Sdonfh
ppfom;tm;vHk;udk tdyf&mrSxí vufeuftoifhpGJudkifaeBu&ef
aqmfBoap\/ rdrdukd,fwdkif ppf0wfpHktoifh vufeuftoifhNzpf
apNyD;aemuf t½kPfpmudk pm;\/ NyD;vQif rSefaNymif;wpfvufNzifh
oabFmOD;rSaeí ywf0ef;usifudkBunhf\/
319 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
aumif;uifrS,dkusaom ykpGefqDa&mifeDapG;apG;onf yef;w
aemfacsmif;½dk;a&NyifwpfckvHk;udk vSypGmayvl;ae\/ urf;wpfzuf
wpfcsuf½Sd arSmifndKUndKUopftkyfrsm;udk rdk;BudK;a&mifuGyfay;xm;
bdokdY Nrifae&\/ ykpGefqDa&mifqdk;Nc,fxm;aom ½Icif;xJrS at;
NrNravonf uyDÜwdefavmuf'f\rsufESmudk wdwfqdwfpGm yGwf
oD;yGwfoyfwdk;a0SY\/
nOfhESpfem&DausmfrStdyfvsuf 4 em&Dü tdyf&mrSxcJh&maom
uyDÜwdefavmuf'fonf xdk½Icif;om\qD;BudKrIaBumihf vwfqwf
½Tifvef;&\/ tm;opfaom ukd,fpdwfESifh ywf0ef;usiftwGif;odkY
tcdkuftwefYepfaNrm&\/ odkYaomf t&nftcsif;Nynhf0aom wyf
rSL;wpfa,mufyDopGm csufcsif;owd0ifvm\/
rdrdwdkYoabFmonf acsmif;zsm;acsmif;usOf;odkY wufvmonf
Nzpfvsuf a&pkefückwfarmif;ae\/ pifppf a&onf acsmif;0odkY pD;
ae&rnfNzpfvsuf bmaBumifh acsmif;0odkYrpD;yJ txufodkY NyefpD;
320 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
ae&oenf;/ xdkYNyif xaomvdIif;udkBunhfvsuf acsmif;usOf;½HkrQ
r[kwf? a&vnf;wdrfvmonf[k od\/ urf;xufvnf; acsmif;
zsm;Nzpfvsuf ukef;Nrifhoufoufr[kwf/ tif;tdkifrsm;? EGHrsm;?
NAdKufawmBuD;rsm;½SdaBumif; od&\/
uyDÜwdefavmuf'f xdkodkYpHkprf;avhvmqJ pnf;urf;½Sdaom ppf
wyfyDyD rdrdwdkYüvufusef½Sdaom cJ,rf;usnfawmifhpm&if;? us
qHk;aom ppfAdkvfppfom;? vufusef ppfAdkvfppfom;wdkYpm&if;rsm;
a&mufvm\/ tdyf&mrSxpuwnf;u BunfEl;½Tifvef;vmonfh
uyDÜwdefavmuf'fonf pdwfrcsrf;raNrhNzpfoGm;\/ aemufxyf rdrd
trdefYr&yJ rnfonfhoabFmurS taNrmufrypf&[k trdefYay;
vdkuf\/
rdrdwkdY wyfcsKyfwyfaxmufrsm; xGufoGm;BuNyD;aemuf Nrefrm
olBuD;rsm;udk ac:\/ ]]bmaBumihf oabFma&pkefoGm;ae&ovJ
. . . &efolYae&m b,favmufa0;ao;ovJ . . . }} [k ar;\/
321 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
]]þacsmif;onf "EkNzLNrpfodkYaygufaomaBumihf acsmif;zsm;
odkYa&mufvmoNzifh ydkíus,faom "EkNzLNrdKUrS acsmif;a&qGJí o
abFmrsm;a&pkefae&ygonf . . . ,ck &efolESifh tawmfeD;aeygNyD
. . . aemufrBumrD &efolpcef;odkY wuf&rnfhae&mudk a&mufyg
rnf . . . }} [k aNymBu\/
]]armifrif;wdkYaNymw,f . . . &efoleJYeD;NyD . . . tck &efolt
wdkufrcH&ao;bl; . . . &efoleJYa0;wkef;u twdkufcH&w,f . . .
armifrif;wkdY&efol b,foGm;vJ . . . }} [k aNymvsuf uyDÜwdef
avmuf'fu NrefrmolBuD;wdkYudk Budrf;armif;vTwf\/
uyDÜwdefavmuf'f aNymonfhtwdkif; tawmfcyfapmapmu
wnf;u twdkuftcdkufrcH&yJ tawmfBumBum at;aq;Nidrf
oufvm\/ ukvm;NzL&Jruftm;vHk;vdkvdkwdkYonf om,maom
eHeuf? om,maom½Icif;udkBunhfvsuf at;Nraomavudk ½I
½dIufum þodkYvGrf;zG,feHeufwGif t*FvefuRef;üusef&pfonfh rd
322 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
rdwdkYtdrfoltdrfom;rsm;udk owd&aeBu\/
xdkpOf a½SUqHk;uckwfarmif;aeaom uyDÜwdefavmuf'f\o
abFmonf odrfhceJvIyf½Sm;oGm;um wpfpHkwpfckay:odkY xdk;wifNyD;
om;Nzpfvm\/ aNrmufceJBuGvmNyD; oabFmwpfckvHk; apmif;oGm;
\/ wpfcsdefxJvdkvdkyif urf;ESpfzufwdkYrS 0dkif;n§yfypfcwfNcif;udk
cH&\/
uyDÜwdefavmuf'fonf aemufbuf½SdoabFmrsm;udk rdrdbuf
odkY vGefrvmap&ef trdefYay;\/ þae&monf &efolrsm;u rdrd
wdkYudkwdkuf&ef NyKvkyfxm;aomaxmifacsmuf[k csufcsif;&dyfrdvm
\/
urf;ESpfzufodkY taNrmufrsm;Nzifh xkacsNyD;aemuf urf;ay:odkY
wufí ae&m,lBu&ef trdefYay;\/ uyDÜwdef\oabFmwdkYonf
urf;zufodkYuyfír&? tcsKdUaomoabFmwdkYonf ikwfrsm;pdkYrsm;
pl;vsuf oabFmxJodkY a&0ifukefBu\/ urf;wufcyfabmufwl
323 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
rsm;yif uyfír&yJ urf;ab;wpfavQmufü pdkufaxmifxm;onfh
i&JopfikwfBuD;rsm;ay:wifvsuf a½SUwdk;r&? aemufqkwfr&
NzpfaeBu\/
xdkpOf urf;xuf½SdNrefrmwdkYu xdkcyfabmufwlay:½Sd ukvm;
NzLwdkYudk opfawmtwGif;rSaeí ypfcwfwdkufcdkuf\/ ukvm;NzL
wdkYtwGuf wpfzufowfqHk;½HI;ae&onfhtcsufum; rdrdwdkYtzdkY t
umtuG,fvHk;0r½SdyJ xif;xif;BuD;tNrifcHae&í rdrdwdkYu wpf
zuf&efoludk vHk;0rNrifBu&Ncif;yif Nzpf\/
uyDÜwdefavmuf'fu ]urf;ay:odkY&atmifwufíae&m,l . . .
} [k trdefYxyfay;\/ oabFmtoD;oD;rS pnf;urf;ao0yfvS
aom ukvm;NzLppfom;wdkYonf urf;wyfcyfabmufwlwdkYNzifh
urf;½Sd&modkY wpf[kefxdk;csnf;uyfBu\/ abmufwltm;vHk; Nref
rmwdkYpdkufaxmifxm;onfh opfcRefopfikwfrsm;tBum;ü wifn§yf
\/
324 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
ukvm;NzLtcsKdUu a&xJodkYqif;vsuf rdrdwdkYabmufwlrsm;udk
urf;odkYqGJ,l&ef BudK;pm;\/ odkYaomf r&? a&uvnf; eufvS\/
opfikwfwkdYuvnf; NcHpnf;½dk;umbdodkY urf;½dk;tNynhf½Sd\/
xdkYaBumifh tpDtpOfwpfrsKd;aNymif;vsuf cyfabmufwlay:½Sd
ukvm;NzLppfom;wdkYu urf;xufodkYypfay;\/ a&xJ½Sd ukvm;
NzLppfom;wdkYu urf;½Sd&modkYul;cwf\/
odkYaomf wpfa,mufwpfavrQ urf;ay:odkYra&muf/ urf;
wpfavQmufvHk; pl;an§mifhaxmifacsmufrsm; tNynhfcsxm;\/
urf;aNc½THUnHGrsm;twGif;ü toGm;xufaom rD;oif;0g;cRefrsm;?
½Sm;opfikwfBuD;rsm; ½Sd\/ xdkopfikwf? 0g;cRefwdkYonf ukvm;NzL
wdkY\ om;a&zdeyfrsm;udk xdk;azmufpl;½SBu\/ xdkYNyif wpfpHkwpf
a,mufonf ½THUnGHtwGif;odkY vJusonfESifh eHBum;ü oyfvQKdNyD;
om;Nzpf\/

325 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
&efoludkrNrif&aom urf;yg;opfyiftkyfwdkYtBum;rS tywft
cwfwdkYuvnf; xlaNymvS\/ oabFmay:rSypfaom taNrmuf
usnfqefonf NrefrmwdkY tumtuG,fNyKvkyfxm;onfh cHu
wkwfudk wdkuf½dkufrxdrSefavorQ NrefrmwdkYu rnfodkYrQrNzKH? Opf
yifcsKHykwfwdkYESifh zkH;vTrf;aeaom NrefrmwdkY\cHuwkwfudkvnf; o
abFmay:rS rnfodkYrQrNrifBu&/ a&atmufü½Sdaomig;udk a&ay:
rS rSdef;Nzifhxdk;ouJhodkY xdvdkxdNim; t&rf;ypfaeBu&\/
xdktxJüyif ukvm;NzLppfom;wkdYonf 0g;ikwf½Sm;ikwfrsm;ü
raor½Sif pl;0if½kef;uefaeBuaom rdrdwdkYtaygif;tazmfrsm;t
Bum;rS urf;ay:odkY ta&mufwufBuao;\/ odkYaomf xdkodkY t
a&mufwufEdkifBuolwdkif; wpfa,mufwpfavrQrvGwfyJ okwf
udkif;wGifrdBuvsuf wef;vef;pl;0ifaomvSHrsm;Nzifh aoG;tvl;vl;
wefqmqifBuí uav;i,f\vuf0,f½Sdaom ½kyfao;½kyfuJhodkY
avxJü vIyf,rf;,drf;xdk;aeBu\/
326 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
xdkNrifuGif;onf aemufrSwufvmBurnfh ukvm;NzLppfom;
wdkYtm; aNcmufvSefYNybdodkY½Sd\/ xdkpOf acsmif;vHk;NynhfrQ avmif
NrdKufvsufarsmvmaeaom rD;azmifBuD;udkawGYBu&\/ w[D;[D;
Nrnfvsuf ta0;uyif rD;½SdefaBumihf ylaEG;vmBu\/ 'k',fBuD;
rm;aom rD;awmufrD;vQHwdkYonf urf;ab;½Sd tcsKdUaomopfyif
wdkYudk avmifNrdKuf\/ acsmif;½dk;wpfckvHk;udk tqifhqifhydwfvsuf
oabFmawG½Sd&modkY a&pD;twdkif;arsmvmBuNcif;Nzpf\/
uyDÜwdefavmuf'f\oabFmonf a½SUqHk;rS acsmif;udkydwf
vsuf wpfpif;vHk;ay:atmifwifae\/ aemufrS rD;azmifBuD;u
ydwfarsmvm\/ oabFmtm;vHk; a½SUwdk;r& aemufqkwfr&? urf;
xufodkYvnf; rwufEdkifyJ ikwfwkwf rD;avmifwdkuftoGif;cH&
rnfuJhodkY Nzpf\/
uyDÜwdefavmuf'fonf rdrdoabFmüygaom NrefrmolBuD;rsm;
tm;vHk;udk BudK;NzifhwkwfaESmifap\/
327 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
]]armifrif;wdkY usKyfwdkYudkac:vmNyD; armifrif;wdkYaxmif
acsmufxJrSm csw,f . . . usKyfwdkYu armifrif;wdkYudkowfNyD;
wdkuf&if;aor,f . . . }}
uyDÜwdefavmuf'fonf rdrdppfom;tcsKdUudkac:vsuf oabFm
üygvmonfh Nrefrmtm;vHk;wdkYudk owfap\/ NrefrmwdkYu t
wefwefawmif;yefaomfvnf; r&/ odkYaomf wpfNynfom;ukvm;
NzLwdkYudk ocifac:vdkaomaBumifh rdrdwdkY þodkYtowfcHBu&
onf[k aemifwr&yJ NrefrmolykefawG ,ckuJhodkYwdkufcdkufaom
aBumihfom rdrdwdkYtm; ukvm;NzLawGowfonf[k Nrefrmtcsif;
csif; a&½GwfusdefqJ&if; ukvm;wdkYtowfudk cHoGm;Bu\/
uyDÜwdefavmuf'fonf ppfom;tm;vHk; rdrdwdkYoufqdkif&mo
abFmudk NyefwufBu[k trdefYay;\/ xdkYaemuf arsmvmaeonfh
rD;azmifBuD;udk oabFmtm;vHk;ü½SdonfhtaNrmufrsm;Nzifh wpfNydKif
eufwnf;ypfcwfBu[k trdefYay;\/
328 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
taNrmufwdkY\'PfaBumihf rD;azmifBuD; ysufpD;oGm;\/ t
pdwfpdwfNydKuGJvsuf rD;awmufrD;vQH tydkif;tpi,frsm;tNzpfESifh
om oabFmawG½Sd&modkY arsmvmBuawmh\/ acsmif;a&Nyifwpfck
vHk; rD;usD;rsm; rD;awmufi,frsm; rD;aoG;rsm;Nzifh zHk;vTrf;oGm;\/
uyDÜwdefavmuf'fu xdkrD;awmufrsm;tBum;rS oabFmtm;vHk;
ckwfarmif;oGm;Bu[k trdefYay;\/
ukvm;NzLoabFmwdkYonf rD;vQHacsmif;BuD;uJhodkY &J&Jawmuf
avmifaeaom rD;NyifBuD;tBum;rS pGefYpm;ckwfxGufBu\/ o
abFmodkYul;pufuRrf;avmifonfh rD;awmufrsm;udkvnf; tifESifh
tm;ESifh 0dkif;0ef;Nidrf;owfBu\/ aygufuGJapwwfonfh taNrmuf
usnfqHrsm;? ,rf;rsm; ponfwdkYudkvnf; acsmif;xJodkY ypfcsBu
\/ þtwdkif; wpfpif;NyD;wpfpif; 'k',fxlxyfaom rD;awmuf
rD;usD;wdkYtBum;rS oabFmckepfpif;pvHk; cJ,Of;pGm vGwfaNrmuf
Bu&\/
329 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
xdktcsdefü a&v,fwGif wpfpif;vHk;wifaeaomaBumihf vHk;0
vIyf½Sm;ckwfarmif;r&aom rdrdwdkYwyfrI; uyDÜwdefavmuf'f\o
abFmrS taNrmufoHvnf; wdwfoGm;avNyD/ oabFmudkvnf; rD;pGJ
avmifaeavNyD/
ypfcwfwdkufcdkufoHrsm;udk Bum;aeBu&aomaBumihf Nrefrmol
ykefwdkY wufa&mufwdkufcdkufaeBuavNyD[kvnf; rSef;q,l&\/
rBumrD oabFm0ef;usifrS NrefrmavSBuD;avSi,fwdkY cGmxGufoGm;
Buonfudkvnf; awGYvdkufBu&\/ ra½S;raESmif;yif oabFmwpf
pif;vHk;aygufuGJvsuf BuD;pGmaom rD;awmufBuD;Nzpfvm\/
ukvm;NzLoabFmckepfpif;onf rdrdwdkYoabFmü vTifhxlxm;
onfhtvHwdkYudk xuf0ufcsvsuf vmvrf;twdkif; tNrefqkwfcGm
cJhBu\/
þwkdufyGJü ukvm;NzLwyfrI; uyDÜwdefavmuf'fESifhtwl uk
vm;NzLppfom; 300 cefY usqHk;\/ oabFmwpfpif; rD;avmif
330 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
ysufpD;\/ taNrmuf½SpfvufqHk;yg;\/ oabFmrD;avmifaeqJü
yif NrefrmwdkYu ukvm;NzLtaNrmuf tBuD;qHk;ESpfvufudk o
abFmay:rS &atmifo,f,loGm;EdkifBu\/
t*Fvdyf-Arm 'kwd,ppfyGJtNyD; NrefrmEdkifiH\oHk;yHkESpfyHkcefYudk
ukvm;NzLvufodkY Nrefrmbk&ifrif;wkef;rif;u ay;vdkufNyD;onfh
aemuf ukvm;NzLrsm;tkyfcsKyfí oHk;vrQrNynhfao;rDtwGif;rSmyif
yxrqHk;tBudrf ukvm;NzLwyfudk ckcHwdkufcdkufvdkufaom uRef
rvkyfvdkBuonfh Nrefrmwdkif;&if;om;wdkY\ qE´NywdkufyJGNzpf\/
xdkwdkufyGJudk NrefrmwdkYu tEdkifBuD;EdkifvdkufBu\/ ½Srf;?
u&if? ucsif? Arm? wvdkif; vlrsKd;pHkyg0ifaom wyfrSL;BuD;aqG
quf\ Nrif;pD;&JrufwdkYum; aysmfvdkufBuonfNzpfNcif; . . .

