Περιοδική ἔκδοση ἱστορικῆς-ἀρχαιολογικῆς καί λαογραφικῆς ἐνημέρωσης καί καταγραφῆς

ΕΤΟΣ ΛΣΤ΄, Τεῦχος 140, Ἰούλιος-Σεπτέμβριος 2023


Περιοδική ἔκδοση ἱστορικῆς-
ἀρχαιολογικῆς καί λαογραφικῆς
ἐνημέρωσης καί καταγραφῆς
630 74 ΑΡΝΑΙΑ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ
ΚΩΔΙΚΟΣ 3677
Ἰδιοκτήτης-Ἐκδότης
Διευθυντής–Συντάκτης
Ὑπεύθυνος–Ἐπιμελητής Ὕλης:
ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Θ. ΚΥΡΟΥ
Φιλόλογος-Θεολόγος
Τηλέφωνα: 23720 22 127 καί 6943 441419
ISSN: 1106-4579
ΔΙΑΝΕΜΕΤΑΙ ΔΩΡΕΑΝ
Συνδρομές προαιρετικές
Ἐπιστολές-Ἐπιταγές-Ἐμβάσματα:
Δημ. Θ. Κύρου, 630 74 ΑΡΝΑΙΑ
Ἀριθμός Λογαριασμοῦ:
ΕΤΕ 326/747879-84
ΙΒΑΝ GR 1301103260000032674787984
ΓΡΑΦΙΚΕΣ ΤΕΧΝΕΣ «ΜΕΛΙΣΣΑ»
ΑΣΠΡΟΒΑΛΤΑ- ΤΗΛ. 23970 23 313
Ἡ κεντρική πλατεία τῆς Ἀρναίας (πλα-
τεία Ἀριστοτέλους), τῆς ὁποίας ἡ
«ἀνάπλαση» προγραμματισμένη καί
σχεδιασμένη, ἐνεργεῖται τόν τελευταῖο
καιρό, μέ τήν ἐλπίδα ὅτι δέν θά ση-
μειωθοῦν παραδοσιακά παρατράγου-
δα! Στή νοτιοανατολική γωνία-πλευρά
της εἰκονίζεται ἡ παραδοσιακή οἰκία,
τοῦ Δημ. Μπιλούκα. Ἦταν τό ψηλό-
τερο (τριώροφο), τό πιό ὄμορφο καί πιό
ἐπιβλητικό κτίριό της, ἱστορικό καί ἐξ
ὁλοκλήρου λιθόκτιστο τοῦ 1880. Ὅ-
μως θυσιάστηκε τή δεκαετία τοῦ 1970
καί ἀνοικοδομήθηκε στή θέση του ἡ
ὑπάρχουσα τσιμεντόκτιστη τριώροφη
ἀντιπαραδοσιακή οἰκία.
2
ΤΑ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΤΟΥ ΤΕΥΧΟΥΣ 140
• Ὁ Ἐπίσκοπος Ἱερισσοῦ καί Ἁγίου Ὄρους Σωκράτης
(Σταυρίδης) (1911-1944) (Δημ. Θ. Κύρου) σσ. 3-10
• Ὁ Ἐκλογικός Κατάλογος τῆς Κοινότητας
Λιαριγκόβης τοῦ 1927 (Δημ. Θ. Κύρου) σσ. 11-24
• Ἡ ἐπανάσταση τοῦ 1821 στή Χαλκιδική
(Ἐγρί-Μπουτζιάκ-Παζαρούδα-Ρεντίνα-Μαντεμοχώρια)
(Δημ. Θ. Κύρου) σσ. 25-26
• Ἡ Λιαρίγκοβη στά χρόνια τῆς Τουρκοκρατίας σσ. 28-29
• Οἱ πρόγονοί μας, (προπαποῦδες καί παποῦδες),
οἱ ὁποῖοι γεννήθηκαν κατά τά ἔτη 1887-1888
(Δημ. Θ. Κύρου) σ. 30
• Οἱ μεγάλοι καί ἔνθερμοι Μακεδόνες (Λιαριγκοβινοί)
Θεοχάρης & Μαυρουδῆς Χριστοδούλου Γερογιάννης
καί ὁ «Κεντρικός Μακεδονικός Σύλλογος
“Ο ΜΕΓΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ” »
μέσα ἀπό τήν ὁμότιτλη ἐφημερίδα του σσ. 31-32
• Ἡ ἐμφάνιση τῆς χολέρας στή βορειοανατολική
Χαλκιδική τό 1913 (Δημ. Θ. Κύρου) σσ. 33-35
• Ἐνδιαφέρουσες εἰδήσεις (Δ.Θ.Κ.) σσ. 36-43
• Παρουσίαση στήν Ἀρναία τοῦ βιβλίου
τοῦ Καθηγητῆ Δημ. Κύρου «Ο ΑΓΑΠΗΤΟΣ
ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΠΙΤΟΥΛΑΣ Μακεδονομάχος (1904-1908)
Πολεμιστής στούς μετέπειτα πολέμους (1912-1941)
καί Ἀντιστασιακός (1941-1944)
ΚΑΙ Η ΚΥΡΑ-ΧΑΡΙΚΛΕΙΑ ΤΡΙΚΚΑΛΙΩΤΗ- ΔΗΜΗΤΡΑΚΟΥΔΗ
Καλλιτέχνιδα Ὑφάντρια - Φίλη τῆς παράδοσης
(Βίος, Δράση καί Ἀρχεῖα) σσ. 44-45
• Ἡ Ἀλληλογραφία μας (Δ. Θ.Κ.) σ. 46
• Ἀπόψεις-Προτάσεις-Σχόλια σ. 47
• Οἱ συνδρομητές μας (Δ.Θ.Κ.) σ. 47
 O EΠΙΣΚΟΠΟΣ ΙΕΡΙΣΣΟΥ ΚΑΙ ΑΓΙΟΥ ΟΡΟΥΣ
ΣΩΚΡΑΤΗΣ (ΣΤΑΥΡΙΔΗΣ) (1911-1944)
(10η συνέχεια)
Γράφει ὁ Δημ. Θ. Κύρου
Φιλόλογος-Θεολόγος

Στίς 1 Ἰανουαρίου 1923 κάτοικοι τοῦ χωριοῦ Περιστερά ζητοῦν ἀπό τόν ἐπίσκοπο
«ἀναγνωρισθῇ ἱερεύς ὁ παπᾶ Ἀπόστολος καί δηλοῦν ὅτι δέν θέλουν τόν παπᾶ Νικόλαον».
Στίς 13 Ἰανουαρίου ὁ Ἐπίσκοπος ἀπαντᾶ στόν πρόεδρο Ἀνδρέα Οἰκονόμο ὅτι «ἀναγνω-
ρίζεται κανονικός ἱερεύς ὁ παπᾶ Ἀπόστολος καί συνιστᾶται νά δεχθοῦν καί τόν παπᾶ Νι-
κόλαο»1101.
Στίς 8 Ἰανουαρίου 1923 ὁ Γενικός Διοικητής Θεσσαλονίκης θυμίζει στόν ἐπίσκοπο
«σύστασιν ὑπ. παιδείας, ἵνα ἐκκλ(ησιαστικαί) ἐπιτροπαί δώσωσι διπλοῦν μισθόν ὑπαλλή-
λους Ναοῦ». Στίς 10 Ἰανουαρίου μέ ἐγκύκλιό του σέ ὅλες τίς ἐπιτροπές «προτρέπονται
νά συμμορφωθῶσι συστάσει Ὑπουργείου»1102.
Στίς 8 Ἰανουαρίου 1923 οἱ ἐνορίτες Γαλάτιστας ζητοῦν ἀπό τόν ἐπίσκοπο «νά ἐπανέλθῃ
τό παλαιόν καθεστώς, ἤτοι νά λειτουργοῦν ὅλοι οἱ ναοί πάλιν». Στίς 12 Ἰανουαρίου ὁ ἐπί-
σκοπος ἀπαντᾶ στόν Οἰκονόμο παπᾶ Δῆμο: «ἐπιμένομεν εἰς τήν μίαν ἐκκλησίαν»1103.
Στίς 10 Ἰανουαρίου 1923 οἱ ἐπίτροποι τοῦ Ζαγκλιβερίου ἀγγέλλουν στόν ἐπίσκοπο
«ἐκλογήν των ὑποβάλλοντες ἀντίγραφον πρακτικοῦ Κοινότητος». Στίς 14 Ἰανουαρίου
ἀπό τόν ἐπίσκοπο «διορίζονται οἱ νεοδειχθέντες Ἰω. Γιαγκούδης (πρ.), Ἀγ. Ἀστ. Καρα-
παίου (ταμ.), Ἐπ. Δημούδης (Γρ.), Ἄγ. Μπόντας(;) Σύμβουλος»1104.
Στίς 10 Ἰανουαρίου 1923 ὁ Πρόεδρος τῆς ἐπιτροπῆς Ρεβενικίων στέλνει στόν ἐπί-
σκοπο «πρακτικόν ἐκλογῆς ἐπιτροπῆς μέ 50 ὑπογραφάς ἐν ἀντιγράφῳ». Στίς 14 Ἰανουα-
ρίου ἀπό τόν ἐπίσκοπο «ἀπαντᾶται» στόν παπᾶ Δημήτριο «ὅτι δέον νά συνεννοηθοῦν καί
ἐν ὁμοφωνίᾳ νά ὁρίσουν πρόσωπα»1105.
Στίς 10 Ἰανουαρίου 1923 ὁ Πρόεδρος τῆς ἐπιτροπῆς Ρεβενικίων στέλνει στόν ἐπί-
σκοπο «ἕτερον πρακτικόν ἐκλογῆς ἐπιτροπῆς μέ 570 ὑπογρ(αφάς)»1106.
Στίς 13 Ἰανουαρίου 1923 ὁ ἐπίσκοπος παρακαλεῖ τόν Ὑπουργό Παιδείας Σιώτη «σχε-
τικῶς ζήτημα ἐκκλησιῶν Γαλατίστης» «περιμένειν ἐπιστολήν»1107.
Στίς 13 Ἰανουαρίου 1923 ὁ ἐπίσκοπος παρακαλεῖ τόν Μητροπολίτη Θεσσαλονίκης
«σχετικῶς ζήτημα ἐκκλησιῶν Γαλατίστης» «περιμένειν ἐπιστολήν»1108.
Στίς 14 Ἰανουαρίου 1923 ὁ ἐπίσκοπος παρακαλεῖ τόν Ὑπουργό Παιδείας «ἐνεργήσῃ
γίνῃ μία ἐκκλησία Γαλάτιστα. Ναός Ἁγ. Δημ(ητρίου), Παναγίας, Προδρόμου, Ἁγ. Παρα-
σκευῆς γίνουν Παρεκκλήσια. Ναός Ἁγίου Δημητρίου χάριν Σχολῆς κατεδαφισθῇ». Στίς
15 Μαρτίου ὁ ὑπουργός ἀπαντᾶ «ὅτι ἵνα γίνῃ τοῦτο δέον νά ἀποφασίσῃ τό οἰκεῖον Κοι-
νοτικόν Συμβούλιον»1109.
Στίς 14 Ἰανουαρίου 1923 ὁ ἐπίσκοπος παρακαλεῖ τόν Μητροπολίτη Θεσσαλονίκης
«πείσῃ κατοίκους Γαλατίστης ὅτι συμφέρει ἡ ἀπόφασις ἑνώσεως αὐτῶν εἰς μίαν ἐκκλη-
σίαν»1110.
Στίς 14 Ἰανουαρίου 1923 γίνεται ἀπό τόν ἐπίσκοπο «διορισμός ἐπιτρόπων Λιαριγκόβης
Ἰ. Ἀποστολούδα (Πρ.), Κ. Μαρμαρᾶ (Τ.), Στεργίου Ρήγα (Γρ.), Δημ. Νεραντζιᾶ, Ἰω. Ν. Πα-
πατσίκου, Κωνσταντίνου Λεωνίδου, Χρ. Λαλιώτου ὑποδειχθέντων ἐν συνεδρίᾳ 8ην Ἰα-
νουαρίου»1111.
Στίς 19 Ἰανουαρίου 1923 ὁ παπα Δημήτριος τῶν Ρεβενικίων ἀγγέλλει στόν ἐπίσκοπο
«ὅτι τήν 17 καί 18 κατέλαβον τό παγκάρι ὁ Κων. Ἀηδόνης καί Ἀστέριος Βασιλούδας». Στίς
20 Ἰανουαρίου ὁ ἐπίσκοπος παρακαλεῖ τήν ὑπομοιραρχία Ἰσβόρου «διατάξῃ ἀποσυρθοῦν
ἀπό παγκάρι». Στίς 22 Ἰανουαρίου ἡ ὑπομοιραρχία «ἀπαντᾶ ὅτι διέταξεν»1112.
Στίς 20 Ἰανουαρίου 1923 ὁ Ὑποδιοικητής Πολυγύρου παρακαλεῖ τόν ἐπίσκοπο «νου-
θετῆσαι ἐφημερίους Ραβνῶν μή ἀναμίγνεσθαι εἰς τά κομματικά τῆς χώρας πολιτ(ικῆς)
φύσεως». Στίς 26 Ἰανουαρίου σημειώνει ὅτι οἱ ἱερεῖς τῶν Ραβνῶν παπᾶ Ἰωάννης καί παπᾶ
Ἀθανάσιος «νουθετοῦνται»1113.
3
 Στίς 21 Ἰανουαρίου 1923 ὁ ἐπίσκοπος ἀγγέλλει στόν παπᾶ Δημήτριο τῶν Ρεβενικίων
«ὅτι στέλλεται 22αν ἀντιπρόσωπος ἱερεύς, ἵνα κάμῃ ἐκλογάς ἐπιτρόπων»1114.
Στίς 23 Ἰανουαρίου 1923 οἱ Ἱερεῖς καί οἱ Ἐπίτροποι τοῦ Λειβαδίου ζητοῦν ἀπό τόν ἐπί-
σκοπο «βελτίωσιν οἰκονομικῆς θέσεώς των καί «βελτίωσιν οἰκονομικῶν Ναοῦ». Στίς 29
Μαρτίου ὁ ἐπίσκοπος ἀπαντᾶ στούς ἐπιτρόπους τοῦ Ναοῦ τοῦ Λειβαδίου «ὅτι δέον
αὐξηθῇ ἐπίδομα οἰκογενειῶν τοῖς ἱερεῦσιν»1115.
Στίς 25 Ἰανουαρίου 1923 ὁ Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης διαβιβάζει στόν ἐπίσκοπο
«ἔγγραφον πατριαρχικόν σχετικόν μέ τήν συγχώνευσιν τῶν ἐπισκοπῶν Ἱερισσοῦ καί
Ἀρδαμερίου καί προαγωγήν ὅλων τῶν ἐπισκοπῶν εἰς Μητροπόλεις καί παρακαλεῖ νά πα-
ρευρεθῇ ὁ ἐπίσκοπος εἰς Θεσσαλονίκην τήν Β΄ Κυριακήν Νηστειῶν, καθʼ ἥν θά γίνῃ λει-
τουργία καί σύνοδος ἐπισκοπική ὡς εἴθισται»1116.
Στίς 26 Ἰανουαρίου 1923 ὁ παπᾶ Νικόλαος ζητεῖ ἀπό τόν ἐπίσκοπο «νά ἀναδιορισθῇ εἰς
Περιστεράν». Στίς 3 Φεβρουαρίου ὁ ἐπίσκοπος ἀπαντᾶ στόν παπᾶ Νικόλαο «νά κάμῃ ὑπο-
μονήν μέχρι τῆς ἐκεῖ μεταβάσεως τοῦ ἐπισκόπου ἕως οὗ παρέλθῃ ἡ κατʼ αὐτοῦ ἀγανά-
κτησις»1117.
Στή 1 Φεβρουαρίου 1923 ὁ Ὑποδιοικητής Πολυγύρου (Χαλκιδικῆς) κοινοποιεῖ στόν
ἐπίσκοπο «Ἔγγραφον Γεν. Διοικήσεως Θράκης, διʼ οὗ αὕτη συνιστᾷ συμπληρῶνται κατά
προτίμησιν κεναί θέσεις ἱερέων διά προσφύγων ἱερέων ἐκ Δυτικῆς Θράκης»1118.
Στίς 3 Φεβρουαρίου 1923 ὁ ἐπίσκοπος στέλνει στήν ἐκκλησία τῶν Ρεβενικίων «Διορι-
στήριον ἐπιτρόπων παπᾶ Βασιλείου (Πρ.), Γ. Βουζονίκου (Ταμ.), Κων. Θάνου (Γραμ.), Μ.
Παπαμόσχου, Ἰ. Ταραζᾶ, Χρ. Στογιάννη, Κώστα Ἀντωνίου, Γ. Πολυχρόνη, Ἀστ. Πλάτσι-
κου»1119.
Στίς 3 Φεβρουαρίου 1923 ὁ ἐπίσκοπος ζητεῖ ἀπό τόν παπᾶ Ἀπόστολο «νά ἀπαντήσῃ ἄν
ἔλαβε διορισμόν ἀπό τόν ἐπισκ(οπικόν) ἐπίτροπον, ὅταν ἀνέλαβε νά ἐφημερεύῃ». Τήν
ἴδια ἡμέρα ὁ παπᾶ Νικόλαος «ἀπαντᾶ ὅτι ἔλαβεν πιστοποιητικόν Κοινότητος»1120.
Στίς 4 Φεβρουαρίου 1923 ὁ παπᾶ Στέργιος τοῦ Ἰσβόρου γράφει στόν ἐπίσκοπο ὅτι
ὑπάρχει ἀνάγκη «στεφθῇ νεάνις ἀρμενία μετά τινος ἀρμενίου μή ὑπάρχοντος ἀρμενίου
ἱερέως καί τά τούτων ἀμφοτέρων στεφθῶσι κατά τό ὀρθόδοξον δόγμα». Τήν ἴδια ἡμέρα
ὁ ἐπίσκοπος γράφει στόν παπα Στέργιο ὅτι «Δίδεται ἡ ἄδεια»1121.
Στίς 8 Φεβρουαρίου 1923 ἐκδίδει «Διοριστήριον ἐπιτρόπων ἐν Παλαιοχώρᾳ Κων. Κα-
ραβάτου (Πρ.) Κ. Λειβαδιώτου (Ταμίου), Γ. Παυλούδη (Γρ.), Ἀθ. Μπαλάσῃ (συμβούλου)»1122.
Στίς 8 Φεβρουαρίου 1923 ἀπό τόν ἐπίσκοπο γιά τόν Μαχαλᾶ «διορίζονται ἐπίτροποι
διά τό ἔτος 1923 ὁ Δημ. Παντελῆ Ἀθανασιάδης Ταμίας, ὁ Γεώργ. Νικ. Τσέκης γραμ., ὁ
Ἀθανάσιος Νικολάου καί σύμβουλος ὁ Ἰω. Εὐαγ. Ἀβραμίδης»1123.
Στίς 8 Φεβρουαρίου 1923 ὁ Γ(ενικός) Διοικητής Θεσσαλονίκης διαβιβάζει στόν ἐπί-
σκοπο «διαμαρτυρίαν κατοίκων Ρεβενικίων ἐπί μή ἀναγνωρίσει ἐκλεγέντων ἐπιτρόπων
ὑπό ἐπισκόπου». Ὁ ἐπίσκοπος ἀπαντᾶ «ὅτι δέν ἀνεγνωρίσθησαν, διότι ἄκυρος ἡ συνε-
δρία ὠς μή γενομένη ὑπό τήν προεδρίαν ἀντιπροσώπου ἐπισκόπου καί ἄκυρος ἡ ἐκλογή
ὡς μή γενομένη ὁμοφώνως, ὅτι μή κατορθωθείσης ὁμοφωνίας ἐν δευτέρᾳ συνεδρίᾳ ἐγέ-
νετο διορισμός ἐξ ὀφφικίου ἐξ ἀμφοτέρων τῶν μερίδων καί ἐλύθη τό ζήτημα. Παρακα-
λεῖται διαφωτῖσαι κοινότητα ὅτι ἐκλογή γίνεται διαταγῇ μόνον τοῦ ἐπισκόπου διορισμός
δέ ἐκλεγέντων ὑπό τοῦ ἐπισκόπου»1124.
Στίς 12 Φεβρουαρίου 1923 οἱ ἐπίτροποι τῆς ἐκκλησίας τῆς Περιστερᾶς ἀναφέρουν
στόν ἐπίσκοπο ὅτι «θεωροῦν καλόν πρός ἀποφυγήν ταραχῶν μή ἐφημερεύσῃ παπα Νικό-
λαος»1125.
Στίς 13 Φεβρουαρίου 1923 ὁ ἐπίσκοπος ἐκδίδει «Διοριστήριον ἐπιτρόπων Ἱερισσοῦ
Ἰω. Καφετζῆ (Πρ.), Δημ. Ψέμμα (Ταμ.), Εὐσταθίου Σακελλαρίου (Γρ.) Ἰω. Παρθενιώτου,
Ἀριστοτέλους Σαμαρᾶ, Ἀγγέλου Δάνη συμβούλων»1126.
Στίς 13 Φεβρουαρίου 1923 ὁ Τμηματάρχης τοῦ ὑπουργείου ἐκκλησιαστικῶν κάνει γνω-
στό στόν ἐπίσκοπο ὅτι διά Β(ασιλικοῦ) Διατάγματος 23 Ἰαν(ουαρίου) διωρίσθη ἐπίσκοπος
Ἱερισσοῦ τοποτηρητής Ἀρδαμερίου»1127.

