CARAGA STATE UNIVERSITY

CABADBARAN CAMPUS
T. CURATO.ST., CABADABARAN CITY

PROYEKTO
SA
VALUES
EDUCATION – 9

IPINASA NI:
FREMA M. BAGUHIN

IPINASA KAY:
GNG.EVELYN E. DEL CARMEN
Ang pamilya ang pinakamaliit na institusyon ng lipunan. Kahit ito ang pinakamaliit, ito naman ang
pinakamahalagang baghagi ng lipunan sapagkat ang pamilya ang pangunahing institusyon sa lipunan
na nabuo sa pamamagitan ng pagpapakasal ng isang babae at lalaki dahil sa kanilang walang pag-
iimbot, puro at romantikong pagmamahal. Kapwa nangakong magsasama hanggang sa wakas ng
kanilang buhay at bubuo ng isang pamilyang may takot sa Diyos.

Ang pamilya ay binubuo ang mga unang hakbang sa pagkatao. Ang pamilya ang siyang gumagabay,
nagtuturo ng magandang asal, nagbibigay ng pangangailangan at nagmamahal ng walang kapalit.
Ang pamilya ang inspirasyon para umangat ang sarili na nagiging dahilan ng lahat ng pagpupursigi sa
buhay.
Ang komunikasyon sa pamilya ay hindi lamang pasalita mula sa mga miyembro ng pamilya, ito ay
kung ano ang sinasabi, paano sinabi, bakit sinabi, kalian sinabi o sasabihin o ano ang nakaligtaang
sabihin ng isang miyembro nito sa iba pang kasapi ng pamilya na maghahatid ng pagkakaunawaan
sa isa’t isa. Ayon sa pananaliksik, ang pamilyang hindi masaya ay dulot ng ngatibong komunikasyon
sa pamilya. Kaya napakahalaga ang pagpuri sa bawat isa at pagsuporta sa paniniwala ng bawat
kasapi upang magkaroon ng maayos na ugnayan ang mga miyembro ng pamilya.

Upang mas mabuo pa ang ugnayan at relasyon ng bawat kasapi sa pamilya, mayroong mga
actibidades na ginagawa tulad ng pagsisimba, pagpipicnic, paglilinis ng bahay, at marami pang iba.
Sa pamamgitan ng mga gawaing ito, mapapalalim ang relasyon ng bawat isa. Sa mga gawaing ito,
magkakaroon ng quality time ang pamilya kung saan sila ay nag-uusap sa kahit anong bagay at dito
rin maipahihiwatig and mga damdamin ng bawat isa. Ang mga gawaing ito ang nagbibigay
kahandaan sa pamilya upang maharap nila ang higit na malalaking hamon at tungkulin sa buhay.
Ang isang lipunan ay mahirap umusad sa pag-unlad kung walang namumuno at nag-aayos sa mga
programa at gawaing tumutugon sa mga pangangailanagan ng mga kasapi. Niloob ng Diyos na sa
isang lipunan ay may ilang mamumuno at mamahala sa karamihan. Ang mga namamahalang ito ay
binigyan ng tungkulin at pananagutan na protektahan ang interes ng kanilang pinamumunuan. Ang
maga nanunungkulan sa pamahalaan ay nararapat na tuparin ang pangarap ng mamamayan.
Magiging epektibo ang pamahalaan sa kanyang tungkulin kung mabibigyan niya ng pagkakataon ang
bawat pamilya lalo na ang mga maralita na mapunlad ang kanilang sarili at kabuhayan.

Ang batas ay mahalaga sa pagkakaroon ng katahimikan at kaayusan sa bansa. Ito ang nagsisilbing
gabay o pamantayan sa ating pakikisalamuha upang mapangalagaan ang karapatan at kaligtasan ng
mamamayan. Ang mga batas rin ang nagtatakda ng mga ng mga dapat at di dapat gawin. Ang mga
batas ang nagiging patnubay ng mga tao sa pakikisalamuha sa ibang tao sa barangay na kanyang
kinabibilangan at pati na rin sa ibang barangay. Ang pamahalaan ay nararapat na may batas at mga
programa tungo sa moral at maayos na pamumuhay ng mga tao. Ang mga batas at gawaing
magbibigay ng priyoridad sa buhay, libreng edukasyon, at pagbibigay ng trabaho s mahihirap ay ilan
lamang sa mga hakbanging maaaring isagawa ng pamahalaan upang makamit ang kaganapan ng
bawat mamamayan.
Isinabi na ang barangay bilang isang yunit ng pamahalaang lokal ay nakakuha ng inspirasyon sa mga
balangay (isang uri ng bangka) na ginamit ng mga ninunong Pilipino sa kanilang pagdating sa
Pilipinas. Sa panahon ng mga ninuno o bago ng kolonisasyon, isang barangay ay binuo ng mga taong
galing sa iba't-ibang bahagi ng Timog-silangang Asya na dumating sa pook na iyon sa pamamagitan
ng bangka. Ang mga namumuno sa mga barangay noon ay ang datu. Ang bawat barangay ay
nagsasarili at malaya sa bawat isa. Ang iba ay nagsasama-sama upang makabuo ng alyansa o
samahan. Ang barangay ay binuo upang may matatakbuhan ang mga tao sa isang lugar sa mga
panahon ng problema. Ang barangay ay nagbibigay ng agarang sulosyon sa mga hinaing ng mga tao
at nagpapanatili ng katahimikan at kaayusan sa lugar sa tulong ng mga batas.