ÄÄÄ

331 NrefrmusL;ypfzdk&rf
8/

þwdkufyGJonf aqGqufwdkYNrif;wyfom;rsm;\ wdkufyGJwdkYvdk


csnf; Nzpf\/ odkYaomf OD;a½Tyef;\&JrufwkdY NyKvkyfay;Buaom
*srf;rsm;? axmifacsmufrsm;? okwfukdif;rsm;? an§mifhusif;rsm;
aBumihf Edkifonf[kqdkvQifvnf; rrSm;/
OD;NrwfxGef;url . . . ]]tarmifwdkY odyfaysmfraeBuESifhOD; . . .
ukvm;NzLwdkYonf yk½GufwdkYuJhodkY aemufwpfBudrf vmBuvdrfhOD;
rnf . . . rEdkifrcsif; BudK;yrf;BuvdrfhOD;rnf . . . ppfwdkYrnfonf
tNrJEdkifvdrfhrnfr[kwf . . . ½HI;onfhtBudrfvJ BuHKBu&wwf\/
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
ppfom;[lonf tEdkif&onfhtcg ½HI;oludkzdí vdkuf&Jwdkuf&Jonf
xuf t½HI;ESifhBuHKaomtcg tpkttkyfrysuf wnfNidrfaomppf
om;pdwfNzifh £aNE´&& qkwfoGm;EdkifzdkY ydkívdktyf\ . . . }} [k
oGefoif\/
xdkYaemuf vdktyfvQiftoHk;NyK&ef[k 0dkif;xm;onfh&efolwdkYt
Bum;rS &efoludkt½l;vkyfvsuf qkwfoGm;Bu&rnfhvrf;aBumif;wdkY
udkvnf; toifh½Smxm;ap\/ xdkvrf;aBumif;wpfavQmuf wpf
&ufpcef;cs&m nOfhtdyf&mt&yfwdkif;wdkYü pm;eyf&du©mwdkYudkvnf;
toifhpkaqmif;xm;ap\/ zswfvwfonfhvli,fawGcsnf;vdkvdk
Nzpfaom aqGquf\Nrif;wyfonf þvkyfief;[lorQudk wm0ef
,l&\/ odkYaomf csufcsif;vdkvdkyif aqGqufwkdY NyefvmBu&
onf/
ukvm;NzLwdkY\ ppfXmecsKyfNzpfaom NynfNrdKUrS qm*Refcsdyft
rnf½Sdaom ukvm;NzLAdkvfrSL;BuD;wpfa,muftkyfcsKyfonfh ppfwyf
wpfwyfqif;vmBuonf[k Bum;&aomaBumihfNzpf\/
333 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
aqGqufonf armfvNrdKifom;ESifh &efukefom;rsm;NzpfBuaom
rdrd\&Jrufig;a,mufudk yef;awmif;txd BudKwifapvTwfvdkuf
\/ xdk&JrufwdkYum; rkwårü ukvm;NzLwyfwGif;odkY 0ifxGufoGm;
vmBuzl;NyDNzpfaom ukvm;NzLpum;wwfonfh &Jrufrsm;NzpfBu
onf/
þusKduúpif;opfwyfodkY aqGqufwdkYa&mufBuNyD; ESpf&uft
wGif; apvTwfxm;aom&Jrufig;a,mufteuf ESpfa,mufNyefvm
\/
rdrdwdkYonf yef;awmif;ü ukvm;wyfudk rrSDvdkufBu? atmuf
odkYNyefvSnfhvmí NrefatmifuapmihfBu&onf/ Nrefatmifü uk
vm;NzLwyfESifhawGY\/ ukvm;NzLwyfü ESpfa,mufomvQif ulvD
tNzpf tvkyfvkyfBu&\/ r'&yfNrif;qGJ taNrmufwyfom;wdkYESifh
twl ygoGm;Bu\/ usefwpfa,mufu Nrif;oHk;aumifESifh ta0;
rSvdkufoGm;NyD; tvkyf&olESpfa,mufESifh aeYpOfoGm;awGY\/ uk
vm;NzLwdkYonf ukef;wyfa&m a&wyfyg csDwufvmBuNcif;Nzpf\/
334 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
ukvm;NzLwyfü trSwf (18) tJ&pfwyfrS ukvm;NzL 200? trSwf
(51) wyfrS a*:&m 200? trSwf (67) wyfrS ukvm;euf 200?
qyÜg;rdkif;em;wyfrS ukvm;NzLtkyfcsKyfonfh ukvm;euf 70? arSmf
0dZÆmac:onhf Nrif;qGJtaNrmuftBuD;pm; wpfvuf? taNrmuf
vwf wpfvuf? taNrmufi,f ½Spfvuf? taNrmufqGJr'&yfNrif;
BuD; aumifa& av;q,fausmf? ukvm;NzLukvm;euftaNrmuf
wyfom; aNcmufq,f? tm;vHk;aygif; vufeufudkifppfom;csnf;
730 ausmf yg0ifonf[k qdk\/
1214 ckESpf waygif;vqef; 13 &ufaeYü usefaom aqG
quf\Nrif;onfausmfoHk;a,mufwdkY NyefvmBu\/
ukvm;NzLAdkvfrSL;BuD; qm*Refcsdyfonf [oFmwüwyfpGJvsuf
NrefrmolykefwdkY½Sdonfhae&mudk pHkprf;\/ rnfolYudkrQ ar;ír&
aomtcgü rdrdwyfom;tcsKdUudkapvTwfí pHkprf;ap\/
a*:&mppfAdkvfESpfa,muftkyfcsKyfaom ukvm;eufppfom; 30
cefYwdkYonf u&if½Gmi,fwpf½Gmudk Nrefrmolykefrsm; rnfonfhae
335 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
&mü½SdovJ[k ar;\/ u&if½Gmi,fu raNymaomtcg olykefESifh
twlwlNzpfonf[k wpf½GmvHk;udkrD;wdkuf\/ ½Gmom;rsm;udk ypf
owfvsuf u&iftrsKd;orD;rsm;udk rk'drf;usifh\/ aNy;Edkifolrsm;
om vGwfBu\/
xdktzGJYonf aemufxyfNrefrm½Gmi,fwpf½Gmudkvnf; þt
wdkif;NyKusifh\/ aemufqHk; Nrefrm½GmBuD;wpf½GmodkY a&mufvm\/
xdk½GmBuD;u ½Gmi,fuav;rsm; þodkYrD;wdkufcH&aomowif;udk
Bum;NyD;Nzpf\/ xdkYaBumihf xdk½GmBuD;½Sd tdrfBuD;&cdkifNzpfaeBuaom
NrefrmwdkYu usKduúpif;opfwyf wnf½Sdonfhae&mudk nTefNyBu\/
oHk;&ufcefYoGm;vQifa&mufEdkifonf[k aNymvdkufBu\/
xdkYaBumihf owif;tpHk&NyD;Nzpfaom ukvm;NzLAdkvfrI;BuD; qm
*Refcsdyfonf oHk;&ufc&D;twGuf pm;eyf&du©m ½Spf&ufpmudk EGm;
vSnf;rsm;Nzifhwifaqmifvsuf eufNzefrSpí xGufBuvdrfhrnf[k
aqGqufudk aNymNy\/

336 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
aqGqufonf OD;NrwfxGef;? OD;a½Tyef;wdkYESifh wdkifyif\/ xdkY
aemuf ,ciftwdkif; Nrpfacsmif;wdkYü tapmihftenf;tusOf;cs
xm;? &efolcsDwufvm&modkY pkaygif;ckcH? usKduúpif;cHwyfudk t
cdkiftrm tvHk;t&if;ESifh½Sdap . . .
rdrdwdkYurl csDwufvmaom ukvm;NzLwdkYudk aESmihfaES;atmif
wdkufcdkufrnf/ vrf;ü ½Gm[lír½SdaomaBumihf &du©mrEdkif? &du©mr
½SdvQif oif;wdkYNyefBu&rnf/ þtwdkif; oHk;a,mufom;wdkY o
abmwlBu\/ xdkokdYoabmwlNyD;onfESifh xdknaeüyif aqGquf
wdkY c&D;xGufBu\/ ,ckwpfBudrfc&D;ü aqGqufonf vuf a0SY
awmftbudk wyfüxm;cJh\/ ½Srf;BuD;OD;eE´ESifh izm;wdkYtygt0if
Nrif;pD;&Jruf 100 udk¤if;? OD;a½Tyef;wyfrS *srf;uyfwwfol?
an§mihfusif;axmifacsmufNyKvkyfwwfol rkqdk; 50 udk¤if; Nrif;
udk,fpDay;í vdktyfaomypönf;wdkYNzifh ac:aqmifoGm;\/
xdkYaemuf a½SmifuGif;ywfauGYoGm;&ef cufcJonfhae&mwdkif;
wkdYü an§mihfusif;rsm;? vSnf;? EGm;? qif? Nrif;cvkwfrsm; NyKvkyf
337 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
ap\/ ab;rS auGYywfvrf;½SmolwdkYtwGuf uyf*srf;rsm;? axmi
acsmufrsm; NyKvkyfxm;ap\/
þodkYNyKvkyfxm;NyD;aemuf rdrdwdkYNrif;rsm;oGm;&ef? qkwf&ef?
wuf&eftwGuf vrf;aBumif;trSwftom;udkvnf; NyKvkyfap\/
aqGqufonf rdrd\&Jrufrsm;udk oHk;pkcGJvsuf rdrduwpfpk? ½Srf;
BuD;OD;eE´uwpfpk? izm;uwpfpk acgif;aqmifBuí wpfpkcsif;
aomf¤if;? oHk;pkqdkifí¤if;? Buufaumif;udk wnifcGyfbdodkY rBum
rBum 0ifa&mufwdkufcdkufvdkuf a½SmifxGufaNy;vdkuf NyKvkyf&rnf
[k pDrH\/
þtpDtrHtwdkif; tem;ttdyfr½Sd aNy;vTm;NyKvkyfaeBuqJ
1214 ckESpf waygif;vqef; 14 &uf? ukvm;NzLouú&mZf 1853
ckESpf? azazmf0g&Dv 22 &ufaeY nae 5 em&DcefYwGif ukvm;
NzLAdkvfrSL;BuD; qm*RefcsdyftkyfcsKyfvmaom ukvm;NzLwyfzGJYESifh
aqGqufwdkYvlpk pwifawGYBu\/ [oFmwtaemufawmifbuf
uGif;acsmif;½Gmae&m ukef;wef;uav;wpfavQmufü Nzpf\/
338 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
xdkae&monf NrefrmwdkYzsufoGm;Buaom uGif;acsmif;½Gmae&m
NzpfaomaBumihf ukef;wef;uav; armufarmufrdkYrdkY½Sdvsuf oGm;
vrf;vmvrf;aumif;\/ opfyiftkyfpkuav;rsm; [dkem;onfem;
wpftkyfpD pdrf;pdrf;ndKUndKU½Sd\/ Nrifhrm;pGmzdkYxm;aom wmvrf;
BuD;½Sd\/
naeuav;&D&Dü om,maomukef;acsmuav;ay:odkY uk
vm;NzLppfom;rsm; at;at;vlvl wufvmaeBu\/ xdkpOf uk
vm;NzLwdkY\ a½SUaNy;wyfOD;udk aqGqufwdkYu awmpyftuG,frS
teD;uyfí ypfcwfwdkufcdkuf\/
trSwfrJhtwdkufcHvdkufBu&aom ukvm;NzLwdkYonf ukef;acsm
uav;rS ab;zufodkYaNy;qif;tumtuG,f,lBu\/ þwGif
ukef;acsmuav;\ ab;ESpfzufü½SdaeBuaom an§mifhusif;xJodkY
ukvm;NzLppfom;awG tpkvdkuftNyKHvdkuf usukefBu\/
ukvm;NzLwdkYonf ZGJravQmh? ukvm;NzLwyfOD;AdkvfwpfOD;onf
upOfhu&JNzpfaeonfh rdrdppfom;rsm;udkpkpnf;vsuf wm½dk;twdkif;
339 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
bifc&moHpkHwD;í a½SUodkY twif;wufvm\/
opfawmpyftwGif;rS aoewfusnfqHwdkYonf oJNzifhqkyf
yufvdkufbdodkY tNyHKvdkuftNyKHvdkuf xGufvm\/ tumtuG,f
uif;aomwm½dk;ay:ü ukvm;NzLppfom;wdkY vlcsif;taxG;axG; vJ
NydKusqHk;\/
ukvm;NzLAdkvfonf aemufqHk;üygaom taNrmufwyf½Sd&modkY
rdrdwdkYwyfOD;½Sd opftkyfndKUndKUudk taNrmufNzifhypfay;yg&ef o
wif;ydkY\/
odkYaomf xdktcsdefüyifvQif ukvm;NzLwyf\ aemufqHk;t
ydkif;½Sd taNrmufwyfudk¤if;? taNrmufwyf\a½SU½Sd &du©mvSnf;wyf
BuD;udk¤if;? rdrdwdkY trSwfrJhausmfvGefvmcJhBuonfh teD;qHk;awm
Nywfuav;twGif;rS NrefrmwdkYu tNyif;txef ypfcwfvmBu
Nyef\/

340 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
a½SUydkif;wyfOD; NydKysuf&ouJhodkYyif ukvm;NzLwyfaemufydkif;
vnf; ½kwfw&ufNydKysuf&\/ wm½dk;BuD;ay:rSqif;rdBuaom vl
rsm;? vSnf;rsm;? Nrif;rsm;? EGm;rsm;tm;vHk; NrefrmwdkYaxmifxm;
onfh an§mifhusif;rsm;? xl;usif;rsm;ü usa&muf aoausysufpD;
Bu\/
ukvm;NzLAdkvfrSL;BuD;csdyfonf rdrdwyfom;tm;vHk;wdkYudk vrf;
ay:ü BuhHBuhHcHap\/ &efolwdkY\ aoewfusnfqHvm&mt&yfodkY
NyefvSefypfcwfap\/ xdkYaemuf rdrdwkdY\taNrmufrsm;udk vm
vrf;twdkif; a½SUodkY¤if;? aemufodkY¤if;? qGJ,lae&mcsapvsuf Nref
rmwdkYcdkatmif;aeonfh awmwef;rsm;udk ypfcwfap\/
odkYaomf xdkodkYrypfcwfrD taNrmufawGudk ae&mcsxm;a½TY
aNymif;aeuwnf;u awmwef;ESpfcktwGif;rS NrefrmtcsKdU Nrif;
udk,fpDNzifh 'kef;pdkif;xGufcGmoGm;Bu\/ wpfpkvQif NrefrmoHk;q,f
ausmfcefY ESpfpkNzpf\/

341 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
ukvm;NzLAdkvfrI;BuD;csdyfu awmwef;rsm;twGif;ü NrefrmwdkY
usef½Sdaeao;tHh[k xif\/ xdkYaBumihf ½Sdvdk½SdNim; tqkdygawm
wef;ESpfckESifhwuG teD;tyg;½Sd awmwef;awGudkyg taNrmufNzifh
tawmftwef ypfacsay;vdkuf\/ &du©mwifonfhvSnf;rS EGm;t
rsm; xdwfvefY½kef;uefvsuf tcsKdU wmab;odkYqif;aNy;oNzifh
an§mihfusif;wGifusukefaomaBumihf taNrmufypfNcif;udk &yfvdkuf
&\/
wkHYNyefonfhaoewfoHudk vHk;0rBum;&aomaBumihf rdrd\ t
pkrSL;rsm;? tBuyfrSL;rsm;udk oGm;a&mufBunhfap\/ awmwef;½Sd
&modkY oGm;a&mufBunhfBuaom ukvm;NzLwdkYonf opfwHk;rsm;?
aNrrsm;NzifhNyKvkyfxm;onhf cHuwkwfi,frsm;udkvnf; awGYBu&
\/ NrefrmwdkYaxmifxm;onfh okwfudkif;axmufacsmufwdkYü rd
vsufvnf; tcsKdU opfyifay:ü aZmufxdk;usef&pfcJh\/
arSmifpysKd;aomþtcsdefü þodkY r½IrvS taocHvdkufBu&
onhf þtNzpfqdk;rsm;onf ukvm;NzLppfom;wdkYtwGuf aBumuf
342 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
½GHUrI? ESvHk;rom,mrIwdkY vTrf;rdk;vmapaom Nzpf&yfNzpf\/ odkY
aomf wdkuf&nf0aom AdkvfrSL;BuD;csdyfonf rdrdwyfudk þwm½dk;
ay:üyif pcef;cs&yfem;ap\/ wyfpktcsKdUudk vmvrf;twdkif; t
aNrmufwyfzGJY\aemufodkY a½TUap\/ xdkYaemuf wm½dk;BuD;ay:rS
wpfyg; a½SUaemuf0J,mudk rqif;&? roGm;&[k trdefYxkwf\/
nbufwGif ukvm;NzLAdkvfrSL;BuD;csdyf arQmfvifhxm;onfht
wdkif; wnOfhvHk; NrefrmwdkYu wazsmufazsmufypfcwfaeBu\/
ukvm;NzLwyfom;rsm; rnfolrSrtdyf&? rnfonfhtcsdefü tvHk;
t&if;ESifh pD;eif;BurvJ[k wxdwfxdwfapmihfae&\/ ESpfBudrf
wdkifwdkifvnf; twif;0ifa&mufpD;eif;Ncif;udk cHBu&\/
t½kPfOD;rwdkifrD tarSmifvkaeonfhtcsdefü NrefrmwdkYvm
a&mufpD;pOfu ukvm;NzLAdkvfrSL;BuD;csdyfukd,fwdkif pdk;&drfvIyf½Sm;
oGm;&\/ ukvm;NzLwyftm;vHk; odrfhodrfhvIyf&\/ taNrmuf
wpfvuf NrefrmwdkYvufodkYygoGm;\/ vGwfatmifro,f,loGm;
EdkifaomaBumihf usqHk;aeonfh NrefrmwpfOD;ESifhtwl xdktaNrmuf
343 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
usef&pfcJh&onf/ taNrmufqGJonfh r'&yfppfNrif;BuD;rsm; wpf
0ufausmfausmf NrefrmwdkYvufodkY ygoGm;\/
AdkvfrSL;BuD;csdyfonf aetawmfNrifhNyD;rS þpcef;uxGuf\/
awG;xifxm;onfhtwdkif; wm½dk;ay:rS wnfhwnfhqufoGm;ír&/
NrefrmwdkYonf tawmfcyfvSrf;vSrf;ae&mwdkYrScGmí wm½dk;ay:
ü xl;usif;rsm; axmifacsmufrsm; NyKvkyfxm;Bu\/ xdkYaBumifh
AkdvfrSL;BuD;csdyfonf nu c&D;rqufNcif;Nzpf\/ ,ckyifvQif t
vGefowdBuD;pGmxm;vsuf c&D;qufvm&\/
cPtBumüyifvQif NrefrmNrif;wyfonf rarQmfvifhaomae
&mu ½kwfw&ufay:vmNyD; 0ifa&mufwdkufcdkufoGm;Nyef\/ t
aNrmufqJGaomNrif;rsm;? &du©mo,faqmifvmonfhvSnf;rS EGm;
rsm;udk'ku©ay;vsuf vQufwNyufxGufcGmoGm;BuNcif; Nzpf\/ aeY
0ufrSrusKd;rD ckepfBudrfcefY 0ifa&muftwdkufcH&\/

