Fuzzy logic & Neural networks

HEÄ THOÁNG MAÏNG NEURAL

VAØ LOGIC MÔØ
 contents

Chöông 1 Logic môø

Chöông 2 Caùc öùng duïng tieâu bieåu cuûa logic môø
Chöông 3 Maïng neuron nhaân taïo
Chöông 4 Caùc öùng duïng tieâu bieåu cuûa maïng neuron
Chöông 5 Keát hôïp logic môø vaø maïng neuron
 subjects
ÑEÀ TAØI TIEÅU LUAÄN
1.1) Duøng phöông phaùp chia nhoùm môø, phaân chia taäp döõ lieäu trong
R2 thaønh hai vaø ba nhoùm.
1.2) Nhaän daïng moâ hình môø. Öùng duïng ñeå moâ phoûng vaø döï baùo.
1.3) Xaây döïng boä caân baèng môø.
1.4) Xaùc ñònh boä ñieàu khieån môø Mamdani.
2.1) Phaân chia taäp döõ lieäu trong R2 thaønh hai vaø ba nhoùm duøng
maïng neuron.
2.2) Nhaän daïng moâ hình duøng maïng neuron. Öùng duïng ñeå moâ
phoûng vaø döï baùo.
2.3) Xaây döïng boä caân baèng duøng maïng neuron.
2.4) Taùch soùng CDMA duøng maïng neuron.
 references

TAØI LIEÄU THAM KHAÛO

[1] T.J. Ross. Fuzzy logic with engineering applications. McGraw-Hill, 1997.
[2] C.T. Lin, C.S.G. Lee. Neural fuzzy systems. Prentice Hall. 1996.
[3] L.X. Wang. A course in fuzzy systems and control. Prentice Hall. 1997.
[4] B. Kosko (Ed). Neural networks for signal processing. Prentice Hall. 1992.
[5] J. Yen, R. Langari. Fuzzy logic. Intelligence, Control, and Information.
Prentice Hall. 2000.
[6] O. Omidvar, D.L. Elliott (Eds). Neural systems for control. Academic Press. 1997.
[7] R. Rojas. Neural networks. Springer-Verlag. 1996.
[8] K.M.Passino, S. Yurkovich. Fuzzy control. Addison Wesley, 1998.
 ch 1 Fuzzy logic

Chöông 1 LOGIC MÔØ (FUZZY LOGIC)

1.1 Taäp môø

1.2 Quan heä môø
1.3 Suy dieån môø
1.4 Heä thoáng xöû lyù môø
1.5 Nhaän daïng haøm thuoäc vaø luaät hôïp thaønh
1.6 Höôùng daån söû duïng phaàn meàm Matlab/Fuzzy toolbox
Coâng cuï duøng ñeå moâ hình hoùa caùc quyeát ñònh
cuûa con ngöôøi

Thí duï : ngöôøi laùi xe

- xaùc ñònh tình traïng cuûa ñöôøng, vaät caûn, …
-ñieàu khieån caàn ga, thaéng, tay laùi …

Caàn coù caùc hieåu bieát veà caùch thöùc quyeát ñònh
cuûa con ngöôøi
 fuzzy set

1.1 TAÄP MÔØ (FUZZY SET)

1.1.1 Taäp hôïp roû (crisp)
a) Haøm thuoäc (membership function)

Haøm thuoäc cuûa taäp roû chæ coù theå coù moät trong hai giaù trò
A(x) = 1  x  A
A(x) = 0  x  A
Thí duï : A = [1, 3]
Thí duï : B = {1, 2, 3}
 b) Caùc pheùp toaùn cô baûn cuûa taäp roû
Hoäi: AUB(x) = max {A(x), B(x)}
= min {1, A(x) + B(x)}
Giao: AB(x) = min {A(x), B(x)}
= A(x)B(x)
Hieäu: A\B(x) = A(x)[1 - B(x)]
Buø: (x) = 1 - A(x)
Tích: AxB(x,y) = A(x)B(y)
1.1.2 TAÄP HÔÏP MÔØ
Taäp môø A treân taäp cô sôû X ñöôïc xaùc ñònh bôûi haøm thuoäc
A(x) vôùi 0  A(x)  1.

A(x) = 1 coù nghóa x  A vôùi ñoä chaéc chaén 100%.

