Professional Documents
Culture Documents
Editörler:
Prof. Dr. Durmuş Ali ARSLAN - Prof. Dr. Bekezhan AKHAN
Prof. Dr. Galib SAYILOV - Prof. Dr. Muhtar MİROV
Editör Yardımcıları:
İnci KESİLMİŞ - H. Fırat KAYIRAN
Gülten ARSLAN
4. Uluslararası Mersin Sempozyumu, 22 – 24 Ekim 2020, Mersin / Türkiye
4. International Mersin Symposium, 22 - 24 October 2020, Mersin / Turkey
ISBN: 978-625-7882-98-9
Editörler:
Prof. Dr. Durmuş Ali ARSLAN ORCID iD: 0000-0002-5278-3911
Prof. Dr. Bekezhan AKHAN - Prof. Dr. Galib SAYILOV
Prof. Dr. Muhtar MİROV
1
Editör Yardımcıları:
İnci KESİLMİŞ - H. Fırat KAYIRAN
Gülten ARSLAN
© D. Ali ARSLAN
Mer Ak Yayınları, 2020 – Mersin
T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınevi Sertifika No: 44984
* * * * *
4. Uluslararası Mersin Sempozyumu, 22 – 24 Ekim 2020, Mersin / Türkiye
4. International Mersin Symposium, 22 - 24 October 2020, Mersin / Turkey
Önsöz
Her yıl periyodik olarak, Mersin Üniversitesi ve Mer Ak Mersin Akademi işbirliğinde
düzenlenen 5. Uluslararası Mersin Sempozyumu ve 5. Uluslararası Akdeniz
Sempozyumları, 21-23 Mayıs 2021 tarihinde, yine Mersin’de, misafirlerimizin tercihine ve
salgın koşullarına bağlı olarak, hem Yüz Yüze Katılım ve hem de Zoom-Online Katılım
şeklinde gerçekleştirilecektir.
Son dört yıldır periyodik olarak, Mersin Üniversitesi ve Mer Ak Mersin Akademi
işbirliğinde düzenlenen uluslararası sempozyumlarımızın dördüncüsü, “4. Uluslararası
Mersin Sempozyumu” ve “4. Uluslararası Akdeniz Sempozyumu”, 22 – 24 Ekim
2020 tarihlerinde, Zoom Sanal Meeting ortamında - online olarak, üstün başarı ile
gerçekleştirildi.
* * * * *
4. Uluslararası Mersin Sempozyumu, 22 – 24 Ekim 2020, Mersin / Türkiye
4. International Mersin Symposium, 22 - 24 October 2020, Mersin / Turkey
https://akdenizsempozyumu.mersinakademi.com.tr/
E-posta: akdenizsempozyumu@gmail.com
https://mersinsempozyumu.mersinakademi.com.tr/ 3
E-posta: mersinsempozyumu@gmail.com
* * * * *
4. Uluslararası Mersin Sempozyumu, 22 – 24 Ekim 2020, Mersin / Türkiye
4. International Mersin Symposium, 22 - 24 October 2020, Mersin / Turkey
İÇİNDEKİLER
Sayfa
ÖNSÖZ 2
İÇİNDEKİLER 4
İŞ BİRLİĞİNDE YENİ ADIMLAR (ULUSLARARASI PAYDAŞ 8
ÜNİVERSİTELERİMİZ)
1. BAİSHEV ÜNİVERSİTESİ (Baishev University) – KAZAKİSTAN 9
2. TERMİZ DEVLET ÜNİVERSİTESİ (Termez State University) - 17
ÖZBEKİSTAN
3. ABAİ KAZAK ULUSAL PEDAGOJİ ÜNİVERSİTESİ 24
(Abai Kazakh National Pedagogical University) – KAZAKİSTAN
4. AİTU (Astana IT Unıversıty) – KAZAKİSTAN 27
5. KAZAK DEVLET KADIN ÖĞRETMEN YETİŞTİRME 30
4
ÜNİVERSİTESİ (Kazakh State Women's Teacher Training University) –
KAZAKİSTAN
6. KORKUT ATA KIZILORDA ÜNİVERSİTESİ (Korkyt Ata Kyzylorda 33
University) - KAZAKİSTAN
7. YABANCI DİLLER VE MESLEKİ KARİYER ÜNİVERSİTESİ (The 36
University of Foreign Languages and Professional Career) KAZAKİSTAN
8. ATYRAU DEVLET ÜNİVERSİTESİ (Kh. Dosmukhamedov Atyrau 40
University) - KAZAKİSTAN
* * * * *
4. Uluslararası Mersin Sempozyumu, 22 – 24 Ekim 2020, Mersin / Türkiye
4. International Mersin Symposium, 22 - 24 October 2020, Mersin / Turkey
* * * * *
4. Uluslararası Mersin Sempozyumu, 22 – 24 Ekim 2020, Mersin / Türkiye
4. International Mersin Symposium, 22 - 24 October 2020, Mersin / Turkey
* * * * *
4. Uluslararası Mersin Sempozyumu, 22 – 24 Ekim 2020, Mersin / Türkiye
4. International Mersin Symposium, 22 - 24 October 2020, Mersin / Turkey
* * * * *
4. Uluslararası Mersin Sempozyumu, 22 – 24 Ekim 2020, Mersin / Türkiye
4. International Mersin Symposium, 22 - 24 October 2020, Mersin / Turkey
* * * * *
4. Uluslararası Mersin Sempozyumu, 22 – 24 Ekim 2020, Mersin / Türkiye
4. International Mersin Symposium, 22 - 24 October 2020, Mersin / Turkey
