GECMISIN ARACSALLASTIRILMASI ‘TARIH VE KOLEKTIF BELEK 19. yell sonlanina dogru,Fransa‘nin Provence béleesi, italyan sgmenlert icin Onemli bir cekim merkezi olmustur. Ozllikle Ku- rey ltalyaida Toskana ve Piemont bolgeleri basta olmak dzere koyldlern kapitalist yapilanma sirecidisinda tutuldugu bu yillar- dda, Il, Imparatorluk déneminde bulunan Franse, istihdam Imkanlars bakimundan zengin bir durumdadir Sir kontroller es- nektir, Nifasun (37 lyon) 33's yabancidir ve liberalizmin giderek ‘yaysinlastittlkede goe ve asimilasyon politikalan ig ige yoral- mektedir'. Nafus artis, biyak bir hrla baylyen ekonominin ge- reklerini karglamakra yetersiz kaldiindan, Fransa,iggocd thtiya- cnt go¢ yoluylasaglamakradir Italyan gocmenler data ziyade gig kogullarda ve zahmetislerde caligmakla birikte, artan rekabet dolayisila bir sire sonra, Fransularla aralaninda gatismalar bas gosterir ve yerlihalkta yak bie yabancr dismanis baslar. Yerel basin ve yetkiler, usmanligekérikler, Zamanin gazetelerinde su tir ifadeler yee ali: "/alyanlarfazla ler gdiyorlan, yakunda bize ‘Fethetulert bir ulke muzmelesi vapacaklar.. Fransizisgicjyle re~ abet ediyorlar ve paratarimres Kendi alkelerine aksnyorler®, “italyanla,zararh ve dstelk de bozuk maf*. Yer halkn dgman- ca tutum ve davranislan karsisinda gopmenlerin kuighk gap gbs- terilri, kanl iddet olaylarna yo agar. Buy che Toplarsa ann. Mays 208, 3 ile 4, Haan Deeb, ste asm oak yaya Wel‘ Wenden os) Oaverie et Temeure de in France etx ‘tagers Un sce devolution Vrgome See Revue estore, No.7 Gan Bar) #758 * te Memonsl dA soit et décembre 85) (log: GeneProvence J. Dest 208) > elon) 28a 99 Bog, Ganefrovene JM Desbois, 008)The Roe eek Bu olaylarin en bayiga, 17 Agustos 1893'e bolgedeki Algues- Mortes kentinde yasanir. Sabah saatlrinde Kentin gtineyindekt tuzlalarda galigan Italyan ve Fransiz igglerarasinda bas gosteren ‘rts ve kavga, yethllerin devreye girmesile yatighinir, An- cak rivayete dénisen haberler Kentte hia yay. Halk yer gi- lere yardim adina sokaklara dokalor ve yizlerce kent sakin, kont- rolstz bir siddete bagvurarak sokaklarda Italyan gogmen avina baslar. Nihayet, kentin dina gikarak tuzladak Ialyanlara saldi- ‘ir. Dokuz ig! Sldardlér ve yilerceslyaralanir. Olaylar Onlemek ‘in kentin matki ami, ltalyantar tenlerle Bolg disina génderi. Otaylarin duyuldugu Italya'da Ofkel kalabaliklarprotesto gosteri= lert yapar. Fransa’ya iliidler Kopar ve hata isbilighyanlst hi met diger. Fransa'da ise mahkemeler devreye girer ve olaylar dava konusu olur. Olaylara kansanlar, sadece adam olduirmeye tesebbis sugundan yarglanr.. Snugta toply af karan ver. Rateau ve Rouqueite (2002), yaklask 100 yil sonra rgo2'de kent sakinleriyle bu olay hakdanda gordgerek olaylarinkolektif bellekte nasil bir yer edindi Gini aragtinrar, Soructa, czetle beirtirsek, iki temel gigi ortaya gkar. * Ban sakinlrin belleginde olay, su an ign bir anlamu ve ya rant olmayan cok eski bir gecmiste kaybolur. Bu killer, ko ‘ula ilgiszdr,olaylar hakkanda herhang! bir sorumiuluk hissetmevler ve yasanianlardan birders gkarmazlar, Bam sakinlerolay1 buginin isiinda gérme eélimindedir. Yagananian, apklayicr aktdel (ama zaman di hakikat dege- rinde) bir sema vasitasiya buginun problemleriyle bitin- lestrirer. Bellek gepmisi “anda hati olunabilir ve kavra- ‘nabiirkilan br inang ve temsiller agi harekete geri” ve Zan ssl laa ence sn hate setrimes” arama tai. Bu iki tavri pek gok berzeri olayda gormek mimkindur. Brine halde gegmisin tavma yaratcr bli bir olayina karst kaytsz ka hue ve olay bir bakima ‘Evvel zamanin hikayelerinden bir olur. “Nimes Savas rapolanedan log: GoneProvence JM. Desai 2008) 4 Gepmisn rsatsmina Tah eRe ellok ke olarak mami deBildir. Gondmiade, ek degerler nedeniyle, genellikle, kurban veya magdur konumundaki gruplarin bellekle- "ini ‘dogru’sayarak, digergruba bi ‘bellek gore’ verme yéninde bir egiim yaygindir. Ama ‘magdur’ Konumunun ne kadar édillen- dire oldugu bir kez anlasiehktan sonra, dinyanun hemen her ye- rinde gruplar arasinda ‘kim daha cok magdur’ yarisiun belirmesi, bu eetlimin hakling: konusunda derin kuskular yaratmusu. Travma dykilerinin her zaman saglam bir mesnedi yoktur. Aksine, bazt ‘durummlarda,sadece travma belleinin deg, ravmarin kendlsinin de bash basina bir kurgu oldugu anlaglmaktadir, Ometin, psiko: terapi seanslarinda, gecmisinde (cocuklukyillar)cinse tacize ma- ‘uz kaldiganlatmaya baslayanlanin tact 6ykilerinden bazilan- nin, tamayle aretildigi saptanmaktadt. Taciz/travma olaylanyla ve sahte belleKeilgilenen bari uzmarlar (Loftus, 2001, 2003; Laney ve Loftus, 2008; Loftus ve Frenda, 2010), pek cok taciz Oykistinan tUmiyle icat edildigini ortaya koymustur; Ustelik bu dykilerin, ek gogunda, bizat terapistin verdigi enformasyonlar ve sora sorma tara etkli olmaktadir (misinformation effect. Bu wurden hatalt beyanlarinsikga gordlmesi, 19901 yilarda 'Gocuklarint Ta- ciz Ettikleri Alenen Iddia Edilen Ebeveynier Deened’kurulmasina yol apmistr. Bu bulgular bir grup Avrupali ve Amerkaltpsikolo- _gun arastrmalan tarafindan da