A(x) = 0 coù nghóa x  A.

Ñoä cao HA = sup xX {A(x) }

Thí duï : Taäp môø xaùc ñònh treân cô sôû R
Taäp môø xaùc ñònh treân cô sôû Z
1.1.3 CAÙC PHEÙP TOAÙN TREÂN TAÄP HÔÏP MÔØ
a) Hoäi (union)
Hoäi cuûa hai taäp môø cuøng cô sôû A vaø B laø taäp môø, kyù
hieäu AUB, xaùc ñònh bôûi haøm thuoäc
AUB(x) = s(A(x),B(x))
vôùi s(a,b) : [0,1]x[0,1] [0,1] thoaû caùc ñieàu kieän sau
1) s(1,1) = 1, s(0,a) = s(a,0) = a
2) s(a,b) = s(b,a)
3) neáu a  a’ vaø b  b’ thì s(a,b)  s(a’,b’)
4) s(s(a,b),c) = s(a,s(b,c))
s(a,b) ñöôïc goïi laø s-chuaån (s-norm).
 caùc s-chuaån thoâng duïng
Luaät SUM :
AUB(x) = min {1, A(x) + B(x)}

Luaät MAX :
AUB(x) = max {A(x), B(x)}

Luaät EINSTEIN :
AUB(x) = [A(x) + B(x)]/[1+ A(x)B(x)]

Luaät khaùc :
AUB(x) = A(x) + B(x) - A(x)B(x)
Thí duï : Hoäi hai taäp môø A vaø B duøng luaät SUM vaø luaät MAX
Hoäi cuûa hai taäp môø khaùc cô sôû
A : taäp môø treân cô sôû X vôùi haøm thuoäc A(x)
B : taäp môø treân cô sôû Y vôùi haøm thuoäc B(y)
A : taäp môø môû roäng cuûa taäp môø A laø taäp môø treân cô sôû XxY vôùi
haøm thuoäc
A(x,y) = A(x), y
B : taäp môø môû roäng cuûa taäp môø B laø taäp môø treân cô sôû XxY vôùi
haøm thuoäc
B(x,y) = B(y), x
Hoäi cuûa 2 taäp môø A vaø B khaùc cô sôû laø hoäi cuûa hai taäp môø môû
roäng A vaø B (coù cuøng cô sôû XxY) vôùi haøm thuoäc
AUB(x,y) = AUB(x,y)
Thí duï :
 Haøm thuoäc cuûa taäp môø môû roäng A : A(x,y) = A(x), y

y 0 1 2 3 4 5 6
x

-2 0 0 0 0 0 0 0

-1 0,5 0,5 0,5 0,5 0,5 0,5 0,5

0 1 1 1 1 1 1 1

1 0,5 0,5 0,5 0,5 0,5 0,5 0,5

2 0 0 0 0 0 0 0
 Haøm thuoäc cuûa taäp môø môû roäng B : B(x,y) = B(y), x

y 0 1 2 3 4 5 6
x

-2 0 0,5 1 1 1 0,5 0

-1 0 0,5 1 1 1 0,5 0

0 0 0,5 1 1 1 0,5 0

1 0 0,5 1 1 1 0,5 0

2 0 0,5 1 1 1 0,5 0
 AUB(x,y) = AUB(x,y) duøng luaät SUM

y 0 1 2 3 4 5 6
x

-2 0 0,5 1 1 1 0,5 0

-1 0,5 1 1 1 1 1 0,5

0 1 1 1 1 1 1 1

1 0,5 1 1 1 1 1 0,5

2 0 0,5 1 1 1 0,5 0
 AUB(x,y) = AUB(x,y) duøng luaät MAX

y 0 1 2 3 4 5 6
x

-2 0 0,5 1 1 1 0,5 0

-1 0,5 0,5 1 1 1 0,5 0,5

0 1 1 1 1 1 1 1

1 0,5 0,5 1 1 1 0,5 0,5

2 0 0,5 1 1 1 0,5 0
 intersection

b) Giao (intersection)
Giao cuûa hai taäp môø cuøng cô sôû A vaø B laø taäp môø, kyù
hieäu AB, xaùc ñònh bôûi haøm thuoäc
AB(x) = t(A(x),B(x))
vôùi t(a,b) : [0,1]x[0,1] [0,1] thoaû caùc ñieàu kieän sau
1) t(0,0) = 0, t(1,a) = t(a,1) = a
2) t(a,b) = t(b,a)
3) neáu a  a’ vaø b  b’ thì t(a,b)  t(a’,b’)
4) t(t(a,b),c) = t(a,t(b,c))
t(a,b) ñöôïc goïi laø t-chuaån (t-norm).
 caùc t-chuaån thoâng duïng
Luaät PROD :
AB(x) = A(x)B(x)

