3.

Η Ευεργεσία στη Σιάτιστα

Η Σιάτιστα ευτύχησε να έχει πολλούς ευεργέτες σε όλη την πορεία της
μέσα στον χρόνο. Το όνομα της βιβλιοθήκης μας, Δημόσια Κεντρική
Ιστορική Βιβλιοθήκη Σιάτιστας «Μανούσεια», προς τιμήν του Σιατι-
στινού Θεόδωρου Μανούση (1793 – 1858), καθηγητή Πολιτειολογίας
και Ιστορίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, που με την διαθήκη του κα-
θιέρωσε και χρηματοδότησε υποτροφίες για φοιτητές και δώρισε 5000
τόμους βιβλίων στην πατρίδα του Σιάτιστα, τα οποία αποτέλεσαν και
τον «πυρήνα» για τη δημιουργία της Βιβλιοθήκης Σιάτιστας, και η α-
ναφορά σήμερα ονομάτων δημοσίων κτιρίων και χώρων της πόλης:
Τραμπάντζειο Γυμνάσιο, Κουκουλίδειο Πνευματικό Κέντρο, Τσιστο-
πούλειο Διοικητήριο, Τζώνειο Κέντρο Υγείας, Ιωαννίδειο Νηπιαγω-
γείο, ΤΕΕ «Α. Τσίπος», Γυμνάσιο-Λύκειο «Γ. Παπαγεωργίου», «Νη-
πιαγωγεία Κων/νου Παπανικολάου», Μουσικό Σχολείο «Κωνσταντί-
νος και Ελένη Παπανικολάου», Βουδούρειο Πολιτιστικό Κέντρο, γή-
πεδο Ελένης Γκαγκαράτσα, … μας δίνουν έμμεσα ένα μικρό μόνο α-
πόσπασμα του ονομαστικού καταλόγου των ευεργετών της, που είναι
μακρύς και περιλαμβάνει και ονόματα που πολλοί τα αγνοούμε. Και
σίγουρα δεν περιλαμβάνει κι άλλους πολλούς ευεργέτες, που έμειναν
άγνωστοι.
 Ύμνος στον Ιωάννη Τραμπαντζή

Ο Σιατιστινός που αποκτούσε οικονομική άνεση πάντα φρόντιζε και

φροντίζει τη γενέτειρα πόλη. Συνέτασσε προσεκτικά τη διαθήκη του,
για να επιτύχει ασφαλή και διαρκή πραγματοποίηση των επιθυμιών
του. Η διατύπωση των προθέσεων των ευεργετών, όπως αποτυπώνο-
νται στα δωρητήρια έγγραφα, δείχνει ότι και γνώση των προβλημάτων
της πατρίδας τους είχαν και αναλάμβαναν οι ίδιοι να χαράξουν πορεία
αντιμετώπισής τους. Συστήνουν κληροδοτήματα και αφήνουν σαφείς
εντολές λειτουργίας.
Κι όταν οι απαιτήσεις του αναγκαίου για την πόλη έργου είναι με-
γάλες κι ο ένας δεν επαρκεί για να το επιχορηγήσει, τότε μαζεύονται οι
πολλοί και γίνονται ο ένας που ζητάει ο τόπος κι ο χρόνος.
Έτσι έγινε και το 1910 όταν κάηκε ο μεγαλοπρεπής ναός του Αγίου
Δημητρίου. Την επόμενη ημέρα της καταστροφής η πάνδημη συνέ-
λευση, με πρόεδρο τον Μητροπολίτη Ιερόθεο, ανέδειξε δωδεκαμελή
επιτροπή ανεγέρσεως νέου ναού, αντάξιου εκείνου που κάηκε. Η α-
νταπόκριση των απανταχού Σιατιστινών στις εκκλήσεις της επιτροπής
για συγκέντρωση χρημάτων ήταν συγκινητική και ο κατάλογος των
συνδρομητών μακρύς.1 Αλλά και στη δεκαετία του 1950, όταν ο τότε
Μητροπολίτης Ιάκωβος επισκέφτηκε τις ΗΠΑ, οι απόδημοι Σιατιστινοί
με έρανο βοήθησαν να γίνει πραγματικότητα το όνειρο της ύδρευσης
της Σιάτιστας. Ταυτόχρονα στη γενέτειρα οι ντόπιοι, που «τα φέρνανε
δύσκολα», συνέβαλαν στο έργο προσφέροντας την προσωπική τους ερ-
γασία χωρίς αποζημίωση.