destekienmisti. Kuskusuz travmalar, can bellegin, yank maruz kalnan gegrni sin Orem! kaynaklarindandir. Ancak farkh gruplarin birikte ya ‘ama zoruntuluu bulundugunda (Oenegin Erment kokerll Turk va ‘andaslarmin durum) veya komgu bi dk ile iy iliskller gelistr mek s0z Konus oldugunda (Turkiye-Ermenistan gibi) gegmisin "kz Gernens ve ark Goo7) The eealty of recovered. menor Comeboraing continous and dsconinaous memanes of childhood seal bus, yore See vl XV 7 ecm rari Tv Ko ek ‘yonetim icin gaugmalarin su veya bu yénde gézilmeler! gerekir Licata, Klein ve Gely'e (2007) gore bu gzim en azindan 3 dizeyde ‘iyaplarn karslanmasim. gerektirir: Kurbanlarin actlarmin t@- ninmasi ve adalet talepler. catysmaya dahil olan tom gruplanin sosyal kmliklerinn gerekler, ist kimk (genelikleulusaD gerek= ler. Fakat yazarlar bu dg shiyacin es zamanh olarak doyurulmast- i Gok gig s6rdrler. Cinki wlusal birligtdestekleyicl resmi bellek (cou Ker birhikte yasamayt Kolaylastirmak gibi anlagiabilic bir nedenle) ine ¢tkanirse, ravmal ksilerin canktbelleklerinde ka- yith alan taminamaz ve grup kimiikleri yicetlemez. Aksine kur~ banlann acilannin tannmasina agirik verlise. diger gruplanin suclulugu pekistriir ve bu da negatiftepkiler dogurur. Positif ko- lekti belleklerin promosyonu ise, daima belle gatigmalarimi or- ‘aya gar ki bu da gruplararasiualasmaya uygun deBili’. Bellek yanhihklar Moscovie nin sosyal temsiller teri, sosyal psikololann bet- lege yalasimlann:besleyentemelkaynaklardandr. De Rosa ve Mormino (2002), bu konuda onun gu gor temelsaymaktacr- tar. Bireyern ki ve tuum temellendrmek. veya davrani- Incr adapte etmek iin referansa bulundullan gergekik, sosyal olarak ing edmisti. Bu su noktada gok aku: Birylergeqmis- leriniKetierine tems etmek istediklerinde, tam cab, bun alglayamader. Dolaysila, bu tems: olusturmak iin dere rine ihtiyaclan vara, zira bu gegmis, daima sosyl olarak olustu- rulrustur.Ostelk bu yeniden ing ‘az gok wak bir geese bir kerede yapilmamssti. Durkhein'in Ofrencist Halbwachs_ daha ‘gaol yllardaniibarenhatelama etkinignin ze ir sosval ger {evede yer aldiin ve bu cergeveninGzelliklerinin, hem hatrlama Bien em de arann igri etkilediginivurglamst; ss caney fk Binds 9b: atikar ye Casa Komisentan ba Baris gdoneye ie Aca ba yz Glare ve Wikon 2003) fire by korasjenlar sun ve breylern traps karte ve cog kee Sine ihnde cane.Th Kola eee yal degigme, yani bellegin sosyal ercevelerinin degismes, birey- lecin hatralarimt yeniden insa etmelerinde deveeye giren konvan siyon ve yontemleri déndstarir. Halbwachs'in deyisive (1950), kolektf bellek hala daha canli olan veya grubunbilincinde yasa- ma sans: olan seylertalkoyar. Bu Bartiettin (i932) de gorstine paraleldir: Hem birey, hem de grup igin, gepmis, meveutgikarlara ‘gre yenicen yapihr,insa edilir ve her iki halde de baz detaylar veya olaylar, tepkide bulurma tarzlarn etileyerek beliriyie bir rol oynarlar. Yani gegmisin temsileri, ana iikin sosyal ilevier ‘gbrmek Gaere sirekll olarak oynamur. Bu islevlerarasinda kimk sel slevier en dnemillrii. [Nitekim bellegimizin olugumu ve Isleysinde, kimk sdrecler! slireklt olarak devrededir, W. L, Randell i999: 26) cesitl yazarla- ra dayanarak, otobiyografikbellek ile benlik bilgi (kavramn) ara~ sindaki iliskiyi vurgular: Gesitli nedenierle otobiyografikbellek bozuldugunda, bir ig Byki ihtiyac duyarz ve 'sirekli kendimizi olusturur, sirekli kim oldugumuzy, nereden geldigimia, nereye sidiyor oabilecegimizi kendimize anlatr ve prova ederi’ (Eakin, 198s'ten akcarma); bu bir oyki ve bu éyktyle, cok gesitl yasanti- lari birblrine badlayarak tutarl bir sek sokmaya gals. Bu ifade sareci vastasiyla‘hikayenin batdnd anlatsl siirlamalara rmaruz kalir, yasarurken hayati olusturan olaylarakisindan baska bir sey haline gel’ (Polonoff, .987en aktarma). Hepimiz ‘hayatim roman’ duygusuiginde hayatimizs Oykleti- iri, Randall belirtig| gb, “belek dis hikayemiain bir kaydh de- 1, iperide gegmisimizden alp isledigimiz inci. ‘Olaylaein del, hikayelerin bir koleksiyorudur (Schank, r9go'dan). Higbir zaman ham olaylan alarak hig dokurmadan benlik duygumurun igine tukmayrz Yalnuza,.. Gesili nedenterle sectiginiz olaylan air. aha sonra bunlari kurgu, karakterizasyon ve turlegtirmenin bir bilesimine gore dondstirur, béylece deneyimier haline geurii Bu gekilde onlar olustururuz (Randall, 1999; s. 28). Ben durumarda kilturin iginde paket halinde haar bekleyen hhayat hikayelerni kendimize uyarlar veya bunlanm igine grip yer- lesiriz.Freudtin bir fantazm olarak analiz etgiaile romani kav opin Aas Tih ve Kok ele ‘ami, cesitl nedenlerden dolay:Uimitsiligekapilmis gocuklar, bit semis, anlatacaklar bir 6yki sunar. Bettelheim'in (1999) gocuk fmasallanini analiei de ayni fkre dayanit. Kemalettin Tugew'nun ‘ykilerinde (Yerim Al, Yetimler Gazeli, Ana Kuca, Bir Gari Kiz cai, Bu Gocuk Kimin? Satan Cocuk, Sokaktan Gelen Gocuk. vb.) yalindan tanidigumiz oksiz gocuklarin Oyktst, acilara gma va~ tiyette kiyda késede kalms cocuklara bir teseli sunar. Bu tesellt ‘ofu ker, gilenmis, el Kormmus bir mirasin veya kucak agzcak bir {engin ailenin er gee ortaya gikacaint majdeler. Bu hike, isiz~ lerde veya basina bir dert gelip yasamu deaisenlerde, "ben béyle olmamaliydim’ bigimini al; bunun ardindan diizilen oykbler, "gerveklf, bir yandan daha kabul ediebilece bir hayat icat ede~ sek dizeltir, ote yandan kaderin kagiralmaz niteligni ve olumsal- Tif hafifleterek daha tahammal edileilir klar” (De Gaulejac. 