1

DI  TRUYỀN  CẤP  ĐỘ  PHÂN  TỬ  

 
BỆNH  ĐƠN  GIEN  
 2  

MỤC  TIÊU  

1.  Nhận  dạng  và  phân  /ch  được  đặc  điểm  của    
các  nhóm  bệnh  đơn  gien  chính  
•  Di  truyền  nhiễm  sắc  thể  thường:  trội/lặn    
•  Di  truyền  liên  kết  nhiễm  sắc  thể  X:  trội/lặn    
•  Di  truyền  liên  kết  nhiễm  sắc  thể  Y  
•  Di  truyền  ty  thể  
2.  Tự  Wm  được  thông  Yn  về  bệnh  di  truyền  
Introduction  

1822-­‐1884  
Single  –  gene  inheritance  

•   rare:  thalassemia,  achondrodysplasia,  hemophilia  

•   cancer,  infecYon,  mulYfactorial  disorders  
•   1/10  000,  fewer  
•  About  7,000  single-­‐gene  disorders  are  recognized    
5  
7  
12/18/16 Di truyền Đơn gien 8

DI  TRUYỀN  TRỘI    
NST  THƯỜNG  
9  
 10  

Một  số  bệnh  di  truyền  trội  

•  PolycysYc  kidney  disease  
•  Familial  hypercholesterolemia    
•   HunYngton  disease    
•   Osteogenesis  imperfecta  
•     Achondroplasia    
 
12/18/16 Di truyền Đơn gien 11
12/18/16 Di truyền Đơn gien 12

BỆNH  BẤT  SẢN  SỤN:  Achondroplasia  

 13  

BỆNH  BẤT  SẢN  SỤN:  Achondroplasia  

•  the  most  common  form  of  short-­‐  limbed  dwarfism  
•  5,000  achondroplasts  in  the  U.S.A.  and  65,000  on  
Earth    
•   0.5  and  1.5  in  10,000  births    
•   Sporadic  in  about  80%  of  the  cases,  the  result  of    
a  de  novo  mutaYon    
12/18/16 Di truyền Đơn gien 14

BỆNH  BẤT  SẢN  SỤN    

(OMIM  #100800)  
1/25000  
•  đột  biến  gien  FGFR3,  NST  số  
4  
•  gây  bất  thường  hình  thành  
sụn.  
•  thân  hình  lùn,  chân  tay  ngắn,  
đầu  to,  mũi  tẹt,  trán  vồ,  cột  
sống  ưỡn    
•  IQ  bình  thường  
•  Hôn  nhân  với  người  cùng  
bệnh  
•  Đồng  hợp  trội:  chết  sơ  sinh  
 15  

BỆNH  BẤT  SẢN  SỤN:  Achondroplasia  

•  Mean  adult  height  

Approximately  131  cm  ±  5.6  for  males    
Approximately  124  cm  ±  5.9  for  females    
 16  

Peter  Dinklage    
12/18/16 Di truyền Đơn gien 17

Cộng  đồng  
18  
12/18/16 Di truyền Đơn gien 19

DI  TRUYỀN  LẶN  
NST  THƯỜNG  
 20  

Một  số  bệnh  di  truyền  lặn  

•  Thalassemia  
•   Sickle  cell  disease  
•   CysYc  fibrosis  
•   Albinism  
•     
21  
22  
 23  

Thalassemia,  OMIM  141900  

•  Group  of  inherited  disorders  of  globin  chain  synthesis    
•   Alpha  Thalassemia  
•  The  most  common  geneYc  disorder  of  hemoglobin  
synthesis,  affects  up  to  5%  of  the  world’s  populaYon  
•   Beta  Thalassemia  
•  Found  largely  in  people  of  African  and  Mediter-­‐  
ranean  descent,  Far  East,  Middle  East,  and  the  Asian  
subconYnent    

•     

Cao  and  Galanello  2010    

 
24  
25  
26  
27  
28  
29  
30  
 Three  major  thalassemic  diseases    
Homo β -Thal β-Thal/Hb E Hb Bart’s
 12/18/16 Di truyền Đơn gien 32

BỆNH  HỒNG  CẦU  HÌNH  LIỀM  

(OMIM  #603903)  
1/5000  –  1/500  

Đột  biến  điểm  trên  gien  HBB  (mã  hóa  

cho  β-­‐globin  ):    
•  codon  6:  thay  thế  nucleoYde  A  
thành  T  
•  thay  thế  glutamic  acid  thành  valine    
Hồng  cầu  biến  dạng  (hình  liềm)  trong  
môi  trường  thiếu  oxy.  
•  di  chuyển  khó  khăn  trong  lòng  
mạch,  dồn  cục,  vỡ  hàng  loạt    
12/18/16 Di truyền Đơn gien 33
12/18/16 Di truyền Đơn gien 34