Prof. Dr. Takir Ospanovich BALYKBAYEV (Kazakistan Abai Kazak Ulusal Pedagoji
Üniversitesi Rektörü)
50
Prof. Dr. Ahmed Zaki Darhan ZHUMAKANOVİCH (Kazakistan Astana IT University
Rektörü)
Prof. Dr. Sabri HİZMETLİ (Kazakistan Yabancı Diller ve Mesleki Kariyer Üniversitesi
Rektörü)
Prof. Dr. Galib SAYILOV (TÜDBA Türk Dünyası Bilimler Akademisi Eş-Başkanı)
* * * * *
4. Uluslararası Mersin Sempozyumu, 22 – 24 Ekim 2020, Mersin / Türkiye
4. International Mersin Symposium, 22 - 24 October 2020, Mersin / Turkey
Prof. Dr. Hacıyev Eldar NABİYEVİÇ (Dağıstan Devlet Pedagoji Üniversitesi Rektör
Yardımcısı)
51
* * * * *
4. Uluslararası Mersin Sempozyumu, 22 – 24 Ekim 2020, Mersin / Türkiye
4. International Mersin Symposium, 22 - 24 October 2020, Mersin / Turkey
SEMPOZYUM ORTAKLARIMIZ
* * * * *
4. Uluslararası Mersin Sempozyumu, 22 – 24 Ekim 2020, Mersin / Türkiye
4. International Mersin Symposium, 22 - 24 October 2020, Mersin / Turkey
https://dergipark.org.tr/tr/pub/insan
https://dergipark.org.tr/tr/pub/bengi
https://dergipark.org.tr/tr/pub/dumad
53
https://dergipark.org.tr/tr/pub/dustad
* * * * *
4. Uluslararası Mersin Sempozyumu, 22 – 24 Ekim 2020, Mersin / Türkiye
4. International Mersin Symposium, 22 - 24 October 2020, Mersin / Turkey
* * * * *
4. Uluslararası Mersin Sempozyumu, 22 – 24 Ekim 2020, Mersin / Türkiye
4. International Mersin Symposium, 22 - 24 October 2020, Mersin / Turkey
* * * * *
4. Uluslararası Mersin Sempozyumu, 22 – 24 Ekim 2020, Mersin / Türkiye
4. International Mersin Symposium, 22 - 24 October 2020, Mersin / Turkey
* * * * *
4. Uluslararası Mersin Sempozyumu, 22 – 24 Ekim 2020, Mersin / Türkiye
4. International Mersin Symposium, 22 - 24 October 2020, Mersin / Turkey
57
* * * * *
4. Uluslararası Mersin Sempozyumu, 22 – 24 Ekim 2020, Mersin / Türkiye
4. International Mersin Symposium, 22 - 24 October 2020, Mersin / Turkey
COUNTRY
Prof. Dr. Galib SAYILOV Azerbaijan
Prof. Dr. Bekezhan AKHAN Kazakhstan
Prof. Dr. Tashmukhambetov Bauyrzhan Kazakhstan
GALİKHANOVİCH
Prof. Dr. Salamat İDRİSSOV Kazakhstan
Prof. Dr. Abdulkadir TAŞKULOV Uzbekistan
Prof. Dr. Takir Ospanovich BALYKBAYEV Kazakhstan
Prof. Dr. Ahmed Zaki Darhan Kazakhstan
ZHUMAKANOVİCH
Prof. Dr. Aldambergenova Gaukhar Kazakhstan
TUREMURATKYZY
Prof. Dr. Karimova Beibitkul SARSEMHANOVNA Kazakhstan
58
Prof. Dr. Sabri HİZMETLİ Kazakhstan
Prof. Dr. Malika Djumamuratova Uzbekistan (Karakalpak)
TLEUBERGENOVNA
Assoc. Prof. Dr. Aynur KHUZHAKHMETOV Dagesstan – Russia
Prof. Dr. Seyfeddin RZASOY Azerbaijan
Prof. Dr. Ramazan QAFAROV Azerbaijan
Prof. Dr. Gülnur AZAMATOV Russia
Prof. Dr. Ardian MUHAJ Albania
Prof. Dr. Azamat AKHTYAMOV Bashkortostan
Prof. Dr. Nihada Delibegović DŽANİĆ Bosnia and Herzegovina
Prof. Dr. Rysbaev Sulaiman KAZYBAEVİCH Kırgızistan
Prof. Dr. Xin LUO China
Assist. Prof. Dr. Chunfeng GE China
Assoc. Prof. Dr. Erkin ARIZ China
* * * * *
4. Uluslararası Mersin Sempozyumu, 22 – 24 Ekim 2020, Mersin / Türkiye
4. International Mersin Symposium, 22 - 24 October 2020, Mersin / Turkey
* * * * *
4. Uluslararası Mersin Sempozyumu, 22 – 24 Ekim 2020, Mersin / Türkiye
4. International Mersin Symposium, 22 - 24 October 2020, Mersin / Turkey
60
* * * * *
4. Uluslararası Mersin Sempozyumu, 22 – 24 Ekim 2020, Mersin / Türkiye
4. International Mersin Symposium, 22 - 24 October 2020, Mersin / Turkey
BİLİM KURULU
SCIENTIFIC COMMITTEE
COUNTRY
Prof. Dr. Galib SAYILOV Azerbaijan
Prof. Dr. Seyfeddin RZASOY Azerbaijan
Prof. Dr. Ramazan QAFAROV Azerbaijan
Assoc. Prof. Dr. Zümrüd MANSİMOVA Azerbaijan
Assoc. Prof. Ulugbek SATTAROV Uzbekistan
Prof. Dr. Alim KAYYUMOV Uzbekistan
Assoc. Prof. Dr. Ali ALİYEV Azerbaijan
Prof. Dr. Azamat AKHTYAMOV Bashkortostan
