Περιοδικό "ΑΡΝΑΙΑ" τεύχος 141 Οκτωβρίου-Δεκεμβρίου 2023

Περιοδική ἔκδοση ἱστορικῆς-ἀρχαιολογικῆς καί λαογραφικῆς ἐνημέρωσης καί καταγραφῆς
ΕΤΟΣ ΛΣΤ΄, Τεῦχος 141, Ὀκτώβριος-Δεκέμβριος 2023
Περιοδική ἔκδοση ἱστορικῆς-ἀρχαιολογικῆς καί λαογραφικῆς ἐνημέρωσης καί καταγραφῆς Περιοδική ἔκδοση ἱστορικῆς-ἀρχαιολογικῆς καί λαογραφικῆς ἐνημέρωσης καί καταγραφῆς Περιοδική ἔκδοση ἱστορικῆς-ἀρχαιολογικῆς καί λαογραφικῆς ἐνημέρωσης καί καταγραφῆς
ΕΤΟΣ ΛΑ΄, Τεῦχος 118, Ἰανουάριος-Μάρτιος 2018 ΕΤΟΣ ΛA΄, Τεῦχος 119, Ἀπρίλιος-Ἰούνιος 2018 ΕΤΟΣ ΛA΄, Τεῦχος 120, Ἰούλιος-Σεπτέμβριος 2018
ΩΜ Α
ΑΦ ΙΕΡ
M ΙΚ ΡΟ ΛΗ ΝΙ ΚΗ
ΕΛ
ΣΤ ΗΝ Μ ΑΣ !
ΟΝ ΙΑ
Μ ΑΚ ΕΔ
Περιοδική ἔκδοση ἱστορικῆς-ἀρχαιολογικῆς καί λαογραφικῆς ἐνημέρωσης καί καταγραφῆς Περιοδική ἔκδοση ἱστορικῆς-ἀρχαιολογικῆς καί λαογραφικῆς ἐνημέρωσης καί καταγραφῆς
ΕΤΟΣ ΛA΄, Τεῦχος 121, Ὀκτώβριος-Δεκέμβρος 2018 ΕΤΟΣ ΛΒ΄, Τεῦχος 123, Ἀπρίλιος-Ἰούνιος 2019
ΕΤΟΣ ΛB΄, Τεῦχος 122, Ἰανουάριος-Μάρτιος 2019

ΕΤΟΣ ΛΓ΄, Τεῦχος 126, Ἰανουάριος-Μάρτιος 2020
ΕΤΟΣ ΛB΄, Τεῦχος 124, Ἰούλιος-Σεπτέμβρος 2019 ΕΤΟΣ ΛΒ΄, Τεῦχος 125, Ὀκτώβριος-Δεκέμβροις 2019
ΤΑ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΤΟΥ ΤΕΥΧΟΥΣ 141
• Ὁ Ἐπίσκοπος Ἱερισσοῦ καί Ἁγίου Ὄρους Σωκράτης

Περιοδική ἔκδοση ἱστορικῆς- (Σταυρίδης) (1911-1944) (Δημ. Θ. Κύρου) σσ. 3-10
ἀρχαιολογικῆς καί λαογραφικῆς
ἐνημέρωσης καί καταγραφῆς
• Ἡ προσφορά τῆς ἐπισκοπῆς Ἱερισσοῦ,
630 74 ΑΡΝΑΙΑ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ
καί Ἁγίου Ὄρους πρός τούς πρόσφυγες
ΚΩΔΙΚΟΣ 3677
τῆς Μικρασιατικῆς Καταστροφῆς
Ἰδιοκτήτης-Ἐκδότης
(Δημ. Θ. Κύρου) σσ. 11-13
Διευθυντής–Συντάκτης • Ἕνας «Γάμος Μακεδονικός» στή Λιαρίγκοβη
Ὑπεύθυνος–Ἐπιμελητής Ὕλης: (Ἀρναία) στίς 11 Νοεμβρίου τοῦ 1912
ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Θ. ΚΥΡΟΥ (Δημ. Θ. Κύρου) σσ. 14-15
Φιλόλογος-Θεολόγος
Τηλέφωνα: 23720 22 127 καί 6943 441419
• Μιά σημαντική φωτογραφία (Δημ. Θ. Κύρου) σσ. 16-17
• Ἕνα ἄγνωστο τετράστιχο γιά τή νεολαία
ISSN: 1106-4579
τῆς Λιαρίγκοβης (Δημ. Θ. Κύρου) σ. 16
ΔΙΑΝΕΜΕΤΑΙ ΔΩΡΕΑΝ
Συνδρομές προαιρετικές
• Μᾶς ἔγραψαν καί ἔτσι....! (Ὅσο ἀφορᾶ στήν ὀνομασία
τῆς Λιαρίγκοβης στά χρόνια τῆς Τουρκοκρατίας
Ἐπιστολές-Ἐπιταγές-Ἐμβάσματα:
Δημ. Θ. Κύρου, 630 74 ΑΡΝΑΙΑ (Δημ. Θ. Κύρου) σ. 17
Ἀριθμός Λογαριασμοῦ: • Ἡ ἐφημερίδα «ΑΝΤΙΛΑΛΟΙ ΤΗΣ ΑΡΝΑΙΑΣ» (Δημ. Θ. Κύρου) σσ. 18-19
ΕΤΕ 326/747879-84 • Παρουσίαση βιβλίου Δ. Κύρου γιά τόν Ἀγαπητό

ΙΒΑΝ GR 1301103260000032674787984 Πιτούλα καί τήν Χαρίκλεια Τρικαλιώωτη-Δημητρακούδη
(Χαρ. Λαζαρίδη) σσ. 21-24
ΓΡΑΦΙΚΕΣ ΤΕΧΝΕΣ «ΜΕΛΙΣΣΑ»
ΑΣΠΡΟΒΑΛΤΑ- ΤΗΛ. 23970 23 313 • Κυρά Χαρίκλεια Τρικαλιώτη-Δημητρακούδη,
Καλλιτέχνιδα ὑφάντρια-φίλη τῆς Παράδοσης
Ἡ φωτογραφία τοῦ ἐμπροσθοφύλλου
(Ἰω. Τσίκουλα) σ. 25
• Χαρίκλεια Δημητρακούδη: Τελικά τυχαῖο δέν εἶναι
τίποτε σʼ αὐτή τήν ζωή (Ἀστ. Καραστέργιου) σ. 26
ΕΤΟΣ ΛΣΤ΄, Τεῦχος 141, Ὀκτώβριος-Δεκέμβριος 2023

• Ἐνδιαφέρουσες εἰδήσεις (Δ.Θ.Κ.) σσ. 27-30
ΕΤΟΣ ΛΑ΄, Τεῦχος 118, Ἰανουάριος-Μάρτιος 2018

ΕΤΟΣ ΛA΄, Τεῦχος 119, Ἀπρίλιος-Ἰούνιος 2018

ΕΤΟΣ ΛA΄, Τεῦχος 120, Ἰούλιος-Σεπτέμβριος 2018
• Ἡ Ἀλληλογραφία μας (Δ. Θ.Κ.) σ. 31

MΙΚΡΟ
ΣΤΗΝ
ΑΦΙΕΡΩΜ
ΕΛΛΗΝΙΚ
ΜΑΚΕΔΟ
Η
Α
ΝΙΑ ΜΑΣ!
• Δημοσιεύματα Τύπου γιά τήν Ἀρναία σ. 32
ΕΤΟΣ ΛA΄, Τεῦχος 121, Ὀκτώβριος-Δεκέμβρος 2018


ΕΤΟΣ ΛΒ΄, Τεῦχος 123, Ἀπρίλιος-Ἰούνιος 2019

• Ὁ τύπος γράφει γιά τήν Ἀρναία σ. 33
• Ἀπόψεις-Προτάσεις-Σχόλια σ. 34
•Τά περιεχόμενα τοῦ περιοδικοῦ «ΑΡΝΑΙΑ»
ΕΤΟΣ ΛB΄, Τεῦχος 124, Ἰούλιος-Σεπτέμβρος 2019