Thiếu  máu,  chậm  phát  triển  

12/18/16 Di truyền Đơn gien 35
12/18/16 Di truyền Đơn gien 36

BỆNH  HỒNG  CẦU  HÌNH  LIỀM  

•  Thiếu  máu   •  Nhiễm  trùng  :  thường  

•  Đau:     xuyên  
•  Viêm  phổi  là  nguyên  nhân    
Cơn  hồng  cầu  hình  liềm   gây  tử  vong  thường  gặp  nhất  
•  Biến  chứng   •  Hội  chứng  ngực  cấp  
•  Hội  chứng  chân-­‐tay     •  Chậm  lớn  và  chậm  dậy  thì  
(do  tắc  mạch)   •  Đột  quỵ  
•  Biến  chứng  lách:     •  Sỏi  mật  
•  teo  lách.    
•  Loét  chân  
•  cơn  biến  chứng  lách  cấp,    
lách  phồng  to,  bụng  cứng   •  Suy  đa  cơ  quan  
12/18/16 Di truyền Đơn gien 37

DI  TRUYỀN  TRỘI  
LIÊN  KẾT  NST  X  
12/18/16 Di truyền Đơn gien 39

BỆNH  CÒI  XƯƠNG  THIẾU  PHOSPHATE  MÁU    

(OMIM  #307800)  
Rất  hiếm:  1:20000  

HYPOPHOSPHATEMIC  RICKETS,  X-­‐LINKED  DOMINANT;  XLHR  

Đột  biến  gien  PHEX  trên  NST  X  

(phosphate-­‐regulaMng  endopepMdase  gene)  
→ giảm  tái  hấp  thu  phosphate  ở  thận  
→ Thiếu  phosphate  máu    
→ rối  loạn  hoạt  động  của  các  tạo  cốt  bào  
12/18/16 Di truyền Đơn gien 41

BỆNH  CÒI  XƯƠNG    

THIẾU  PHOSPHATE  MÁU    

Các  triệu  chứng:  

•  còi  xương  nặng  
•  chân  vòng  kiềng  
•  nhuyễn  xương  
•  chậm  mọc  răng  
•  áp  xe  răng  
12/18/16 Di truyền Đơn gien 43

DI  TRUYỀN  LẶN  
LIÊN  KẾT  NST  X  
 45  

Một  số  bệnh  di  truyền  liên  kết  X  lặn  

•  Muscular  dystrophy,  Duchenne  

•   Hemophilia  A  
 12/18/16 Di truyền Đơn gien 46

BỆNH  ƯA  CHẢY  MÁU  

HEMOPHILIA  A    
(OMIM  +306700)  
1/5000  nam  

Xuất  huyết  là  triệu  chứng  chủ  yếu    

•  Từ  nhỏ  
•  Xảy  ra  sau  một  va  chạm  
•  Không  tự  cầm,  xu  hướng  hay  
tái  phát    
•  Thường  gây  ổ  máu  tụ  dưới  da,    
ổ  máu  tụ  trong  cơ,  khớp  
Triệu  chứng  có  thể  rất  nặng  đối  
với  một  số  loại  đột  biến  
 Mũi
Miệng

Vai

Khuỷu
Hông

Cố
tay

Đầu
gối

Cố
chân
Di truyền Đơn gien 48
 50  

Hemophili  A  

•   1  in  5,000–1  in  10,000  male  births    

•   New  mutaYons  in  approximately  one  third  of  paYents    
 
51  
12/18/16   Di  truyền  Đơn  gien   52  

 
DI  TRUYỀN  LIÊN  KẾT    Y  
12/18/16   Di  truyền  Đơn  gien   54  

BỆNH  DÀY  SỪNG  LÒNG  BÀN  TAY  

12/18/16   Di  truyền  Đơn  gien   55  

 
HAIRY  EARS,  Y-­‐LINKED  
OMIM:  425500  
12/18/16   Di  truyền  Đơn  gien   56  
12/18/16   Di  truyền  Đơn  gien   57  

DI  TRUYỀN  TY  THỂ  

58  
 59  

Mitochondrial  Disorders    
 

•  About  1  in  200  people  has  a  mutaYon  in  a  

mitochondrial  gene  that  could  cause  disease  
•   1  in  6,500  people    
•   three-­‐parent  child:  DNA  is  present  from  the  mother,  
the  father,  and  the  donor  of  the  mitochondria    
60  
61  
62  
 Tuy  số  lượng  gien  ty  thể  rất  ít  (37gien)    
nhưng  protein  của  những  gien  này    
có  chức  năng  rất  quan  trọng  cho  tế  bào.  