2002), Ailebireylri, ayn olaylan, farkl bir hike ignde iserer. Oscar Lewisin antropolojk romani Sanchezin Cocuklarinda ba- san bir beni gordugimmiz bu paralelhikayeler, ans olaylanin, hhasil fark bir doku icine yerlegtiildigini ve farkh yénlerde an lammlandirig gdstert ‘irey ve gruplarn benlik ya da kimlik kavrar,blisel bir yap ibs tanumiandiginda, Kimlk kavramimmn, enformasyon alinmast Ye islenmesindekietkist agtkca anlastir. ‘Kendine referans etkis! (Vari benligizle igi olanlarin daha iyi hatrlanmasi)nedeniyle belle, kimlige dogrudan eklemlenmektedit. Otobiyografk belick ‘onusunda belitldgiizere, kimligimizle uyumumuz bayak oran- ‘da hatrladiklarimi’in kimik anlayrsimizia veya benligimiae ¢a~- ‘usmamasina bagldr ‘te yandan yagam dykdmiz kimligimiai “edindigimiz gruplarin ‘oyksi inde gomilidir" (Connerton, 1999; S. 3). Bir baska deyie le, yasam Oykiimiz, tek basina yazdigumiz bir Sykit desi; bu OY- kina sekillenisinde ve yazlisinda digerteri de devrededi. Ayrica yasarnu Augen bert gibi, ayru anda birkag anlatda birden ye Sara. “Bu anlailardan her brinde fark bir oldeyiz ve en iy rol her Zaman bizim deGidr, baz anlatan daha yakin sick buluruz, Bu anlatlan halen iginde yer aldigun anlatya uyarlamak izere yo zBTc ve Koea eek ‘umlamak, yeniden bicimlendirmek isteti duyara” (log, s. 13): "bu anlauiar ‘ster yazilms, ister yanimams olsun, her iki durumda da bellegin ve unutmanin drindiddr, gelecek bekletisinin gecmisin Yyorumlanmasi Gzerinde yaratoi gerilim yanstan br blrlestirme ve veniden birlestime cabasinintirinud (. 17). Bellekte daima bir sericiik vard. “Anumsamak ya da unutmak, tupki bir baheivanun yaptai gibi, aytklamak ve budamak demektir. Anilarbitilere benzer, banlarindan kurtulunursa digerierigelise- bir, eigek agar” (Auge, 999: 47) Hatilamak ya da unutmak, bia! “simai”ilglendirenteri ayiklamak,digerlerini budamakir, Bellegin sepillig, kimlikle gagrisiml Oykdlerde daba beliginar. Koloni- rasyoncu kelerin yurttaslan, Ozellikle ilkeleriyle Cadeslesme duzeyi yiksek olantar, ge¢misierine llgkin dykilerde, kendileri icin pozitif olan yantant daha iyi havirlamakcadir, Belikallar Kon= go'dak, Hollandalilar Endonezya'daki, Portektaler Gtiney Amer ka‘daki kolonizasyon faaliyetleriyle ilgili oykiles, kendh zihinle- rinde, pouitif kimlik imajiarina uygun yonde dondstérmektedi. Toplumumuzda Osman fetinler konusundla gelistirlen oykiler de az cok aymi dontgtimden gesirilmektedir. Bireyselbellegin yedi kusur ya da gunalundan soz eden Schacter de® Halbwachs'n gigisinde yer almaktat: Schacter arvanin 2a: ‘manla eskimest, deraylarin kaybecmest, bell iim veya yerterin lunutalmasina yolacan bir bloke ofma, aaein zaman ve mekénda hhatal bir seklde atfeciimesi (risarribution), arulann ds telkinlere gore carptimas, kencimize yontarak yank bir sekllde hatirlamamz ve baz: arlann da tim gabalarimuza ragmen unutulmayrp var olma- ‘ya devam etmeeri sbi hususlar saymaktad Kolekaifbellegin bozulma stregleriniortaya Koyan bir baska yaar Schudson’dur (2000), Ona gére bozulma siteslerine, aman iginde aruarle aramuzdaki mesaferin artmast (istanciation),bas- lurma, sans veya ustind Ortme yoluyla geemisin, yasadiGim2 fanin gereklerine gore kullanulmast ya da aragsallaginimast, ya * Bla D. state, The Seven Sins of Memory, How The Mind Forgets and ‘amends Hohe Sif Campa, NY. 0 4 ein gates Tah ve Klee Bello santilan: Oykilestirerek. anlatilastrma (narratvization), bellek ‘eelerinin tanudik,asina kibnmasi ve anlar, riteller yoluyla ge~ leneksellestirme (cognitivzarion and conventionalization) ornek verilebllir. Schudson, bu siresleri bellekte bozulmarin Kaci! macht perspektifinde degerlendirmektedtr. Ancak bunlan bozulma ya da hata olarak gormek de tartsmaya agiktir. Zira yukarda isaret ettigimiz dzere, bellege dogru bile. saklama gibi bir ereksellk yaklemedigimiade, bu suregleri“belle- in bir ozellii, bir pargas gibi gormek de mamkiindar." Bellek ile ‘unutmayy karst kutuplara koymays gereksiz goren Huyssen’e (1999 178) sire, ‘mel ile geomis arasinda secci ve sirkll olarak deg sen bir diyalog soz konusu'dur; ‘imdimiz kagualmaz olarak ney! ‘ve nasil arumsadifimrz istinde etkiliir. Oyleyse “tamamen sa ve eksiksz ve aslan bir belek olabilicmlg wii, yanks bir inanca kapr= lip yalanacagirz yerde bu srecianlamannz Onemlii’. Auge, asinda untmanin, anlarinyitirilmest olarak deg, bel- legin bir bilegent olarak alimabilecegini ve unutmarin bu tarzda konumlandiginda anlamunin deBisecegini belirtir (1999: 37) ve bu durumda tit oli ile yasam gift gibi, bellek ve unutma gift de birbiine yakinlasir; unutmak belleBin can gucadr, “(Gocukugu- ‘muzun) but imgelerini muhafaza etmek zorunda