Εκτίμηση

Επαγγελματικού
Κινδύνου

Γ. ΘΩΜΟΠΟΥΛΟΣ

Τεχνικός Ασφαλείας

Πανεπιστημίου Πατρών
 (ΕΡΓΑΤΙΚΟ) ΑΤΥΧΗΜΑ
¤ Κάθε βίαιο συμβάν σε εργαζόμενο που συμβαίνει κατά
την εκτέλεση της εργασίας του ή εξ αφορμής αυτής.
Ποιός φταίει;

¤ Οι Εργαζόμενοι υποστηρίζουν
¤ ο εξοπλισμός
¤ η οργάνωση της εργασίας
¤ η εκπαίδευση

¤ Τα στελέχη υποστηρίζουν
¤ η αμέλεια
¤ η απροσεξία
¤ ο μη σεβασμός των εντολών.

3
 ΑΙΤΙΕΣ

¤ πληθώρα παραγόντων που επηρεάζουν συνολικά μια

κατάσταση.

¤ κορύφωση μιας σειράς προβλημάτων που συσσωρεύονται.

 ΠΩΣ ΘΑ ΤΟ ΑΠΟΦΥΓΟΥΜΕ
¤ Συνεργασία εργοδότη-εργαζομένων-επιτροπών
υγιεινής και ασφάλειας -τεχνικού ασφάλειας-
γιατρού εργασίας.

¤ Συνεχής ενημέρωση

¤ Αλλαγή της νοοτροπίας

 ΠΗΓΕΣ ΚΙΝΔΥΝΩΝ
ü Μηχανική (π.χ. χρήση ακατάλληλου εξοπλισμού εργασίας)
ü Ηλεκτρική (π.χ. ακατάλληλες ηλεκτρολογικές
εγκαταστάσεις)
ü Χημική (π.χ. έκθεση σε επικίνδυνες ουσίες)
ü Θερμική (π.χ. πιθανές πυρκαγιές ή εκρήξεις)
ü Κτιριακή δομή (π.χ. ακατάλληλοι χώροι εργασίας)
ü Φυσικός παράγοντας (π.χ. θόρυβος, ακτινοβολία, αέρια
υπό πίεση)
 ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΚΙΝΔΥΝΩΝ
ü Φυσικοί (π.χ. θόρυβος, μηχανικές δονήσεις, θερμές ουσίες
ή μέσα, ψυχρές ουσίες ή μέσα, ηλεκτρομαγνητική
ακτινοβολία, ρευστά υπό πίεση)
ü Χημικοί (π.χ. εισπνοή ή επαφή με επικίνδυνες χημικές
ουσίες, χρήση εύφλεκτων, διαβρωτικών ή εκρηκτικών
ουσιών, έλλειψη οξυγόνου σε συνδυασμό με παρουσία
δηλητηριωδών ή ασφυξιογόνων αερίων)
ü Βιολογικοί (π.χ. παρουσία βιολογικών ρύπων)
ü Περιβαλλοντικοί (π.χ. ανεπαρκής ή ακατάλληλος
φωτισμός ή αερισμός, υψηλή θερμοκρασία-υγρασία)
 ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΚΙΝΔΥΝΩΝ
¤ Οργάνωση της εργασίας (π.χ. εντατικοποίηση εργασίας,
μονοτονία, βάρδιες, υπερωρίες, συνεχής εναλλαγή καθηκόντων,
κ.α.)

¤ Εργονομικοί παράγοντες (π.χ. μη εργονομικός σχεδιασμός θέσεων

εργασίας, επαναληπτικές κινήσεις, κ.α.)

¤ Ψυχολογικοί παράγοντες (π.χ. σύγχυση ή σύγκρουση ρόλων, ηθική

παρενόχληση, δυσχέρειες στην επικοινωνία, αυταρχικές
συμπεριφορές)

¤ Αντίξοες συνθήκες εργασίας (π.χ. εργασία σε αντίξοες καιρικές

συνθήκες, χρήση ακατάλληλου εξοπλισμού, μεταβαλλόμενοι χώροι
εργασίας, παρουσία και άλλων εργαζομένων με άλλο αντικείμενο
στον ίδιο χώρο, εργασία με ζώα κ.α.)
 Επικίνδυνες καταστάσεις
¤ Χημικά ατυχήματα

¤ Βιολογικά ατυχήματα

¤ Ραδιενεργά ατυχήματα

¤ Ηλεκτροπληξία

¤ Φωτιά

¤ Σεισμός

¤ Κάθε άλλη κατάσταση που μπορεί να οδηγήσει σε απειλή κατά

της ζωής
 Πρόληψη και αντιμετώπιση κινδύνου

¤ Τα προληπτικά μέτρα σε θέματα υγιεινής και

ασφάλειας πρέπει να τηρούνται από όλους.