344 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
cHuwkwfrsm;NyKvkyfxm;onfh awmwef;tuG,fav;rsm;rS
apmihfBudKypfcwfNcif;? tumtuG,f½Sdonfhae&mwpfcsKdUrS ½kwfw
&ufay:xGufvmNyD; wyfwpfckvHk; txdwfwvefYNzpf½HkrQ twif;
0ifa&mufwdkufcdkufí xdxda&mufa&mufrwHkYNyefvdkufEdkifrD Nrif;
'kef;pdkif;vsuf awmpyfüaysmufuG,foGm;Ncif;? oGm;BuNyD[k cyf
at;at;cyfayghaygh pdwfat;vufat;NzpfvmBuqJ csufcsif;
aemufwpfBudrf trSwfrJh vma&mufwdkufcdkufNcif;paom trIrsm;
udk NyKBu\/
ukvm;NzLppfom;wdkYonf Nrefrmrsm;uJhodkY twifh&JpGm roGm;
EdkifrvmEdkif? raNy;EdkifBu/ oGm;vdkufrdonfESifh usif;rsm; axmif
acsmufrsm;ü tuscHBu&onfcsnf; Nzpf\/
þtwdkif; vlolvHk;0r½SdyJ &efolESifh axmifacsmufBuD;rsm;?
xl;usif;BuD;rsm;wdkYu tzufzufrS tcsdefNynhfapmihfaeBuonfh
i&JoGm;&mvrf;aBumif;BuD;ESifhwlaom þc&D;½SnfBuD;udk ukvm;
NzLAdkvfrSL;BuD;csdyfonf oHk;&ufvHk;vHk; udk,fpdwfyifyef;pGm Nzwf
345 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
oef;vmcJh\/ odkYaomf NrefrmolykefwdkY aexdkifonfqdkaomae&m
udkrl t&dyfta,mifrQ rawGYBu&ao;/
ywf0ef;usif½Icif;onf ukvm;NzLAdkvfrSL;BuD;udk avSmifaNymif
oa&mfae\/ rdrd\ppfom;wdkYonfvnf; yifyef;EGrf;e,fvsuf
tvGefpdwf"mwfysufNym;aeBu\/ olwdkYonf vGefcJhonfhESpfnrS
tcktcsdeftxd vHk;0rtdyfBu&ao;ay/
oHk;&ufc&D;om ½SdonfqdkoNzifh ½Spf&ufpm,lvmcJhaom &d
u©mvSnf;wdkYvnf; xm;ypfcJh&rI? ysufpD;,dk,Gif;rIwdkYaBumihf ESpf
&ufpmrQom usef½Sdawmh\/
xdkYaBumihf ukvm;NzLAdkvfrSL;BuD;onf rdrdwdkYcsDwufvmcJhBu
onfh vrf;aBumif;twkdif; c&D;Nyif;Nyefqkwf\/ odkYaomf [oFm
wudk ,cktwdkif;Nyef&rnfhtwGuf BuD;pGmt½Suf&ae\/ xdkY
aBumihf [oFmw½SdoabFmrsm;udk ZvGefodkYvdkufcJhBu&ef apvTwf
aNymBum;apí {&m0wDNrpfurf;udkNrifBuonfESifh ZvGefbufodkY
wyfwpfckvHk; Nzwfqif;vmBu\/
346 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
1853 ckESpf azazmf0g&DvukefaomaeYü ukvm;NzLAdkvfrSL;BuD;
onf ZvGefodkYa&mufvm\/ [oFmwrSpkefvmaom rdrd\o
abFmrsm; a&mufESifhaeonfudk awGY&\/ NynfrS tulppfo
abFmrsm; xyfvdkufvmBuvdrfhrnf[k Bum;od&oNzifh aemufwpf
aeY qufíapmihf\/
ukvm;NzLAdkvfrI;BuD;onf rdrdqkwfcJh&onfh tawGYtBuHKudk
Nyefvnfppfaq;\/ rdrdwdkYtaNrmufudk 0ifa&mufwdkufcdkuf,l
oGm;&if; usqHk;usef&pfcJhonfh Nrefrmolykef\vufxJrS &½Sdxm;
aomaoewfudk awmif;,lBunhf\/
xkdaoewfonf NrefrmwdkYudkifaom ,rf;rIefYxdk;aoewfr
[kwf/ 0dwdk&d,bk&ifrBuD;\ a&wyfrawmfrS taumif;qHk;wyfr
awmfom;rsm;om udkifaqmifBu&onfh trsKd;aumif;aom usnf
xdk;aoewfNzpf\/ xl;qef;onfum; rdrdwdkY tck&ifqdkifaeBu&
onfh olykeftm;vHk; þaoewfrsKd;awGcsnf; udkifaeBuNcif; Nzpf
\/
347 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
ukvm;NzLAdkvfrSL;BuD;onf wpfaeYvHk; pum;raNymEdkif? tem;
r,lEdkifyJ oabFmay:ü acgufwkefYacgufNyefavQmuf&if; ukvm;
NzLwdkif;&if;Nzpft&ufudkcsnf; aomufae\/
NynfrS ppfuloabmFrsm; a&mufvmBuonfESifh &efukefrSppf
uloabFmrsm; a&mufvmBuvdrfhrnf[k owif;Bum;od&Nyef\/
AdkvfrSL;BuD;onf taNrmufrsm;? taNrmufqGJNrif;rsm;? vSnf;vGwf
rsm;tm;vHk;wdkYudk ukvm;eufwyfom; 200? tkyfcsKyfol a*:&m
ppfAdkvf 11 a,mufwdkYESifhtwl ukef;vrf;twkdif; "EkNzLNrdKUodkY
o,f,lvm&ef apcdkif;\/ xdkYtNyif awGYorQNriforQ oefoef
rmrm Nrefrma,musmf;rdef;rwdkYudkvnf; rdrdwdkYppfcsDwuf&mü t
oHk;csEdkifap&ef &orQtm;vHk;ac:oGm;Bu&rnf[k trdefYay;vdkuf
\/ usefaom ukvm;NzLwyful? wyfaxmuf? wyfom;tm;vHk;
wdkYudk oabFmwGifwifí "EkNzLNrdKUodkY pkefqif;\/
xdktcsdefu "EkNzLNrdKUonf rD;avmifuGufrQom Nzpf\/ vlo
t&dyfta,mif[lí wpfa,mufwpfavrQrNrif&? urf;xufü oD
348 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
wif;oHk;onfhyk*d¾Kvfr½Sdaom bkef;awmfBuD;ausmif;tcsKdUomvQif
xD;xD;usef&pf\/
ukvm;NzLAdkvfrSL;BuD;onf &efukefrSwufvmBurnfh ppful
rsm;udkapmihf&if; ukvm;NzLwyfom;wyfAdkvftm;vHk;wdkYudk a&v,f
½SdoabFmrsm;ay:wGif aeap\/ tdEd´,wdkif;om; ukvm;eufppf
om;rsm;udkrl twif;tBuyfac:aqmifvmBuonhf Nrefrmrsm;ESifh
twl ukef;ay:½Sdbkef;awmfBuD;ausmif;rsm;ü ae&mcsxm;\/
aeYvnfaeYcif;tcsdefwdkYü AdkvfrSL;BuD;udk,fwdkif ukef;ay:odkY
wufvmvsuf ukvm;eufwkdYudktkyfcsKyfonhf a*:&mtBuyfwyf
AdkvfwdkYESifh wdkifyifaqG;aEG;í oabFmodkY NyefoGm;avh½Sd\/
ukvm;eufwdkYu twif;t"r® Ncdrf;aNcmufac:aqmifvmBu
oNzifh awGY&mae&mrS vdkufygvmcJhBu&½Smaom NrefrmwdkYonf r
BumrDtwGif; rdrdwdkYonf ukvm;NzLwyfrsm;csDwuf&modkY vdkufyg
oGm;Bu&rnfNzpfaBumif; odvmBu&\/

349 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
xyfíod&onfum; NrefrmwdkYonf ukvm;NzLwdkYwufvm&m
vrf;wpfavQmufvHk;ü axmifacsmufrsm;? xl;usif;rsm; axmif
xm;avh½SdBu\/ xkdYaBumihf ,ck zrf;qD;ac:aqmifvmonfh Nref
rma,musfm;rdef;rtm;vHk;wdkYudk ukvm;wdkY\a½SUrS oGm;aprnf/
NrefrmwdkYaxmifxm;onhf axmifacsmufrsm;twGif;odkY Nrefrmrsm;
udkyif usap&rnf[k pDpOfBuNcif;Nzpf\/ xdkowif;udk Bum;od
vmBuaomtcg ukvm;NzLwdkYvufxJü a&mufaeBuonhf Nrefrm
tm;vHk;wdkY xdwfvefYwkefvIyfaeBu\/
odkYaomf xdkowif;&½SdNyD; 2 &uftBumü tzrf;tqD;cHae&
aom NrefrmtkyfpkxJrS Nrefrma,musfm;BuD;rsm;u ukvm;NzLwdkY\
ppfNrif;BuD;rsm;udk ,lvsuf xGufaNy;vGwfaNrmufoGm;Bu\/
aemufwpfaeYwGif ukvm;NzLvufeufudkifwyfudk vma&mufpD;
eif;Bu\/ NrefrmwdkYonf a&v,foabFmrSukvm;NzLrsm; urf;
ay:odkYrwufa&mufEdkifap&ef urf;aNcü tapmihfcswdkufcdkuf\/
xdkYaemuf ukvm;eufwkdY\ tzrf;tqD;cHae&onfh NrefrmwdkYudk
350 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
cGJNcm;wdkuf,l\/ ukvm;eufwdkYum; taNrmufrsm;ESifh taNrmuf
qJGNrif;rsm;udk umuG,fapmihfBuyfaeBu&aomaBumihf zrf;qD;ac:
aqmifvmonfh NrefrmwdkYudk vufvTwfvdkufBu&\/
odkYaomf vma&mufwdkufcdkufonfh NrefrmwdkYtzdkY atmifNrif
oifhoavmuf ratmifNrifBu/ ukvm;NzLwdkY zrf;qD;ac:aqmif
vmBuonhf Nrefrmrsm;teuf trsm;pkNzpfaom Nrefrmrdef;rESifh
a,musfm;tcsKdUwdkYonf Nrefrmtcsif;csif;\ ac:aqmif&maemuf
odkY rvdkuf0Hhatmif NzpfaeBu\/ vma&mufpD;eif;Buonhf Nrefrm
olykefwdkYonf tvGefpdwfrcsrf;aNrhpGmNzifh NyefvnfqkwfcGmcJhBu&
onf/
ukvm;NzLAdkvfrI;BuD;csdyfonf ukvm;NzLvufa½G;pifwyfom;
500? ukvm;rnf;wyfom; 500? ppfaNrNyif 0efayghtaNrmuf 2
vuf? 'kef;ysHtaNrmuf 2 vuf? pdefaNymif; 2 vuf? wHwm;
aqmufvkyf vrf;azmufvkyfa&; qyÜg;rdkif;em;wyfom; 70? wyf
OD; rS a½SUaqmifvrf;NycsDwuf&ef zrf;vmaom Nrefrma,musfm;
351 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
rdef;r 300? vSnf;tpD; 500 ESifh vSnf;armif;ol 500? Xdk
oltm;vHk;wdkYtwGuf &du©mckepf&ufpmwdkYudk o,faqmifvsuf
1853 ckESpf? rwfv 7 &uf? Nrefrmouú&mZf 1214 ckESpf? w
aygif;vNynhfausmf 12 &ufaeYrsm;ü "EkNzLNrdKUqdyfurf;rS Nrefrmol
ykefwdkY½Sd&modkY csDwuf\/
wyfcsD&mü NrefrmtrsKd;orD;rsm;? Nrefrma,musfm;rsm;u uk
vm;NzLwdkY\txkyftydk;? tav;tyifwdkYudk xrf;Bu½GufBuvsuf
a½SUqHk;rSoGm;Bu&\/ xdkolwdkY\aemufrS ukvm;rnf;wyfom;
rsm;? ukvm;rnf;wyfom;rsm;\aemufrS ukvm;NzLwyfESifh t
aNrmufwyf? xdkYaemufrS &du©mvSnf;? xdkYaemufrS a*:&mtapmihf
wyf . . . þtpDtpOftwdkif; wufBu&\/
NrefrmwdkYonf xl;usif;rsm;? axmifacsmufrsm;udk vHk;0rNyK
vkyfawmhyJ tumtuG,faumif;&mt&yf? qD;qdkYwkdufcdkuf&ef
oifh&mt&yfwdkYrS apmihfBudKwdkufBu\/ xkdYaemuf usKHwaemfrS

352 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
aqGqufudk,fwdkifOD;pD;vsuf opfwyfxlaxmifum tvHk;t&if;
NzifhckcH\/
usKHwaemfrSqkwf&vQif usKduúpif;½Gmr½Sd OD;a½Tyef;½Sd&modkY t
wla&maESmyl;aygif;ckcHrnf? xdkurSqkwf&vQif OD;NrwfxGef;½Sd&m
usKduúpif;O,smOfopfwyfrS tm;vHk;pkaygif;ckcHrnf[k tpDtpOfNyK
xm;Bu\/
aqGqufwdkYonf xdktpDtpOfNyKxm;onfhtwdkif; wpfqifhpD
wpfqifhpD ckcHvmBu&\/ ukvm;NzLAdkvfrSL;BuD; qm*Refcsdyfonf
a&½Snf0ef;&Hwdkufcdkufonfhpepfudk oHk;\/ yxrqHk; NrefrmwdkY
vufrS&½Sdvdkufonhf 0dwdk&d,bk&ifrBuD;\ a&wyfrawmfom;wdkY
udkifaomaoewfudk aNr§mufNyvsuf . . . ]]'DrSmBunhfprf; . . .
a[m'DaoewfawG[m NrefrmolykefawGvufxJudk a&mufaeBu
w,f . . . b,favmuftrsKd;aumif;wJh aoewfawGvJ . . . 'g
ayr,fh rif;wdkYodxm;&rSmu 'DaoewfawG[m usnfqHomr½Sd&if
tm;vHk; 'kwfNzpfoGm;rSmyJ . . . }} [k aNym\/
353 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
ukvm;NzLAdkvfrSL;BuD;aNymonfrSm [kwfav\/ aqGquf\
Nrif;wyfBuD;wpfckvHk;onf rBumrD tqdkygaoewfrsm;udk ausmü
tydkav;yifatmif vG,fxm;&onfh taqmifta,mifwpfckuJhokdY
Nzpfvm\/
OD;a½Tyef;wdkYudk qufvufwdkufcdkufaeonfh ukvm;NzLAdkvfrSL;
BuD;onf cefYrSef;xm;onfh&uftwGif; tNyD;tydkif rwdkufcdkufEdkif
aomtcg ukvm;NzLwyfom;oHk;&mudk usKHwaemfodkYapvTwfvsuf
&orQ&du©mwdkYudk qufvufpkaqmif;,lvmap\/
aemufqHk; 1215 ckESpf? aESmif;wefcl;vqef; 9 &uf? 1853
ckESpf {NyDv 19 &ufaeYü OD;NrwfxGef;½Sd&m NrefrmolykefwdkY\
aemufqHk;opfwyfodkY a&mufvmEdkifcJhBu\/
xdktcsdefü NrefrmwdkYuvnf; rD;ukef,rf;ukef tm;ukefoGef
vsuf ypfcwfwdkufcdkufBu\/ opfwyfxdyfü tustewifxm;
aom oabFmay:rS&½Sdxm;onfh taNrmufBuD;ESpfvufNzifh Adkvf
rSL;BuD;csdyfwdkYudk touf½IrSm;atmif xk\/ odkYaomf Bum½Snfr
354 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
wdkufcdkufEdkifBu/ rBumrD NrefrmwdkYbufrS cJ,rf;usnfqHukefBu
&\/
þwGif ukvm;NzLAdkvfrI;BuD;csdyfonf ,rf;rIefY 24 aygif
xnhfaom usnfqefNzifhypf&onfh a[m0dZÆmtrnf½Sdaom t
aNrmufBuD;udk NrefrmwdkY\opfwyfESifh tawmifig;q,fuGmt
wGif;xd qGJ,lvmap\/ NyD;vQif opfwyfBuD;usKd;aygufonhft
xd qufumqufum ypfcwfap\/ NrefrmwdkYum; wkwfwkwfrQr
vIyfyJ NidrfoufaeBu\/ opfwyfBuD; ausrGusKd;aygufoGm;onfh
txd wkwfwkwfrQrvIyfBu/
a*:&mppfAkdvfESpfa,muftkyfcsKyfonfh ukvm;rnf;wyfwpf
wyfonf opfwyftwGif;odkY wdk;0ifoGm;\/ rBumrD pDceJ toH
Bum;vdkuf&NyD;onfhaemuf csufcsif;vdkvdkyif 'k',ftumtuG,f
½Sdaeao;aom opfwyf\wpfzufab;odkY ukvm;rnf;ppfom;
rsm; acgif;NywfaNcNywfNzifh toufuif;vsufusvm\/ wpf