Binubuo ang pamahalaang lokal ng lalawigan, bayan at barangay. Ang lalawigan ay pinamumunuan
ng isang gobernador. Ang mga hinaing at problema ng mga mamamayan sa lokal na nasasakupan ay
ipinararating ng mga pinunong lokal sa pambansang pamahalaan. Mahalaga ang maayos na ugnayan
ng pamahalaang lokal at pamahalaang pambansa upang matamo ang pagsulong at pag-unlad ng
bansa. Iba’t ibang patakaran at ordinansa ang ipinatutupad sa mga lalawigan, lungsod, bayan, at
barangay, ngunit iisa lamang ang layunin nito. Ang suportahan ang kabuuang layunin ng
pamahalaang pambansa. Sa pamamagitan ng pamahalaang lokal, madaling naipaparating ng
mamamayan ang kanilang naiisin, adhikain, at mga karaingan sa mga kinauukulan.
Ang salitang simbahan ay nagmula sa Griyegong salita na “Ecclesia” na nangangahulugang isang
“pagtitipon,” o mga “tinawag.” Ang payak na kahulugan ng simbahan ay hindi tumutukoy sa isang
gusali, sa halip ito ay tumutukoy sa mga tao. Tila isang panunuya kung minsan na kung tinatanong
natin ang ilang tao kung anong simbahan ang kanilang dinadaluhan ang kadalasang sagot nila ay
Baptist, Methodist o iba pang denominsayon. Kadalasan ang tinutukoy nila ay ang denominasyon o
ang gusali. Basahin ang aklat ng Roma 16: 5: : "…At batiin ninyo ang iglesia na nasa kanilang
bahay..." Ang tinutukoy ni Pablo ay ang simbahan na nasa kanilang tahanan, at hindi ang gusali, sa
halip katawan ng mga mananampalataya.

Ang simbahan ay isang gusali o kayarian (istruktura) na ang pangunahing layunin ay

mapagsagawaan ng pagpupulong ng simbahan, tungkuling maghanda sa tao sa diyos sa
pamamagitan ng paglalahad ng katotohanan at upang mapalaganap ang salita ng ating Panginoong
Hesus. Layunin ng simbahan na ipaliwanag sa tao ang tungkol sa pananampalataya. Sa pamamagitan
ng simbahan o relihiyon, natutuhan ng tao ang katotohanan tungkol sa mga aral at paniniwala ukol
sa Maylalang. Ang mga itinuturo ng institusyong ito ay hindi karaniwang natututuhan sa ibang
institusyon ng lipunan. Ang mismong simbahan o relihiyon ay naglalayong bigyan ng moral na
kaayusan ang politikl, ekonomiko, at sosyal na buhay ng tao ayon sa kaayusan na nais ng
Maylalang.
Simbahan ay mahalaga sa atin dahil ito ang tahanan ng ating Diyos at dito natin sya
pinapasalamatan o sinasamba sa ibang relihiyon dahil sa mga nagawa Nya para sa atin. Lahat ay
may papel para sa pagunlad ng isang bansa. Ang paghubog sa spiritual sa simbahan ay may
malaking papel na ginagampanan para sa kinabukasan ng isang bansa. Maraming simbahan o
samahang panrelihiyon ang nakikibahagi sa pagtulong sa mahihirap. Lumalapit ang kamay ng
simbahan o relihiyon sa kanilang sitwasyon at napapaunlad nila ang kanilang kalagayan. Higit na
mauunawaan ng tao ang tungkol sa kaauyusan at panatag na pamumuhay na may pananampalataya
kung ang simbahan o relihiyon ay nailalapit ang prinsipyo ng subsidiarity sa ganitong kalagayan.