Luaät MIN :
AB(x) = min {A(x), B(x)}

Luaät Lukasiewicz :
AB(x) = max{0, A(x) + B(x) - 1}

Luaät khaùc :
AB(x) = A(x)B(x)/[2 - A(x) - B(x) + A(x)B(x)]
Thí duï : Giao hai taäp môø A vaø B duøng luaät PROD vaø luaät MIN
Giao cuûa hai taäp môø khaùc cô sôû
A : taäp môø treân cô sôû X vôùi haøm thuoäc A(x)
B : taäp môø treân cô sôû Y vôùi haøm thuoäc B(y)
Giao cuûa 2 taäp môø khaùc cô sôû A vaø B laø giao
cuûa hai taäp môø môû roäng A vaø B (coù cuøng cô sôû
XxY) vôùi haøm thuoäc
AB(x,y) = AB(x,y)
 complement

c) Buø (complement) Buø cuûa taäp môø A laø taäp môø xaùc ñònh bôûi haøm
thuoäc
(x) = c(A(x))
Trong ñoù c(a) laø aùnh xaï [0,1] [0,1] thoaû caùc ñieàu kieän sau
1) c(0) = 1, c(1) = 0
2) neáu a < b thì c(a)  c(b)
ñònh nghóa thoâng duïng : (x) = 1 - A(x)
1.1.4 Bieán ngoân ngöõ
a) Bieán ngoân ngöõ
Thí duï : toác ñoä xe V ñöôïc moâ taû bôûi 3 taäp môø (hình 1.8)
- Chaäm vôùi haøm thuoäc C(v)
- Vöøa vôùi haøm thuoäc V(v)
- Nhanh vôùi haøm thuoäc N(v)
b) Gia töû (hedge)
Caùc traïng töø nhaán maïnh : raát, hôi, coù veõ, . . ., duøng ñeå ñònh
nghóa caùc taäp môø môùi töø caùc taäp môø coù saún.
raát raát nhanh(v) = [ nhanh(v)]2
raát raát raát raát nhanh(v) = [ nhanh(v)]n vôùi n > 2
hôi  hôi nhanh(v) = [ nhanh(v)]1/2
nhieät ñoä T 0o 20o 40o 50o 70o 90o

 noùng(T) 0 0,1 0,3 0,4 0,6 1

 raát noùng(T) 0 0,01 0,09 0,16 0,36 1

 raát raát noùng(T) 0 0,001 0,027 0,064 0,216 1

(n = 3)
 thöïc söï noùng(T) 0 0,02 0,18 0,32 0,68 1

 hôi noùng(T) 0 0,316 0,548 0,632 0,775 1

1.2 QUAN HEÄ MÔØ
1.2.1 Quan heä roû giöõa caùc taäp hôïp X vaø Y laø taäp hôïp con Q cuûa taäp
hôïp tích XxY : Q XxY.
Thí duï : X = {1, 2, 3} , Y = {2, 4}. Taäp hôïp tích
XxY = {(1,2), (1,4), (2,2), (2,4), (3,2), (3,4)}
Quan heä Q(X,Y) : ‘phaàn töû thöù nhaát < phaàn töû thöù 2’ xaùc ñònh bôûi
Q = {(1,2), (1,4), (2,4), (3,4)}

y 2 4
x
1 1 1

2 0 1

3 0 1
1.2.2 Quan heä môø
Thí duï : X = { Haûi Phoøng, Bieân Hoøa, Vuõng Taøu },
Y = {Haø Noäi, Caàn Thô}.
Quan heä môø Q(X,Y) : ‘thaønh phoá x xa thaønh phoá y’ ñöôïc xaùc ñònh bôûi
haøm thuoäc m Q(x,y) cho ôû baûng 1.12