355 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
qufwnf;vdkvdkyif taNrmufypfcwfaeBuaom ukvm;NzLrsm;udk
aoewfusnfqefrsm; xdrSefukefBu\/
taNrmufwyfom;ukvm;NzLwdkY taNcysufaeBupOf opfwyf
twGif;rS ½kwfw&uf Nrif;wyfwpfck pdkif;xGufvmBuum xdkt
aNrmufBuD;udk twif;qGJ,lBu\/ ukvm;NzLwdkYu taotvJ ck
cHwdkufcdkuf\/ odkYaomf taNrmufBuD;rSm NrefrmwdkYvufodkYygoGm;
vsuf opfwyftwGif;odkY qGJoGif;onfhae&ma&mufrS tayguf0ü
xpfcHae\/ þwGifrS ukvm;NzLwdkY tvHk;t&if;Nzifh ypfcwfwdkuf
cdkufvsuf taNrmufBuD;udk NyefqGJ,l&onf/ taNrmufBuD;udkNyef
&aomfvnf; NrefrmwdkYu "m;NzifhxGufckwfBuaomaBumihf ukvm;
NzLukvm;rnf; tawmfrsm;rsm; usqkH;ukefBu&ao;\/ nOfht
awmfeufvmNyDNzpf&m ukvm;NzLAdkvfrSL;BuD;csdyfonf taNrmufBuD;
udk aemufodkYNyefqkwfapvsuf NrefrmwdkY\opfwyfodkY wpfnOfh
vHk; ypfcwfxkacsap\/

356 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
eHeufvif;aomtcg opfwyfBuD;wpfckvHk; wdwfqdwfaeNyef
onf/ ukvm;NzLAdkvfrI;BuD;onf Nrefrmrdef;ri,foHk;q,fcefYwdkY
udk usKd;aygufaeonfh opfwyftwGif;odkY 0ifa&mufBunhfap\/
rBumrD pl;pl;0g;0g;atmfvdkufoHESifhtwl axmifxm;onfh0g;
okwfudkif;wdkYü rdef;ri,faNcmufa,muf vGifhysHygoGm;Bu\/ usef
tazmfwdkYu txdwfwvefYarmfBunhfrdBuonfESifh 0g;eufudkif;
BuD;rsm;\xdyfzsm;ü vSHawGtNyGwfvdkuf pl;0ifNcif;cHae&onfh OD;
apmufuRrf;Nyef vIyf,rf;aeBuaom tazmfwdkYudk awGY&\/
rdef;ri,fwdkYonf vdyfNympifrwwf atmf[pfxGufaNy;vmBu
\/ odkYaomf olwdkYonf opfwyftwGif;ü rnfolwpfpHkwpf
a,mufrS r½SdawmhNyDNzpfaBumif;udkvnf; odvmcJhBuonf/

ÄÄÄ

357 NrefrmusL;ypfzdk&rf
9/

ukvm;NzLwdkYonf NrefrmolykefwdkY\ tpteudkrQ rNrifvdkuf


Bu&/ a&atmufü½Sdaomig;udk a&ay:rSBunhfae&ouJhodkY rrSef;
qwwfatmif NzpfaeBu\/
odkYaomf tydkif;tydkif;uefYvsuf wpfoefYpD wpfoefYpD ydkuf
pdyfwdkufí awmacsmufovdk aNcmufxkwf\/ tdEd´,rS vufeuf
udkifppfAm&DwyftaNrmuftrsm; rSm,lzGJYpnf;vsuf rdrdwdkYydkifaom
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
NrefrmhaNrBuD;tESYH NzefYcsapmihfcdkif;\/ xdkodkYapmihfcdkif;&onfh ppf
tiftm;onf NrefrmNynf\oHk;yHkESpfyHkudk wdkufcdkufodrf;,lvdkuf&
onfh ppftiftm;xuf ta&twGuftm;Nzifhvnf; ESpfqausmfrQ
rsm;Nym;\/ ukefusp&dwfvnf; ESpfqausmfrsm;Nym;\/
xdkokdY vltm;aiGtm;Nzifh zdESdyfwdkufcdkufaeygvsuf [dkae&m
onfae&mwdkYü ukvm;NzLtpdk;&wyfrsm;udk 0ifa&mufwdkufcdkufpD;
eif;&JolwdkY ay:NrJay:ae\/ pD;eif;wdkufcdkufrIrsm;uvnf; avQmh
onf[lír½Sd/
ukvm;NzLwdkYonf ukvm;BuD;vmNyDqdk½HkrQNzifh Nrefrmuav;
i,frsm;udk tidkwdwfaponfhtxd xdwfvefYaBumuf½GHUatmifNyK
\/ vufeufrJhaom t&yfolt&yfom;wdkYtm; ukvm;rnf;wyf
BuD;rsm;Nzifh apvTwfESdyfpufcdkif;\/ Nrefrmrdef;rwdkYudk om;? vif?
armif? tzNzpfonfh Nrefrma,musfm;wdkY\a½SUüyif rk'drf;usifhap
\/ vIyf½Sm;rsufESmndKol½SdvQif owf\/ Nrefrma,musfm;wdkYudk
yifvQif a,musfm;tcsif;csif; tEdkiftxufqGJudkif rk'drf;usifhNyNyD;
359 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
rS owf\/ aemufqHk;ü rvdkvm;[ef? rBunfom[efrsufESm½Sdol
wpfa,mufwpfavudk awGY½HkrQNzifh uav;i,frsm;tygt0ifNzpf
onfh a,musfm;rdef;rtm;vHk;wdkYudk pdwf½Sdwdkif;NyKusifhn§if;yef;NyD;
rS owfNzwfypf\/ ½Gmudkyg rD;wdkufzsufqD;\/ oif;wdkYvuf
atmufodkYa&mufaeBuonfh NrefrmrSeforQudk NrefrmwdkY\rsKd;½dk;?
NrefrmwdkY\owdå? NrefrmwdkY\Zmwdrmefudk ysufokOf;ap\/ b,f
aomtcgrS rvl;0Hh? rxlrx0Hhatmif ½dkif;pdkif;aom ukvm;rnf;
wyfBuD;rsm;Nzifh csKd;ESdrfacszsufap\/
odkYaomf vufeufuif;rJhaom aus;½Gmolaus;½Gmom;wdkYudk
xdkrQ 0Hh0Hhpm;pm;ESdyfpuf&JBuonfh ukvm;rnf;wyfzGJYBuD;wdkYonf
]&mr} [k toHBum;½HkrQNzifh em;aBumupdrfhvmatmif aBumuf½GHU
ae&aom ]'o*D&d}uJhodkY . . .
toHBum;½HkrQNzifh toufb,fuxGuf&rSef;rodatmif oif;
wdkYaBumufBu&aom Nrefrmrsm;vnf;½Sdao;\/ xdkolwdkYum;
oif;wdkYuJhokdYyifvufeufudkifvsuf oif;wdkY½Sdonfhae&mokdY vSnfh
360 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
ywfwdkufcdkufaeBuaom NrefrmrsKd;cspfolykefwkdY\wyfzGJYrsm; Nzpf
Bu\/ xdktxJü ukvm;wdkYtaBumuf&qHk;aom wyfzGJYESpfckum;
OD;NrwfxGef;wdkYwyfzGJYESifh a*gif;BuD;? a*gif;uav;wkdY\ wyfzJGYESpf
ckNzpfonf/
xdkwyfzGJYESpfckonf Nrefrmaus;½Gmolaus;½Gmom;wdkYtm; &uf
&ufpufpufvSnfhvnfESdyfpufaeBuonhf ukvm;NzLwyfwdkYudk
&if;pm;ausatmif wHkYNyefvufpm;acsavh½SdBu\/
Nrefrmuav;i,fwdkYonf ukvm;BuD;vmNyD[k aNymoHBum;½Hk
rQESifh tidkwdwfBubdodkY xdkukvm;BuD;wyfwdkYonfvnf; OD;Nrwf
xGef;wyfvmaeNyD? a*gif;BuD;a*gif;uav;wyfvmaeNyD[k Bum;&
½HkrQNzifh Bum;&onfhpum;rqHk;rD ao;zsef;zsef;ygBuonf?
aqmufwnf&mr&atmif vufwkefwkefaNcwkefwkefNzpfukefBu
onf[k tqdk½Sd\/ xdkwyfESpfwyfwdkYonf ukvm;NzLukvm;rnf;
wdkYudk touf½Icsdefr&atmif tNyif;txef 0dkif;0ef;wdkufcdkuf
BuNyD;aemuf ½kwfw&uf aNc&maNcaBumif;½Smr&atmif aysmuf
361 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
oGm;avh½Sd\/
xdkYaemuf rdk;ay:uusvmovdk ½kwfw&ufay:aygufvmum
wdkufcdkufBuNyef\/ þodkY ay:vdkuf? aysmufvdkuf? wdkufvdkuf ½Sd
aeBu&mrS ,ckwpfBudrf aysmufuG,foGm;onfhtcgwGif ukvm;
NzLbk&ifcHESifhwuG txuft&m½SdBuD;rsm;onf þudpötwGuf t
ylwNyif; acgif;csif;½dkufaqG;aEG;Bu\/ BudKwifpDrHudef;awG NyK
vkyfBu\/ xdkYaemuf b,ftcsdefb,fae&mu þNrefrmolykef
awG ay:vmyghrvJ[k wxdwfxdwfapmihfarQmfaeBu\/ odkYaomf
NrefrmrsKd;cspfwdkYum; awmfawmfESifhay:rvmBu . . .
ÄÄÄ
ae0ifvkvktcsdefNzpf\/
tr&yl&aeNynfawmf\ awmifbufrsufESm rif;vrf;rBuD;rS
Nrif;wyfBuD;tygt0ifNzpfaom rsm;Nym;vSonhf vlpkvla0;wef;
BuD;wpfck 0ifvmae\/

362 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
olwdkY\ta&miftqif;onf olwdkYavQmufvmoNzifh xaom
zkHESifh wpfom;wnf;½Sd\/ odkYaomf olwdkY\ pkwfNywfaomykqdk;
tusÐwdkYonf olwdkY\ oefrmaom udk,fvHk;udk,fxnf t½dk;t
qpfwdkYudkvnf; zHk;vTrf;ay;Ncif;iSm rwwfEdkif/ olwdkYudkNrifolwdkY
txifao;avatmifvnf; NyKvkyfNcif;iSmrpGrf;Edkif/ olwdkY\
usm;vsm;aomtoGifudk *kPfwifay;&ef pkwfNyJae&bdodkY½Sd\/
olwdkYonf Nrefvnf;rNref? aES;vnf;raES;? pGefndKBuD;rsm;uJh
okdY wnfNidrfaomodu©mESifh 0ifa&mufvmBuonf/ xkdYNyif olwdkY
onf rnfolYudkrQvnf; &efNyKvdkyHkr& . . .
odkYaomf olwkdYtm;vHk; vufeufrsKd;pHkudk,fpDpGJukdifxm;Bu\/
olwdkYrsufESmonf wnfwHh\/ olwdkYrsufvHk;onf &J&ifh\/ ol
wdkYEIwfcrf;onf wif;wif;aph\/ olwdkY\oGifNyif[efyefonf
yifyef;Ncif;? qmavmifNcif;? Owk&moDwdkY\ tyltat;Nzifh &uf
pufNcif;wdkYudk xDrxifyJ tHwktEdkif,lvmBuaom oHrPdESvHk;
om;ydkif½Sif a,mufsm;aumif;wdkY\ oGifNyif[efyefrsKd;½Sd\/
363 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
odkYygvsuf olwdkYrsufESmü awGai;xdcdkufonfhtoGiftNyif
wdkY ay:vGifae\/ olwdkYonf a½SUwl½lodkY ai;armvmBuonf/
tr&yl&a½TNrdKUawmf\ aumif;uifNyifwpfckvHk; NrLqdkif;ae
\/ 0ifaomaeonf BunfvifrIuif;vsuf rNzLreD rIef&Daomt
a&mifwdkYNzifh Nc,frIef;\/ rdIif;tHkYysysNrif&aom tr&yl&a½TNrdKU
awmf\ aNreef;Nyom'ftxGwfonf aumif;uifpGef;odkY xGef;
xGufae\/
rif;vrf;rBuD;twdkif; wdwfwdwfqdwfqdwf0ifvmBuukef
aom vlpkvla0;BuD;wpfckvHk;rS rsufESmwdkYonf xdkaNreef;Nyom'f
\txGwfudk ai;BunhfvmBu\/ Nrifaeusí ½dk;vSNyDNzpfaom
a½Ta&mifusKd;usJNc,fvl;onfh xkdrIefrIefysysNrif&aom aNreef;Ny
om'ftxGwfonf tr&yl&a½TNrdKUawmfol a½TNrdKUawmfom;rsm;\
pdwfukd rnfodkYrQ rxl;Ncm;rxdcdkufapEdkifaomfvnf; . . .
xdkaNreef;Nyom'ftxufrS NrefrmNynfBuD;\wpf0ufausmf
ausmfudk apmfum;rif;rlvmonfh ukvm;NzLwdkYtm; &uf&ufa&m
364 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
a&mBuD; ay;pGefYvdkufaomaBumifh . . .
tEdkifusifhrif;rlvmBuonfh ,if;ukvm;NzLwdkYudk ylylaEG;aEG;
toufNzifhvJí wdkufcdkufvmcJhBu&onfh ,if;vlpkvla0;BuD;tzdkY
xdcdkuf\/
olwkYdonf rdIif;rdIif;ysysNrifae&aom aNreef;Nyom'f\txGwf
udk Bunhfvsuf rsuf&nf0kdif;Bu\/ ar;aBumBuD;rsm; wif;ceJ
wif;ceJaeatmif tHBudwfrdBu\/
ukd,fhxD;udk,fheef; udk,hfBuiSef;ESifh udk,fhrif;ukd,fhcsif;aeae
Bu&aom vGwfvyfonfhNrefrmwdkY\b0onf þaNreef;Nyom'f
\ txGwfuJhodkYyif rIef&Dysysom usef½Sdae&ygNyDaum . . .
þvlwdkYonf tvGefxdcdkufaomESvHk;Nzifh ,lusKH;r&Nzpfvsuf
eef;NrdKU½Sd&modkY OD;wnfoGm;aeBu\/ odkYaomf vGwfvyfaysmf½Tif
aeBuaom t0a½TNrdKUawmfol a½TNrdKUawmfom;wdkYum; xdkolwdkYudk
vefYaBumufpdk;&drfaeBu\/

365 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
þ tNyiftqifyHkoGifrusaom rwlr½laBumufzG,fhvlrsm;
onf igwdkYeef;udk xdyg;aESmifh,Suf&ef 0ifa&mufvmBuolrsm;
avvm;[k NyL;NyL;NyJNyJBunhfBu\/ tdrf0if;wHcg; ponfwdkYudk
ydwfvsuf ½kwf½kwf&uf&ufaNy;Bu\/
NrdKUa&;½Gma&;vHkNcKHa&;wdkYudk ukd,fwdkif zdzdpD;pD; tkyfcsKyfpDrH
aqmif½Gufaeaom uaemiftdrfa½SUudk,fawmfBuD;qDodkY avQmuf
wif&ef olYxufig ta&;wBuD;oGm;aeBu\/
trsKd;trnfrod aBumufzG,fBuD;? vefYzG,fBuD;? BudK;Burf;
&ufpuf[ef½SdaomvlawGcsnf;ygvmonfh olykefwyfBuD;wpfck
0ifa&mufvmaomaBumihf rdrdwdkYonf wm0efodod opöm½Sd½SdNzifh
vma&mufavQmufBum;ygaBumif;? rdrdwdkYudk,fwdkif ukd,fawmfBuD;
aemufyg;rS wpfz0g;rSrcGmyJ toufpGefYwdkufcdkuf&ef toihf½Sdae
NyDNzpfygaBumif;Nzifh xJ0ifNyifxGuf½Sdool tr&yl&a½TNrdKUawmf
om; rif;yg;pdk;aNr§mifwdkYu olYxufig tvkt,ufavQmufBu\/