Assoc. Prof. Dr. Aynur KHUZHAKHMETOV Bashkortostan
Assoc. Prof. Dr. Rif AXMADİEV Bashkortostan
Prof. Dr. Xin LUO China
Assoc. Prof. Dr. Erkin ARIZ China 61
Prof. Dr. Hacıyev Eldar NABİYEVİÇ Dagestan
Prof. Dr. İbrahim SİRKECİ England
Prof. Dr. Emzar MAKARADZE Georgia
Dr. Ali TOPÇUK Germany
Sarbast MOSLEM Hungary
Dr. Muhammed KERKÜKLÜ Iraq
Nejat KEVSEROĞLU Iraq
Prof. Dr. Naseem AHMAD India
Assoc. Prof. Hossein KHOSHBATEN İran
Prof. Dr. Takashi OSAWA Japan
Prof. Dr. Bekezhan AKHAN Kazakhstan
Assoc. Prof. Roza Zh. Kurmankulova Kazakhstan
Assoc. Prof. Muhtar MIROV Kazakhstan
Anara A. KARAGULOVA Kazakhstan
* * * * *
4. Uluslararası Mersin Sempozyumu, 22 – 24 Ekim 2020, Mersin / Türkiye
4. International Mersin Symposium, 22 - 24 October 2020, Mersin / Turkey
* * * * *
4. Uluslararası Mersin Sempozyumu, 22 – 24 Ekim 2020, Mersin / Türkiye
4. International Mersin Symposium, 22 - 24 October 2020, Mersin / Turkey
63
* * * * *
4. Uluslararası Mersin Sempozyumu, 22 – 24 Ekim 2020, Mersin / Türkiye
4. International Mersin Symposium, 22 - 24 October 2020, Mersin / Turkey
* * * * *
4. Uluslararası Mersin Sempozyumu, 22 – 24 Ekim 2020, Mersin / Türkiye
4. International Mersin Symposium, 22 - 24 October 2020, Mersin / Turkey
* * * * *
4. Uluslararası Mersin Sempozyumu, 22 – 24 Ekim 2020, Mersin / Türkiye
4. International Mersin Symposium, 22 - 24 October 2020, Mersin / Turkey
* * * * *
4. Uluslararası Mersin Sempozyumu, 22 – 24 Ekim 2020, Mersin / Türkiye
4. International Mersin Symposium, 22 - 24 October 2020, Mersin / Turkey
* * * * *
4. Uluslararası Mersin Sempozyumu, 22 – 24 Ekim 2020, Mersin / Türkiye
4. International Mersin Symposium, 22 - 24 October 2020, Mersin / Turkey
68
* * * * *
4. Uluslararası Mersin Sempozyumu, 22 – 24 Ekim 2020, Mersin / Türkiye
4. International Mersin Symposium, 22 - 24 October 2020, Mersin / Turkey
8:00 KAYIT
8:30 AÇILIŞ – PROTOKOL KONUŞMALARI
KARABAĞ SALONU
10:00-10:45 1. OTURUMLAR
11:00 – 11:45 2. OTURUMLAR
12:00 – 12:45 3. OTURUMLAR
13:00 – 14:00 ÖĞLE ARASI
SUNUMLAR: 10 DK (4x10 DK), MÜZAKERE 5 DK
SALONLAR:
AZERBACAN – KARABAĞ – KAZAKİSTAN – ÖZBEKİSTAN -
TÜRKMENİSTAN SALONU
(Sunumlar, Saat: 10:00’dan itibaren, 3 gün boyunca, aynı anda 5 farklı salonda
gerçekleştirilecektir.) 69
Prof. Dr. Galib SAYILOV AZERBAYCAN Prof. Dr. Ardian MUHAJ ARNAVUTLUK
Prof. Dr. Hasan BAHAR TÜRKİYE Assoc. Prof. Dr. Aynur BAŞKURDİSTAN
KHUZHAKHMETOV – RUSYA
Prof. Dr. Seyfeddin
RIZASOY Assoc. Prof. Dr. Selim
AZERBAYCAN
BEZERAJ KOSOVA
Doç. Dr. Zümrüd Assoc. Prof. Tahseeen
MANSİMOVA İBRAHİM FATIMA PAKİSTAN
KIZI AZERBAYCAN
Assist. Prof. Dr. Chunfeng
GE ÇİN
* * * * *
4. Uluslararası Mersin Sempozyumu, 22 – 24 Ekim 2020, Mersin / Türkiye
4. International Mersin Symposium, 22 - 24 October 2020, Mersin / Turkey
GENEL PROGRAM
22 Ekim 2020 23 Ekim 2020 23 Ekim 2020
1. Oturum 5. Oturum 11. Oturum
22 Ekim 2020 / 13:00-14:30 23 Ekim 2020 / 8:30-10:00 24 Ekim 2020 / 8:30-10:00 70
2. Oturum 6. Oturum 12. Oturum
22 Ekim 2020 / 14:45-16:15 23 Ekim 2020 / 10:15-11:45 24 Ekim 2020 / 10:15-11:45
3. Oturum
22 Ekim 2020 / 16:30-18:00 ÖĞLE ARASI: 12:00 – 13:00 ÖĞLE ARASI: 12:00 – 13:00
4. Oturum 7. Oturum 13. Oturum
22 Ekim 2020 / 18:00-19:30 23 Ekim 2020 / 13:00-14:30 24 Ekim 2020 / 13:00-14:30
8. Oturum 14. Oturum
23 Ekim 2020 / 14:45-16:15 24 Ekim 2020 / 14:45-16:15
9. Oturum 15. Oturum
23 Ekim 2020 / 16:30-18:00 24 Ekim 2020 / 16:30-18:00
10. Oturum 16. Oturum
23 Ekim 2020 / 18:00-19:30 24 Ekim 2020 / 18:00-19:30
* * * * *
4. Uluslararası Mersin Sempozyumu, 22 – 24 Ekim 2020, Mersin / Türkiye
4. International Mersin Symposium, 22 - 24 October 2020, Mersin / Turkey
GENEL PROGRAM
22 Ekim 2020 23 Ekim 2020 24 Ekim 2020
4. Oturum 9. Oturum 19. Oturum