ΕΤΟΣ ΛΒ΄, Τεῦχος 125, Ὀκτώβριος-Δεκέμβροις 2019

τῆς τελευταίας ἑξαετίας (Ἐπιμ. Δ.Θ.Κ.). σσ. 35-42

• Ἡ τριαονταεξαετής πορεία τοῦ περιοδικοῦ «ΑΡΝΑΙΑ»
(Γ. Ἰω. Ρήγα) σσ. 43-44
Τά ἐμπροσθόφυλλα τῶν τευχῶν •Μιά ἀλληγορική εὔθυμη ἱστορία: Κύρου «κατάβαση»
118-126 (Ἀστ. Καραστέργιου) σ. 45
• Τριανταέξι χρόνια «ΑΡΝΑΙΑ» (1988-2023)
καί... ΤΕΛΟΣ! (Δ.Θ. Κύρου) σ. 46
• Οἱ συνδρομητές μας (Δ.Θ.Κ.) σ. 47
2
O EΠΙΣΚΟΠΟΣ ΙΕΡΙΣΣΟΥ ΚΑΙ ΑΓΙΟΥ ΟΡΟΥΣ
ΣΩΚΡΑΤΗΣ (ΣΤΑΥΡΙΔΗΣ) (1911-1944)
(11η καί τελευταία συνέχεια)
Γράφει ὁ Δημ. Θ. Κύρου
Φιλόλογος-Θεολόγος
Στίς 1 Ἰανουαρίου 1924 ὁ ἐφημέριος τοῦ Στρατωνίου ὑποβάλλει στόν ἐπίσκοπο «πρακτι-
κόν εκλογῆς ἐπιτρόπων Ἀργ. Καρρᾶ (Πρ.), Ἀθαν. Βουλώνη (τ.), Χριστ. Θεοδωρίνου (Γρ.), Ἰωάν-
νου Δημητρακούδη». Ὁ ἐπίσκοπος γράφει στή διπλανή στήλη στίς «Παρατηρήσεις» 19 Φεβρουα-
ρίου ὅτι στέλλεται διοριστήριον ἔγγραφον»1189.
Στίς 2 Ἰανουαρίου 1924 ὁ παπα Γεώργιος τοῦ Ζαγκλιβερίου «ὑποβάλλει αἴτησιν παπα Νι-
κολάου κ(αι) βεβαιοῖ ὅτι ὁ παπα Ἀθανάσιος σκανδαλίζει ὑβρίζων, κακολογῶν, βλασφημῶν».
Στίς 22 Ἰανουαρίου ὁ ἐπίσκοπος συνιστᾶ στόν παπα Ἀθανάσιο Ἰωάννου «νά μεταβῇ εἰς ἰατρόν
νευρολόγον νά θεραπευθῇ, διότι ἄλλως, ἄν δέν θεραπευθῇ ἐξ αὐτῆς τῆς νευρικότητος θά
παυθῇ»1190.
Στίς 3 Ἰανουαρίου 1924 ὁ Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης δηλώνει στόν ἐπίσκοπο «συνεπείᾳ
νεωτέρας αἰτήσεως Κοιν(ότητος) Ρεσιτνικίων ἀπόφασιν Μητροπόλεως, ἵνα συγκληθῇ συνέ-
λευσις καί γίνῃ ἐκλογή ἐπιτροπῆς νέας». Στίς 13 Ἰανουαρίου ὁ ἐπίσκοπος ἀπαντᾶ στόν Μη-
τροπολίτη ὅτι δέν βλέπει «τήν ἀνάγκην τῆς Κοινότητος δεχθείσης τήν ἐκλογήν ἐκτός ὀλίγων
ζητούντων ὑποστήριξιν ἐκλογῶν ἀκύρου συνεδρίας»1191.
Στίς 6 Ἰανουαρίου 1924 ὁ ἐπίσκοπος ζητεῖ ἀπό τόν ὑποδιοικητή «νά συστήσῃ Παραδείσῃ
Καλαμαρινῷ παραδώσῃ ταμίᾳ κανονικῷ σφραγίδα καί ταμεῖον». Στίς 20 Φεβρουαρίου ὁ ὑπο-
διοικητής ἀπαντᾶ στόν ἐπίσκοπο «ὅτι δέον νά ἐπέλθῃ συμβιβασμός ἤ διά προσθήκης 2 ἐπι-
τρόπων καί ἐκτός ἄλλης μερίδος ἤ διά προκηρύξεως νέων ἐκλογῶν»1192.
Στίς 9 Ἰανουαρίου 1924 ὁ ἐπίσκοπος συγχαίρει τή Μονή Κωνσταμονίτου «ἐπί πανηγύρει,
ηὐχήθημεν ἐν τῇ λειτουργίᾳ καί ὑπέρ τοῦ ἡγουμένου καί τῶν ἀδελφῶν τῆς Μονῆς». Στίς 19
Ἰανουαρίου ὁ Ἡγούμενος τῆς Μονῆς Κωνσταμονίτου ἀπαντᾶ στόν ἐπίσκοπο «εὐχαριστῶν καί
εὐχόμενος»1193.
Στίς 15 Ἰανουαρίου 1924 ὁ οἰκονόμος παπα Δημήτριος τῆς Γαλάτιστας καταγγέλλει στόν
ἐπίσκοπο «ὅτι παπα Νικ(όλαος) Τσαπάκος(;) ἀφίνει ἐνορίαν ἐπί ἡμέρας καταγενόμενος εἰς τό
ἐμπόριον καί ὅτι τελευταίως ἐφυλακίσθη ἕνεκεν λόγων ἐμπορικῶν». Στίς 22 Ἰανουαρίου ἐνη-
μερώνει τόν παπα Νικόλαο Τσαπάκο ὅτι «παύεται ὡς μή δυνάμενος ἐκπληρώνῃ τά καθήκοντά
του»1194.
Στίς 17 Ἰανουαρίου 1924 ὁ παπα Ἰωάννης τῆς Παλαιόχωρας ἀγγέλλει στόν ἐπίσκοπο «ὅτι
ἐξελέγησαν ἐπίτροποι Γ. Ξυπόλυτος (Πρ.), Γρηγόριος Παπακούλας (Τ.), Χρῖστος Γ. Μαλανδρῆς
(Γρ.), Κων. Καράβατος καί Στέργιος Στάμου, (Σύμβ.)». Στίς 14 Φεβρουαρίου ἀπαντᾶ στόν παπα
Ἰωάννη ὅτι «στέλλεται διοριστήριον ἔγγραφον»1195.
Στίς 18 Ἰανουαρίου 1924 ὁ ἐπίσκοπος ἐκδίδει «διοριστήριον ἐπιτρόπων Γ. Κατραν-τσιώτου
(Π.), Στ. Γκίνιου (Ἀντιπρ.), Δημ. Καραβασιλικοῦ (τ.), Γ. Γεωργιάδου (Γρ.), Ἀγ. Προφήτου, Ἰω.
Καραχρίστου, Γ. Χρίστου, Στ. Βασιλούδα καί ἐλεγκτῶν Κ. Αὐγολούπου, Γ. Γεωργούδη καί Γ. Πα-
παγεωργίου»1196.
Στίς 21 (;) Ἰανουαρίου 1924 ὁ παπα Δημήτριος τῆς Ἱερισσοῦ ἀγγέλλει στόν ἐπίσκοπο «ὅτι
ἐξελέγησαν Δ. Βεργίνης (Πρ.), Χρ. Καρμανιώλας (τ.), Βασ. Ν. Πάπας (Γρ.), Παν. Κούλιας(;), Γ.
Ἀδράνης, Περ. Χρυσούλης, Σύμβουλοι». Στίς 29 Ἰανουαρίου διορίζονται ἀπό τόν ἐπίσκοπο «ὡς
τακτικοί ἐπίτροποι»1197.
Στίς 21 (;) Ἰανουαρίου 1924 ὁ παπα Ματθαῖος ἀπό τόν Μαχαλᾶ ἀναγγέλλει στόν ἐπίσκοπο
«τήν ἐκλογήν Ἀθ. Παπακωνσταντίνου ὡς Πρ(οέδρου), Ἀντ. Φιλίππου ὡς ταμίου, Γ. Παναγιώτου
ὡς γραμ(ματέως), Κων. Μαχαιρᾶ κ(αί) Ἰω. Βε.... δάκι ὡς συμβούλων». Στίς 29 Ἰανουαρίου ἀπό
τόν ἐπίσκοπο «διορίζονται ὡς ἐπίτροποι» οἱ ἀναφερόμενοι»1198.
Στίς 22 Ἰανουαρίου 1924 ἀπό τόν ἐπίσκοπο ἀγγέλλεται στούς ἐπιτρόπους τοῦ Ναοῦ τοῦ Ἁγ.
Δημητρίου Γαλάτιστας «ἡ παῦσις τοῦ ἱερέως των»1199.
3
Στίς 27 Ἰανουαρίου 1924 ἀπό τό Γομάτι ἐνημερώνεται ὁ ἐπίσκοπος μέ Πρακτικόν ἐκλογῆς
ὅτι «ἐξελέγησαν Δῆμος Κλειδαρᾶς Πρ., Κων. Ἠλίας ταμίας, Δ. Καφετζῆς (Γρ.), Γεώργιος Βα-
φειάδης καί Μιχ. Ταχούτης (;)». Στίς 2 Φεβρουαρίου ἀπό τόν ἐπίσκοπο «ἀποστέλλεται διορι-
στήριον». Στή στήλη «Παρατηρήσεις» ὁ ἐπίσκοπος σημειώνει: «Παραιτοῦνται Ἀπρ(ίλιον)
1924»1200.
Στίς 1 Φεβρουαρίου 1924 ὁ Πρόεδρος τῶν Ρεβενικίων διαβιβάζει στόν ἐπίσκοπο «ψήφι-
σμα 100 κατοίκων διαμαρτυρομένων διά τήν ἐξ ὀφφικίου ἐκλογήν ἐπιτρόπων κ(αί) ζητούντων
ἐνέργειαν νέας ἐκλογῆς»1201.
Στίς 1 Φεβρουαρίου 1924 ὁ παπα Γεώργιος τοῦ Παλαιοχωρίου ἀγγέλλει στόν ἐπίσκοπο
«ἐκλογήν ἐπιτρόπων γενομένην μονομερῶς ὑπό τοῦ ἑνός κόμματος, τοῦ ἄλλου ἀποχωρή-
σαντος». Στίς 2 Φεβρουαρίου ὁ ἐπίσκοπος γράφει στόν παπα Γεώργιο «ὅτι θά γίνῃ ἐκλογή διά
ψήφου τήν 10ην Φεβρουαρίου»1202.
Στίς 1 Φεβρουαρίου 1924 46 ἐνορῖται τοῦ Ἱ.Ν. Ἁγ. Δημητρίου ζητοῦν ἀπό τόν ἐπίσκοπο
«τόν ἱερέα των, διότι οὐδέν παράπονον ἔχουν κ(αί) τόν δικαιολογοῦν, διότι ἐμπορεύεται». Στίς
8 Φεβρουαρίου ὁ ἐπίσκοπος ἀπαντᾶ στόν ἐνορίτη Ἄγγελο Παραδείση «ὅτι δέν εἶναι δυνατόν
ὡς ἱερεύς, καί ἔμπορος νά εἶναι. Τοῦτο, ἄν δέν σκανδαλίζῃ αὐτούς, σκανδαλίζῃ ὅλην τήν Γα-
λάτισταν καί Χαλκιδικήν»1203.
Στίς 2 Φεβρουαρίου 1924 ἡ ἐκκλησιαστική ἐπιτροπή Γοματίου ζητεῖ ἀπό τόν ἐπίσκοπο
«ἱερεῖς Ρεβενικίων ἀναλάβωσι προσωρινῶς ἐφημερίαν Γοματίου ἀποθανόντος παπα Ἰακώβου
τήν 5ην/18 Ἰανουαρίου». Τήν ἴδια ἡμέρα ὁ ἐπίσκοπος γράφει στόν Σακελλάριο Δημήτριο «νά
ἀναλάβωσιν οἱ ἱερεῖς Ρεβενικίων τήν ἐφημερίαν ἐναλλάξ καθʼ ἑβδομάδα1204.
Στίς 3 Φεβρουαρίου 1924 ὁ παπα Γεώργιος τοῦ Παλαιοχωρίου ἀγγέλλει στόν ἐπίσκοπο «ὅτι
οἱ ἐκλεγέντες μονομερῶς μετέβησαν εἰς τό παγκάρι». Στίς 5 Φεβρουαρίου ὁ ἐπίσκοπος πα-
ρακαλεῖ τόν Ἀνθυπομοίραρχο Μηνᾶ Τσαπάκη «νά συστήσῃ εἰς τούς ἐπιτρόπους Παλαιοχωρίου
τούς μονομερῶς ἐκλεγέντας νά ἀποσυρθοῦν ἀπό τοῦ παγκαρίου, διότι θά γίνη ἐκλογή διά
ψήφου»1205.
Στίς 9 Φεβρουαρίου 1924 ὁ Ὑποδιοικητής Χαλκιδικῆς διαβιβάζει στόν ἐπίσκοπο «διαταγήν
ὑπουργοῦ πληρωθῶσι ἱερεῖς καί ὑπάλληλοι ναῶν διπλοῦν τόν μισθόν». Στίς 19 Φεβρουαρίου
ὁ ἐπίσκοπος συστήνει στούς ἐπιτρόπους Στρατονίου καί Ἱερισσοῦ «συμφώνως διαταγῇ Ὑπουρ-
γοῦ»1206.
Στίς 11 Φεβρουαρίου 1924 ὁ ἐπίσκοπος παρακαλεῖ τόν Ὑποδιοικητή «διατάξῃ Σταθμάρχῃ
ἀπαγορεύσῃ μεταβῶσι παγκάριον μονομερῶς ἐκλεγέντες ἐπίτροποι ἐν Παλαιοχωρίῳ»1207.
Στίς 12 Φεβρουαρίου 1924 ἡ Ἐκκλησιαστική Ἐπιτροπή Νεοχωρίου καταγγέλλει στόν ἐπί-
σκοπο τόν παπα Ἄγγελο «διότι δέν μοιράζει ἀντίδωρον ὑπό τόν πολυέλαιον ὡς διετάχθη καί
δέν μνημονεύει κατά τά Ἅγια ὡς διετάχθη». Στίς 14 Φεβρουαρίου ὁ ἐπίσκοπος ἀπευθυνόμε-
νος στόν παπα Ἄγγελο γράφει ὅτι «ἀπαγορεύεται αὐτῷ ἡ λειτουργία ἕως οὗ δηλώσῃ ὅτι θά
ὑποταχθῇ»1208.
Στίς 13 Φεβρουαρίου 1924 ὁ Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης διαβιβάζει στόν ἐπίσκοπο
«ἔγγραφον Γεν. Διοικήσεως ἐρωτώσης περί τοῦ ζητήματος Ρεσιτνικίων συνεπείᾳ ἀποστολῆς
καί εἰς αὐτόν τοῦ ψηφίσματος»1209.
Στίς 14 Φεβρουαρίου 1924 ὁ ἐπίσκοπος ἀγγέλλει ὅτι «διορίζονται ἐπίτροποι Ναοῦ Παλαι-
οχωρίου ὁ Τ. Παναγέλλης(;) (τ), Δημ. Μπακατσᾶνος (Πρ.), Ἐλευθέριος Μοσχόπουλος (Γρ.), Χρ.
Κατσάβελος κ(αί) Ἰω. Βλάχος»1210.
Στίς 14 Φεβρουαρίου 1924 ὁ ἐπίσκοπος ἐνημερώνει τήν Ἱεράν Κοινότητα τοῦ Ἁγίου Ὄρους
ὅτι «συνιστᾶ Ἐπιτροπήν Παλαιοχώρας ἀποτελουμένην ἀπό οἰκ(ονόμον) παπᾶ Ἰωάννην, Κ. Κα-
ράβατον καί Στέργιον Στάμον μεταβαίνουσαν, ἵνα ζητήσῃ συνδρομήν Μονῶν διά τήν ἀποπε-
ράτωσιν τοῦ ναοῦ τοῦ Ἁγίου Γεωργίου»1211.
Στίς 14 Φεβρουαρίου 1924 ὁ παπα Στέργιος τῆς Βαρβάρας ὑποβάλλει στόν ἐπίσκοπο «ὀνό-
ματα ὑποδειχθέντων ἐπιτρόπων τοῦ Ναοῦ Κλ. Δεληγιάννη, Ἀλεξ. Λέχου, Ἰωάννου Πλουμῆ καί
Ἀθαν. Χαλιάζη». Τήν ἴδια ἡμέρα ἀπό τόν ἐπίσκοπο «ἀποστέλλεται ὁ διορισμός των»1212.
Στίς 27 Φεβρουαρίου 1924 ὁ Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως ἀγγέλλει στόν ἐπίσκοπο
«ὅτι ὁριστικῶς ἀπεφασίσθη ἡ προσαρμογή τοῦ ἑορτολογίου μέ τό νέον πολιτικόν ἡμερολό-
4
γιον ἀπό τῆς 10ης Μαρτίου λογιζομένης ταύτης 23ης». Στίς 12 Μαρτίου ὁ ἐπίσκοπος στέλνει
στούς ἱερεῖς ἐγκύκλιο σχετική μέ τήν ἀπόφαση «καί δίδεται ἐντολή νά συμμορφωθῶσιν πρός
ταύτην»1213.
Στίς 28 Φεβρουαρίου 1924 ὁ Ὑποδιοικητής Χαλκιδικῆς διαβιβάζει στόν ἐπίσκοπο «ἀνακοί-
νωσιν ὑπ. Ἐξωτερικῶν ὅτι ἀπεφασίσθη συνοδικῇ διαγνώμῃ ἡ εἰσαγωγή νέου ἡμερολογίου καί
εἰς τήν ἐκκλησίαν ἀπό τῆς 10ης Μαρτίου λογισθησομένης 23ης καί ὅτι Πάσχα ἑορτασθήσεται
27ην Ἀπριλίου». Ἀπό τόν ἐπίσκοπο ἀπαντᾶται στίς 5 Μαρτίου στόν Ὑποδιοικητή ὅτι δέν μπο-
ρεῖ νά συμμορφωθεῖ «ἄνευ διαταγῆς Πατριαρχείου»1214.
Στίς 28 Φεβρουαρίου 1924 ὁ Γ. Διοικητής Θεσσαλονίκης στέλνει στόν ἐπίσκοπο «ἔγγραφον
διʼ οὗ εὑρίσκει ὀρθήν τήν λύσιν τοῦ ζητήματος Ρεσιτνικίων, ἥν προτείνει ὁ ὑπο(διοικητής)
Χαλκιδικῆς διά νέας ἐκλογῆς». Στίς 8 Μαρτίου ἀπό τόν ἐπίσκοπο ἐκτίθεται στόν Γεν. Διοικητή
«ἡ κατάστασις ἐκ Ρεσετνικίων καί ἀποκρούεται ἡ διαμαρτυρία τοῦ Προέδρου ὡς μή βάσιμος
καί ἡ νέα ἐκλογή τοῦ διορισμοῦ γενομένου κανονικῶς καί ἀποδεκτοῦ γενομένου ὑπό τοῦ λαοῦ
Ρεσιτνικίων»1215.
Στίς 1 Μαρτίου 1924 ὁ ἐπίσκοπος ζητεῖ ἀπό τόν Ὑποδιοικητή Χαλκιδικῆς «νά βιάσῃ ταμίαν
Νεοχωρίου μετρήσῃ περιουσίαν Τραπέζῃ «ἵνα μή βαθμηδόν λιγοστεύσῃ»1216.
Τήν 1 Μαρτίου 1924 ὁ ἐπίσκοπος ἀπαντᾶ στόν Ὑποδιοικητή Χαλκιδικῆς ὅτι δέν βλέπει «τήν
ἀνάγκην, τῆς ἐκλογῆς γενομένης κανονικῶς» καί τόν παρακαλεῖ «συστήσῃ Κοιν(οτικῷ) Συμ-
βουλίῳ μή ἀναμιγνύεται εἰς ἐκκλησιαστικά καί διατάξῃ ἀμέσως Καλαμαρινῷ μετρήσῃ εἰς κα-
νονικόν ταμίαν χρήματα»1217.
Τήν 1 Μαρτίου 1924 ὁ ἐπίσκοπος ἐκδίδει «πιστοποιητικόν ὅτι ὁ πρόσφυξ Ἱερεύς Νικ. Ἰωαν-
νίδης ἀνήκει εἰς τήν τάξιν δῆθεν πτωχῶν συνοικισμῶν ἐφημερεύοντος»1218.
Τήν 1 Μαρτίου 1924 ὁ Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης διαβιβάζει στόν ἐπίσκοπο «ἐρώτησιν
ὑπουργείου Ἐκκλ(ησιαστικῶν) διά ζήτημα Ρεσιτνικίων». Στίς 14 Μαρτίου ὁ ἐπίσκοπος ἐνημε-
ρώνει τόν Μητροπολίτη Θεσσαλονίκης ὅτι «γίνεται ἔκθεσις τῶν γενομένων καί ζητεῖται ἡ ὑπε-
ράσπισις τῶν δικαιωμάτων τοῦ ἐπισκόπου κατά τῶν ἀξιώσεων τῶν Προέδρων»1219.
Στίς 2 Μαρτίου 1924 ὁ ἐπίσκοπος γνωστοποιεῖ στόν Μητροπολίτη Θεσσαλονίκης «ἀνακοί-
νωσιν τοῦ Ὑπουργείου καί ζητεῖ ὁδηγίας»1220.
Στίς 3 Μαρτίου 1924 ὁ ἱερέας τῶν Δουμπιῶν Δ. Ἀστεριάδης στέλνει στόν ἐπίσκοπο «τά
ὀνόματα τῶν ἐκλεγέντων ἐπιτρόπων Γ. Τράκα (Π), Ἀστ. Ἀλβανοῦ (Γρ.), Κων. Γεραντῆ (ἐπιτρ.).
Στίς 8 Μαρτίου ὁ ἐπίσκοπος στέλνει στόν ἱερέα Δ. Ἀστεριάδη τό διοριστήριο ἔγγραφο»1221.
Στίς 5 Μαρτίου 1924 ὁ ἐπίσκοπος ἐκδίδει «Πιστοπ(οιητικόν) ὅτι δέν ἐλύθη ὁ γάμος Ἀντ.
Κοντοπούλου καί Αἰμιλίας».
Στίς 5 Μαρτίου 1924 ὁ ἐπίσκοπος ἐκδίδει «Πιστοποιητικόν γάμου Ἀντωνίου Κοντοπούλου
καί Αἰμιλίας Βασιάδου», καί «Πιστοποιητικόν βαπτίσεως Φαίδωνος Γεωργίου Σταγείρου Κον-
τοπούλου τοῦ Ἀντωνίου»1222.
Στίς 5 Μαρτίου 1924 ὁ ἐπίσκοπος ἐκδίδει «Πιστοπ(οιητικόν) ὅτι ἡ Αἰμιλία Κοντοπούλου δια-
τελεῖ ἐν χηρείᾳ καί ὁ Φαίδων ὡς 5 ἐτῶν ἄγαμος»1223.
Στίς 9 Μαρτίου 1924 ὁ Δικαῖος τῆς Σκήτης τῆς Ἁγίας Ἄννης τοῦ Ἁγίου Ὄρους δηλώνει
στόν ἐπίσκοπο «ὅτι ἀποστέλλει ὡς πνευματικόν τόν Ἱερομ(όναχον) Ναθαναήλ». Στίς 20 Μαρ-
τίου ἀπό τόν ἐπίσκοπο «συνιστᾶται ὁ ἱερομ(όναχος) Ναθαναήλ ὡς πνευματικός»1224.
Στίς 15 Μαρτίου 1924 ἡ ἐκκλησιαστική ἐπιτροπή τοῦ Ἰσβόρου ἐρωτᾶ τόν ἐπίσκοπο «διατί
ἀπηγορεύθη λειτουργία είς παπα-Κωνσταντῖνον». Στίς 20 Μαρτίου ὁ ἐπίσκοπος ἀπαντᾶ ὅτι ἡ
ἀπαγόρευση ἔγινε, «διότι ἄνευ γνώσεως τοῦ ἐπισκόπου ἐγκατέλειπεν ἐνορίαν του»1225.
Στίς 16 Μαρτίου 1924 ὁ ἐπίσκοπος «βεβαιώνει ὅτι ἐπί τοῦ τέως καθεστῶτος τά κτήματα
τῶν ναῶν ἐνεγράφοντο εἰς ὄνομα τοῦ Ἁγίου, ἐφʼ ᾧ ἐπωνυμοῦνται μέ Πατέρα τόν Χριστόν»1226.
Στίς 20 Μαρτίου 1924 ἡ Ἐκκλησιαστική Ἐπιτροπή τοῦ Στρατονίου ζητεῖ ἀπό τόν ἐπίσκοπο
νά γράψει σʼ αὐτήν «διατί ἔφυγεν» ὁ ἱερέας του καί ἄν βρῆκε ἀντικαταστάτη. Ὁ ἐπίσκοπος
ἀπαντᾶ «ὅτι ἔφυγεν ἕνεκα συμφέροντος καί ὅτι δέν εὑρέθη ἀντικαταστάτης»1227.
Στίς 20 Μαρτίου 1924 οἱ ἱερεῖς τῶν Ραβνῶν δηλώνουν στόν ἐπίσκοπο «οἱ ἐκλεγέντες ἐπί-
τροποι Βασιλικός Κ. Θεοδοσίου (τ.), Δημήτριος Ἀ. Φικιόρης, Μιχ. Γ. Βλάχου». Στίς 26 Μαρτίου
ὁ ἐπίσκοπος στέλνει τόν διορισμό τους1228.
5
Στίς 24 Μαρτίου 1924 ὁ ἐπίσκοπος γράφει στόν παπα Βασίλειο ὅτι «ὀφείλει μεταβῇ Γομά-
τιον λειτουργήσῃ Εὐαγγελισμόν». Στίς 24 Μαρτίου ὁ παπα Βασίλειος ἀπαντᾶ «ὅτι κάτοικοι
τάχα δέν δέχονται». Ὁ ἐπίσκοπος στή στήλη «Παρατηρήσεις» γράφει: «Τηλεγραφεῖται ἐξά-
παντος μεταβῇ ὥρα 8ῃ Μ(αρτίου) 24ῃ»1229.
Στίς 25 Μαρτίου 1924 ὁ παπα Βασίλειος δηλώνει στόν ἐπίσκοπο «ὅτι εἶναι ἀσθενής»1230.
Στίς 26 Μαρτίου 1924 ἐνορίτες τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἁγίας Παρασκευῆς Γαλάτιστας παρα-
πονοῦνται στόν ἐπίσκοπο «ὅτι ὁ Γ. Προφέτης ἐπίτροπος παραιτηθείς δέν δίδει λογαριασμόν».
Στίς 2 Ἀπριλίου ὁ ἐπίσκοπος δίνει ἐντολή στόν Οἰκονόμο παπα Δημήτριο «μετά 2 ἐνοριτῶν νά
ἐξελέγξῃ τούς λογαριασμούς Γ. Προφέτου»1231.
Στίς 26 Μαρτίου 1924 οἱ ἐπίτροποι τῶν ναῶν τῆς Γαλάτιστας παραπονοῦνται στόν Ἐπί-
σκοπο «διότι ὁ ἐπίτροπος Ἁγ. Δημητρίου δέν δίδει τό ἀνάλογον ἐπί τοῦ δίσκου, ὅταν γίνεται
ἐν αὐτῷ μονοεκκλησίαν». Στίς 2 Ἀπριλίου ὁ ἐπίσκοπος διατάσσει τήν ἐπιτροπή Ἁγ. Δημητρίου
«νά δώσῃ τό ἀνάλογον ὡς δίκαιον, ἤτοι τό 1/4 εἰς ἑκάστην ἐνορίαν»1232.
Στίς 26 Μαρτίου 1924 στέλνεται ἀπό τό Πατριαρχεῖο Κωνσταντινουπόλεως στόν ἐπίσκοπο
ἀντίγραφο ἐπιστολῆς του πρός τόν Μητροπολίτη Θεσσαλονίκης, στό ὁποῖο «ὁρίζεται ὅτι ἡ
μνήμη τοῦ Ἁγίου Γεωργίου μετατίθεται τήν Δευτέραν τοῦ Πάσχα». Στίς 7 Ἀπριλίου ἀπό τόν
Ἐπίσκοπο «κοινοποιεῖται ἡ ἀπόφασις τοῦ Πατριαρχείου», ἐγκύκλιος, στούς ἱερεῖς1233.
Στίς 27 Μαρτίου 1924 ὁ ἐπίσκοπος ζητεῖ ἀπό τή Μεραρχία Πολυγύρου «διατάξῃ
Παραδ(είσην) Καλαμαριανόν μετρήσῃ χρήματα ναοῦ...»1234.
Στίς 27 Μαρτίου 1924 ὁ ἐπίσκοπος ἀγγέλλει στόν Μητροπολίτη Θεσσαλονίκης «ὅτι ἐψάλλη
ἡ ἀκολουθία τοῦ Εὐαγγελισμοῦ τῇ 25ῃ Μαρτίου ν.ἡ. ἀλλά πολλοί δέν ἑώρτασαν σκοποῦντες
νά ἑορτάσουν τήν 7ην Ἀπριλίου ν.ἡ. νομίζοντες ὅτι ἡ μεταβολή αὕτη εἶναι ἀρχή ἐκφραγγι-
σμοῦ»1235
Στίς 27 Μαρτίου 1924 ὁ Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης διαβιβάζει στόν ἐπίσκοπο «ἔγγραφον
γεν. Διοικήσεως σχετικόν μέ ζήτημα Ρεσιτνικίων» καί τόν συνιστᾶ νά δεχθεῖ «λύσιν ὑποδιοι-
κητοῦ καί δοθῇ πέρας εἰς ζήτημα»1236.
Στίς 29 Μαρτίου 1924 ὁ ἐπίσκοπος ζητεῖ ἀπό τόν εἰσαγγελέα «νά σταλῇ τό βιβλίον
ἐκκλ(ησιαστικῆς) Ἐπιτροπῆς Ρεβενικίων τό αὐθαιρέτως σταλέν αὐτῇ ὑπό Γ. Παπαγεωργίου
μέλους τῆς ἐξελ(εγκτικῆς) Ἐπιτροπῆς τῆς διαχειρήσεως 1923». Στίς 31 Μαρτίου ὁ ἐπίσκοπος
ἀπαντᾶ στόν εἰσαγγελέα «ὅτι θά ἐπιστραφῇ μετά τήν ἐκδίκασιν ὑποθέσεως σχετικῆς 22
Μαΐου»1237.
Στίς 2 Ἀπριλίου 1924 ὁ ἐπίσκοπος παρακαλεῖ τήν ὑπομοιραρχία Γαλάτιστας «ἐμποδίσῃ Γ.
Προφέτην διορθώνειν μίαν βρύσιν ἄνευ ἐγκρίσεως ἐπισκόπου καί συστήσῃ αὐτῷ δώσῃ λογα-
ριασμόν»1238.
Στίς 4 Ἀπριλίου 1924 ὁ ἐπίσκοπος ἐνημερώνει τούς ἱερεῖς τῶν ἐνοριτῶν ὅτι «ἀπαγορεύε-
ται 7 Ἀπριλίου λειτουργία, ἀρτοκλασία, ὑψώματα»1239.
Στίς 7 Ἀπριλίου 1924 ὁ ἐπίσκοπος ἐπιστρέφει στήν εἰσαγγελέα «ἔγγραφον αὐτῆς μέ τήν ση-
μείωσιν ὅτι δέον νά ἐπιστραφῇ τό βιβλίον τό παρατύπως παραδοθέν εἰς αὐτήν»1240.
Στίς 29 Ἀπριλίου 1924 ἡ Ἐπιτροπή Ρεβενικίων καταγγέλλει στόν ἐπίσκοπο «ἱερεῖς ὅτι διε-
πληκτίζοντο μέ ἀπρεπεῖς φράσεις ἐν τῷ ἱερῷ τήν Δευτέραν Ἀνάστασιν πρός μεγάλον σκαν-
δαλισμόν τοῦ λαοῦ». Στίς 7 Μαΐου ἀπό τόν ἐπίσκοπο «τίθενται εἰς Ἀργίαν οἱ ἱερεῖς παπα
Δημήτριος καί παπα Ἰωάννης ἀπό 8ης Μαΐου μέχρι 17ης»1241.
Στίς 9 Μαΐου 1924 ὁ Ὑποδιοικητής (Χαλκιδικῆς) στέλνει στόν ἐπίσκοπο «ἀντίγραφον ἐγκυ-
κλίου Γεν. Διοικήσεως συνιστώσης τά ἐκκλ. ταμεῖα παρέχωσιν συνδρομήν ὑπέρ τῶν ὀρφανο-
τροφείων καί οἰκοτροφείων κράτους». Στίς 7 Ἰουλίου ὁ ἐπίσκοπος προτρέπει τίς ἐπιτροπές
τῶν ναῶν «ἵνα ψηφίσωσι ποσόν ὄχι ὀλιγώτερον τοῦ 1/100 τῶν εἰσπράξεων»1242.
Στίς 10 Μαΐου 1924 ἐπίτροπος τοῦ Γοματίου ζητεῖ ἀπό τόν ἐπίσκοπο ἱερέα. Ἀπό τόν ἐπί-
σκοπο «διατάσσεται ὁ παπα-Βασίλειος», ὁ ὁποῖος «ἀπαντᾶ ὅτι δέν μεταβαίνει» καί στίς 10
Μαΐου «τίθεται εἰς ἀργίαν ἀόριστον». Ὁ Ἐπίσκοπος σημειώνει στίς «Παρατηρήσεις» ὅτι ὁ παπα
Βασίλειος «ἐζήτησεν συγχώρησιν καί ἤρθη ἡ ἀργία»1243.
Στίς 10 Μαΐου 1924 ὁ Ἐπίσκοπος ἐνημερώνει τόν παπα Στέργιο τῶν Ρεβενικίων ὅτι «δια-
κόπτεται ἀργία παπα Ἰωάννου ἵνα λειτουργήσῃ Γομάτιον, παπα Δημητρίου, ἵνα λειτουργήσῃ
Παναγίαν»1244.
6
Στίς 15 Μαΐου 1924 ὁ Πρόεδρος τῆς Ἐπιτροπῆς Γοματίου ἀγγέλλει στόν Ἐπίσκοπο «ἐκλο-
γήν νέας ἐπιτροπῆς Ἀθαν. Παπαποστόλου, Γεωργίου Μαντσάρη (τ.), καί Δημ. Καρακαντᾶ (Γρ.)».
Στίς 16 Μαΐου ὁ ἐπίσκοπος ἀνακοινώνει στόν Πρόεδρο ὅτι οἱ ἐκλεγέντες «διορίζονται»1245.
Στίς 15 Μαΐου 1924 ὁ Πρόεδρος τῆς Ἐπιτροπῆς Γοματίου ἀγγέλλει στόν Ἐπίσκοπο «πρόσ-
ληψιν ὡς ἐφημερίου διʼ ἕν ἔτος τοῦ παπα Ἰωάννου πρωθιερέως». Στίς 16 Μαΐου ὁ παπα Ἰωάν-
νης «διορίζεται ἀπό τόν Ἐπίσκοπον»1246.
Στίς 19 Μαΐου 1924 ὁ Ἐπίσκοπος ζητεῖ ἀπό τόν Πρωτοδίκη «τό βιβλίον τῆς ἐκκλ(ησίας)
Βαρβάρας σταλέν Ὀκτ(ώβριον) 1919»1247.
Στίς 19 Μαΐου 1924 ὁ Ἐπίσκοπος στέλνει στούς ἱερεῖς τῶν χωριῶν ἐγκύκλιον προτρεπτική
«διά τόν δίσκον τοῦ οἴκου τῶν Τυφλῶν»1248.
Στίς 20 Μαΐου 1924 ὁ Ἐπίσκοπος παρακαλεῖ τήν Ἱερά Μητρόπολη Θεσσαλονίκης «νά ἐρω-
τήσῃ ἄν δύναται ἐπιτραπῇ χειροτονηθῇ ἱερεύς Ἀστέριος Κατσαμούρης μή ὑπάρχοντος ἄλλου
καταλλήλου ἄν καί ἐνυμφεύθη χήραν». Στίς 27 Ἰουνίου ἡ Μητρόπολη Θεσσαλονίκης στέλνει
στόν Ἐπίσκοπο «ἀπάντησιν Πατριαρχείου ὅτι δέν δύναται νά ἐπιτραπῇ, διότι ἀντίκειται εἰς
ἰσχύουσαν κανονικήν τάξιν» (ἀρ. Πρωτ. 2066/3-6-24)1249.
Στίς 21 Μαΐου 1924 ὁ Ἐπίσκοπος εὑρισκόμενος στή Γαλάτιστα ἐκδίδει «Πιστοποιητικόν ὅτι
ὁ Ἀχιλλεύς Ἀστ. Βογιατζῆς ἐκ Γαλατίστης ἐδίδαξεν ἀπό τοῦ 1912-12 εἰς κοινότητας Δέρ-
κων»1250.
Στίς 8 Ἰουνίου 1924 ὁ Πρόεδρος τῆς ἐπιτροπῆς Σεποτνικίων ἀγγέλλει στόν Ἐπίσκοπο
«ἐκλογήν ἐπιτρόπων 18 Μαΐου Ἀθ. Πασχάλη (Πρ.), Ἀθ. Αὐγέρου (Τ.), Κωνστ. Ἀι. Παλιούρα (Γρ.),
Ἀπ. Μπαλάση καί Ἀργ. Οἰκονόμου (Δ.). Στίς 9 Ἰουνίου ὁ Ἐπίσκοπος διορίζει τούς ἐκλεγέντας
Ἐπιτρόπους»1251.
Στίς 22 Ἰουνίου 1924 ὁ Ἐπίσκοπος ἀπό τό Ζαγκλιβέρι προβαίνει στόν διορισμό τῶν «ἐπι-
τρόπων Ἀδαμ. Γεωργίου Κατσαροῦ (Ταμ.), Γεωργίου Γεωργαντᾶ (Γρ.), Δημ. Τάσγου (Συμβ.)»1252.
Στίς 22 Ἰουνίου 1924 ὁ Ἐπίσκοπος παρακαλεῖ τόν Ὑπομοίραρχο Ἰω. Φυραγκαδάκη «νά
ἐφαρμόσῃ τήν ἀστ(ικήν) διάταξιν περί κλεισίματος καφενείων καί καταστημάτων κατά τήν
ὥραν τῆς λειτουργίας»1253.
Στίς 3 Ἰουλίου 1924 ὁ Ἐπίσκοπος ἐνημερώνει τόν Σακελλάριο παπα Δημήτριο τῶν Ρεβενι-
κίων ὅτι «διορίζονται ἔκτακτοι ἐξελεγκταί τῆς διαχειρίσεως τῆς ἐκκλησίας ὁ Ἰω. Γεωργούδης,
ὁ Κων. Αὐγολούπης, ὁ Ἰω. Καραθανάσης, ὁ Ἀλ. Γιουρούκης καί ὁ Ἰωάννης Ζαφειρούδας»1254.
Στίς 6 Ἰουλίου 1924 ὁ Ὑπουργός Παιδείας παρακαλεῖ τόν ἐπίσκοπο «προβῇ ἐπισκοπή εἰς
ἐκλογήν ἀνωτέρων ἐνοριακῶν Ἀντιπροσωπειῶν». Στίς 24 Ἰουλίου ἀπό τόν Ἐπίσκοπο ζητεῖται
ἀπό τόν Ὑπουργό Παιδείας «πίναξ χωρίων ἐν οἷς θά γίνῃ τοιαύτη ἐκλογή». Ὁ Ὑπουργός Παι-
δείας ἀπαντᾶ νά συνεννοηθοῦν «μετά τοῦ Γεν. Ἐπιθεωρητοῦ»1255.
Στίς 8 Ἰουλίου 1924 ὁ Ἐπίσκοπος γράφει στόν παπα Δημ. Ἀστεριάδη τῶν Δουμπιῶν ὅτι «πα-
ραιτηθέντος τοῦ Γρ(αμματέως) Ἀστερίου Ἀλβανοῦ διορίζεται Γραμ(ματεύς) ὁ Στέργιος Πλιά-
κας»1256.
Στίς 8 Ἰουλίου 1924 ὁ Ἐπίσκοπος στέλνει στήν Ἀρχιεπισκοπή Ἀθηνῶν δρ. 500, πού
προῆλθαν «ἐκ πωλήσεως λαμπάδων πασχαλινῶν, ἵνα σταλῶσι Παναγίῳ Τάφῳ». Ἡ Ἀρχιεπισκοπή
Ἀθηνῶν «ἀπαντᾶ ὅτι ἐστάλησαν»1257.
Στίς 9 Ἰουλίου 1924 ὁ Ἐπίσκοπος συνιστᾶ στήν Ἐπιτροπή Περιστερᾶς «αὐξήσουν μισθόν
ἱερέως». Ὁ παπα Ἀναστάσιος τῆς Περιστερᾶς ἀναφέρει στόν ἐπίσκοπο σχετικά: «Ἡ ἐπιτροπή
ἔδωκε 200 δρχ. μηνιαίως, ἀλλά ζητεῖ συνεργασθῶμεν μετά παπα Νικολάου διά ταῦτα παραι-
τοῦμαι»1258.
Στίς 12 Ἰουλίου 1924 ὁ Ἐπίσκοπος ἔστειλε ἐγκύκλιο στίς ἐνορίες τοῦ Ζαγκλιβερίου καί
τοῦ Ἀδάμ, μέ τήν ὁποία παρακαλεῖ «1) νά μή ἀναβαίνουν εἰς τά στασίδια, 2) νά μή θορυβοῦν,
3) νά παύσῃ ἡ διά ζαχαρωτῶν καί σπερμάτων μάχη ἡ γινομένη καί τήν ὥραν τοῦ κυκλίου χοροῦ
κατά τήν τέλεσιν τοῦ Μυστηρίου τοῦ γάμου ἐν τῷ ναῷ»1259.
Στίς 12 Ἰουλίου 1924 ὁ Ἐπίσκοπος παρακαλεῖ τήν ὑπομοιραρχία Ζαγκλιβερίου «νά μηνύῃ
τούς παραβάτας τῶν ἄνευ διατάξεων ὡς διαταρακταί τῆς ἡσυχίας καί τάξεως τῆς Ἐκκλησίας,
ἵνα τηρῶνται»1260.
7
Στίς 24 Ἰουλίου 1924 ὁ Ἐπίσκοπος ζητεῖ ἀπό τόν Πρόεδρο Πρωτοδικῶν Θεσσαλονίκης «βι-
βλίον Ἐκκλ(ησίας) Βαρβάρας σταλέν Ὀκτ(ώβριον) 1919»1261.
Στίς 27 Ἰουλίου 1924 ὁ Ἐπίσκοπος ζητεῖ ἀπό τήν Ἐπιτροπή τοῦ Ναοῦ τοῦ Ἁγίου Δημητρίου
«ἀναδιορισμόν παπα Νικ(ολάου) Τσαπάκον». Στίς 28 Ἰουλίου ὁ Ἐπίσκοπος ἐρωτᾶ τόν οἰκονόμο
παπα Δημήτριο «ἄν ἔληξε ἡ δίκη καί ὑπόσχεται παπα Τσαπάκος μή ἐμπορεύεσθαι»1262.
Στίς 5 Αὐγούστου 1924 ὁ Ἐπίσκοπος ζητεῖ ἀπό τόν Μητροπολίτη «ὁδηγίας διʼ ἀπαίτησιν
Κυβερνήσεως (νόμου 2508) θεωρήσῃ σχολ(ικάς) περιουσίας τάς ἐκκλησιαστικάς, διότι διʼ
αὐτῶν συνετηροῦντο Σχολαί»1263.
Στίς 6 Αὐγούστου 1924 ὁ Ἐπίσκοπος παύει τόν οἰκονόμο παπα Ἄγγελο, «διότι μέ ὅλας τάς
συστάσεις ἐξακολουθεῖ πιέζων τόν λαόν ζητῶν ἀμοιβάς ὑπερτέρας τοῦ τιμολογίου, ὅταν διά
τοῦτο δυσφορῇ». Στίς 8 Αὐγούστου ὁ οἰκονόμος παπα Ἄγγελος ἐκδηλώνει στόν ἐπίσκοπο «με-
τάνοιαν καί ὑποσχόμενος συμμόρφωσιν πρός τό τιμολόγιον ζητεῖ συγχώρεσιν»1264.
Στίς 12 Αὐγούστου 1924 ἀπό τόν Ἐπίσκοπο ζητεῖται ἀπό τόν ὑπουργό Παιδείας «ἐφαρμογή
τοῦ νόμου 1328 διά τούς ἱερεῖς»1265.
Στίς 20 Αὐγούστου 1924 ὁ Ἐπίσκοπος ζητεῖ ἀπό τόν ὑποδιοικητή «ἐκδοθῇ ἄδεια ἐράνων
οἰκοδομῆς ναοῦ Ἁγ. Δημητρίου ἐν Γοματίῳ εἰς ἐπιτροπήν Ἰω. Μαντσάρη, Γ. Ξυντᾶ, Γ. Συκιώτῃ,
Νικ. Παπα Οἰκονόμου, Δημ. παπα γιοβάνη». Στίς 15 Ὀκτωβρίου ὁ Νομάρχης Χαλκιδικῆς Τζα-
νετάτος «ἀπαντᾷ ὅτι ἀπαγορεύεται κατά ἀπάντησιν ὑπουργοῦ ὑγιεινῆς προνοίας καί Ἀντιλή-
ψεως»1266.
Στίς 23 Αὐγούστου 1924 ὁ Ἐπίσκοπος σέ ἐγκύκλιο πρός τούς ἱερεῖς γράφει ὅτι «ἀπαγο-
ρεύεται μετάληψις νηστεύουσι κατά τό π. ἡ.»1267.
Στίς 26 Αὐγούστου 1924 ὁ Ἐπίσκοπος γράφει στούς παπα Δημήτριο τῶν Ρεβενικίων καί
παπα Ἰωάννη τοῦ Γοματίου ὅτι «ἀπαγορεύεται Πέμπτην λειτουργία»1268.
Στή 1 Σεπτεμβρίου 1924 κάτοικοι τοῦ χωριοῦ Ἀλανλῆ ζητοῦν ἀπό τόν Ἐπίσκοπο «διορι-
σμόν ἐκκλ. ἐπιτρόπων Θεοφίλου Μαυροπούλου (ταμ.), Λεωνίδα Μαυρουδῆ, καί Ἡρακλείου
Παυλίδου». Στίς 7 Σεπτεμβρίου ἀπό τόν ἐπίσκοπο «ἐκδίδεται διοριστήριον ἔγγραφον»,πού τό
δίνει στόν παπα Γεώργιο»1269.
Στίς 2 Σεπτεμβρίου 1924 ὁ Ἐπίσκοπος γράφει στόν οἰκονόμο παπα Ἄγγελο (Λιαρίγκοβη) ὅτι
«συγχωρεῖται ἀλλά συνιστᾶται δώσῃ παραίτησιν ἕνεκεν ἡλικίας». Στίς 3 Σεπτεμβρίου ὁ Μ. Οι-
κονόμος παπα Ἄγγελος «δίδει παραίτησιν ἀπό τῆς ἐφημερίας ἕνεκεν ἡλικίας μή ἐπαρκῶν εἰς
καθημερινάς ἐφημερίας ἅ ἐξεπλήρωσεν ἐπί 53 ἐτῶν». Στίς 12 Ὀκτωβρίου 1924 ἀπό τόν Ἐπί-
σκοπο ὁ παπα Ἄγγελος «ἐτέθη εἰς ἀόριστον ἀργίαν διʼ ἀπείθειαν καί ὕβριν» καί κάτω ἀπό τή
Σημείωση αὐτή ὁ Ἐπίσκοπος γράφει: «Ἀπέθανεν 1 Νοεμβρίου 1924»1270.
Στίς 8 Σεπτεμβρίου 1924 οἱ ἱερεῖς τοῦ Ζαγκλιβερίου ἀγγέλουν στόν Ἐπίσκοπο «ὅτι ἔδωκαν
παραίτησιν διʼ ἀνεπάρκειαν μισθοῦ». Στίς 18 Σεπτεμβρίου ὁ Ἐπίσκοπος συνιστᾶ στόν Πρόεδρο
τῆς Κοινότητος «νά γίνῃ τό ψήφισμα τό ἀποφασισθέν διά νά δοθῇ εἰς τούς ἱερεῖς ἐκ τοῦ
κοιν(οτικοῦ) ταμείου ἐπίδομα ἐτήσιον 2 χιλ. δραχμῶν»1271.
Στίς 11 Σεπτεμβρίου 1924 τό Κεντρικό Ταμεῖο Ἀθηνῶν ζητεῖ ἀπό τόν Ἐπίσκοπο «πίνακας
Μονῶν ἐμφαίνοντας ἀπαλλοτριωθέντα ἀπό 1920 κτήματα καί καθορισθείσας συμφωνίας». Στίς
18 Σεπτεμβρίου ὁ Ἐπίσκοπος ἀπαντᾶ στό Κ.Τ. Ἀθηνῶν «ὅτι δέν ὑπάρχουν μοναί» στή δικαιο-
δοσία του»1272.
Στίς 18 Σεπτεμβρίου 1924 ὁ Ἐπίσκοπος θέτει σέ ἀργία 15 ἡμερῶν τόν παπα Ἰωάννη Παλί-
γρα «διότι ὡς ἐφημέριος δέν εὑρέθη εἰς τήν θέσιν του καί ἀπέθανεν ἄνευ μεταλήψεως ἀσθε-
νής»1273.
Στίς 19 Σεπτεμβρίου 1924 ὁ Ἐπίσκοπος στέλνει στούς ἱερεῖς ἐγκύκλιο μέ «πασχάλιον
Ἀπρ(ιλίου) 27 πρός εὕρεσιν Εὐαγγ(ελίου), Ἀπ(οστόλου), ἤχων καί ἐωθινῶν»1274.
Στίς 22 Σεπτεμβρίου 1924 ὁ Ἐπίσκοπος προβαίνει σέ διορισμό ἐπιτρόπων τῶν Ρεβενικίων
«Δημ. Δ. Ἀβραάμ (Πρ.), Χρ. Ἀθ. Αὐγέρου (Ταμ.), Σεραφιανοῦ Μαυρογιάννη (Γρ.), Δημ. Μακρῆ
(ἐπιτρόπου)»1275.
Στίς 6 Ὀκτωβρίου 1924 ὁ Ἐπίσκοπος ἐκδίδει «πιστ(οποιητικόν) θανάτου τοῦ ἱερ(έως) Μα-
νασσῆ»1276.
8
Στίς 9 Ὀκτωβρίου 1924 ὁ Ἐπίσκοπος διατάσσει τούς ἱερεῖς τοῦ Νεοχωρίου «μή ἀμελεῖν κα-
θημερινήν ἀκολουθίαν»1277.
Στίς 9 Ὀκτωβρίου 1924 ὁ παπᾶ Ἰωάννης τῶν Ρεβενικίων «παραιτεῖται τῆς ἐφημερίας Γο-
ματίου» πρός τόν Ἐπίσκοπο. Στίς 10 Ὀκτωβρίου ὁ Ἐπίσκοπος διατάσσει τόν παπᾶ Ἰωάννη «ἐπι-
στρέψῃ εἰς τήν θέσιν του ἀπαγορεύεται ἐφημερία ἐν Ρεβενικίοις». Στίς 18 Ὀκτωβρίου ὁ
Ἐπίσκοπος ἐπιτρέπει στόν παπα Ἰωάννη «αὖθις ἐφημερεῦσαι ἐν Ρεβενικίοις, διότι ἡ συμφωνία
παρεβιάσθη ἐκ τῶν Γοματιανῶν»1278.
Στίς 10 Ὀκτωβρίου 1924 ὁ Ἐπίσκοπος ἐκδίδει «Πστοπ(οιητικόν) Ἀντ(ωνίου) Κοντοπούλου
καί Αἰμιλίας Βαστάδου»1279.
Στίς 18 Δεκεμβρίου 1924 στέλνεται στόν Ἐπίσκοπο ἀπό τό Πατριαρχεῖο Κωνσταντινουπό-
λεως «πατριαρχικός τόμος τῆς προαγωγῆς τῆς Ἐπισκοπῆς Ἱερισσοῦ εἰς Μητρόπολιν»1280.
Στίς 13 Ὀκτωβρίου 1924 ὁ Οἰκονόμος παπα Δημήτριος τῆς Γαλατίστης στέλνει στόν Ἐπί-
σκοπο «ἔγγραφον παπα Νικολάου ὑποσχετικόν ὅτι δέν θά ἐμπορεύεται πλέον καί δηλοῖ ὅτι
ἀνέλαβε καθήκοντα ἐφημερίου»1281.
Στίς 27 Ὀκτωβρίου 1924 ὁ ἱερέας τοῦ Ἀρδαμερίου ἀγγέλλει στόν ἐπίσκοπο «ἐκλογήν ἐπι-
τρόπων Ἰω. Δρούγκα (Πρ.), Λεων. Κρητσιάνη (ταμ.) καί Γεωργίου Ρεπάνου (Γρ.). Στίς 3 Νοεμ-
βρίου ὁ Ἐπίσκοπος ἐνημερώνει τόν ἱερέα ὅτι οἱ ἐπίτροποι «διορίζονται»1282.
Τήν 1η Νοεμβρίου 1924 ὁ Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως ἀγγέλλει στόν Ἐπίσκοπο «ὅτι
ἡ Ἐπισκοπή Ἱερισσοῦ καί Ἁγίου Ὄρους προήχθη εἰς Μητρόπολιν Ἱερισσοῦ καί Ἁγίου Ὄρους
μέ τά αὐτά ὅρια». Στίς 22 Δεκεμβρίου ὁ Ἐπίσκοπος ἀπαντᾶ στόν Πατριάρχη «ὅτι γενομένης
Λιαριγκόβης ὑποδιοικήσεως ἀνάγκη νά ὑπαχθοῦν τῇ Μητροπόλει καί τά χωρία ἅτινα πολιτικῶς
ὑπάγονται εἰς τήν ὑποδιοίκησιν»1283.
Στή 1 Νοεμβρίου 1924 ὁ ὑποδιοικητής Λιαριγκόβης ζητεῖ ἀπό τόν Ἐπίσκοπο νά συστήσει
«ἐπιτροπήν ἐράνων διʼ ἐπαργύρωσιν Ἁγίου Δημητρίου ὑποβάλῃ λογοδοσίαν». Ὁ Ἐπίσκοπος
ἀπαντᾶ στόν Ὑποδιοικητή «ὅτι ἡ ἐπιτροπή ἐδήλωσεν ὅτι δέν ἔκαμε χρῆσιν ἐλθούσης ἀργά τῆς
ἀδείας ἐράνων ὑπʼ ἀρ. 115, 933»1284.
Στίς 3 Νοεμβρίου 1924 ὁ Ἐπίσκοπος ζητεῖ ἀπό τόν Ὑπουργό Παιδείας «ληφθῇ φροντίς περί
ἱερέων πενομένων λυομένου οἰκον(ομικοῦ) προβλήματος ἀμέσως καί ῥιζικῶς»1285.
Στίς 7 Νοεμβρίου 1924 ὁ Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης σέ γράμμα του πρός τόν Ἐπίσκοπο
«ἐσωκλείων ἀντίγραφον πατριαρχικοῦ γράμματος σχετικοῦ ἀγγέλλει τήν προαγωγήν τῆς ἐπι-
σκοπῆς Ἱερισσοῦ εἰς Μητρόπολιν ὡς καί τῶν ἄλλων Ἐπισκοπῶν»1286.
Στίς 11 Νοεμβρίου 1924 ὁ Εἰσαγγελέας Πολυγύρου Σπηλιώτης ἐρωτᾶ τόν Ἐπίσκοπο «ἄν
Ἄνθιμος Ξενόπουλος ἱερεύς, ἐφημερεύη» στή Μητρόπολη (Ἱερισσοῦ). Στίς 12 Νοεμβρίου ὁ
Ἐπίσκοπος ἀπαντᾶ στόν εἰσαγγελέα Σπηλιώτη «ὅτι Ἄνθιμός τις ἐφημερεύει ἐν Λιαριγκόβῃ
ἀλλά Λαζαρίδης»1287.
Στίς 15 Νοεμβρίου 1924 ὁ Γεν. Διοικητής Θεσσαλονίκης Καναβός παρακαλεῖ τόν Ἐπίσκοπο
νά μεταβεῖ «Θεσσαλονίκην πρός συνεννόησιν ἐπί ζητήματος Μητροπόλεως». Στίς 16 Νοεμ-
βρίου ὁ Ἐπίσκοπος ἀπαντᾶ στόν Γεν. Διοικητή: «ἀδιαθετῶν μετά τινας ἡμέρας ἔλθω»1288.
Στίς 17 Νοεμβρίου 1924 ὁ Ἀρχιεπίσκοπος Ἀθηνῶν ἀγγέλλει στόν Μητροπολίτη Ἱερισσοῦ
«θάνατον Πατριάρχου· παρακαλεῖ τελεσθῇ δέησις 11ην ὥραν ἑπομένης». Στίς 18 Νοεμβρίου
ὁ Μητροπολίτης σημειώνει στή στήλη «Παρατηρήσεις»: «Διετάχθη καί ἐκρούσθη πενθίμως ὁ
κώδων τῆς ἐκκλησίας τῆς Λιαριγκόβης»1289.
Στίς 18 Νοεμβρίου 1924 ὁ Μητροπολίτης (Ἱερισσοῦ) παρακαλεῖ τόν Γεν. Διοικητή «συνεν-
νόησις γίνῃ γραπτῶς κοπιώδους ὄντος τοῦ ταξιδίου»1290.
Στίς 28 Νοεμβρίου 1924 ἀπό τόν Μητροπολίτη (Ἱερισσοῦ) ἀγγέλλεται στήν Ἱερά Κοινότητα
τοῦ Ἁγίου Ὄρους «ἡ προαγωγή τῆς Ἐπισκοπῆς εἰς Μητρόπολιν»1291.
Στίς 24 Νοεμβρίου 1924 ὁ Μητροπολίτης Νικαίας Βασίλειος (Κωνσταντινούπολη) ζητεῖ ἀπό
τόν Μητροπολίτη (Ἱερισσοῦ) νά στείλει «δελτίον ψήφου διά τόν μέλλοντα 1η Δεκ(εμβρίου)
ἐκλεγῆναι Πατριάρχην»1292.
Στίς 22 Δεκεμβρίου 1924 ὁ Μητροπολίτης (Ἱερισσοῦ) στέλνει τηλεγράφημα «συγχαρητή-
ριον ἐπί ἐκλογῇ» στόν νέο πατριάρχη1293.
9
Σημειώσεις
1189. Βλ. Α.Ε.Ι.Α.Ο., Πρωτ. ἀρ. 22. 1239. Βλ. Α.Ε.Ι.Α.Ο., Πρωτ. ἀρ. 52.
1190. Βλ. Α.Ε.Ι.Α.Ο., Πρωτ. ἀρ. 8. 1240. Βλ. Α.Ε.Ι.Α.Ο., Πρωτ. ἀρ. 53 καί 41.
1192. Βλ. Α.Ε.Ι.Α.Ο., Πρωτ. ἀρ. 2, 2263 καί 2279. 1242. Βλ. Α.Ε.Ι.Α.Ο., Πρωτ. ἀρ. 77.
1199. Βλ. Α.Ε.Ι.Α.Ο., Πρωτ. ἀρ. 7 καί 6. 1249. Βλ. Α.Ε.Ι.Α.Ο., Πρωτ. ἀρ. 67.
1207. Βλ. Α.Ε.Ι.Α.Ο., Πρωτ. ἀρ. 17α΄. 1257. Βλ. Α.Ε.Ι.Α.Ο., Πρωτ. ἀρ. 83.
1210. Βλ. Α.Ε.Ι.Α.Ο., Πρωτ. ἀρ. 17β΄. 1260. Βλ. Α.Ε.Ι.Α.Ο., Πρωτ. ἀρ. 82.
1221. Βλ. Α.Ε.Ι.Α.Ο., Πρωτ. ἀρ. 35α. 1271. Βλ. Α.Ε.Ι.Α.Ο., Πρωτ. ἀρ. 105.
[Σημείωση: Ἡ καταγραφή αὐτή γίνεται, διότι τά 1273. Βλ. Α.Ε.Ι.Α.Ο., Πρωτ. ἀρ. 106.
πρόσωπα εἶναι συγγενικά τοῦ ἐπισκόπου Σωκράτη. 1274. Βλ. Α.Ε.Ι.Α.Ο., Πρωτ. ἀρ. 107.
Συγκεκριμένα: Ἡ Αἰμιλία Βασιάδου ἦταν ἀνιψιά του, 1275. Βλ. Α.Ε.Ι.Α.Ο., Πρωτ. ἀρ. 108.
ὁ Ἀντώνιος Κοντόπουλος γαμπρός του καί ὁ Φαίδων 1276. Βλ. Α.Ε.Ι.Α.Ο., Πρωτ. ἀρ. 110.
Κοντόπουλος γιός τῆς ἀνεψιᾶς του καί τοῦ γαμπροῦ 1277. Βλ. Α.Ε.Ι.Α.Ο., Πρωτ. ἀρ. 111.
του. Ἄλλες πληροφορίες γιʼ αὐτούς βλέπε: Δημ. Θ. 1278. Βλ. Α.Ε.Ι.Α.Ο., Πρωτ. ἀρ. 112.
Κύρου, Ὁ Μητροπολίτης Ἱερισσοῦ, Ἁγίου Ὄρους 1279. Βλ. Α.Ε.Ι.Α.Ο., Πρωτ. ἀρ. 113. Τό ζεῦγος
καί Ἀρδαμερίου Σωκράτης Σταυρίδης (1866-1911)]. εἶναι συγγενεῖς μέ τόν Ἐπίσκοπο Ἱερισσοῦ καί Ἁγίου
1223. Βλ. Α.Ε.Ι.Α.Ο., Πρωτ. ἀρ. 36β΄. [Σημείωση: Ὄρους Σωκράτη Σταυρίδη. (Βλ. Σημ. μέ ἀρ. 33 καί
Βλ. Σημείωση στό Ἔγγραφο ἀρ. 36]. 34 Πρωτοκολλημένο Ἔγγραφο).
1226. Βλ. Α.Ε.Ι.Α.Ο., Πρωτ. ἀρ. 38. 1282. Βλ. Α.Ε.Ι.Α.Ο., Πρωτ. ἀρ. 120β΄.
1227. Βλ. Α.Ε.Ι.Α.Ο., Πρωτ. ἀρ. 41. 1283. Βλ. Ἀρχεῖο Μητροπόλεως Ἱερισσοῦ καί
1228. Βλ. Α.Ε.Ι.Α.Ο., Πρωτ. ἀρ. 48. Ἁγίου Ὄρους (Α.Μ.Ι.Α.Ο.), Πρωτ. ἀρ. 123.
1229. Βλ. Α.Ε.Ι.Α.Ο., Πρωτ. ἀρ. 44. 1284. Βλ. Α.Μ.Ι.Α.Ο., Πρωτ. ἀρ. 125.
1230. Βλ. Α.Ε.Ι.Α.Ο., Πρωτ. ἀρ. 45. 1285. Βλ. Α.Μ.Ι.Α.Ο., Πρωτ. ἀρ. 120α΄.
1233. Βλ. Α.Ε.Ι.Α.Ο., Πρωτ. ἀρ. 54. 1288. Βλ. Α.Μ.Ι.Α.Ο., Πρωτ. ἀρ. ......
1234. Βλ. Α.Ε.Ι.Α.Ο., Πρωτ. ἀρ. 42 καί 2. 1290. Βλ. Α.Μ.Ι.Α.Ο., Πρωτ. ἀρ. 128.
1235. Βλ. Α.Ε.Ι.Α.Ο., Πρωτ. ἀρ. 43. 1291. Βλ. Α.Μ.Ι.Α.Ο., Πρωτ. ἀρ. 129 καί 120.
1236. Βλ. Α.Ε.Ι.Α.Ο., Πρωτ. ἀρ. 47 καί 36. 1292. Βλ. Α.Μ.Ι.Α.Ο., Πρωτ. ἀρ. 140.
1238. Βλ. Α.Ε.Ι.Α.Ο., Πρωτ. ἀρ. 50.
10
Η ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΤΗΣ ΕΠΙΣΚΟΠΗΣ ΙΕΡΙΣΣΟΥ
ΚΑΙ ΑΓΙΟΥ ΟΡΟΥΣ ΠΡΟΣ ΤΟΥΣ ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ
ΤΗΣ ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΗΣ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗΣ
Γράφει ὁ Δημ. Κύρου
Φιλόλογος-Ἐρευνητής τῆς Τοπικῆς Ἱστορίας
Στή μακραίωνη Ἑλληνική Ἱστορία ἡ Μικρασιατική καταστροφή εἶναι μία θλιβερή