366 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
xdkowif;udkBum;vdkuf&aom uaemifudk,fawmfBuD;\rsuf
ESmonf 0if;ceJvif;vm\/ xdkYaemuf ausmufarmfNrdKU0efESifh pm
a&;awmfBuD;ia&;udkac:apvsuf . . .
]]ighvlawGvmBuNyD . . . pma&;awmfBuD;wdkY taxmuftaz;
nHhvSygbd . . . ighvlawGudkBudK,lNyD; NrdKU0efBuD;tbeJY pma&;
awmfBuD;wdkYu oD;oefYae&mcsay;Buygcsdrfh . . . }}
ausmufarmfNrdKU0efrif;BuD;onf OD;NrwfxGef;ESifhywfowfí
aqGqufudkvnf; rsufrSefwef;rdolNzpf\/
xdkYaBumihf tvGef0rf;aNrmufpGm BudK,lvmvsuf tdrfa½SUudk,f
awmfBuD;\ twGif;vl,HkawGcsnf;½SdBuaom Nrif;cHbkwf½GmodkY
aqmifoGm;\/ csufcsif; wpf½GmvHk; yJGvrf;tvI NyKvkyfaeBu
bdodkYNzpfapvsuf xrif;[if;vsm? tazsmft&nfwkdYNzifh vdkav;
ao;r½Sd {nfhcHauR;arG;? em;aeavsmif;puf&efay;NyD; tawmfBuD;
nOfheufrSNyef\/

367 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
½Gmol½Gmom;wdkYonf ausmufarmfNrdKU0efBuD;ESifh pma&;awmf
BuD;wdkY pDrHcJhBuonfhtwdkif; eHeufapmapmü tom;>yef;,m*kudk
{nhfonfwdkYtm;wdkufauR;\/ xdkYaemuf a½TzDzl;vufzuf&nf
Burf;? rkefYcsKd? xef;vsufNzLqkyf? vufzuftaBumfpHk? uGrf;? aq;
vdyfwdkYNzifh {nfhcHauR;arG;\/ xkdpOf ausmufarmfNrdKU0efBuD;ESifh
tdrfa½SUudk,fawmfBuD;\ pma&;awmfacgif;BuD;wdkY tBudKtaxmuf
a&mufvmBu\/ a>c&Hoif;yif;trsm;vnf; awmufaNymifaomt
0wftqifwdkYNzifh ygvmBu\/
ausmufarmfNrdKU0efBuD;u . . . ]]tdrfa½SUudk,fawmfBuD;udkzl;
awGY&ef vdkufBuygvSnfh . . . }} [k qdk\/ rdrdwdkYudkifaqmifonfh
vufeufpHkwdkYNzifhawGYvdkonf[k udk,fawmfBuD;trdefY½Sdvkdufonf
qdkaomaBumihf yg&if; "m;vSH? aoewfudk,fpDudkifpGJBuvsuf oGm;
Bu&\/ pkwfNyJaom tusÐykqdk;wdkYrSmvnf; vm&if;twdkif;½Sdae
BuaomaBumihf xdktusÐykqdk;wdkY\ tpkwftNyJBum;rS tom;qdkif
tom;cJBuD;rsm; NyLxGufaeBu\/ Nymodkv\eHeufcif; ESif;rIef
368 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
xkESifh tat;"mwfonf xdktom;qdkiftom;cJBuD;rsm;udk &uf
&ufpufpuf c&D;OD;BudKNyKESifhBu\/ odkYaomf OD;NrwfxGef;wdkY\ &J
rufawmfom;wdkYum; bmrQrodBuav . . ./
aZmif;uavmukodkvfawmfa½SU aNruGufvyfBuD;ü tvsm;t
vH ½Spf&mh½Spfq,f? teHtvH ESpf&mhESpfq,ftus,ft0ef;½Sdaom
aNruGufvyfBuD;NyKvkyfxm;\/ xdkaNruGufvyfBuD;\ wpfzuf
wpfcsufü tvStyNyKNyifaqmufvkyfxm;Buaom r@yfrsm;½SdBu
\/ r@yfwdkYESifhwuG uGif;BuD;ywfywfvnfESifh uGif;BuD;\wpf
zufxdyfü . . .
t0gatmufcHNyKaom av;axmifhydk;om; a'gif;tvHBuD;? teD
atmufcHNyKaom ydk;om;a'gif;tvHBuD;? t0gatmufcHNyKaom
BuufvQmpGef;wpfckygonfh ydk;om;a'gif;vHBuD; ponfwdkY Buuf
awmifysHBuGovdk tpDt&Dpdkufxlxm;Bu\/ odkYaomf NymodkvESif;
rIefxkonf xdka'gif;vHwdkYudk acwåusDp,f zHk;0Sufxm;aeaom
aBumihf wdkifaNcudkomNrifBu&\/
369 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
aea&mifNcnf xGufNyLvmNyDNzpfaomfvnf; ESif;vTm½Hkudk NcHK
xm;ao;\/ ydkíodyfonf;pGmusvmaeonfh ESif;xkwdkYatmufü
awmom;{nfhonfwpfpk uGif;BuD;xJodkYa&mufvmBu\/ uGif;
BuD;xJü tr&yl&a½TNrdKUawmfol a½TNrdKUawmfom;wdkY r@yfBuD;rsm;
\ tNyifüvnf;aumif;? r@yfBuD;rsm;\ twGif;üvnf;aumif;
vl;vmwHkYcwfaeBu&mrS r@yfa½SUokdY pk½Hk;xGufvmBuvsuf pkwf
csmaomt0wftqifwdkYNzifh 0ifvmBuonfh awmom;vlwef;BuD;
udk txl;tqef;BunhfBu\/
]]cg;ywfawmfrSm a½TNcnfpHk . . . rdIif;vHk;a½T0wfvHk . . . rvHk
om csrf;at;Nr . . . rdk;aomufu a&mifeDvmudk . . . xdyfyefi,f
Nrif;cif;BuGygvkdYav; . . . }}
apmif;Nzifh¤if;? n§if;Nzifh¤if;? a>yNzifh¤if;? pnf;qkyfNzifh¤if;?
0g;Nzifh¤if;? cyfrSdefrdSefwNidrfhNidrfh tcif;tcHNyKvsuf xdktay:rS
om,mEGJYaESmif;csKdat;onfhtoHudk b,fnmaNymif;í Nidrfhanmif;

370 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
pGmoDqdkvdkufonfh Nrif;cif;bJGYBudK;onf uGif;BuD;wpfckvHk;udk pdk;
rdk;awmhra,mif ysHUvGifhvm\/
{nhfonfawmom;trsm;pkwdkY\pdwfü . . . ]]i'dkYudk tdrfa½SU
ukd,fawmfBuD;NyKvkyfaom bk&m;yGJawmf½Sd&modkY ac:vmBu[efwl
&JU . . . }} [k awG;xifBu\/ xkdpOf uGif;xdyfteD; r@yfBuD;½Sd
&mrS a½TxD;rsm;NzefYusufvsuf xGufBudKawmfrlvmaom tdrfa½SU
ukd,fawmfBuD;udk awGYBu&\/
ausmufarmfNrdKU0efBuD;ESifh pma&;awmfBuD;wdkYonf awmom;
{nfhonfrsm;udk tdrfa½SUudk,fawmfBuD;a½SUü wefY&yfap\/ wpfOD;
\t&dyftNcnfudk wpfOD;uBunhfvsuf tcsif;csif;oGefoifvdkuf
BuaomaBumihf Nrif;wyfü½SdolwdkYtygt0if awmom;{nfhonf
wpfpkvHk; aNrNyifü'l;axmufí tdrfa½SUudk,fawmfBuD;udk OD;nTwf
t½dktaoNyKNyD; NzpfaeBu\/
]]tdrf; . . . ighvlawGBunhf&o[m w,fvJtm;&p&maumif;
ayoudk; . . . ausmufarmfNrdKU0eftbBuD; . . . oif;wdkYudk onf
371 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
t0wftqiftwdkif; xm; . . . yGJxJrSmtpGrf;NyNyD; aeNynfawmf
u csdwfykqdk;BuD;wvTm;vTm;eJY bmrStoHk;rusyJ [efa&;NyaeBu
wJh aoG;aomuf? tBuyf? wyfAdkvf? wyfrSL;qdkwmawGudk t½Suf
&apNyD;rS a[monf usKyfvlawGudk usKyfcsD;Nr§ifhxm;onfht0wf
rsm; vJyap . . . tck r@yfxJa&mufa&mufcsif; rvJapeJYtHk;
. . . b,frvJ usKyfvl udkNrwfxGef;aum . . . }}
uaemifudk,fawmfBuD;onf OD;NrwfxGef;udk taqmift
a,mif odu©mawGNyKvkyfraeyJ &if;&if;ESD;ESD;ar;\/ aNym\/
]]onfvdktcsdefrsKd;rSm usKyf&JUoHk;cGyJheif;BuD;eJY taumufawmf
qdyfrS ukvm;NzLawGeJYwdkuf&if; usoGm;wJhysHcsDudk owd&&efaum
. . . }} [k aNym\/
]'gxuf usKyfwdkYyJheif;BuD;orD;u usKyforD;tNzpf taqmif
ta,mifeJY NrdKUpm;½Gmpm;cefYay;xm;ayr,fh raysmfbl;wJh . . . tJ
av . . . aemufrS udkNrwfxGef;eJY wkdifyif&OD;r,f . . . 'ghxuf
udkNrwfxGef;vlawGxJrSm wu,ftpGrf;NyEdkifr,fhvlawGvJ yg
372 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
aumif;yg&JU . . . }}
uaemifukd,fawmfBuD;onf tm;yg;w& ar;vnf;ar;\/
aNymvnf;aNym\/ xdkYaemuf AdkvfrI;rsm;Nzpfonfh OD;a½Tyef;ESifh
aqGqufwkdYudkvnf; ac:awGYEIwfquf\/ ta&;w,l pum;
aNym\/ NyD;vQif . . . ]]ighvlawGudk atmifoaNyyef;uav;rsm;
urf;vdkufBuygtHk;uGJY . . . }} [k trdefYay;NyD;aemuf xGufvm
onfhr@yfodkY Nyef0ifoGm;\/
þwGif tdrfa½SUukd,fawmfBuD;ESifh rvSrf;rurf;ü vlwef;BuD;
NyKí apmihfaeBuaom eef;wGif;tysKdawmf ESpf&mausmfwdkYu wpf
OD;ESifhwpfOD; vufqifhurf;Buvsuf OD;NrwfxGef;wdkYvlpkudk tarT;
eHYoma&rsm;yufzsef;í oaNycufwpfnGefYpD urf;vdkufBu\/
r@yftwGif;odkY OD;NrwfxGef;wdkY a&mufvmBuaomtcg wpf
zufwGifuyfvsuf½Sdaom r@yfü OD;a*gif;BuD; OD;a*gif;av;wdkY
vlpkrsm;½Sdonf[k od&\/

373 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
usKduúpif;wkdufyGJNyD;onfhaemuf OD;a*gif;BuD; OD;a*gif;av;wdkY
tzGJYESifh awGYqHktuRrf;0ifBu&í ukvm;NzLwyfawGudk ESpfBudrfoHk;
Budrf yl;wGJwdkufcdkufcJhzl;BuoNzifh &Jruftcsif;csif; wpfzufESifh
wpfzuf tm;vHk; oduRrf;cifrifaeBu\/ xdkYaBumihfvnf; t
vGef0rf;aNrmufvSpGm r@yfwpfckrSwpfckodkY ul;aNymif;aysmf½Tifae
Bu\/ OD;a*gif;BuD; OD;a*gif;av;wdkY\&Jrufrsm;um; t0wfopf
ykqdk;opfawGESifh aysmfí<um;í toHus,favmifpGm pum;aNymBu
vsuf . . .
]]o[m bk&m;yGJawmfr[kwfbl; ighvl& . . . Nrif;cif;puf
oGif;obifqdkvm; . . . tJovdkac:w,f . . . }}
a½SUua&mufESifhaeBuonfh awmom;wdkYu aemufusa&muf
vmBuonfh awmom;wdkYudk awmom;tcsif;csif; Nrif;cif;obif
taBumif;? rif;w&m;BuD;r@yfü rdef;rawGcsnf;½SdonfhtaBumif;?
rif;w&m;BuD; Oykofaqmif0ifaeoNzifh rvmaomaBumifh u
aemiftdrfa½SUukd,fawmfBuD;u þyGJudk BuD;rI;usif;y&onfht
374 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
aBumif;? þyGJudk ESpfpOfvkyfNrJNzpfaomfvnf; ESpftawmfBumBum
NywfaecJh&mrS ,ck 1215 ckESpf? uaemiftdrfa½SUudk,fawmfBuD;
vufxufodkYa&mufrS BuD;us,fcrf;em;pGm usif;yNyKvkyfEdkif
aBumif;? a½TNrdKUawmfolawG [eftvGefrsm;aBumif;? eef;wGif;ol
awG pdwfysufzdkYaumif;atmif ysHvGef;vSaBumif; wpfa,mufwpf
aygufaNymBu\/
aNymolu tm;yg;w&aNymoavmuf em;axmifolrsm;u
vnf; tai;om;em;axmifaeBu\/ ESif;tawmfuGJoGm;NyDNzpf
aomaBumihf rNrifzl;rawGYzl;Buaom tqiftNyif xD;rleef;[ef
rif;om;pdk;om;awGtBum;odkY a&mufae&aBumif;odvmBu\/
xkdYaBumihf tm;vHk;vdkvdk aysmfaeBu\/
xdktxJü raysmfolwpfOD;om½Sdonf/ aqGqufonf uaemif
tdrfa½SUudk,fawmfBuD;\ pum;wpfcGef;udk xyfwvJvJ em;xJü yJh
wifxyfouJhodkY Bum;ae\/

375 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
]]usKyfwdkY&JU yJheif;BuD;orD;u usKyforD;tNzpf taqmift
a,mifeJY NrdKUpm;½Gmpm;cefYxm;ayrifh raysmfbl;wJh . . . }}
uaemifudk,fawmfBuD;\ þtrdefYoHaBumihf aqGquf\ES
vHk;om;wGif xlydef;pGmzHk;aecJh&aomNymonf wpfrIefYrusef vGifh
pifoGm;\/
aqGquf\ESvHk;om;onf cspfcspfawmufylavmifvm\/
aqGquf\rsufvHk;onf þ crf;em;aom? qef;us,faom? vSy
opfvGifaom vlawG? r@yfawG? tqiftNyifawGudk wpfckrS
owdrxm;rd/
aqGqufowdNyKaeonfum; vIyfceJNrifvkduf&aom orD;u
nmrSeforQ Nr½Gufrsm;Nzpfavrvm; . . . Nr½Guf b,frSmygvdrfh
. . . ,cktcsdefü Nr½Gufonf rnfodkYrsm; aNymif;vJaeygvdrfh . . .
rif;orD;BuD;NzpfaeaomaBumihf rdrdudk todrQ vkyfyghrvm;
. . . rdrdudk Nr½Gufu rSwfrS rSwfrdyghrvm; . . .