14:00-14:45 8:00-8:45 8:00-8:45
5. Oturum 10. Oturum 20. Oturum
15:00-15:45 9:00-9:45 9:00-9:45
6. Oturum 11. Oturum 21. Oturum
16:00-16:45 10:00-10:45 10:00-10:45
7. Oturum 12. Oturum 22. Oturum
17:00-17:45 11:00-11:45 11:00-11:45
8. Oturum 13. Oturum 23. Oturum
18:00-18:45 12:00-12:45 12:00-12:45
**** ÖĞLE ARASI: 13:00 – ÖĞLE ARASI: 13:00 –
14:00 14:00
14. Oturum 24. Oturum
14:00-14:45 14:00-14:45
15. Oturum 25. Oturum
15:00-15:45 15:00-15:45
16. Oturum 26. Oturum
16:00-16:45 16:00-16:45
17. Oturum 27. Oturum
17:00-17:45 17:00-17:45
18. Oturum 28. Oturum 71
18:00-18:45 18:00-18:45
SALONLAR:
AZERBACAN – KARABAĞ – KAZAKİSTAN – ÖZBEKİSTAN –
TÜRKMENİSTAN SALONU
* * * * *
4. Uluslararası Mersin Sempozyumu, 22 – 24 Ekim 2020, Mersin / Türkiye
4. International Mersin Symposium, 22 - 24 October 2020, Mersin / Turkey
Alper ATEŞ 1
Halil SUNAR2
Mehmet ŞAHİN3
ÖZET
İlk sinema filminin çekildiği 1895 yılından günümüze kadar geçen yüz yılı aşkın süre
içerisinde yüzbinlerce film ve dizi içeriği üretilmiştir. Tüm dünya genelinde önemli bir
sektör haline gelen film endüstrisi, yarattığı doğrudan ve dolaylı katma değerler ile
milyarlarca dolar ekonomik büyüklüğe sahip ve milyonlarca kişiye iş olanağı sunan bir
yapıdır. Dünyadaki tüm teknolojik gelişmelerden faydalanan, tüm sosyal ve kültürel
olaylardan etkilenen ve etkileyen, insanlık tarihi boyunca en çok ilgi çeken sektör olan ve
karmaşık ve kompleks bir yapıya sahip olan film endüstrisi benzer şekilde son yüz yıl 149
içerisinde yıldızı parlayan turizm sektörüne de önemli katkılar sağlamaktadır. Bu katkıların
en somut olanı kültürel turizm türlerinden birisi olarak kabul edilen film turizmidir.
Film turizmi en genel anlamda, filmlere ve televizyon dizilerine konu olan destinasyonların
turistik olarak ilgi ve talep görmesini ifade etmektedir. Son yıllarda popüler filmlerin ve
dizilerin çekildiği yerler tatil destinasyonu tercihlerini belirleyen en önemli faktörlerden
birisi olmuştur. Film endüstrisi için görsel zenginliği ve çekiciliği arttıran destinasyonların,
filmlerde veya dizilerde yer almaları sonucunda etraflarında oluşan çekim merkezleri ulusal
ve uluslararası turizm hareketlerini ve gelirlerini arttırıcı etkiye sahip olmuştur.
Bu çalışmada film turizmi ile ilgili literatür incelenmiştir. Yapılan literatür incelemesi
sonucunda, bir destinasyonun filmlerde veya dizilerde yer almasının sebep olduğu olumlu
* * * * *
4. Uluslararası Mersin Sempozyumu, 22 – 24 Ekim 2020, Mersin / Türkiye
4. International Mersin Symposium, 22 - 24 October 2020, Mersin / Turkey
veya olumsuz sonuçlar, film turizmi aracılığı ile destinasyon pazarlaması faaliyetlerinin
güçlendirilmesi ve film endüstrisi ile turizm sektörü arasındaki ilişkiler ortaya koyulmuştur.
150
* * * * *
4. Uluslararası Mersin Sempozyumu, 22 – 24 Ekim 2020, Mersin / Türkiye
4. International Mersin Symposium, 22 - 24 October 2020, Mersin / Turkey
ABSTRACT
Over the past hundred years since the first motion picture was shot in 1895, hundreds of
thousands of movies and TV series have been produced. The film industry, which has
become an important industry all over the world, is a structure that offers billions of dollars
of economic size and job opportunities to millions of people with its direct and indirect added
value. The film industry, which benefits from all the technological developments in the
world, is affected and influenced by all social and cultural events, is the sector that attracts
the most attention throughout the history of humanity and has a complex and complex
structure, and likewise contributes significantly to the tourism industry, which has shined
the star in the last hundred years.