¤ Ευθύνη και υποχρέωση από τη νομοθεσία.

¤ Βασικό εργαλείο: εκτίμηση κινδύνου

 Εκτίμηση κινδύνου
¤ Μελέτη εντοπισμού, ανάλυσης και (ποσοτικής) εκτίμησης των
κινδύνων

¤ Προσδιορισμός των απαιτούμενων μέτρων πρόληψης.

Σκοπός: η λήψη από τον εργοδότη των απαραίτητων

μέτρων για την προστασία της ασφάλειας και της υγείας
των εργαζομένων.
 Εκτίμηση κινδύνου
¤ Εισήχθη ως υποχρέωση του εργοδότη μέσω του Π.Δ
17/96.

¤ Είναι υποχρέωση του εργοδότη και σύμφωνα με τον Νόμο

Ν.3850/10

¤ Υποχρεωτική για όλες τις επιχειρήσεις και ΝΠΔΔ με >50

εργαζόμενους

13
 Εκτίμηση κινδύνου
Κάθε εργοδότης πρέπει να έχει στη διάθεσή του μια
γραπτή Εκτίμηση των Κινδύνων τους οποίους
διατρέχουν:
• οι εργοδοτούμενοί του, καθώς και
• άλλα πρόσωπα μη εργοδοτούμενα, που πιθανόν να επηρεαστούν από
τις δραστηριότητές του

14
 Εκτίμηση κινδύνου
Αποτελεί:

¤ τη βάση για την επιτυχημένη διαχείριση της ασφάλειας και της υγείας

¤ το κλειδί για τη μείωση των εργατικών ατυχημάτων και των

επαγγελματικών ασθενειών

15
 Εκτίμηση κινδύνου
Μελετά:
¤ τι θα μπορούσε να προκαλέσει τραυματισμό ή βλάβη
¤ κατά πόσο μπορούν να εξαλειφθούν οι υπαρκτοί κίνδυνοι,
και
¤ ποια μέτρα πρόληψης ή προστασίας οφείλουν να θεσπιστούν
για τον έλεγχο των πιθανών κινδύνων.

16
 Εκτίμηση κινδύνου
¤ Στόχος: η πρόληψη των επαγγελματικών κινδύνων και όπου δεν
είναι εφικτό αυτό η μείωση ώστε να τίθενται υπό έλεγχο οι μη
εξαλειφθέντες κίνδυνοι

¤ Διεξαγωγή: προσδιορισμός των πηγών, εκτίμηση των κινδύνων

και καθορισμός προτεραιοτήτων, λήψη αποφάσεων, ανάληψη
δράσης, παρακολούθηση και επανεξέταση

¤ Πηγές: εξάλειψη των πηγών κινδύνου που εντοπίστηκαν από την

διεξαγωγή

¤ Έλεγχος: καθορισμός ελέγχου για πρόληψη των ατυχημάτων

17
Η ΕΚ σε 5 βήματα

Βήμα 2. Προσδιορισμός του

Βήμα 1. Εντοπισμός των πηγών κινδύνου επηρεαζόμενων
ατόμων

Βήμα 5. Έλεγχος και αναθεώρηση Βήμα 3. Αξιολόγηση του κινδύνου

της κατάστασης / των λαμβανόμενων μέτρων

Βήμα 4. Περιγραφή των ληπτέων

μέτρων και ανάληψη δράσης

18
 ΤΑ ΠΕΝΤΕ ΒΗΜΑΤΑ ΣΕ Μ Ι Α Μ Α Τ Ι Α
ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΥΠΕΥΘΥΝΑ ΠΡΟΣΩΠΑ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ ΕΠΑΝΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ

Στοιχεία Επιχείρησης Όνομα, ημερομηνία εκτίμησης Ημερομηνία που πρέπει να γίνει

του κινδύνου επαναξιολόγηση

ΒΗΜΑ 1ο ΒΗΜΑ 2ο ΒΗΜΑ 3ο ΒΗΜΑ 4ο ΒΗΜΑ 5ο

ΠΗΓΗ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΠΡΟΣΩΠΑ ΠΟΥ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΛΗΨΗ ΜΕΤΡΩΝ ΕΠΑΝΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ

ΚΙΝΔΥΝΕΥΟΥΝ ΤΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ

Κινούμενα μέρη • Προσωπικό γραφείου Έλεγξε κατά Βεβαιώσου ότι τα μέτρα Γίνεται από καιρό σε καιρό
μηχανημάτων • Προσωπικό πόσο τα που θα λάβεις είναι και όποτε υπάρξουν:
Πυρκαγιά (εύφλεκτες συντήρησης/καθαρισμού υφιστάμενα σύμφωνα με τις ακόλουθες • Τροποποιήσεις σε
ουσίες) • Εργολάβοι μέτρα: αρχές: εξοπλισμό, υλικά, κ.λπ.
Επικίνδυνες ουσίες (π.χ. • Χειριστές • Εξαλείφουν / • Καταπολέμηση του • Εισαγωγή νέου
Οξέα) • Άτομα που μοιράζονται μειώνουν τον κινδύνου στην πηγή εξοπλισμού
Ηλεκτρισμός (π.χ. τον ίδιο χώρο εργασίας κίνδυνο • Χρήση της λιγότερο • Αλλαγές στην οργάνωση
Φθαρμένα αλώδια) • Άτομα με ειδικές ανάγκες • επικίνδυνης επιλογής εργασίας
θόρυβος, δονήσεις • Ανειδίκευτο ή άπειρο Συμμορφώνονται • Αποκλεισμός της • Πληροφόρηση από τη
Σκόνες προσωπικό με την υφιστάμενη πρόσβασης προς την διερεύνηση ατυχημάτων και
Αναθυμιάσεις • Νέοι και ηλικιωμένοι νομοθεσία πηγή κινδύνου περιστατικών
Ακτινοβολία • Έγκυες, λεχώνες, • Είναι σύμφωνα • Κατάλληλη οργάνωση • Βελτίωση του επιπέδου
γαλουχούσες με της εργασίας για μείωση γνώσης
• Άτομα με προβλήματα αναγνωρισμένα του
υγείας πρότυπα
• Ικανοποιούν τις
αρχές της καλής
πρακτικής

19
Πηγή: Πολυτεχνείο Κρήτης
20
Πηγή: Πολυτεχνείο Κρήτης
21
 Βήμα 1: προσδιορισμός των πηγών κινδύνου

¤ Προσεκτική επιθεώρηση του χώρου εργασίας και καταγραφή όσων θα

μπορούσαν να προκαλέσουν βλάβη

¤ Συνεργασία (συζήτηση, συμπλήρωση ερωτηματολογίων, κ.ά.) με τους

εργαζόμενους. (Μπορεί να έχουν παρατηρήσει πράγματα που δεν είναι
άμεσα εμφανή).

¤ Συγκέντρωση: νομοθεσίας, Οδηγών, Κωδίκων Πρακτικής, ενημερωτικών

εντύπων, κ.ά.

22
 Βήμα 1: προσδιορισμός των πηγών κινδύνου

¤ Συγκέντρωση των Εγχειριδίων Χρήσης από τους κατασκευαστές/προμηθευτές για

τον εξοπλισμό/μηχανήματα ή των Δελτίων Δεδομένων Ασφάλειας για τα χημικά

¤ Μελέτη του αρχείου των ατυχημάτων/επικίνδυνων συμβάντων και ασθενειών

(συχνά συμβάλει στον εντοπισμό των λιγότερο προφανών κινδύνων)

¤ Καταγραφή των κινδύνων που επηρεάζουν μακροπρόθεσμα την υγεία (π.χ.

υψηλά επίπεδα θορύβου, έκθεση σε επιβλαβείς ουσίες, ψυχοκοινωνικοί
παράγοντες)

23
 Ενδεικτικός οδηγός αναζήτησης πηγών κινδύνου

¤ Μηχανήματα
¤ Χημικές Ουσίες
¤ Βιολογικοί κίνδυνοι
¤ Ιονίζουσα ακτινοβολία
¤ Πηγές κινδύνου που μπορεί να προκαλέσουν γλίστρημα -
παραπάτημα - πτώση (π.χ. κακή συντήρηση δαπέδων,
σκάλες, κακή τοποθέτηση υλικών σε διαδρόμους)

24
 Βήμα 2 : Προσδιορισμός ατόμων που κινδυνεύουν

¤ Ποιος θα μπορούσε να υποστεί βλάβη. (ομάδες ατόμων π.χ. τα άτομα που

εργάζονται στην αποθήκη, οι επισκέπτες).