Ἐπέτειος. Τά γεγονότα πού συνέβησαν τόν Αὔγουστο καί τόν Σεπτέμβριο τοῦ 1922
σύμφωνα μέ τόν αὐτόπτη μάρτυρα Ἀμερικανό Γενικό Πρόξενο στή Σμύρνη «ντρο-
πιάζουν τό ἀνθρώπινο γένος», ἀφοῦ ξεριζώθηκε ἡ ἀπό χιλιάδων ἐτῶν ἑλληνική πα-
ρουσία στή γῆ τῆς Ἰωνίας. Ἡ τελευταία πράξη τοῦ δράματος, πού παίχτηκε κυρίως
στό λιμάνι τῆς Σμύρνης, ἡ ὁποία πυρπολήθηκε καί ὅπου σφάχθηκε ὁ πληθυσμός της.
Χιλιάδες ἐξουθενωμένοι Ἕλληνες καί ἐξαθλιωμένοι Ἕλληνες ζητοῦσαν στήν προ-
κυμαία τῆς Σμύρνης ἀπεγνωσμένα τήν σωτηρία ἀπό τή θάλασσα μέ ὁποιοδήποτε ἀκτο-
πλοϊκό μέσο ἔβρισκαν, γιά νά διασχίσουν τό Αἰγαῖο Πέλαγος καί νά βρεθοῦν στήν
Ἑλλάδα, τή μητέρα πατρίδα τους.
Ὅσοι κατάφεραν καί ἦρθαν στήν Ἑλλάδα μετά τή μεγάλη καταστροφή στή Μι-
κρασία βρέθηκαν σέ πολύ δύσκολη κατάσταση, ὅσον ἀφορᾶ στή διαβίωσή τους. Πολ-
λοί ἀπό αὐτούς βρέθηκαν στή Χαλκιδική, οἱ περισσότεροι βέβαια, στά νοτιοδυτικά
παράλια καί οἱ ὑπόλοιποι στά νοτιοανατολικά παράλιά της, ὅπου ἐγκαταστάθηκαν καί
κατοίκησαν.
Στήν ἐπαρχία τῆς Ἐπισκοπῆς Ἱερισσοῦ καί Ἁγίου Ὄρους μέ τή συνεργασία τοῦ
Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως, τοῦ Μητροπολίτη Θεσσαλονίκης, τοῦ Μητροπολίτη
Κασσανδρείας καί τοῦ Ἐπισκόπου Ἱερισσοῦ καί Ἁγίου Ὄρους καί μέ τή συμμετοχή
τοῦ κλήρου καί τοῦ λαοῦ της οἱ ἐγκατασταθέντες καί κατοικίσαντες σʼ αὐτήν βοηθή-
θηκαν, σύμφωνα μέ τά Ἔγγραφα τῆς Μητροπόλεως Ἱερισσοῦ, Ἁγίου Ὄρους καί
Ἀρδαμερίου ὡς ἑξῆς:
Στίς 6 Σεπτεμβρίου τοῦ 1922 ὁ Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης Γεννάδιος1, πού ἦταν
Ἐπίτιμος Πρόεδρος τῆς Ἐπικουρίας τοῦ Ἐρυθροῦ Σταυροῦ, ζητεῖ ἀπό τόν Ἐπίσκοπο
Ἱερισσοῦ καί Ἁγίου Ὄρους Σωκράτη2 συνδρομή γιά τούς πρόσφυγες. Ὁ Ἐπίσκοπος
στίς 31 Ὀκτωβρίου τοῦ 1922 ἀπαντᾶ στόν Μητροπολίτη ὅτι συγκροτήθηκε ἐπιτροπή
στή Λιαρίγκοβη3, ἀποτελούμενη ἀπό τόν Κων. Μητσ(ι)ου4, Δημ. Τσολάκη5, Ἰωάν. Τσα-
πραζλῆ6, Βασ. Κεχαγιᾶ7, Βασ. Βαλιᾶνο8, Δημ. Καραλιόλιο9 καί Ἰωάν. Καλαϊτζῆ10, ἡ ὁποία
κάθε μῆνα καί ἕως ἕξη μῆνες θά στέλνει 2000 δραχμές ἀπό τίς προαιρετικές μηνιαῖες
συνδρομές τῶν κατοίκων.
Στίς 10 Σεπτεμβρίου τοῦ 1922 ὁ Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως11 στέλνει στόν
Ἐπίσκοπο Ἱερισσοῦ καί Ἁγίου Ὄρους Ἐγκύκλιο, μέ τήν ὁποία συνιστᾶται ἡ χρησιμο-
ποίηση ἱερῶν σκευῶν γιά τούς πρόσφυγες μέ τήν ἐκποίησή τους καί προτρέπονται οἱ
χριστιανοί νά δώσουν πλούσια τή συνδρομή τους γιʼ αὐτούς. Ὁ ἐπίσκοπος στίς 17
Ὀκτωβρίου τοῦ 1922 στέλνει στούς ἱερεῖς τῶν χωριῶν τήν Ἐγκύκλιο (σέ ἀντίγραφο)
τοῦ Πατριάρχη μέ τήν προτροπή νά συσταθοῦν ἐπιτροπές καί νά κάνουν ἐράνους γιά
τούς πρόσφυγες.
Στίς 24 Ὀκτωβρίου τοῦ 1922 ὁ Ἐπίσκοπος Ἱερισσοῦ καί Ἁγίου Ὄρους ἀπευθυνό-
μενος στούς ἱερεῖς τῶν χωριῶν γράφει, ἡ συνδρομή γιά τούς πρόσφυγες νά γίνει κα-
λύτερα ἀπό ἐπιτροπή.
Στίς 27 Νοεμβρίου τοῦ 1922 ὁ Μητροπολίτης Κασσανδρείας Εἰρηναῖος12 ζητεῖ
11
μέσω τοῦ Ἐπισκόπου Ἱερισσοῦ καί Ἁγίου Ὄρους ἀπό τήν Ἐπιτροπή Προσφύγων τῆς
Λιαρίγκοβης πληροφορίες γιά τή μέχρι τώρα ἐνέργειά της. Ὁ Ἐπίσκοπος ἀπαντᾶ στόν
Μητροπολίτη Εἰρηναῖο ὅτι ἡ Ἐπιτροπή συγκέντρωσε τόν μήνα Νοέμβριο 2000 δραχ-
μές καί τίς ἔστειλε στήν Ἐπικουρική Ἐπιτροπή Θεσσαλονίκης καί ὅτι ἡ περιοχή του
εἶναι ἄγονη καί δέν μπορεῖ νά θρέψει πρόσφυγες.
Στίς 12 Δεκεμβρίου τοῦ 1922 ἡ Ἐκκλησιαστική Ἐπιτροπή καί ἡ Κοινοτική Ἐπιτροπή
(Μαχαλᾶ) ζητοῦν ἀπό τόν Ἐπίσκοπο Ἱερισσοῦ καί Ἁγίου Ὄρους νά διορισθεῖ ἐφημέ-
ριος στόν Μαχαλᾶ13 ὁ πρόσφυγας Ἱερομόναχος Ματθαῖος14. Στίς 24 Δεκεμβρίου τοῦ
1922 ὁ Ἐπίσκοπος ἀπαντᾶ στόν ἱερέα Ματθαῖο ὅτι ἀπαγορεύεται νά ἱερουγεῖ στόν Μα-
χαλᾶ καί στόν Ἴσβορο15 πρίν πάρει ἄδεια καί στίς 9 Ἰανουαρίου τοῦ 1923 ἐπέτρεψε σʼ
αὐτόν νά ἐφημερεύει προσωρινά.
Στίς 14 Δεκεμβρίου τοῦ 1922 ὁ Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης διαβιβάζει στόν Ἐπί-
σκοπο Ἱερισσοῦ καί Ἁγίου Ὄρους ἔγγραφο (σέ ἀντίγραφο) τοῦ 11ου Γραφείου τῆς
Ἐπανάστασης16, τό ὁποῖο (Γραφεῖο) συνιστᾶ συνεννόηση μέ τούς Ἀρχιερεῖς γιά διο-
ρισμό σέ κενές θέσεις προσφύγων ἱερέων καί παρακαλεῖ νά προτιμᾶται ἡ διάθεση
προσφύγων ἱερέων σέ κενές θέσεις ἀπό τίς πολλές πού βρίσκονται στή Θεσσαλονίκη.
Τέλος, στίς 21 Δεκεμβρίου τοῦ 1922, ὁ Ἐπίσκοπος Ἱερισσοῦ καί Ἁγίου Ὄρους ἐνη-
μερώνει τόν οἰκονόμο Παπα-Δημήτριο στή Γαλάτιστα17 ὅτι διορίζεται ἀντιπρόσωπος
τοῦ Ἐπισκόπου, γιά νά ἐκδίδει ἄδειες στά γύρω χωριά καί νά τόν ἀντιπροσωπεύει στή
Σχολική Ἐπιτροπή τοῦ Ἡμιγυμνασίου καί στήν ἐπιτροπή γιά τούς πρόσφυγες.
Σημειώσεις:
1. Ὁ Γεννάδιος Ἀλεξιάδης ἀρχιεράτευσε στή Μητρόπολη Θεσσαλονίκης κατά τά