The most concrete of these contributions is film tourism, which is considered one of the
151
cultural tourism types. In the most general sense, film tourism, expresses the attraction and
demand of the destinations subject to movies and television series. In recent years, the places
where popular movies and series have been shot have been one of the most important factors
that determine holiday destination preferences. Destinations that increase visual richness and
attractiveness for the Film industry have had the effect of increasing national and
international tourism movements and revenues as a result of their involvement in films or
series.
In this study, the literature on film tourism has been examined. As a result of the literature
review, positive or negative results caused by the inclusion of a destination in films or series,
strengthening of destination marketing activities through film tourism, and relations between
film industry and tourism sector were revealed.
* * * * *
4. Uluslararası Mersin Sempozyumu, 22 – 24 Ekim 2020, Mersin / Türkiye
4. International Mersin Symposium, 22 - 24 October 2020, Mersin / Turkey
GİRİŞ
21. yüzyılın başında turizm sektörü, küreselleşmenin kapsamlı ve hızlı gelişen süreçlerinin
tetiklediği bir dönüşüm geçirmiştir. Geleneksel turizm türleri ve ürünleri, turizm pazarına
yenilikçi ve farklı turistik teklifler sunan yeni postmodern turizm yaklaşımlarının ortaya
çıkmasıyla günümüzdeki çeşitliliği oluşturacak biçimde tamamlanmıştır. Bu yeni turizm
türlerinden birisi de, turistlerin destinasyon seçimlerinin filmlerden ilham alarak doğrudan
motive edildikleri, her geçen yıl hızla büyüyen ve önemli bir yeni turizm trendi olan film
turizmidir. Turizm endüstrisi, değişen turist isteklerini karşılamak amacıyla, birisi de “Film
Turizmi” olmak üzere sürekli olarak yeni pazar biçimleri yaratmaktadır. Hem film hem de
turizm temel olarak eğlence ve zevk yoluyla yenilikleri yeniden yaşamak veya
deneyimlemek, görmek ve öğrenmek için bir fırsat sunan endüstrilerdir.
Bu çalışmada son yıllarda önemi gittikçe artan alternatif bir turizm türü olarak kabul edilen
film turizmi hakkındaki literatür incelenmiştir. Film turizmi kavramı ve gelişim süreci, film
turizminin destinasyon üzerindeki etkileri ve genel değerlendirme ile sonuç bölümleri
çalışmanın ana başlıklarını oluşturmaktadır.
Yerler ve yerlerin görüntüleri turizm uygulamaları için temel unsurdur (Williams, 1998:
172). Film turizmi, bir destinasyonun veya turistik yerin televizyonda, videoda (CD, DVD
ve Blue-ray gibi veri diskleri, çevrimiçi video siteleri) veya sinema perdesinde gösterilmesi
* * * * *
4. Uluslararası Mersin Sempozyumu, 22 – 24 Ekim 2020, Mersin / Türkiye
4. International Mersin Symposium, 22 - 24 October 2020, Mersin / Turkey
sonucunda destinasyona veya turistik yere yapılan turist ziyaretleri olarak tanımlanabilir
(Hudson ve Ritchie, 2006: 256). Film ve televizyon programları ile turizm arasındaki
ilişkilere değinen her geçen gün büyüyen bir literatür bulunmaktadır. Film turizmi kavramı
ortaya çıktığı günden itibaren farklı yazarlar tarafından benzer anlamı vermiş olsa da
çalışmalarda farklı isimler ile kullanılmıştır. Televizyon dizileri, belgeseller veya video
temelli üretilen içeriklerin sayısının her geçen yıl artması sonucunda araştırmacıların
dikkatini çekmiş ve film temelli turizm, medya temelli turizm, ekran turizmi ve televizyon
turizmi kavramları ortaya çıkmıştır (Riley vd., 1998; Busby ve Klug, 2001; Mordue, 1999;
Beeton, 2001; 2006; Tuclea ve Nistoreanu, 2011, Busby, Huang ve Jarman, 2013; Lee ve
Bai, 2016).
En genel tanım ile film turizmi, “filmlerin ve TV programlarının çekildiği yerlerin yanı sıra
filmle ilgili tema parkları da dahil olmak üzere prodüksiyon stüdyolarına turlar” anlamına
gelir (Beeton, 2005:11).
Çalışmalar, bir filmin hedef imajı ve seyahat kararı üzerinde çok güçlü bir etkiye sahip
olabileceğini ve bu nedenle özellikle turizm pazarlaması ve film turizmi alanına önemli bir
katkı sağladığını göstermiştir (Hudson, Wang ve Moreno, 2010:178). 153
Bu tür turizm üzerine yapılan bilimsel çalışmalar incelendiğinde, film turizmini farklı
yönleri ile ele alan çalışmalar bulunmaktadır. Bunlar aşağıdaki gibi sıralanabilir (Tuclea ve
Nistoreanu, 2011: 27-28):
Film turizmi - daha büyük bir tatilin parçası olarak - turist, destinasyon
hakkında önceden bilgi sahibi olmadan bir film yerini ziyaret eder veya bir
video turuna katılır.
Film turizmi - özel bir ilginin ana amacı olarak - filmdeki imajının bir sonucu
olarak yer ve tatil rezervasyonu yapılır.
Film turizmi - çekimin yapıldığı varsayıldığı bir yer olarak - film farklı bir
gerçeklik sunsa bile, çekim yerleri ziyaret edilmektedir.
* * * * *
4. Uluslararası Mersin Sempozyumu, 22 – 24 Ekim 2020, Mersin / Türkiye
4. International Mersin Symposium, 22 - 24 October 2020, Mersin / Turkey
Film turizmi - bir kaçış nedeni olarak - turistler geçici olarak günlük yaşamın
gerçekliğinden kaçmak isterler.