Ang simbahan ay isang komunidad ng mga mananampalataya. Sumagot si Pedro sa kanila, “Magsisi
ang bawat isa sa inyong mga kasalanan at magpabautismo sa pangalan ni Jesu-Cristo at
mapapatawad ang inyong mga kasalanan at matatanggap ninyo ang regalo ng Diyos na walang iba
kundi ang Banal na Espiritu . . .” MGA GAWA 2:38,41
Marami ang naniwala sa kanyang mensahe at nagpabautismo agad sila. Nang araw na iyon, mga tao
ang nadagdag sa mga mananampalataya. Ang mga tagasunod ni Jesus ay nagsama-sama dahil sa
kanilang pananampalataya. Ang kanilang mga karanasan, katangian, at personal na mga kagustuhan
ay napasa-isang tabi at nanaig ang kanilang paniniwala sa kamatayan, libing, at pagkabuhay muli ni
Jesu-Kristo. Ang mga tagasunod na ito—maging tayo man—ang siyang bumubuo ng simbahan.
Ang paaralan ay isang institusyon na naglalayong hubugin ang kaisipan ng bawat indibidwal. Ito ay
tinuturing na pangalawang tahanan sapagkat dito dito nakabubuo ng bagong relasyon sa kanilang
kapwa tao at matibay na pundasyon sa pagkamit ng kanilang pangarap. Ang kahalagahan ng
paaralan sa lipunan ay binibigyan ang bawat indibidwal na nananahan dito ng edukasyon upang sa
darating na panahon ay magkaroon sila ng maayos at matiwasay na pamumuhay. Nakatutulong din
ito upang umunlad ang lipunan.

Ang edukasyon na ibinigay ng paaralan ang maghahanda sa mga tao para sa dapat nilang kalagyan
at tungkulin sa mundo. Layunin ng paaralan na turuan at tulungan sila na marating ang tagumpay sa
masagana’t tuwid na pamumuhay. Bukod sa pagbibigay ng kaalaman sa loob ng paaraln, may
tungkulin din ang paaralan para sa mga bata at matandang hindi nakapag-aral. Sila ay hindi
nakatungtung sa paaralan dahil sa pinansiyal na kakulangan o problema sa pangkabuhayan.
Sinasabing ang edukasyon ay para sa lahat. Kaya maraming paaralan ang gumagawa ng mga
nararapat na mga proyekto at mga pamamaraan upang maganyak ang lahat na dapat na dapat
ipagpatuloy ang pag-aaral.
Ang paaralan, gaya ng ibang institusyon, ay hindi maaring mag-isa sa pagsagawa ng layuning ito.
Maraming sector na nakikiisa at nakikipagtulungan sa mga proyektong pinangangasiwaan ng
paaralan. Ang lokal na pamahalaan, halimbawa, ay nakikipagtulungan sa pagtugon sa
pangangailangan ng paaralan sa pagbibigay ng magandang edukasyon sa mga mag-aaral. Sa
katunayan, lahat ng institusyon tulad ng media, simbahan, pamilya, at mga pribading samahan ay
nakikiisa sa pagtugon sa pangangailangan ng edukasyon. Silang lahat ay may ambag sa
pagpapaunlad ng mga mag-aaal upang maging mamamayan sa hinaharap.

Ang  sistemang edukasyon ng Pilipinas ay gingagamit lamang bilang instrumento ng estado sa

paghubog ng kamalayan at kakayahan ng mga kabataang Pilipino upang sila ay  manilbihan para
sa iilang naghaharing uri sa ating lipunan at palaganapin ang mga kaugalian at pamaraan ng
pamumuhay ng mga uring ito. Ang namamayaning uri sa Pilipinas, ang komprador na burgesya at
panginoong may-lupa ay pangunahing tinatangkilik ang interes ng kanilang padrono, ang
imperyalistang Estados Unidos. Sa kontekstong ito natin mauunawan lamang ang kalikasan ng
edukasyon na pinapairal ng gobyerno sa ating lipunan.
Itinuturing na pang-apat na estado ang mass media ng isang bansa. Ang pangunahing layunin nito
ay bigyan ng imformasyon ang tagapanood at tagapakinig upang sila ay nasa tamang posisyon sa
paggawa ng desisyon. Sabi nga ni Pangulong Gloria Macapagal- Arroyo, ang media ang dapat mag-
impluwensya sa mga Pilipino sa lahat ng kanilang mga problemang kailangang lutasin. Ngunit sa
panahon ngayon, ano na nga ba talaga ang layunin ng mass media? Ito pa rin ba ay nagsisilbing
instrumento para sa magandang kinabukasan ng mga Pilipino o ito ay nagdadagdag pa sa kanilang
kahirapan? Kung ako ang tatanungin mo, sasabihin ko na hindi nagawa ng mass media ang kanyang
pangunahing layunin; mas lalo pa nitong pinapalaki ang mga problema ng mga Pilipino dahil sa mga
sumusunod na rason: Sila ang nagdulot kaya’t tayo ay nabulag sa mga materyal na bagay,
nagkaroon tayo ng mabilis na pag-iisip, at nabulag tayo sa mga maling hikayat nito.