ἔτη 1912-1951. [Βλ. ἐνδεικτικά: Ἀθανασίου Καραθανάση - Ἀρχιμ. Γεωργίου Τριαντα-
φυλλίδη, ἡ Ἐπισκοπική Σύνοδος τῆς Μητροπόλεως Θεσσαλονίκης, Θεσσαλονίκη 1914,
σέ πολλές σελίδες (βλ. Εὑρετήριο, σ. 136)].
2. Ὁ Σωκράτης Σταυρίδης ἀρχιεράτευσε κατά τά ἔτη 1911-1944 ὡς Ἐπίσκοπος
Ἱερισσοῦ καί Ἁγίου Ὄρους (1911-1924), Μητροπολίτης Ἱερισσοῦ καί Ἁγίου Ὄρους
(1924-1940) καί Μητροπολίτης Ἱερισσοῦ, Ἁγίου Ὄρους καί Ἀρδαμερίου (1940-1944).
[Περισσότερα καί ἐνδεικτικά βλέπε: Ἀθηνᾶς Γαϊτάνου-Γιαννιοῦ, Πολίτες λόγιοι πού
ἐγνώρισα. Ὁ Μητροπολίτης Ἱερισσοῦ, Ἁγίου Ὄρους καί Ἀρδαμερίου Σωκράτης Σταυ-
ρίδης, Ἀθῆναι 1952, σσ. 48, καί Δημ. Θ. Κύρου, Ὁ Μητροπολίτης Ἱερισσοῦ, Ἁγίου
Ὄρους καί Ἀρδαμερίου Σωκράτης Σταυρίδης (1866-1944). [Ἡ ζωή καί τό ἔργο του,
ὅπως καταγράφηκε στό περιοδικό «ΑΡΝΑΙΑ» (1989-2011) καί σέ ἄλλα ἔντυπα], Ἀρναία
2011, σσ. 350].
3. Σημερινή Ἀρναία.
4. Ὁ Κων. Μήτσιου τοῦ Δημητρίου γεννήθηκε τό 1859 καί ἦταν κρεοπώλης. [Βλ.
ἐνδεικτικά Δημ. Θ. Κύρου, Ἡ Ἱστορία τοῦ Ἱεροῦ Ναοῦ Ἁγίων Ἀναργύρων ἀπό τήν
ἵδρυσή του (1919) ὥς τήν ἀνακήρυξή του σέ ἐνοριακό Ναό (1982), στόν Συλλογικό
τόμο. «Ὁ Ἱερός Ναός Ἁγίων Ἀναργύρων Ἀρναίας», σσ. 45, 59, 60, 61].
5. Ὁ Δημ. Τσολάκης καταγόταν ἀπό τό γειτονικό χωριό (Δ) Παλαιοχώρα. Ἐπί τουρ-
κοκρατίας ἐγκαταστάθηκε στή Λιαρίγκοβη. Ἦταν διδάσκαλος στό ἐπάγγελμα καί δί-
δαξε κατά τά ἔτη 19.... -1912 ὡς ἑλληνοδιδάσκαλοςστήν Ἀστική Σχολή Λιαρίγκοβης
καί γιά ἀρκετά ἔτη στό Ἡμιγυμνάσιο Λιαρίγκοβης ἀργότερα. Στίς 2 Νοεμβρίου τοῦ
1912 συμμετεῖχε στήν ὑποδοχή τοῦ Ἑλληνικοῦ Ἀπελευθερωτικοῦ Στρατοῦ στή Λια-
ρίγκοβη, ὅπου ἀπάγγειλε μακροσκελές ποίημα (15στροφο) πρός τόν Ἑλληνικό Στρατό,
ἕνας οὐλαμός, τοῦ ὁποίου διοικητής ἦταν ὁ Κρητικός Ἀνθυπολοχαγός Ἰωάννης Ἀλε-
ξάκης. [Βλ. ἐνδεικτικά: Ἀντιστρατήγου Ἰωάννη Σωτηρίου Ἀλεξάκη, Πολεμικαί ἀνα-
12
μνήσεις. Οἱ Ἑλληνικοί Ἀπελευθερωτικοί Πόλεμοι 1912-1913 καί τό 1ον Ἀνεξάρτητον
Τάγμα Κρητῶν (Τάγμα Κολοκοτρώνη), Μέρος Α΄ (Τόμος 1ος), Ἀθῆναι 1967, καί Δημ. Θ.
Κύρου, Ἡ Ἀπελευθέρωση τῆς Ἀρναίας καί τῆς Βόρειας Χαλκιδικῆς καί οἱ πρῶτες ἡμέ-
ρες ἐλεύθερης ζωῆς, Ἀρναία 2007, σσ. 23-25].
6. Ὁ Ἰωάννης Τσαπραζλῆς τοῦ Εὐθυμίου γεννήθηκε τό 1872 [Βλ. «Μητρῷον τῶν
Ἀρρένων, τῆς Κοινότητος Ἀρναίας καταρτισθέν ἐν ἔτει 1925» καί Ἀθ. Κ. Γραμμένου,
ὅ.π., σ. 16 (ὅπου ἀναγράφεται ὡς Τσαπραλῆς καί ράπτης) καί Δημ. Θ. Κύρου, Ὁ Ἐκλο-
γικός Κατάλογος τῆς Κοινότητας Λιαρίγκοβης τοῦ 1927, ΑΡΝΑΙΑ, τχ. 140/Ἰούλ.-Σεπτ.
2023, σ. 18 (ὅπου ἀναγράφεται μέ τό ἐπάγγελμα παντοπώλης).
7. Ὁ Βασίλης Κεχαγιᾶς τοῦ Κωνσταντίνου γεννήθηκε τό 1874 [βλ. «Μητρῷον τῶν
Ἀρρένων...», Ἀθ. Κ. Γραμμένου, ὅ.π., σ. 10, καί Δημ. Θ. Κύρου, Ὁ Ἐκλογικός Κατάλο-
γος..., ὅ.π., σ. 18]. Ἦταν μελισσοτρόφος καί κτηνοτρόφος στό ἐπάγγελμα. Κατά τά
ἔτη 192.-192. χρημάτισε Κοινοτάρχης τῆς Λιαρίγκοβης.
8. Ὁ Βασίλης Βαλιᾶνος τοῦ Ἰωάννη γεννήθηκε τό 1874 καί ἦταν μελισσοτρόφος
(βλ. Δημ. Θ. Κύρου, Ὁ Ἐκλογικός Κατάλογος..., ὅ.π., σ. 15).
9. Ὁ Δημ. Καραλιόλιος τοῦ Κωνσταντίνου γεννήθηκε τό 1879 (βλ. «Μητρῶον τῶν
Ἀρρένων...», Ἀθ. Κ. Γραμμένου, ὅ.π., σ. 10 καί Δημ. Θ. Κύρου, Ὁ Ἐκλογικός Κατάλο-
γος..., ὅ.π., σ. 17). Ἦταν κτηνοτρόφος καί κρεοπώλης στό ἐπάγγελμα.
10. Ὁ Ἰωάννης Καλαϊτζῆς τοῦ Κωνσταντίνου γεννήθηκε τό 1862 καί ἦταν παντο-
πώλης (βλ. «Μητρῷον τῶν Ἀρρένων...», Ἀθ. Κ. Γραμμένου, ὅ.π., σ. 9, καί Δημ. Θ.
Κύρου, Ὁ Ἐκλογικός Κατάλογος..., ὅ.π., σ. 16).
11. Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως ἦταν τότε ὁ Μελέτιος Δ΄ (1921-1923).
12. Ὁ Μητροπολίτης Κασσανδρείας Εἰρηναῖος ἀρχιεράτευσε στή Μητρόπολη Κασ-
σανδρείας ἀπό τό 1907 (Νοέμβριος) ἕως τό 1945 (Αὔγουστος). [Περισσότερα γιʼ αὐτόν
βλέπε: Παν. Γ. Στάμου, Ὁ Μητροπολίτης Κασσανδρείας καί πρώην Μελενίκου Εἰρη-
ναῖος, Βιογραφία, Ἀθῆναι 1948, 1970 καί 1992, καί Δημ. Θ. Κύρου, Οἱ σχέσεις τοῦ Μη-
τροπολίτη Κασσανδρείας Εἰρηναίου μέ τόν Μητροπολίτη Ἱερισσοῦ Σωκράτη
(1912-1944), ΠΟΛΥΓΥΡΟΣ, τχ. 23/Ἰούλ.-Αὔγ. 2004, σσ. 14-20 καί (ἀναδημοσίευση) Δημ.
Θ. Κύρου, Ὁ Μητροπολίτης Ἱερισσοῦ, Ἁγίου Ὄρους καί Ἀρδαμερίου Σωκράτης Σταυ-
ρίδης (1866-1944). [Ἡ ζωή καί τό ἔργο του, ὅπως καταγράφηκε στό περιοδικό «ΑΡ-
ΝΑΙΑ» (1989-2011) καί σέ ἄλλα ἔντυπα], σσ. 301-307].
13. Μαχαλᾶς (σημερινά Στάγειρα) ἦταν μία ἀπό τίς 12 κωμοπόλεις τῶν Μαδεμο-
χωρίων στά χρόνια τῆς τουρκοκρατίας (βλ. ἐνδεικτικά: Δημ. Θ. Κύρου, «Τά Μαδεμο-
χωριακά» (Λιαρίγκοβη 1878) τοῦ Ἠπειρώτη διδασκάλου τῆς Χαλκιδικῆς Νικολάου
Σπυρ. Βουργαρελίδη, Ἀρναία 2019, σσ. 15, 17, 18, 21, 31 καί 33).
14. Γιά τόν πρόσφυγα Ἱερομόναχο Ματθαῖο δέν ἔχουμε ἄλλες πληροφορίες.
15. Τό χωριό Ἴσβορος (ἡ σημερινή Στρατονίκη) στά χρόνια τῆς τουρκοκρατίας
ἦταν μία ἀπό τίς 12 κωμοπόλεις τῶν Μαδεμοχωρίων (βλ. Σημ. 13 στίς σσ. 15, 17, 19, 25,
26, 27 καί 33).
16. Ἀναφέρεται στήν Ἐπανάσταση μέ ἀρχηγό τόν Νικ. Πλαστήρα τό 1922, μετά τή
Μικρασιατική Καταστροφή, ἡ ὁποία (Ἐπανάσταση) προκάλεσε τήν ἀπομάκρυνση τῆς
βασιλικῆς οἰκογένειας ἀπό τήν Ἑλλάδα.
17. Γιά τόν οἰκονόμο, δηλ. τόν ἔχοντα τό ὀφφίκιο (ἀξίωμα) τοῦ οἰκονόμου, πού
ἔχει τό καθῆκον νά διοικεῖ τήν περιουσία τοῦ κλήρου τῆς ἐπαρχίας κατά τή γνώμη-
ἄποψη τοῦ ἐπισκόπου, παπα-Δημήτρη δέν ἔχουμε ἄλλες πληροφορίες.
13
ΕΝΑΣ «ΓΑΜΟΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟΣ»
ΣΤΗ ΛΙΑΡΙΓΚΟΒΗ (ΑΡΝΑΙΑ) ΣΤΙΣ 11 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ ΤΟΥ 1912,
ΛΙΓΕΣ ΗΜΕΡΕΣ ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ
(2 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ) ΜΕ ΚΑΛΕΣΜΕΝΟΥΣ ΔΥΟ ΑΞΙΩΜΑΤΙΚΟΥΣ
ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΣΤΡΑΤΟΥ (ΙΩ. ΑΛΕΞΑΚΗ ΚΑΙ Δ. ΒΙΔΑΚΗ)
Φιλόλογος
Τό 1912 (Ὀκτώβριος καί Νοέμβριος) εἶναι γιά τήν Ἀρναία (καί τή Μακεδονία) ἡ
χρονιά (οἱ μῆνες) τῆς Ἀπελευθέρωσης ἀπό τόν τουρκικό (ὀθωμανικό) ζυγό μετά ἀπό
482 χρόνια σκλαβιᾶς. Δύο εἶναι γιά τήν Ἀρναία τά σημαντικότερα ἱστορικά γεγονότα
τῆς περιόδου αὐτῆς. Ἡ «ἀναιμωτί», ὅπως προφήτευσε ὁ Ἅγιος Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλός
κατά τήν διέλευσή του ἀπό τήν Ἀρναία (τότε Λιαρίγκοβη) τό 1775, ἀλλά βίαιη ἀπομά-
κρυνση τῶν Τούρκων καί ἡ ἐγκατάσταση τοῦ Ἑλληνικοῦ Στρατοῦ.
Συγκεκριμμένα: Στίς 5 Ὀκτωβρίου 1912 ὁ Ἑλληνικός Στρατός διέσπασε ἀπό τή
Θεσσαλία τά ἑλληνοτουρκικά σύνορα καί εἰσέβαλε στήν τουρκοκρατούμενη Μακε-
δονία. Τήν ἴδια ἡμέρα στρατιωτικά τμήματα ἐθελοντῶν ἀνταρτῶν (τῶν «Προσκόπων»)
ἀποβιβάσθηκαν στή Χαλκιδική ἀπό τά παράλιά της στήν περιοχή τῆς Ὀλυμπιάδας καί
κατευθυνόμενη πρός τή βόρεια Χαλκιδική ἔδιωξαν μέχρι τίς 15 Ὀκτωβρίου τήν πε-
ριοχή μέχρι τήν Λιαρίγκοβη, ὅπου ἔγινε ἡ τελευταία μάχη μεταξύ Ἑλλήνων καί Τούρ-
κων στό χάνι τοῦ Βασίλη Ἀλεξάνδρου στό χοροστάσι, καί ἔτσι ἀπό τότε ἡ Λιαρίγκοβη
ἦταν ἐλεύθερη, ὅπως καί ὅλα τά χωριά τῆς Βόρειας Χαλκιδικῆς.
Στίς 26/27 Ὀκτωβρίου ὁ Ἑλληνικός Στρατός κατέλαβε καί ἀπελευθέρωσε τή Θεσ-
σαλονίκη. Σημαντικό ρόλο στήν κατάληψη-ἀπελευθέρωση τῆς Θεσσαλονίκης ἔπαιξε
τό 1ο Ἀνεξάρτητο Τάγμα τῶν Κρητῶν, τό ὁποῖο ἔφερε ἐπίσημα τό «ἑλληνικό» καί στή
Λιαρίγκοβη καί γενικά στή Χαλκιδική.
Τό «ἑλληνικό» στή Λιαρίγκοβη ἦρθε τό ἀπόγευμα τῆς 2ας Νοεμβρίου τοῦ 1912 μέ
ἕναν Οὐλαμό (2 Διμοιρίες), διοικητής τοῦ ὁποίου ὁρίσθηκε ὁ Διμοιρίτης Ἀνθυπολο-
χαγός Ἰωάννης Ἀλεξάκης. Ἡ εἴσοδος τοῦ τμήματος αὐτοῦ τοῦ Ἑλληνικοῦ Στρατοῦ
στή Λιαρίγκοβη ἔγινε μέ μεγάλο ἐνθουσιασμό δεκτή ἀπό ὅλους τούς κατοίκους της
στή δυτική εἴσοδο τῆς κωμόπολης. Τελικός σκοπός τῆς διέλευσης εἰσόδου τοῦ Ἑλλη-
νικοῦ Στρατοῦ στή Λιαρίγκοβη ἦταν ἡ ἀπελευθέρωση τοῦ Ἁγίου Ὄρους. Στίς 3 Νο-
εμβρίου ἔφθασε στή Λιαρίγκοβη ἡ Διμοιρία τοῦ Ἀνθυπολοχαγοῦ Δημητρίου Βιδάκη
καί τήν ἴδια ἡμέρα ὁ Ἰω. Ἀλεξάκης πῆγε στήν Ἱερισσό, μέ σκοπό τήν ἑπόμενη ἡμέρα
(4 Νοεμβρίου) νά πορευθεῖ πρός κατάληψη τοῦ Ἁγίου Ὄρους. Ὅμως πορευόμενος
πρός τά ἐκεῖ πληροφορήθηκε ὅτι ὁ Ἑλληνικός Στρατός ἤδη ἀπό τίς 2 Νοεμβρίου κα-
τέλαβε τό Ἅγιον Ὄρος καί μέ διαταγή ἐπέστρεψε στήν Ἱερισσό, ἀπό ὅπου ἀναχώ-
ρησε ἐπιστρέφοντας στή Λιαρίγκοβη, ὅπου ὁ Οὐλαμός του ἐγκαταστάθηκε στό
Σχολεῖο καί ὅπου ἦταν ἐγκατεστημένη καί ἡ Διμοιρία τοῦ Δημ. Βιδάκη1.
Τήν Κυριακή 11 Νοεμβρίου οἱ στρατιῶτες μέ τούς Ἀξιωματικούς ἐκκλησιάσθηκαν
στόν Ἱερό Ναό τοῦ Ἁγίου Στεφάνου καί στή συνέχεια ὁ Ἀλεξάκης μέ τόν Οὐλαμό του
ἑτοιμαζόταν νά ἀναχωρήσει γιά τόν Πολύγυρο, ἕδρα τοῦ Τάγματος τῶν Κρητῶν, ἀλλά
ἡ ἀναχώρηση ἀναβλήθηκε.
Τό ἀπόγευμα (προφανῶς) τῆς ἴδιας ἡμέρας ἔγιναν οἱ γάμοι τοῦ γιοῦ τοῦ Κων-
14
Ὁ Γεώργιος Κων. Μήτσιου καί ἡ Κλεονίκη Βασ. Σαραφιανοῦ μετά τούς γάμους τους
σταντίνου (Κώτσιου) Μήτσιου μέ τή θυγατέρα τοῦ Βασιλείου (Βασιλάκου) Σαραφια-
νοῦ, στόν ὁποῖο προσκλήθηκαν οἱ Ἀξιωματικοί Ἀλεξάκης καί Βιδάκης. Οἱ προσκλη-
θέντες Ἀξιωματικοί παρακολούθησαν μέ τήν πολυπληθῆ συνοδεία (ψίκι) τή μεταφορά
τῆς προίκας τῆς νύφης στό σπίτι τοῦ γαμπροῦ μέσα ἀπό τήν πλατεία καί κατά τήν ἐπι-
στροφή τους ἡ νύφη, σύμφωνα μέ τό ἔθιμο, φίλησε τό χέρι τους καί τούς πρόσφερε
ὡς δῶρο ἕνα ζευγάρι χειροποίητων καλτσῶν λευκῶν χοντρῶν, ἔργο τῶν χεριῶν της2.
Μέχρι τόν Νοέμβριο τοῦ 2023 (111 χρόνια μετά τό γάμο τοῦ ζεύγους Μήτσιου-Σα-
ραφιανοῦ δέν γνωρίζαμε τά βαπτιστικά ὀνόματα τοῦ ζεύγους, πού ἦρθε «εἰς γάμου
κοινωνίαν».
Μέσα στόν μήνα Νοέμβριο ὁ γιός τῆς ἀείμνηστης πιά Ἕλλης Μήτσιου-Μποσίνη κ.
Γιῶργος μᾶς ἔστειλε ἠλεκτρονικά τή δημοσιευμένη στό ἄρθρο αὐτό φωτογραφία, μέ
ἰδιαίτερο Σημείωμα, στό ὁποῖο ἦταν γραμμένη ἡ ἑξῆς φράση: «Κλεονίκη Μήτσου (τό
γένος Σαραφιανοῦ) Γεώργιος (Γιουρούδι) Μήτσιου». Ἀπό τό σημείωμα αὐτό καί ἀπό
συγγενεῖς καί γνωστούς τοῦ ζεύγους καταλήγουμε στό σίγουρο συμπέρασμα ὅτι τό
ἀναφερόμενο ζεῦγος ἦταν ὁ Γεώργιος Κωνσταντίνου (Κώτσιου) Μήτσου (ἤ Μήτσιου)
καί ἡ Κλεονίκη Βασιλείου (Βασιλάκου) Σαραφιανοῦ-Μήτσιου καί γιʼ αὐτό εὐχαρι-
στοῦμε θερμά τόν ἀποστολέα τῆς φωτογραφίας κ. Γιῶργο Μποσίνη (τό γένος Μή-
τσιου) καί «μετά θάνατον» τή θυγατέρα τοῦ ζεύγους Ἕλλη Μήτσιου, (ἡ ὁποία ἦταν
νονά τοῦ κ. Γεωργίου Μανασσῆ) γιά τήν ὁποία εὐχόμαστε ὁ Θεός νά τήν ἀναπαύει
«ἐν χώρᾳ ζώντων καί ἐν σκηναῖς δικαίων».
1. Ὑπουργείου Στρατιωτικῶν-γενικοῦ Ἐπιτελείου Στρατοῦ, Ὁ Ἑλληνικός Στρατός κατά
τούς Βαλκανικούς Πολέμους κατά τῶν Τούρκων, Ἐν Ἀθήναις 1940, σσ. 293-297, Ἀντιστρατήγου
Ἰ. Ἀλεξάκη, Πολεμικαί Ἀναμνήσεις. Οἱ Ἑλληνικοί Ἀπελευθερωτικοί Πόλεμοι 1912-1913 καί τό 1ον
Ἀνεξάρτητον Τάγμα Κρητῶν (Τάγμα Κολοκοτρώνη, Μέρος Α΄ (Τόμος 1ος), Ἀθῆναι 1967, καί Δημ.
Θ. Κύρου, Ἡ Ἀπελευθέρωση τῆς ᾽Αρναίας καί τῆς Βόρειας Χαλκιδικῆς ἀπό τόν τουρκικό ζυγό
(1912) καί οἱ πρῶτες ἡμέρες ἐλεύθερης ζωῆς, Ἀρναία 2007.
2. Ἀντιστρατήγου Ἰ. Σ. ᾽Αλεξάκη, Πολεμικαί Ἀναμνήσεις..., σ. 559, (Πρβλ. Δημ. Θ. Κύρου, Ἡ
Ἀπελευθέρωση..., σ. 20).
15
ΜΙΑ ΣΗΜΑΝΤΙΚΗ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ
Στό ὀπισθόφυλλο τοῦ τεύχους 138/Ἰαν.-Μάρτιος 2023 δημοσιεύσαμε μιά φωτογραφία
μέ μιά ὁμάδα 30 Ἀρναιωτῶν στό ἄλσος τῆς Ἁγίας Παρασκευῆς, στήν ὁποία (ὁμάδα) ξεχώρι-
ζαν 2 μάνες μέ τά βρέφη τους στήν ἀγκαλιά, 8 παιδιά καί... ἕνα αὐτοκίνητο μέ τόν ὁδηγό του
μέσα καί στολισμένο ἐξωτερικά μέ τό ἀναρριχώμενο φυτό κισσός (μπρούσλιανους) μέ τόν
ὁδηγό του» καί «ὅποιος γνωρίζει πρόσωπα καί τόν ἰδιοκτήτη ὁδηγό τοῦ αὐτοκινήτου ἄς μᾶς
ἐνημερώσει γραπτά».
Στίς βουλευτικές ἐκλογές σέ συνάντησή μας μέ τόν κ. Ἀθανάσιο Παπαθεοχάρη αὐτός
μᾶς ἐνημέρωσε ὅτι θά καταγράψει «ὅσα ὀνόματα τῆς φωτογραφίας γνωρίζει καί προσεχῶς
θά μᾶς δώσει σχετικό κατάλογο». Στό μεταξύ ὁ συνάδελφος καί συγγραφέας Κώστας
Πεῦκος ἀπό τήν Βαρβάρα εἶδε τή φωτογραφία στό περιοδικό καί διαπίστωσε ὅτι... γνωρίζει
τό αὐτοκίνητο καί τόν ὁδηγό του!
Ἔτσι ἔγραψε ἕνα ἄρθρο μέ τίτλο: «Ὁ ὁδηγός τοῦ αὐτοκινήτου τῆς φωτογραφίας τοῦ
ἐξωφύλλου τοῦ τεύχους 138 τοῦ περιοδικοῦ ʻʻΑΡΝΑΙΑʼʼ» καί μᾶς τό ἔστειλε γιά δημοσίευση.
Ἐμεῖς «μετά χαρᾶς» τό δημοσιεύσαμε στό τεῦχος 139/Ἀπρ.-Ἰούν. 2023, σσ. 25-26 καί πλη-
ροφορηθήκαμε ἀπʼ αὐτό ἀνάμεσα στά πολλά ἄλλα ὅτι τό αὐτοκίνητο ἦταν «τό προπολεμικό
ΤΑΧΙ τῆς Ἀρναίας καί ἔκανε δρομολόγια στά γύρω χωριά, ὅπου βέβαια ὑπῆρχε ἡ δυνατότητα
δρόμου» καί ὅτι ὁ ὁδηγός του ἦταν ὁ Ἀρναιώτης Νικόλαος Μπελούκας, ὁ ὁποῖος ἦταν
πρῶτος ἐξάδελφος τοῦ πατέρα τῆς μάνας του, δηλ. παππούς του!
Διαβάζοντας τό ἄρθρο τοῦ Κ. Πεύκου ὁ κ. Ἀθ. Παπαθεοχάρης μᾶς ἔστειλε (καί τόν εὐχα-
ριστοῦμε) τή φωτογραφία, πού δημοσιεύσαμε, σημειώνοντας μέ τόξα 11 (ἀπό τά 30) ἄτομα,
τά ὁποῖα κατέγραψε ἀριθμημένα στήν πίσω σελίδα τῆς φωτογραφίας:
Τά ἄτομα αὐτά εἶναι τά ἑξῆς (ἀπό ἀριστερά πρός τά δεξιά): 1. Νικόλαος Κοτσάνης (μέ τό
βιολί). 2. Ἀβράμης (μέ τό οὔτι): πιθανόν. 3. Ἀναστάσιος Σαραφιανός (δικαστικός ἐπιμελη-
τής). 4. Στεργιανή Νάκου (Σημ. «Α»: Μέ τό βρέφος στήν ἀγκαλιά). 5. Νάκος Νάκου (Σημ.
«Α»: Προφανῶς ὁ σύζυγός της;). 6. Ἀλεξάνδρα Πατσατζῆ. 7. Μαγδαληνή Παπαθεοχάρη. 8.
Γεώργιος Χαλκιᾶς. 9. Μερόπη Κοσμᾶ. (Τά μέ ἀριθμό 6-9 ἄτομα ἦσαν ἀδέλφια, ὅπως σημει-
ώνει δίπλα ὁ κ. Παπαθεοχάρης). 10. Ἑλένη Πούλιου. 11. Μηλιά Γιαννούση (ἀδελφή τοῦ Ἀνα-
στασίου Σαραφιανοῦ, μέ τόν ἀρ. 3).
(Σημ.: «Α»: Ἡ πλήρης καταγραφή τῆς Μηλιᾶς εἶναι: Μηλιά Σαραφιανοῦ-Γιαννούση).
(Σημ.: «Α»: Δίπλα ἀπό τόν Νάκο Νάκου εἰκονίζεται μιά μάνα μέ τό βρέφος στήν ἀγκαλιά.
Ὑποθέτουμε ὅτι προφανῶς ὁ διπλανός της ἄνδρας εἶναι ὁ σύζυγός της).
(Σημ.: «Α»: Ἡ συμπατριώτισσά μας κ. Ἀναστασία Κ. Ἀρβανίτη μᾶς ἐνημέρωσε προφορι-
κά ὅτι ὁ φωτογραφούμενος μέ τό καπέλο στό χέρι εἶναι ὁ Παναγιώτης Κλειδαρᾶς). Στήν δι-
πλανή σελίδα ἀναδημοσιεύουμε τήν φωτογραφία, ὅπως τήν περιεργάσθηκε ὁ κ. Ἀθ. Παπα-
θεοχάρης, εὐχαριστώντας καί πάλι!
ΕΝΑ ΑΓΝΩΣΤΟ ΤΕΤΡΑΣΤΙΧΟ ΓΙΑ ΤΗ ΝΕΟΛΑΙΑ ΤΗΣ ΛΙΑΡΙΓΚΟΒΗΣ