154
Şekil 1’de görüleceği üzere film turizminin dokuz ana bileşenden oluşmaktadır. Bunlar
filmlerde gösterilen destinasyonlara yapılan bireysel ziyaretler, filmlerin çekildiği stüdyo
setlerine yapılan turlar, filmlerin yaratmış olduğu cazibe, film çekimlerini eşzamanlı olarak
izlemek, filmde pazarlanan yere yönelik ziyaretler, filmde yer alan destinasyona düzenlenen
* * * * *
4. Uluslararası Mersin Sempozyumu, 22 – 24 Ekim 2020, Mersin / Türkiye
4. International Mersin Symposium, 22 - 24 October 2020, Mersin / Turkey
profesyonel organize turlar, ünlüleri evlerinde veya gezdikleri yerlerde takip etme, film
festivalleri, film galaları ve ödül törenlerinden oluşmaktadır.
Turistler, tatildeyken hayal edilen veya gerçek kültürler ve ziyaret edilen yerler arasında bir
tür fantezi dünyasına da girerler. Film turizmi, kısmen turistlerin bu arada kalan dünyaya
kaçma ve filmlerde temsil edilen kültürel manzaraları deneyimleme taleplerine
dayanmaktadır. Bu anlamda, filmlerde yer alan manzaralar turistik cazibe merkezleri olarak
işlev görür ve potansiyel turistlerin bir destinasyon hakkındaki farkındalığını artırmaya ve
onları oraya yönlendirmeye hizmet eder (Carl, vd., 2007: 51). Turistlerin film çekilen
destinasyonları ziyaret nedenleri şunlardır (Busby ve Klug, 2001: 324):
Bir filmi izledikten sonra filmdeki mülkleri yalnızca tarihsel önemi için
ziyaret etmek.
Film turistlerinin, bir filmi izledikten sonra tutum durumları değiştiğinden, etkinlikler veya
tur programları ve film turizm destinasyonunda satın alınacak ürünler için farklı tercihler
gösterebilmektedirler (Seongseop ve Sangkyun, 2018: 288).
Yen ve Teng’e (2015) göre, film turizminde ünlüler, turistlerin destinasyon seçim
süreçlerinde ve seyahat davranışlarında önemli bir rol oynamaktadır. Film turizmi üzerine
yapılan araştırmalar, ünlülerin katılımının turistlerin gidilecek yer seçimlerini etkilemedeki
önemli rolünü kabul etmiştir (Glover, 2009; Yen ve Teng, 2015; Lee ve Bai, 2016; Yen ve
Croy, 2016).
Bugüne kadar ortaya konan kanıtlar çoğunlukla anekdot niteliğinde olup, popüler filmlerin
ve televizyon programlarının, ateşli hayranlar ve ilgili izleyici üyeleri şeklinde turistleri
* * * * *
4. Uluslararası Mersin Sempozyumu, 22 – 24 Ekim 2020, Mersin / Türkiye
4. International Mersin Symposium, 22 - 24 October 2020, Mersin / Turkey
çekme yeteneğine işaret etmektedir. Bu anekdotlardan bazıları büyük gişe rekorları kıran
filmlerle ilgilidir, aynı zamanda diğerleri daha küçük “kült” ekran ürünlerine özeldir. Ancak
turizmi perdeleyen anekdotlara ve kesinliğe rağmen, bu etkinin doğası hakkında yeterince
yanıt bekleyen bir takım sorular vardır. Bu sorular şunları içermektedir (Tuclea ve
Nistoreanu, 2011: 25-26):
Bu etki ne kadar sürer - sadece film / program popüler olduğu sürece mi yoksa
turizm üzerinde daha kalıcı bir etkisi var mıdır?
Film turizmi stratejik ve ortak bir şekilde nasıl etkili bir şekilde teşvik
edilebilir ve yönetilebilir?
* * * * *
4. Uluslararası Mersin Sempozyumu, 22 – 24 Ekim 2020, Mersin / Türkiye
4. International Mersin Symposium, 22 - 24 October 2020, Mersin / Turkey
Film turizmi geçen yıllar ile birlikte çok güçlü bir fenomen haline gelmiştir. Bir
destinasyona, medya imajını ve insanların destinasyona ilişkin algılarını değiştirmek için
157
önemli bir fırsat sunarken; aynı zamanda ekonomilerini önemli ölçüde geliştirebilecek,
küresel olarak tanınan ve gelişen bir turizm biçimi olarak kullanabilir (Bolan ve Kearney,
2017: 210).
Riley ve Van Doren (1992) başarılı bir filmin üç kriterinin film turizmini teşvik etmek için
çok önemli olduğu sonucuna varmışlardır. Bu özellikler benzersizlik, statü ve zamanında
önemdir. Bir film bu niteliklere sahipse, bir destinasyonun turizm potansiyelini artıracaktır
(Riley ve Van Doren, 1992: 269).
Filmin potansiyel etkileri, film turizminin, her türlü turizmde olduğu gibi, destinasyon ve
destinasyon toplulukları için en etkili ve sürdürülebilir kullanımı sağlamak için yönetilmesi
gerektiğine dair göstergeler sağlar. İma edilen, tüm filmlerin ve diğer kurgusal medya
biçimlerinin, iyi yönetilirse, hedef ve topluluk üzerinde olumlu etkileri olabileceğidir (Croy,
2010: 22).