Lượng  bào  tương  của  trứng    

nhiều  gấp  khoảng  1000  lần  của  Ynh  trùng.    
Do  đó,  hợp  tử  hầu  như  chỉ  nhận  được  ty  thể  từ  mẹ.  
ĐẶC  ĐIỂM  DI  TRUYỀN  TY  THỂ  

•  Chỉ  di  truyền  từ  mẹ  sang  con.  Cha  hầu  như  không  có  
khả  năng  truyền  bệnh  lý  cho  con;  
•  Mẹ  truyền  bệnh  lý  cho  cả  con  trai  và  con  gái,  không  
phân  biệt.  
65  
66  
67  
12/18/16   Di  truyền  Đơn  gien   68  
Các  gien  ty  thể  quan  
trọng  cho  chuyển  hóa  
năng  lượng    
 
Gây  ảnh  hưởng  đến  
cung  cấp  năng  lượng  
cho  các  hoạt  động  TB.    
 
Thần  kinh  và  cơ:  Yêu  
thụ  nhiều  năng  lượng.  
 70  

Health  Conditions  Related  to  Changes  in  

mtDNA    
 •  Cyclic  vomiYng  syndrome    
•  Cancers    

•  Cytochrome  c  oxidase  deficiency    

•  Kearns-­‐Sayre  syndrome    
•  Leber  hereditary  opYc  neuropathy    
•  Leigh  syndrome    
•  Maternally  inherited  diabetes  and  deafness    
•   Mitochondrial  complex  III  deficiency    
•   Mitochondrial  encephalomyopathy,  lacYc  acidosis,  and  stroke-­‐like  episodes    
•   Myoclonic  epilepsy  with  ragged-­‐red  fibers    
•   Neuropathy,  ataxia,  and  reYniYs  pigmentosa    
•   Nonsyndromic  hearing  loss    
•   Pearson  marrow-­‐pancreas  syndrome    
•   Progressive  external  ophthalmoplegia    
•   other  disorders    
71  
72  
BỆNH  THẦN  KINH  THỊ  GIÁC  DI  TRUYỀN  LEBER  
Leber  hereditary  optic  neuropathy      
(OMIM  #535000)  
 74  

Leber  hereditary  optic  neuropathy    

•  In  1871,  the  German  ophthalmologist  Theodore  Leber  

first  described  
•  Leber  congenital  amaurosis  is  an  eye  disorder  that  
primarily  affects  the  reYna  
•  2  to  3  per  100,000  newborns  
•  The  most  common  causes  of  blindness  in  children  
•   CEP290,  CRB1,  GUCY2D,  and  RPE65  
 FIGURE  1.  (A  and  B)  Right  and  le£  
fundus  of  index  Case  1,  the  51-­‐year-­‐
old  mother  without  visual  complaints  
(Leber  hereditary  opYc  neuropathy  
[LHON]-­‐carrier).  There  is  slight  
temporal  pallor  in  the  right  eye.  

FIGURE  2.  (A  and  B)  Right  and  le£  

fundus  of  index  case  2,  the  14-­‐year-­‐
old  son  of  index  Case  1.  He  lost  vision  
in  both  eyes  2  to  3  weeks  earlier  
(Leber  hereditary  opYc  neuropathy  
[LHON]-­‐affected).  Note  the  swelling  
of  the  arcuate  nerve  fiber  layer  and  
the  beginning  of  opYc  atrophy,  
especially  in  the  le£  eye.  
12/18/16   Di  truyền  Đơn  gien   76  

TỰ  TÌM  KIẾM  THÔNG  TIN  

Bạn  A  cố  gắng  ăn  kiêng  

•  Vì  trong  gia  đình  có  hai  người  (anh  trai  và  cô  ruột)  bị  
béo  phì.    
•  Có  người  nói  rằng:  do  ăn  nhiều  và  không  chịu  tập  thể  
dục  thôi.  
•  Có  người  nói  rằng:  có  hai  người  trong  nhà  bị  rồi,  vậy  là  
có  di  truyền  
•  A  sẽ  phải  làm  gì  để  hiểu  biết  hơn?  
 78  

Google:  từ  khoá  gì?  

 79  

Google:  obesity  AND  (inheritance  OR  geneYc  OR  

chromosomal  OR  mulYfactorial)  
 80  

Đọc  bài  báo  khoa  học  

 81  

Một  ngân  hàng  dữ  liệu  di  truyền?  

 82  

OMIM  
 84  

TÓM  TẮT  

1.  Nhận  dạng  và  phân  /ch  được  đặc  điểm  của    
các  nhóm  bệnh  đơn  gien  chính  
•  Di  truyền  nhiễm  sắc  thể  thường:  trội/lặn    
•  Di  truyền  liên  kết  nhiễm  sắc  thể  X:  trội/lặn    
•  Di  truyền  liên  kết  nhiễm  sắc  thể  Y  
•  Di  truyền  ty  thể  
2.  Tự  Wm  được  thông  Yn  về  bệnh  di  truyền