Thí duï : X vaø Y laø caùc taäp hôïp soá (taäp roû).
Quan heä x xaáp xæ y coù theå ñöôïc ñaëc tröng bôûi haøm thuoäc
2
 ( x  y)
 xaáp xæ ( x, y)  e
Quan heä x raát lôùn hôn y coù theå ñöôïc ñaëc tröng bôûi haøm thuoäc

1
 raát lôùn ( x, y) 
 ( x  y)
1 e
1.2.3 Hình chieáu
Cho hai taäp hôïp roû X, Y vaø quan heä Q (taäp môø treân cô sôû XxY) xaùc
ñònh bôûi haøm thuoäc  Q(x,y). Hình chieáu cuûa Q treân X laø taäp môø Qx treân
cô sôû X xaùc ñònh bôûi haøm thuoäc
 Qx(x) = max yY Q(x,y)
Hình chieáu cuûa Q treân Y laø taäp môø Qy treân cô sôû Y xaùc ñònh bôûi haøm
thuoäc
 Qy(y) = max xX Q(x,y)
1.2.4 Keát hôïp caùc quan heä roû
P : quan heä roû treân XxY
Q : quan heä roû treân YxZ
Quan heä keát hôïp PoQ laø taäp hôïp con cuûa XxZ sao cho
(x,z)  PoQ  yY sao cho (x,y)  P vaø (y,z)  Q
Haøm thuoäc cuûa PoQ ñöôïc xaùc ñònh bôûi
 PoQ(x,z) = max yY ( P(x,y) Q(y,z))
= max yY min( P(x,y), Q(y,z))
1.2.5 Keát hôïp caùc quan heä môø
P : quan heä môø treân cô sôû XxY
Q : quan heä môø treân cô sôû YxZ
Quan heä môø keát hôïp PoQ (treân cô sôû XxZ) ñöôïc xaùc ñònh bôûi haøm
thuoäc
 PoQ(x,z) = max yY t( P(x,y), Q(y,z))
vôùi t() laø t chuaån. Söû duïng t chuaån laø luaät MIN, ta coù pheùp keát hôïp
MAX-MIN
 PoQ(x,z) = max yY min( P(x,y), Q(y,z))
Söû duïng t chuaån laø luaät PROD, ta coù pheùp keát hôïp MAX-PROD
 PoQ(x,z) = max yY ( P(x,y) Q(y,z))
1.3 SUY DIEÅN MÔ
1.3.1 Meänh ñeà môø
Meänh ñeà ñôn :
X is A  taäp môø A  A(x)

Meänh ñeà keùp :

X is A and Y is B  A B  AB(x,y)
X is A or Y is B  A B  AB(x,y)
X is not A  \A  \A (x)
(X is not A and Y is B) or z is C  (\AB)C
  (\AB)C(x,y,z)
1.3.2 Dieån dòch môø luaät IF … THEN … theo Mamdani
Meänh ñeà hôïp thaønh
IF A THEN B
coù haøm thuoäc xaùc ñònh bôûi
AB(x,y) = AB(x,y)

Duøng luaät MIN ta coù

AB(x,y) = min {A(x), B(y)}
Duøng luaät PROD ta coù
AB(x,y) = A(x)B(y)
Thí duï : IF A THEN B : AB(x,y) (luaät MIN)

y 0 1 2 3 4 5 6
x
0 0 0 0 0 0 0 0
1 0 0,5 0,5 0,5 0,5 0,25 0
2 0 1 1 0,75 0,5 0,25 0
3 0 1 1 0,75 0,5 0,25 0
4 0 0,5 0,5 0,5 0,5 0,25 0
5 0 0 0 0 0 0 0
Thí duï : IF A THEN B : AB(x,y) (luaät PROD)

y 0 1 2 3 4 5 6
x
0 0 0 0 0 0 0 0
1 0 0,5 0,5 0,375 0,25 0,125 0
2 0 1 1 0,75 0,5 0,25 0
3 0 1 1 0,75 0,5 0,25 0
4 0 0,5 0,5 0,375 0,25 0,125 0
5 0 0 0 0 0 0 0
1.3.3 Haøm thuoäc cuûa meänh ñeà hôïp thaønh nhieàu ñieàu kieän
Meänh ñeà hôïp thaønh
IF A AND B THEN C
coù haøm thuoäc xaùc ñònh bôûi
AB C(x,y,z) = (AB)C(x,y,z)
Duøng luaät MIN ta coù
ABC(x,y,z) = min {A(x), B(y), C(z)}
Duøng luaät PROD ta coù
ABC(x,y,z) = A(x)B(y)C(z)
Thí duï : IF A AND B THEN C