376 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
rdrduaum rif;orD;BuD;Nzpfae&onfh Nr½GufudkNrifvQif rSwf
rdygOD;rnfvm; . . . bmyJNzpfNzpf rdrduawmh ESvHk;xJ tonf;xJ
rSm pGJvmcJh&wJhNr½Gufudk rSwfrdrSmygyJ[laom tawG;awGay:ae
\/ xdkYaBumihf pnfwdkESufoH? tcrf;tem;zGifhoH? Nrif;cif;wD;oH
wdkYudkyif rBum;vdkufrd . . .
vufa0SYawmftbBuD;u . . . ]]xav . . . }} [k aNymaNym
qdkqdkNzifh qGJac:rS tdyfrufaepOfvefYEdk;vmoluJhodkY a,mifwd
a,mifuef;xvdkuf\/
OD;NrwfxGef;udk,fwdkif Nrif;ay:odkYa&mufESifhaeNyD/ aqGquf
onf vufa0SYawmftbBuD; toifhqGJ,lvmaom wdrfysHay:odkY
wuf\/ xdkYaemuf trsm;ESifhtwl ygoGm;\/
uGif;NyifBuD;\ywfywfvnf½Sd r@yfwdkif;\a½SUü tr&yl&
NrdKUawmfolNrdKUawmfom;wdkY wNydKifwnf; rwfrwf&yfvdkufBu\/
xdkYaemuf tkwftkwfusufusufNzpfvmBuonf/ vSypGmNzefYusuf
xm;aom ta&mif½Sdonfhydwftrdk;wdkYrS azmufxGif;0ifa&mufvm
377 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
onfh aeNcnfonf Bunfaomta&mifNzifh atmufü½SdolwdkYay:odkY
pD;,kdus\/ a½TNrdKUawmfola½TNrdKUawmfom;wdkYonf tuefYtuefY
a&mifpkH[yfaeonfh trdk;&dyfrS wpfa,mufESifhwpfa,muf tvS
csif;NydKifaeBuovdk tpGrf;ukef 0wfpm;qif,if ½TifNyaeBu\/
Nrif;pD;ol&Jaumif;wdkYonf wufvifhaomaea&mifNcnfudk
rsufESmrlvsuf awmufaNymifonfhcsyf0wfwefqmwdkYudk 0wfqif
í pufuGif;teD;üaqmufvkyfxm;aom rif;pif½Sd&modkY uefYvefY
Nzwf twef;vdkuftwef;vdkuf csDwufvmBu\/
rif;pifay:ü rif;w&m;BuD;\eef;rawmf qifNzLr½Sifrdzk&m;
BuD;? uaemiftdrfa½SUukd,fawmfBuD;? tdrfa½SUrdzk&m;? tdrfa½SUukd,f
awmfBuD;\ nDawmf? ESrawmfESifh arG;pm;orD;awmfwdkY ½SdBu\/
Nrif;pD;ol&Jaumif;wdkYonf yifv,faomifNyifü ½dkufcwfwuf
a&mufvmonfh vdIif;vHk;uav;rsm;uJhodkY rif;pif½Sd&modkY twef;
vdkuftwef;vdkuf vma&mufOD;nTwfNyD; twef;rysuf rdrdrlvae
&modkY NyefBu\/
378 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
rif;pif½Sd&modkY vma&mufOD;nTwfBuyHkNcif; wpfpkESifhwpfpk r
wl/ tcsKdUtpku 'kef;pdkif;vmvsuf rif;pif½Sd&modkY wpfnDwnf;
OD;nTwfNyD; rdrdae&modkY wpfnDwnf; Nrif;udktvSpD;í Nyef\/
tcsKdUu tvSpD;ívmNyD; 'kef;pdkif;íNyef\/ tcsKdUu 'kef;pdkif;
pD;vmvsuf 'kef;pdkif;íNyef\/ tcsKdUu tvSpD;vmvsuf tvSpD;
vsufNyef\/ tcsKdUu 'kef;pdkif;vmí tvSpD;vsufNyef\/
0ef;&HBunfhaeBuaom r@yfwdkYtxJrS rif;om;pdk;om;? rI;
om;rwfom;ESifh tvSNyaeBuukefaom eef;awmfolorD;unm&
wemrsm;? tr&yl&a½TNrdKUawmfolrsm; ponfwdkYonf rdrdwdkYESpfvdk
onfhtzGJY csDwufvmBuonfESifh ydkrdkwufBuGpGm vufckyfBobm
ay;Bu\/ wyfzGJYtrnfudkvnf;aumif;? wpfOD;csif;wpfa,muf
csif;\ emrnfudkvnf;aumif;? ac:atmf[pfa<u;vsuf aumif;
csD;ay;Bu\/
wpfzGJYNyD;wpfzGJYvmaeBuonhf tzGJYrsm;teuf rif;om;rwf
om;? rI;om;rsm;acgif;aqmifBuonfh awmufaNymifvSyBuGBuGcsD
379 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
vsuf½Sdaom aeNynfawmfol&Jaumif;wyfzGJYtm;vHk;wdkY\aemufrS
OD;a*gif;BuD;wdkYwyfu vdkuf&\/
OD;a*gif;BuD;wdkYwyfzGJYonfvnf; a&mufvmonfhaeYu pkwf
Nywfonfht0wftqifwdkYESihfyif Nzpf\/ odkYaomf txl;taxG
"m;a&;vSHptNyaumif;aomaBumihf tdrfa½SUukd,fawmfBuD;u 0wf
pHkopfrsm;udk vJvS,f0wfqif&ef ay;oem;vdkufoNzifh ,cktcg
awmufawmufyy opfvGifvm\/
xdkYaBumihf uefYvefYNzwftwef;BuD; aNcmufwef;NyKvsuf rif;
pif½Sd&modkY Nrif;udk'kef;pdkif;0ifvmBuaom OD;a*gif;BuD;wdkYwyfudk
NrifonfESifh ]rodk;0wfvJESifh awmu&JrufawG} [k a½TNrdKUawmfol
wdkYu ysuf&,fNyKBu\/ odkYaomf OD;a*gif;BuD;wdkYr@yfESifh OD;Nrwf
xGef;wkYdr@yfurl rdrdwdkYtcsif;csif; wpfuGif;vHk;[def;oGm;atmif
0dkif;0ef;tm;ay;Bu\/
rif;pifudk OD;nTwfNyD;onfESifh Nrif;wef;BuD;aNcmufwef;vHk;
BudK;vdrfouJhokdY ESpfaumifwpfwGJ b,fnmaNymif;vsuf 'kef;pdkif;
380 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
NyefvmBuaomtcg odu©mvkyfaeBuaom a½TNrdKUawmfol a½TNrdKU
awmfom;wdkY vufckyfBobmray;yJ raeEdkifBuawmh . . .
aemufqHk;ydwfwyfzGJYNzpfaom OD;NrwfxGef;wdkYwyfzGJY 0ifvmBu
\/ ta&twGufvnf; rsm;vS\/ Nrif;awGuvnf; acsmvS\/
vlawGuvnf; awmifhvS\/ OD;NrwfxGef;\tpDtrHtwdkif; Nrif;
awGudk wpfnDwnf; tvStupD;í 0ifvmBu\/
½kyfao;Nrif; uaebdouJhodkY vufawGaNcawGudk BuGBuG½G½G
aNr§mufvsuf Nrif;awGtm;vHk; wpfnDwnf;0ifvmBuNcif; Nzpf\/
Nrif;ay:½SdvlawGu Nrif;vIyfavwdkif; wpfnDwnf; udk,fudk b,f
nm,drf;vsuf ygvmBu\/ a½TNrdKUawmfola½TNrdKUawmfom;wdkYtzdkY
a½S;OD;pGm ai;\/ xkdYaemuf tHhBo\/ xdkYaemuf wpfcJeuf vuf
ckyfBobmay;Bu\/ vlyHkawGtNrifBurf;oavmuf NyKvmyHktxGif
qef;vSoNzifh vufckyfoHonf awmfawmfESifhrpJ . . .
tEkt,OfBudKufaom a½TNrdKUawmfolwdkYu ydkíoabmus\/
rif;pif\0J,mü pdefqkdif;ESifh Nrqdkif;wdkYu wD;rIwfaeBu\/
381 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
]]. . . Nrwfqif&m atmifcsma½Teef; Nref;aysmfNref;aysmf . . .
½Tif{Bunf . . . &moDcgrnfomonfwnfh Nrif;cif;yJG . . . NzdK;
NzdK;uJ . . . Adkvfygol&JacgbPDatmif . . . acRa½G&Haqmif . . . }}
tqdkESifhESJwdkYonf ywfvHk;oH aBu;vHk;oHwdkYNzifhwGJvsuf wpf
vSnhfpD ausmhcgausmhcg wpfuGif;vHk;udk ysHUvGifhvm\/ Nrif;rsm;
onf vlvdkyif pnf;0g;udkem;vnfaeBuavovm;[k xifrSm;&
\/ þawmom;vlBurf;BuD;wdkYuvnf; oif;wdkY\yHkyef;½kyf&nf
rsKd;ESifh oif;wdkY\ukd,fBuD;rsm;udk EGJYumEGJYum NyKrlvmBuonfrSm
rcsifhr&J tonf;,m;p&m . . .
a½TNrdKUawmfolwdkY\ vufckyfoHrdk;aygufonf tqHk;r½SdyJ
ausmhumausmhum xGufay:½GmapG\/ xkdYaBumihf tr&yl&a½TNrdKU
awmfom;wdkYu Bumaomf remvkdNzpfBu\/
]]awmu ½Sifavmif;xdef;awGu tuawmh wwfBuygbd
. . . }}

382 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
a½TNrdKUawmfom;wdkYu a½TNrdKUawmfolrsm;Bum;avmufatmif
wrifaNymvdkufBuNcif;Nzpf\/ xdkpOf OD;NrwfxGef;wdkYtzGJYonf
rif;pifa½SUodkYa&mufvsuf tm;vHk;wpfnDwnf; Nrif;ay:rSqif;
vdkufBu\/ xdkYaemuf wpfnDwnf; 'l;axmufvdkufBu\/ xdkpOf
Nrif;awGuvnf; vlwdkYESifhwpfnDwnf; a½SUvufESpfacsmif;ukd
axmufvdkufBu\/ xkdYaemuf vlawGu OD;nTwfvdkufBuonfESifh
Nrif;awGuygwpfNydKifwnf; OD;acgif;aNrodkYpif;\/
vufckyfBobmoHrsm; wpfuGif;vHk;nHoGm;qJüyif vltm;vHk;
Nrif;ay:odkY wpfNydKifwnf;wufvdkufBuonf/ Nrif;a&mvla&mNidrf
vsuf rif;pif½Sd&modkY ai;arQmfBunhfvkdufBu\/ eef;rawmf qif
NzLr½SifESifhwuG tdrfa½SUudk,fawmfBuD;tygt0if rif;pifay:½Sdvl
tm;vHk;wdkYu tm;yg;w& vufaNr§mufa0SY,rf;vsuf tm;ay;Bu
\/ xdkpOf Nrif;wyfBuD;wpfwyfvHk; wpfnDwnf; ywyf&yfvdkuf
\/ Nrif;tm;vHk;udk wpfnDwnf; [DoHNyKapNyD;rS a½SUvufESpf
acsmif;udk aNrodkYusap\/
383 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
uav;i,fuJhodkY NrL;wl;½Tifysaom vewforD;onf wdrfO
,smOftwGif;rS acsmif;aNrmif;BunhfbdokdY Nr½Guf\rsufESmonf
rif;pifwpfae&mrS 0if;ypGmay:vm\/
aqGqufonf tcdkuftwefYtm;Nzifh ai;armaerd&mrS trsm;
ESifhtwl Nrif;udkwHkYvSnfh\/ xdkYaemuf vlrvIyfapyJ tous
(tom;us) ½G½GNrefNrefpD;vsuf rdrdwdkY,lxm;onfhae&modkY Nyef
a&mufvm\/
]]ol rNrifvdkufbl; . . . ol rNrifvdkufao;bl; . . . }} [k
awG;&if; umvom;aygufuav;rsm;uJhodkY aqGquf\&ifxJü
w'dwf'dwfNrnfum ckefae\/
cPtwGif; tdrfa½SUukd,fawmfBuD;ESifh aemufygig;a,mufcefY
Nrif;ukd,fpDESihf a&mufvm\/ &yfaeaomNrif;wyfzGJY\a½SUü vl;
vmacgufwHkYNyK\/

384 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
]]armif½dkU&JU csyfrdefndKeJY armufwdkarmuf½SnfawG? 'dkif;awG
vTm;awG ta&mifaNymifovdk armif½dkU&JU "m;a&;vSHa&;eJY vla&;vl
pudkvJ NyBuprf;ygtHk; . . . }}
tdrfa½SUudk,fawmfBuD;\aemufawmfyg;rS Nrif;pD;ol&Jaumif;
wdkYu tdrfa½SUudk,fawmfBuD; trdefYawmf½SdaepOf Nrif;wyfzGJYtm;
vHk;wdkYudkBunhfvsuf NyKH;a,mifa,mifNyKaeBu\/ xdkolwdkYtxJü
wpfa,mufwnf;aomtrsKd;orD;\rsufESmonf txif;om;t
0if;om; ay:vGifvS\/
aqGqufonf rdrdudk Nrifavrvm; Nrifavrvm;[k rdrdrsuf
ESmudkNrifap&ef cg;qefYvsuf rif;orD;BuD;Nr½Guf\rsufESmudk w
armharmhBunhf\/ NyHK;aeaom Nr½Gufonf aqGqufudk cJGNcm;í
vnf;rNrif? cGJNcm;Nrif&atmifvnf; ½SmazGBunhf½IyHkr&/ tm;vHk;
ESifhwpfom;wnf; wNym;wnf;NyKí Bunhf\/
vSyaomtNyHK;udk tm;vHk;ESifhtwl wpfnDwnf;ay;&ufav
tm;onfh rif;orD;BuD;Nr½Gufonf rdrdtm; arhavNyDaum[k aqG
385 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
quf\&ifü [mwd[mwmNzpfvm&\/ xdkpOf pdefqdkif;Nrqdkif;
wdkYu wD;vHk;wD;uGufwdkYudk aNymif;vdkuf\/
tdrfa½SUukd,fawmfBuD;ESifh aemufygig;a,mufwdkYonf puf
0ef;wdkifrsm;½Sd&modkY Nrif;OD;vSnfhvdkufBu\/ Nrif;cif;obifuGif;
\ vusfmzufü tJarmif;vSHysHvTwf&ef puf0ef;wdkifrsm;½Sd\/ xkd
puf0ef;wdkifwdkYü tNrifhtawmif 25 ½Sdaomwdkifü wyfqifxm;
onfhpuf0ef;wpfrsKd;? tNrifhtawmif 40 ½Sdaomwdkifü wyfqif
xm;onfhpuf0ef;wpfrsKd;? tNrifhtawmif 60 ½Sdaomwdkifü wyf
qifxm;onfhpuf0ef;wpfrsKd;? aygif; okH;rsKd;oHk;pm;aom wdkifrsm;
½Sd\/ xdkwkdifwdkYonf Nrif;cif;obifuGif;\ ta½SU,Gef;,Gef;
bufü½SdaomaBumihf eHeufcif;pufoGif;olrsm;onf aeudkrsufESm
rlvsuf cufcJpGm pufoGif;Bu&\/
odkYaomf tdrfa½SUudk,fawmfBuD;udk,fwdkif tcsufNyvdkufonf
ESifh wpfOD;wnf; Nrif;udktvSpD;íxGufoGm;olum; Nr½GufNzpf\/
awmifzuf? aNrmufzuf½Sd r@yfwdkYtwGif;rS ]tdrfa½SUorD;awmf
386 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
ybm0wD} [laomtoHBuD;onf wpfuGif;vHk;[def;vsuf xGuf
ay:vm\/
Nrif;awmfcHonf tdrfa½SUukd,fawmfBuD;\ vusfmbufab;
wGif t½dk;t½Snf ig;awmifcefY½Sdvsuf tzsm;wGif vSyonfhyef;
zGm;eDBuD;wyfqifxm;aom vSHudkudkifí apmihf\/
Nr½Gufonf uGif;udkwpfywfywfvsuf tauGYt0ef;nDpGm t
ous(tom;us) tvSpD;vmNyD;aemuf Nrif;awmfcH\vufxJrS
vSHudk toGm;rysuf qGJ,lvdkufonfESifh wpfuGif;vHk; aumif;
csD;BobmoHrsm;[def;vm\/
xdkpOf Nrif;onf puf0ef;wdkif½Sd&modkY vTwfvdkufonfhNrm;uJh
okdY wpf½Sdefxdk;aNy;\/ BunhfaepOfüyif Nr½Guf\vufrS vHSwH
onf Nrif;OD;wnf&modkY wef;ceJ a½SUrSxGufoGm;NyD;aemuf t
awmif 25 Nrifhonfh puf0ef;teD;odkYa&mufumrS rsufaphygoluJh
odkY txufudk,Gef;armhvsuf puf0ef;\tvnfwnhfwnhfü pGJ\/

387 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
vufckyfBobmoHwdkYum; wpfuGif;vHk;zdwfvQHvsuf aumif;
uifodkY ysHUwufoGm;\/ Nr½Gufonf Nrif;ZufrowfyJ uGif;udk
ywfvsuf tdrfa½SUudk,fawmfBuD;\a½SUodkY &yfvmNyD;rS OD;nTwfí
rdrdae&modkY 0if\/
tdrfa½SUukd,fawmfBuD;\vufpGJawmfonf Nr½Gufukd tNyHK;Nzifh
BudK&m Nr½Gufuvnf; NrL;½Tif0rf;aNrmuf[efNzifh wHkYNyef\/ þ
wGif vufpGJawmfonf Nrif;udk wufBuGpGmESifxGufvdkufNyD;aemuf
tawmif 40 ½Sdpufudk vSHwHpGJapNyD; Nr½Guf\ab;ü Nrif;csif;
,SOfí&yf\/ xdkYaemuf tcsif;csif; NyHK;½TifpGm BunhfvdkufNyef\/
aqGqufonf tdrfa½SUukd,fawmfBuD;udk,fwdkif tawmif 60
½Sdonfhpuf0ef;odkY vSHpGJatmifvTwfvdkufonfudkrQ rNrifrodvdkuf
awmh/ txyfxyf r&yfrem; qufumqufumay;vdkufBuaom
csD;usL;vufckyfoHwdkYtBum;ü tdrfa½SUukd,fawmfBuD;ESifh aemuf
awmfygwdkY rif;pif½Sd&modkY Nrif;pdkif;oGm;BurS tdyf&mrSEdk;oluJhodkY
owd&\/
388 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
'DaeYtzdkY rnfolawG rnfodkYtpGrf;NyaeBuonfudk aqGquf
bmrQrrSwfrd/ aqGqufBunhfaeonfum; rif;pifay:ü crf;em;
BuD;us,fpGm taqmifta,mif tacRt&HwdkYESifh wifhwifhw,f
w,f xdkifaeavNyDNzpfaom rif;orD;BuD;rNr½Guf . . .
xdkrif;orD;BuD;\aemufzufcyfvSrf;vSrf;u awmufyopf
vGifaom tqiftNyif? NyHK;½TifaomrsufESmay;Nzifh taNy;tvTm;
0wå&m;ausyGefvGef;aeaom tdrfa½SUukd,fawmfBuD;\ vufpGJudk,f
&HvlysKdawmfom; . . .
rsufpda½SUü Nrif;wdkYonf aNy;ae\/ em;ESpfzufü wpfcJ
eufaom aumif;csD;oHwdkYonf 0ifa&mufvmBu\/ odkYaomf xdk
t&mwdkYonf aqGquf\OD;aESmufu cH,lvTwfaeaomaBumihf
Bum;&Nrif&aomfvnf; aqGquf\ESvHk;om;ü wpfckrQ pGJxifNcif;
r½Sd/
aqGquf\ESvHk;om;onf ysufNyKef;ausrGae[efwl\/ aqG
quf\&ifwGif cHpm;&Edkifpaumif;onfh ESvHk;om;½SdtHhrxif . . .
389 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
aqGqufonf toufuif;rJholuJhodkY NyL;aBumifaBumif
Bunhf\/ aqGquf\rsufESmü 0rf;enf;rI? 0rf;omrI? &,farmNyHK;
½TifrIr½Sd? cHpm;rItoGiftNyif uif;\/
aqGquf\rsufpd? em;wdkYrS0ifvmukeforQaom tm½HkwdkY
onf aqGquf\ uRrf;aNrhaysmufqHk;aeaom ESvHk;om;ae&mudk
ausmfNzwfvsuf [if;vif;yGihfaom&ifrS tNyifodkY xGufusukef
[ef½Sd\/ aqGquf\rsufvHk;onf tNyL;om;tyGifhom;Nzifh bm
rQrNrif&ovdk ai;idkif\/
]]xGufav . . . }} [lonfhtoHudk Bum;vdkuf&aomaBumihf
aqGqufonf Nrif;udk'kef;pdkif;vsuf xGufoGm;\/ aqGquf\
Nrif; wdrfysHonf rdk;wdrfudkysHrnfhES,f uGif;udkywfvsuf 'kef;pdkif;
ae\/
wpfywf? ESpfywf? okH;ywf? av;ywf? ig;ywf . . .