kalsaychk, bel- lepimuz cok cabuk 'doyum'a ulasird. Ama iping olan geriye kalan- lardir. Ve geriye kalanlae(arular yada icles) unutma yotuyla mey= dana gelen bir erozyonun sonucudur" (S57). "Arar upkt ky gz olekot belle. ink. dgancenin. bir pacas, gi alia ve Nosconeien yuaeés deinien kaye (beligin dof bi seam Srevinde olmamae) temel sigs ole beled ‘sapuenaan fittatertlonek gre Burad opi pk fk dkenn res rind ‘stemenn sunslancs odo i) trey alas seems, [Elin be ylandan rok yoni ssa veatanrmaceden syed oe ‘ays laypa, bling ir arptmadan nya Bellen erelslignin, yet ‘sys rl gh gore dab dor gb grin: Baraca sora, ‘ek telepn alansndai Seletonelerden We be lay tne tSypimaan ve hata ah blmane Hare etmektenFynalanoe. Bu (gs daa sal solar goadengeprecetii ere, Scbrrtn enfin koikibelee teria Gel Yonencle maria Yoru nde rst deparaeitpsterestedi 35Tah ve let Belk sisinin deniz tarafindan sekillendirimesi gi, unutma yoluyla se killendiiimisi (s. 55). Hatrlama etkinlig, bit yeniden diet, bir kopyalama etkinlii defi, bir Uretim etkinligii. Belledia kendis bial, geemis bir olayin baslangir durumuna gotrmez. Zia “gecmig bellegn iginde yalin bir sekilde bulunsmaz, au haline gelmest icin ile geinimes! gerekir. Bir olay: yasamak ile onu bir tems! bigi- ‘inde anumsamak arasinda bir yangin olusmast kagirulmazdit (Huyssen, 1999: 9) Goruldugi Ozere bellegimiz yan olarak ilyor? Nisin? Bu so- ‘ru, bai insarun benlik/kimlik anlayisina gonderiyor. Otobiyograik hhaurlamay: konu alan Ross ve Conway Modeli (1986) , insarin benlik kavrarninn istikrari saBlamast, yani hep aymu Kis oldugu dduygusun hissedilebilmesi, utara bi bealikgordg tasimast ign, yasamuyla lg anvlarny, anak inanglanina gore sirekli yeniden Inga etmes! gerekigin dngori. Insan gegmisinde, kendisi icin anlaml bie olay: belleginde can- lanirken, bu hatulamay:, kendt hakkindaki aktuelbilgilerinden hareketle yapar; zaman iginde dedigmedigini disinaiyorsa,akidel bilgisinin olay iskin gegmisbilgisinin kesin bir temsili oldugunts dlisinir. Ve o andan iibaren, gepmig anim, aktel bilgi Ustone coturtue” (Martino, 1995). istikrarh bir benik duygusu given veri cidir. “Bunu yaratmak igin gervegin bir kolunu baktiyors2, yani sgesmisi, benlkanlayisumza tutar olacak sekilde yorurluyoruz” (Gedard ve ark. 2006). Greenwald (1980) gore bu thtiyag son de- rece gilidi. Bunun etksivle enformasyonu sirekli denetleyen ‘ve kendi ikarina yeniden yazan bir diktatr gibi davrarunz. Geg- si anin ihtiyag ve degerlerine gore yorumlamaysifade eden ‘simdicilk’ (presentisme) kavram (Cameron, Wilson ve Ross, 2004), bu tertelde akc kazanmaktadi, Tarih vs. Bellek 19201 yllarda Strasbourg Universitesiekseninde Mare Bloch ve Lucien Febvre'in oncaliginde ortaya cikan Annales Eko ekonomik ve sosyal sorunlara odakl bir tarih anlayigins hayata 6 Gein cgcatnines Tan ve Kole elk _gzegirmeye galismist, Savas temelll kronolojik ve siyasal tarih mo- ‘eli yerine,olaylardan gok yapilan:éne cikaran, siradan, basi in- sanlarin yagamvina, toplumsal zihniyetlere duyari bir tarihanlayt ‘im yiceltmisti. Tarih alarunda giderek etkisin artiran bu ekol, daha sonraki yllarda da Braudel, Leoy-Ladurie, Le Goff ve Duby abi tarlgllerin katlalarilaetkisin’ artrmst, ‘Annales Exoliaun global ya da rota! rarih yapma anlayis, 20. ‘yorjin sonlarina bir knimayla kart karsiya kalmistr. Conk yapr- saleiik ve Marksizmin grilemesivlebirlikte, aruk,tarihin de biytk ‘lgekl paradigmalardan waklagn gbrleniyor. Bunun yerine yerel kurumlann kayitlanns(mahkeme kayla, kilisearsivleri, vb), bi- yosrafileri daha cok dikkate alan mikro-tarhin éne pkisna fret ‘ediiyor (Ornegin Ladurie'nin bir engaisyon belgesinden hareketle bir Occitan Koyiind incelemesd. Ve bu yeni tarh anlayisiginde, sosyal temsller ve sol tarh calssmalan énem kazaniyor. Tarh, antropoaji, sosyolaji ve psikolojivle daha yakin ilisklere ginyor, hatta un sosyal bilimlest tain hizmetine sokuyor, Ricoeut (i955) Anafes Ekolundn tutkusu olan total tarih fikri- hin, Kant anlarinda dizenleyici bir fikir olablleceBi gorsondedir; ‘inka tarihginin entegrasyon gabasinin asta sirura ulagmayacag ru, giderek karmasiklasacagimi ve genisleyeceBini disanmektedir (Ona gére tanh bilinlerin iletisiminin bir sektordidor; ama bir ko- rugurken digerinin cevapladi& dlyalog sektOrinden fark olarak. ve total bir Sznelerarasiigin Untersubjectvitd) karismasindan zi- yede, tarhsel dokiman ve alerin dikkate alndiy metodoloik bir ‘agamanin devreye gedit bir sektOrdir. Burada Ricoeur, Anna- Tesden weaklasarak, Foucault ve De Certeau gibi, tarihilerin sOy- leminin bir entrikalastirma (mise en intrigue, yani bir bykd ingast oldugunu, tarhgiin de tarhinin bulunduguna, ancak tarihginin caligmasinin, tim taringilerce Kontrol edilebilen, gegerlenebili, {ze islemlerden olustugunu savuruyor. Bu, yukanda da degindi- imiz deere, bir arastirma algoritmasina baghtgr ade edliyor. Bu a Puke Gnoo) Frans TarthDewamt Annales Oko Akar: Dobe "en Yap. a‘ch ve Koh eee anlayrs, taihginin sosyal ortamdan, Konumundan, degerlerinden ve ideolojsinden etkilenmedii gibi naif bir