vôùi x = 3 vaø y = 2
z 0 1 2 3 4 5 6

ABC(z) 0 0,5 0,5 0,5 0,5 0,25 0

MIN MIN

ABC(z) 0 0,1875 0,375 0,375 0,1875 0,09375 0

PROD PROD
1.3.4 Haøm thuoäc cuûa nhieàu meänh ñeà hôïp thaønh
R1 : IF A1 THEN B1
R2 : IF A2 THEN B2
… Rn : IF An THEN Bn
ñöôïc xaùc ñònh bôûi
(A1 B1)  (A2 B2) … (An Bn)(x,y)

MAX-MIN : hoäi duøng luaät MAX, giao duøng luaät MIN

MAX-PROD : hoäi duøng luaät MAX, giao duøng luaät PROD
SUM-MIN : hoäi duøng luaät SUM, giao duøng luaät MIN
SUM-PROD : hoäi duøng luaät SUM, giao duøng luaät PROD
Thí duï : Haøm thuoäc cuûa caùc meänh ñeà hôïp thaønh
IF A THEN C
IF B THEN C
vôùi x = 2 vaø y = 4

z -1 0 1 2 3 4 5 6

(AC) U (BC)(z) 0 0,25 0,5 0,5 0,5 0,5 0,25 0

luaät MAX-MIN

(AC) U (BC)(z) 0 0,5 1 1 1 1 0,5 0

luaät SUM-MIN

(AC) U (BC)(z) 0 0,125 0,25 0,5 0,5 0,25 0,12 0

luaät MAX-PROD 5

(AC) U (BC)(z) 0 0,25 0,5 1 1 0,5 0,25 0

luaät SUM-PROD
1.4 HEÄ THOÁNG XÖÛ LYÙ MÔ
1.4.1 Khoái môø hoùa
Thí duï : Tín hieäu vaøo laø nhieät ñoä x vôùi caùc taäp môø laïnh (L),
aám (A) vaø noùng (N)
X(x) = [L(x),  A(x),  N(x)]T
Khi x = 35, ta coù X(35) = [0.25, 0.75, 0]T
1.4.2 Khoái suy dieån môø : Thí duï IF A AND B THEN C

vôùi x = 3 vaø y = 2
z 0 1 2 3 4 5 6

ABC(z) 0 0,5 0,5 0,5 0,5 0,25 0

MIN MIN

ABC(z) 0 0,1875 0,375 0,375 0,1875 0,09375 0

PROD PROD
1.4.3 Khoái giaûi môø (defuzzifier)
a) Phöông phaùp cöïc ñaïi
x = max x {A(x)}
Tröôøng hôïp coù nhieàu giaù trò cuûa x laøm A(x) ñaït cöïc ñaïi,
ngöôøi ta coù theå laáy caän traùi, caän phaûi hoaëc ñieåm trung bình
b) Phöông phaùp ñieåm troïng taâm (center of gravity, centroid)

x
 x (x)dx

  (x)dx

c) Phöông phaùp trung bình (center of average)

 x k  (x k )
x k
  (x k )
k
 Exercises
Baøi taäp chöông 1
 Matlab Fuzzy toolbox

Höôùng daån söû duïng phaàn meàm Matlab Fuzzy toolbox

>> fuzzy
Menu File (FIS Editor)
Menu Edit (FIS Editor)
Menu View (FIS Editor)
View/Edit membership functions
Menu Edit (Membership Function Editor)
Edit/Add MFs (Membership Function Editor)
sau khi choïn soá vaø loaïi taäp môø input
Caùc taäp môø output ñöôïc xaùc ñònh töông töï
View/Edit rules (Rule Editor)
Add rule (Rule Editor)
View/View rules
View/View surface
File/Save to disk
File/Save to workspace
Matlab / Simulink Library Browser
Simulink
>> fuzzy
Menu File (FIS Editor)
View/Edit rules (Rule Editor)
Add rule (Rule Editor)
Baøi taäp : xaây döïng vaø moâ phoûng caùc khaâu xöû lyù môø