390 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
aqGquf\em;xJü &,foHawG0ifvm\/ wpfuGif;vHk; tkef;
tkef;uRufuRufnHatmif avSmifaNymifoa&mfaeBu\/ odkYaomf
aqGqufonf wpfckrSrod? rdrdESifhrqdkifovdk Nrif;udk'kef;pdkif;
vsuf uGif;udk ywfNrJywf\/ rBumrD Nrif;wpfpD; rdrdESifh,SOf
vsuf ygvm\/
]]vlav; . . . vlav; . . . vlav; . . . bmNyKaewmwHk;
. . . pufoGif;&r,fav . . . }}
vufa0SYawmftbBuD;\toH[k trSwfxm;rd\/ xdkYaemuf
tJarmif;vSHwHNzifh rdrdpufypf&rnf[k owdNyKrd\/ a½SUü toifh
&yfaeaom vlwpfpHkwpfa,muf\vufxJrS vSHudkqGJ,lvsuf t
NrifhqHk;puf0ef;odkY ypfxdk;\/
pufypfolwdkYonf puf0ef;odkYvSHpGJonfESifh rdrdypfaomvSH pGJ
aeNyDNzpfaBumif;odap&ef uGif;udkywfí Nrif;tvSpD;Ny&\/ xdkpOf
rif;aqGrif;om;? rI;rwfrsm;\orD;unm&wemwdkYESifh eef;awmf
olrsm;u rdrdwdkYacgif;ü pdkufxm;onfhyef;rsm;Nzifh ypfayguf
391 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
aumif;csD;ay;Bu&\/ pufoGif;olonf Nrif;ay:rSaeí zrf;rdorQ
yef;rsm;udk em;ü yefqifBuGm;0gBu\/ xdktcsdefwGif puf0ef;
apmihfwdkYonf puf0ef;wdkifütoifh½SdaomBudK;udk vIyf,rf;í vSH
udk puf0ef;rSNzKwfcsBu&\/
xdkodkY puf0ef;½SdvSHudk NzKwfcs&eftcsdefay;NyD;rS aemufwpf
Budrf puf0ef;ü vSHpdkufatmifypfBu&Ncif;rSm tpOftvmwpfckuJh
odkY Nzpfae\/ odkYr[kwfu t0ef;t0dkif;usOf;aNrmif;vSaom puf
0ef;üpdkufaeonfh vSHwHu ½IyfaeaomaBumihf aemufwpfBudrfvSH
pdkufxdk;&ef rvG,ful . . .
odkYaomf aqGqufum; xdkokdYr[kwf/ oHywfay;xm;onfh
puf½kyfuJhodkY toduif;pGm vIyf½Sm;ae\/ t&yftem;r½Sd Nrif;udk
wpfywfNyD;wpfywf ywfae\/ toifhapmihfay;aeorQvSHudk qGJ
vsuf wpfacsmif;NyD;wpfacsmif; ypfpdkuf\/ tawmifaNcmufq,f
Nrifhaom puf0ef;tv,fwnfhwnfh½Sd teD0ef;wpfckvHk; pdkufaom
vSHrsm;Nzifh ydwfae\/
392 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
aumif;csD;ay;oHrsm;onf &yfem;Ncif;r½Sd wpfqufwnf;Nrnf
[D;ae\/
]]vlav; . . . vlav; . . . armifaqGquf . . . rif;udk
aumif;csD;ay;aeBuw,fav . . . em;NyD; r@yfa½SUudk cyfNznf;
Nznf; wpfywfavmufywfvdkufOD; . . . }}
twl,SOfvdkufvmaomNrif;ay:rS vufa0SYawmfBuD;u aNym
vdkufNcif;Nzpf\/ aqGqufonf vufa0SYawmfBuD;udkrQ vSnhfír
BunhfyJ aNymonfhtwdkif; Nrif;udk taNy;avQmhvdkuf\/
eef;wGif;oltysKdwkdY\OD;acgif;rS oZifESifhwuGaom awmf0if
yef;wdkYonf aqGquf\Nrif;ay:odkY yef;rdk;½GmbdokdY us\/ odkY
aomf aqGqufu wpfyGifhwavrQ rzrf; . . .
½Tifvef;vSyaom tr&yl&a½TNrdKUawmfolwdkY\ NyHK;aomrsuf
ESm? BunfaomrsufvHk;wdkYudk Nrif&aomfvnf; wHkYNyefNyHK;&,frIr

393 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
NyK? aus;Zl;wifrIrNy? wnfNidrfaom toduif;onfhrsufESmNzifh
om r@yfwpfckNyD;wpfck vGefvmcJh\/
rif;pifa½SUodkYa&mufonfESifh eef;rawmfrdzk&m;BuD; qifNzLr
½Sifu ykcHk;üwifaomyk0gudk ypfay;\/
]]ighuRef pGrf;ayonf . . . wpfckck NyKNyprf;ygtHk; . . . }}
aqGqufonf rif;pifwpfckvHk;udk toufuif;rJholuJhodkY
ai;Bunhf\/ Nr½Gufonf aysmf½TifrItNynhfNzifh 0rf;aNrmuf½TifNypGm
rdrdtm; wHkYNyefBunhfaeaomfvnf; ,cifu &if;ESD;cspfcifcJhBuzl;
onfh rsufESmrsKd;udkrNy? £aNE´odu©mESifh 0ifh0gvSaomtoGift
Nyifudkom aqmif\/
þwGif emusnf;rIESifhtwl tdyf&mrSvIyfEdI;Ncif; cHvdkuf&bdodkY
tm;vHk; owdw&Nzpfvm\/ xdkYaemuf qifNzLr½Sif ay;oem;
onfhyk0gudk &ifüpD;vsuf tawmifaNcmufq,fNrifhonfhpuf0ef;
udk vSHNzifhypfpdkuf\/ xdkYaemuf Nrif;udk uGif;wpfywfpdkif;vsuf

394 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
puf0ef;wdkifrSBudK;udk vIyfNyD;aemuf Nrif;tpdkif;rysuf usvmonfh
vSHudkzrf;í qifNzLr½Sif½dS&modkY oGm;a&mufOD;nTwf\/
wpfuGif;vHk; BobmoHawG vQHwufvm\/ aqGquf\0rf;
xJu wpfckNyD;wpfck armoGm;atmif NyKvkyfNycsifae\/ xdkodkY
NyKvkyfNyvdkNcif;onfvnf; wpfckwpfckudk tNid§K;ESifhNyKvkyfNyvdkae
Ncif; Nzpf\/ xdktNid§K;um; rdrd&ifü Nzpfay:pGJrufrdcJhaom tcspf/
aqGqufonf tdrfa½SUudk,fawmfBuD;ypfay;onfh &ifpnf;yk0gudk
vSrf;,lvdkufNyD;aemuf uGif;wpfywfywfNyD; aemufxyfvSHwpf
acsmif;udk qGJ,lvm\/
aqGquf\[efyefonf ,ckrS touf0ifvm\/ aqGquf
\rsufvHk;rsm;onf ,ckrS ta&mifawmufvm\/ aqGqufonf
tawmifaNcmufq,fpuf0ef;udk aemufwpfBudrf vSHpGJapNyD;aemuf
uGif;udk wpfywfywfNyD;onfESifh vufüusefaeao;onfhvSHNzifh
puf0ef;wGifpGJonfhvSHudk ypfcwfNyKwfap\/ xdkYaemuf ,cifenf;
wl uGif;wpfywfcefY Nrif;udkpdkif;ywfNyD;aemuf Nrif;tpdkif;r&yfyJ
395 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
NyKwfusvmonfhvSHESpfacsmif;udk zrf;,lNyD;vQif rif;pifa½SUodkY
oGm;a&muf&yf\/
csD;usK;oHawGrpJrDyif orD;awmf ybm0wD ac: Nr½Gufu
tdrfa½SUudk,fawmfBuD;\ udk,f&HvufpGJawmf½Sd&modkY t"dyÜg,fygyg
rsufvHk;ESifh apmif;iJhBunhf\/ xdkYaemuf ESpfa,mufom; acgif;
ndwfvnfndwfNyKvkyfNyD;aemuf ykcHk;xuf½Sdyk0gudk aqGquf½Sd&m
odkY ypfcsay;\/
&ifeifhaeaomaqGqufonf usvmonfhyk0gudk rzrf;r,lyJ
aNrodkYusapNyD;rS vSHNzifhxdk;aumuf\/ xdkYaemuf rdrd&ifü rpnf;
raESmifyJ rdrdpD;aomNrif;\vnfodkY pnf;aESmifay;\/
uaemifudk,fawmfBuD;onf aqGquf\ a,musfm;yDoaom
xDrxifonfhtNyKtrludk vGefpGmESpfouf\/
]]a,musfm;[lonf ½G,fwltrsKd;orD;wdkYu aNr§mufyifhcsD;usK;
Buwdkif; auseyf0rf;aNrmuf&rnfavm . . . }}

396 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
Nr½Gufurl xdkodkYrawG;/ rdrdypfay;onfhyk0gudk aNrodkYusap
NyD;rS vSHNzifhxdk;aumufvdkufNcif;twGuf pdwfü xifhceJNzpf\/ ol
bmt"dyÜg,fESifh þodkYNyKrl&wmvJ[k awG;&if; aqGquf\rsuf
ESmudk pdrf;pdrf;Bunhfrd\/ xdkYaemufrS £aNE´qnfvsuf ab;ywf
vnfokdYvSnhfNyHK;\/ xdkpOf aqGqufonf Nrif;udk 'kef;pdkif;xGuf
oGm;\/
a,musfm;yDyD oHcsD0ifhBuGm;aom usm;qdkrSusm;onfh tm*ol
&Jaumif;wpfOD;[k wpfuGif;vHk;u todtrSwfNyKxm;Buaom
aBumihf aqGquf uGif;v,fodkYxGufvmonfESifh BobmoHrsm;
qlnHvm\/
a½TNrdKUawmfolwdkY\EIwfrS rav;wdkYarmif? ysKdwdkYarmifBuD;? ysKdU
OD;&if? ysKdUudk&if? ysKdUol&Jaumif; [laom toHpmpmuav;rsm;
uGif;vHk;nHvm\/
xdkpOf aqGqufonf tawmifaNcmufq,fpuf0ef;udk ,m
vufNzifh A[dkcsuf½Sd&modkY vSHpGJapvsuf 0JvufrSvHSNzifh pGJaom
397 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
vSHudk ypfcwfNyKwfusap\/
vSHESpfacsmif;onf twl,SOfvsuf toGm;OD;pdkufus\/ aqG
qufonf usvmonfhvSHESpfpif;teuf vSHwpfpif;udk &if0Nzifh
¤if;? usefaomvSHwpfpif;udk zGifhxm;onfhyg;pyfNzifh¤if; Nrif;xuf
rS armhícH\/
]]vlav; . . . }} [katmfvdkufaom vufa0SYawmfBuD;\ pdk;
&drfoHESifhtwl r@yfawGa½SUü xdkif½SdaeorQvltm;vHk; ]0kef;} ceJ
rwfrwf&yf\/
vSHwpfacsmif;onf aqGquf\&ifbwfü¤if;? usefvSHwpf
acsmif;onf aqGquf\yg;pyfü¤if; wnfhwnfhrwfrwfpdkuf
axmifae\/
a½TNrdKUawmfolwdkY\ pl;pl;0g;0g;atmf[pfvdkufoHonf wpf
uGif;vHk;zHk;vTrf;oGm;\/ Nr½Gufonf wkefvIyfaomukd,fvuf?

398 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
wkefvIyfaomEIwfcrf;wdkYNzifh aqGquf½Sd&modkY pdwfaZmBuD;pGm
Bunhf\/
aqGqufonf &ifbwfxufüuyfwifxm;onfh ,mvuf
wGifqkyfxm;aomvSHoGm;udk ab;odkYwdrf;NyvdkufNyD; yg;pyfüukduf
xm;onfhvSHoGm;udk 0JvufNzifh qGJ,lNyvdkuf\/ xdkYaemuf vSH
wpfpif;udk toGm;Nr§Kyfatmif pufodkYNyefypf\/ usefaomvSHwpf
pif;udk rif;pifa½SUodkY,lvmNyD;aemuf toGm;Nr§Kyfatmif aNrodkY
pkduf\/
wdwfqdwfthHtm;oifhaeBuaom rif;y&dowfBuD;onf ,ckrS
owd&vmBuvsuf rNyD;qHk;Edkifaom aumif;csD;oHwdkYNzifh tqufr
Nywf aumif;csD;vufckyfay;\/
xdkaeYyGJum; aqGquf\yGJyif Nzpfawmhonf/ cyfapmapm
ydkif;url þrif;y&dowfwdkYtBum;ü . . . ]]OD;NrwfxGef;u om
onf? OD;a*gif;BuD;u omonf . . . awmom;awG vlpGrf;vlp
½dSBu\ . . . }} [k NrdKUawmfolNrdKUawmfom;wdkYu aNymBu\/ ,ck
399 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
aemufydkif;ürlum; . . .
]]armifBuD;aqGquf . . . }} [laomtoHwdkYu zHk;vTrf;vm\/
a,musfm;wdkYuyif eef;wGif;olESifh a½TNrdKUawmfolwdkY\avoHudk
vdkufvsuf . . .]]armifBuD;aqGquf . . . }} [k cspfpEdk; aNymif
avSmifac:a0:Bu\/
yGJtNyD;wGif aqGqufonf eef;rawmf qifNzLr½Sifrdzk&m;BuD;
\ yk0gokH;qifh&\/ tdrfa½SUudk,fawmfBuD;\ yk0goHk;qifh&\/
uaemiftdrfa½SUudk,fawmfBuD;udk,fwdkif vufurf;í Nrif;ay:rS cs
ay;Ncif;cH&\/ eef;awmfolESifh a½TNrdKUawmfolwdkYudk,fwdkif rdrdwdkY
acgif;rSyef;udk aqGqufem;odkY vma&mufyefay;Bu\/ aqGquf
\ vufarmif;vuf½Hk;wdkYudk w,kw, udkifwG,fyGwfoyfBunhf
Bu\/
]]csyfrdefndK? armufwdkarmuf½Snf? aNymifaNymifvufvufawG
0wfqifxm;wdkif; ol&Jaumif;r[kwf . . . ol&Jaumif;[lonf
a[monfvkvifudk eif½dkUBunhfxm;Bu . . . onfvkvifonf
400 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
&efoluif;aom onfvdkyGJrsKd;üom ol&Jaumif;Nzpfonfr[kwf
. . . atmuftaBuu ukvm;NzLawGudkvnf; tEdkifrcHt½HI;ray;
zdefYzdefYwkefatmif ol&Jaumif;vkyfvmcJhoaum . . . }}
tdrfa½SUudk,fawmfBuD;\ aNr§mufpm;onfhtrdefYaBumihf aqG
qufonf wcPcsif; tr&yl&aeNynfawmfü ausmfapmxif½Sm;
vm&\/ odkYaomf aqGquf\rsufvHk;um; qifNzLr½Sif\aemuf
yg;rS acR&Hoif;yif;wdkYESifhtwl rdrdudkrodouJhodkY ygoGm;avNyD
Nzpfaom ybm0wD bJGYcH ½SifNr½Gufudkom ai;arQmfaerdaom
aBumihf tdrfa½SUukd,fawmfBuD; rdefYawmfrlonfhpum;udkrS em;r
vnfvdkuf . . .
Ä
aemufwpfaeYeHeufapmapmü aqGqufonf vloltenf;
i,fESifhtwl tr&yl&a½TNrdKUawmfBuD;udk ausmay;vsuf atmuf
Nynfatmuf½GmodkY xGufcGmvmcJh\/