4
 Στίς 13 Φεβρουαρίου 1923 ὁ Νομάρχης Θεσσαλονίκης κοινοποιεῖ στόν ἐπίσκοπο
«ἐγκύκλιον 4845 ὑπ(ουργείου) ἐκκλ(ησιαστικῶν), διʼ ἧς παρακαλοῦνται ἐπίσκοποι τοπο-
θετήσωσι πρόσφυγας ἱερεῖς ὑποφέροντας τά πάνδεινα συγκεντρωθέντας ἐν Καβάλλᾳ
(περί τούς 42)». Στίς 24 Μαρτίου ὁ ἐπίσκοπος ἀπαντᾶ «ὅτι πρόσφυγες δέν δύνανται συν-
τηρηθοῦν τῶν ἱερέων ἐνταῦθα ἐχόντων καί ἄλλην ἐργασίαν. Ἀνάγκη διαταχθῶσιν πλη-
ρώσωσι τό 1/8 εἰσοδημάτων ἱερεῦσι καί ἡ εἰσφορά οἰκογενειῶν γίνῃ 60 δρ. ἐτησίως ἀντί
6»1128.
Στίς 5 Μαρτίου 1923 ἡ Ἐπισκοπική Σύνοδος Θεσσαλονίκης διαβιβάζει στόν ἐπίσκοπο
«ἀπόφασιν σχετικήν Ναοῦ Γαλατίστης». Στίς 24 Μαρτίου ὁ ἐπίσκοπος ἀπαντᾶ στόν Μη-
τροπολίτη Θεσσαλονίκης «ὅτι οἱ κάτοικοι Γαλατίστης δέν συνεμορφώθησαν γνώμῃ
ἐπισκ(οπικῆς) Συνόδου γένωσι 2 ἐνορίαι ἐν Γαλατίστῃ διά τοῦτο προσωρινῶς ἀφέθησαν
6 ἐνορίαι»1129.
Στίς 6 Μαρτίου 1923 ἡ Γενική Διοίκησις κοινοποιεῖ στόν ἐπίσκοπο «τηλεγρ(άφημα)
ὑπουργοῦ ἐκκλ(ησιαστικῶν) διʼ οὗ παρακαλεῖται Διοίκησις διατάξῃ ἐκκλ(ησιαστικά) Συμ-
βούλια συμμορφωθῶσι διαταγῇ αὐτοῦ πληρωθῶσιν ὑπαλλήλοις ἐκκλ(ησιῶν) διπλοῦν μι-
σθόν Δεκεμβρίου»1130.
Στίς 7 Μαρτίου 1923 ὁ ἐπίσκοπος ἀπό τή Θεσσαλονίκη ἀγγέλλει στούς ἐπιτρόπους
τοῦ Ναοῦ Λιαριγκόβης «ὅτι διωρίσθη ἐφημέριος ναοῦ ἀντί τοῦ ἀποχωρήσαντος πρόσφυ-
γος ἐκ Σηλυβρίας Χρυσοστόμου ὁ ἀρχιμ. Κορνήλιος»1131.
Στίς 7 Μαρτίου 1923 ὁ Τμηματάρχης τοῦ Ὑπουργείου Ἐκκλησιαστικῶν (Ἀθήνα) ζητεῖ
πίνακα ναῶν, παρεκκλησίων, Μονῶν καί ἐφημερίων. Ὁ Ἐπίσκοπος ἀπαντᾶ ὅτι στάλθηκαν
οἱ πίνακες ναῶν, παρεκκλησίων καί ἐφημερίων»1132.
Στίς 10 Μαρτίου 1923 κάτοικοι τῆς Παλαιοχώρας ζητοῦν ἀπό τόν ἐπίσκοπο «χειροτο-
νηθῇ ἱερεύς Κωνστ. Ἀθαν. Πατσιαβάς». Στίς 24 Μαρτίου ὁ ἐπίσκοπος ἀπαντᾶ στήν ἐκκλη-
σιαστική ἐπιτροπή Παλαιοχώρας: «ἐάν ἔχουν ἀνάγκη δευτέρου ἱερέως νά προσλάβουν
πρόσφυγα κατά διαταγήν Κυβερνήσεως»1133.
Στίς 19 Μαρτίου 1923 ὁ ἐπίσκοπος ἀπό τό Ζαγκλιβέρι παρακαλεῖ τόν Γενικό Διοικητή
(Θεσσαλονίκης) «διατάξῃ ἕν τζαμίον ἐν Καρῆ Γκιόλ δοθῇ χριστιανοῖς πρόσφυξι, ἵνα χρη-
σιμοποιηθῇ εἰς ναόν»1134.
Στίς 21 Μαρτίου 1923 ὁ Γεν. Διοικητής Θεσσαλονίκης παρακαλεῖ τόν ἐπίσκοπον
«συστῆσαι χριστιανούς συνδράμωσιν εἰς γενησόμενον ἔρανον πανελλήνιον ὑπέρ ὀρφα-
νοτροφείων καί οἰκοτροφείων ὀρφανῶν πολέμου καί προσφυγοπαίδων τῇ 25ῃ Μαρτίου
κατά Ἰουλ(ιανόν) Ἡμερολόγιον». Στίς 28 Μαρτίου ἀπό τόν ἐπίσκοπο «στέλλεται ἐγκύκλιος
προτρεπτική»1135.
Στίς 21 Μαρτίου 1923 τό Πατριαρχεῖον Κωνσταντινουπόλεως ζητεῖ ἀπό τόν ἐπίσκοπο
μέ ἐγκύκλιο 1) «μή χειροτονεῖν ἱερεῖς ἀλλά χρησιμοποιεῖν πρόσφυγας» καί 2) «καταρτῖσαι
κατάλογον προσφύγων ἱερέων ἐν τῇ ἐπισκοπῇ»1136.
Στίς 24 Μαρτίου 1923 ὁ ἐπίσκοπος συνιστᾶ στήν Ἱερά Κοινότητα τοῦ ῾Αγίου Ὄρους
τόν Ἀντώνη Βλάχο «πρός συλλογήν ἐράνων ὑπέρ Σχολῆς Ραβνῶν»1137.
Στίς 24 Μαρτίου 1923 οἱ ἱερεῖς τῶν Ραβνῶν ζητοῦν ἀπό τόν ἐπίσκοπο «ὁδηγίας περί
τῆς ἑορτῆς Εὐαγγελισμοῦ». Στίς 27 Μαρτίου ἀπαντώντας γράφει ὅτι «ἀρτοκλασία γίνῃ
μετά προφητείας ἑσπερινόν Μ(έγα) Σάββατον πρωΐ, εὐλόγησις κολλύβων μετά τό ʻʻΕἴη
τό ὄνομαʼʼ καί τροπ(άριον) ʻʻΣήμερον τῆς σωτηρίαςʼʼ. Αὐθημερόν γίνονται καί τά ὑψώματα
εἰς τούς αἴνους. Ἐγκύκλιοι εἰς ὅλους ἱερεῖς»1138.
Στίς 25 Μαρτίου 1923 ἡ Σχολ(ική) ἐπιτροπή Γαλάτιστας ζητεῖ ἀπό τόν ἐπίσκοπο «ψη-
φίσουν ἐπιτροπαί ναῶν συνδρομήν μηνιαίαν τουλάχιστον 200 δραχμῶν»1139.
Στίς 25 Μαρτίου 1923 ἡ Σχολική ἐπιτροπή Γαλάτιστας ζητεῖ ἀπό τόν ἐπίσκοπο «ἐκ τῆς
ἐκκλ(ησίας) δίδωνται αὐτῇ κατά μῆνα δρ. 200». Στίς 4 Μαΐου ὁ ἐπίσκοπος γράφει στόν
οἰκονόμο παπᾶ Δημήτριο «συστῆσαι ἐπιτροπάς 4 Ναῶν δίδωσι 50 δρ. κατά μῆνα τῇ Σχο-
λικῇ Ἐπιτροπῇ»1140.
Στίς 27 Μαρτίου 1923 ὁ ἐπίσκοπος ζητεῖ ἀπό τόν Ὑπουργό Γεωργίας «λυθῇ ζήτημα

5
δάσους ναοῦ ῾Αγίου Γεωργίου ἐν Μαχαλᾷ Ἰσβόρου». Ὁ ἐπίσκοπος ἀπαντᾶ «ὅτι ἡ αἴτησις
ἀπερρίφθη καί παρεπέμφθη ὁ φάκελλος εἰς τό διοικ(ητικόν) δικαστήριον πρός λῆψιν ὁρι-
στικῆς ἀποφάσεως»1141.
Στίς 2 Ἀπριλίου 1923 ὁ Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης διαβιβάζει στόν ἐπίσκοπο «ἀντί-
γραφον ἐγγράφου Γ. Διοικήσεως πρός Μητροπολίτην, διʼ οὗ γνωρίζεται ἀπόφασις ὑπουρ-
γείου Ὑγιεινῆς προνοίας ἀντιλήψεως περί καταβολῆς διπλοῦ ἐπιδόματος τοῖς πρόσφυξιν
ἱερεῦσιν τοῦ διδομένου εἰς τούς λοιπούς». Στίς 11 Ἀπριλίου ἀπό τόν ἐπίσκοπο ἀνακοι-
νώνεται στούς ἱερεῖς Γεώργιο στό Ἐγρί-Μπουτσάκ (σημ. Ν. Ἀπολλωνία) καί Δημήτριο στή
Ράβνα (σημ. Μαραθοῦσα) «ἡ ἀπόφασις αὕτη, ἵνα χρησιμοποιήσωσι ταύτην καί ζητήσωσι
διπλοῦν ἐπίδομα»1142.
Στίς 5 Ἀπριλίου 1923 ἀπό τή Γεν. Διοίκηση κοινοποιεῖται στόν ἐπίσκοπο «ἀπόφασις
ὑπουργείου Παιδείας δοθῇ διπλοῦς μισθός Μαρτίου ὑπαλλήλοις ναῶν»1143.
Στίς 17 Ἀπριλίου 1923 ὁ Ἐπιθεωρητής Θεσσαλονίκης ἐνημερώνει τόν ἐπίσκοπο ὅτι ὁ
Ἐπιθεωρητής Χαλκιδικῆς «ζητεῖ σταλεῖσαι διδ(ασκάλισσαι) ἐργασθῶσι δωρεάν 3 μῆνας.
Κοιν(ότης) δέν πληρώνει, ἀνάγκη ἐπιστρέψουν»1144.
Στίς 10 Μαΐου 1923 ὁ Ὑποδιοικητής Χαλκιδικῆς παρακαλεῖ τόν ἐπίσκοπο νά ἀποστεί-
λει «βαπτιστικά 7 μαθητῶν Γαλατίστης ἀδηλώτων»1145.
Στίς 13 Μαΐου 1923 ὁ Ἀθ. Οἰκονόμος ἀπό τήν Περιστερά καταγγέλλει στόν ἐπίσκοπο
«ὅτι βρέφος ἐτάφη ἄνευ ἱερέως ὡς ἀπουσιάζοντος καί ὅτι κατά τά ἅγια ἔπεσεν ὁ ἄρτος
ἐκ τοῦ δισκαρίου». Στίς 8 Ἰουνίου ὁ ἐπίσκοπος ἀπαντᾶ στόν Ἀθ. Οἰκονόμο «ὅτι διά τήν
ταφήν ἄνευ ἱερέως ἀνεύθυνος ὁ ἐπʼ ἀδείᾳ ἀπουσιάζων ἱερεύς καί διά τό πέσιμον τοῦ
ἄρτου ἐτιμωρήθη πνευματικῶς». Στίς 11 Ἰουνίου ὁ ἐπίσκοπος γράφει στή στήλη «Παρα-
τηρήσεις»: «Εἰς τόν ἱερέα παπᾶ Ἀπόστολον ἐπεβλήθη 1) νηστεία 7΄ Δευτέρων 2) ἐλεη-
μ(οσύνη) 3) μετάνοιαι μικραί πρό τῆς λήψεως τῶν Ἁγίων ἐκ τῆς Προσκομιδῆς»1146.
Στίς 16 Μαΐου 1923 ὁ ἐπίσκοπος ἀπό τά Σιποτνίκια (Ρίζα) συνιστᾶ στόν Γ. Παπαρνάκη
«τό κλειδί τοῦ εἰκονοστασίου εἰς τήν ἐκκ. ἐπιτροπήν Κρήμνιανης καί νά δηλώσῃ τό
εἰσπραχθέν ποσόν»1147.
Στίς 23 Μαΐου 1923 ὁ ἐπίσκοπος ἀπό τά Σανά γράφει στόν παπᾶ Χρῆστο τῶν Τοπλι-
κίων (Γεροπλατάνου) ὅτι εἶναι «ἄκυρος ἡ πώλησις χωραφίου τῆς ἐκκλησίας ἄνευ ἐγκρί-
σεως τοῦ ἐπισκόπου»1148.
Στίς 4 Ἰουνίου 1923 ὁ ἐπίσκοπος ἀπό τή Γαλάτιστα προτρέπει τήν ἐκκλησία Λειβαδίου
«τήν χώραν Παλιούρι τήν κερδηθεῖσαν ἐσχάτως νά κηρύξωσι ἐκκλ(ησιαστικήν) ἰδιοκτη-
σίαν»1149.
Στίς 4 Ἰουνίου 1923 ὁ ἐπίσκοπος ἀπό τή Γαλάτιστα συνιστᾶ στούς ἱερεῖς τῶν Ραβνῶν
νά μή ἀπόσχωσι τῆς ἐφημερίας ὡς ἐδήλωσαν διά τάς παρατηρήσεις ἅς ἔκαμεν εἰς αὐτούς
ὁ Ἀνθυπομοίραρχος, ἀλλά νά ἀποτανθῶσιν σχετικῶς πρός τήν ἐπισκοπήν»1150.
Στίς 7 Ἰουνίου 1923 ὁ ἐπίσκοπος ζητεῖ ἀπό τόν Μητροπολίτη Ἀθηνῶν «ἐπίδομα διά
τήν τοποτηρητείαν ἐπισκ(οπῆς) Ἀρδαμερίου». Στίς 23 Ἰουνίου ὁ Διευθυντής Γεν. ἐκκλ.
Ταμείου ἀπαντᾶ στόν ἐπίσκοπο «ὅτι τοῦτο εἶναι 200 δρ. μηνιαίως καί ζητῶνται ἀντίγραφα
2 διορισμοῦ καί βεβαίωσις ἀναλ(όγου) ὑπηρεσίας». Στίς 30 Ἰουνίου ὁ ἐπίσκοπος ἀπαντᾶ
ὅτι «στέλλονται ταῦτα»1151.
Στίς 9 Ἰουνίου 1923 ὁ παπα Ἰωάννης τῶν Ραβνῶν παραπονεῖται στόν ἐπίσκοπο «διότι
ὕβρισεν αὐτόν ὁ Ἀνθυπομοίραρχος Γαλατίστης Ἀλεξάκης ὡς κομματάρχην καί ἀνάξιον
ἱερέα, διότι ὑπέγραψεν ἀναφοράν ὑπέρ μιᾶς διδασκαλίσσης». Στίς 15 Ἰουνίου ὁ ἐπίσκο-
πος γράφει στόν Ἀνθυπομοίραρχο Ἀλεξάκη «ὅτι τό ὑπογράψαι ἀναφοράν δέν εἶναι ἀντε-
παναστατικόν καί πολιτική ἀνάμειξις, ἀλλά καί ἄν ἦτο ἔδει διά τῆς προϊσταμένης Ἀρχῆς
νά ἐγίνετο ἡ παρατήρησις εἰς τόν ἱερέα»1152.
Στίς 10 Ἰουνίου 1923 ἀπό τόν ἐπίσκοπο ἐκδηλώνεται στόν Πατριάρχη Μελέτιο «συμ-
πάθεια ἐπί τῇ ἀνιέρῳ κατʼ αὐτοῦ ἐπιθέσει ἀνελλήνων καί ἀγανάκτησις κατʼ αὐτῶν». Στίς
20 Ἰουνίου ὁ Πατριάρχης εὐχαριστεῖ τόν ἐπίσκοπο «διά τήν ἐκδηλωθεῖσαν συμπά-
θειαν»1153.

6
 Στίς 15 Ἰουνίου 1923 ὁ ἐπίσκοπος παρακαλεῖ τόν ὑπουργό Παιδείας «νά διαβαθμι-
σθοῦν 2 Διδ(ασκάλισσαι) ἐν Λιαριγκόβῃ ὑπηρετοῦσαι Καλλιόπη καί Χρυσηίς Ξανθοπού-
λου Ἰωακειμιάδες ὡς Δημοδιδάσκαλοι, καθότι Ἰωακείμιον τέλειον Γυμνάσιον». Στίς 21
Ἰουνίου ὁ Τμηματάρχης τοῦ ὑπουργείου Παιδείας ἀπαντᾶ «ὅτι αὗται ἵνα γίνουν δημοδι-
δάσκαλοι ἀνάγκη νά φοιτήσουν εἰς Διδασκαλεῖον 3 ἔτη»1154.
Στίς 27 Ἰουνίου 1923 ὁ ἐπίσκοπος παρακαλεῖ τόν Ὑποδιοικητή Χαλκιδικῆς «συστῆσαι
Ἐπιτρ(οπήν) Γαλατίστης Ναοῦ Ἁγ. Νικ(ολάου), Παν(αγίας) καί Ἁγίου Δημ(ητρίου)
πληρῶσαι διπλοῦν μισθόν Δεκ(εμβρίου) καί Μαρτίου»1155.
Στίς 9 Ἰουλίου 1923 ὁ ἐπίσκοπος ζητεῖ ἀπό τό ὑπουργεῖο Ἐσωτερικῶν «ἄδειαν συλ-
λογῆς ἐράνων ὑπέρ ἐπαργυρώσεως εἰκόνος Ἁγ. Δημητρίου εἰς ἐπιτροπήν Στ. Μπίρου, Μ.
Ξιούφη, Μ. Τσαμούρη»1156.
Στίς 6 Ἰουλίου 1923 οἱ ἐπίτροποι τῆς Μονῆς Βατοπαιδίου ζητοῦν ἀπό τόν ἐπίσκοπο
«προχειρισθῇ πρεσβύτερος ὁ Ἱεροδ(ιάκονος) Νίκων ἐκ τῆς Σκήτης Ἁγίου Δημητρίου. Στίς
14 Ἰουλίου ἐκδίδεται ἀπό τόν ἐπίσκοπο «πιστοποιητικόν τῆς χειροτονίας του»1156.
Στίς 22 Ἰουλίου 1923 οἱ ἱερεῖς τοῦ Ζαγκλιβερίου ζητοῦν ἀπό τόν ἐπίσκοπο «νά αὐξηθῇ
ὁ μισθός των». Στίς 25 Ἰουλίου ἀπό τόν ἐπίσκοπο «συνιστᾶται νά αὐξηθῇ ὁ μισθός των ἀπό
100 εἰς 150 εἰς ἕκαστον»1158.
Στίς 25 Ἰουλίου 1923 ὁ ὑπουργός Γόντικας γράφει στόν ἐπίσκοπο «Ἐπί ὑπογραφῇ
εἰρήνης τελεσθῇ 26 δοξολογία καί ἐπιμνημόσυνος δέησις ὑπέρ πεσόντων». Στίς 26 Ἰου-
λίου ὁ ἐπίσκοπος συνιστᾶ τούς ἱερεῖς Ρεβενικίων, Ἰσβόρου, Ἱερισσοῦ, Γαλατίστης, Ζαγ-
κλιβερίου «τελέσωσιν δοξολογίαν». Στίς «Παρατηρήσεις» ὁ ἐπίσκοπος γράφει:
«Ἐτελέσθη δοξολογία ὥραν 11ην»1159.
Στίς 25 Ἰουλίου 1923 ὁ παπᾶ Ἰωάννης τοῦ Λειβαδίου διαβιβάζει στόν ἐπίσκοπο «μείνῃ
ἡ αὐτή ἐπιτροπή». Στίς 27 Ἰουλίου ὁ ἐπίσκοπος ἀπαντᾶ στόν παπᾶ Ἰωάννη τοῦ Λειβαδίου
ὅτι «Ἐγκρίνεται ἡ ἀπόφασις καθόσον 1) ἠμπορεῖ νά γίνη συνεννόησις ἐκκλ(ησίας) μετά
τῆς ἐκκλ(ησίας) Ἑλλάδος καί θά γίνουν νέαι ἐκλογαί 2) διότι καλόν ἡ ἐκλογή Ἐπιτρόπων
νά γίνεται Ἰανουάριον»1160.
Στίς 30 Ἰουλίου 1923 ὁ ἐπίσκοπος ζητεῖ ἀπό τό Ὑπουργεῖο Ἐξωτερικῶν ἄδεια «συλ-
λογῆς ἐράνων πανηγύρεως Ρεβενικίων» ἐκ μέρους τῶν μελῶν τῆς Ἐπιτροπῆς Γεώργιο
Ζαχαράκη, Ἰωάννη Αὐγολούπη καί Ἀστέριο Γκίνη. Ὁ ἐπίσκοπος ἀπαντᾶ στούς ἐπιτρόπους
«ὅτι ἐγκρίνεται» ἡ αἴτησή τους ἀπό τό Ὑπουργεῖο1161.
Στίς 30 Ἰουλίου 1923 ὁ παπᾶ Ἄγγελος τοῦ Νεοχωρίου ἀγγέλλει στόν ἐπίσκοπο «ὑπό-
δειξιν ἐπιτρόπων ἐν γενικῇ συνεδρίᾳ Θ. Βαλμᾶ (Πρ.), Ἰ. Ἰοβανάκι (τ.), Δ. Σαμολαδᾶ(Γρ.),
Μιχ. Δελιχρίστον, Κων. Ρίζον καί Πολύζον Πεπερᾶ (Σ)»1162.
Στίς 10 Αὐγούστου 1923 ὁ Μητροπολίτης Ἀθηνῶν παρακαλεῖ τόν ἐπίσκοπο «φροντί-
σωμεν γίνουν ἔρανοι ὑπέρ Παναγίου Τάφου»1163.
Στίς 13 Αὐγούστου 1923 ὁ ἐπίσκοπος συνιστᾶ στήν Κοινότητα Σιποτνικίων (Ριζῶν) «με-
ταβαίνειν 15 Αὐγ(ούστου) πανήγυριν Τοπλικίων (Ἁγ. Προδρόμου) καί ποιεῖν πανήγυριν
ναοῦ των τήν 23 Αὐγ(ούστου)»1164.
Στίς 17 Αὐγούστου 1923 ὁ ἐπίσκοπος ζητεῖ ἀπό τόν Νομάρχη Θεσσαλονίκης «ἄδεια
ἐράνων πανηγ(ύρεως) Ρεβενικίων». Στίς 22 Αὐγούστου ὁ Νομάρχης ἀπαντᾶ «ὅτι ἀδυνα-
τεῖ κωλυόμενος ὑπό κειμένων νόμων»1165.
Στίς 20 Αὐγούστου 1923 ὁ ἐπίσκοπος ζητεῖ ἀπο τόν Νομάρχη Θεσσαλονίκης «ἄδεια
συλλογῆς ἐράνων πρός οἰκοδομήν παρεκκλησίου Ἁγ. Ἀθανασίου ἐν Νεοχωρίῳ εἰς παπᾶ
Ἄγγελον, Πέτρον Σταμπολήν, Νικ. Κακλαμάνον, Ἰωάννην Κωνσταντίου, Δημ. Ναλμπάν-
την»1166.
Στίς 22 Αὐγούστου 1923 οἱ Ἐπίτροποι τῆς Μονῆς Παντοκράτορος Ἁγ. Ὄρους ζητοῦν
ἀπό τόν ἐπίσκοπο «χειροτονηθεῖ πρεσβύτερος Ἱεροδ(ιάκονος) Αἰμιλιανός ἀδελφός
Μονῆς». Στίς 24 Αὐγούστου ἀπό τόν ἐπίσκοπο στέλνεται «Πιστοποιητικόν ὅτι ἐχειροτο-
νήθη»1167.
Στίς 26 Αὐγούστου 1923 ὁ ἐπίσκοπος ἐκφράζει μομφή στόν Ἀρχιμ. Κορνήλιο τῆς Λια-
ρίγκοβης «διά ἐκφράσεις ἀνοικείους λεχθήσας ἐν τῷ Ἱερῷ»1168.
7
 Στίς 3 Σεπτεμβρίου 1923 ὁ Μητροπολίτης Ἀθηνῶν διαβιβάζει στόν ἐπίσκοπο «ἐγκύ-
κλιον ἐπαναστάσεως περί πενθίμου ἑορτασμοῦ τῆς 9 Σεπτ(εμβρίου) ἡμέρας ἐκκενώσεως
Σμύρνης ὑπό τοῦ ἑλληνικοῦ στρατοῦ». Στίς 5 Σεπτεμβρίου διαβιβάζεται στούς ἱερεῖς τῶν
χωριῶν ἀπό τόν ἐπίσκοπο «διαταγή τελέσεως μνημοσύνου διά τρισαγίου καί ἀναγνώσεως
εὐχῆς τοῦ Μακαρίου Φιλαδελφείας»1169.
Στίς 22 Σεπτεμβρίου 1923 οἱ ἐπίτροποι τῆς Ἱ. Μονῆς Ἰβήρων ζητοῦν ἀπό τόν Ἐπίσκοπο
«χειροτονηθῇ Χρυσόστομος μοναχός Μονῆς εἰς Διάκονον». Στίς 27 Σεπτεμβρίου ὁ ἐπί-
σκοπος ἐκδίδει καί στέλνει στή Μονή «Δηλωτήριον ὅτι ἐχειροτονήθη εἰς Διάκονον» ὁ
Μοναχός Χρυσόστομος1170.
Στή 1 Ὀκτωβρίου 1923 ὁ ἐπίσκοπος ζητεῖ ἀπό τήν Μητρόπολη Ἀθηνῶν «καθαρισθῇ
λογαριασμός μετά ἐκκλ. ταμείου, διότι καθυστεροῦνται δρ. 161 καί μην(ῶν) 9/βρίου,
10/βρίου καί Ἀπριλίου»1171.
Στή 1 Ὀκτωβρίου 1923 ὁ ἐπίσκοπος γράφει στόν παπᾶ Βασίλειο (τῶν Ρεβενικίων),
Πρόεδρο ἐκκλ. ἐπιτροπῆς «ἀμέσως παραδώσῃ κατάστιχον ἐκκλ(ησίας) παπᾶ Δημήτριον».
Τήν ἴδια ἡμέρα ὁ ἐπίσκοπος γράφει ὅτι ὁ παπᾶ Βασίλειος «ἀπαντᾶ ὅτι Ἐφορία δέν θέλει
νά τό παραδώσῃ»1172.
Στίς 3 Ὀκτωβρίου 1923 ὁ ἐπίσκοπος ἀγγέλλει στόν παπᾶ Βασίλειο (τῶν Ρεβενικίων) καί
στόν Γραμματέα Ἀστ. Πλιάτσικο «ὅτι μή συμμορφωθέντες διαταγῇ ἐπισκόπου παύεται ὁ
παπα Βασίλειος ἀπό Πρόεδρος καί ὁ Ἀστ. Πλιάτσικος ἀπό Γραμματεύς»1173.
Στίς 3 Ὀκτωβρίου 1923 ὁ ἐπίσκοπος ἀγγέλλει στόν παπα Δημήτριο «τά ἄνω καί ὅτι
διωρίσθη Γραμ(ματεύς) ὁ Ἰω. Ταραζᾶς. Ἐπίσης ὅτι δέον ζητήσωσιν ἕκαστος ἱερεύς δρ. 125
τά 2 διπλᾶ μηνιαῖα Δεκ(εμβρίου) καί Μαρτίου»1174.
Στίς 20 Ὀκτωβρίου 1923 ὁ Ἡγούμενος τῆς Μονῆς Κωνσταμονίτου Στέφανος εὐχαρι-
στεῖ τόν ἐπίσκοπο «διά τήν γενομένην ὑποδοχήν τῆς τιμίας Δεξιᾶς τοῦ Ἁγ. Στεφάνου καί
τήν περιποίησιν τῶν ἀπεσταλμένων, ἐκφράζει τήν ἐλπίδα ὅτι διά τοῦ γεγονότος τούτου
θά ἐπέλθῃ πνευματικός δεσμός μεταξύ Μονῆς καί Λιαριγκόβης. Στέλλει 200 εἰκόνας Ἁγ.
Στεφάνου πρός διανομήν». Στίς 15 Νοεμβρίου ὁ ἐπίσκοπος ἀπαντᾶ στή Μονή «ὅτι ἡ Κοι-
νότης εἶναι εὐγνώμων, διότι χάριν τοῦ ἐνδιαφέροντός της ἀπεφάσισεν ἡ Μονή διά πρώ-
την φοράν νά ἀποστείλῃ τό ἱερόν κειμήλιον ἔξω τῆς Μονῆς καί δέν θά λησμονήσῃ τοῦτο.
Ἐκφράζει τήν γνώμην του ὅτι δέον νά συσφίγξῃ τούς δεσμούς διʼ ἀποστολῆς τακτικῶς
ἱερῶν λειψάνων καί ἀποστολῆς(;) καί πνευματικοῦ πατρός, ἵνα γίνῃ ὡς μήτηρ παρέχουσα
γάλα εὐσεβείας εἰς τήν μετʼ αὐτῆς συνδεομένην Κοινότητα»1175.
Στίς 21 Ὀκτωβρίου 1923 ὁ ἐπίσκοπος πληροφορεῖ τόν Ἀρχιμ. Στέργιο τῶν Ρεσετνι-
κίων (Ἁγ. Προδρόμου) «ὅτι ἡ Κοινότης ὑπό τήν Προεδρείαν τοῦ Προέδρου Κοινότητος
προέβη εἰς ἐκλογήν ἐπιτρόπων». Στίς 22 Ὀκτωβρίου ὁ ἐπίσκοπος κάνει γνωστό στόν Πρό-
εδρο τῆς Κοινότητος Ρεσετνικίων «ὅτι ἡ συνεδρία ἄκυρος ὡς μή γενομένη τῇ ἐντολῇ
τοῦ ἐπισκόπου καί οἱ ἐκλεγέντες δέν ἀναγνωρίζονται ὡς κανονικοί ἐπίτροποι1176.
Στίς 22 Ὀκτωβρίου 1923 ὁ ἐπίσκοπος ἀγγέλλει στόν Πρόεδρο τῆς Κοινότητος Ρε-
σετνικίων «διορισμόν ἐπιτρόπων Χρ. Μαύρου Προέδρου, Παραδέλη Καλαμαρίνου ταμίου,
Σαραφιανοῦ Ἀδαμούδη Γραμ(ματέως)»1177.
Στίς 28 Ὀκτωβρίου 1923 ὁ ἱερέας Στέργιος τῶν Ρεσετνικίων ἀγγέλλει στόν ἐπίσκοπο
«ὅτι οἱ ἐκλεγέντες ἐπίτροποι ἀνέλαβον ὑπηρεσίαν». Στίς 29 Ὀκτωβρίου ἀπό τόν ἐπίσκοπο
«προτρέπονται ἐκλεγέντες ὡς μή κανονικοί ἐπίτροποι ἀποσυρθῶσι τοῦ παγκαρίου». Στίς
5 Νοεμβρίου «ἀπαντᾶ ὁ ἱερεύς ὅτι ἀπεσύρθησαν»1178.
Στίς 5 Νοεμβρίου 1923 ὁ Πρόεδρος τῶν Ρεσετνικίων ζητεῖ ἀπό τόν ἐπίσκοπο «νά ἀνα-
γνωρισθοῦν οἱ ἐπίτροποι οἱ ἐκλεγέντες»1179.
Στίς 18 Νοεμβρίου 1923 οἱ ἐπίτροποι τῶν Ρεσετνικίων «δίδουν δευτέραν παραίτησιν»
στόν ἐπίσκοπο. Στίς 23 Νοεμβρίου ἀπό τόν ἐπίσκοπο «διατάσσεται ἐκλογή νέας ἐπιτροπῆς
ὑπό προεδρείαν Ἀθαν. Οἰκονόμου τήν 25 Νοεμ(βρίου)»1180.
Στίς 26 Νοεμβρίου 1923 ὁ ἱερέας Ἀθ. Οἰκονόμου τῶν Ρεσετνικίων δηλώνει στόν ἐπί-
σκοπο «ὅτι δέν προσῆλθε κανείς εἰς τήν συνεδρίαν». Στίς 28 Νοεμβρίου ὁ ἐπίσκοπος