Ἐπιμέλεια-Σημειώσεις: Δημ. Κύρου
Πρίν ἀπό πολλά χρόνια ἡ συμπατριώτισσά μας Κωνσταντίνα Τσιούκα νυμφευμένη μέ τόν
Ἰωάννη Μαργαρίτη μᾶς ἔδωσε προφορικά (καί τή γράψαμε) τήν παρακάτω εἴδηση, πού περι-
λαμβάνει ἕνα δίστιχο, παλιό τραγούδι, τό ὁποῖο ἀπευθύνεται στά κορίτσια τῆς Λιαρίγκοβης:
Ἡ μητέρα τοῦ Ἰωάννη Μαργαρίτη (πεθερά τῆς Κωνσταντινιᾶς) Μαρία Ζαφειριάδου, ὅταν
ἦταν παιδί, περίπου στά χρόνια 1917-1919, γεννημένη τό 1908, τραγουδοῦσε, στόν τόπο πού
ζοῦσε, στίς Σοφίδες1 (τουρκ. Ἐβριτζίκ) τῆς Ἀνατολικῆς Θράκης, τό τραγούδι, πού εἶχε τούς πα-
ρακάτω στίχους: Κορίτσια τῆς Λιαρίγκοβης στά μαῦρα νά ντυθεῖτε /γιατί δεκαοχτώ χρονῶν παι-
διά δέν πρόκειται νά δεῖτε2.
Σημειώσεις:
1. Οἱ Σοφίδες ἦταν παλιό χωριό τῆς Ἀνατολικῆς Θράκης τῆς Ὑποδιοίκησης Βιζύης τοῦ Νομοῦ Σα-
ράντα Ἐκκλησιῶν, τό ὁποῖο τώρα δέν ὑπάρχει πιά. Τό 1920 εἶχε πληθυσμό 2.000 κατοίκους.
2. Δέν γνωρίζουμε γιά ποιόν λόγο θά συνέβαιναν τά ὅσα ἀναφέρει τό δίστιχο.
16
ΜΑΣ ΕΓΡΑΨΑΝ
ΚΑΙ ΕΤΣΙ ...!
(Ὅσον ἀφορᾶ στήν ὀνομασία
τῆς Λιαρίγκοβης
στά χρόνια τῆς τουρκοκρατίας)
Γράφει ὁ Δ.Θ. Κύρου,

Φιλόλογος
Ξεφυλλίζοντας ἤ διαβάζον-
τας καί ἐρευνώντας γιά ἁλίευση
πληροφοριῶν γιά τή Λιαρίγκοβη
σέ ἐφημερίδες καί ἄλλα ἔντυπα
τῶν χρόνων τῆς τουρκοκρατίας
διαπίστωσα ὅτι ἡ λέξη Λιαρίγ-
κοβη καταγράφεται μέ παραλ-
λαγμένες μορφές καί μέ τούς
ἑξῆς τύπους:
Ραλίγγοβη ἤ Ραλήγγοβη, Ρα-
λίγοβα, Ραλίγγοβα, Ραλένκοβο
(πρώτη ἐμφάνιση) Λαρίγκοβα, Λα-
ρίγκοβη, Λιαρίγκοβη, Λιαρίγκοβα,
11 Λαρίγγοβα, Λιαρίνγκοβη, Λιαρίγ-
κοβο, Λερίγκοβο καί μέ ἄλλη μορ-
φή.
10 Πρόσφατα διάβασα στήν
ἐφημερίδα «ΕΡΜΗΣ» τῆς Θεσσα-
9
λονίκης στό φύλλο ἀρ. 24 τῆς 1ης
8 Αὐγούστου τοῦ 1875, σ. 2, ὅτι
7 ἀναφέρεται καί ὁ τύπος-μορφή
Σαρρέγγοβα. Ἡ ἀναφορά αὐτή
γίνεται σέ ἐπιστολή ἀνωνύμου
6
πρός τήν ἐφημερίδα, ὁ ὁποῖος
(ἀνώνυμος) ταξίδευε ἀπό τήν κω-
μόπολη Σοχός1 στόν Πολύγυρο,
κάνοντας ἀναφορά καί στόν
5 δρόμο ἀπό τόν Πολύγυρο «πρός
4 τήν Σαρρέγγοβαν2». Αὐτά(να)!
3
1. Ὁ Σοχός εἶναι κωμόπολη
2 τοῦ νομοῦ Θεσσαλονίκης πίσω
ἀπό τή λίμνη Βόλβη.
1 2. Ἡ λέξη μοῦ θυμίζει τό Σα-
ράγεβο (τῆς Βοσνίας)! Μήπως
πήγαινε ἐκεῖ μέσω... Πολυγύρου;!
17
Η ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ «ΑΝΤΙΛΑΛΟΙ ΤΗΣ ΑΡΝΑΙΑΣ»:
Τό πρῶτο φύλλο (24-12-1975)―Τό τελευταῖο φύλλο (Νοέμβριος 2011)
 Τό 1975 (πρίν ἀπό 48 χρόνια) ἱδρύθηκε στήν Ἀρναία τό πολιτιστικό Σωματεῖο «ΕΚ-
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΚΑΙ ΕΠΙΜΟΡΦΩΤΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΑΡΝΑΙΑΣ. Τό πρῶτο Διοικητικό Συμβού-
λιο μέ Πρόεδρο τόν Στέλιο Κουλουμπῆ ἐκλέχθηκε ἀπό τή Γενική Συνέλευση τῶν
μελῶν της στίς 17 Αὐγούστου τοῦ 1975. Σέ μία συνεδρίασή του ἀποφασίστηκε ἡ
ἔκδοση ἐφημερίδας σύμφωνα μέ τό Καταστατικό τοῦ Σωματείου. Τό πρῶτο φύλλο
τῆς ἐφημερίδας ἐκδόθηκε τήν παραμονή τῶν Χριστουγέννων τοῦ ἴδιου ἔτους μέ 4
σελίδες καί διαστάσεις 35x50 ἑκ. Ὁ τίτλος τῆς ἐφημερίδας ἦταν: «Ἀντίλαλοι τῆς ΑΡ-
ΝΑΙΑΣ» γραμμένος πάνω σέ χάρτη τῆς Χαλκιδικῆς. Πάνω ἀπό τόν τίτλο ἦταν γραμ-
μένη ἡ φράση: «ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΗΣ ΕΚΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΕΠΙΜΟΡΦΩΤΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ
ΑΡΝΑΙΑΣ». Ἀριστερά τοῦ τίτλου ἦταν ἀποτυπωμένη ἡ φωτογραφία τοῦ Κωδωνοστα-
σίου τοῦ Ἱ. Ναοῦ Ἁγίου Στεφάνου, σέ ἐπαφή μέ τό Διδακτήριο τοῦ 1871 (ἀργότερα
«παλιό σχολειό» καί τέλος ἀναστηλωμένο, Δημαρχεῖο τοῦ Δήμου Ἀρναίας). Δεξιά τοῦ
τίτλου ὑπῆρχε ἀπόσπασμα «ὠδῆς» τοῦ ποιητῆ Ἀνδρέα Κάλβου, τό ὁποῖο ἔγραφε τούς
στίχους μέ κεφαλαῖα γράμματα καί πολυτονικό: «ΔΈΝ ΜΕ΄ ΘΑΜΒΏΝΕΙ ΠΑ΄ΘΟΣ
ΚΑΝΕ΄ΝΑ· ἘΓΩ΄ ΤΗ΄Ν ΛΥ΄ΡΑΝ ΚΤΥΠΑ΄Ω ΚΑΙ΄ ὉΛΟ΄ΡΘΟΣ ΣΤΕ΄ΚΟΜΑΙ ΣΙΜΑ΄ ΕΙ᾽Σ ΤΟỸ
ΜΝΗ΄ΜΑΤΟ΄Σ ΜΟΥ Τʼ ἈΝΟΙΚΤΟ΄Ν ΣΤΟ΄ΜΑ» ἈΝΔΡΕΆΣ ΚΑ΄ΛΒΟΣ
Τέλος, κάτω ἀπό τόν τίτλο ὑπῆρχε ἡ πρόταση: «ΟΡΓΑΝΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΒΟΛΗ ΚΑΙ
ΠΡΟΟΔΟ ΤΗΣ ΒΟΡΕΙΟΥ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ».
Μετά ἀπό τόν τίτλο ἄρχιζε ἡ εἰδησεογραφία-ὀρθογραφία: Τό πρῶτο κείμενο μέ
τίτλο: «ΚΑΛΗ ΑΡΧΗ», γραμμένο ἀπό τόν Πρόεδρο τοῦ Δ.Σ. ἀναφερόταν ἀπευθυνό-
μενο στούς ἀναγνῶστες τῆς ἐφημερίδας στήν ἔκδοσή της καί ἔγραφε σέ κάποιο ση-
μεῖο: «Τό φύλλο αὐτό πού κρατᾶς στά χέρια σου, εἶναι ὄχι γραμμένο μά ἀφιερωμένο
στήν Ἀρναία, τήν δροσόλουστη καί ροδοκρύσταλλη κι ὄμορφη καί δική μας πατρίδα.
Εἶναι τό φυλαχτό τῆς ἑταιρείας μας - τό πιό ἀκριβό της σήμερα- πού τό ἐμπιστευό-
μαστε καί τό παραδίνουμε στά χέρια σου, στήν ἀγάπη σου, στή στοργή σου. Ἀγκά-
λιασέ το καί ἐνίσχυσέ το». Τό κάτω ἀπό αὐτό Σημείωμα εἶχε τόν τίτλο: «Σκοποί τῆς
Ἐκπολιτιστικῆς καί Ἐπιμορφωτικῆς Ἑταιρείας Ἀρναίας», πού καταγράφονται στή συ-
νέχεια (7 στόν ἀριθμό) μέ τήν ἀναφορά στήν ἐπίτευξη τῶν σκοπῶν αὐτῶν. Στό Ση-
μείωμα αὐτό ἦταν ἐνσωματωμένη ἡ φωτογραφία τοῦ πρώτου Διοικητικοῦ Συμβουλίου
τῆς Ἑταιρείας, ἀποτελούμενο ἀπό τούς (ἀπό ἀριστερά): Στέφανο Πάχτα, Γεώργιο Κα-
τσαμούρη, Εὐαγγελία Ρασᾶ, Στυλιανό Κουλουμπῆ (Πρόεδρο), Αἰμιλία Τσολάκη (ἐκτός
Δ.Σ.), Μόσχο Τσολάκη καί Δημ. Κύρου (βλ. φωτογραφία). Μετά τό Σημείωμα αὐτό ἀκο-
λουθεῖ ὁ «ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΔΗΜΑΡΧΟΥ ΑΡΝΑΙΑΣ» (Δημ. Μπιλούκα), τό ἐπίκαιρο
ἄρθρο τῆς Κατερίνας Κάργα μέ τόν τίτλο: «ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ: Φῶς αἰσιοδοξίας» (πού
συνεχίζεται στήν τελευταία σελίδα) καί τό εὐχετήριο Σημείωμα τοῦ Δ.Σ. τῆς Ἑται-
ρείας γιά τά Χριστούγεννα καί γιά τό νέο ἔτος 1976.
Στή 2η σελίδα γράφηκαν τά ἑξῆς κείμενα: -Μαυρουδῆ Παπαθανασίου, τέως Δη-