nesnelikidliast tasi- ‘maz; énemt olan taihgilerin *carshse!goruslerinin Karudlama ku- rallarma ve dayandklar olgulara ne olgide uygun oldu" Evans, 1999)” Tarihin kolekifbellekten en Onemil fark, ortaya koydugu tri rnin niteliginden ziyade harckettarzndadie. Can arih Ozbarantin (2o07: 1) belirtig gb, yanilabilr, elestirebile, yerilenebilrde, dogru olandan ¢ok “dogruya yaklasmis grtinendi’, ancak“akade ‘mk dsipiniginde ve oyunun kurallanna gore ortaya konmultu. Bu disiplin nedeniyledir ki, omegin, Ozbarann (S165) ackca vur- guladi gibt tariinin anlatsinda, ‘biz yoktur. Oysa Kolekifbelle- fin anlats, bir aldiyet formatina gore yaulmak zorundadr. Iki olarak, tannin ingaettigi arin kapsam da fark. Zia kolek- Uf bellegin anlatist (Gzelkle can bellesnk) esas olarak yerelir, ‘bunda olay-ip referanslarfakir ve arid. Bu bir yak dizen ta- dir. Bir baska deyise, birbinyle temas halindeki ya da syn du yumsal alanda mevcut Ogeerin (kigler, yerler, kurumlar, sever, rikro-olayar) bir Oyki iginde toplanmasindan olusu. Yerel ol: sekte cereyan eden olaylaristinde etki, akat ancak soyutiaa ve tisilendirme yoluyiakavranabilecek tren geligmeler, bu bellegin kapsam disindadi. Oysa tah, olaylan, anak dizen yapist inde kavramaya galt. Bir baska deyisle, Aigues-Mortes drain, Frans. ve hatta dinya ekonomisinin genel durumuyla eklemlendirerek an lamlencine. Tariginin kurgusunda olaylarin yerel aktéren, bel bir baglam igine oturtularak anlatir. Omegin Wiktol de Wenden Goo), bu olay ig. yay boyunca Fransa'ya yonelik go hareketleri ve Fransiztoplumunun yabanclarlaiisklei gergevesinde ele ali. Arastirma mani agsindan, kapsamim genisitikinci derecededir * Sans den ag Bk 5, Onbiran Go) Gap incest a eg taiettonbes 64-65, ‘. se Bogen pek ok joe, 19922 Yuan ah dnenine Yes in cank ee teen ate epee Strangle Bes Serpet go lm area, iat rane rl ope! a ay sr Assis Tne ee Belek tira bilimselalgortma di! Gretilen bir kapsam genghg, kolayikla itolojiye denigebilir “Tarih bir aragtirma ve sorusturma olarak tarumlanusa’ (Col- lingwood, 2007) cai bellek de bir yasanti olarak konumlanabili. Bu perspektifte tarlhin gecmis anlansi, arastrma ve sorusturma ‘yoluyla, Kolektif belletin gecmls dykist ise yagants yoluyla inga elit Bu ingalarn aktorleri de ayrlabilir, Canl belek, sosyal psi- kolog, sosyolog, antropolog ve siradan insanlarn, tart ise tarih formasyonuna sahip tarihgilerin isd. Resmi tarin ya da bellek ‘se, ‘bellek matesebbislerinin (toplum yoneticilen, siyaseciler, vb) isiir. Siradan insanlari bir yana birakursak, tail ve sosyal psikolog gecmige bakislan itibariyle farkapiyor taihgi tarihe, sosyal psikolog (ve sosyolog ise kolektf bellege uygun bir meto- dolojye ship gérunyor. Bu ki alarin her ikisnin de incelenmest ‘ze! bir bikin gerektirivor ve her iksi de sadece kena gerceve- leeine‘girenolaylar konusunda deneyim tasyor. Kolekn belek ile tarih fark, naif sagduyu veya gunlok dasin- ce lle uzman dlisincesarasindaki fark olarak da ifade edilebili: bu, Clemence'in deyisiyle (2002: 52) “gunlok bir kite gazetes ile balimsel dergi fark gibi’ ktle gaetesinde imaj ve sembollere, paylatinis kanaat ve kalip yarglara dayal bir anlatim hakimalr; akil yritmede Kestirme yollara basvurulur; tutarliik arayst ve yontem kaygisi yoktur. Clemence'a gore, bu iki disince tip, Halbwacks'n tathsel bellek ve Kolektf belek ayramina benzetile- blir, Tarinse bellek.gegmisin bilim adam taranda yeniden inga sidir, Bizden Oncekilerin, cevrede biraktikan izlerin sistematik ‘analizini temel alr. Kolektif bellek ise aksine bu ilerin nesillere iletiimesine dayani. Ikistbirbirinden bagimstz degildir. Taihsel bellek, gegmisin alanis kararak inga olur; ama bu anlar, yagayan temsillerimze bulasir, getmise bakisimrada devreye girer. Buna ars, tarihselurevim de kultirel mirasa kati, onu déndstarar ve déniisr. Tarihselbellek de bir i haline geldiinde Kolekti bel- lekte yer buiur Kolekifbellek ve tarih, gopmige bakan iki penceredir. Ve pek sok tarihg! (Ricoeur, Noiril, iauzu, vb), ‘tarih ve belle iiskile- 29Tach e ol Bo rnin golgli,rartigmalh, riskli bir nitelik rasiis gordsundedd. Bunun Gnemli bir nedeni, pek gok arasurmaciun ortaya Koydugu dnere, kolekuf bellegn sosyal dinamikleriyle igi. Tariheinin ‘alismasy, "bir haklkat geregine tab’ (Ricoeur) iken tarbe Kolektif bellek dzerinden bakma tesebbiseri, Kolekifkimligin gerekleri- re tab’ bir tarh galismasi olarak belirmektedit. Kolekti bellek, ‘nga edilmeye galistan kimlige bir tarihsel toe verme, bir derinlik azandirma ilevi grmekte ve topluluk diyelerinde ayni bir kaderi paylagma duygusu uyandirmaktadir, Noirielin (2004) ifadesiyle ‘arih ile bellegi kargtirmamak gerekt: Kolekuf belle, bireyse! bellekirin sack bir ‘yarsimasi’ degid. Bireyselden kolektife ge- es, gegmisin baz yanlarim, digeryanlarialeyhine éne sikaran bir ayiklama islemi gerektrit. Bu islem, aidiyet gruplant acne konu- san insanlartarafindan gergeklestrli. Bu kislere "belek mate sebbislet de denilebilit, Bir toplulukta canli bellek, Halbwachs'in (1997: 5) soe ettigi “otobiyografk belieKlerleiliskilidir ve