1
Αν. Δάρδας, Ο Μητροπολιτικός ναός του Αγίου Δημητρίου Σιάτιστας, Σιάτιστα
1995, σ. 85 – 100.

64
 Η ευεργεσία στη Σιάτιστα

Η πόλη, ευγνώμων αποδέκτης των ευεργεσιών, από παλιά-τουλά-

χιστο από τα τέλη του 19ου αιώνα τιμούσε τη μνήμη των ευεργετών
και την ιδέα της ευεργεσίας κατά την ημέρα των Σχολείων-στη Χώρα
την Κυριακή της Ορθοδοξίας και στη Γεράνεια κατά την εορτή των
Τριών Ιεραρχών.2
Μετά την απελευθέρωση ως ημέρα απόδοσης φόρου τιμής σε εκ-
παιδευτικούς και ευεργέτες των σχολείων μας καθιερώθηκε η 30η Ια-
νουαρίου και στις δυο συνοικίες.
Σήμερα Χώρα-Γεράνεια, στον ίδιο χώρο όλοι μαζί την ημέρα των
Τριών Ιεραρχών, δεόμαστε υπέρ αναπαύσεως της ψυχής των ευεργε-
τών και δωρητών των σχολείων της Σιάτιστας κι ελπίζουμε αυτοί
που από ψηλά μας βλέπουν να χαίρονται που η Σιάτιστα ακόμα θυμάται
και τιμάει!
Τα τελευταία χρόνια η εκπαιδευτική κοινότητα της πόλης μας αξιο-
ποίησε κάθε γραπτή μαρτυρία που υπήρχε και συμπλήρωσε τον κατά-
λογο των ευεργετών και δωρητών των σχολείων μας, τον κατέγραψε σε
ειδικό δερματόδετο βιβλίο με περγαμηνό χαρτί. Το βιβλίο αυτό το κα-
τέθεσε για φύλαξη στη Μητρόπολή μας, με την παράκληση κάθε χρόνο
να συνεχίσουν να μνημονεύονται τα ονόματα των ευεργετών στην εκ-
κλησία τη μέρα της γιορτής των Τριών Ιεραρχών, στο μνημόσυνο που

2
Την αρχαιότερη-χρονολογικά-γραπτή μαρτυρία για καθιέρωση και τέλεση εορτής
στη μνήμη των ευεργετών των σχολείων της πόλης μας τη συναντάμε στο περιοδικό
ΕΡΜΗΣ Ο ΛΟΓΙΟΣ του έτους 1820. «… Σιατιστεῖς, οἵτινες πρὸς ἔπαινον καὶ μνήμην
αἰώνιον τῆς εὐεργέτιδος….Βαρβάρας, διώρισαν νὰ γίνεται κατ’ ἔτος μονοεκκλησία
κατὰ τὴν Κυριακὴν τῆς Ὀρθοδοξίας», (Ἑρμῆς ὁ Λόγιος, τόμος Ι΄, 1820, σ. 367).

65
 Ύμνος στον Ιωάννη Τραμπαντζή

τελείται για τους ευεργέτες και τους θανόντες Σιατιστινούς εκπαιδευτι-

κούς που δίδαξαν στα σχολεία της Σιατιστας, όπως έχει καθιερωθεί από
παλιά (αποσπάσματα από αφιέρωμα του siatistanews.gr).
Από το μεγάλο κατάλογο των ευεργετών δεν λείπει ο Ιωάννης Μι-
χαήλ Τραμπαντζής για τη μνήμη του οποίου στους αιώνες φρόντισε η
πόλη όπως θα διαβάσετε στις επόμενες σελίδες.

66