8
ἀπαντᾶ «ὅτι δέον νά γίνῃ δευτέρα συνεδρία Κυριακήν 2 Δεκ(εμβρίου) ὑπό προεδρ(ίαν)
Ἀθ. Οἰκονόμου»1181.
Στή 1 Δεκεμβρίου 1923 ὁ ἐπίσκοπος παρακαλεῖ τόν Ὑποδιοικητή (Χαλκιδικῆς) «συ-
στήσῃ ταμίᾳ Νεοχωρίου καταθέσῃ 15 χιλ. δρ. εἰς Τράπεζαν ὑπέρ κτιρίου Σχολῆς»1182.
Στίς 3 Δεκεμβρίου 1923 ὁ ἱερέας Ἀθαν. Οἰκονόμου τῶν Ρεσετνικίων δηλώνει στόν
ἐπίσκοπο «ὅτι δέν ἔγινεν ἀπαρτία, ὅτι δέν δέχονται οἱ ἐν ἀκύρῳ συνεδρίᾳ ἐκλεγέντες.
Προτείνει τρεῖς Δ.Θ. Ἀβράμην (Πρ.), Δ.Β. Βερβάτην (τ.), Ἀθ. Σταυρούδην (Γρ.). Στίς 7 Δε-
κεμβρίου ὁ ἐπίσκοπος σημειώνει στή διπλανή στήλη: «Διορίζονται οἱ προταθέντες ἐξ
ὀφφικίου»1183.
Στίς 10 Δεκεμβρίου 1923 ὁ ὑποδιοικητής (Χαλκιδικῆς) κοινοποιεῖ στόν ἐπίσκοπο «τη-
λεγράφημα Πρωθ(υπουργοῦ) Γονατᾶ καί αὐτοῦ σχετικῶς ἐκλογῆς Πατριάρχου». Στίς 13
Δεκεμβρίου ὁ ἐπίσκοπος ἀπαντᾶ (στόν ὑποδιοικητή) «ὅτι ἐπίσκοποι οὐχ ἔχουσι ψῆφον»1184.
Στίς 13 Δεκεμβρίου 1923 ὁ Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης διαβιβάζει στόν ἐπίσκοπο
«αἴτησιν κοινοτικοῦ Συμβ(ουλίου) Ρεσετνικίων παραπονουμένου διά τήν ἐκλ(ογήν)
ἐκκλ(ησιαστικῆς) Ἐπιτρ(οπῆς) ἐξ ὀφφικίων». Στίς 21 Δεκεμβρίου ὁ ἐπίσκοπος ἐξηγεῖ στόν
Μητροπολίτη Θεσσαλονίκης «πῶς ἐγένετο ἀνάγκη ἐκλογῆς ἐξ ὀφφικίου». Στίς 29 Δε-
κεμβρίου ὁ Μητροπολίτης ἀνακοινώνει στόν ἐπίσκοπο «ἀπάντησιν αὐτοῦ» πρός τόν Πρό-
εδρον Ρεσιτνικίων ἐν ᾗ λέγει ὅτι ἡ δικαιολογία τοῦ ἐπισκόπου εἶναι ἐπαρκής»1185.
Στίς 25 Δεκεμβρίου 1923 ἡ ἐκκλ. ἐπιτροπή Βαρβάρας ζητεῖ ἀπό τόν ἐπίσκοπο «ἄδειαν
ἱερουργεῖν τόν ἐξόριστον παπα Ἰωάννην Καραμελᾶν». Στίς 27 Δεκεμβρίου ὁ ἐπίσκοπος
ἐρωτᾶ τόν Μητροπολίτη Θεσσαλονίκης «ἄν παπᾶ Ἰωάννης κωλύεται ἱερουργεῖν». Ὁ Μη-
τροπολίτης ἀπαντᾶ «ὅτι οὐ κωλύεται»1186.
Στίς 28 Δεκεμβρίου 1923 ὁ ἐπίσκοπος ἐνημερώνει τήν ἐκκλ. Ἐπιτροπήν ὅτι ὁ παπᾶ
Ἰωάννης «δύναται ἱερουργεῖν κατά τάς ἑορτάς εἰς Ὀλυμπιάδα»1187.
Στίς 31 Δεκεμβρίου 1923 ὁ ἐπίσκοπος διατάσσει τούς ἱερεῖς τῶν χωριῶν τῆς ἐπι-
σκοπῆς Ἀρδαμερίου «κάμουν ἐκλογήν ἐκκλ. ἐπιτρόπων κατά τάς ἑορτάς»1188.

Σημειώσεις: Γλαβίνα, Ἀρχιερεῖς τῆς ἐπισκοπῆς Ἀρδαμε-

1101. Βλ. Α.Ε.Ι.Α.Ο., Πρωτ. ἀρ. 2154.
1102. Βλ. Α.Ε.Ι.Α.Ο., Πρωτ. ἀρ. 2150.
1103. Βλ. Α.Ε.Ι.Α.Ο., Πρωτ. ἀρ. 2151 καί
2145.
1104. Βλ. Α.Ε.Ι.Α.Ο., Πρωτ. ἀρ. 2157.
1105. Βλ. Α.Ε.Ι.Α.Ο., Πρωτ. ἀρ. 2159.
1106. Βλ. Α.Ε.Ι.Α.Ο., Πρωτ. ἀρ. 2160.
1107. Βλ. Α.Ε.Ι.Α.Ο., Πρωτ. ἀρ. 2152.
1108. Βλ. Α.Ε.Ι.Α.Ο., Πρωτ. ἀρ. 2153.
1109. Βλ. Α.Ε.Ι.Α.Ο., Πρωτ. ἀρ. 2155.
1110. Βλ. Α.Ε.Ι.Α.Ο., Πρωτ. ἀρ. 2156 καί
2176β΄.
1111. Βλ. Α.Ε.Ι.Α.Ο., Πρωτ. ἀρ. 2158.
1112. Βλ. Α.Ε.Ι.Α.Ο., Πρωτ. ἀρ. 2161.
1113. Βλ. Α.Ε.Ι.Α.Ο., Πρωτ. ἀρ. 2163. Ἀπό
τίς ἀρχές τοῦ 1923 ὁ ἐπίσκοπος Ἱερισσοῦ
καί Ἁγίου Ὄρους Σωκράτης εἶναι Τοποτη-
ρητής τῆς ἐπισκοπῆς Ἀρδαμερίου λόγω τῆς
μεταθέσεως τοῦ ἐπισκόπου Ἰωακείμ
Στρουμπῆ στήν Μητρόπολη Κορυτσᾶς. Τά
Ραβνά (σημ. Πετροκέρασα) τότε ἀνῆκαν
στήν ἐπισκοπή Ἀρδαμερίου (Βλ. Ἀποστ. Ἀθ.
ρίου, ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΑ, τόμ. Κ΄, Θεσσαλονίκη
1980, σσ. 9-10 καί 27).
1114. Βλ. Α.Ε.Ι.Α.Ο., Πρωτ. ἀρ. 2162.
1115. Βλ. Α.Ε.Ι.Α.Ο., Πρωτ. ἀρ. 2180.
1116. Βλ. Α.Ε.Ι.Α.Ο., Πρωτ. ἀρ. 2164.
1117. Βλ. Α.Ε.Ι.Α.Ο., Πρωτ. ἀρ. 2166 καί
2154.
1118. Βλ. Α.Ε.Ι.Α.Ο., Πρωτ. ἀρ. 2170.
1119. Βλ. Α.Ε.Ι.Α.Ο., Πρωτ. ἀρ. 2165.
1120. Βλ. Α.Ε.Ι.Α.Ο., Πρωτ. ἀρ. 2167.
1121. Βλ. Α.Ε.Ι.Α.Ο., Πρωτ. ἀρ. 2164.
1122. Βλ. Α.Ε.Ι.Α.Ο., Πρωτ. ἀρ. 2171.
1123. Βλ. Α.Ε.Ι.Α.Ο., Πρωτ. ἀρ. 2172.
1124. Βλ. Α.Ε.Ι.Α.Ο., Πρωτ. ἀρ. 2189.
1125. Βλ. Α.Ε.Ι.Α.Ο., Πρωτ. ἀρ. 2179 καί
2154.
1126. Βλ. Α.Ε.Ι.Α.Ο., Πρωτ. ἀρ. 2174.
1127. Βλ. Α.Ε.Ι.Α.Ο., Πρωτ. ἀρ. 2186.
1128. Βλ. Α.Ε.Ι.Α.Ο., Πρωτ. ἀρ. 2185.
1129. Βλ. Α.Ε.Ι.Α.Ο., Πρωτ. ἀρ. 2176β΄.
1130. Βλ. Α.Ε.Ι.Α.Ο., Πρωτ. ἀρ. 2184.
1131. Βλ. Α.Ε.Ι.Α.Ο., Πρωτ. ἀρ. 2177,
9
Κωνστ. Θ. Χιούτη, 1. Νεώτερα στοιχεῖα γιά
μοναχούς ἀπό τήν Ἀρναία (Λιαρίγκοβη), Η
ΑΡΝΑΙΑ ΤΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ, τχ. 53/Ὀκτ.-
Δεκ. 2001, σ. 4, καί 2. Ἀρχιμανδρίτης Κορ-
νήλιος Ἀγγελίδης, Ὁ πρώην Βατοπαιδινός,
τχ. 99/Ἀπρ.-Ἰούν. 2013, σσ. 20-21, καί Δημ.
Θ. Κύρου, Τό Ἀρχεῖο Ἐγγράφων τοῦ Μη-
τροπολιτικοῦ Ναοῦ Ἁγίου Στεφάνου
Ἀρναίας, τχ. 62/Ἰαν.-Μάρτ. 2004, σσ. 3-4
(Ἔγγραφα ἀρ. 58/8-3-1923 καί 59/12-8-1923)
καί σ. 5 (Σημ. 11 καί 19 καί φωτογραφία
του), 2. Καταγραφή Ἀρχείων. ΚΕ΄ (4). Κατά-
λογος Ἐγγράφων Ἀρχείου Ἰωάννου Ἀστ.
Μπιλούκα, τχ. 80/Ἰούλ.-Σεπτ. 2008, σσ. 16-
17, καί 3. Ὁ Ἱερός Μητροπολιτικός Ναός
τοῦ Ἁγίου Στεφάνου Ἀρναίας, Ἀρναία
2008, σσ. 112 καί 119, Σημ. 19.
1132. Βλ. Α.Ε.Ι.Α.Ο., Πρωτ. ἀρ. 2181,
2182 καί 2183.
1133. Βλ. Α.Ε.Ι.Α.Ο., Πρωτ. ἀρ. 2188.
1134. Βλ. Α.Ε.Ι.Α.Ο., Πρωτ. ἀρ. 2178.
1135. Βλ. Α.Ε.Ι.Α.Ο., Πρωτ. ἀρ. 2192.
1136. Βλ. Α.Ε.Ι.Α.Ο., Πρωτ. ἀρ. 2201.
1137. Βλ. Α.Ε.Ι.Α.Ο., Πρωτ. ἀρ. 2190.
1138. Βλ. Α.Ε.Ι.Α.Ο., Πρωτ. ἀρ. 2193.
1139. Βλ. Α.Ε.Ι.Α.Ο., Πρωτ. ἀρ. 2194.
1140. Βλ. Α.Ε.Ι.Α.Ο., Πρωτ. ἀρ. 2211.
1141. Βλ. Α.Ε.Ι.Α.Ο., Πρωτ. ἀρ. 2191.
1142. Βλ. Α.Ε.Ι.Α.Ο., Πρωτ. ἀρ. 2199.
1143. Βλ. Α.Ε.Ι.Α.Ο., Πρωτ. ἀρ. 2200.
1144. Βλ. Α.Ε.Ι.Α.Ο., Πρωτ. ἀρ. 2202 καί
2203.
1145. Βλ. Α.Ε.Ι.Α.Ο., Πρωτ. ἀρ. .
1146. Βλ. Α.Ε.Ι.Α.Ο., Πρωτ. ἀρ. 2224.
1147. Βλ. Α.Ε.Ι.Α.Ο., Πρωτ. ἀρ. 2012.
1148. Βλ. Α.Ε.Ι.Α.Ο., Πρωτ. ἀρ. 2214.
1149. Βλ. Α.Ε.Ι.Α.Ο., Πρωτ. ἀρ. 2215.
1150. Βλ. Α.Ε.Ι.Α.Ο., Πρωτ. ἀρ. 2216.
1151. Βλ. Α.Ε.Ι.Α.Ο., Πρωτ. ἀρ. 2222.
1152. Βλ. Α.Ε.Ι.Α.Ο., Πρωτ. ἀρ. 2226.
1153. Βλ. Α.Ε.Ι.Α.Ο., Πρωτ. ἀρ. 2230.
1154. Βλ. Α.Ε.Ι.Α.Ο., Πρωτ. ἀρ. 2225, καί
Δημ. Θ. Κύρου, Δύο Κωνσταντινουπολίτισ-
σες δασκάλες στό Δημοτικό Σχολεῖο τῆς
Λιαρίγκοβης (Ἀρναίας) Χαλκιδικῆς, ΑΡ-
ΝΑΙΑ, τχ. 109/Ὀκτ.-Δεκ. 2015, σσ. 3-6.
1155. Βλ. Α.Ε.Ι.Α.Ο., Πρωτ. ἀρ. 2229.
1156. Βλ. Α.Ε.Ι.Α.Ο., Πρωτ. ἀρ. 2234 καί
Δημ. Θ. Κύρου 1. Τά «Χρονικά Ναοῦ Ἁγίου
Στεφάνου Λιαριγκόβης (Ἀρναίας)» τοῦ Μη-
τροπολίτη Ἱερισσοῦ, Ἁγίου Ὄρους καί Ἀρ-
δαμερίου Σωκράτη (1941-1944), ΑΡΝΑΙΑ, τχ.
78/Ἰαν.-Μάρτ. 2008, σ. 5, καί 2. Ὁ Μητρο-
10
πολίτης Ἱερισσοῦ, Ἁγίου Ὄρους καί Ἀρδα-
μερίου Σωκράτης Σταυρίδης (1866-1944),
Ἀρναία 2011, σ. 64. Τά παραπάνω δημοσι-
εύματα, πού καταγράφουν τά «Χρονικά...»
τοῦ Μητροπολίτη Σωκράτη, ἀναγράφουν
στίς ἀναφερόμενες σελίδες γιά τό θέμα τά
ἑξῆς: «... Τόν Ἅγιον Δημήτριον τόν ἐπαρ-
γύρωσαν οἱ Μητέρες, ὅταν ἠλευθερώθη-
μεν ἀπό τούς Τούρκους, τῷ 1921 διά
ἐράνου»
1157. Βλ. Α.Ε.Ι.Α.Ο., Πρωτ. ἀρ. 2234
(ἐπαναλαμβάνεται ὁ ἀριθμός).
1158. Βλ. Α.Ε.Ι.Α.Ο., Πρωτ. ἀρ. 2234
(ἐπαναλαμβάνεται ὁ ἀριθμός).
1159. Βλ. Α.Ε.Ι.Α.Ο., Πρωτ. ἀρ. 2236.
1160. Βλ. Α.Ε.Ι.Α.Ο., Πρωτ. ἀρ. 2239.
1161. Βλ. Α.Ε.Ι.Α.Ο., Πρωτ. ἀρ. 2240.
1162. Βλ. Α.Ε.Ι.Α.Ο., Πρωτ. ἀρ. 2041.
1163. Βλ. Α.Ε.Ι.Α.Ο., Πρωτ. ἀρ. 2251.
1164. Βλ. Α.Ε.Ι.Α.Ο., Πρωτ. ἀρ. 2243.
1165. Βλ. Α.Ε.Ι.Α.Ο., Πρωτ. ἀρ. 2245 καί
2240.
1166. Βλ. Α.Ε.Ι.Α.Ο., Πρωτ. ἀρ. 2247.
1167. Βλ. Α.Ε.Ι.Α.Ο., Πρωτ. ἀρ. 2250.
1168. Βλ. Α.Ε.Ι.Α.Ο., Πρωτ. ἀρ. 2253 καί
Σημ. 1131.
1169. Βλ. Α.Ε.Ι.Α.Ο., Πρωτ. ἀρ. 2255.
1170. Βλ. Α.Ε.Ι.Α.Ο., Πρωτ. ἀρ. 2257.
1171. Βλ. Α.Ε.Ι.Α.Ο., Πρωτ. ἀρ. 2558.
1172. Βλ. Α.Ε.Ι.Α.Ο., Πρωτ. ἀρ. 2259.
1173. Βλ. Α.Ε.Ι.Α.Ο., Πρωτ. ἀρ. 2260.
1174. Βλ. Α.Ε.Ι.Α.Ο., Πρωτ. ἀρ. 2261.
1175. Βλ. Α.Ε.Ι.Α.Ο., Πρωτ. ἀρ. 2273, καί
Δημ. Θ. Κύρου, Ἱερό λείψανο τοῦ Πρωτο-
μάρτυρα Ἁγ. Στεφάνου ἀπό τήν Ἱερά Μονή
Κωνσταμονίτου στή Λιαρίγκοβη τό 1923.
Θερμή ὑποδοχή ἀπό τούς κατοίκους. Εὐχα-
ριστήρια ἐπιστολή τῆς Μονῆς, ΑΡΝΑΙΑ, τχ.
109/Ὀκτ.-Δεκ. 2015, σσ. 19-21.
1176. Βλ. Α.Ε.Ι.Α.Ο., Πρωτ. ἀρ. 2262.
1177. Βλ. Α.Ε.Ι.Α.Ο., Πρωτ. ἀρ. 2263.
1178. Βλ. Α.Ε.Ι.Α.Ο., Πρωτ. ἀρ. 2264.
1179. Βλ. Α.Ε.Ι.Α.Ο., Πρωτ. ἀρ. 2270.
1180. Βλ. Α.Ε.Ι.Α.Ο., Πρωτ. ἀρ. 2274.
1181. Βλ. Α.Ε.Ι.Α.Ο., Πρωτ. ἀρ. 2275.
1182. Βλ. Α.Ε.Ι.Α.Ο., Πρωτ. ἀρ. 2277.
1183. Βλ. Α.Ε.Ι.Α.Ο., Πρωτ. ἀρ. 2279.
1184. Βλ. Α.Ε.Ι.Α.Ο., Πρωτ. ἀρ. 2280.
1185. Βλ. Α.Ε.Ι.Α.Ο., Πρωτ. ἀρ. 2281.
1186. Βλ. Α.Ε.Ι.Α.Ο., Πρωτ. ἀρ. 2283.
1187. Βλ. Α.Ε.Ι.Α.Ο., Πρωτ. ἀρ. 2284.
1188. Βλ. Α.Ε.Ι.Α.Ο., Πρωτ. ἀρ. 2285.
 Ο ΕΚΛΟΓΙΚΟΣ ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ
ΤΗΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑΣ ΛΙΑΡΙΓΚΟΒΗΣ ΤΟΥ 1927
Γράφει ὁ Δημ. Θ. Κύρου
Φιλόλογος