μοδιδασκάλου, Η ΑΡΝΑΙΑ (στή στήλη «Ἡ Ἱστορία τοῦ τόπου μας»), - Κατερίνα Κάργα,
ΕΛΠΙΔΑ (ποίημα) (στή στήλη «ΠΟΙΗΣΗ»), - Ἀνωνύμου, Χαλκιδικιώτικο Χιοῦμορ (Τά
βόδια - Ὁ σεισμός), Ἀνωνύμου, Φιλοσοφία - Τά τελευταῖα λόγια - Τάκη Σαμαρᾶ, Ποτέ
18
19
δέν θά λησμονήσω (μέ συνέχεια στήν 4η σελίδα), - Τ.Α., Λαογραφικά. Ἡ παπάς κι ἡ
παπαδγιά μέ τʼς χιτῶνις - Οἱ νοικοκυραῖοι κι ἡ μουσαφίρʼς.
Στήν 3η σελίδα γράφηκαν τά ἑξῆς κείμενα: - Γ. Κατσαμούρη - Σ. Πάχτα, Ὁ μαρα-
σμός τῆς ἐπαρχίας, - Ἀλεξάνδρου Βασίλη, 1975: Ἔτος Εὐρωπαϊκῆς ἀρχιτεκτονικῆς
Κληρονομιᾶς, - Σύνταξης, Ὅπλα καί φτώχεια (στή στήλη «ΑΝΤΙΛΑΛΟΙ») καί Σύνταξης,
Ἀγαπητοί ἀναγνῶστες (Ἐπιστολή γιά συνεργασία).
Τέλος, στήν 4η σελίδα γράφηκαν τά ἑξῆς κείμενα ἀπό τή Σύνταξη τῆς Ἐφημερί-
δας: Ἐχινοκοκκίαση (στή στήλη «Ὑγεία») καί Ἀθλητισμός.
 Ἡ ἐφημερίδα «ΑΝΤΙΛΑΛΟΙ ΤΗΣ ΑΡΝΑΙΑΣ» διέκοψε ὁριστικά τήν ἔκδοση καί τήν
κυκλοφορία της τόν Νοέμβριο τοῦ 2011 μετά ἀπό 36 χρόνια ἐκδοτικῆς πορείας της
ἐκδίδοντας 154 φύλλα.
Τό τελευταῖο τεῦχος (τό 154) πού ἦταν καί ἔκτακτο, ἦταν ἀφιερωμένο στόν Μη-
τροπολίτη Ἱερισσοῦ, Ἁγίου Ὄρους καί Ἀρδαμερίου Σωκράτη Σταυρίδη, μέ τήν εὐκαι-
ρία τῆς συμπλήρωσης 100 ἐτῶν ἀπό τήν ἐκλογή, χειροτονία καί ἔλευσή του στήν
Ἀρναία (Λιαρίγκοβη τότε) στίς 26 Νοεμβρίου τοῦ 1911, ὡς Ἐπίσκοπος Ἱερισσοῦ καί
Ἁγίου Ὄρους [καί ἀργότερα Μητροπολίτης Ἱερισσοῦ καί Ἁγίου Ὄρους (1924-1940)
καί Μητροπολίτης Ἱερισσοῦ, Ἁγίου Ὄρους καί Ἀρδαμερίου (1940-1944)].
Στό τελευταῖο φύλλο τῆς ἐφημερίδας δημοσιεύθηκαν τά παρακάτω κείμενα στίς
4 σελίδες του:
― Στήν 1η σελίδα προαναγγέλονται ἀπό τή Σύνταξη τῆς ἐφημερίδας τά Σημει-
ώματα: Ἀναδρομή στά «ΣΩΚΡΑΤΕΙΑ», Ὁ Μητροπολίτης Ἱερισσοῦ, Ἁγίου Ὄρους καί
Ἀρδαμερίου Σωκράτης Σταυρίδης (1866-1944) καί Παρουσίαση τοῦ νέου βιβλίου τοῦ
Φιλολόγου-Θεολόγου Δημητρίου Κύρου μέ τίτλο: «Ὁ Μητροπολίτης Ἱερισσοῦ, Ἁγίου
Ὄρους καί Ἀρδαμερίου Σωκράτης Σταυρίδης (1866-1944)».
Τό ἄρθρο: Ἕνας ποιμένας μπροστά ἀπό τήν ἐποχή του καί ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ γιά ἀθλη-
τική ποδοσφαιρική ἐκδήλωση (ΑΠΟΛΛΩΝ ΑΡΝΑΙΑΣ - ΑΡΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ) καί
― Στή 2η σελίδα δημοσιεύονται: Τό ἄρθρο τοῦ Δ. Κύρου, Ἡ ζωή καί τό ἔργο τοῦ
Μητροπολίτη Ἱερισσοῦ, Ἁγίου Ὄρους καί Ἀρδαμερίου Σωκράτη Σταυρίδη (1866-1944).
[100 χρόνια ἀπό τή χειροτονία του (1911) καί 67 χρόνια ἀπό τήν κοίμησή του (1944)]
μέ συνέχεια στή σ. 4 [ἀναδημοσιευμένο ἀπό τό περιοδικό «ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ»
τχ. 8/Ἰούλ.-Σεπτ. 2011, σσ. 7-9, τό ἄρθρο τοῦ Στυλ. Βαλιάνου, Προέδρου τῆς Π.Ε.Ε.
Ἀρναίας, Ἕνας Ποιμένας μπροστά ἀπό τήν ἐποχή του καί ἡ Ἀνακοίνωση: ΝΕΟ ΔΣ
ΣΤΗΝ ΕΤΑΙΡΙΑ ΜΑΣ.
― Στήν 3η σελίδα δημοσιεύονται: Ἡ συνέχεια τοῦ ἄρθρου τοῦ Δ.Θ.Κ., τό ἄρθρο
τοῦ ἰδίου: «Ἕνας γέροντας θυμᾶται» (ἀναδημοσιευμένο ἀπό τό περιοδικό «ΑΡ-
ΝΑΙΑ»,τχ. 11/Ἀπρ.-Ἰούν. 1991, σσ. 5-7, καί στό βιβλίο γιά τόν Μητροπολίτη Σωκράτη, σσ.
21-23)
καί Σημείωμα τοῦ Ἀθανασίου Σμαραγδῆ γιά ἐνέργειες τοῦ Μητροπολίτη Σωκράτη.
― Στήν 4η σελίδα δημοσιεύεται τό ἄρθρο τοῦ Χρήστου Τσιάρα: Ἀναδρομή στά
Σωκράτεια, τό ἄρθρο τοῦ Δ. Κύρου: «Ὁ Μητροπολίτης Σωκράτης ἐπίτιμος πρόεδρος
τοῦ ʻʻΑΠΟΛΛΩΝΑʼʼ» (ἀναδημοσιευμένο ἀπό τό περιοδικό «ΑΡΝΑΙΑ» τχ. 12/Ἰούλ.-Σεπτ.
1991, σσ. 6-7, καί στό βιβλίο του: Ὁ Μητροπολίτης Ἱερισσοῦ, Ἁγίου Ὄρους καί Ἀρδα-
μερίου Σωκράτης Σταυρίδης (1866-1944), Ἠ ζωή καί τό ἔργο του, ὅπως καταγράφηκε
στό περιοδικό «ΑΡΝΑΙΑ» (1988-2011) καί σέ ἄλλα ἔντυπα, Ἀρναία 2011, σσ. 28-29.
20
ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΒΙΒΛΙΟΥ Δ. ΚΥΡΟΥ
ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΓΑΠΗΤΟ ΠΙΤΟΥΛΑ
ΚΑΙ ΤΗΝ ΧΑΡΙΚΛΕΙΑ ΔΗΜΗΤΡΑΚΟΥΔΗ
Κεντρικά σημεῖα εἰσήγησης Χαράλαμπου Ν. Λαζαρίδη,
Ὁμότιμου Καθηγητῆ Α.Π.Θ., ΑΡΝΑΙΑ, 24/9/2023
Δημιουργικά ἀνήσυχος, ἀκούραστος κοπιαστικά συγκεντρωμένο πρωτογενές