¤ Πώς θα μπορούσαν να υποστούν βλάβη, δηλαδή το είδος του τραυματισμού ή

ασθένειας που μπορεί να συμβεί. (π.χ. οι στοιβαδόροι μπορεί να υποστούν βλάβη
από την επαναλαμβανόμενη ανύψωση των κιβωτίων).

25
 Βήμα 2ο – Προσδιορισμός επηρεαζόμενων ατόμων

Εργαζόμενοι που ενδέχεται να διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο:

¤ Το προσωπικό με ειδικές ανάγκες

¤ Οι νέοι και ηλικιωμένοι εργαζόμενοι

¤ Οι έγκυες γυναίκες και θηλάζουσες μητέρες

¤ Το ανειδίκευτο ή άπειρο προσωπικό (π.χ. νεοπροσληφθέντες, εποχιακοί και έκτακτοι

εργαζόμενοι)

¤ Τα άτομα που εργάζονται σε κλειστούς ή ανεπαρκώς αεριζόμενους χώρους

¤ Το προσωπικό συντήρησης και καθαρισμού

26
 Βήμα 3ο – Εκτίμηση των κινδύνων και λήψη απόφασης για την αποτελεσματικότητα των
υφισταμένων μέτρων πρόληψης και προστασίας

Εκτιμούνται οι κίνδυνοι μέσω διαφόρων μεθοδολογιών υπολογισμού και

αξιολόγησης

Θα πρέπει να ληφθούν υπόψη:

• τα μέτρα ελέγχου που ήδη υπάρχουν
• η οργάνωση της εργασίας

27
 Κίνδυνος (ή Επικινδυνότητα)

Η πιθανότητα να προκληθεί βλάβη υπό τις συνθήκες χρήσης ή/και έκθεσης

και η πιθανή έκταση της βλάβης

Κίνδυνος (Risk) = Συνέπειες Χ Πιθανότητα να προκληθεί

η βλάβη

Σε σχέση με μια Της πιθανής Συνάρτηση:

πηγή κινδύνου βλάβης που (α) Συχνότητας και διάρκειας
μπορεί να έκθεσης στην πηγή
προκληθεί από κινδύνου
την πηγή κινδύνου
(β) Τεχνικών μέτρων ή
ανθρώπινων
συμπεριφορών,
αποφυγής ή
περιορισμού της βλάβης
π.χ. διακόπτης κινδύνου

28
 Μοντέλο Ποιοτικού Υπολογισμού του Κινδύνου από το ΒS
8800:1996

Πέντε κατηγορίες/διαβαθμίσεις:

(Ασήμαντος/Αποδεκτός/Μέτριος/Μεγάλος/Απαράδετος Κίνδυνος
ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ

Μικρές Μεγάλες Πολύ μεγάλες

Μικρές ΑΣΗΜΑΝΤΟΣ ΑΠΟΔΕΚΤΟΣ ΜΕΤΡΙΟΣ ΚΙΝΔΥΝΟΣ

ΠΙΘΑΝΟΤΗΤΕΣ

ΚΙΝΔΥΝΟΣ ΚΙΝΔΥΝΟΣ
Μεγάλες ΑΠΟΔΕΚΤΟΣ ΜΕΤΡΙΟΣ ΜΕΓΑΛΟΣ ΚΙΝΔΥΝΟΣ
ΚΙΝΔΥΝΟΣ ΚΙΝΔΥΝΟΣ

Πολύ μεγάλες ΜΕΤΡΙΟΣ ΜΕΓΑΛΟΣ ΑΠΑΡΑΔΕΚΤΟΣ

ΚΙΝΔΥΝΟΣ ΚΙΝΔΥΝΟΣ ΚΙΝΔΥΝΟΣ

29
Πηγή: Πολυτεχνείο Κρήτης

30
 Βήμα 4ο – Περιγραφή των ληπτέων μέτρων και ανάληψη δράσης

Επιπρόσθετα μέτρα που πρέπει να ληφθούν λαμβάνοντας υπόψη τα εξής:

¤ Κατά πόσο υπάρχει η δυνατότητα πλήρους εξάλειψης του κινδύνου
και, εάν όχι,
¤ Με ποιον τρόπο μπορούν να ελαχιστοποιηθούν ή να τεθούν υπό έλεγχο οι κίνδυνοι
ώστε να μην διακυβεύεται η ασφάλεια και η υγεία όσων εκτίθενται σε αυτούς