όν Ὀκτώβριο-Νοέμβριο τοῦ 1912 ἡ Χαλκιδική ἀπελευθερώθηκε ἀπό τόν περί-

Τ που 5 αἰώνων τουρκικό-ὀθωμανικό ζυγό. Τό 1915 προκηρύχθηκαν καί πραγμα-

τοποιήθηκαν οἱ πρῶτες ἐκλογές καί γιά τήν ἐξυπηρέτηση τῶν ἀναγκῶν τῆς
ἐκλογικῆς ἀναμέτρησης καταρτίσθηκαν ἐκλογικοί κατάλογοι (ὅπου καταγράφον-
ταν τά μέλη τοῦ ἐκλογικοῦ σώματος). Οἱ Κατάλογοι αὐτοί καταρτίσθηκαν στήν
Ἑλλάδα (καί στήν Χαλκιδική) τό 1914 καί μέ βάση αὐτόν πραγματοποιήθηκαν οἱ
πρῶτες ἐλεύθερες ἐκλογές στίς 31 Μαΐου τοῦ 1915. Στό Ἱστορικό Ἀρχεῖο Μακεδο-
νίας (πού ἑδρεύει στή Θεσσαλονίκη) ὑπάρχουν στήν πρωτότυπη μορφή τους οἱ Κα-
τάλογοι αὐτοί, τούς ὁποίους ζήτησε καί πῆρε σέ φωτοτυπία ὁ Ἀθανάσιος Κων.
Γραμμένος στά τέλη τοῦ 2008. Τόν Κατάλογο τῆς Ἀρναίας καταχώρησε σέ ἄρθρο
του πού σύνταξε μέ τίτλο: «Οἱ πρῶτοι ἐκλογικοί Κατάλογοι τῆς Ἀρναίας». Στίς
ἀρχές τοῦ ἑπόμενου ἔτους (2009) τό ἄρθρο δημοσιεύθηκε στό περιοδικό «ΑΡΝΑΙΑ»
(τχ. 82/Ἰαν.-Μάρτ. 2009, σσ. 3-17), καί μέ τήν ἐπιμέλεια καί δαπάνη τοῦ ἐκδότη-Δι-
ευθυντῆ τοῦ περιοδικοῦ κυκλοφόρησε καί σέ Ἀνάτυπο σέ 15 σελίδες.
Τό 1925 σύμφωνα μέ τόν Νόμο 3355 ὁ παραπάνω ἐκλογικός Κατάλογος ἀνα-
συντάχθηκε καί ἀφοῦ προηγουμένως «ἐκρίθη, ἀπεφασίσθη ἐν Πολυγύρῳ τῇ 14ῃ Ἰου-
νίου 1927 καί ἐδημοσιεύθη τῇ 15ῃ τοῦ ἰδίου μηνός καί ἔτους» μέ τίτλο:«Ἐκλογικός
Κατάλογος τῆς Κοινότητος Λιαριγκόβης τῆς Περιφερείας τοῦ Πρωτοδικείου Πολυ-
γύρου (Χαλκιδικῆς)» καί μέ τίς ὑπογραφές τοῦ Προέδρου Ἀντωνίου Γρηγορίου1 καί
τοῦ Γραμματέα Εὐστρ. Κωστάκη2 εκτυπώθηκε καί ἀφοῦ: «Ἐθεωρήθη μετά τήν ἐκτύ-
πωσιν. Ἐν Πολυγύρῳ τῇ 20ῇ Ἰανουαρίου 1928» ἀπό τόν Προεδρεύοντα τῶν Πρωτο-
δικῶν3, ὁ ὁποῖος ὑπογράφει καί σφραγίζει μέ τήν στρογγυλή ὑπηρεσιακή
σφραγίδα, πού κυκλικά ἔχει τόν λογότυπο «ΠΡΩΤΟΔΙΚΕΙΟΝ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ», καί στό
κέντρο τό ἐθνόσημο, πρωτοχρησιμοποιήθηκε στίς ἐκλογές τοῦ 1928 (19 Αύγούστου).
Τό 2008 ὁ τότε προϊστάμενος τῆς Ὑπηρεσίας «Γενικά Ἀρχεῖα τοῦ Κράτους-
Ἀρχεῖα Νομοῦ Χαλκιδικῆς» (ἕδρα Πολύγυρος) Ἀπόστολος Βρόικος μοῦ παραχώρησε
ἕνα φωτοτυπημένο «ἀκριβές ἀπόσπασμα» τῆς 20ῆς Ἰουνίου τοῦ 1927, τό ὁποῖο
ὑπογράφει «ὁ Δικ(αστικός) γραφεύς»6, θέτοντας δίπλα τήν ὑπηρεσιακή σφραγίδα,
γιά τό Ἀρχεῖο μου καί γιά προσεχῆ δημοσίευσή του στό περιοδικό «ΑΡΝΑΙΑ».
Ὁ Κατάλογος αὐτός, ὅπως καί ὁ προηγούμενος τοῦ 1914, εἶναι πολύ σημαντι-
κός, διότι συμπερασματικά παρέχει πληροφορίες γιά οἰκογένειες καί ἄτομα, πού
σήμερα φαίνονται μακρινά, δείχνει τήν ἐπαγγελματική διάρθρωση τοῦ τόπου, ἀπό
τήν ὁποία γίνεται γνωστή ἡ οἰκονομική εὐρωστία τῆς συγκεκριμένης κοινωνίας, δίνει
τήν πληροφορία τῆς χρονολογίας γέννησης κάθε ψηφοφόρου κ.λπ.
Ὁ παρουσιαζόμενος Κατάλογος ἀποτελεῖται ἀπό 11 σελίδες δακτυλογραφη-
μένες (χωρίς τό ἐξώφυλλο), οἱ ὁποῖες χωρίζονται σέ 7 στῆλες: «Αὔξ. Ἀριθμός, Ἐπώ-
νυμον, Ὄνομα, Ὄνομα τοῦ πατρός, ἔτος γεννήσεως, ἐπάγγελμα ἤ ἐπιτήδευμα,
Ἀριθμός μητρῴου, ἐνεστῶσα διαμονή». Στήν 1η σελίδα στήν ἀρχή καταγράφονται
11
τά ἑξῆς: «ΕΚΛΟΓΙΚΟΣ ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΤΗΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΟΣ ΛΙΑΡΙΓΚΟΒΗΣ, Ἀριθμ. 99.
Τό Δικαστήριον τῶν ἐν Χαλκιδικῇ Πρωτοδικῶν. Διά ταῦτα. Κηρύσσει ὁριστικόν
τόν ὑπό τῆς οἰκείας ἐπιτροπῆς τοῦ Νόμου 3355 τοῦ 1925 περί ἀνασυντάξεως τῶν
ἐκλογικῶν Καταλόγων συνταχθέντα καί ὑποβληθέντα ἐκλογικόν Κατάλογον τῆς ΚΟΙ-
ΝΟΤΗΤΟΣ ΛΙΑΡΙΓΚΟΒΗΣ ἔχοντα οὕτω (βλ. στό τέλος τοῦ ἄρθρου τόν Kάταλογο σέ φωτοτυπία).
Ἀκολουθεῖ ἡ καταγραφή τῶν στηλῶν (βλ. παραπάνω) καί ὁ Κατάλογος 39 ἐκλο-
γέων μέ τήν λέξη «ΕΓΓΡΑΠΤΕΟΙ», πάνω ἀπό τό πρῶτο ἐπώνυμο. Οἱ σελίδες 2-10 πε-
ριέχουν 50 ὀνόματα ἡ κάθε μία καί ἡ σελίδα 11 περιέχει 4 ὀνόματα. Ἡ σ. 10 ἔχει στό
τέλος της 12 ὀνοματεπώνυμα, πού εἶναι ἐκτός ἀλφαβητικῆς σειρᾶς καί ἡ σ. 11 ἔχει
ἐξ ὁλοκήρου τά 4 ὀνόματα ἐκτός ἀλφαβητικῆς σειρᾶς. Τά ὀνόματα ὅλων τῶν σελί-
δων εἶναι συνολικά 494.
Σημαντική πληροφορία τοῦ Καταλόγου τοῦ 1927, ὅπως καί τοῦ 1914, εἶναι ἡ
καταγραφή τῶν ἐπαγγελμάτων τῶν ἐκλογέων, τά ὁποῖα εἶναι 51 στόν ἀριθμό καί
ἔχουν ὡς ἑξῆς:
ΠΙΝΑΚΑΣ ΤΩΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΩΝ
ΟΠΩΣ ΚΑΤΑΓΡΑΦΟΝΤΑΙ ΣΤΟΝ ΕΚΛΟΓΙΚΟ ΚΑΤΑ-
ΛΟΓΟ ΤΟΥ 1927 ΤΗΣ ΛΙΑΡΙΓΚΟΒΗΣ ΜΕ, ΔΙΠΛΑ,
ΤΟΝ ΑΡΙΘΜΟ ΤΩΝ ΑΠΑΣΧΟΛΟΥΜΕΝΩΝ Σ’ ΑΥΤΑ.
Ἀγροφύλαξ 1 Κτηματίας 8
Ἀγωγιάτης 22 Κτηνοτρόφος 7
Ἀνθρακεύς 7 Κτίστης 2
Ἀρτοποιός 3 Λαναρᾶς 5
Βαφεύς 5 Μάγειρος 2
Βουκόλος 2 Μαχαιροποιός 1
Γανωτής 9 Μελισσοτρόφος 76
Γεωργός 31 Μυλωθρός 2
Γυρολόγος 2 Ξενοδόχος 3
Δασοφύλαξ 1 Ξυλέμπορος 4
Διδάσκαλος 2 Ξυλουργός 47
Δικολάβος 2 Παντοπώλης 21
Ἔμπορος 6 Πεδηλοποιός 1
Ἐμπορομεσίτης 2 Πεταλωτής 2
Ἐργάτης- Ποιμήν 7
Ἐργατικός 45+15 Ράπτης 11
Ζαχαροπλάστης 2 Σαγματοποιός 5
Ζωέμπορος 7 Σιδηρουργός 3
Ἰατρός 4 Ταχυδρόμος 1
Ἱεροψάλτης 1 Ὑλοτόμος 11
Καπνοπαραγωγός 3 Ὑπάλληλος 3
Κασσιτερωτής 1 Δημόσιος ὑπ. 1
Καφεπώλης 7 Κοινοτικός ὑπ. 1
Κηπουρός 2 Ὑποδηματοποιός 50
Κλητήρ (δικαστικός) 1 Φανοποιός 3
Κουρεύς 2 Φαρμακοποιός 1
Κρεοπώλης 5 Ὡρολογοποιός 1
12
 Τά πολυπληθέστερα καί κατατασσόμενα στήν πρώτη δεκάδα ἐπαγγέλματα
εἶναι: τοῦ Μελισσοτρόφου 76, τοῦ Ὑποδηματοποιοῦ 50, τοῦ Ἐργάτη ἤ Ἐργατικοῦ
60, τοῦ Ξυλουργοῦ 47, τοῦ Γεωργοῦ 31, τοῦ Ἀγωγιάτη 22, τοῦ Παντοπώλη 21, τοῦ
Ράπτη 11, τοῦ Ὑλοτόμου 11 καί τοῦ Γανωτῆ-Κασσιτερωτῆ 10, καί τά σπανιώτερα καί
κατατασσόμενα στήν τελευταία ἐννιάδα ἐπαγγέλματα εἶναι: τοῦ Ἀγροφύλακα, τοῦ
Δασοφύλακα τοῦ Ἱεροψάλτη, τοῦ (δικαστικοῦ) Κλητῆρα, τοῦ Μαχαιροποιοῦ, τοῦ
Πεδηλοποιοῦ, τοῦ Ταχυδρόμου, τοῦ Φαρμακοποιοῦ καί τοῦ Ὡρολογοποιοῦ, τά
ὁποῖα ἀσκοῦνται ἀπό ἕναν ἐπαγγελματία τό καθένα.
Στήν καταγραφή τῶν ἐπωνύμων παρατηροῦνται ἀρκετά λάθη. Π.χ.: Γκοτσιώ-
της ἀντί Γκουνιώτης, Γκανές, ἀντί Γκιανές, Κρεαρᾶς, ἀντί Κριαρῆς, Κοστρουβέλης
ἀντί Κουτρουβέλης, Καρούπας ἀντί Κουρούπας, Κακιᾶς ἀντί Καυκιᾶς, Ματζιόλας
ἀντί Ματζιόλης, Μπακορτζής ἀντί Μπακιρτζῆς, Μπουτζιᾶς ἀντί Μπουζιᾶς, Μπέ-
τσιους ἀντί Μπάτσιος, Ντέμπρελης ἀντί Δεβρελής, Πηστούλας ἀντί Πητούλας, Πλη-
ματικός ἀντί Πνευματικός, Παλιάσης ἀντί Βαλιάσης, Τετράδους ἀντί Τετράδας.
Μέ τήν περάτωση τοῦ ἄρθρου διαπιστώνεται ὅτι εἶναι πολλές, ἐνδιαφέρου-
σες καί χρήσιμες οἱ πληροφορίες, πού δίνει ὁ ἐκλογικός Κατάλογος τοῦ 1927 τῆς
Λιαρίγκοβης. Ὅσοι ἐνδιαφέρονται μποροῦν νά ἀναλύσουν τίς παρουσιαζόμενες
πληροφορίες καί νά προσφέρουν στούς νεώτερους περισσότερα στοιχεῖα γιά τήν
προσωπογραφία τῆς Λιαρίγκοβης τοῦ 1925-1927.

ddddddddd
ΕΠΕΞΗΓΗΜΑΤΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ
ΓΙΑ ΟΡΙΣΜΕΝΑ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΑ

Ἀγωγιάτης ἤ Ἀγωγεύς = Ὁ μεταφορέας ἀνθρώπων ἤ πραγμάτων μέ χρήματα.

Ἀνθρακεύς = Ὁ κατασκευαστής ἀνθράκων (κάρβουνων) σέ καμίνι, ὁ καρβουνιάρης.
Βουκόλος = Ὁ βοσκός ἀγέλης βοδιῶν καί ἄλλων ζώων (γιδιῶν, προβάτων κ.λπ.).
Γυρολόγος = Ὁ πλανόδιος μικρέμπορος. Ὁ περιφερόμενος στό χωριό γιά τήν πώ-
ληση διαφόρων πραγμάτων, ὁ πραματευτής.
Δικολάβος = Ὁ δικηγόρος χωρίς δίπλωμα.
Κασσιτερωτής = Ὁ γανωτής, πού χρησιμοποιεῖ κατά τό γάνωμα κασσίτερο, δηλ.
καλάι.
Λαναρᾶς = Αὐτός πού χρησιμοποιεῖ λανάρα, δηλ. μηχανή γιά τήν ἀπόξεση ἐρίων
(μαλλιῶν-τριχῶν γίδας ἤ προβάτου).
Μυλωθρός = ὁ μυλωνάς (ἰδιοκτήτης μύλου γιά τή μετατροπή τοῦ σιταριοῦ σέ
ἀλεύρι).
Κλείνοντας τό ἄρθρο παραθέτουμε σέ φωτοτυπία τίς 11 σελίδες τοῦ Ἐκλογικοῦ Κα-
ταλόγου τῆς Λιαρίγκοβης τοῦ 1927:

13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
Η ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ 1821 ΣΤΗΝ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗ
(ΕΓΡΙ-ΜΠΟΥΤΖΙΑΚ-ΠΑΖΑΡΟΥΔΑ-ΡΕΝΤΙΝΑ-ΜΑΝΤΕΜΟΧΩΡΙΑ)
Ἡ Ἑλλάδα ἀπό τό 1430 μέ τήν ἅλωση
τῆς Θεσσαλονίκης βρισκόταν κάτω ἀπό
τόν τουρκικό ζυγό. Ὁ ζυγός ἔγινε βαρύ-
τερος μετά καί ἀπό τήν ἅλωση τῆς Κων-
σταντινούπολης τό 1453.
Τό 1812 ἱδρύθηκε στήν Ὀδησσό τῆς
Ρωσίας ἡ Φιλική Ἑταιρία μέ σκοπό νά
ὀργανώσει τούς σκλαβωμένους Ἕλλη-
νες ἔτσι, ὥστε, ὅταν ἔρθει ἡ κατάλληλη
στιγμή νά ἐπαναστατήσουν καί νά ἀποτι-
νάξουν αὐτόν τόν βαρύ ζυγό, γιατί, ὅπως
εἶναι πασίγνωστο «τοῦ Ἕλληνα ὁ τράχη-
λος ζυγό δέν ὑπομένει».
Τόν Ὀκτώβριο τοῦ 1820 ὁ Γενικός
Ἔφορος τῶν Πραγμάτων τῆς Φιλικῆς
Ἑταιρίας Ἀλέξανδρος Ὑψηλάντης ἀπο-
φάσισε νά ἀρχίσει ἡ Ἐπανάσταση καί μά-
λιστα ταυτόχρονα στά περισσότερα καί
σπουδαιότερα σημεῖα τῆς Ὀθωμανικῆς
Αὐτοκρατορίας (Πελοπόννησο, Μακεδο-
νία καί ἀλλοῦ) δίνοντας τίς σχετικές ἐντο-
λές. Ἕνα ἀπό τά σημαντικά μέλη τῆς Φι-
λικῆς Ἑταιρίας ἦταν καί ὁ Σερραῖος
ἔμπορος Ἐμμανουήλ Παπάς. Σʼ αὐτόν ὁ
Ὑψηλάντης ἔδωσε τήν ἐντολή νά πάει
ἀπό τήν Κωνσταντινούπολη, ὅπου βρι-
σκόταν, στή Μακεδονία καί νά προετοι-
Γράφει ὁ Δημ. Θ. Κύρου
μάσει καί ἐκεῖ ὡς ἀρχηγός τήν ἐπανά-
σταση. Ὁ Ἐμμ. Παπάς, ἐκτελώντας τήν
ἐντολή καί ἐκπληρώνοντας τήν ἀπό καιρό
ἐκφρασθεῖσα ἐπιθυμία του, παρέλαβε
ἀρκετά πολεμοφόδια καί ἄλλα τρόφιμα
πού ἀγοράσθηκαν μέ χρήματά του καί
ἀναχώρησε μέ πλοῖο ἀπό τήν Κωνσταντι-
νούπολη μέ προορισμό τό Ἅγιον Ὄρος,
τό ὁποῖο ἔκρινε ὡς κατάλληλο σημεῖο
ἀποβίβασης λόγω τῆς στρατηγικῆς τοπο-
θεσίας του. Εἰδικά ἡ ἀποβίβαση ἔγινε στίς
23 Μαρτίου στή Μονή Ἐσφιγμένου, ὅπου
τοῦ ἐπιφυλάχθηκε λαμπρή ὑποδοχή ἀπό
τόν Ἀρχιμανδρίτη καί χαρτοφύλακα Νι-
κηφόρο τόν Ἰβηρίτη, ὅπου ἐγκατέστησε
τό ἀρχηγεῖο τοῦ Ἀγῶνα καί ὅπου πραγ-
ματοποιήθηκε σύσκεψη μέ τούς Προϊστα-
μένους τῶν Μονῶν, κατά τήν ὁποία οἱ
Ἁγιορεῖτες εὐλόγησαν τήν παρουσία τοῦ
ἀρχηγοῦ καί ἀποφασίσθηκε ἡ γενική
στρατολογία ὅσων μποροῦσαν νά πάρουν
ὅπλα στή Χαλκιδική καί στήν Ἀνατολική
Μακεδονία.
Στή Χαλκιδική τό ἐπαναστατικό κί-
νημα ἐνθουσίασε τούς κατοίκους καί τό
μεγαλύτερο μέρος τῶν ἁγιορειτῶν μο-
ναχῶν καί ἄρχισαν νά κατατάσσονται
25
στόν μυστικά σχηματιζόμενο ἐπαναστα-
τικό στρατό. Ὅμως παρά τή μυστικότητα
τῶν ἐπαναστατικῶν προετοιμασιῶν ὁ
ἀναπληρωτής βαλῆς (δηλαδή ὁ Νομάρ-
χης) τῆς Θεσσαλονίκης καί μουτεσελίμης
τοῦ σαντζακίου τῆς Θεσσαλονίκης, (δη-
λαδή δημόσιος εἰσπράκτορας) Γιουσούφ
Μπέης ἀντιλήφθηκε τήν κίνηση αὐτή,
ὅπως καί ἄλλες ὕποπτες κινήσεις στή Μα-
κεδονία, καί μέ σημαντική στρατιωτική
δύναμη πῆγε στήν Ἱερισσό μέ σκοπό νά
εἰσβάλει στό Ἅγιο Ὄρος, γιά νά ἐξακρι-
βώσει, ἄν οἱ πληροφορίες γιά ἐξέγερση
ἦταν ἀληθινές. Μέ τίς διπλωματικές
ἐνέργειες τοῦ Ἐμμανουήλ Παπᾶ καί τίς
ἁγιορείτικες διαβεβαιώσεις, πού ἀκολού-
θησαν, ὁ Γιουσούφ Μπέης δέν πείσθηκε
γιά τήν ἀνυπαρξία ἐπαναστατικῶν προ-
ετοιμασιῶν, ἀλλά μή ἔχοντας ἐπαρκῆ
στοιχεῖα γιʼ αὐτές καί, ἀντίθετα, ἔχοντας
ὑπόψη του τά ἀπό αἰῶνες σεβαστά προ-
νόμια τοῦ Ἁγίου Ὄρους, τό κυριότερο
ἀπό τά ὁποῖα ἦταν ἡ ἀπαγόρευση εἰσόδου
στρατευμάτων σʼ αὐτό, δέν μπῆκε μέν
στήν ἁγιορείτικη χερσόνησο, ὅμως, ἐγκα-
τέστησε φρουρά στήν Ἱερισσό, ὥστε νά
ἐλέγχει τήν κατάσταση καί στή συνέχεια
ἐπέστρεψε στή Θεσσαλονίκη. Ἐκεῖ μέ
διαταγή του στάλθηκαν ὅμηροι ἀπό τίς
ἑλληνικές κοινότητες τῆς Χαλκιδικῆς καί
στόν Πολύγυρο συνέβησαν σοβαρά γε-
γονότα, τά ὁποῖα ὁδήγησαν στήν ἐξέ-
γερση τῶν κατοίκων κατά τῶν Τούρκων
στίς 17 Μαΐου, ἡ ὁποία (ἐξέγερση) ἦταν ἡ
ἀφορμή σφαγῶν ὁμήρων στήν Θεσσαλο-
νίκη. Ὁ Γιουσούφ Μπέης, καταπνίγοντας
κάθε ἀπόπειρα ἐξέγερσης στή Θεσσαλο-
νίκη, ἐξεστράτευσε μέσω τῆς κοιλάδας
τοῦ Λαγκαδᾶ κατά τῆς Βόρειας Χαλκι-
δικῆς, γιά νά καταστείλει τήν ἀνταρσία
καί νά τιμωρήσει τούς ἐπαναστάτες τοῦ
Πολυγύρου, ὁ ὁποῖος βρισκόταν μέσα
στά ὅρια τοῦ ναχιγιέ Παζαρκιάχ1. Ὅταν ὁ
Γιουσούφ Μπέης ἔφθασε στήν κωμόπολη
τῆς Παζαρούδας συνέλαβε καί ἔπνιξε
τούς περισσότερους κατοίκους στή γει-
τονική λίμνη Βόλβη (πού τότε λεγόταν
Μπεσίκια)2.
26
Στή συνέχεια ὁ Γιουσούφ Μπέης προ-
χώρησε πρός τήν Ἱερισσό μέσα ἀπό τό
στενό τῆς Ρεντίνας καί ἐκεῖ (στήν
Ἱερισσό), ἔσφαξε πάνω ἀπό 400 κατοίκους
καί παίρνοντας ἀφορμή ἀπό τήν κατα-
στροφή μιᾶς τουρκικῆς φρεγάτας ἀπό
῾Υδραίους ναυτικούς κοντά στή Μονή Ξη-
ροποτάμου τοῦ Ἁγίου Ὄρους, διέταξε
τόν σερδάρη τῆς Καλαμαριᾶς καί τά διω-
κτικά ἀποσπάσματα τῆς Παζαρούδας3 καί
τοῦ Στρόλογγου4 νά συγκεντρωθοῦν
στήν Ἱερισσό καί νά εἰσβάλλουν στό
Ἅγιον Ὄρος. Ὁ Ἐμμανουήλ Παπάς, εὑρι-
σκόμενος στή Μονή Ἐσφιγμένου καί μα-
θαίνοντας τά τραγικά γεγονότα τῆς Πα-
ζαρούδας καί τῆς Ἱερισσοῦ καί τίς
κινήσεις τοῦ Γιουσούφ Μπέη, συγκάλεσε
ἐκεῖ ἔκτακτη συνέλευση τῶν πρωτοστα-
τούντων μοναχῶν καί λαϊκῶν καί μέ τήν
εὐλογία τοῦ ἐπισκόπου Μαρωνείας Κων-
σταντίου5, πού βρισκόταν ἐκεῖ, κήρυξε
ἐπίσημα τήν ἐπανάσταση ἀνακηρυχθείς
ὁ ἴδιος ἀπό τόν λαό ὡς ἀρχιστράτηγος,
ὡς ἀρχηγός καί προστάτης τῆς Μακεδο-
νίας. Τό σύνολο τῶν ἐπαναστατῶν ἦταν
περίπου 4000. Ἀπό αὐτούς 1000 ἦσαν
ἁγιορεῖτες μοναχοί μέ τήν ἀρχηγία προ-
ϊσταμένων Μονῶν, ὅπως ὁ Βατοπαιδινός
Θεόφιλος, ὁ Ξενοφωντινός Γεδεών κ.ἄ.
Ὁ Ἐμμανουήλ Παπάς διαίρεσε τή δύναμη
τῶν πολεμιστῶν, μοναχῶν καί λαϊκῶν, σέ
δύο φάλαγγες, σέ δύο στρατιωτικά σώ-
ματα. Τήν πρώτη φάλαγγα, πού συγκρο-
τήθηκε ἀπό ἁγιορεῖτες μοναχούς καί λαϊ-
κούς (οἱ ὁποῖοι λαϊκοί εἶχαν συγκεντρωθεῖ
στό Ἅγιο Ὄρος), ἀνέλαβε ὁ ἴδιος καί τήν
ἄλλη φάλαγγα τήν ἔθεσε κάτω ἀπό τήν
ἀρχηγία τοῦ Κασσανδρινοῦ καπετάν Στά-
μου Χάψα, μέ τόν ὁποῖο συνεργαζόταν ὁ
καπετάν Κωνσταντῖνος Δουμπιώτης (ἀπό
τά Δουμπιά), ὁ Ἄγγελος Βασιλικός ἀπό
τήν Κρήμνη καί ἄλλοι. Βγαίνοντας ἀπό τό
Ἅγιον Ὄρος οἱ δύο φάλαγγες τήν 1η Ἰου-
νίου, ἡ μέν πρώτη (τοῦ Ἐμμανουήλ Παπᾶ)
ἐπιτέθηκε κατά τῶν Τούρκων τῆς Ἱερισ-
σοῦ καί, ἀφοῦ τούς ἀπομάκρυνε, κατέ-
λαβε τήν κωμόπολη, ἡ δέ δεύτερη (τοῦ
καπετάν Χάψα) ἀνέβηκε καί πέρασε τόν
Χολομώντα καί ἀπό ἐκεῖ ἔφθασε στή Γα-
λάτιστα καί στά Βασιλικά, τρέποντας σέ
φυγή τούς Τούρκους πρός τήν Θεσσαλο-
νίκη.
Μετά τήν κατάληψη τῆς Ἱερισσοῦ ὁ
Ξενοφωντινός μοναχός Γεδεών μαζί μέ
τόν ἐπίσκοπο Ἱερισσοῦ καί Ἁγίου Ὄρους
Ἰγνάτιο καί μέ τμῆμα ἔνοπλων μοναχῶν
καί λαϊκῶν προχώρησαν πρός τά Μαδε-
μοχώρια6 καί στίς 3 Ἰουνίου οἱ Μαδεμο-
χωρίτες ἐπαναστάτησαν καί ἑνώθηκαν μέ
τίς ἄλλες δυνάμεις τοῦ Ἐμμανουήλ
Παπᾶ, ὁ ὁποῖος στή συνέχεια στρατολό-
γησε τήν περιοχή του καί, προελαύνον-
τας μέσα ἀπό τήν Ρεντίνα καί τήν
Παζαρούδα μέχρι τό Ἐγρί-Μπουτζιάκ,
στρατοπέδευσε πιθανότατα ἐκεῖ, διστά-
ζοντας νά προχωρήσει πρός τήν πεδιάδα
τοῦ Λαγκαδᾶ.
Γιά νά ἀντιμετωπισθεῖ ἡ ἐπανάσταση
τῆς Χαλκιδικῆς ὁ σουλτάνος ἔδωσε
ἐντολή στόν εὑρισκόμενο στήν Ἀνατο-
λική Θράκη καί πορευόμενο πρός τήν Πε-
λοπόννησο Μπαϊράμ πασᾶ, νά κατευθυν-
θεῖ πρός τή Θεσσαλονίκη μέ τά
στρατεύματά του καί νά καταστείλει τήν
ἐπανάσταση. Ὁ Μπαϊράμ πασάς μέσω
Ἀλεξανδρουπόλεως, Κομοτηνῆς, Ξάνθης,
Καβάλας καί Στρυμόνα ἔφθασε στά στενά
τῆς Ρεντίνας, τά ὁποῖα εἶχε καταλάβει μέ-
χρι τό Ἐγρί-Μπουτζιάκ ἡ φάλαγγα τοῦ
Ἐμμανουήλ Παπᾶ. Στά μέσα Ἰουνίου ὁ
Μπαϊράμ πασάς ἀπώθησε τούς ἐνθουσιώ-
δεις, ἀλλά καί ἀσύντακτους καί κάκιστα
ἐξοπλισμένους Ἕλληνες ἐπαναστάτες.
Ὁ Ἐμμανουήλ Παπάς, αἰσθανόμενος
τήν ἄσχημη ἐξέλιξη πού θά ἔπαιρνε ὁ
ἀγώνας, διέταξε τήν ἄμεση καί βιαστική
ὑποχώρηση πρός τόν ὀρεινό ὄγκο τοῦ
Χολομῶντα, ἀλλά τό τουρκικό ἱππικό, πού
ἀποτελεῖτο ἀπό 3000 ἱππεῖς, πρόλαβε τήν
ὀπισθοφυλακή τῶν Ἑλλήνων κοντά στό
Ἐγρί-Μπουτζιάκ7 καί σχεδόν τή διέλυσε.
Ἡ ἐπανάσταση συνεχίστηκε στά Βα-
σιλικά μέ τόν καπετάν Στάμο Χάψα καί
στήν Κασσάνδρα, ὅπου συνέβησαν τρα-
γικά γιά τούς Ἕλληνες γεγονότα, γιατί
ἐκεῖ ἔγινεν καί ὁ χαμός καί ὁ χαλασμός!
Σημειώσεις:
1. Δηλ. τῆς ἐπαρχίας Παζαρούδας.
2. Τήν πληροφορία αὐτή ἔχουμε 1) ἀπό
τό βιβλίο τοῦ μοναχοῦ Γερασίμου Σμυρ-
νάκη μέ τίτλο: «Τό Ἅγιον Ὄρος», πού
ἐκδόθηκε τό 1903 καί ἀνατυπώθηκε τό
1988, ὅπου στή σελίδα 173 ἀναφέρονται τά
ἑξῆς: «Ἐν Ἱερισσῷ πολλοί τῶν χριστιανῶν
ἐθανατώθησαν, ὡς καί ἐν Παζαρούδᾳ,
ἐγγύς τῆς λίμνης Βόλβης (Μπουγιούκ μπε-
σίκε) ριφθέντες ἐν αὐτῇ», καί 2) ἀπό τό βι-
βλίο τοῦ ἱστορικοῦ Ἰωάννη Βασδραβέλλη,
τό ὁποῖο ἐκδόθηκε τρεῖς φορές, τό 1940
καί τό 1950, μέ τίτλο «Οἱ Μακεδόνες εἰς
τούς ὑπέρ τῆς ἀνεξαρτησίας ἀγώνας 1796-
1832» καί τό 1967 μέ τόν τίτλο «Οἱ Μακε-
δόνες κατά τήν ἐπανάσταση τοῦ 1821»,
ὅπου στή σελίδα 97 τῶν δύο πρώτων ἐκδό-
σεων καί στή σελίδα 130 τῆς τρίτης ἔκδο-
σης ἀναφέρονται τά ἑξῆς: «Ἀφιχθείς (ὁ Γι-
ουσούφ Μπέης) εἰς τήν κωμόπολιν
Παζαρούδα συνέλαβε καί ἔπνιξε εἰς τήν πα-
ρακειμένην λίμνην Βόλβην (Μπεσίκια) τούς
περισσοτέρους κατοίκους». [Τήν πληροφο-
ρία αὐτή ἀναφέρουν, βασισμένοι στό σύγ-
γραμμα τοῦ Ἰωάννη Βασδραβέλλη, οἱ νεό-
τεροι συγγραφεῖς-ἱστοριογράφοι: Δημ.
Ζάγκλης στό βιβλίο του «Χαλκιδική. Ἱστο-
ρία-Γεωγραφία (ἀπό τῶν ἀρχαιοτάτων χρό-
νων μέχρι τό 1912)», γραμμένο τό 1952, Κώ-
στας Δούφλας στό βιβλίο του «Ἐμμανουήλ
Παπάς, ὁ Ὑπερασπιστής τῆς Μακεδονίας
στόν ξεσηκωμό τοῦ ʼ21», γραμμένο στά
τέλη τοῦ περασμένου αἰῶνα, καί ὁ Γεώρ-
γιος Κουκλιάτης ἀπό τά Πετροκέρασα (πρ.
Ραβνά) στό βιβλίο του «Ὁ Ἱερός Ναός τοῦ
Προφήτη Ἠλία Πετροκεράσων Θεσσαλονί-
κης (1810-2010) καί τά ἐξωκκλήσια τοῦ χω-
ριοῦ», γραμμένο τό 2010].
3. Τῆς σημ. Ἀπολλωνίας.
4. Τῆς σημ. Νέας Μαδύτου.
5. Ὁ ἐπίσκοπος Μαρωνείας Κωνστάν-
τιος καταγόταν ἀπό τά Μαδεμοχώρια.
6. Ὁμάδα χωριῶν τῆς ΒΑ κυρίως Χαλκι-
δικῆς, πού ἐκμεταλλεύονταν τά μεταλλεῖα
τῆς περιοχῆς.
7. Ἡ σημ. Νέα Ἀπολλωνία.
27
 Η ΛΙΑΡΙΓΚΟΒΗ ΣΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑΣ
(Πληροφορίες ἀπό τίς ἐφημερίδες τῆς Θεσσαλονίκης «ΕΡΜΗΣ» (1875-1881)
καί «ΦΑΡΟΣ ΤΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ» (1881-1902)