καί παραγωγικός, ὁ ἱστορικός τοῦ τόπου ὑλικό.
μας κ. Δ. Κύρου, μέ τό 14ο βιβλίο του, μᾶς Ξεχωριστή θέση ἔχουν οἱ πανέμορφες
προσφέρει μιά ἀκόμη σημαντική κατα- ἔγχρωμες φωτογραφίες τῶν ὑφαντῶν,
γραφή τῆς Ἱστορίας τῆς Ἀρναίας μας, πού κοσμοῦν τό βιβλίο. Χαλιά καί κιλίμια,
μέσα ἀπό δύο ξεχωριστές προσωπικότη- μπάντες, τζακόπανα, τραπεζομάντηλα, μα-
τες, τόν Μακεδονομάχο Ἀγαπητό Πι- ξιλαροθῆκες, μεταξωτά στρωσίδια καί χει-
τούλα καί τήν «κυρά τῆς Ἀρναίας», τήν ροποίητες παραδοσιακές στολές, ὑπέρο-
ἀείμνηστη Χαρίκλεια Τρικαλλιώτη-Δημη- χα μάλλινα, μεταξωτά ἤ θηλωτά καλλιτε-
τρακούδη. Τοῦ εἴμαστε εὐγνώμονες καί χνήματα, ἕνας πλοῦτος τῆς παραδοσιακῆς
τόν συγχαίρουμε ἀπό καρδιᾶς εὐχόμενοι ὑφαντικῆς, πού -μέ τά λόγια τῆς ἴδιας-
νά μακροημερεύει, γιά νά συνεχίσει νά ἔντυνε τόν Ἀρνιώτη «ἀπό τή γέννα μέχρι
ἀνακαλαύπτει πολύτιμα ντοκουμένα, πού τή γούρνα», ἕνας «ἀπόλυτος οἰκογενει-
ἀναδεικνύουν τίς ἱστορικές μορφές καί ακός θησαυρός» - μέ τά λόγια τῶν παιδιῶν
τήν ἱστορία τοῦ τόπου μας. της. Εἰκόνες ζωντανές, πού τέρπουν τό
Πολεμιστής, Ἀγαπητός Πιτούλας, καλ- μάτι τοῦ ἀναγνώστη καί προκαλοῦν ρίγη
λιτέχνιδα-ὑφάντρα Χαρίκλεια Δημητρα- συγκίνησης, ἀλλά καί θλίψη γιά ἕναν καλ-
κούδη. Γιατί ἆραγε ἐπέλεξε ὁ συγγραφέ- λιτεχνικό θησαυρό, πού δυστυχῶς χάνεται.
ας νά συμπεριλάβει στό ἴδιο πόνημα μιά Ὁ ἐθνικός μας ἥρωας Ἀγαπητός Πι-
ὑφάντρα καί ἕναν «διά βίου πολεμιστή»; τούλας γεννήθηκε στήν Ἀρναία τό 1890.
Διότι πρόκειται γιά ἐπιφανῆ μέλη τῆς Οἱ γονεῖς του Γεώργιος καί Αἰκατερίνη
ἴδιας ἱστορικῆς οἰκογένειας. Πρόκειται (τό γένος Σκαρλάτου) τόν γαλούχησαν μέ
γιά θεῖο καί ἀνιψιά, πού μέ τόν δικό του ἰδιαίτερο σεβασμό στά ἑλληνοχριστια-
τρόπο ὁ καθένας, ὡς ὑποδειγματικού νικά ἰδεώδη καί τό πατριωτικό φιλότιμο,
εὐπατρίδες, μέ ἰδιαίτερο ζῆλο, αὐταπάρ- γεγονός πού ἐξκηγεῖ τήν προθυμία του
νηση καί αὐτοθυσία ἀγωνίστηκαν, ἐμπο- νά σταματήσει πρόωρα (ὅπως ὁ ἴδιος γρά-
ρευόμενοι τόν χρόνο τῆς ζωῆς τους, γιά φει) τήν ἐκπαίδευσή του, γιά νά στρατευ-
νά προσφέρουν ἀξιοθαύμαστο ἐθνικό θεῖ ἐθελοντικά καί σέ πολύ μικρή ἡλικίαα
ἔργο, γεγονός πού τούς καθιστᾶ λαμπρά (μόλις 14 ἐτῶν!), ἀμέσως δηλαδή μετά
παραδείγματα πατριωτῶν γιά τίς ἐπερχό- τήν ἀποφοίτησή του ἀπό τήν Ἀστική
μενες γενιές. Σχολή Λιαριγκόβης (1904).
Ἡ ἀναφορά στή ζωή καί στό ἔργο τῶν Ὁ Ἀγαπητός Πιτούλας ἀφιέρωσε ὁλό-
δύο πρωταγωνιστῶν τοῦ βιβλίου εἶναι κληρη τή ζωή του στούς Ἐθνικούς ἀγῶ-
σχετικά σύντομη. Τό πλούσιο ἀρχειακό νες. Ἀρχικά ὠς σύνδεσμος καί μετέπειτα
ὑλικό ὅμως, μέ ἔγγραφα (170 σελ.), δη- ὡς ἁπλός ὁπλίτης πῆρε «τό βάπτισμα τοῦ
μοσιεύματα, φωτογραφίες καί ἀναφορές πυρός» δίπλα στόν καπετάν Γιαγλῆ καί
(91 σελ.), τεκμηριώνει ἐπακριβῶς τά ἰδι- τούς ξακουστούς Χαλκιδιῶτες ὁπλαρχη-
αίτερα στοιχεῖα τῆς προσωπικότητας καί γούς Παπακώστα καί Μινόπουλο, συμμε-
τῆς προσφορᾶς τους. τέχοντας σέ σκληρές μάχες γιά τήν
Παράλληλα προσφέρει στόν μελλον- ἀπελευθέρωση τῆς πατρίδας ἀπό τούς
τικό ἐρευνητή τήν δυνατότητα νά ἐμβα- Τούρκους κατά τόν Μεγάλο Μακεδονικό
θύνει κατά βούληση στό πολύτιμο, Ἀγώνα (1904-1909).
21
Συνεχίζει νά μάχεται ἡρωϊκά στούς βαθμό τοῦ Ταγματάρχη. Ἡ στρατιωτική
Βαλκανικούς Πολέμους (1912-13) καί σταδιοδρομία του ὅμως δέν ἔμελλε νά
στόν Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο (1914-18). Στίς ὁλοκληρωθεῖ ἀκόμη. Μέ τήν κήρυξη τοῦ
7 Ἰουλίου κατά τόν βομβαρδισμό τῶν Ἑλληνοϊταλικοῦ πολέμου (1940-41) ἀνα-
Βουλγάρων στήν περιοχή τῶν Σερρῶν κλήθηκε στόν στρατό καί στίς 28 Ὀκτω-
ἔγραψε σελίδες ἀνδραγαθίας ὅταν, χωρίς βρίου 1940 βρέθηκε στήν πρώτη γραμμή.
διαταγή, μέ κίνδυνο τῆς ζωῆς του μετέ- Τόν Μάρτιο τοῦ 1941 νοσηλεύτηκε ἐπί
φερε στούς ὤμους του καί ἔσωσε τραυ- ἕνα ἑξάμηνο γιά κρυοπαγήματα καί ἡ πα-
ματισμένο Γάλλο ἀξιωματικό. Γιά τήν τρίδα τόν τίμησε μέ μιά ἀκόμη διάκριση,
αὐτοθυσία αὐτή τοῦ ἀπονεμήθηκε τό τόν «Σταυρό τῶν Ταξιαρχῶν μέ ξίφος».
«Μετάλλιο Στρατιωτικῆς Ἀξίας», ἐνῶ ἡ Ἡ στρατιωτική σταδιοδρομία του
Κοινότητα Λιαριγκόβης (Ἀρναίας) ἀπέ- ἔκλεισε μέ τή συμμετοχή του στήν Ἐθνι-
νειμε στή μητέρα του Αἰκατερίνη Τιμη- κή Ἀντίσταση (1941-44), ὅπου ὡς μέλος τῆς
τική Πράξη Ἀναγνώρισης Ὑπηρεσιῶν. Ἐπιτροπῆς ἀγώνα ἀγωνίστηκε μέ εἰδική,
Ἀκολουθεῖ ἡ Μικρασιατική ἐκστρα- λίαν ριψοκίνδυνη ἀποστολή, τήν περισυλ-
τεία (1919-22), ὅπου ὁ νεαρός Ἀνθυπολο- λογή καί προώθηση/διάσωση Ἄγγλων
χαγός ἀτύχησε νά ζήσει τή μεγαλύτερη αἰχμαλώτων καί Ἑλλήνων στρατιωτικῶν
Ἐθνική συμφορά! Ἐκεῖ θρήνησε τούς στή Μέση Ἀνατολή. Ὅλη ἡ ζωή του μιά
συμπολεμιστές του, πού ἔπεσαν ἡρωϊκά γιά ἀδιάκοπη προσφορά, ἕνα προσωπικό ὁλο-
νά ἐλευθερώσουν τούς ὑπόδουλους ἐπί καύτωμα γιά τήν Πατρίδα.
850 χρόνια (ἀπό τή μάχη τοῦ Μαντζικέρτ, Ἡ ὑψηλή αἴσθηση καθήκοντος, ἡ πε-
1071 μ.Χ.) ἀδελφούς τους, ἄν καί γνώριζαν ριφρόνηση κινδύνου, τό ἀπαράμιλλο πα-
καλά ὅτι στάλθηκαν «ὡς πρόβατα ἐπί σφα- τριωτικό ἦθος, τόν ὅπλιζαν μέ ἀγωνιστι-
γή» σέ ἕναν ἀσύμμετρο πόλεμο σέ μέτω- κότητα, αὐταπάρνηση, ἀλτρουϊσμό, ἡρωϊ-
πο 700 χλμ.!!! (μέ τεράστιες δυσκολίες ἀνε- σμό. Οἱ ἀλλεπάλληλες ἐπιτυχίες τῶν πο-
φοδιασμοῦ), ἕναν πόλεμο, πού τόν ὑπο- λεμικῶν ἐπιχειρήσεων τόν γέμιζαν μέ
νόμευαν ὁ Ἐθνικός διχασμός, ὁ ἐρασιτε- Ἐθνική ὑπερηφάνεια. Μακεδονικός ἀγώ-
χνισμός τῶν ἀπειροπόλεμων- διορισμέ- νας, Βαλκανικοί Πόλεμοι, Α΄ Παγκόσμιος
νων Βασιλικῶν ἐπιτελῶν (οἱ ἐμπειροπόλε- Πόλεμος, Μικρασιατική ἐκστρατεία, Ἑλλη-
μοι Βενιζελικοί στρατηγοί εἶχαν ἀποχω- νοϊταλικός Πόλεμος, Ἐθνική ἀντίσταση,
ρήσει διαμαρτυρόμενοι) καί κυρίως ἡ προ- πῆραν ἀπό τό χέρι ἕναν ἀμούστακο 14χρο-
δοσία τῶν «Συμμάχων» μας, ἀκριβῶς τή νο ἐθελοντή καί μέσα ἀπό ἕνα ριψοκίνδυνο
στιγμή πού χρειαζόμασταν τή σωτήρια 30χρονο ταξίδι παρέδωσαν στή γενέτειρά
παρέμβασή τους. Ἐκεῖ βίωσε τόν «Ἀξέ- του, τήν Ἀρναία, ἕναν πολλαπλά διακρι-
χαστο πόνο» (τίτλος βιβλίου καθηγητή θέντα Ἐθνικό ἥρωα, πού τόν Γενάρη τοῦ
Ἀθαν. Καραθανάση) γιά τόν ξεριζωμό τοῦ 1944 ἀποστρατεύθηκε μέ τό βαθμό τοῦ
Ἑλληνισμοῦ ἀπό τίς ἀλησμόνητες πατρο- ᾽Αντισυνταγματάρχη.
γονικές ἑστίες, πού ὄχι μόνο δέν ἐλευθε- Τό 1966, σέ ἡλικία 76 ἐτῶν ὁ Ἀγαπη-
ρώθηκαν, ἀλλά καταστράφηκαν ὁλο- τός Γεωργίου Πιτούλας, ἄφησε αὐτόν τόν
σχερῶς. μάταιο κόσμο καί πέρασε στήν αἰωνιό-
Βίωσε τόν ἀξέχαστο πόνο γιά τούς τητα, γιά νά ἀπολαύσει τά ἄρρητα τῆς Βα-
Ἐθνομάρτυρες αἰχμαλώτους, πού βρέθη- σιλείας τῶν Οὐρανῶν, ὅπως ἀξίζει σέ ἕνα
καν νά σέρνονται στά 4 καλιγωμένοι. Βίω- γνήγσιο τέκνο τῆς Ἑλλάδας, πού μέ
σε τόν ἀξέχαστο πόνο γιά τόν τρισχιλιετῆ ἀρετή καί τόλμη προσέφερε τή ζωή του,
Ἑλληνοχριστιανικό πολιτιμό καί τή Ρω- μαχόμενο ὑπέρ βωμῶν καί ἑστιῶν γιά τήν
μιοσύνη, πού «ἐν μιᾷ νυκτί» ξεριζώθηκαν ἐλευθερία καί γιά τά Ἑλληνοχριστιανικά
ἀπό τήν Ἁγιοτόκο Μικρά Ἀσία. ἰδεώδη.
Μεσολαβεῖ ὁ γάμος του τόν Φλεβάρη Ἀλήθεια, πῶς θά ἔνοιωθε ἄν ζοῦσε
τοῦ 1936 μέ τήν Ἀρναιώτισσα Μαρία Κο- σήμερα ἕνας τέτοιος ἥρωας; Θά ἔνοιωθε
σμαρᾶ καί ἡ ἀποστράτευσή του μέ τό δικαιωμένος ἤ θά προβληματιζόταν γιά
22
τίς θυσίες πού ἔκανε καί τό αἷμα πού ἔχυ- μέ αὐταπάρνηση καί αὐτοθυσία τή σημαία
σε στά πεδία τῶν μαχῶν; τῆς τοπικῆς καλλιτεχνικῆς λαογραφικῆς
Πῶς θά ἔνοιωθε βλέποντας ὅτι μέ τή παράδοσης, οὐσιαστικά τῆς ταυτότητάς
συγκατάθεσή μας, ἡ Μακεδονία τοῦ Με- μας, γιά νά τήν παραδώσει ἀλώβητη στίς
γαλέξανδρου, γιά τήν ὁποία ὁ ἴδιος πολέ- ἐπερχόμενες γενιές.
μησε τόσο σκληρά, ἔγινε «Νότια Μακε- Ὁ συγγραφέας τοῦ βιβλίου κ. Δ.
δονία», ἀφοῦ χαρίσαμε στούς Σκοπιανούς Κύρου «πολυμερῶς καί πολυτρόπως» τί-
τῆς Vardarska (μέχρι τό 1944) τή «Βόρεια μησε ἐν ζωῇ καί μετά τήν κοίμησή της τήν
Μακεδονία», μάλιστα μέ «Μακεδονική κυρά Χαρίκλεια Δημητρακούδη, ἕνα ζων-
γλώσσα καί Ἐθνότητα»(!), ἔτσι ὥστε τα τανό θρύλο τῆς Ἀρναίας, μιά κινητή βι-
Σκόπια νά αὐτοαποκαλοῦνται «Μακεδονία» βλιοθήκη τῆς τοπικῆς παράδοσης, μέ
καί οἱ Βουλγαρόφωνοι Σκοπιανοί «Μακε- πλούσιο ἀνθρωπιστικό, κοινωνικό καί λα-
δόνες»; Οἱ ἥρωες πρόγονοί μας θυσιά- ογραφικό ἔργο.
στηκαν γιά μιά ἐλεύθερη Ἑλλάδα, γιά Γιά τό σύνολο τοῦ πολυδιάστατου
ἕνα Ἔθνος, πού φωταγωγεῖ πνευματικά ἔργου της θά μιλήσουν ἀναλυτικά ὁ συ-
καί πολιτισμικά τά πέρατα τῆς Οἰκουμένης. νάδελφος καθηγητής τοῦ Α.Π.Θ. κ. Ἰωάν-
Τό ἐρώτημα εἶναι, πώς ἀξιοποιοῦμε ἐμεῖς νης Τσίκουλας καί ὁ πρ. Δήμαρχος Ἀρναί-
ὡς ἐπερχόμενες γενιές τόν πολύτιμο θη- ας κ. Ἀστέριος Καραστέργιος, ὁ ὁποῖος
σαυρό τῆς παρακαταθήκης, πού μᾶς ἄφη- ἔχει προσωπική γνώση καί ἐμπειρία τῆς πο-
σαν; Τί σημαίνουν γιά μᾶς οἱ ἀγῶνες καί οἱ λυσχιδοῦς δραστηριότητάς της.
θυσίες τους; Καί τό κυριώτερο, συνεχί- Καί ἐπειδή ὁ πεζός λόγος ἀδυνατεῖ νά
ζουμε νά ἔχουμε τό ἴδιο ὅραμα, νά ἀγω- ἀποδώσει τό περιεχόμενο καί τίς διαστά-
νιζόμαστε γιά τά ἴδια ἰδανικά, γιά τά ἴδια σεις τῆς προσφορᾶς τῆς κυρά Χαρί-
Ἑλληνοχριστιανικά ἰδεώδη. κλειας, ἔρχεται ὁ συμπυκνωμένος λόγος
Ἀλήθεια, πῶς θά ἔνοιωθε ἄν ζοῦσε τοῦ Ἀρναιώτη ποιητή Γιάννη Καραμίχου
σήμερα ἕνας τέτοιος ἥρωας; Θά ἔνοιωθε νά καλύψει τό κενό αὐτό. Διαβάζουμε
δικαιωμένος ἤ θά προβληματιζόταν γιά λοιπόν στό ὑπέροχο ποίημά του μέ τίτλο
τίς θυσίες πού ἔκανε καί τό αἷμα πού «Ἡ κυρά τῆς Ἀρναίας» (σελ. 274 τοῦ βι-
ἔχυσε στά πεδία τῶν μαχῶν; βλίου): «... ὕφαινε κόμπο-κόμπο τήν Πα-
Καί περνᾶμε στόν δεύτερο «ἥρωα» ράδοση...». Ναί, δέν ἔφτιαχνε ὑφαντά. Μέ
τοῦ βιβλίου, στήν κυρά Χαρίκλεια Δημη- καρτερικότητα, μέ ἀνεξάντλητη ὑπο-
τρακούδη. Ἡ Ἀρνιώτικη παράδοση λέει μονή, μέ κόπο καί μόχθο κατέγραφε στά
ὅτι στό Κάστρο τῆς Ὠρηᾶς (στόν Ἅη ʼλιά), ὑφαντά της τήν ἱστορία καί τή λαογραφία
μιά βασιλοπούλα ὕφαινε σέ χρυσό ἀργα- τοῦ τόπου, δίνοντας στόν ἀργαλειό της
λειό, μέ χρυσή σαΐτα καί χρυσή κλωστή. λαλιά, γιά νά ἀφηγηθεῖ τήν παράδοσή
Ὁ χρυσός ἀργαλειός δέν βρέθηκε ἀκόμη. μας. Καί παρακάτω: «... κι ὁ χρόνος στα-
Μᾶς δείχνει ὅμως ξεκάθαρα τή μακρινή ματοῦσε στῆς σαΐτας τούς ἁρμούς...».
ἀφετηρία τῆς παραδοσιακῆς ὑφαντικῆς Γιατί, ὁ χρόνος σταματᾶ, ὅταν ὁ γλύπτης
στήν Ἀρναία καί τήν εὐρύτερη περιοχή. δημιουργεῖ ἕνα ἀριστούργημα σάν τήν
Γνήσια ἐκφράστρια τῆς παράδοσης αὐτῆς «Ἀφροδίτη τῆς Μήλου» ... ὁ χρόνος στα-
ὑπῆρξε σίγουρα μιά ἱστορική φυσιογνω- ματᾶ, ὅταν ἡ κυρά Χαρίκλεια δημιουργεῖ
μία, ἡ ἀείμνηστη Χαρίκλεια Δημητρα- ἀριστουργήματα ὅπως ὁ «Κλῶνος», τό
κούδη. Ἡ «κυρά τῆς Ἀρναίας», ὅπως τήν «Ἅρμα τοῦ Ἡλίου» καί ἡ «Ἑλληνική λε-
ἀποκάλεσε καί ὁ ποιητής μας Γιάννης Κα- βεντιά». Ὅταν ἀτενίζεις τά ἔργα αὐτά,
ραμίχος στό ὁμώνυμο ποίημά του, εἶναι αὐτόματα ταξιδεύεις στή δεκαετία τοῦ
κάτι ἀντίστοιχο μέ τήν ἐμβληματική ʼ30 καί νοιώθεις ὅτι ὁ χρόνος σταμάτησε
«κυρά τῆς Ρῶ». Γιατί ὅπως ἡ «κυρά τῆς ἐκεῖ.
Ρῶ» κρατοῦσε ἡρωϊκά τήν Ἑλληνική ση- Παράλληλα μέ τά καλλιτεχνικά ὑφαν-
μαία στό ἀκριτικό νησί της, ἔτσι καί ἡ τά, ἡ κυρά Χαρίκλεια μᾶς ἄφησε μιά κα-
ἀκούραστη «κυρά τῆς Ἀρναίας», κράτησε ταπληκτική συλλογή παραδοσιακῶν
23
σκευῶν καί ἐργαλείων, πού ἀπαρτίζουν ἀπό σκαλοι» παραδοσιακῶν τεχνῶν, διαθέσιμοι
μόνα τους ἕνα Λαογραφικό Μουσεῖο. Καί νά διδάξουν στή νεολαία μας τίς τέχνες
τό κυριότερο, μαζί μέ τόν ἀγωνιστή σύζυγό αὐτές.
της, τόν ἀείμνηστο Κων/νο Δημητρακού- Οἱ ἀείμνηστοι Ἀγαπητός Πιτούλας καί
δη, μᾶς ἄφησαν ἀντάξιους ἔμπλεους πα- Χαρίκλεια Δημητρακούδη ἔκαναν κατά-
τριωτισμοῦ καί εὐαισθησίας ἀπογόνους, οἱ θεση ψυχῆς στό βωμό τῶν Ἐθνικῶν ἰδα-
ὁποῖοι ὑλοποιώντας τό ὅραμα τῆς μητέρας νικῶν γιά τά ἱερά καί ὅσια τοῦ γένους μας.
τους, παρεχώρησαν τά σπάνια ὑφαντά Μέ τή δέουσα εὐγνωμοσύνη γιά τήν ἀνε-
της πρός ἔκθεση στό μοναδικό ἴσως στή κτίμητη προσφορά τους στήν Ἀρναία καί
χώρα μας Δημοτικό Μουσεῖο Ὑφαντικῆς, στήν Ἑλλάδα μας, τιμοῦμε σήμερα τίς
γεγονός πού συνιστᾶ τή μεγαλύτερη δι- εὐγενεῖς προσωπικότητές τους. Ὅμως
καίωση τοῦ ἀγώνα της καί ἕνα συνεχές αὐτό δέν ἀρκεῖ, ἀφοῦ... «τιμή ἁγίου, μί-
μνημόσυνο γιά τήν Ἁγία ψυχή της. Τούς μησις ἁγίου ἐστί». Γιά νά τούς τιμήσουμε
εἴμαστε εὐγνώμονες γιά τή διάθεση τοῦ πραγματικά, ὀφείλουμε νά πορευτοῦμε
καλλιτεχνικοῦ καί λαογραφικοῦ πλούτου, πάνω στά χνάρια τους, πάνω στό δρόμο
τοῦ «ἀπόλυτου θησαυροῦ», πού τούς κλη- πού ἄνοιξαν μέ τή ζωή καί τό παράδειγμά
ροδότησε ἡ μητέρα τους, γιά νά δοῦν, νά τους. Μαζί μέ τήν αἰώνια εὐγνωμοσύνη
μάθουν, νά διδαχθοῦν οἱ ἑπόμενες γενιές. μας, σέ ἡρωϊκές μορφές σάν τόν Ἀγαπη-
Μέ τήν εὐκαιρία τοῦ βιβλίου αὐτοῦ, τε- τό Πιτούλα, τούς ἀδελφούς Γερογιάννη,
λοῦμε σήμερα ἕνα πνευματικό μνημόσυ- τόν Ζαχαρία Ζαγορίτη, τόν Κων/νο Ζαμ-
νο. Ἡ ἀδάμαστη ψυχή της βλέπει ἀπό πούνη (καπετάν Νταλιάνη), τόν Δημ. Μπί-
ψηλά καί χαίρεται, γιατί μέ τήν ἐκδήλωση ρο, τόν Ἀντ. Κριαρῆ, τόν Δημ. Ἰατροῦ καί
αὐτή ἀναγνωρίζουμε καί τιμοῦμε τό πλού- σέ στυλοβάτες τῆς πολιτισμικῆς παράδο-
σιο ἔργο της καί τήν ἀνεκτίμητη προσφο- σης, σάν τήν Χαρίκλεια Δημητρακούδη, ἡ
ρά της. Ταυτόχρονα ὅμως λυπᾶται γιατί Ἀρναία ὀφείλει νά τούς ἀποδώσει τή δέ-
ἔμπρακτα (μᾶλλον ἄπρακτα) ἔχουμε ἀπο- ουσα τιμή, μέ ὀνοματοδοσία δρόμων, πλα-
δεχτεῖ τό τέλος τῆς ὑφαντικῆς παράδοσης, τειῶν καί αἰθουσῶν, μέ προτομές καί μέ
τήν ὁποία ἡ ἴδια μᾶς κληροδότησε. ὅποιον ἄλλο δόκιμο τρόπο. Ἐδῶ, στήν πλα-
Λυπᾶται, γιατί οἱ μετέπειτα γενιές, δέν προ- τεία Γερογιανναίων, προσδοκοῦμε νά
σπάθησαν νά κρατήσουν ζωντανή τήν πα- δοῦμε σύντομα νά στήνεται «τό μνημεῖον
ράδοση αὐτή. Ἔτσι, ὁ πλοῦτος τῆς παρα- τῶν Γερογιανναίων», γιά τό ὁποῖο σημαν-
δοσιακῆς ὑφαντικῆς κινδυνεύει νά χαθεῖ τική χορηγία εἶναι ἀπό καιρό ἐξασφαλι-
ὁριστικά καί ἀμετάκλητα, ἀφοῦ ἐμεῖς, πού σμένη.
κληθήκαμε νά τόν διαχειριστοῦμε, δέν τόν Τό συγκεκριμένο πόνημα τοῦ κ.
ἐκτιμήσαμε, ὅπως τοῦ ἔπρεπε. Ἐνδεικτική Κύρου ἀναδεικνύει τίς προσωπικότητες
τῆς ἀδιαφορίας μας εἶναι ἡ ἐλάχιστη ἕως καί τό ἔργο δύο ἐπιφανῶν συμπατριωτῶν
μηδενική ἀνταπόκριση σέ ἀγωνιώδη ἔκκλη- μας, προβάλλοντας τό παράδειγμά τους,
ση τοῦ ὁμιλοῦντος γιά μιά «Πρωτοβουλία γιά νά μᾶς βοηθήσει νά κερδίσουμε ὁ κα-
διάσωσης τῶν παραδοσιακῶν τεχνῶν καί θένας μας τό δικό του προσωπικό στοί-
ἐπαγγελμάτων», ἔκκληση πού ἔγινε μέσα χημα. Οἱ δύο τιμώμενοι ἔφυγαν ἀπό τήν
ἀπό τό Περιοδικό «ΑΡΝΑΙΑ» (Τεῦχος ζωή, ἀλλά θά εἶναι ἀθάνατοι, ὅσο θά ζοῦν
128/2020) καί εἶναι στή διάθεσή σας μαζί μέ στόν νοῦ, στήν ψυχή καί στήν καρδιά μας.
τό βιβλίο. Μέ τήν εὐκαιρία τῆς ἐκδήλωσης Γιατί, ὅπως ἔγραψε ὁ ποιητής Κώστας
αὐτῆς, ἀπευθύνεται καί πάλι ἔκκληση Οὐράνης: «...Δέν πέθανες. Ἀδιάφορο οἱ
στούς πολιτιστικούς καί ἐπαγγελματικούς μῆνες κι ἄν περνᾶνε, τότε οἱ νεκροί πε-
φορεῖς καί σέ κάθε Ἀρναιώτη, ὅπου γῆς, θαίνουνε, ὅταν τούς λησμονᾶνε...». Αἰω-
γιά ὑλοποίηση τῆς Πρωτοβουλίας αὐτῆς, νία τους ἡ μνήμη.
ὅσο ἀκόμη ὑπάρχουν ὑφάντρες καί «δά-
24
ΚΥΡΑ ΧΑΡΙΚΛΕΙΑ ΤΡΙΚΑΛΙΩΤΗ-ΔΗΜΗΤΡΑΚΟΥΔΗ
Καλλιτέχνιδα ὑφάντρια - Φίλη τῆς Παράδοσης
Ἰ. Τσίκουλας, Ὁμ. Καθηγητής Παιδιατρικῆς Α.Π.Θ.
Εἶναι μεγάλη τιμή γιά μένα νά μοῦ ἀναθέσει ὁ Δημήτρης Κύρου, πού δηλώνω θαυμαστής του, νά
γράψω λίγα λόγια στό περιοδικό «ΑΡΝΑΙΑ», πού ἐκδίδει καί πού εἶναι ἀνεκτίμητο, γιατί διασώζει καί προ-
βάλλει καί κάνει προσιτή μέ τόν καλύτερο τρόπο τήν Ἱστορία καί τήν παράδοση τῆς Ἀρναίας καί γενικά
τῆς Βόρειας Χαλκιδικῆς, τοῦ Ἁγίου Ὄρους καί ὄχι μόνο.
Εἶναι ἄλλωστε γνωστό ὅτι, ἄν δέν γνωρίζει κάποιος (ἄτομο ἤ λαός) τό παρελθόν του, δέν ἔχει μέλ-
λον!
Ἤμουν ἕνας ἀπό τούς παρουσιαστές τοῦ ἀνεκτίμητου βιβλίου του στίς 24-9-2023, πού ἔγινε στήν
Ἀρναία καί ἀναφέρεται στόν Μακεδονομάχο Ἀγαπητό Πιτούλα καί στήν καλλιτέχνιδα ὑφάντρια καί φίλη
τῆς παράδοσης κυρά Χαρίκλεια Τρικαλιώτη-Δημητρακούδη.
Ἀπό τό ἐξαιρετικό αὐτό βιβλίο θά τονίσω κάποια σημεῖα, πού ἀναφέρονται στήν πολύπλευρη προ-
σωπικότητα καί τό ἔργο τῆς κυρά Χαρίκλειας καί στήν ἀνεκτίμητη προσφορά της στήν Ἱστορία τῆς
Ἀρναίας. Τή σημασία τῆς τέχνης στή ζωή τοῦ ἀνθρώπου τήν εἶχαν καταλάβει οἱ ἄνθρωποι ἤδη ἀπό τήν
ἐποχή τῶν σπηλαίων, ὅταν σχεδίαζαν φιγοῦρες στούς πέτρινους τοίχους τῶν σπηλαίων θέλοντας νά
ξεφεύγουν ἀπό τή δύσκολη καθημερινότητα μέσω τῆς τέχνης.
Οἱ ἄνθρωποι τῆς ἐποχῆς τῆς κυρά Χαρίκλειας καί τῆς περιοχῆς πού ζοῦσε δέν εἶχαν ραδιόφωνο, τη-
λεόραση, οὔτε εὔκολη πρόσβαση σέ ἐφημερίδες, περιοδικά, σέ σινεμά καί σέ θέατρο. Ἐπίσης στά σπί-
τια τους δέν εἶχαν π ίνακες ζωγραφικῆς μπιμπελώ καί ἄλλα ἔργα τέχνης. Ἔτσι τά ἀντικείμενα
καθημερινῆς χρήσης μέ τά ὁποῖα ἔρχονταν σέ ἐπαφή ἔνοιωθαν ὅτι ἔπρεπε νά ἱκανοποιοῦν τίς ψυχο-
πνευματικές τους ἀνάγκες ἐκτός ἀπό τίς δεδομένες σωματικές τους κάνοντάς τους ἔτσι νά ὀνει-
ρεύονται, νά ταξιδεύουν, νά ξεφεύγουν ἀπό τίς δυσκολίες τῆς καθημερινῆς ζωῆς. Γιʼ αὐτό φρόντιζαν
νά εἶναι ἔργα τέχνης τά καθημερινά τους ἀντικείμενα (κουρελοῦδες, χαλιά, στρωσίδια, μαξιλάρια, μπάν-
τες, τραπεζομάντηλα, πετσέτες, τσακόπανα, κουρτίνες, φορεσιές).
Θυμᾶμαι πόσο μέ γοήτευαν ἀπό τά πρῶτα παιδικά μου χρόνια τά ὄμορφα ἀντικείμενα τῆς καθη-
μερνῆς χρήσης, πόσο μέ ταξίδευαν καί ἰδίως τίς γιορτές, πού οἱ νοικοκυρές ἔστρωναν «τά καλά τους»
καί τό σπίτι μεταμορφωνόταν μαγικά. Ἀργότερα ἡ ἐρασιτεχνική μου ἐνασχόληση μέ τή ζωγραφική μέ
βοήθησε νά ξεφεύγω γιά λίγο ἀπό τίς δυσκολίες τῆς ἰατρικῆς, ἀπό τόν ἀνθρώπινο πόνο, ἀπό τίς ἀνία-
τες ἀρρώστιες καί ἀπό τόν θάνατο παιδιῶν. Μέ ἔκανε, νά ἰσορροπῶ, ὄπως πρέπει νά ἰσορροποῦμε ὅλοι
μέσω τῆς καθημερινῆς ἐπαφῆς μέ τήν τέχνη. Νά ζοῦμε μιά ἄλλη παράλληλη ζωή συγχρόνως μέ τήν κα-
θημερινή καί τίς ἀναπόφευκτες δυσκολίες της.
Ἡ κυρά Χαρίκλεια συνέβαλε τά μέγιστα στόν τομέα αὐτόν. Γέμισε τήν Ἀρναία καί ὄχι μόνο, μέ τή
χαρά τῆς ζωῆς. Εἶναι συναρπαστικοί οἱ τίτλοι τῶν δικῶν της ὑφαντῶν δημιουργημάτων καί ὅσων διέ-
σωσε στό Μουσεῖο, πού δημιούργησε στό σπίτι της: «Ὁ Χορός τοῦ Ζαλόγγου», «Ἑλληνική Λεβεντιά»,
«Λέων τῆς ἐρήμου», «Ἡ Ἠώς καί τό ἅρμα τοῦ ἡλίου», «Χορός τῶν Σουλιωτῶν», «Ὁ Μήν τοῦ μέλιτος»,
«Ὁ Χορός τῶν μουσῶν», «Οἱ βασιλεῖς Γεώργιος καί Ὄλγα», «Ἡ Βοσκοπούλα», «Κορίτσι καί κόκκορας»,
«Παγώνι» καί πολλοί ἄλλοι.
Τό βιβλίο αὐτό τοῦ Δημητρίου Κύρου εἶναι ἕνα συλλεκτικό βιβλίο Τέχνης, εἶναι ἕνα βιβλίο λεύκωμα!
Στό ἐξώφυλλο ἀπεικονίζεται ὁ Ἀγαπητός Πιτούλας καί ἡ κυρά Χαρίκλεια, στό ὀπισθόφυλλο ἕνα χαλί της
μέ τριαντάφυλλα καί ὁ ἀργαλειός της. Στίς σελίδες του ἡ ἱστορία τῶν ἡρώων τοῦ βιβλίου καί πολλές φω-
τογραφίες κεντημάτων καί ὑφαντῶν καθώς καί ἀντικείμενα καθημερινῆς χρήσεως ἀπό τό Μουσεῖο πού
ἵδρυσε ἡ κυρά Χαρίκλεια. (Μπαοῦλα, τσότρες, λανάρια, τσιγκρίκι, κατσαρολικά, πιατικά κ.λπ.).
Στήν παρουσίαση τοῦ βιβλίου τοῦ Δημήτρη Κύρου ἦταν παροῦσες οἱ τρεῖς κόρες τῆς κυρά Χαρί-
κλειας, γιατί καί οἱ τρεῖς, πραγματικές ἀρχόντισσες! Ἄξιες κόρες, μιᾶς ἄξιας μάνας, τήν ὁποία ἐξακο-
λουθοῦν νά τιμοῦν καί νά διατηροῦν ζωντανή τή μνήμη της.
Εἶναι ἀπόκτημα νά ἔχει κανείς τό παρόν βιβλίο-λεύκωμα τοῦ Δημήτρη Κύρου. Ἀποκτᾶ ἕναν καλλι-
τεχνικό θησαυρό, ἔχει τήν ἱστορία τῆς κυρά Χαρίκλειας καί ὁλοζώντανα σέ ὑπέροχες φωτογραφίες
πολλά ἀπό τά ἀθάνατα δημιουργήματά της.
Ἕνα βιβλίο-λεύκωμα ἀνεκτίμητο.
Σέ εὐχαριστοῦμε Δημήτρη Κύρου. Σέ εὐχαριστοῦμε θερμά.
25
ΧΑΡΙΚΛΕΙΑ ΔΗΜΗΤΡΑΚΟΥΔΗ:
Τελικά τυχαῖο δέν εἶναι τίποτε σʼ αὐτή τήν ζωή!!!
Τοῦ Ἀστ. Θ. Καραστέργιου, τ. Δημάρχου Ἀρναίας
Ἐγώ θʼἀρχίσω μέ τήν ἐτυμολογία τοῦ ὀνόματός της. Τό πρῶτο συνθετικό τό ἀρχαι-
οελληνικό ΧΑΡΙΣ ( ἡ χάρη) ,μέ δεύτερο τό ΚΛΕΟΣ (τήν δόξα). Ἡ ξακουστή γιά τήν χάρη
της!!!Ἡ δική μας Χαρίκλεια.Ἡ κυρά τῆς Ἀρναίας.Ἡ κ. Χαρίκλεια Δημητρακούδη. (τυχαῖο;).
Σάν σήμερα πρίν 20 χρόνια ,στίς 24-9-2003, ἔφυγε ἀπό τήν ζωή. Ἡ ἐπιλογή τῆς ἡμε-
ρομηνίας γιά τήν παρουσίαση τοῦ βιβλίου ἀπό τήν πολιτιστική καί τόν γυναικεῖο σύλλογο
ἔγινε χωρίς κανείς νά γνωρίζει ἤ νά λάβει ὑπόψη τό γεγονός αὐτό. (τυχαῖο;).
Ὁ ἀργαλειός καί τό ὑφαντό ἦταν – ὅσο ζοῦσε- ἡ ζωή της. Ἔφυγε πρίν 20 χρόνια καί
δέν ὑπάρχει μέρα πού νά μήν ἀναφερθεῖ τό ὄνομα,τά ὑφαντά καί ὁ ἀργαλειός της, στίς ξε-
ναγήσεις, πού καθημερινά γίνονται στό μουσεῖο ὑφαντικῆς!!! (τυχαῖο κιʼ αὐτό;).
Ἀγράμματη (τοῦ δημοτικοῦ) καί δυσλεκτική συνάμα, μέ τόν ἀργαλειό καί τό χτένι,
μαζί μέ τόν ἄξιο καί δραστήριο σύντροφό της, τόν Κώστα Δημητρακούδη, δημιούργησαν
μία ζηλευτή οἰκογένεια. Μεγάλωσαν, μέσα σέ πολέμους, φτώχεια, καί δίσεκτους και-
ρούς,τέσσερα παιδιά πού εὐτύχησαν νά τά δοῦν καί νά τά χαροῦν ὅλα, πετυχημένους
ἰατρούς καί ξεχωριστές προσωπικότητες τῆς κοινωνίας μας. (τυχαῖο;).
Τίποτε δέν εἶναι τυχαῖο. Καθώς καί τίποτα δέν ἄφηνε νά συμβεῖ στήν τύχη, ἡ ἡρωίδα
τοῦ βιβλίου μας!
Ὅταν ζοῦσε, μποροῦσε καί μιλοῦσε μέ τήν καρδιά ΟΛΕΣ τίς γλῶσσες τῆς γῆς!!!
Ξεναγοῦσε μέ τήν ἴδια εὐκολία Ἕλληνες, Γάλλους, Ἀμερικάνους, Γερμανούς, Κινέ-
ζους καί ὅποιον ἔμπαινε στό σπίτι της, πού ἀπό μόνη μετέτρεψε σέ ἀνοιχτό ἐπισκέψιμο
μουσεῖο.
Ὅταν “ἔφυγε” ἡ μάννα, τά παιδιά της φρόντισαν νά ἀφήσουν ἄσβεστη τήν μνήμη της.
Δώρησαν στόν δῆμο πολύτιμα ὑφαντά καί ἐργόχειρα ἀπό τήν προσωπική της συλλογή,
τόν ἀργαλειό, τό τσιγκρίκι καί πολλά ἄλλα ἀντικείμενα τέτοια καί τόσα πού ἔφτασαν νά γε-
μίσουν τό δυόροφο μουσεῖο ὑφαντικῆς τῆς Ἀρναίας.
Στήν συνέχεια:
Ἐπιγραμματικά κάποιοι ἄλλοι σταθμοί στήν ζωή της
Συμμετοχή τῆς Ἀρναίας καί τοῦ Ἀρνιώτικου ὑφαντοῦ τό 1952 στήν Διεθνῆ Ἔκθεση
Θεσσαλονίκης. Σʼ ὅλο τό 15νθήμερο διάστημα τῆς ἔκθεσης ὑπηρέτησε, πρωτοστατοῦσε
καί ξεναγοῦσε τούς πολυάριθμους ἐπισκέπτες της.
1975. Ντοκιμαντέρ ΕΡΤ 1 γιά τήν Ἀρναία καί τά ὑφαντά της.
1977. Συμμετέχει σέ Ἔκθεση καλύτερου ὑφαντοῦ καί τό ὑφαντό της, “Ὁ Χορός τοῦ
Ζαλόγγου” παίρνει τό πρῶτο βραβεῖο.
1980-1. Αἴθουσα τελετῶν -Ὀστεοφυλάκιο. (Πρωτοστατεῖ στην ἐρανική ἐπιτροπή).
1981.Συμμετέχει στήν ἐρανική ἐπιτροπή γιά τήν ἐπισκευή τοῦ Μητροπολιτικοῦ Ναοῦ
τοῦ Ἁγίου Στεφάνου.
1985. Ἀμπελάκια (φυτική βαφή) Σοφία Καννᾶ.
Ἐπισκευές καί ἀνακαίνιση στά ἐξωκλήσια Ἅγιο Μόδεστο, Ἁγία Παρασκευή,Προφήτη
Ἠλία.
1990. 1ο Ἀναπτυξιακό συνέδριο Ἀρναίας (Εἰσηγήτρια).
2002. Ὀλυμπιακοί ἀγῶνες (Ἀποκριές στήν Ἀρναία)
2002.Περιοδικό Ἑλληνικό Πανόραμα (συνέντευξη)
24-4-2003. Θάνατος.
2006. Ἐλβετία (ἐπίσκεψη καί φιλοξενία Ἀρναιωτῶν ἀπό τά παιδιά καί τά ἐγγόνια της).
20-7-2008. “Οἱ ἀργαλειοί τῆς Ἀρναίας ἀφηγοῦνται τήν παράδοση”( ἐκδήλωση στό Ἱστο-
ρικό καί Λαογραφικό μουσεῖο).
1-11-2010. Ἐγκαίνια μουσείου Ὑφαντικῆς.
26
᾽Ενδιαφέρουσες Εἰδήσεις
(Ὅσες ἀναφέρονται στήν Ἱστορία καί στήν Λαογραφία τῆς Ἀρναίας)
ΓΙΟΡΤΑΣΘΗΚΕ ΣΤΗΝ ΑΡΝΑΙΑ ΣΤΙΣ 2 111 ΧΡΟΝΙΑ ΕΛΕΥΘΕΡΟΙ