Ang Facebook (literal na "aklat ng [mga] mukha") ay isang social networking website na libre ang
pagsali at pinapatakbo at pag-aari ng Facebook, Inc. na isang pampublikong kompanya. Maaaring
sumali ang mga tagagamit dito nakaayos ayon sa lungsod, pinagtratrabahuan, paaralan at rehiyon
upang makakonekta at makihalubilo sa ibang mga tao. Maaaring magdagdag rin ng mga kaibigan at
magpadala ng mensahe sa kanila, at baguhin ang kanilang sariling sanaysay upang ipagbigay-alam
sa kanilang mga kaibigan ang tungkol sa kanilang sarili. Tumutukoy ang pangalan ng website na ito
sa mga mukhang nasa aklat na papel (paper facebooks) na sinasalarawan ang mga kasapi ng isang
kampus na pamayanan na binibigay ng ilang kolehiyo at preliminaryong paaaralan sa Estados Unidos
sa mga papasok na mga mag-aaral, guro o propesor, at mga trabahador bilang isang paraan na
makilala ang ibang tao sa kampus. Itinatag ni Mark Zuckerberg ang Facebook kasama ang kaklase
niya sa agham pangkompyuter at kasama sa kuwartong sina Dustin Moskovitz at Chris Hughes
habang mag-aaral pa siya ng Pamantasan ng Harvard. Noong una, limitado ang pagsapi sa website
na ito sa mga mag-aaral ng Harvard, ngunit lumawak ito sa ibang mga kolehiyo sa Boston, ang
Ligang Ivy at Pamantasan ng Standford. Nang kalaunan, lumawak pa ito at napabilang ang kahit
sinong mag-aaral ng isang pamantasan, pagkatapos mataas na paaralan at, nang tumagal pa, kahit
sinong nasa gulang na 13 pataas. Sa kasalukuyan, mayroon na ang Facebook ng mahigit sa 200
milyong aktibong tagagamit sa buong mundo.
Sa kasalukuyang panahon, ang papel ng media sa pagsusulong ng isang pambansang pagbabago sa
pamamagitan ng paghuhubog ng isang esensiyal na opinyon publiko, at maging ng pagbabagong
hubog sa umiiral na pilosopiya at sikolohiyang panlipuna ay hindi na maitatatwa lalo pa’t naging ugat
ang eskalasyon ng kampanyang pagpapatalsik sa dalawang itinuring na mga kontrobersiyal na
pangulong Ferdinand Edralin Marcos noong 1986 at Jose Ejercito (Joseph Ejercito Estrada) noong
2001 na nagluklok sa dalawang babaing lider na naging impluwensiyal, kapwa sa pagsusulong umano
ng pambansang demokrasya at kalayaang sibil sa Pilipinas—Corazon Cojuangco Aquino noong 1986,
at Gloria Macapagal-Arroyo noong 2001 at ngayong 2004. Media ang naging instrumento ng mga
nasabing makasaysayang pangyayari sa bayang Pilipinas at, sa ganang palagay, Media rin ang siyang
makapagsusulong (sana) ng isang makabuluhang pagbabago sa pamamagitan ng kanyang
kapangyarihang makapagtaguyod ng isang demokratikong sistema ng pangmasang edukasyon at
pagpapalaganap ng impormasyon: Na magiging batong-tuntungan naman ng iba pang sangay ng
gobyerno upang lumikha ng polisiyang papabor sa kalakhan ng mamamayan.

Malaki ang epekto ng media sa mga kabataan, dahil ayon na rin kay John Watson na isang
psychologist ay “WHAT WE SEE, WE IMITATE”. Posibleng dahil sa maling paggamit ng media ay
maaari itong magdulot ng matinding epekto saating buhay. Isa sa mga konkretong halimbawa ay ang
batang namatay dahil sa kaniyang paggaya sa isa sa kanyang napanuod sa tv kung saan ang
kanyang idolo ay nagbitay. Naisip ng batang iyon na hindi naman totoong mamamatay ang kanyang
idolo dahil nga sa kasalukuyang panahon ay patuloy itong nabubuhay. Ayos sa imbestigasyon ng mga
pulis ay my malaking pananagutan dito ang mass media na siya naman talagang may katotohanan.
Tunay na ang mass media ay may malaking epekto at kontribyusyon sa buhay ng isang tao. Maaring
magamit ito sa mabuti at maari rin na sa masama. Anuman ang gamit nito sa ating buhay,
siguraduhin nating gamitin natin ito sa tamang paraan upang magdulot ng kaayusan at kawastuhan
sa ating minamahal na lipunan.