401 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
rdIif;ysaom ESif;rIefwdkYtBum;ü a½TNrdKUawmfonf wNznf;
Nznf; a0;uGmusefcJh\/
þaeNynfawmfü a½TxD;a½Teef; a½TBuiSef;½Sd\/ þaeNynf
awmfü Nrefrmrif;wdkY pdk;pHqJNzpf\/ þaeNynfawmfü rdrdudk ol
&Jaumif;[k owfrSwfBu\/ þaeNynfawmfolwdkYonf rdrdtm;
armifBuD;aqGquf[k csD;usK;axmyemNyKBu\/ þaeNynfawmf
wGif rdrdü &efolr½Sd? aNr§mufpm;olom½Sd\/ odkYaomf þae
Nynfawmfü rdrdaeírNzpf . . .
þaeNynfawmfü t&mtaxmifaom orD;unmwdkYonf rdrd
udk cspfcifcsD;usL;aevifhBuupm; wpfa,mufaomcspfolonf rd
rdtm; ausmcdkif;aeavNyD/ xdkYaBumihf þaeNynfawmfwGif rdrdtm;
vspfvsLNyKaomcspfoludk aeYpOfESifhtrQ Nrifae&vdrfhrnfNzpf\/
xdkokdY Nrifae&Ncif;aBumihf rdrdonf ylavmifaomESvHk;om;udk t
NrJwap &ifü arGYxm;&ayvdrfhrnf/

402 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
taBut&yfü NrefrmwdkY\ a½TxD;a½Teef; a½TBuiSef;wdkYr½Sd?
xD;&dyfeef;&dyfokOf;\/ NrefrmawGwpfNyHKvHk; ukvm;NzLuRefNzpfukef
Bu&\/ rdrdtm; &efolwdkY tNrJwap0ef;&Hae\/ olykefvlqdk;t
Nzpf tpGyftpGJcH&\/ tNrJwap touftEå&m,f½Sd\/ ukvm;
NzLawGESifh olaoudk,faowkdufcdkuf&ef tcgrvyf wmplae&\/
odkYaomf þtaBut&yfü rdrdtm; vspfvsLNyKaeaomcspfoludk r
Nrif&/ xdkYaBumihf rdrd\ESvHk;om;onf ylavmifNcif;rSoufom\/
rdrdonf a½TxD;a½Teef;ESifh xdkufwefolr[kwf? ukvm;NzLwkdYESifh
wdkufcdkuf&ef taBut&yfESifh xdkufwefolNzpf\/ ½THUEHGql;aNi§mihf
cvkwfuefoif;wdkYESifhom xdkufwefolNzpf\/ rdrdxdkufwef&modkY
om rdrdoGm;awmhthH . . .
Nrif;eufBuD;a½SUaqmifaom vufeufudkifNrif;pD;a,musfm;
csnf;Nzpfonfh Nrif;tkyfpkwpfpkonf ae0if½dk;&Dtcsdefomomü
e,fNcm;ausmufwdkifteD;odkY a&mufvm\/
xdkpOf xdkNrif;tkyf\a½SUrS vlwpfpk NAKef;ceJay:vmBuonf/
403 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
]]a[h . . . b,folawGvJ . . . e,fNcm;udk rNzwf&bl;aemf
. . . rif;w&m;BuD;trdefYuG . . . }}
aqGqufonf xdkol\atmfoHudkrBum;? rdrdtawG;ESifhrdrd
oGm;NrJoGm;\/
]]a[; . . . [dka½SUuaumif . . . rBum;bl;vm; . . . rif;w
&m;BuD;trdefYeJY aNymaewmuG . . . }}
aqGquf\vlrsm;u Bum;vdkufovdkvdk½SdaomaBumihf bm
rSef;rSrodyJ wefY&yfvdkuf\/ xdkpOf aqGqufonf Nrif;eufBuD;
o,faqmif&modkY acgif;idkufpdkufESifhygoGm;\/ atmfolwdkYuatmf
\/ wm;olwdkYuwm;\/ aqGquf\vltcsKdUu bk&ifhwyfr
awmfom;qdkolwdkY½Sd&modkY a'gowBuD;Nrif;pkdif;0if\/ xdkpOf ao
ewfoHwpfcsufay:vmum aqGqufonf Nrif;eufBuD;ay:rS OD;
apmufusoGm;\/
½Srf;BuD;OD;eE´onf "m;vG,fudk tdrfrSxkwfvsuf xdkvlpkvl

404 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
tkyf½Sd&modkY Nrif;udktNyif;ESif\/ vufa0SYawmftbBuD;u vSrf;
atmfwm;qD;\/
]]armifeE´wdkY izm;wdkY . . . aeBuOD;yav . . . o[m usKyf
wdkYtcsif;csif;awGy . . . }}
vufa0SYawmftbBuD;onf þodkYwm;qD;&if; aqGqufus
&modkY oGm;a&mufayGYxl\/ aqGquf\vltm;vHk; Nrif;ay:rSqif;
um aqGqufab;ü 0dkif;&HaeBu\/ xdkolwdkYtNyifrS rif;w&m;
BuD;\ wyfrawmfom;qdkolrsm;u xyfí0dkif;&Hxm;\/
]]eifwdkY taBubuf ukvm;NzLe,fudkoGm;NyD; wdkufcdkufvk
,ufBur,fhvlawG r[kwfvm; . . . eifwkdYaBumihf rif;w&m;
BuD;eJY ukvm;NzLbk&ifcHwdkY roifhrwifh½SdBuawmhrnfaum . . . }}
e,fNcm;apmihfwyfrS aoG;aomufBuD;qdkolonf rma&ausma&
½SdvS\/ aqGqufESifhtazmfwpfpkudk &mZ0wfawmfusL;vGefolrsm;
[k zrf;rnfqD;rnfwuJuJNyK\/

405 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
½Srf;BuD;OD;eE´ESifh izm;wdkYuvnf; þ e,fNcm;apmihfwyfom;
qdkolrsm;udk EkyfEkyfpOf;vdkaevSNyD/ vufa0SYawmftbBuD;url aqG
qufudk NyKpkayGYydkuf&if; ESpfOD;ESpfzuf aus&mausaBumif; aNyaNy
vnfvnfaNym\/ rdrdwdkY Nrif;cif;yGJawmfrS NyefvmBuolrsm;Nzpf
aBumif;? ,cifuwnf;u taBut&yf½Sdukvm;e,fü aeBuol
rsm;NzpfaBumif; ½Sif;Ny\/
]]'gaBumihfcufaewmaygh . . . bk&ifha½SUarSmufrSmawmh ol
awmfaumif;vkyf? uG,f&ma&mufwmeJY cdk;? qdk;? vk,uf . . . eif
wdkYvdkvlawGzsufaevdkY wdkif;Nynfysuf&wm . . . }}
aoG;aomufBuD;\pum;onf wNznf;Nznf; ydkrkd&ifhoD;vm
\/ Bumaomf vufa0SYawmftbBuD;yifvQif onf;rcHEdkifawmh
...
]]onfrSm aoG;aomuf . . . Nrefrmhwdkif;NynfoHk;yHkESpfyHk uk
vm;NzLvufxJa&mufwm eifwdkYvkd wpfudk,faumif; emrnf&zdkY
BunhfNyD; trIxrf;aewJh ol&JabmaBumifolawGaBumihf . . . em;
406 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
vnf&JUvm; . . . eifwdkY[m wdkif;NynfeJYvlrsKd;tay:rSm wu,f
apwemr½SdyJ ig 0wå&m;ausyGefolqdkwJh emrnfaumif;av;wpfck
&NyD; &mxl;tqifhqifhwdk;zdkYtwGuf wdkif;NynfBuD;ysufcsifysufy
apvdkY [kwf[kwfr[kwf[kwf cdkif;wJhtwkdif; Nzpfcsif&mNzpf ukef;
vkyfaeBuwJh wpfzdkYxJorm;awG . . . 'DrSm . . . eifwkdYudk 'dkYw
u,fwdkufr,fqdk&if eifwdkY tcktcsdefrSm wpfa,mufrSrusefbl;
. . . od&JUvm; . . . }}
vufa0SYawmftbBuD; aNymaeqJüyifvQif Nrif;awGpdkif;vm
onfhtoHudk Bum;vdkuf&NyD; csufcsif;yif Nrif;tkyfBuD;wpftkyf
a&mufvm\/ xdkNrif;tkyfBuD;xJü aoG;aomufBuD;\wyfrSL;yg
yg vm\/
aoG;aomufBuD;u wyfrSL;½Sd&modkY rdrd\aqmif½GufcsufESifh
&mZ0wfaumifrsm;u rdrdtm; tHwkaNymqdkaeBuyHkudk wkdifBum;
aNymqdk\/ wyfrI;onf aoG;aomufBuD;udk aNcaxmufESifhuef
vdkuf\/
407 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
]]'ku©yJ . . . tJ'grS 'ku©yJ . . . NrdKUpm;rif;orD;BuD;udk,fwdkif
ygvmw,f . . . eif aozdkYomNyifayawmh . . . }}
xdkodkY wyfrSL;unnf;nLaeqJ OD;NrwfxGef;ESifhwuG ybm0
wDbJGYcH rif;orD;BuD;Nr½Guf a&mufvm\/ tusKd;taBumif;od&
onfESifh tvGefpdk;&drfBuD;pGm £aNE´odu©mawGudk rqnfawmhyJ
aqGqufudk aNy;,layGY\/ aqGquf\'Pf&mudk Bunhf\/ ykcHk;
n§yf½dk;atmufodkY xdrSefoGm;Ncif;Nzpfvsuf aoG;vGefae\/ t
xufodkYvnf;aumif;? atmufodkYvnf;aumif; tenf;i,fwdrf;
vJGoGm;ygu toufudkrS rSDEdkifzG,fr½Sd/
Nr½Gufonf aqGqufudk vIyfumvIyfum ac:Bunhf\/ odkY
aomf aqGqufu oJhoJhrQomxl;Edkif\/
]]NrdKUpm;rif;orD;BuD; . . . vlem ydkíyifyef;ygvdrfhrnf . . .
,ck pum;aNymEdkifao;rnf r[kwfyg . . . orm;awmfrsm;½Sd&modkY
tNrefac:oGm;rS awmfygNcdrhfrnf . . . }}

408 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
Nr½Gufonf vufa0SYawmftbBuD;udk tm;xm;pGmvSnfhBunhf
\/ xdkYaemuf teD;qHk;ü½Sdaom orm;awmfrsm;udk yifhac:vm&ef
trdefYay;\/ NyD;onfESifh vlemudk tNiifomqHk; csxm;cJhNyD;
aemuf e,fNcm;apmihfwyfrSL;½Sd&modkY oGm;\/
]]b,folvJ . . . AkdvfrSL;aqGqufudk aoewfeJYypfwm . . . }}
&JrufESpfa,mufonf tvGefwkefvIyfae[ef½Sdaom aoG;
aomufBuD;udk Nr½Gufa½SUodkY wGef;ydkYvdkuf\/
]]uRef . . . uRef . . . uRefawmfrsKd;BuD; rif;w&m;BuD;&JUt
rdefYudk OD;xdyf½GufyefqifNyD; opöm½Sd½Sd trIawmfxrf;rdwmyg NrdKU
pm;rif;orD;BuD;ocifbk&m; . . . }}
]]'DtoH igBum;zl;w,f . . . ,lcJhprf; . . . rD;pD;wpfck . . . }}
Nr½Gufonf aoG;aomufqdkol\rsufESmudk &JrufwpfOD;\rD;
wkwfNzifh aoaocsmcsm teD;uyfBunhf\/ armufwdkyg;umESifh
wuG ,Grf;carmufudk qGJcRwf\/ twGif;cHOD;&pfudk qGJcRwf

409 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
vdkufonfESifh ezl;NyifwGif ]rsKd;zsuf} [laom pmvHk;eufBuD;onf
txif;om;ay:vm\/
]]Bo . . . ½Sifudk; . . . ½Sif usKyfudkodvm; . . . }}
aoG;aomufBuD;onf vHk;0wkefYNyefNcif;rNyKyJ tvGef wkef
wkefvIyfvIyfNzpfae\/
]]½SifraNym&if usKyfaNym&rSmaygh . . . usKyfu oHk;cGyJheif;BuD;
orD; Nr½Gufav . . . ½Sifu &efukefu olaX;om;rsKd;rif;qdkwJh
ukvm;uRefr[kwfvm; . . . ½Sifhvdkvlpm;ursm; rif;w&m;BuD;&JU
trdefYudk OD;xdyfyefqifNyD; opöm½Sd½SdtrIxrf;w,fqdkawmh awmf
awmfvJ &Dp&maumif;wmyJ . . . ½Sifhvdk ukvm;uRefopömazmuf
u 'Dvdk trsKd;om;e,fNcm;apmihfwyfxJudk b,fvdka&mufvmwm
vJ . . . ½Sif rSefrSefaNymprf; . . . olYudk aqGqufrSef;odvdkY w
rifypfwm r[kwfvm; . . . }}

410 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
]]r . . . r . . . rod&ygbl; ocifrbk&m; . . . uRefawmfrsKd;
olYudk aemufuyJ Nrifvdkuf&ygw,f . . . trdefYawmftwkdif;om
. . . }}
Nr½Gufonf aoG;aomufBuD;rsKd;rif;\yg;udk zsef;ceJ½dkuf
vdkuf\/
]]bmtrdefYawmftwdkif;vJ . . . opömazmufrsKd;zsuf . . . uk
vm;uRefu . . . Bumw,f . . . udkifprf; eifh"m; . . . }}
rsKd;rif;onf vHk;0rudkif0HhyJae\/ Nr½Gufu "m;Nym;Nzifh½dkuf
vsuf rsKd;rif;\"m;udk txkwfcdkif;\/
]]Nr½Guf . . . eifh[m rawmfbl;xifo[ . . . }}
Nr½Gufonf OD;NrwfxGef;bufodkY vuf,Sufvdkuf\/
]]bBuD; . . . onfwpfcgawmh uRefrudkcGifhvTwfyg . . . }}
a,musfm;ESifhrdef;ryifNzpfaomfvnf; "m;yGJrSm odyfrBumvS
acs/ Bu,fa&mifvufvufü wcPomvQif cRifcRifNcufNcuf

411 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
rnfvQuf rBumrDyif Nr½Gufonf rsKd;rif;\vufaumuf0wfudk
ywf"m;ESifhqwfvdkufNyD; wpfqufwnf; pvG,fydkif;vdkuf\/
]]opömazmufrsKd;zsuf . . . xdk;? ckwf? yuf? ydkif;? wGuf qdkwJh
"m;a&;tpOfudkrS rumwwfyJeJY . . . 'geJYrsm; trIawmfvmxrf;
ae&ao;w,f . . . }}
Nr½Gufu rausrcsrf;aNymvdkufonf/ xdkYaemuf orm;awmf
BuD;wdkY a&mufvmBuoNzifh aqGquf\'Pf&mudk Bunhfap\/
twGif;om;udkrxd? ukd,ft*FgrcsKdUwJhyJ aysmufuif;Edkifonfqdk
aomaBumihf aq;xnfhpnf;aESmifvsuf ,loGm;Bu\/ ESpf&uft
wGif; 'Pf&moufomvmaomaBumihf aqGqufESifhNr½GufwdkY p
um;aNymEdkifBu\/
aqGqufu Nr½Gufudk tcJraus/ rodovdk xnfxnf0g0g
aeaomaBumihf emusnf;onfqdk\/ Nr½Gufu uaemifudk,fawmf
BuD;\ arG;pm;orD;taeESifh £aNE´udk toufESifhxyfwl apmihf
xdef;ae&ygonf[k qdk\/
412 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
]]tEdkY . . . 'gNzifh [dk vufpGJukd,f&HvlysKdawmfom;awmhaum
. . . }}
]]Bunhfprf; . . . ol 'gudko0efwdkaewm . . . tJ'gu tdrf
a½SUukd,fawmfBuD;ucdkif;vdkY Nr½Gufudk "m;ckwfvSHxdk;? puf0ef;ypf
oifay;wJhq&m . . . awmhf . . . }}
]]odbl;av . . . rif;orD;BuD;NzpfaevdkY eef;wGif;om;awGudkrS
oabmusNyD; onfuawmom;udk rodcsifa,mifaqmifaeovm;
vdkY . . . }}
]]Bunhfprf; . . . Bunhfprf; . . . xkvdkuf& temBuD;u em
oGm;Nyefa&mhr,f . . . tJonfh awmom;vlpGrf;aumif;BuD;aBumihf
rif;orD;b0eJY a[monfe,fBuD;wpfckvHk;udkyg pGefYNyD; tck tNyD;
vdkufvmcJhwm awmf&JU . . .
tdrfa½SUukd,fawmfBuD;u a[m'De,fpyfBuD;wpfavQmufvHk;udk
armifBuD;aqGqufwdkYvdk rsKd;cspfol&Jaumif;awG 0ifxGufvdkwJht

413 NrefrmusL;ypfzdk&rf
&efukefbaqG aoaomfrSwnfhaBomfaumif;\
cg tultnDay;EdkifatmifqdkNyD; Nr½Gufudk tydkifpm; ay;oem;
xm;wmawmf&JU . . .
tckawmh tultnDay;½Hkwifr[kwfyJ rsKd;cspfarmifBuD;&JU
aemufawmfyg;u udk,fwdkifvdkufygaqmif½GufcGifh&vdkY 'De,fBuD;
wpfckvHk;udkyg bBuD;OD;NrwfxGef;vufxJudk vTJtyfay;cGifh&cJhNyD
. . . od&JUvm; . . . }}
,ckwpfBudrfomvQif awGYzl;BuHKzl;&aom Nr½Guf\ rdcif
avmif;qefqef&efawGYaeyHkudk aqGqufonf wtHhwBo ai;arm
Bunhf&if; aEG;aom&if½SdESvHk;om;ü csrf;aNrhae\/
ESif;rIefwGif;rSNzwfoef;wdkufcwfvmaom avonf cspfolESpf
a,mufwdkY\ ESvHk;om;udk ydkícsrf;aNrhatmif ,k,ydkufaxG;vdkuf
\/

&efukefbaqG

414 NrefrmusL;ypfzdk&rf

You might also like