bu, ‘tarhsel bellekten® farkidr. Ona gore burlardan iki ikincisine yardim eder, gan yasamumzintarih, daha genis bir kapsama sahip olan genel tae hin bir pargasii. Benliimize iliskin enformasyoniann yada kusa- ca yasamumizin belle olan otobiyografik belle, cesitltyasantil- ‘ima olabildgince tutarh ve akenkl olarak baténlestiren bir 6y= kd geklnde inga edi. Arslarmiz, olaylanin kopyast del, yan bir ingasidi (Greenwald, 1980). Bu yen urman tacihcye kiyasia bireyler, kendine odakl bir tarhei(historen autocentra, kendint rmetheden tarihel ya de yanl ir tarihe gibi gor. "Bellekte en Uulagilabilr, yani hemen hatira gelen verter, cou ker, grubumuz- daki basat disunceye, norman disinceye tekabiil edenlerdir™ (Clemence, 2002: 58). Insanlara Onemittarisel olaylar soruldugunda (Deschamps, Paez ve Pennebaker, 2002); isa vadede negative la birakc uzun vadede ise pozitif ve lz bala layla daha cok haneiyorlar. Ay- bad, ole belek le anh arsindaki eth rar nedene, "ans! belle termi kllaniasrun ol inde ink 0 ‘ern bbbine karst et ese 7) 30 Geom rss Tai ve Kea elk nea kendi sosyal Kategorie! ign &nemliolanlan (I. Dunya Sava st talyan ve Fransialarakayasla Isvigreliler gino kadar da Onerlt ddegiD daha cok dile geviryoriar; kadinlar ile erkekler, gener ile yashlar farkl olaylan: tutuyorlar belleklerinde. Ninayet nostaljt cetkisiyle kendi neslinin negatifolaylarina karst, gegmisin yasan- ramus, ama pouitif ve iz brrakic olaylarim daha cok hatrlayarak bir balama telafi mekanizmasiny calstryorlar. Belletin gegmisi aynen mubafaza etme gibi Gzsel bir islevinin bulunmadi, bellezin segiciiginin bir eksiklikten gok kisinin ve grubunun intiyaclarina hlamet eden bir Gzllik oldugu, ‘dogru’ ob mak gibi bir misyon tasimadigt agknr. Ve bu durumda, tarihginin salismasy, ellek calismasindan net bir sckilde ayn. Kolekti bel- Tek, grup norm ve gereklerne, ihtyac ve beklentilerine gre taihi aragsallasuirarak hareket ederken “tare gibi, bir bilim dann ‘metodolojisine uyma’ kaygist tasimaz". Onun erekselligi, ‘dogra ‘olmak’ del grup iin islevse, "ie yarar’ olmakur” Bu fark, psikoloji perspektifinden de dofrulanmaktadir. Mon- teile gore, otobiyografk bellein, bir kisi veya grubun gecmis ya- santilarin kapsamasi, baat biyograf ve tarigller, isan bellegni bir arsv zemini gibi grmeye Sevk etmistr; ancak Oykselingadan farklt olarak tarhsel ve biyografk ing, olgularin kontroline ta- bir. Insan belleginin yaruabilirligine skin bilineimiz,tarukarin, hatiralarin der belgesel kaynaklara gore thik etmeye, gdzden serirmeye ve sahicliklerint kontrol etmeye mecbur etmektedi” “Guay ark yap hie! angaeman olarak eben Duy i ir Tarihode ben land lop Prati deelendenese ce, mets ve eto rede ok sk af orsn Diy, her kee zanarnda fen de geymie nal oloabir ya endl tamarweda las Seomge “nes sory sordsbile?”" onus tihplign meseane ojala", logiPrat La presence ce Tore, Soences Huan, ns 006, 58-60 "Tanh ve tanh yasmin sorunlan korusunda bk. Oabaran Tah Tar Top Tarh Wak Yurt Yanan 997; M. Bloch lr ‘be) Tachi Sears ya do Tarik ested, Gece yan, 197 Roew: Aasoree Ver Sul 955 coll spe. Pars. Veyne Comment On fort THistre Sel, . Duby, Dames do XI Sec, Parts Galmard 196, yer bas caTah oe ol Bt (Montel, 1993: 26). Tarihgiler, gegmisin agtk sesik ve dogru bir belgesine bagunliirar ve burun bellekte saklanmasiya iiglen- smezler. Yorumlan, mesnetsiz ve keyli dead. Ancak bu saptama, yorurlacin, bat tarhgier ign ayrt olacagtanlamurs tasima. Ni- tekim tariheiler arasinda nazizmin yorumlanmasi ve Shoahin an- lamlandinimast konusunda Gnemli farkliklar vard. Mongia (0986), bunun, nazizmin birckig, gillogi ve Hitler'n rolO ko- rusunda verilecek cevaplara gOre degisigini belitr. Tariheler arasinda kimine gore nazizm bir Alman gelenedir, (ama bu, bazt donemlerde gordimeyisini apklamad); kimi tariile, olaylann arkaplaninda anti-Marksisttemelli bie fasizm gordr (ama bu anla- ‘is Yehud! karst tkinel plana iter, kimi ise rejimin totaliter ‘ozand dre gtkarr (ama bu, nazizmin ézgUllugund aeiklama2) vb, Genel olarak bakaldiinda, tariheinin caligmast,Kolekubellek matesebbislerinin etkinliklerinden ayrihr. Ricoeur icin tarlhsel avrays, Ozel bir yetkinlige (kompetans) dayarur: Anlatlan bie ‘ykuy nleme yetkinih. Bu suirecte trie anlatilacak olaylari ve eylemleri ayiklar ve dizenler ve bunlann, olay bir tarihe dénis- {tren Kombinezonunu ortaya koyar; olay ve tah buylece birbiri= ne baglar; olay bast bir ortaya cikis veya cereyan eden bir sey eit, aniauisal bir ORedir,bilesendir; bir tarihin llerlemesine katkida bulunmayan high sey olay olamaa™ “Tarihi kurma i, roplumsal bellege bagimls dedildie” (Conner- ton, 1999: 25) cork kolekifbellek agsindan bir olayin varliy hatirlanmaya bagh oldugu had, tarihe icin boyle dedi, “tarih- ‘nin, tumUyle unutulru bir olay ortaya karma olanag var ‘Aynica tem! bie yaklagim fark bulunuyor. Omegin “tanh, yakin tarihin bir sorunu dzerinde calisyorsa, bulgulan arasina dogrudan dograya 0 sorun hakkinda ik elden hazir bir yar almussa bile s0z Konusu yanstn bulgu sayllabilmest icin, onu sorgulama gerest Bk, P