(9η συνέχεια) Τοῦ Δημ. Θ. Κύρου

Φιλολόγου

Ἕβδομο δημοσίευμα εἶναι μιά ἐπιστολή-ἀνταπόκριση ἀπό τά Μαντεμοχώρια (προ-

φανῶς ἀπό τήν Λιαρίγκοβη) ἄγνωστου ἐπιστολογράφου-ἀνταποκριτῆ, πού τήν ἔγραψε
στίς 8 Ἰουνίου 1887 καί δημοσιεύθηκε στό φ. 1153/17-6-1887, στή σ. 2 καί στή στήλη
«ΕΠΙΧΩΡΙΑ».
Ἡ ἐπιστολή-ἀνταπόκριση ἀναφέρεται στήν ἐπίσκεψη στή Λιαρίγκοβη τοῦ Ὀσμάν
Πασᾶ, γενικοῦ στρατάρχη τῶν ταγμάτων πού ἑδρεύουν στίς Σέρρες, ἀπό τόν Πολύ-
γυρο συνοδευόμενο ἀπό τόν ταγματάρχη Σαπίτ ἐφέντη τοῦ τάγματος, πού στάθμευσε
στόν Πολύγυρο, τόν γιατρό Νικολάκη καί ἱππικό ἀπόσπασμα, καί στήν ὑποδοχή πού
τοῦ ἔγινε ἀπό τούς κατοίκους της καί ἰδιαίτερα ἀπό τούς μαθητές τῶν σχολείων της.
Αὐτούσια ἡ ἐπιστολή-ἀνταπόκριση ἔχει ὡς ἑξῆς:
«Τήν Τρίτην πρός τό ἑσπέρας μετά τήν ἑορτήν τοῦ Ἁγίου Πνεύματος ηὐτύχησεν
ἡ Κοινότης τῆς κωμοπόλεως Λιαριγκόβης νά φιλοξενήσῃ μίαν μόνην νύκτα ἐν τῇ νε-
οδμήτῳ οἰκίᾳ τοῦ κ. Γεωργίου Μήτσιου121, ταμίου τῆς ἐφορείας τῶν σχολείων αὐτῆς
καί ἐπί μεγάλῃ φιλομουσίᾳ καί μεγαλοδωρίᾳ διακρινομένῳ, τόν ἐμβριθέστατον καί
ἐπιτηδειότατον τῶν στρατηγῶν Ὀσμάν πασᾶν, γενικόν στρατάρχην ἐν Σέρραις ἑ-
δρευόντων ταγμάτων καί ἐρχόμενον ἐκ Πολυγύρου καί συνοδευόμενον ὑπό τοῦ ἐπί
θαυμασίᾳ στρατιωτικῇ τάξει καί πειθαρχίᾳ διαπρέποντος Σαπίτ ἐφέντη, ταγματάρχου
τοῦ ἐκεῖ διατρίβοντος τάγματος, τοῦ ἰατροῦ αὐτοῦ κ. Νικολάκη καί ἀναλόγου ἱππι-
κοῦ ἀποσπάσματος. Ἐπί τῷ ἀκούσματι δέ τῆς ἐλεύσεως τοιούτου ἐπιφανοῦς στρα-
τιωτικοῦ ἀνδρός, ἐξῆλθον πρός συνάντησίν του εἰς ἱκανήν ἀπό τοῦ χωρίου ἀπόστασιν
πάσης τάξεως ἄνθρωποι, ἐν οἷς διεκρίνετο ὁ πολιός καί σεβάσμιος γέρων ἅγιος Ἱερισ-
σοῦ122, ὁ δήμαρχος μετά τοῦ δημοτικοῦ συμβουλίου, οἱ προκριτώτεροι τῆς Κοινότη-
τος, ὁ πολυμαθής καί ἐπιδέξιος ἰατρός κ. Κοτρόζος123, οἱ διδάσκαλοι καί ἅπαντες οἱ
μαθηταί τοῦ τε ἑλληνικοῦ124 καί δημοτικοῦ σχολείου μετά τῶν νηπίων τοῦ νηπιαγω-
γείου καί τῆς νηπιαγωγοῦ, παραταχθέντες ἅπαντες κοσμίως καί κατά τάξεις ἑκατέ-
ρωθεν καταλλήλου ὁδοῦ.
Προσεγγίζοντος δέ τῆς Α.Ε. Ὀσμάν πασᾶ μεθʼ ὅλης τῆς ἀξιοπρεποῦς ἀκολουθίας
του, ἤρξαντο πρῶτα τά νήπια ἄδοντα μεγαλοφώνως ἄσματα συγκινητικά καί κατάλ-
ληλα πρός τήν αὐτήν ἔξοχον ὑποδοχήν, μετά δέ ταῦτα οἱ μαθηταί τῶν ἄλλων σχο-
λείων ἐξυμνοῦντες διʼ ἐπίτηδες ἀσμάτων τονισθέντων ὑπό τοῦ εἰδικοῦ διδασκάλου
τῆς ὠδικῆς καί τῶν ἄλλων τεχνικῶν μαθημάτων Θωμᾶ Βασματζίδου Σερραίου125, τόν
τε σεπτόν ἡμῶν Ἄνακτα126 καί τόν μεγάθυμον Ὀσμάν πασᾶν καταπληρωθέντα ὑπό
πλήθους ἀνθοδεσμῶν, ἅς μαθήτριαι κρατοῦσαι ἐν ταῖς χερσίν ἔρριπτον ἐπʼ αὐτόν,
ἔφιππον καί ἐσκυμένον ἱστάμενον. Μετά δέ τό τέλος τῶν ἀσμάτων καί τήν ἀπονομήν
τοῦ προσήκοντος αὐτῷ σεβασμοῦ ἐκ μέρους τῶν παρισταμένων ὁ διευθυντής τῶν
σχολείων Δ. Γεωργιάδης127 στάς πρό τοῦ ἵππου τοῦ πασᾶ κάτωχρος ἐκ τῆς συγκινή-
σεως καί μετʼ ἀπείρου σεβασμοῦ προσεφώνησεν αὐτῷ ἐξ ὀνόματος τῆς αὐτοῦ Κοι-
νότητος συγκινητικωτάτην προσλαλιάν, ἥν αὐθωρεί παρηκολούθησαν ζωηραί ζη-

28
τωκραυγαί ὑπέρ τῆς Α.Μ. τοῦ κραταιοῦ ἡμῶν Ἄνακτος, τῶν ὑπουργῶν Αὐτοῦ, τοῦ
Ὀσμάν πασᾶ καί παντός τοῦ στρατοῦ. Ὁ δέ ἐξοχώτατος Ὀσμάν πασᾶς κατενθουσια-
σθείς ἐκ τῆς προθυμίας ταύτης τοῦ λαοῦ καί τῆς ἄκρας πρός τόν σεπτόν Ἄνακτα ἀφο-
σιώσεώς του ἐξέφρασε πάνυ ἐπιτηδείως καί ἀξιοπρεπῶς τήν πλήρη εὐαρέσκειάν του ἐπί
τῇ ἐκδηλώσει τοιούτων ἀκραιφνῶν αἰσθημάτων καί συνεχάρη ἰδίᾳ τήν μαθητιῶσαν νε-
ολαίαν ἐπί τῇ καλῇ ἀνατροφῇ της, εὐχηθείς αὐτῇ ἀπό καρδίας προκοπήν εὐρυτέραν. Ἐν
περιλήψει δέ τοσαύτην ἐνεποίησεν ἁπάσῃ τῇ Κοινότητι ἡ εὐπροσηγορία καί οἱ μειλίχιοι
τρόποι τῆς Α. Ἐξ. τοῦ Ὀσμάν πασᾶ, ὥστε ἅπαντες ἀπό καρδίας ηὐχήθησαν, ὅπως τοι-
οῦτοι πάντοτε διακεκριμένοι στρατιωτικοί ἄνδρες περικοσμῶσι τάς πολυπαθεῖς τάξεις
τοῦ ἀκαταμαχήτου αὐτοῦ στρατοῦ.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:
121. Ὁ Γεώργιος Μήτσιου γεννήθηκε πιθανότατα τό 1830 καί δέν ἀναγράφεται οὔτε
στόν Ἐκλογικό Κατάλογο τοῦ 1914 (ἴσως νά εἶχε πεθάνει), οὔτε στό «Μητρῷον τῶν
Ἀρρένων...», πού καταρτίσθηκε τό 1925. Ἡ ἀναφερόμενη οἰκία του βρίσκεται ἀποκα-
ταστημένη λίγα μέτρα νότια τῆς κεντρικῆς πλατείας καί χρησιμοποιεῖται ὡς ξενώνας
τοῦ Δήμου.
122. Ἀναφέρεται στόν ἐπίσκοπο Ἱερισσοῦ καί Ἁγίου Ὄρους Μελέτιο, ὁ ὁποῖος
ἀρχιεράτευσε κατά τά ἔτη 1879-1890 (βλ. ἐνδεικτικά: Δημ. Θ. Κύρου, Ὁ Πρόεδρος
Ἱερισσοῦ καί Ἁγίου Ὄρους Μελέτιος (1879-1890), ΑΡΝΑΙΑ, τχ. 121/Ὀκτ.-Δεκ. 2018, σσ.
3-11.
123. Ὁ γιατρός Κων. Κοτρόζος καταγόταν ἀπό τό Αὐλωνάρι τῆς Εὔβοιας. Κατοι-
κοῦσε στή Λιαρίγκοβη καί ἐξυπηρετοῦσε ἰατρικά τήν γύρω περιοχή. (Περισσότερα καί
ἐνδεικτικά βλέπε: Δημ. Θ. Κύρου, Ὁ Αὐλωναρίτης γιατρός Κωνσταντῖνος Κοτρόζος - Ἡ
ζωή καί οἱ περιπέτειές του στή Χαλκιδική, ΤΟ ΡΟΠΤΡΟ, τχ. 31/2010, σσ. 24-28.
124. «Ἑλληνικό σχολεῖο» ὀνομαζόταν οἱ ἐνσωματωμένες γυμνασιακές τάξεις (Α΄-Γ΄)
στήν Ἀστική Σχολή τῆς Λιαρίγκοβης. Ἀργότερα αὐτές οἱ τάξεις ἀποσπάσθηκαν (1914)
καί ἀποτέλεσαν τό Ἡμιγυμνάσιο Λιαριγκόβης, τό ὁποῖο λειτούργησε μέχρι τό σχολικό
ἔτος 1939/1940 (βλ. Δημ. Θ. Κύρου, Ἡ Ἐκπαίδευση στήν Ἀρναία (Λιαρίγκοβη) στά χρό-
νια τῆς Τουρκοκρατίας καί μιά πρώτη ἀναφορά σέ ἀρχειακό ὑλικό, ΑΡΝΑΙΑ, τχ. 18
Ἰαν./Μάρτ. 1993, σ. 8.
125. Ὁ Θωμᾶς Βασματζίδης, καταγόμενος ἀπό τίς Σέρρες, δίδαξε στήν Ἀστική
Σχολή Λιαριγκόβης κατά τά σχολικά ἔτη 1886/1887-1887/1888. Τό 1894 χειροτονήθηκε
διάκονος παίρνοντας τό ἐκκλησιαστικό ὄνομα Θεοδώρητος καί τό 1904 χειροτονήθηκε
Μητροπολίτης Νευροκοπίου. (Γιʼ αὐτόν βλ. ἐνδεικτικά καί Εὐστρατίου Βαχάρογλου,
Ὀνομάτων ἐπίσκεψις. Προσωπογραφία Ἐκπαιδευτικῶν στήν πόλη τῶν Σερρῶν στά τέλη
τοῦ 19ου ἕως τίς ἀρχές τοῦ 20οῦ αἰῶνα: Μιά πρώτη καταγραφή, ΣΕΡΡΑ·Ι·ΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ,
τόμ. 20ός, Ἀθήνα 2022, σσ. 69-130.
126. Βασιλιάς-Σουλτάνος τότε ἦταν ὁ Ἀμπντούλ Χαμίτ Β΄, ὁ ἐπονομαζόμενος Ἐρυ-
θρός Σουλτάνος, ὁ ὁποῖος κυβέρνησε τό ὀθωμανικό κράτος ἀπό τό 1876 ἕως τό 1909.
127. Ὁ Δανιήλ Γεωργιάδης, καταγόμενος ἀπό τή Θάσο, δίδαξε στήν Ἀστική Σχολή
Λιαριγκόβης κατά τά ἔτη 1885/1886-1887/1888 ὡς Διευθυντής. (Περισσότερα γιʼ αὐτόν
βλέπε: Δημ. Θ. Κύρου, Πληροφορίες γιά τίς σχέσεις τῆς Θάσου μέ τή Χαλκιδική καί τό
Ἅγιον Ὄρος κατά τόν 19ο αἰώνα καί τίς ἀρχές τοῦ 20οῦ αἰῶνα, ΘΑΣΙΑΚΑ, τόμ. 12 (2001-
2003), Δ΄ Συμπόσιο Θασιακῶν Μελετῶν. Ἡ Θάσος διά μέσου τῶν αἰώνων: Ἱστορία -
Τέχνη - Πολιτισμός. Πρακτικά, Καβάλα 2005, σσ. 410-415.