Bir film çok güçlü bir pazarlama aracı olabilir ve hedefin özelliklerini ve niteliklerini
ekranda sergileyerek hedef farkındalığına, görüntü yaratmaya ve geliştirmeye katkıda
* * * * *
4. Uluslararası Mersin Sempozyumu, 22 – 24 Ekim 2020, Mersin / Türkiye
4. International Mersin Symposium, 22 - 24 October 2020, Mersin / Turkey
bulunabilirken, doğal ve kültürel çevre hem film endüstrisinden hem de hedef içindeki
turizm faaliyetinin artmasından kaynaklanan baskıyı yaşayabilir (Heitmann, 2010: 36).
Film turistleri, seyahat planlarının bir parçası olarak bir film veya TV dizisi sitesine
gidenlerdir (Chien, 2018: 2). Film turistleri, filmde görülen tanıdık işaretleri ve sembolleri,
filmin anlatısını genellikle yerinden oynatan ve yeniden konumlandıran ortamlarda tüketir
(Carl, vd., 2007: 51). Genel olarak, film mekânlarının başarısı filmlerin başarısına bağlıdır
ve bu bağlamda bazı film mekânları, turist sayısı açısından diğerlerinden çok daha başarılı
olmuştur. Bu açıdan değerlendirildiğinde filmi izleyen kişi sayısı ile destinasyonu tercih
eden turist sayısı arasında doğru orantılı bir ilişki olduğu görülmektedir.
Turizm disiplininin film turizmine yönelik ilk çalışmalarında, bu yeni çalışma alanının
önemine dair kanıt sağlamayı amaçlayan ve öncelikle filmlerde yer alan yerleri ziyaret eden
insanların sayısına odaklanılmıştır (Beeton, 2010: 1). Film turizmi ile ilgili önceki
çalışmalar, film turizminin ev sahibi topluluklar ve onların gelişimi üzerindeki etkilerini,
film turizmi yerlerindeki bireysel turist motivasyonları ve deneyimleri ve öne çıkan yerlerin
destinasyon imajının ve gelecekteki ziyaret niyetlerinin bir güçlendiricisi olarak ele almıştır
(Seongseop, Sangkyun ve King, 2019: 237). 158
Hükümet ve seyahat
işletmeleri tanıtım
Matamata, Yeni
Yüzüklerin Efendisi 2001/2003 faaliyetlerini arttırdılar. Turist
Zellanda
sayısında ve turizm gelirinde
artış meydana geldi
Southfork Ranch,
Dallas 1978 Her yıl 500000 ziyaretçi.
Dallas, ABD
* * * * *
4. Uluslararası Mersin Sempozyumu, 22 – 24 Ekim 2020, Mersin / Türkiye
4. International Mersin Symposium, 22 - 24 October 2020, Mersin / Turkey
Chimney Rock
Park, Gösterim sonrası her yıl
Son Mohikan 1992 ziyaretçi sayılarında %25 artış
North Carolina, gerçekleşmiştir.
ABD
Dört Düğün ve Bir The Crown Hotel, Filmin çekildiği otel üç yıl
1994
Cenaze İngiltere boyunca ful rezervasyon aldı.
Kaynak: (Carl vd., 2007; Horrigan, D., 2009; Månson ve Eskilsson, 2013; Niziol, 2015).
Film turizminin yerel halka getirebileceği en büyük ekonomik faydalardan birisi, azalan
turizm gelirlerinin zorlayıcı etkilerine katlanmaktır. Film yerleri, turizm endüstrisindeki
* * * * *
4. Uluslararası Mersin Sempozyumu, 22 – 24 Ekim 2020, Mersin / Türkiye
4. International Mersin Symposium, 22 - 24 October 2020, Mersin / Turkey
mevsimsellik sorunlarını hafifleterek turizm faaliyetlerinin tüm yıl boyunca ve tüm hava
koşullarına uygun cazibe merkezleri oluşturmasını sağlar (Niziol, 2015:153).
Filmler ekonomik, kültürel değerler, destinasyon bilinci ve imajı açısından destinasyon için
pek çok olumlu etki sağlasa da, filmlerin sakıncaları da dikkatle değerlendirilmelidir. Bunlar
genel bir çereçevede, mahremiyet kaybı, yerel halk için yerel tesislere erişim güçlüğü, trafik
sıkışıklığı ve doğal çevrenin tahrip edilmesi gibi istenmeyen sonuçlar olarak sayılabilir
(Hudson ve Ritchie, 2006: 261). Film turizminin bir destinasyonda yaratabileceği olumsuz
etkiler ve istenmeyen durumlar şunlardır (Connel, 2012: 1020):
Destinasyonların, yerin belirli bir unsuruyla ilgilenen turistlerin ani akını için
farkında veya hazırlıklı olmaması;
Film turizmi temasına aşırı güven ve uzun vadede turizm talebinin nasıl
sürdürüleceği ile ilgili sorunlar.
* * * * *
4. Uluslararası Mersin Sempozyumu, 22 – 24 Ekim 2020, Mersin / Türkiye
4. International Mersin Symposium, 22 - 24 October 2020, Mersin / Turkey
Film turizmi, turizm araştırmaları için sektörün önemli bir büyüyen parçası olarak ortaya
çıkmıştır. Turizme yönelik oluşturulan politikalar ve uygulanan planlar dahilinde birçok
destinasyon için turizmin gelişiminin itici gücü olarak kabul edilen yeni ve rekabetçi bir
yaklaşımdır. Turizm literatüründe, destinasyon imajının turistin destinasyon seçimini büyük
ölçüde etkilediği yaygın olarak kabul edilmiştir. Destinasyon imajı turistin beklentilerine ne
kadar uygunsa, bir destinasyon seçeneği olarak tercih edilme olasılığı da o kadar artar. Film,
destinasyonun doğası, kültürü ve insanları gibi destinasyona yönelik tutumların inşası ile
sonuçlanan belirli yönleri hakkında turistlere bilgi sağlayabilir.