Ricoeur: Temps e Rect, Le Sel Pars, tome ntgue ot Le Rect Historique 98, 2 La Conigration dan fe Rei de Fis, Yo 5 Le Temps Raonte, 1983 sy P. Ricoeur Soi Meme Come Un Autre, te Seu, Paris, 1990 Rleoeu: La Meme, Lise et Out Pars. Seat 000. Gopnik ye Kee ee dduyar; bu bilginin bir gbrgi tanigindan veya bizzatolayinaktérle- rinden gelmis olmasi bile, bu ihtyaer ortadan kaldirmaz, ck “anlatlant oldugy gibi kabul etmek tarihginin tarih praigi tle uyusman’ (Connerton, 1999: 27) Kolekif Bellegin Kimliksel Angajman: Bu dondstim, danyadaki yikselen kimlik arayislan ve killer ‘geemis zemininde temellendieme cabalar ile paralel bir bigimde Herlyor.Farki bie Kialiktalebiyle ortayagikan toplulukar,ulusal tarihlerin anlatis yerine kendl tanh anlatilarmyikame exmeye ¢2 lignca,kolektif belleklerin ingas,taihgilere meydan okuyor. Bazi tarihgilere (Grnegin Friedlander) gOre burada bir tehlke vardi: Makro tarhin gesili versiyonlar (genellesici buyok yorumlat) lle mikro-tarhin aggoallogé arasinda sikisma tehlikes, “Bu doy: mak bilmex mikso-tarih sirekli olarak, mertebelendirilemeyen yeni objeler pesindedir. Bu durum tarihcy\fele eder: Heterojen ‘olgularin eszamanli ve etkllesim iginde cereyan etmesi, ont bit yorum gercevesinden mahrum biralar. Bu nedenle Friedlander gi- bi tarhgiler Arencie denerek "blyik yorum gergevelerinden var secilemeyecegini, "yorumlann mertebelendiriimest gerekugia\” ‘vurgular (Mongin, 1988: 90). Nora'in ‘bllek bole, tarihbieest ‘ir’ soz0 bu baglamda anlamint buluyor. Kolektifbellekerin pro- ‘mosyona, ulusal kimliin ve on tesis eden resmi bellegin zayil- Jamas oranunda belirginiesyor. Keslassy ve Rosenbaum (2007), bu stiret su geld betimle- rmektedir 19. ylayldan itibaren ulusiar, kurucu ve resi bie tati= hin Gretimiylebirikte hayat bulmustur, Bu iretim bir taksm irad tunutma ve gilemeler (occultation) ustinde lerlemist. Bu, birlk- te yasama amacina yénelik bir ulusa bellek insasiyal. Bug, bit bellekler piyasest ve bu piyasada belleklerarast agik artrma sU- reclrietkisini aruryor. Her turden cemaat turd topluuklar, ul sal anlaty, 0 ana kadar az siz edifen yen! sayfalar eklemeye (6 regi, sdmrgcilik veya koe tcaret sayfalar) veya baz sayfalan estirmeye caliiyor. Su mesru istekler, kimlkseliddia ve talep- BTne Rola ee lerlebirlesince ulusal bag iin tehlikelt‘belleKler savas! ortaya gi yor. Bellek deikierisiddet temelinde ve gelis gize! kapatihyor. Pek cok ulus, kendii¢ seytanlan tarafindan rahatsiz edlliyor. "Ta shin defolan gibi, belek aginhklan da, geemis tarafindan panga~ lanan bir topluma yo! agryor” (2007: 24. Bu pargalanma, ulusal dykinin veya romani, ulusun kurulus aninin gereklerine, yani dofus halindeki bir (in starus nascend toplumun ihtyaglarina gore yazilmasiyla iisklendirlebilr. Bu ‘nem bir husustur. Zia uluslanin, cofu kez bir kriin, bir savagin ardindan kurulmast nedeniyle, zedelenen du-saygiy! yukselimek, asadtlanan benlk imajin yicelmek gibi o an icin zorunlu, ama daha songa Isevinl yitirecek olan bir misyon yiklenr kolektif bel- lek. Ulus gas altnda birlesme, ortak bir gesmisaiietini varsa~ yar ve bu nedenle, kolektifbellegin ingasinda gergeklik ayes ta- ‘inmaz. Bu sireste ‘Tari Ofretimi, her seyden énee, cocuklanin ‘ulus Konusunda eRitimi'ne d0ntigar (Keslassy ve Rosenbaum, 12007: 28); devletortak belles pekistirirken Ozelbellekler bastnr Dolaysiyla ulusal antat, bastnimis belleklert Iginde barindine Ornegin Fransa,ulusal resmi belleginde, Vendee savaslarinda ya- sanan kathamlara yer verememistir®. Keslassy ve Rosenbaum’a gore, metropolde, bellegin ulusallasunimasinin ik kurbanlar, bolgese! bellekler olmustur; bunlar arasinda, brik Oykitstne kat fanlar ahkonrnus, digerteri aulimis veya sessiatkte birakalmistit. Bu sadece dar anlamda ulus ingasina Ozgi degli, 19. ve 20. yuzyll> Jarda emekel sinflarin belleklert de burjuvaainin kayglarina uy- gun bie tarzda yazlmsbr Fakat devlet monolitik bir bitonlak o!- ‘madi lglde “belek politkalar bostuklarigermektedit” (s. 3) ve bu bosluklarda, kismi belleklerfilizlenmektedir; bunter, informel iletisim kanallarindan, teler, rieller ve aileler vasitasiylaileti- Jen canl belleklerdi, ama her biri endl ignde kodlanarak ken toplulugunun resmi belle hain gelmektedir. Ulusal romana yO- nelikitiazlar, gindimdzde yurttaslann tarih bifisinin zayflayla "7 lal ak esennde Victor Mug'tun bu olan islemesi, can een texan cask sm eet u eps rasa Tai veKoea ek birlesince, “aznhk bellekierinin tiranti (. 