29
ΟΙ ΠΡΟΓΟΝΟΙ ΜΑΣ (ΠΡΟΠΑΠΟΥΔΕΣ ΚΑΙ ΠΑΠΟΥΔΕΣ),
ΟΙ ΟΠΟΙΟΙ ΓΕΝΝΗΘΗΚΑΝ ΚΑΤΑ ΤΟ ΕΤΟΣ 1889
ΚΑΙ ΖΟΥΣΑΝ ΤΟ 1925
(Πληροφορίες ἀπό τό «Μητρῷον τῶν Ἀρρένων
τῆς Κοινότητος Ἀρναίας τοῦ Νομοῦ Χαλκιδικῆς
καταρτισθέν ἔν ἔτει 1925»)

Τοῦ Δημ. Θ. Κύρου

Φιλολόγου
(13η συνέχεια)

Οἱ γεννηθέντες τό ἔτος 1889

α.ἀ. Ἐπώνυμο Ὄνομα Πατρώνυμο
1. Καβούδης Γεώργιος Κωνσταντῖνος155
2. Κάτσος Σταμάτης Νικόλαος
3. Κλειδαρᾶς Γεώργιος Παναγιώτης
4. Κοκαλιάρης Βασίλειος Γεώργιος156
5. Δαλιώτης Ἰωάννης Θεοχάρης157
6. Μαυροδάρας Μαυρουδῆς Ἰωάννης
7. Μήτσου Ἰωάννης Γεώργιος158
8. Νικολῆς Ἰωάννης Μιχαήλ
9. Πατσατζῆς Χαϊδευτός Κωνσταντῖνος159
10. Παράσχος Χρῆστος Δημήτριος160
11. Σαμαρᾶς Γεώργιος Δῆμος
12. Τσάρας Χρῆστος Μαυρουδῆς
13. Τσόχας Κωνσταντῖνος Ἀστέριος
14. Τσαναλέας Ἰωάννης Γεώργιος161
15. Χαριστός Νικόλαος Γεώργιος

Σημειώσεις:
155. Στό ἐπάγγελμα ἦταν ὑποδηματοποιός (βλ. Ἀθ. Κ. Γραμμένου, Οἱ πρῶτοι Ἐκλο-
γικοί Κατάλογοι Ἀρναίας, ΑΡΝΑΙΑ, τχ. 82/Ἰαν.-Μάρτ. 2009, σ. 6). Τό ἐπώνυμο αὐτό δέν
καταγράφεται στόν Τηλεφωνικό Κατάλογο καί πιθανολογεῖται ἡ ἀνυπαρξία του στήν
Ἀρναία.
156. Στό ἐπάγγελμα καταγράφεται ὡς ἐργάτης καί κτηματίας (βλ. Ἐκλογικούς Κα-
ταλόγους 1914 καί 1927 καί κρεοπώλης [βλ. Μάνου (Μανασσῆ) Γ. Μανασσῆ, Χρονικό
Κατοχῆς Ἀρναίας 1941-1944 καί στοιχεῖα ἀπό τή ζωή της, Ἀθήνα 2000 καί 2002, σ. 67.
Νυμφεύθηκε τή Μαρία Δαδώλη. Χρημάτισε Κοινοτικός Σύμβουλος κατά τά ἔτη 1940-
1942 (14 Ἰουλίου). Πέθανε τό 1942. (Βλ. καί Βασιλείου Ἠλία Κοκκαλιάρη, Τό γενεαλο-
γικό δένδρο τοῦ γένους Κοκκαλιάρη, ΑΡΝΑΙΑ, τχ. 104/Ἰούλ.-Σεπτ. 2014, σσ. 10-12).
157. Ἀπό δακτυλογραφικό λάθος γράφηκε Δαδιώτης, ἀντί Λαλιώτης.
158. Συνήθως τό ἐπώνυμο συναντιέται ὡς Μήτσιου.
159. Συνήθως τό ἐπώνυμο συναντιέται ὡς Πατσιατζῆς.
160. Στό ἐπάγγελμα ἦταν κουρέας. Τό ἐπώνυμο δέν καταγράφεται τώρα στόν Τη-
λεφωνικό Κατάλογο καί πιθανολογεῖται ἡ ἀνυπαρξία του στήν Ἀρναία.
161. Τό ἐπώνυμο συναντιέται κυρίως μέ τή μορφή Τζαναλέας.
30
 ΟΙ ΜΕΓΑΛΟΙ ΚΑΙ ΕΝΘΕΡΜΟΙ ΜΑΚΕΔΟΝΕΣ (ΛΙΑΡΙΓΚΟΒΙΝΟΙ)
ΘΕΟΧΑΡΗΣ & ΜΑΥΡΟΥΔΗΣ ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΥ ΓΕΡΟΓΙΑΝΝΗΣ
ΚΑΙ Ο «ΚΕΝΤΡΙΚΟΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
ʻʻΟ ΜΕΓΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣʼʼ»
ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΟΜΟΤΙΤΛΗ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΟΥ
Γράφει ὁ Δημ. Θ. Κύρου, Φιλόλογος

Οἱ Ἀρναιῶτες ἀδελφοί Θεοχάρης καί Μαυρουδῆς Χριστοδούλου Γερογιάννη γεννή-

θηκαν τό 1858 (ὁ πρῶτος) καί τό 1856 (ὁ δεύτερος) στήν Ἀρναία (τότε Λιαρίγκοβη). Τά
πρῶτα γράμματα ἔμαθαν στό Σχολεῖο τῆς Λιαρίγκοβης. Ἀργότερα ὁ Θεοχάρης πῆγε
στήν Ἀθήνα καί σπούδασε στήν Ἰατρική Σχολή τῆς πόλης, ἐνῶ ὁ ἀδελφός του Μαυ-
ρουδῆς, πῆγε στήν Πετρούπολη τῆς Ρωσίας καί σπούδασε στήν Στρατιωτική Ἀκαδημία
τῆς πόλης, παίρνοντας τό πτυχίο τοῦ Ἀνθυπολοχαγοῦ τοῦ Ρωσικοῦ Πυροβολικοῦ καί τό
1885 ἐπέστρεψε στήν Ἑλλάδα καί κατατάχθηκε ὡς Λοχαγός τοῦ Πεζικοῦ στόν Ἑλληνικό
Στρατό.
Τό 1902 οἱ ἀδελφοί Γερογιάννη διαμένοντας στήν Ἀθήνα ἵδρυσαν ἐκεῖ τό Σωματεῖο
«ΚΕΝΤΡΙΚΟΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ», τοῦ ὁποίου οἱ σκοποί ἦσαν: Ἡ ἠθική καί ὑλική
ὑποστήριξη τῶν Μακεδόνων καί κυρίως ἡ περιφρούρηση ἀπαράγραπτων δικαιωμάτων
τοῦ Ἑλληνισμοῦ καί ἰδιαίτερα τῆς Μακεδονίας. Πρόεδρος τοῦ Σωματείου ἦταν ὁ Θεο-
χάρης Γερογιάννης μέχρι τό 1910.
Κατά τόν Θεοχάρη Γερογιάννη καί τόν Κεντρικό Μακεδονικό Σύλλογο σέ γραπτό
κείμενό του ἡ Μακεδονία χωρίζεται «πρός Ἀνατολάς ἀπό τῆς Θράκης διά τοῦ ὄρους Ρο-
δόπης», «πρός Δυσμάς ἀπό τῆς Ἠπείρου καί Ἀλβανίας διά σειρᾶς ὀρέων», «πρός Βορρᾶν
ἀπό τῆς Βουλγαρίας, Σερβίας καί Κοσσόβου» καί «πρός Μεσημβρίαν ἀπό τῆς Θεσσα-
λίας διά τῶν ὀρέων Πίνδου, Καμβουνίων καί Ὀλύμπου» καί τό ὑπόλοιπο μεσημβρινό
μέρος της ἀπό τόν Ὄλυμπο μέχρι τόν Νέστο ἤ τήν Θάσο «ἀνοίγεται πρός τήν θάλασσαν
διά τῶν ὡραίων αὐτῆς κόλπων καί χερσονήσων» καί κλείνοντας τό ἐθνικότατο κείμενό
του καταλήγει ὡς ἑξῆς συγκλονίζοντας τούς γνήσιους Ἕλληνες καί ἰδιαίτερα τούς Μα-
κεδόνες: «Aὐτή εἶναι ἡ καθαυτό Ἑλληνική Μακεδονία. Αὐτήν τήν Μακεδονίαν ἐδιδάχ-
θημεν καί αὐτήν τήν Μακεδονίαν ὀνειρευόμεθα. Αὐτήν τήν Μακεδονίαν δικαιοῦται νά
διεκδικεῖ ὁ Ἑλληνισμός καί ὀφείλει νά διεκδικήσῃ μέχρις ἐσχάτων, ἐάν ἔχῃ πλήρη συ-
νειδησιν καί συναίσθησιν τῶν δικαιωμάτων αὐτοῦ ἐπί τοῦ ἔξω Ἑλληνισμοῦ».
Οἱ ἀδελφοί Θεοχάρης καί Μαυρουδῆς Γερογιάννη πέθαναν τό ἔτος 1910 σέ ἡλικία
52 καί 50 ἐτῶν. (Ὁ δεύτερος πέθανε μετά ἀπό ὑπερβολική θλίψη γιά τόν θάνατο τοῦ
ἀδελφοῦ του»)1.
Ὁ Κεντρικός Μακεδονικός Σύλλογος (ἀπό 1-10-1905 ἕως 1-12-1907) ἐξέδιδε τήν ἐφη-
μερίδα «Ο ΜΕΓΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ» στά Ἑλληνικά καί στά Γαλλικά2.
Ὁ Θεοχάρης Γερογιάννης ἐπώνυμα καί ἀνώνυμα ἔγραψε (ὡς Πρόεδρος τοῦ Συλλό-
γου καί ὡς ἕνας ἀπό τούς συντάκτες τῆς ἐφημερίδας) πολλά βαρυσήμαντα ἄρθρα καί
ἐπιστολές στά κυκλοφοροῦντα φύλλα της ἐθνικοῦ χαρακτῆρα (κυρίως γιά τή Μακεδο-
νία)3. Ἀπό τά φύλλα, πού ἔχει στή διάθεσή του ὁ κ. Ἀστέριος Θ. Καραστέργιος, Τεχνο-
λόγος Πολιτικός Μηχανικός, τ. Δήμαρχος Ἀρναίας καί συνεργάτης τοῦ περιοδικοῦ
«ΑΡΝΑΙΑ», ὁ γράφων κατέγραψε σέ τίτλους, μέ τήν σχετική παραπομπή, ὅλα τά ἄρθρα
ἐθνικοῦ χαρακτήρα (κυρίως γιά τήν Μακεδονία) τῶν παραπάνω φύλλων τῆς ἐφημερί-
δας, ὅπως παρακάτω:
 Μιά ἐπιστολή τοῦ Μάξ Νορδάου σέ ἀπάντηση τοῦ Κεντρικοῦ Μακεδονικοῦ Συλλόγου
(Θεοχάρη Γερογιάννη), φ. 2, 15/28 Ὀκτωβρίου 1905, σσ. 2 καί 4.
31
  Τό Μνημόσυνον τοῦ Κεντρικοῦ Μακεδονικοῦ Συλλόγου ὑπέρ τῶν ἐν Μακεδονίᾳ πεσόν-
των, φ. 3, 1/14 Νοεμβρίου 1905, σ. 2. (Λόγος Θεοχάρη Γερογιάννη).
 Ἐπιστολή τοῦ Κεντρικοῦ Μακεδονικοῦ Συλλόγου πρός τόν κ. Μπάλφουρ, φ. 4, 15/28 Νο-
εμβρίου 1905.
 Συγχαρητήριον τηλεγράφημα πρός τόν κ. Φαλλιέρ, φ. 8, 15/28 Ἰανουαρίου 1906, σ. 4.
 Ἀπάντησις τοῦ κ. Φαλιέρ εἰς τό τηλεγράφημα ἡμῶν, φ. 9, 1/14 Φεβρουαρίου 1906, σ. 4.
 Ἐπιστολή τοῦ Κεντρικοῦ Μακεδονικοῦ Συλλόγου πρός τόν Πρόεδρον τοῦ ἐν Λονδίνῳ
Συλλόγου «Ο ΒΥΡΩΝ», φ. 11, 1/14 Μαρτίου 1906, σσ. 2-3.
 Τά καθήκοντα τῶν ἐν διασπορᾷ Μακεδόνων καί λοιπῶν Ἑλλήνων, φ. 18, 15/28 Ἰουνίου
1906, σ. 3.
 Τό περί Μακεδονίας συλλαλητήριον τῆς 9ης Ἰουλίου 1906, φ. 20, 15/28 Ἰουλίου 1906, σσ.
2-4.
 Ἔκκλησις πρός τούς λαούς τῆς Εὐρώπης διά τά βουλγαρικά αἴσχη, καί
 Δωρεά πρός τόν Κεντρικόν Μακεδονικόν Σύλλογον φ. 21, 1/14 Αὐγούστου 1906, σσ. 2-3
καί 4.
 Ὀφείλει νά ἐπανέλθῃ τό πρῴην καθεστώς ἐν τῇ Ἀνατολικῇ Ρωμυλίᾳ.
 Δωρεά τοῦ κ. Σ. Πυρρῆ πρός τόν Κεντρικόν Μακεδονικόν Σύλλογον.
 Τηλεγράφημα πρός τήν Α.Β.Υ. τόν Διάδοχον,
 Τηλεγράφημα πρός τάς ἐφημερίδας,
 Ἔκκλησις πρός τάς πολιτισμένας Κυβερνήσεις καί λαούς. Ὑπόμνημα τῶν ἐν Ἀθήναις πα-
τριωτικῶν Σωματείων, καί
 Ἐπιστολή τοῦ ἐν Nashua τμήματος τοῦ ἡμετέρου Συλλόγου, φ. 22, 15/28 Αὐγούστου 1906,
σσ. 2-3 καί 4.
 Ὀφείλει νά ἐπανέλθῃ τό πρῴην καθεστώς ἐν τῇ Ἀνατολικῇ Ρωμυλίᾳ,
 Τηλεγράφημα, καί
 Ἔκκλησις πρός τάς πολιτισμένας Κυβερνήσεις καί λαούς. Ὑπόμνημα τῶν ἐν Ἀθήναις πα-
τριωτικῶν Σωματείων, φ. 23, 1/14 Σεπτεμβρίου 1906, σ. 3.
 Τηλεγράφημα,
 Ὀφείλει νά ἐπανέλθῃ τό πρῴην καθεστώς ἐν τῇ Ἀνατολικῇ Ρωμυλίᾳ.
 Ὁ χόλος τῶν Πανσλαυιστῶν καί
 Ἐκκλήσεις πρός τούς πολιτισμένους: Κυβερνήσεις καί λαούς. Ὑπόμνημα τῶν ἐν Ἀθήναις
πατριωτικῶν Σωματείων, φ. 24, 15/28, Σεπτεμβρίου 1906, σσ. 3-44.

Σημειώσεις
1. Πολλές ἀπό τίς παραπάνω βιογραφικές πληροφορίες ἀντλήθηκαν ἀπο τήν Εἰσήγηση
τοῦ Γεωργίου Χ. Γερογιάννη-Πετιμεζᾶ μέ θέμα: «Ὁ Κεντρικός Μακεδονικός Σύλλογος. Συ-
νοπτική παρουσίαση τῆς Ἱστορίας του καί τῆς δράσεώς του», στά Πρακτικά τοῦ Πρώτου
Πανελληνίου Συμποσίου Ἱστορίας καί Ἀρχαιολογίας τῆς Χαλκιδικῆς. Πολύγυρος, 7-9 Δε-
κεμβρίου 1984, στό Παράρτημα τῆς Περιοδικῆς Ἔκδοσης τῆς Ἱστορικῆς καί Λαογραφικῆς
Ἑταιρείας Χαλκιδικῆς «ΧΡΟΝΙΚΑ ΤΗΣ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ», Θεσσαλονίκη 1987, σσ. 403-404.
2. Στά φύλλα τῆς ἐφημερίδας περιγράφονταν οἱ ἀπόψεις τοῦ Συλλόγου γιά τά ὅρια τῆς
Μακεδονίας καί τῶν ἑλληνικῶν διεκδικήσεων, οἱ βουλγαρικές ὠμότητες σέ βάρος τοῦ
ἑλληνικοῦ πληθυσμοῦ τῆς Μακεδονίας, οἱ διάφορες ἐκδηλώσεις τοῦ Κεντρικοῦ Μακεδο-
νικοῦ Συλλόγου, οἱ σχέσεις του μέ τίς ἑλληνικές καί ξένες προσωπικότητες καί δημοσι-
εύονταν ἐξαιρετικοῦ ἐνδιαφέροντος φωτογραφίες τῶν βουλγαρικῶν βανδαλισμῶν (βλ.
τήν παραπομπή τῆς 1ης Σημείωσης, στή σελίδα 408).
3. Τό 1906 ὁ Θεοχάρης Γερογιάννης ἐξέδωσε τό ὀλιγοσέλιδο βιβλίο «Ἡ Μακεδονία
προδιδομένη».
4. Μερικά ἀπό τά καταγραφόμενα σέ τίτλο ἄρθρα ἐπαναλαμβάνονταν σέ ἑπόμενα
φύλλα τῆς ἐφημερίδας.

32
 Η ΕΜΦΑΝΙΣΗ ΤΗΣ ΧΟΛΕΡΑΣ
ΣΤΗ ΒΟΡΕΙΟΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗ ΤΟ 1913
(Πληροφορίες ἀπό τό Ἀρχεῖο Ἐγγράφων
τῆς Μητρόπολης Ἱερισσοῦ, Ἁγ. Ὄρους καί Ἀρδαμερίου)
Γράφει ὁ Δημ. Θ. Κύρου
Φιλόλογος-Ἱστορικός Ἐρευνητής

Σύμφωνα μέ τά πορίσματα τῆς ἰατρικῆς Ἐπιστήμης ἡ χολέρα εἶναι μιά βαριά λοιμώ-
δης πάθηση τοῦ ἀνθρώπου, ἡ ὁποία ταλαιπωροῦσε ἔντονα τούς ἀνθρώπους τά παλιό-
τερα χρόνια στήν Ἑλλάδα καί σέ ἄλλες χῶρες, ὅταν ὑπῆρχαν ἄθλιες συνθῆκες ὑγιεινῆς
καί διαβίωσης. Σήμερα στήν Ἑλλάδα ἡ χολέρα εἶναι ἄγνωστη.
Ἡ πάθηση ὀφειλόταν στό βακτηρίδιο τῆς χολέρας καί ἡ μόλυνση μέ τό βακτηρίδιο
αὐτό γινόταν ἀπο τόν πεπτικό σωλήνα, κυρίως μέ τό μολυσμένο νερό καί τίς τροφές ἤ
ἀπό ἄνθρωπο σέ ἄνθρωπο. ῾Η λοίμωξη ἐντοπιζόταν στόν γαστρεντερικό σωλήνα, ὅπου
τό βακτηρίδιο πολλαπλασιαζόταν στό ἔντερο μέ γρήγορο ρυθμό καί προκαλοῦσε πολύ
βαριά ἐντερίτιδα μέ πολύ βαριές διαταραχές στίς κενώσεις μέ ἐμετούς καί μέ ἔντονη
δίψα. Ἐπίσης ἄλλα συμπτώματα τῆς λοίμωξης ἦσαν οἱ μυϊκοί σπασμοί, ἡ ξηρότητα τοῦ
δέρματος, ἡ εἴσοδος τῶν ματιῶν στίς ὀφθαλμικές κόγχες, τό μελάνιασμα τῶν χειλιῶν,
τῆς μύτης καί τῶν ἀφτιῶν καί ἡ ἀπότομη πτώση τῆς πίεσης, πού δημιουργεῖ ταχυπαλμία,
πολύ συχνή ἀναπνοή, πτώση τῆς θερμοκρασίας καί κῶμα. Ἐξαιτίας ὅλων τῶν παρα-
πάνω συμπτωμάτων ὁ ἄνθρωπος ὁδηγεῖτο στόν θάνατο σέ 2-3 ἡμέρες, ἄν ὁ ἄρρωστος
προηγουμένως δέν ἔκανε τήν κατάλληλη θεραπεία. Ἔτσι ἡ πάθηση πῆρε ἐνδημική
μορφή, πού ὅπως φαίνεται εἶχε μικρή ἔκταση καί διάρκεια.
Πρέπει νά σημειωθεῖ ἐδῶ ὅτι ἡ χολέρα εἶναι μία ἀπό τίς πέντε παθήσεις, πού κατα-
πολεμοῦνται μέ βάση διεθνεῖς συμβάσεις καί ὅτι σέ καιρό ἐπιδημίας ἐπιβάλλεται ἡ ἀπο-
μόνωση τῶν ἀρρώστων, τό βράσιμο τοῦ νεροῦ καί τῶν τροφίμων καί ἡ καταστροφή τῶν
μυγῶν. Τά ἄτομα πού ἦρθαν σέ ἐπαφή μέ χολερικό ἄτομο πρέπει νά ἀπομονώνονται του-
λάχιστο γιά πέντε ἡμέρες καί, τέλος, γίνεται καί προφυλακτικός ἐμβολιασμός σέ ὅλον
τόν πληθυσμό, ὅταν διαπιστωθοῦν κρούσματα χολέρας1.
Τό Ἀρχεῖο Ἐγγράφων τῆς Μητρόπολης Ἱερισσοῦ, Ἁγίου Ὄρους καί Ἀρδαμερίου, τό
ὁποῖο βρίσκεται στόν χῶρο τῶν Γραφείων της, παρέχει τίς παρακάτω πληροφορίες:
― Ὁ Ἐπίσκοπος Ἱερισσοῦ καί Ἁγίου Ὄρους Σωκράτης στίς 2 Ἰουλίου τοῦ 1913 πα-
ρακαλεῖ τόν Νομάρχη Θεσσαλονίκης νά στείλει στήν Ἐπισκοπή ἀντιχολερικό ὀρό καί
τόν ἐνημερώνει ὅτι τά κρούσματα στό χωριό Παλαιοχώρι πολλαπλασιάζονται2.
― Ὁ Ἐπίσκοπος Ἱερισσοῦ καί Ἁγίου Ὄρους στίς 5 Ἰουλίου ζητεῖ ἀπό τόν Διοικητικό
Ἐπίτροπο Χαλκιδικῆς (στόν Πολύγυρο) νά σταλεῖ ἀπό τήν Δημαρχία Πολυγύρου κά-
ποιο χρηματικό ποσό ἀναγκαῖο γιά τή λήψη ὑγειονομικῶν μέτρων, γιατρός καί ἀπολυ-