Film turizminin en büyük ekonomik faydalarından birisi de turizm gelirlerindeki artış ile
birlikte yerel halkın daha yüksek gelir düzeyine sahip olabilmesini sağlamasıdır. Film
turizmi yaratmış olduğu çekim etkisi ile kırsal bölgelerde yaşayan halkı canlandırma ve kent
merkezlerinde turizmi artırma potansiyeline sahiptir.
Film turizminin kritik başarısı ve film mekânlarını ziyaret ederken turist davranışının
psikolojik yönleri hakkında daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır. Bu durumun yanı sıra
Türkiye için ise genel ilgili prodüksiyonların büyük hayran kitlelerini çekebilmek için Ulusal
Turizm Stratejisine entegre edilmiş bir film turizmi stratejisi gerekmektedir.
* * * * *
4. Uluslararası Mersin Sempozyumu, 22 – 24 Ekim 2020, Mersin / Türkiye
4. International Mersin Symposium, 22 - 24 October 2020, Mersin / Turkey
KAYNAKÇA
Beeton, S. (2001). Lights, camera, re-action. How does film-induced tourism affect a
country town? In: M. F. Rogers and Y. M. J. Collins (Editors), The Future of Australia’s
Country Towns. 172-183.
Beeton, S. (2010). The Advance of Film Tourism. Tourism and Hospitality Planning &
Development. 7:1, 1-6.
Bolan, P., Kearney, M. (2017). Exploring film tourism potential in Ireland: from Game of
Thrones to Star Wars. Revista Turismo & Desenvolvimento. No:27/28, 2149-2156.
Busby, G, Klug, J. (2001). Movie-induced tourism: The challenge of measurement and other
issues. Journal of Vacation Marketing.7(4), 316-332.
Busby, G., Huang, R., Jarman, R. (2013). The stein effect: An alternative film-induced 162
tourism perspective. International Journal of Tourism Research. 15(6), 570-582.
Carl, D., Kindon, S., Smith, K. (2007). Tourists’ Experiences of Film Locations: New
Zealand as ‘Middle-Earth. Tourism Geographies. Vol. 9, No. 1, 49-63.
Connel, J. (2012). Film tourism e Evolution, progress and prospects. Tourism Management.
33, 1007-1029.
Croy, W., G. (2010). Planning for Film Tourism: Active Destination Image Management.
Tourism and Hospitality Planning & Development. 7:1, 21-30.
* * * * *
4. Uluslararası Mersin Sempozyumu, 22 – 24 Ekim 2020, Mersin / Türkiye
4. International Mersin Symposium, 22 - 24 October 2020, Mersin / Turkey
Horrigan, D. (2009). Branded Content: A new Model for driving Tourism via Film and
Branding Strategies. Tourısmos: An Internatıonal Multıdıscıplınary Journal of Tourısm.
Vol. 4, Number 3, 51-65.
Hudson, S., Ritchie, J., R., B. (2006). Film tourism and destination marketing: The case of
Captain Corelli’s Mandolin. Journal of Vacation Marketing. 12(3), 256-268.
Hudson, S., Wang, Y., Gil, S., M. (2010). The Influence of a Film on Destination Image and
the Desire to Travel: a Cross-Cultural Comparison. International Journal of Tourism
Research. 13, 177-190.
Hudson, S. (2011). Working together to leverage film tourism: collaboration between the
film and tourism industries. Worldwide Hospitality and Tourism Themes. Vol. 3, No. 2, 165-
172.
163
Lee, S., Bai, B. (2016). Influence of popular culture on special interest tourists’ destination
image. Tourism Management. 52, 161-169.
Månson, M., Eskilsson, L. (2013). The Attraction of Screen Destinations. Baseline Report
Assesing Best Practices. Film London and the EuroScreen Partnership. Pracownia
Pomysłów, Rzeszów.
Niziol, A. (2015). Film Tourism as A New Way to Market A Destination. Scientific Review
of Physical Culture. volume 5, issue 4, 149-156.
Riley, R., Baker, D., Van Doren, C., S. (1998). Movie induced tourism. Annals of Tourism
Research. Volume 25, Issue 4, 919-935
Riley, R., Van Doren, C., S. (1992). Movies as tourism promotion: a ‘pull’ factor in a‘push’
location. Tourism Management. 13(3), 267-274.
* * * * *
4. Uluslararası Mersin Sempozyumu, 22 – 24 Ekim 2020, Mersin / Türkiye
4. International Mersin Symposium, 22 - 24 October 2020, Mersin / Turkey
Seongseop, K., Sangkyun, K., King, B. (2019). Nostalgia film tourism and its potential for
destination development. Journal of Travel & Tourism Marketing. 36: 2, 236-252
Tuclea, C., Nistoreanu, P. (2011). How film and television programs can promote tourism
and increase the competitiveness of tourist destinations. Cactus Tourism Journal. Vol. 2,
Issue 2, 25-30.
Yen, C., H., Croy, W., G. (2016). Film tourism: celebrity involvement, celebrity worship
and destination image. Current Issues in Tourism. Vol. 19, Issue 10, 1027-1044.
Yen, C., H., Teng, H., Y. (2015). Celebrity involvement, perceived value, and behavioral
intentions in popular media-induced tourism. Journal of Hospitality & Tourism Research.
39(2), 225-244.
164
www.movie-locations.com (Erişim Tarihi 09.10.2020).
* * * * *