35), ulusal kimliklert sarsan bir ddzeye ulagmaktadir. Oxetle, bir yandan ulusal romanun eksiklikier, bosluklant ve ‘elishiler; Ote yandan cemaatlerin kendi kimliklerin tesis iin, daha Once ulusun kurulus agamasinda yapilaniann aynisiry yap tim, belek savasiarinibeslemektedir Halbwachs'tan (192s) bu yana, bir grubun kolekf belleginin, ‘bu grubu pozitifimajla donatma ve sosyal kimligisavunma islevi ‘oldugu kabul edimektedir. Oyleyse grup veya toplulugun kimi ‘orunit olarak beleklerden geper. Kolektif belle, kimk insasinin vagerilmer bie aracdir. Gok-slevi bir Isvigre gags gibi, kolekti bellek de, grup kimliginde gesiti roller gorir. Licata, Klein ve Gely (@o07), bu slevleri su sekilde airtetmislercir: * Kimi tarumlama: Kolekif belle, grup tyelerine kim olduk- larini, nereden gelip nereye gittklerini soyleyen oykiler sunar kz. Liu ve Hamilton, 2003). Ayrica ortak bir gecmis tahayyil ‘Anderson’un (1983) ifadesiyle, ‘grubun mevcut deer arasinda ‘yatay, germs kusaklarla ise dikey bir dayanisma yarat = Kimlikyaceltme: Kimli, bir gruba aidiyetin, © grubun tyele- rine saygnik saglamas! olgistinde peksiz. Bu nedenle kolektif boeliekte, grubun gesmisindeki basanlar One cikaniir, etik-cs, ‘olumsuz eylemier, hava ise ort. Boylece 62-sayg! Koruna yave yikseltilmeye cali, "Grup eylemierini mesrulasurma: Meveut norm ve kriterlere ‘uygun bir gegmis segimi, andaki eylemlecimiai de haklt gésteri. Licata ve Klein‘n (2005) bir arastrmasina gore, Belckalt eski $0 rilrgecier, bain ve yabani halklat‘uygarlastirma, onlara wy sarin nimetlerin! gotdrme, altyapryt modernize etme gibi ogeler kapsayan temsillere,dikelerinin somdrgeei eylemlerini mesrulas- urmistr, =Grubun harekete ge¢irilmesi (kolektf mobilizasyon): Gegmis bir toplulugu harekete gegiren en énemli kaynaklardandi. Zira kimlikseltaleplerin yer ald sbylemlerde, gecmise referanslar etl bir retorik big olarak islemektedr. 3%Kolekifbelletin bu deni iglevselolusu, onun rasyonel blebler cergevesinde ele alinmasin: guclestirmettedir. Cnki caigan ta- Taflar. davalan agisindan bu kadar yacarl ve ext bie siihtan ko- layca vargerememektedit, Gaugma olaylaninin ardindan, gatismays yasayan iki grobun bellekienincelendiginde goralmektedir kl, her i grup da olaylar hhakkinda kendi resmi belleklerini olusturuyor. Yaralar, hakstk- Jar, yakinlarin kaybt, maddi zararlar, maruz Kalan hakaret ve agaiilanmalar, ehdit ve tehikeler bu belleklere matzeme olugtw ruyor, Dolayisiyla taraflann kolekifbellekleri ve olayara iigkin temsilleri, ualasmamin saglanmasiny engellyor. “Belek bellege ‘ars! dikllyor. Her grup ulusl tari iinde kendine daha genis ve daha glzel bir yer agmaya calisyor. Ama birinin genislemesi, di ferinin daralmast gibi ekolojk bir dengeye tabi olunca rekabet, catygmaya donisiyor. Birist iin kahramanlik olan, diger igi iha- ret veya algaklik oluyor, Sultan 1. Murat'm Kosova Savasi sonrast savas alarunda yaralt bir Sup askeritarafindan Oldoralmesi burun tipik bir drnegldi. Conk “belegin srurian sonsuz degil ve grup- lar, zaten dolu olan bir belleksel alanda gecmislerin takdhr etir= ‘mek zorundackr. Tar Halbwachs'mn deysiyle,‘yent mezarar igin her an yer bulmanin gereknig bir mezarlk haline geliyor. Ancak bu yerler kimseye Kolayca verilmiyor" (Keslassy ve Rosenbaum, 2007; 8) Bazlari bu cekabetiulusa entegrasyonun yolu gibi 30 ftiyor. Azink belleklerinin ulusal tarinle bitiniestirimesi, mu hhakkak ki makul ve mesru bir istck. Ancek Kesslasy ve Rosen Dbaum'un (2007: 107) igaret ettigtgbi bu iddialar, belek rekabeti- nin, tar sorununy asan bir Takum mekanizmalarla sirdagand unatuyor... Gecmis ¢atigma alan haline gelince, baska ve daha tehlikeliantagonizmalar, hakkat kaygisinun Grane gesiyor’; Orne: ‘in grup bellegini heslemek iin, bir tr prozeltizm etkinligine Hlerek, taraftar kazanmaya calishyor, matiefikler edinme ve ayartma catalan fz kazantyor. Topluluk kend! srilann: vei levini bu itfaklara gore belisiyor. Yahudi ve Erment cemaatleri- rnin baska dlkelerle,soylarim belleklenetrafinda iliskler kurmast bbunun en tiptk ormekleridie 36 epi rsalisninasTanvKoea eek LUceta, Klein ve Gely (2007), kimligi farki kapsam dizeylerinde le alan haz sosyalpsikologlann (Tajel ve Turner, 986; Turner, ‘Oakes, Hoge, Reicher ve Wetherell 1987) galigmalarina referansla, sategmanin ¢ozimiind belii kogullara baBlyor. $Oyle ki grup kim= likler ig ige gegen Rus (Matruska) Bebeklert gibi gbruleili. Oone- in Brokseliyin, Beletalrym, Avrupalryun gi. Bu frkls kimtiker, faskh veya rakip belletlere baBlani,zira her biri fer kimliksel, ihnyaclan doyurur. Bu farklar hem bir kimk zeyiyle diger ara- ‘anda ortaya gikabilr; Flaman olmak, Belikali olmakla ayeu dei dlr, her de ayrs kimk dizeyinde goztenebilir;Ornegin Il. Danya Savasiyla ilgili Flaman ve Wallon belleklerifarkidir. Bu tir dx ‘umlarda, gata sonrasiex yonetme sorunu, bu fark bellekeri, bir ist dizeyde (elrikaltkimligh entegre etme imkanina bar ‘Ama burn Kadar Oneml bir der kosul da tk arafin rad ca bland. Causmanin gBziimd, sadece gecmusin dedi, aktiel duru- ‘mun da iy yonetimesini ve ortak bir gelecekprojesi gelistirimesini gerektirir bk. Gly, 2006), Son yllarda bunun basan bir med Almanya ve Fransa tarafndan gerceklestiimistir. AB iginde ortak bir gelecek projesi yan sia Fransiz ve Alman tarinelerin ortak ve tek bir tarihktabs yazmalar, bu kogulu saglamisur. Oyle gorundyor i gecmige regresyonlar, cemaatc baglanmalar ve gei gekiimeler, ‘zim yollarim ckadite gibi, taribin dogasin da bozuyor. lke olarak kolekaifbelleler dnlenemer, ama gatsan belleKle, zamtanla,ortak bir gelecek projesi ve tankhin katkilanyla, toplumlar arasinda bir engel ve tehditkaynagy olmaktan cikanlabili. a