33
μαντικά. Τήν ἑπόμενη ἡμέρα ὁ Διοικητικός Ἐπίτροπος ἀπαντᾶ στόν Ἐπίσκοπο ὅτι θά
φροντίσει νά ζητήσει ἀπό τήν Θεσσαλονίκη (Νομαρχία) ἔκτακτη πίστωση γιά τίς χολε-
ρικές ἀνάγκες καί ὅτι ἔρχονται γιατροί καί ἀπολυμαντικά3.
― Ὁ Ἐπίσκοπος Ἱερισσοῦ καί Ἁγίου Ὄρους παρακαλεῖ τόν ὑπολοχαγό Ὀλύμπιο στό
χωριό Νεοχώρι νά στείλει δεκανέα μέ στρατιῶτες, νά ἐξαναγκάσει τούς πολιτοφύλακες
νά ἐκτελοῦν ὑπηρεσία φρουρώντας τήν περιοχή νά μή μπεῖ κανένας ἀπό τά χολερόβλητα
μέρη. Τήν ἴδια ἡμέρα ὁ ὑπολοχαγός Ὀλύμπιος ἀπαντᾶ στόν Ἐπίσκοπο ὅτι θά στείλει ἕνα
δεκανέα μέ τρεῖς στρατιῶτες μέ τόν ὅρο νά ἀναλάβει τή συντήρησή τους4.
― Ὁ Ἐπίσκοπος Ἱερισσοῦ καί Ἁγίου Ὄρους στίς 8 Ἰουλίου ἀγγέλλει στόν οἰκονόμο
παπα Στέργιο (Νεοχώρι;) ὅτι ἔφθασαν (στή Λιαρίγκοβη) δύο γιατροί μέ ἀντιχολερικό
ὀρό καί ἐμβολιάζουν τούς κατοίκους καί νά ἑτοιμασθοῦν καί ἐκεῖνοι γιά τήν Τετάρτη5.
― Ὁ Ἐπίσκοπος Ἱερισσοῦ καί Ἁγίου Ὄρους στίς 13 Αὐγούστου παρακαλεῖ τηλε-
γραφικά τόν Διοικητικό Ἐπίτροπο 1) νά ἐπιτραπεῖ ἡ τέλεση τῆς πανήγυρης στίς 15
Αὐγούστου στήν Ἐκκλησία (Προσκύνημα) τῆς Κοίμησης τῆς Θεοτόκου στό χωριό Ρε-
βενίκια, μέ τόν ἀποκλεισμό μόνο τῶν ἐπιχολερικῶν μερῶν, 2) ἄν εἶναι δυνατόν νά θεω-
ρηθεῖ ἡ Λιαρίγκοβη καθαρή (ἀπό τή χολέρα), ἐπειδή πέρασαν 22 ἡμέρες ἀπό τό τελευταῖο
κρούσμα καί 3) νά διατάξει ἡ Ἀστυνομική Διεύθυνση νά γίνει δεκτός (στήν πανήγυρη) ὁ
Ἐπίσκοπος6.
― Ἡ Ἐφοροεπιτροπή Ρεβενικίων ἐνημερώνει, τήν ἴδια ἡμέρα, τόν Ἐπίσκοπο ὅτι ὁ
Σταθμάρχης Ρεβενικίων ἐμποδίζει Κασσανδρινούς προσκυνητές (νά μεταβοῦν στήν πα-
νήγυρη) καί τόν παρακαλεῖ νά ἀναφερθεῖ στίς ἀνώτερες ἀρχές. Ὁ Ἐπίσκοπος Ἱερισσοῦ
καί Ἁγίου Ὄρους τήν ἑπόμενη ἡμέρα παρακαλεῖ τόν Σταθμάρχη Ρεβενικίων νά ἀπαντή-
σει σύντομα, ἄν ἀπαγορεύθηκε ἡ πανήγυρη, γιά νά μή γίνουν μάταια ἔξοδα πανήγυρης,
καί τή Διεύθυνση τῆς Ἀστυνομίας, ἄν ἀπαγορεύθηκε ἡ πανήγυρη 1) νά παραβρεθεῖ ἀνώ-
τερη ἀστυνομική ἀρχή γιά πρόληψη ἀνεπιθύμητου γεγονότος, ἐπειδή ὁ Σταθμάρχης εἶναι
βίαιος καί ὁ λαός ἀγνοεῖ τήν αὐστηρότητα τοῦ νόμου, 2) νά ἐπιτραπεῖ ἡ τέλεση τῆς πα-
νήγυρης μέ τόν ἀποκλεισμό τῶν πληγέντων ἀπό τή χολέρα μερῶν, 3) νά ἀπαντήσει ἄν ἡ
Κασσάνδρα εἶναι ἐπιχολερική, 4) ἄν ἡ Λιαρίγκοβη εἶναι καθαρή ἀπό τή χολέρα καί 5) ἄν
ἐπιτρέπεται στόν Ἐπίσκοπο νά πάει (στήν πανήγυρη)7.
― Ὁ Διοικητικός Ἐπίτροπος τηλεγραφεῖ στόν Ἐπίσκοπο στίς 14 Αὐγούστου ὅτι ἡ
πανήγυρη ἀπαγορεύθηκε γι’ αὐτόν (δηλ. νά μήν πάει ὁ Ἐπίσκοπος), δόθηκαν ἐντολές
καί (ἐπιτράπηκε) ἡ μετάβαση τῆς ἐκκλησιαστικῆς ἐπιτροπῆς τῆς ἐκκλησίας τῆς Πανα-
γίας8.
― Ἡ ὑποδιεύθυνση Ἱερισσοῦ ἐνημερώνει τόν Ἐπίσκοπο τήν ἴδια ἡμέρα ὅτι ὁ Σταθ-
μάρχης Ρεβενικίων διατάχθηκε νά ἀπαγορεύσει μόνο τούς προσκυνητές τῶν χολερό-
πληκτων μερῶν, δηλ. ἀπό τό χωριό Νικήτη καί Λιαρίγκοβη, γιά τά ὁποῖα δέν ἐπιτράπηκε
ἡ ἐλεύθερη ἐπικοινωνία καί κατά συνέπεια εἶναι ἀδύνατη καί ἡ μετάβασή του στόν τόπο
τῆς πανήγυρης9.
― Ὁ Διοικητικός Ἐπίτροπος Χαλκιδικῆς ἀγγέλλει στίς 19 Σεπτεμβρίου στόν Ἐπί-
σκοπο ἀποστολή ἐγκυκλίου γιά τήν ἀπολύμανση χολερόπληκτων μερῶν10.
34
 ― Ὁ ἱεροδιάκονος Πλάτων τῆς Ἱ. Μονῆς Μεγίστης Λαύρας τοῦ Ἁγίου Ὄρους γρά-
φει στίς 10 Ὀκτωβρίου 1913 στόν Ἐπίσκοπο Ἱερισσοῦ καί Ἁγίου Ὄρους ὅτι ἀναχω-
ρώντας (ὁ Ἐπίσκοπος) τόν Ἰούνιο ἀπό τήν Μονή οἱ Πατέρες της ἔτρεφαν τήν ἐλπίδα
ὅτι πολύ γρήγορα θά τόν ἀπολάμβαναν κατά τήν πανήγυρη τοῦ Ἁγίου Ἀθανασίου (τοῦ
Ἀθωνίτη στίς 5 Ἰουλίου), ὅμως διαψεύσθηκαν οἱ ἐλπίδες τους «ἕνεκεν τῆς ἐπαράτου
ἐπιδημικῆς νόσου χολέρας, ἥν κρίμασιν οἷς οἶδεν Κύριος ἀπέστειλεν αὐτήν» γιά τίς
ἁμαρτίες τῶν ἀνθρώπων11.
― Ὁ Ἐπίσκοπος Ἱερισσοῦ καί Ἁγίου Ὄρους στίς 29 Νοεμβρίου παρακαλεῖ νά ἐλα-
φρυνθεῖ ἡ ποινή φυλάκισης 15 ἡμερῶν 14 κατοίκων τῆς Λιαρίγκοβης, τίμιων καί νο-
μοταγῶν, διότι δέν ὑπάκουσαν στή διαταγή τῆς Κυβερνήσεως νά ἐμβολιασθοῦν γιά
δεύτερη φορά τόν καιρό τῆς χολέρας ἐπειδή δέν γνώριζαν τήν αὐστηρότητα τοῦ νόμου
καί ὅτι ἡ πράξη εἶναι ἄξια ποινῆς12.

vvvvvvvvv
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:
1. Γιά τό εἰσαγωγικό τμῆμα τοῦ ἄρθρου
ἀρκετές πληροφορίες ἄντλησα ἀπό τό ἔργο
«Σειρά γνώσεων «ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΚΑΙ ΖΩΗ»,
τόμος 18, σ. 363, καί τό «ΕΠΙΤΟΜΟΝ ΠΛΗ-
ΡΕΣ ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΙΚΟΝ ΚΑΙ ΕΡΜΗ-
ΝΕΥΤΙΚΟΝ ΛΕΞΙΚΟΝ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ
ΓΛΩΣΣΗΣ», τῆς ΠΑΠΥΡΟΣ ΛΑΡΟΥΣ,
1972, σ. 1026.
2. Βλ. Ἀρχεῖο Ἐπισκοπῆς Ἱερισσοῦ καί
Ἁγίου Ὄρους (Α.Ε.Ι.Α.Ο.), Πρωτόκολλον
1907-1927 (Πρωτ.), ἀρ. 323, καί Δημ. Θ. Κύ-
ρου, Ὁ Ἐπίσκοπος Ἱερισσοῦ καί Ἁγίου
Ὄρους Σωκράτης (Σταυρίδης) (1911-1944),
ΑΡΝΑΙΑ, τχ. 132/Ἰούλιος-Σεπτέμβριος 2021,
σ. 9. (Ἡ δεύτερη παραπομπή τῆς Σημείωσης
ἀρ. 2 εἶναι ἡ ἴδια καί γιά τίς ἑπόμενες Σημει-
ώσεις μέ διαφορά στίς σελίδες, οἱ ὁποῖες εἶναι
οἱ ἑξῆς γιά κάθε Σημείωση: 9, 10, 11, 11-12, 16,
17 καί 18).
3. Βλ. Α.Ε.Ι.Α.Ο., Πρωτ. ἀρ. 324. Γιά τίς
χολερικές ἀνάγκες τῆς Χαλκιδικῆς ὑπάρχει
μόνο ἡ πληροφορία τοῦ Σταύρου Σταυρίδη
ἀπό τά Πρακτικά τοῦ Δ΄ Πανελληνίου Συνε-
δρίου τῆς Ἱστορικῆς καί Λαογραφικῆς Ἑται-
ρείας Χαλκιδικῆς (βλ. Σταύρου Σταυρίδη, Ἡ
ἰατροφαρμακευτική περίθαλψη στή Χαλκι-
δική κατά τήν περίοδο τῆς Τουρκοκρατίας,
ΧΡΟΝΙΚΑ ΤΗΣ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ Παράρτημα,
Ἡ Χαλκιδική κατά τήν περίοδο τῆς Τουρκο-
κρατίας, Πρακτικά τοῦ Τετάρτου Πανελλη-
νίου Συνεδρίου, Ποσείδι Χαλκιδικῆς, 13-15
Ὀκτωβρίου 1995, Θεσσαλονίκη 1998, σ. 562),
ὅπου ἀναφέρεται ὅτι «τό 1913 ἡ στρατιωτική
διοίκηση τῆς Θεσσαλονίκης ἀποστέλει στή
Χαλκιδική τόν ἐπιστήμονα στρατιωτικό ἰατρό
Δημοσθένη Φραγκόπουλο (ὀφθαλμίατρο),
γιά νά βοηθήσει στή θεραπεία τῶν χολεριόν-
των κατοίκων τῆς ὑποδιοίκησης Παγγαίου,
πού μεταφέρθηκαν στό νησί Διάπορος στόν
ὅρμο τῆς Παναγίας» τοῦ χωριοῦ Ἅγιος Νικό-
λαος Χαλκιδικῆς.
4. Βλ. Α.Ε.Ι.Α.Ο., Πρωτ. ἀρ. 328.
5. Βλ. Α.Ε.Ι.Α.Ο., Πρωτ. ἀρ. 329.
6. Βλ. Α.Ε.Ι.Α.Ο., Πρωτ. ἀρ. 331.
7. Βλ. Α.Ε.Ι.Α.Ο., Πρωτ. ἀρ. 351.
8. Βλ. Α.Ε.Ι.Α.Ο., Πρωτ. ἀρ. 353.
9. Βλ. Α.Ε.Ι.Α.Ο., Πρωτ. ἀρ. 354.
10. Βλ. Α.Ε.Ι.Α.Ο., Πρωτ. ἀρ. 355.
11. Βλ. Α.Ε.Ι.Α.Ο., Ἡ ἐπιστολή ὑπάρχει
στό Ἀρχεῖο, ἀλλά δέν πρωτοκολλεῖται, ἐπειδή
δέν προέρχεται ἀπό τή Μονή, ἀλλά εἶναι ἰδιω-
τική.
12. Βλ. Α.Ε.Ι.Α.Ο., Πρωτ. ἀρ. 425.
35
 ᾽Ενδιαφέρουσες Εἰδήσεις
(Ὅσες ἀναφέρονται στήν Ἱστορία καί στήν Λαογραφία τῆς Ἀρναίας)

Η ΕΟΡΤΗ ΤΟΥ ΠΡΟΦΗΤΗ ΗΛΙΑ

ΣΤΟ ΕΞΩΚΚΛΗΣΙ ΤΟΥ ΟΜΩΝΥΜΟΥ ΛΟΦΟΥ

Μέ τήν συμμετοχή ἀρκετῶν κατοίκων τῆς Ἀρναίας γιορτάσθηκε καί φέτος ἡ μνήμη
τοῦ Προφήτη Ἠλία στό φερώνυμο ἐξωκκλήσι του στόν γνωστό ἀρχαιολογικό λόφο, 3 χλμ.
βόρεια τῆς Ἀρναίας. Ἱερουργός στίς λατρευτικές Ἀκολουθίες (Ὄρθρος καί θεία Λειτουρ-
γία) ἦταν ὁ Προϊστάμενος τοῦ Ἱεροῦ Μητροπολιτικοῦ Ναοῦ τοῦ Ἁγίου Στεφάνου Ἀρναίας
Ἀρχιμανδρίτης π. Παΐσιος καί ἱεροψάλτες ὁ λαμπαδάριος τοῦ Μητροπολιτικοῦ Ναοῦ Κων.
Πνευματικός καί ὁ γράφων. Στό τέλος τῆς θ. Λειτουργίας ἀκολούθησε λιτανευτική περι-
φορά τῆς εἰκόνας τοῦ ἑορτάζοντος Ἁγίου γύρω ἀπό τό ἐξωκκλήσι καί εὐλόγηση τῶν ἄρτων
(βλ. φωτο)
Τό ἐξωκκλήσι τοῦ Προφήτη Ἠλία τό 2014: Καλό θά εἶναι σύντομα νά ἀμμοβληθεῖ καί
νά ἁρμολογηθεῖ, γιά νά ὀμορφύνει!

Ὁ λειτουργός ἱερέας π. Παΐσιος μετά τή θ. Λειτουργία

εὐλογεῖ τούς ἄρτους τῶν πιστῶν (καί δίπλα κάνει τήν ἀπόλυση).
36
ΑΓΡΥΠΝΙΑ ΣΤΟ ΕΞΩΚΚΛΗΣΙ-ΠΡΟΣΚΥΝΗΤΑΡΙ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΚΟΣΜΑ ΤΟΥ ΑΙΤΩΛΟΥ
(ΤΟΠΟ ΕΜΦΑΝΙΣΗΣ ΤΟΥ ΤΟ 1943)

Τό βράδυ 22 πρός 23 Ἰουλίου τελέσθηκε ἱερή Ἀγρυπνία μέ τή συμμετοχή ἀρκετῶν κα-

τοίκων τῆς Ἀρναίας καί τῆς γύρω περιοχῆς, στό Ἐξωκκλήσι-Προσκυνητάρι τοῦ Ἁγ. Κοσμᾶ
τοῦ Αἰτωλοῦ στήν περιοχή «Γκόμπελος», ὅπου ὁ Ἅγιος ἐμφανίσθηκε (στίς 22 Ἰουλίου τοῦ
1943 - περίοδος γερμανικῆς κατοχῆς καί ἡμέρα εἰσόδου τοῦ βουλγαρικοῦ στρατοῦ στήν
Ἀρναία) σέ γυναίκα τῆς Ἀρναίας, τήν κυρα-Σουσάνα Τρικαλιώτη.
Ἱερουργός τῶν ἱερῶν Ἀκολουθιῶν ἦταν ὁ π. Κύριλλος (ἐφημέριος τῆς Ἱ. Μονῆς Ἁγ.
Κοσμᾶ Ἀρναίας) καί ἱεροψάλτες οἱ Ἰω. Κέκερης, Κων. Πνευματικός, Χαρ. Λαζαρίδης, Δημ.
Κύρου καί Ἰω. Πανιώρας.

Η ΠΑΝΗΓΥΡΗ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ ΣΤΟ ΦΕΡΩΝΥΜΟ ΕΞΩΚΚΛΗΣΙ ΤΗΣ

Γιορτάσθηκε καί φέτος πανηγυρικά,

ἀλλά μέ λατρευτική λιτότητα, ἡ μνήμη
τῆς Ἁγίας Παρασκευῆς, τῆς ἀθληφόρου,
στό φε- ρώνυμο ἐξωκκλήσι τῆς Ἀρναίας
στήν 25/26 Ἰουλίου. Τήν παραμονή ψάλ-
θηκε ὁ Ἑσπερινός τῆς Ἑορτῆς μέ Ἀρτο-
κλασία καί κήρυγμα ἀπό τόν πρωτοσύγ-
κελλο τῆς Μητροπόλεως Ἀρχιμ. π.
Ἰγνάτιο (βλ. φωτο) καί τήν κυριώνυμη
ἡμέρα ψάλθηκε ὁ Ὄρθρος καί τελέσθηκε
θεία Λειτουργία μέ ἱερουργούς τούς ἐφη-
μερίους τοῦ Μητροπολιτικοῦ Ναοῦ τοῦ
Ἁγίου Στεφάνου καί χοροστατοῦντα τόν
Σεβ. Μητροπολίτη Ἱερισσοῦ, Ἁγ. Ὄρους
καί Ἀρδαμερίου κ. Θεόκλητο, ὁ ὁποῖος
κήρυξε τόν θεῖο λόγο. Στό τέλος τῆς Θ.
Λειτουργίας τελέσθηκε μνημόσυνο γιά
τούς 53 πεσόντες Ἀρναιῶτες κατά τούς
ἡρωϊκούς ἀγῶνες τῆς πατρίδας μας κατά
τῶν ἐχθρῶν (1917-1948) καί εὐλογήθηκε
ἀπό τόν Μητροπολίτη στόν τόπο παρα-
σκευῆς του τό φαγητό τῆς πανήγυρης
(κουρμπάνι), τό ὁποῖο ἑτοιμάσθηκε ἀπό
τήν ἐκκλησιαστική ἐπιτροπή τοῦ Μητρο-
πολιτικοῦ Ναοῦ (στόν ὁποῖο ἀνήκει τό
ἐξωκκλήσι) γιά τήν προσφορά του στούς
πανηγυριῶτες. Στίς πανηγυρικές ἐκδη-
λώσεις συμμετεῖχαν οἱ Ἀρχές τοῦ τόπου
καί πλῆθος πιστῶν.
Ὁ ἐπιχώριος Ποιμενάρχης δέν ἱερούρ-
γησε, διότι δέν ἔχουν περατωθεῖ οἱ διά- Ὁ Πρωτοσύγκελλος τῆς Μητροπόλεως καί
φορες ἀναγκαῖες τεχνικές καί ἄλλες ἐργα- Προϊστάμενος τοῦ Ἱ. Ναοῦ Παμμεγίστων Τα-
σίες, οἱ ὁποῖες καθυστεροῦν γιά διάφο- ξιαρχῶν Παλαιοχωρίου Ἀρχιμ. Ἰγνάτιος κη-
ρους λόγους. (Δέν ἔχουμε ἐνημέρωση). ρύττει τόν θεῖο λόγο κατά τόν Ἑσπερινό.

37
 Ὁ Μητροπολίτης κ. Θεόκλητος εἰσέρχεται στόν ναΐσκο τῆς Ἁγίας Παρασκευῆς, γιά νά
χοροστατήση (26 Ἰουλίου). Τόν ὑποδέχονται οἱ ἐφημέριοι τοῦ Μητροπολιτικοῦ Ἱ. Ναοῦ
Ἀρχιμ. π. Παΐσιος (ἀριστερά) καί π. Γεώργιος (δεξιά) καί τοῦ Ἱ. Ναοῦ Ἁγ. Ἀναργύρων π.
Ἀμφιλόχιος καί οἱ διάκονοι π. Νικόλαος (ἀμφιοφορῶν) καί π. Νικόδημος
(ἁπλᾶ ρασοφορῶν).

Ὁ Ἐκδότης-Διευθυντής τοῦ περιοδικοῦ καί «πάλαί ποτε» ἱεροψάλτης ἀπαγγέλλει

τήν ἀποστολική περικοπή τῆς ἡμέρας.

38
Τμῆμα τῶν συμμετασχόντων ἐπισήμων: Ὁ Δήμαρχος Ἀριστοτέλη κ. Στυλ. Βαλιᾶνος (στό
κέντρο), ὁ Ἀντιδήμαρχος κ. Γ. Θαλασσινός (ἀριστερά του), ὁ κ. Γρηγόρης Τάσιος Πρό-
εδρος Πανελλήνιας Ὁμοσπονδίας Ξενοδόχων, Πρόεδρος Ἕνωσης Ξενοδόχων Χαλκι-
δικῆς καί Πρόεδρος Τουριστικοῦ Ὀργανισμοῦ Χαλκιδικῆς καί ὁ Πρόεδρος τοῦ
Ἀριστοτελείου Πνευματικοῦ Κέντρου Ἀρναίας κ. Ἀστ. Τζιτζιρίκας.

Πλῆθος πιστοῦ λαοῦ ἀπό τήν Ἀρναία καί ἄλλες περιοχές

τήν παραμονή τῆς γιορτῆς ἔξω ἀπο τό ἐξωκκλήσι.

39
 Η ΓΙΟΡΤΗ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

Μέ τή συμμετοχή ἀρκετῶν κατοίκων τῆς Ἀρναίας γιορτάσθηκε καί φέτος στίς 2 Αὐγού-
στου ἡ μνήμη τῆς ἀνακομιδῆς τῶν λειψάνων τοῦ Πρωτομάρτυρα καί Πρωτοδιακόνου Ἁγίου
Στεφάνου στόν φερώνυμο Ἱ. Μητροπολιτικό Ναό μέ Ἑσπερινό (τήν παραμονή), Ὄρθρο μέ
Ἀρτοκλασία καί Ἀρχιερατική θ. Λειτουργία (τήν κυριώνυμη ἡμέρα) μέ ἱερουργό τόν Σεβ.
Μητροπολίτη Ταμιάθεως (τοῦ Πατριαρχείου Ἀλεξανδρείας) κ. Γερμανό (ὁ ὁποῖος κήρυξε
καί τόν θεῖο Λόγο) καί συμπροσευχόμενο τόν ἐπιχώριο Μητροπολίτη, Ἱερισσοῦ, Ἁγ. Ὄρους
καί Ἀρδαμερίου κ. Θεόκλητο (βλ. φωτογραφίες).
Μετά τή θ. Λειτουργία ὁ Μελισσοκομικός Σύλλογος πρόσφερε στο Ἐκκλησίασμα κέ-
ρασμα (μέλι μέ καρύδια καί ἀναψυκτικά) στόν χῶρο τοῦ προνάρθηκα.

40
41
 Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ ΓΙΟΡΤΑΣΘΗΚΕ
ΣΤΟ ΕΞΩΚΚΛΗΣΙ ΤΟΥ ΠΡΟΦΗΤΗ ΗΛΙΑ

Ἀρκετοί κάτοικοι τῆς Ἀρναίας γιόρτασαν καί φέτος στίς 6 Αὐγούστου τή γιορτή τῆς
Μεταμόρφωσης τοῦ Σωτῆρος, σύμφωνα μέ παλιά συνήθεια, στό ἐξωκκλήσι τοῦ Προφήτη
Ἠλία, μέ ἱερουργό τόν π. Παΐσιο καί ἱεροψάλτες τόν β΄ λαμπαδάριο τοῦ Ἱ. Ν. Ἁγ. Στεφάνου
καί τόν γράφοντα.
Στό τέλος τῆς Θ. Λειτουργίας, εὐλογήθηκαν τά σταφύλια (βλ. φωτογραφία) καί λιτα-
νεύθηκαν γύρω ἀπό τό ἐξωκκλήσι οἱ εἰκόνες τοῦ Χριστοῦ καί τοῦ Προφήτη Ἠλία (βλ. φω-
τογραφία).

Ο ΕΟΡΤΑΣΜΟΣ ΤΗΣ ΜΝΗΜΗΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΚΟΣΜΑ ΤΟΥ ΑΙΤΩΛΟΥ

ΣΤΟ ΦΕΡΩΝΥΜΟ ΜΟΝΑΣΤΗΡΙ ΤΟΥ ΣΤΗΝ ΑΡΝΑΙΑ

Στό διήμερο Τετάρτη 23 καί Πέμπτη 24 Αὐγούστου ἡ Ἀρναία ἑόρτασε τή μνήμη τοῦ
ἰσαποστόλου καί ἱεραποστόλου Κοσμᾶ τοῦ Αἰτωλοῦ στό φερώνυμο μοναστήρι του μέ τή
συμμετοχή πλήθους πιστῶν ἐλάχιστοι ἀπό τούς ὁποίους, ὅπως πάντα, ἦσαν κάτοικοι τῆς
Ἀρναίας (γιατί;).
Τήν παραμονή τῆς ἑορτῆς ψάλθηκε Μέγας Ἀρχιερατικός Ἑσπερινός μέ Ἀρτοκλασία
τοῦ προσωπικοῦ τῆς Δασικῆς Ὑπηρεσίας μέ ἱερουργό τόν ἐπίσκοπο Μπουκόμπας καί Δυ-
τικῆς Τανζανίας τοῦ Πατριαρχείου Ἀλεξανδρείας κ. Χρυσόστομο Μαϊδώνη (ἐπί πολλά χρό-
νια Πρωτοσύγκελλο τῆς Μητρόπολης Ἱερισσοῦ, Ἁγίου Ὄρους καί Ἀρδαμερίου καί
Πνευματικό τοῦ Μοναστηριοῦ τοῦ Ἁγ. Κοσμᾶ ἀπό τήν ἵδρυσή του) στόν νεοανεγερθέντα
Ἱερό Ναό τοῦ Ἁγίου (τό Καθολικό).

42
 Στή συνέχεια πραγματοποιήθηκε στό Ἀρχονταρίκι τοῦ Μοναστηριοῦ τό Α΄ μέρος τοῦ
22ου Πνευματικοῦ Συμποσίου πρός τιμή τοῦ Ἁγίου Κοσμᾶ, τό ὁποῖο εἶχε ὡς γενικό θέμα:
«ΜΟΝΑΧΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΙΕΡΑΠΟΣΤΟΛΗ ΣΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΠΑΤΡΟΚΟΣΜΑ», μέ δύο εἰσηγήσεις
ἀπό τόν Ἐπίσκοπο Μπουκόμπας μέ θέμα: «Ἡ προσφορά τοῦ Μοναχισμοῦ στήν Ἱεραπο-
στολή τῆς Ἐκκλησίας» καί τόν Ἀρχιμ. Σωφρόνιο Γκουτζίνη, Πρωτοσύγκελλο τῆς Ἱ. Μη-
τρόπολης Ξάνθης καί Περιθεωρίου, μέ θέμα: «Ὁ Μοναχισμός καί ἡ Ἱεραποστολή κατά τούς
Ἁγίους Σιλουανό καί Σωφρόνιο Ἁγιορεῖτες».
Τήν κυριώνυμη ἡμέρα τῆς ἑορτῆς ψάλθηκε ὁ Ὄρθρος τῆς ἑορτῆς στόν ἴδιο Ἱ. Ναό μέ
χοροστατοῦντα τόν Ἐπίσκοπο Μπουκόμπας καί τελέσθηκε πανηγυρική ἀρχιερατική θ. Λει-
τουργία μέ ἱερουργό τόν Ἐπίσκοπο Μπουκόμπας καί μέ τή συμμετοχή πολλῶν ἱερέων καί
διακόνων. ἡ συνέχεια στήν σελ. 44

43
 ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΘΗΚΕ ΣΤΗΝ ΑΡΝΑΙΑ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΟΥ ΚΑΘΗΓΗΤΗ ΔΗΜ. ΚΥΡΟΥ
«Ο ΑΓΑΠΗΤΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΠΙΤΟΥΛΑΣ Μακεδονομάχος (1904-1908).
Πολεμιστής στούς μετέπειτα πολέμους (1912-1941) καί Ἀντιστασιακός (1941-1944)
ΚΑΙ Η ΚΥΡΑ-ΧΑΡΙΚΛΕΙΑ ΤΡΙΚΚΑΛΙΩΤΗ-ΔΗΜΗΤΡΑΚΟΥΔΗ Καλλιτέχνιδα
Ὑφάντρια - Φίλη τῆς παράδοσης (Βίος, Δράση καί Ἀρχεῖα).