31
 Βήμα 4ο – Περιγραφή των ληπτέων μέτρων και ανάληψη δράσης

Επιλογή προστατευτικών μέτρων:

• Είναι δυνατόν να εξαλειφθεί ο κίνδυνος;
• Αν όχι, μειώνεται ικανοποιητικά ο κίνδυνος χωρίς να προκαλεί άλλες βλάβες;
• Ικανοποιούν τις απαιτήσεις της Νομοθεσίας;
• Συνάδουν με αναγνωρισμένα Πρότυπα;
• Αντιπροσωπεύουν Καλή Πρακτική;

32
 Γενικές Αρχές Πρόληψης

¤ Αποφυγή των κινδύνων

¤ Εκτίμηση των κινδύνων που δεν μπορούν να αποφευχθούν

¤ Καταπολέμηση των κινδύνων στην πηγή τους

¤ Προσαρμογή εργασίας στον άνθρωπο

33
 Γενικές Αρχές Πρόληψης
¤ Διαμόρφωση θέσεων εργασίας, επιλογή εξοπλισμών εργασίας, και μεθόδων
εργασίας και παραγωγής (μετριασμός μονότονης και επαναλαμβανόμενης
εργασίας)

¤ Αντικατάσταση του επικίνδυνου από το μη επικίνδυνο ή το λιγότερο

επικίνδυνο

¤ Προτεραιότητα στα μέτρα ομαδικής προστασίας έναντι των μέτρων ατομικής

προστασίας

¤ Παροχή κατάλληλων οδηγιών

34
 Βήμα 4ο – Περιγραφή των ληπτέων μέτρων και ανάληψη
δράσης

¤ Συνήθως δεν μπορούν να επιλυθούν άμεσα όλα τα προβλήματα

¤ Γι' αυτό πρέπει να καταρτιστεί πρόγραμμα ενεργειών με βάση προτεραιότητες

¤ Η αποτελεσματική εφαρμογή των μέτρων προϋποθέτει την ανάπτυξη ενός

Σχεδίου Ενεργειών το οποίο θα καθορίζει:
¤ Ποιος κάνει τι
¤ Πότε πρέπει να ολοκληρωθεί μια εργασία
¤ Τα διαθέσιμα μέσα για την υλοποίηση των μέτρων

35
 Δείγμα Σχεδίου Ενεργειών

ΣΧΕΔΙΟ ΕΝΕΡΓΕΙΩΝ

Έτος:.…

Ημερομηνία

Προτερα
ιότητα Υπεύθυνος Ολοκλήρωση
Νο Α/Β/Γ Ενέργεια Κόστος (€) εκτέλεσης Πρότασης Έγκρισης ς Σχόλια

36
 Βήμα 5ο- Έλεγχος και Αναθεώρηση

¤ Η Ε.Κ. στον εργασιακό χώρο δεν γίνεται μια για

πάντα

¤ Κατά ορισμένα χρονικά διαστήματα είναι

απαραίτητο να επαναλαμβάνεται η διαδικασία
της Ε.Κ. για να διαπιστωθεί αν τα μέτρα
πρόληψης συνεχίζουν να είναι αποτελεσματικά
ή αν απαιτούνται πρόσθετα μέτρα

37
 Βήμα 5ο- Έλεγχος και Αναθεώρηση

Η εκτίμηση πρέπει να παρακολουθείται και να αναθεωρείται αναλόγως των αναγκών:

¤ Όταν συντελούνται σημαντικές αλλαγές στην επιχείρηση
¤ Ως αποτέλεσμα των πορισμάτων έρευνας σχετικά με κάποιο ατύχημα ή
συμβάν
¤ Στην περίπτωση που τα ισχύοντα μέτρα πρόληψης είναι ανεπαρκή ή
απηρχαιωμένα
¤ Προκειμένου να διασφαλίζεται ότι τα πορίσματα της ΕΚ εξακολουθούν να
έχουν ουσιαστική σημασία

38
 Βήμα 5ο- Έλεγχος και Αναθεώρηση

Η επανεκτίμηση πιθανό να απαιτείται όταν στο χώρο εργασίας

προστεθούν νέες πηγές κινδύνου που είναι αποτέλεσμα
αλλαγών:
¤ προσθήκη νέου εξοπλισμού
¤ χρήση νέων ουσιών
¤ εισαγωγή νέων μεθόδων εργασίας, ή
¤ βελτίωση του επιπέδου γνώσης

39
Παραδείγματα

40
41
42
43
44
45
46
47
Σας ευχαριστώ

48