Τό βιβλίο τοῦ καθηγητή Δημ. Θ. Κύρου μέ τόν παραπάνω τίτλο, πού ἐκδόθηκε τό 2019
μέ 288 σελίδες καί διαστάσεις 17x24 ἑκ., παρουσιάσθηκε στίς 24 Σεπτεμβρίου στόν ἐξω-
τερικό χῶρο τοῦ παραδοσιακοῦ καφενείου «ΛΑΝΑΡΑ», στήν πλατεία Γερογιανναίων, ἡ
ὁποία εἶναι ἀφιερωμένη σέ σημαντικά πρόσωπα τῆς οἰκογένειας Γερογιάννη, ὅπως οἱ
ἀδελφοί Θεοχάρης καί Μαυρουδῆς Γερογιάννη (γιατρός καί ἀξιωματικός, ἄοπλοι Μακε-
δονομάχοι καί ἱδρυτές τό 1902 τοῦ Κεντρικοῦ Μακεδονικοῦ Συλλόγου στήν Ἀθήνα, γιά τήν
ἀποστολή στρατιωτικῶν σωμάτων στήν ἀγωνιζόμενη κατά τῶν Τούρκων καί τῶν Βουλγά-
ρων Μακεδονία γιά τήν ἀπελευθέρωσή της), ὁ Γεώργιος (κοινοτάρχης κατά τήν τουρκο-
κρατία), ἡ Δέσπω (ἄοπλη Μακεδονομάχος) καί ὁ Χριστόδουλος (ἀξιωματικός τοῦ Ἑλ-
ληνικοῦ Στρατοῦ, πολεμιστής στή Μικρά Ἀσία καί συνεργόςστήν κατασκευή τῶν ὀχυρῶν
Ροῦπελ, ὡς μηχανικός).
Τήν ὀργανωτική εὐθύνη εἶχε ὁ Σύλλογος Γυναικῶν τῆς Ἀρναίας σέ συνεργασία μέ τή
Δημοτική Κοινότητα Ἀρναίας καί τήν Πολιτιστική καί Ἐπιμορφωτική Ἑταιρεία Ἀρναίας.
Παρουσιαστές τοῦ βιβλίου ἦσαν ὁ Ἀρναιώτης κ. Χαράλαμπος Λαζαρίδης, ὁμότιμος κα-
θηγητής τοῦ Ἀριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (γιά τόν Ἀγαπητό Πιτούλα), ὁ
Πολυγυρινός ἰατρός, κ. Ἰωάννης Τσίκουλας, ὁμότιμος καθηγητής τοῦ Ἀριστοτελείου Πα-
νεπιστημίου Θεσσαλονίκης, καί ὁ Ἀρναιώτης Τεχνολόγος Μηχανικός κ. Ἀστέριος Θεοδ.
Καραστέργιος, τ. Δήμαρχος Ἀρναίας καί τ. Πρόεδρος τοῦ Ἱστορικοῦ καί Λαογραφικοῦ
Μουσείου Ἀρναίας γιά τήν κυρά-Χαρίκλεια, ἡ ὁποία πέθανε στίς 23 Σεπτεμβρίου 2003 καί

Συνέχεια ἀπό τήν σελίδα 43 βωμένη πατρίδα· ἐργάσθηκε ἱεραποστολικά,

Στό τέλος τῆς Θ. Λειτουργίας ψάλθηκε
Ἱερό Ἀρχιερατικό Μνημόσυνο ὑπέρ τῶν ἀει-
μνήστων Ἱεραποστόλων καί τῶν κεκοιμημέ-
νων ὑπαλλήλων τῆς Δασικῆς Ὑπηρεσίας.
Τούς ὕμνους τῶν δύο Ἀκολουθιῶν ἔψα-
λαν οἱ Ἱεροψάλτες τοῦ Μητροπολιτικοῦ
Ναοῦ τοῦ Ἁγίου Στεφάνου Ἀρναίας Βασ.
Κοκαλιάρης καί Κων. Πνευματικός βοηθού-
μενοι καί ἀπό ἄλλους ἱεροψάλτες.
Στή συνέχεια πραγματοποιήθηκε στό
Ἀρχονταρίκι τοῦ Μοναστηριοῦ τό Β΄ Μέρος
τοῦ Πνευματικοῦ Συμποσίου μέ μία Εἰσή-
γηση ἀπό τόν Ἡγούμενο τῆς Ἱ. Μονῆς
Ὁσίου Διονυσίου Ὀλύμπου μέ θέμα: «Ὁ
Μοναχισμός στή διακονία τῆς Ἱεραπο-
στολῆς τῆς Ἐκκλησίας».
Μέ τίς παραπάνω τρεῖς εἰσηγήσεις τονί-
σθηκε ὅτι: Ὁ Ἁγιορείτης Μοναχός Ἅγιος
Κοσμᾶς ἦταν ἀφιερωμένος στόν Χριστό καί
στήν Ἐκκλησία, δέχθηκε τό κάλεσμα τοῦ
Κυρίου καί ἄρχισε νά περιοδεύει στή σκλα-
«ἔχοντας τό φρόνημα τῶν Ἁγίων Ἀποστό-
λων» κατά τόν βιογράφο του Ἅγιο Νικό-
δημο τόν Ἁγιορείτη· ἀγωνίσθηκε στήν
«Ἱεραποστολή τῆς ἀντίστασης», κατά τόν
Ἀρχιεπίσκοπο Ἀλβανίας Ἀναστάσιο· στόχος
του ἦταν νά ἀνορθώσει τήν πίστη τοῦ Χρι-
στοῦ στίς ψυχές τῶν σκλάβων καί νά ἀνα-
στήσει «τήν ἀποσταμένη ἐλπίδα» τοῦ γέ-
νους.
Μέ τίς Εἰσηγήσεις πρός τιμήν τοῦ Ἁγίου
Κοσμᾶ τιμήθηκαν τά δύο ρεύματα τοῦ
Ἁγίου Πνεύματος μέσα στήν ἐκκλησία μας,
ὁ Μοναχισμός καί ἡ Ἱεραποστολή, πού τή
ζωογονοῦν καί τήν δοξάζουν.
Τό 22ο Πνευματικό Συμπόσιο διοργανώ-
θηκε ἀπό τήν Ἱερά Γυναικεία Κοινοβιακή
Μονή τοῦ Ἁγίου Κοσμᾶ τοῦ Αἰτωλοῦ στό
πλαίσιο τῆς ἑορτῆς τοῦ Ἁγίου καί σέ συνερ-
γασία μέ τήν Ἱεραποστολική Ἀδελφότητα
«ΙΕΡΑΠΟΣΤΟΛΗ ΣΤΑ ΙΧΝΗ ΤΟΥ ΠΑΤΡΟΚΟ-
ΣΜΑ».

44
 ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΒΙΒΛΙΟΥ

Ἀπό δεξιά πρός τά ἀρι-

στερά: Οἱ 3 παρουσια-
στές-εἰσηγητές καί ὁ
συγγραφέας.

Ἀπό ἀριστερά πρός τά

δεξιά: Οἱ 3 θυγατέρες τῆς
κυρα-Χαρίκλειας [Αἰκατε-
ρίνη (Καίτη), Μαρία καί
Ἑλένη] καί οἱ ἐφημέριοι
τῶν Ἱ. Ναῶν Ἁγ. Βαρβάρας
Στρατωνίου (π. Εὐθύμιος)
καί Ἁγ. Ἀναργύρων Ἀρ-
ναίας (π. Ἀμφιλόχιος) καί
τμῆμα τῶν ἀκροατῶν.

τάφηκε στίς 24 Σεπτεμβρίου 2003, 20 ἀκριβῶς χρόνια πρίν τήν ἀναφερόμενη ἐδῶ ἐκδή-
λωση.
Μετά τήν παρουσίαση τοῦ βιβλίου μίλησε ὁ συγγραφέας, ὁ ὁποῖος ἀναφέρθηκε στήν
πορεία τῶν διαδικασιῶν μέχρι τήν ἔκδοση, εὐχαρίστησε τούς χορηγούς τῆς ἔκδοσης, πού
ἦσαν τά τέσσερα παιδιά τῆς κυρα-Χαρίκλειας καί ἐγγόνια τοῦ Μακεδονομάχου Ἀγαπητοῦ
Πιτούλα, ὅλα γιατροί, δηλ. τίς κυρίες Μαρία, Αἰκατερίνη (Καίτη) καί Ἑλένη καί τόν ἀεί-
μνηστο τώρα Γεώργιο, πού ἀναπάντεχα ἔφυγε ἀπό τή ζωή πρίν 2 χρόνια, τόν συντονιστή
τῆς ἐκδήλωσης κ. Γιάννη Κοτσάνη, Πρόεδρο τοῦ Παγχαλκιδικοῦ Συλλόγου «Ο ΑΡΙΣΤΟΤΕ-
ΛΗΣ», τούς παρουσιαστές τοῦ βιβλίου, τούς ὀργανωτές τῆς ἐκδήλωσης καί ὅλους τούς πα-
ρευρεθέντες στήν παρουσίαση τοῦ βιβλίου.
Πρέπει νά σημειωθεῖ ὅτι τό βιβλίο εἶναι ἀφιερωμένο στούς ἀγωνιστές γιά τήν Ἀπε-
λευθέρωση καί τή σωτηρία τῆς Μακεδονίας καί σέ ὅλες τίς Λιαριγκοβινές-Ἀρναιώτισσες
ὑφάντρες.
Τήν ἐκδήλωση παρακολούθησαν ἀρκετοί κάτοικοι τῆς Ἀρναίας καί ἄλλοι παρεπι-
δοῦντες, στούς ὁποίους δόθηκε δωρεάν τό βιβλίο.

45
 ῾ Η ᾽ Αλληλογραφία μας

ΔΙΑΛΟΓΟΣ ΜΕ ΤΟΥΣ ΑΝΑΓΝΩΣΤΕΣ ΜΑΣ ΚΑΙ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΜΑΣ

ΕΠΙΣΤΟΛΕΣ
 ᾽Από τήν κ. Ἀποστολία Κυργιάκη πή-
ραμε (Σταυρός Καρδίτσας 25/7) τήν πα-
ρακάτω ἐπιστολή:
Κύριε Δημήτρη,
Κατʼ ἀρχάς συγγνώμη γιά τήν πολύ-
μηνη καθυστέρηση, ὁ ὄγκος τῆς δου-
λειᾶς δέν μοῦ επέτρεψε νά σᾶς στείλω κι
ἐγώ μέ τή σειρά μου τό βιβλίο μου καί νά
ἐπισφραγίσουμε ἔτσι τή γνωριμία μας.
Σᾶς εὐχαριστῶ πολύ πού μπήκατε
στόν κόπο νά μοῦ γράψετε καί βεβαίως
νά μοῦ ἀποστείλετε τά δημιουργήματά
σας.
Εἶστε ἄξιος πολλῶν συγχαρητηρίων!
Γιά τήν παρατήσηση ὡς πρός τόν
τίτλο, δεκτή κάθε κριτική, ἀλλοίμονο,
πόσο μᾶλλον ἀπό φωτισμένους ἀνθρώ-
πους, πού ἔχουν ἀφήσει παρακαταθήκη
στούς νεότερους καί πού ἔχουν ἐξαντλή-
σει τόνους μελάνης.
Καί στόν τίτλο, ὅπως καί στό ἐσωτε-
ρικό τοῦ βιβλίου, ἁπλοποιῶ (ἄν μοῦ ἐπι-
τρέπεται κι ἄν μοῦ ἐπιτρέπετε) τίς λέξεις,
ὥστε νά εἶναι κατανοητές στό εὐρύ κα-
ραγκούνικο κοινό, καί ὄχι μόνο, κατά πῶς
τίς ὁμιλοῦμε κιόλας ἐδῶ στόν κάμπο...
Σύμφωνα μέ σημαντικούς διδασκάλους
τῆς εὐρύτερης περιοχῆς τῆς Θεσσαλίας,
πρώτη φορά ὑπάρχει γραπτός καραγκού-
νικος λόγος, κι ὡς ἐκ τούτου, πρέπει νά
εἶναι ἁπλοποιημένος, ἄρα καί καλύτερα
κατανοητός (πρῶτο βῆμα).
Στό δεύτερο βιβλίο πού θά ἀκολου-
θήσει καί θά εἶναι στό ἴδιο στύλ, θά ὑπάρ-
ξει πιό σημαντική-ὀρθή προσέγγιση τῶν
λέξεων καί φράσεων.
Σᾶς εὐχαριστῶ ἀπό καρδιᾶς.
Εὔχομαι νά περνᾶτε καλά, νά χαίρε-
στε τήν οἰκογένειά σας καί πάντα νά
εἶστε δημιουργικός.
Υ.Γ. Ἡ ἔκδοση εἶναι ἡ 4η. Ἐκ παρα-
δρομῆς καί μέ τίς εὐλογίες τοῦ δαίμονα
τοῦ τυπογραφείου γράφηκε 2η.
Μέ ἐκτίμηση
Ἀποστολία Κυργιάκη
Σταυρός Καρδίτσας
 Ἀπό τή Γεννάδειο Βιβλιοθήκη (Ἀθή-
να) πήραμε (17/6 καί 9/9) εὐχαριστήριες
ἐπιστολές γιά τή λήψη τῶν τευχῶν 138
καί 139 τοῦ περιοδικοῦ μας.

ΕΙΣ ΜΝΗΜΗΝ
 Ὁ συμπατριώτης μας κ. Νικ. Ξύστρος πρόσφερε στό περιοδικό «ΑΡΝΑΙΑ»
50€ στή μνήμη τῆς συζύγου του Στυλιανῆς (Στέλας), πού ἀπεβίωσε πρόσφατα.
 Στή μνήμη Κωνσταντίνου, Χαρικλείας καί Γεωργίου Δημητρακούδη καί Λε-
ωνίδα Ξηροσαββίδη ἡ οἰκογένειά τους προσφέρει 500€ στό περιοδικό «ΑΡΝΑΙΑ».
[Σημ.: Τά χρήματα αὐτά (500€) θά χρησιμοποιηθοῦν ὡς Χορηγία τοῦ τεύχους
αὐτοῦ (ἀρ. 140)]. Τό περιοδικό «ΑΡΝΑΙΑ» εὔχεται ὁ Θεός νά ἀναπαύει τίς ψυχές
τῶν προσφιλῶν προσώπων τῶν παραπάνω συνεργατῶν.

46
 ΑΠΟΨΕΙΣ-ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ-ΣΧΟΛΙA
ΑΝΟΙΧΤΗ ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΕΛΛΗΝΩΝ ΤΩΝ Η.Π.Α.
ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΕΛΛΗΝΑ ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟ
Μέ πρωτοβουλία πολλῶν μελῶν τοῦ Inter-
nasional Helenic Association, μή κερδοσκοπικοῦ
ὀργανισμοῦ ἐθελοντῶν, πού ὑποστηρίζει τά
συμφέροντα τοῦ Ἑλληνισμοῦ μέ ἕδρα τό Dela-
ware τῶν Η.Π.Α., στάλθηκε Ἀνοιχτή Ἐπιστολή
πρός τόν Ἕλληνα πρωθυπουργό γιά τίς δηλώ-
σεις του στίς 13 Ἰουλίου 2023 γιά τίς ἐπικείμε-
νες πολιτικές συζητήσεις μέ τήν Τουρκία, πού
προβλέπουν ὑποχωρήσεις τῆς Ἑλλάδας.
Ἀπό τήν Ἐπιστολή αὐτή καταχωροῦμε τά
σημαντικώτερα τμήματά της γιά ἐνημέρωση, τά
ὁποῖα ἔχουν ὡς ἑξῆς:
 Πῶς μπορεῖ νά ὑπάρχουν ὑποχωρήσεις ἐκ
μέρους μας τήν στιγμή πού ἡ Ἑλλάδα δέν διεκ-
δικεῖ τίποτα ἀπό τήν Τουρκία; Συνεπῶς, ὅποια
ὑποχώρηση ἀπό πλευρᾶς μας σημαίνει παραχώ-
ρηση κυριαρχικῶν μας δικαιωμάτων, πρᾶγμα
πού εἶναι ἀδιανόητο γιά ὁποιανδήποτε Ἑλλη-
νίδα ἤ ὁποιονδήποτε Ἕλληνα.
 Στά νησιά μας δέν μπορεῖ νά γίνει καμμιά
ὑποχώρηση. Ἡ ἀποστρατικοποίηση τῆς Λήμνου
καί τῆς Σαμοθράκης καταργήθηκε μέ τήν Σύμ-
βαση τοῦ Μοντρέ τό 1936. Τό δικαίωμα τῆς
Ἑλλάδος νά ἐξοπλίσει τήν Λῆμνο καί τήν Σαμο-
θράκη ἀναγνωρίστηκε ἀπό τήν Τουρκία σύμ-
φωνα μέ τήν ἐπιστολή πού ἀπηύθυνε στίς 6
Μαρτίου 1937 ὁ Τοῦρκος Πρέσβης στήν Ἀθήνα.
Ὡς πρός τήν Λέσβο, Χίο, Σάμο καί Ἰκαρία ἡ Συν-
θήκη τῆς Λωζάνης δέν προβλέπει καθεστώς
ΟΙ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΕΣ ΜΑΣ
Οἱ παρακάτω ἀποδέκτες τοῦ περιοδικοῦ μας τό βοή-
θησαν οἰκονομικά καί τούς εὐχαριστοῦμε:
῞Ελλη Μήτσιου-Μποσίνη (Ἀθήνα) 100€
Πέτρος Μπουλίκας (Καρδάμυλα) 70€
Κων/νος Ντάλλες (Ἀθήνα) 50€
Χρῆστος Ἀγγ. Λαλιώτης (Ἀρναία) 50€
Αἰκ. (Καίτη) Γ. Ζωγράφου (Καστοριά) 50€
Ἀναστ. Πιπινίκα-Δημητρούλα (Βασιλικά) 30€
Μαγδ. Κατσαμούρη-Παπαοικονόμου (Θεσ/νίκη) 25€
Ἀστ. Ν. Παπαοικονόμου (Θεσ/νίκη) 25€
Χρύσα Κοσμᾶ (Ἀρναία) 20€
Ἀργ. Δημ. Γεωργάκας (Ἀρναία) 20€
ἀποστρατικοποίησης· συγκεκριμμένα τό ἄρθρο
13 ἀναφέρει: «Αἱ εἰρημέναι νῆσοι δέν θά χρη-
σιμοποιηθῶσιν εἰς ἐγκατάστασιν ναυτικῆς βά-
σεως ἤ εἰς ἀνέγερσιν ὀχυρωματικοῦ τινος
ἔργου. Θά ἀπαγορευθῇ εἰς τήν Ἑλληνικήν
στρατιωτικήν ἀεροπλοΐαν νά ὑπερίπταται τοῦ
ἐδάφους τῆς ἀκτῆς τῆς Ἀνατολίας. Ἀντιστοί-
χως, ἡ Ὀθωμανική κυβέρνησις θά ἀπαγορεύσῃ
εἰς τήν στρατιωτικήν ἀεροπλοΐαν αὐτῆς νά ὑπε-
ρίπταται τῶν ρηθεισῶν νήσων». Γιά τά Δωδε-
κάνησα, ἡ συνθήκη τῶν Παρισίων τοῦ 1947
προβλέπει ἀποστρατικοποίηση, ἀλλά ἡ Τουρκία
δέν ἀποτελεῖ συμβαλλόμενο μέρος. Σύμφωνα
μέ τό ἄρθρο 34 τῆς Συνθήκης τῆς Βιέννης περί
Συνθηκῶν, «μία συνθήκη δέν δημιουργεῖ ὑπο-
χρεώσεις ἤ δικαιώματα γιά τρίτες χῶρες τῶν
συμβαλλομένων».
 Ἀκοῦστε ἐκείνους τούς εἰδικούς, πού
ἔχουν χαρακτηρίσει ὁ,τιδήποτε λιγότερο ὡς με-
γάλο καί μή ἀναστρέψιμο λάθος.
 Οἱ δηλώσεις σας πρωτίστως ἐπηρεάζουν
τό ἠθικό καί τό φρόνημα τοῦ Ἑλληνικοῦ λαοῦ
καθώς καί τήν ἐμπιστοσύνη του πρός τήν κυ-
βέρνηση.
 Ἡ Τουρκία κινεῖται μέ βάση ἕνα μακρο-
χρόνιο σχέδιο, τό ὁποῖο ἀποβλέπει στήν στα-
διακή δορυφοροποίηση τῆς χώρας μας, καί μέ
μία εὐρύτερη ἀνάγνωση, στήν πλήρη ἀναθεώ-
ρηση τῶν ἀποτελεσμάτων τῶν ἀπελευθερω-
τικῶν ἀγώνων τῆς Ἑλλάδας ἀπό τήν ἐπανά-
σταση τοῦ ʼ21 καί μετέπειτα ἐνάντια στήν
γείτονα.
Δημ. Ζαμπόκας (Θεσ/νίκη) 20€
Σουλτάνα Σαμαρᾶ-Γκοντελίτσα (Ἀρναία) 20€
Χαϊδευτός Γ. Ζωγράφος (Ἀρναία) 20€
Αἰμ. Καραστέργιου (Στρατώνι) 20€
Γεώργιος Ν. Ρουκᾶς (Ἀρναία) 15€
Κων/νος Κοτσάνης (Θεσ/νίκη) 10€
Μαρία Ξιούφη-Χαλέβα (Θεσ/νίκη) 10€
Εἰρήνη Πραβήτα (Θεσ/νίκη) 10€
Γρηγ. Σιώπης (Ἀρναία) 10€
Ἐλισ. Ντούβελαος (Ἀρναία) 10€
Πέτρος Κοτρότσιος (Ἀρναία) 10€
Κοσμᾶς Ζαμπούνης (Ἀρναία) 10€
47
Κατά τή λιτάνευση τῆς θαυματουργοῦ εἰκόνας τῶν Ἁγίων Ἀναργύρων (1 Νοεμβρίου) ἡ πομπή διέρχεται ἀπό τήν πλατεία Γερο-
γιανναίων (μέ τή συμμετοχή καί ἀντιπροσωπειῶν τῶν Σχολείων μέ τίς Σημαῖες τους), ὅπου βρίσκεται ἠ ὡραιότατη πραδο-
σιακή οἰκία Βαράνου, γιά τήν ὁποία ἐλπίζεται ὅτι σύντομα θά ὑπάρξει ἡ ἀναγκαία παραδοσιακή ἀρχιτεκτονική παρέμβαση,
τοὐλάχιστον ἐξωτερικά, καί ἡ παραδοσιακή οἰκία Καραστέριου, ἡ ὁποία πρέπει νά ἀποκατασταθεῖ ἀρχιτεκτονικά πρίν κα-
ταρρεύσει, ὥστε ἡ πλατεία Γερογιανναίων, στήν ὁποία προβλέπεται ἡ τοποθέτηση προτομῶν τῶν (ἄοπλων) Μακεδονομάχων
Θεοχάρη καί Μαυρουδῆ Γερογιάννη, οἱ ὁποῖοι τό 1902 ἵδρυσαν τόν Κεντρικό Μακεδονικό Σύλλογο, μέ σκοπό νά βοηθήσουν
τήν ἀγωνιζόμενη γιά τήν ἐλευθερία της ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ, νά γίνει ἡ ὡραιότερη πλατεία τῆς Ἀρναίας!