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ Η ΕΠΕΤΕΙΟΣ ΤΩΝ 40 ΑΠʼ ΤΗΝ ΤΟΥΡΚΙΚΗ ΣΚΛΑΒΙΑ
ΧΡΟΝΩΝ ΤΗΣ ΧΟΡΩΔΙΑΣ ΤΗΣ ΑΡΝΑΙΑΣ Η ΑΡΝΑΙΑ ΓΙΟΡΤΑΣΕ ΤΑ “ΕΛΕΥ-
ΘΕΡΙΑ” ΤΗΣ ΚΑΙ ΤΗ ΜΝΗΜΗ ΤΩΝ
Μέ τή συμμετοχή πλήθους κόσμου ἡ ΑΓΙΩΝ ΑΝΑΡΓΥΡΩΝ
Χορωδία τῆς Ἀρναίας γιόρτασε στίς 2 Δε-
κεμβρίου στό Πολιτιστικό Κέντρο τῆς Ἡ 111η Ἐπέτειος τῆς Ἀπελευθέρω-
Ἀρναίας τά 40 χρόνια πολιτιστικῆς πα- σης τῆς Ἀρναίας καί παράλληλα ἡ μνή-
ρουσίας της μέ τήν ἐκδήλωση «6ο Χορω- μη τῶν Ἁγίων Ἀναργύρων Κοσμᾶ καί Δα-
διακό Φεστιβάλ Ἀρναίας». Στήν ἐκδήλωση μιανοῦ στόν Ἐνοριακό Ναό τούς γιορ-
συμμετεῖχαν οἱ χορωδίες ʻʻἘκκλησιαστική τάσθηκαν πανηγυρικά μέ τήν ὀργανω-
μαντολινάτα Σουφλίουʼʼ, ʻʻἩ Δημοτική Χο- τική εὐθύνη τῆς Ι. Μητροπόλεως Ἱερισ-
ρωδία Γιαννιτσῶνʼʼ καί ʻʻἩ Χορωδία Ἀρναί- σοῦ, Ἁγίου Ὅρους καί Ἀρδαμερίου καί
αςʼʼ, ἡ ὁποία ἦταν ἡ διοργανώτρια τῆς τῆς Δημοτικῆς Κοινότητας Ἀρναίας τήν
ἐκδήλωσης ὑπό τήν αἰγίδα τοῦ Δήμου 1η Νοεμβρίου.
Ἀριστοτέλη καί τοῦ Ἀριστοτελείου Πνευ- Τό πρωί ψάλθηκε στόν ἑορτάζοντα
ματικοῦ Κέντρου. Ι. Ναό (κτίσμα τοῦ 1919) ὁ Ὄρθρος τῆς
Οἱ χορωδίες μέ τή διεύθυνση τῶν μα- Ἑορτῆς τῶν Ἁγίων καί στή συνέχεια τε-
έστρων της Ἀρχοντούλη Δημοσθένη, Δη- λέσθηκε Θεία Λειτουργία. Στό τέλος
μήτρη Καμπούρογλου καί Βασίλη Κοκκα- τῆς Θ. Λειτουργίας ψάλθηκε ἡ ἐπίσημη
λιάρη (ὁ ὁποῖος ἦταν γιά πολλά χρόνια κα- Δοξολογία γιά τήν Ἀπελευθέρωση τῆς
θηγητής Μουσικῆς στό Γυμνάσιο Ἀρναίας Ἀρναίας καί ἀμέσως ἐκφωνήθηκε ὁ Πα-
καί εἶναι διευθυντής τῆς Φιλαρμονικῆς τῆς νηγυρικός Λόγος τῆς Ἡμέρας ἀπό τόν
Ἀρναίας καί Πρωτοψάλτης τοῦ Μητροπο- ὁμότιμο καθηγητή τοῦ Ἀριστοτελείου
λιτικοῦ Ναοῦ Ἁγίου Στεφάνου Ἀρναίας) πα- Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης κ. Χαρά-
ρουσίασαν ἀπό 5 τραγούδια ἡ κάθε μιά μέ λαμπο Λαζαρίδη μέ θέμα: «Τά μηνύ-
πολλή μεγάλη ἐπιτυχία καταχειροκρο- ματα πού στέλνει ἡ Ἀπελευθέρωση τῆς
τούμενες ἀπό τόν κόσμο. Στό τέλος, ὁ Δή- Ἀρναίας καί τῆς Μακεδονίας».
μαρχος Ἀριστοτέλη κ. Στυλ. Βαλιάνος Στίς λατρευτικές Ἀκολουθίες συμ-
ἔδωσε τιμητικές πλακέτες σέ ὅσους πρό- μετεῖχαν πολλοί πιστοί μέ ἐπικεφαλῆς
σφεραν τίς ὑπηρεσίες τους γιά τήν πολύ- τούς Δημοτικούς, Κοινοτικούς καί Πε-
χρονη ἐπιτυχημένη παρουσία της στήν ριφερειακούς ἄρχοντες καί ἀντιπροσω-
Ἀρναία, στήν Ἑλλάδα καί στό ἐξωτερικό. πεῖες τῶν μαθητῶν τῶν Σχολείων τῆς
Τήν ἐκδήλωση τίμησαν μέ τήν παρου-
σία τους ὁ Μητροπολίτης Ἱερισσοῦ, Ἁ-
γίου Ὄρους καί Ἀρδαμερίου κ. Θεόκλητος
μέ κληρικούς, ἡ Ἀντιπεριφερειάρχης τῆς
Περιφερειακῆς Ἑνότητας Χαλκιδικῆς κ.
Κατερίνα Ζωγράφου, οἱ Δημοτικές καί
Κοινοτικές Ἀρχές τῆς Ἀρναίας, ἄλλοι ἐκ-
πρόσωποι Ἀρχῶν, Ὑπηρεσιῶν καί Φορέων
καί πολλοί δημότες τῆς Ἀρναίας καί τῆς
γύρω περιοχῆς, οἱ ὁποῖοι κατέκλυσαν τόν
μεγάλο χῶρο τοῦ Πολιτιστικοῦ Κέντρου
Ἀρναίας.
Ὁ Καθηγητής κ. Χαρ. Λαζαρίδης ἐκφωνεῖ
τόν πανηγυρικό τῆς ἡμέρας.
27
Ἡ πλατεία Πατριάρχου Βαρθολομαίου-Χοροστάσι Οἱ μαθητέςτῶν Σχολείων τῆς Ἀρναίας μέ τίς Ση-
μπροστά στό Διδακτήριο τοῦ 1871 (τώρα Δημοτικό μαῖες τους στήν Κεντρική Πλατεία συμμετέχοντες
Κατάστημα), ὅπου γίνεται Δέηση κατά τή διάρκεια στή λιτάνευση τῆς εἰκόνας τῶν Ἁγίων Ἀναργύρων.
τῆς λιτάνευσης τῆς εἰκόνας τῶν Ἁγίων Ἀναργύρων.
Ἀρναίας (Δημοτικοῦ – Γυμνασίου –
Γενικοῦ Λυκείου καί Ἐπαγγελματικοῦ
Λυκείου) μέ τίς Σημαῖες τους.
Ἀκολούθησε ἡ Λιτάνευση τῆς Ἱε-
ρᾶς Εἰκόνας τῶν θαυματουργῶν Ἁγίων
Ἀναργύρων Κοσμᾶ καί Δαμιανοῦ μέ τή
συμμετοχή τοῦ πιστοῦ λαοῦ καί τῶν
ἀντιπροσωπειῶν τῶν μαθητῶν μέ τίς
Σημαῖες, προηγουμένης τῆς Φιλαρμο-
νικῆς τοῦ Δήμου.
Οἱ ἐκδηλώσεις τῆς ἡμέρας ἔλη-
Κατά τή διάρκεια τῆς λιτάνευσης τῆς εἰκόνας τῶν ξαν μέ τό τρισάγιο, πού ψάλθηκε στό
Ἁγίων Ἀναργύρων. Εἰκονίζονται ἀπό ἀριστερά: Ὁ κ. Μνημεῖο τῆς Ἀπελευθέρωσης, καί τήν
Χρ. Πάχτας, τ. Ὑπουργός καί τ. Δήμαρχος ὁ κ. Γ. Βα- ἐκεῖ κατάθεση στεφάνων ἀπό ἐκπρο-
γιωνᾶς, τ. Βουλευτής Χαλκιδικῆς, ἡ κ. Κατερίνα Ζω- σώπους Ἀρχῶν, Ὑπηρεσιῶν καί Φο-
γράφου, Ἀντιπεριφερειάρχης Χαλκιδικῆς, ὁ κ. Στυλ. ρέων.
Βαλιάνος, Δήμαρχος Ἀριστοτέλη, ὁ κ. Ἀθ. Τσάλας
(πίσω) τ. Πρόεδρος τῆς Κοινότητας Ἀρναίας, καί ὁ Γ.
Θαλασσινός, Ἀντιδήμαρχος Δήμου Ἀριστοτέλη.
ΤΑ ΠΡΑΚΤΙΚΑ ΤΗΣ ΗΜΕΡΙΔΑΣ ΣΤΑ
ΒΑΣΙΛΙΚΑ ΓΙΑ ΤΑ 200 ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΗ
ΜΑΧΗ ΤΩΝ ΒΑΣΙΛΙΚΩΝ ΣΤΗΝ ΕΠΑΝΑ-
ΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ ΤΟ 1821
Στίς 16 Ὀκτωβρίου τοῦ 2021 μέ πρω-

τοβουλία τοῦ Δήμου Θέρμης καί τῆς Κοι-
νότητας Βασιλικῶν πραγματοποιήθηκε
στήν αἴθουσα τοῦ Κοινοτικοῦ Συμβου-
λίου Βασιλικῶν ἐπιστημονική Ἡμερίδα μέ
θέμα: «Τά Βασιλικά καί ἡ εὐρύτερη πε-
ριοχή τό 1821: Ἱστορία - Κοινωνία - Πο-
Τέλεση Τρισαγίου στό Μνημεῖο τῆς Ἀπελευθέρωσης λιτισμός» (βλ. «ΑΡΝΑΙΑ», τχ. 133/Ὀκτ.-
τῆς Ἀρναίας (2-11-1912) ἀπό τούς ἱερεῖς π. Δωρόθεο καί Δεκ. 2021, σ. 35). Στήν Ἡμερίδα συμμε-
π. Γεώργιο καί τόν διάκονο π. Νικόδημο μέ τή συμμε- τεῖχε καί ὁ Ἐκδότης-Διευθυντής τοῦ
τοχή πολλῶν ἀντιπροσώπων Ἀρχῶν καί Ὑπηρεσιῶν τῆς
περιοδικοῦ μας μέ Εἰσήγηση-Ἀνακοίνω-
Ἀρναίας καί τῆς Χαλκιδικῆς καί τῶν Σχολείων τῆς
Ἀρναίας μέ τίς Σημαῖες τους ἀρκετοί ἀπό τούς ὁποίους
κατέθεσαν στεφάνια στό Μνημεῖο, τό ὁποῖο ἀνεγέρ-
θηκε τόν Ὀκτώβριο τοῦ 2004.
ση μέ θέμα: «Πρίν 200 χρόνια (1821-2021). ἀρχή) δημοσιεύεται στίς σελίδες 146-155.
Τό ὁλοκαύτωμα τῆς Ἱερᾶς Μονῆς τῆς (Στίς σσ. 140-141 δημοσιεύεται ἀγγλική πε-
Ἁγίας Ἀναστασίας κατά τήν ἀπελευθερω- ρίληψη τῆς Εἰσήγησης, στίς σσ. 141-152
τική ἐθνεγερσία τοῦ 1821. (Νεότερα καί δημοσιεύεται τό κείμενό του καί στίς σσ.
συμπληρωματικά ἱστορικά στοιχεῖα»). 153-155 δημοσιεύονται φωτοτυπημένα
Στά τέλη τοῦ ἑπόμενου ἔτους (2022) Ἔγγραφα τοῦ παλιοῦ Ἀρχείου τῆς Ἱ. Μ.
ἐκδόθηκαν τά Πρακτικά τῆς Ἡμερίδας μέ Ἁγίας Ἀναστασίας σχετικά μέ τό ὁλοκαύ-
ἀναφορά καί στίς Ἐκδηλώσεις πού ὀργά- τωμά της τό 1821.
νωσε καί πραγματοποίησε ἡ Κοινότητα Βα- Ἡ παραπάνω εἰσήγηση ἀναφέρεται
σιλικῶν τοῦ Δήμου Θέρμης (βλ. εἰκόνα πρῶτα περιληπτικά στήν ἔλευση τοῦ ἀρχη-
ἐμπροσθοφύλλου). γοῦ τῆς ἐπανάστασης στή Χαλκιδική, τοῦ
Στά τέλη τοῦ τρέχοντος ἔτους, μέ κα- Ἐμμανουήλ Παπᾶ, στή δημιουργία ἐπανα-
θυστέρηση ἑνός ἔτους λόγω διαφόρων τε- στατικοῦ στρατοῦ, μέ δύο σώματα στό
χνικῶν δυσχερειῶν, ἦρθε στά χέρια μου, Ἅγιον Ὄρος μέ ἐπικεφαλῆς τους τόν ἴδιο
σταλμένο ἀπό τό Γραφεῖο Ἐπικοινωνίας καί τόν Στάμο Χάψα καί στή δράση τους,
καί Δημοσίων Σχέσεων τοῦ Δήμου Θέρ- καί ἰδιαίτερα, στή συνέχεια, στό ὁλοκαύ-
μης, βιβλίο 255 σελίδων, πού περιλαμβάνει τωμα τῆς Ἱ. Μονῆς Ἁγ. Ἀναστασίας μέ
4 κεφάλαια: Εἰσαγωγικό, Οἱ ἐκδηλώσεις, βάση (ὡς συμπλήρωμα) τρία Ἔγγραφα τοῦ
Ἐπιστημονική Ἡμερίδα καί Δράσεις δια- Ἀρχείου τῆς Μονῆς, τά ὁποῖα βρέθηκαν
φόρων φορέων. Στό κεφάλαιο τῶν ἐκδη- (ὄντας ἄγνωστα) τά τελευταῖα χρόνια στή
λώσεων καταγράφεται ὁμιλία τῶν Δ.Β. Μονή.
Γουδήρα-Γιάννη Παλυράκη μέ τίτλο: «Ἡ 2. Ὁ Εἰσηγητής τοῦ θέματος «Μετά τή
μάχη τῶν Βασιλικῶν καί ἡ συμβολή της μάχη τῶν Βασιλικῶν τῆς 10ης Ἰουνίου
στήν ἐξέγερση τῆς Χαλκιδικῆς καί τήν 1821» (σσ. 120-139) Δημ. Γουδήρας στή
Ἑλληνική Ἐπανάσταση γενικότερα» (σσ. Σημ. 1, σ. 121, κατέγραψε τίς κωμοπόλεις
43-51), ὅπου στή σ. 44 ἀναφέρεται στή τῶν Μαντεμοχωρίων, ἀνάμεσα στίς ὁποῖες
«σύσκεψη πού ἔγινε στήν Ἀρναία μέ πρό- συγκαταλέγεται καί ἡ Λιαρίγκοβη καί ἀνα-
εδρο τόν Ἐμμανουήλ Παπᾶ», κατά τήν φερόμενος (στίς σσ. 123-124), στό ὁλο-
ὁποία «οἱ πρόκριτοι τῆς Χαλκιδικῆς ἀπο- καύτωμα τῆς Μονῆς Ἁγ. Ἀναστασίας
φάσισαν νά συνεχίσουν τόν ἔνοπλο ἔγραψε στό τέλος τῆς παραγράφου αὐτῆς,
ἀγώνα, παρά τίς ἐπιφυλάξεις, πού ἐξέφρα- ὅτι «τά γεγονότα αὐτά θά παρουσιάσει διε-
σαν οἱ ἐκπρόσωποι τῶν Βασιλικῶν, ἐπειδή ξοδικά ὁ ἑπόμενος ὁμιλητής κ. Δημήτρης
θεωροῦσαν ὅτι δέν ὑπῆρχε σοβαρή προ- Κύρου, ὁ ὁποῖος μελέτησε τά γεγονότα
ετοιμασία στή Χαλκιδική καί, ἐπιπλέον, τά αὐτά καί θά παρουσιάσει ἐπισταμένως».
Βασιλικά ἦταν ἐκτεθειμένα μέσα στόν Ἐπίσης ἀναφερόμενος α΄) στά γεγονότα
κάμπο καί κοντά στή Θεσσαλονίκη, ὅπου μετά τή μάχη τῶν Βασιλικῶν ἔγραψε (στή
μποροῦσαν νά ἀνεφοδιαστοῦν οἱ τουρκι- σ. 125) ὅτι οἱ Τοῦρκοι εἰσῆλθαν στόν Πο-
κές δυνάμεις». λύγυρο καί τόν ἔκαψαν καί «κατόπιν χωρί-
Στό κεφάλαιο: Ἐπιστημονική Ἡμερίδα στηκαν σέ δύο τμήματα. Τό ἕνα βάδισε
1: Ὁ εἰσηγητής τοῦ θέματος: «Προέλαση πρός τήν Κασσάνδρα... Τό ἄλλο συνέχισε
καί ὑποχώρηση κατά μῆκος τοῦ Γαλατσιά- πρός τήν Ἀρναία καί τήν Ἱερισσό κατα-
νικου ἤ Βασιλικιώτικου:Ἡ Ἐπανάσταση στρέφοντας τά χωριά καί τίς κωμοπόλεις
στά προάστια τῆς Θεσσαλονίκης» (σσ. 102- στό πέρασμά του», β΄) στόν ἀπολογισμό
119) Εὐάγγελος Ἀθαν. Παπαθανασίου στή «τῆς ἐξέγερσης τῆς Χαλκιδικῆς καί τῆς
Σημ. 42 (σ. 118) παραπέμπει στό ἄρθρο τοῦ μάχης τῶν Βασιλικῶν» γράφει γιά τό βι-
Δ. Κύρου γιά τό ὁλοκαύτωμα τῆς Ἱ. Μ. Ἁγ. βλίο τῆς ἀρχαιολόγου Ἑλένης Στούμπου-
Ἀναστασίας στό περιοδικό «ΑΓΙΑΝΑΣΤΑΣΙ- Κατσαμούρη «Ἀπό τή Λιαρίγκοβη στό Χάντ
ΤΕΣ» τχ. 35/2015. Πάρκ», τό ὁποῖο ἐρευνᾶ «ἄρθρα γιά τήν
Ἡ Εἰσήγηση τοῦ Δημ. Κύρου (βλ. στήν ἐξέγερση τῆς Χαλκιδικῆς, πού διασώζον-
29
ται στά ἀρχεῖα τοῦ Ἀγγλικοῦ καί Γαλλικοῦ ὅτι θά ἐκδοθοῦν μέσα στό ἔτος 2024 ἐνσω-
Τύπου καί δημοσιεύτηκαν στά ἔτη 1821 καί ματωμένα στόν 23ο τόμο τῆς περιοδικῆς
1822...» καί γ΄) στίς Πηγές - Ἀναφορές - Βι- ἔκδοσης τῆς Θασιακῆς Ἕνωσης Καβάλας
βλιογραφία (σ. 139) καταγράφει λαθεμένα «ΘΑΣΙΑΚΑ».
τόν τίτλο τοῦ ἄρθρου τοῦ Δ. Κύρου στό πε-
ριοδικό «ΑΓΙΑΝΑΣΤΑΣΙΤΕΣ» (τχ. 35/2015)
ὡς ἑξῆς: «Ἡ μάχη τῶν Βασιλικῶν καί τά νε- ΤΟ ΛΑΒΑΡΟ-ΣΗΜΑΙΑ ΤΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑ-
ότερα στοιχεῖα γιά τό μέλλον» (χωρίς νά ΣΗΣ ΤΟΥ 1821 ΣΤΗ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗ
σημειώνει τό ἔντυπο, ὅπου αὐτό δημοσι-
εύεται) καί 3. Ὁ προηγούμενος εἰσηγητής Μέ πρωτοβουλία τοῦ Δήμου Κασσάνδ-
στό θέμα: «Ἡ συμμετοχή τοῦ Λειβαδίου δρας τό λάβαρο-σημαία τοῦ ἀρχηγοῦ τῆς
στήν ἐξέγερση τῆς Χαλκιδικῆς καί τήν ἐπανάστασης τοῦ 1821 στή Χαλκιδική
Ἑλληνική Ἐπανάσταση (1821-1829) (σσ. Ἐμμανουήλ Παππᾶ δωωρήθηκε ἀπό τόν
209-222) στήν Βιβλιογραφία (σ. 222) παρα- Δῆμο καιο ἀναγνωρίσθηκε ἀπό τό Ἐθνικό
πέμπει (ὀρθά) στό ἄρθρο τοῦ Δ. Κύρου στό Ἱστορικό Μουσεῖο (Ἀθήνα) έ βάση τήν
περιοδικό «ΑΓΙΑΝΑΣΤΑΣΙΤΕΣ» (35/2015). ἱστορική τεκμηρίωση του μελετητῆ Ἀπό-
στολου Στρατῆ ὡς ἡ σημαία τῆς ἐπανα-
ΤΟ Θ΄ ΣΥΜΠΟΣΙΟ ΘΑΣΙΑΚΩΝ ΜΕΛΕΤΩΝ στάσεως τῆς Κασσάνδρας καί γενικά ὡς
μία ἀπό τίς σημαῖες τοῦ ἀγῶνα τῆς ἀνε-
Μέ πρωτοβουλία τῆς Ἑταιρίας Θα- ξαρτησίας τῆς Ἑλλάδας κατά τό 1821.
σιακῶν Μελετῶν, τοῦ Δήμου Θάσου, τῆς Μετά ἀπό τήν τεκμηρίωση τῆς σημαίας
περιφερειακῆς Ἑνότητας Καβάλας καί τῆς αὐτῆς τό Ἐθνικό Ἱστορικό Μουσεῖο δέχ-
Θασιακῆς Ἕνωσης Kαβάλας συνδιοργά- θηκε τή δωρεά καί συμπεριέλαβε τή ση-
νωσαν καί πραγματοποίησαν στή Θάσο ἀπό μαία στή Συλλογή Σημαιῶν του στήν
τίς 29 Σεπτεμβρίου μέχρι τή 1 Ὀκτωβρίου ἑνότητα «ἀντίγραφα» (βλ. εἰκόνα).
τοῦ 2023 τό 9ο Συμπόσιο Θασιακῶν Με- Τά παραπάνωω γράφηκαν μέ βάση τίς
λετῶν μέ θέμα, ὅπως καί στά προηγούμενα δηλώσεις τῆς Δημάρχου Κασσάνδρας κ.
Συμπόσια, δηλ. «Η ΘΑΣΟΣ ΔΙΑ ΜΕΣΟΥ ΤΩΝ Ἀναστασίασς Χαλκιᾶ καί τοῦ μελετητῆ κ.
ΑΙΩΝΩΝ: ΙΣΤΟΡΙΑ - ΤΕΧΝΗ - ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ». Ἀπόστολου Μακρῆ.
Τό Συμπόσιο αὐτό καταγράφηκε στήν Τό περιοδικό «ΑΡΝΑΙΑ» συγχαίρει τόν
Ἱστορία ὡς ἕνα ἀπό τά πιό ἐπιτυχή Συμπό- κ.Ἀπόστολο Μακρῆ γιά τήν πολύχρονη
σια γιά τό ὑψηλό ἐπίπεδο τῶν Εἰσηγήσεων ἔρευνα καί προσπάθειά του γγιά τήν τεκ-
καί γιά τήν ὀργανωτική του ἀρτιότητα. Οἱ μηρίωση τοῦ Λαβάρου-Σημαίας καί τόν
Ἀνακοινώσεις πού ἔγιναν ἀποδείχνουν ὅτι Δῆμο Κασσάνδρας γιά τήν ἀποδοχή τῆς
ὑπάρχει ἀκόμα εὑρύτατο πεδίο ἔρευνας ερευνας τοῦ κ. Ἀπ. Μακρῆ καί τήν προ-
γιά τούς ἱστορικούς, τούς ἀρχαιολόγους ώθησή της στό Ἐθνικό Ἱστορικό Μουσεῖο.
καί τούς λαογράφους. Τά νέα στοιχεῖα,
πού ἦρθαν στό φῶς, συμπληρώνουν τήν
Ἱστορία τῆς Θάσου.
Στό Συμπόσιο συμμετεῖχε (ἀπό μακρυά
γιά διάφορους λόγους) καί ὁ Ἐκδότης-Δι-
ευθυντής τοῦ περιοδικοῦ μας καθηγητής
Δημ. Θ. Κύρου μέ Εἰσήγηση-Ἀνακοίνωση
μέ θέμα: «Ὁ Ἀρχιμανδρίτης Δανιήλ ὁ Θά-
σιος τῆς Μονῆς Παντοκράτορος. (Μέσα
ἀπό δύο ἀνέκδοτα Ἔγγραφα τοῦ Ἀρχείου
τῆς Μονῆς)» τήν ὁποία διάβασε ὁ παριστά-
μενος ὡς εἰσηγητής κ. Κων. Χιούτης, κα-
θηγητής τοῦ Γυμνασίου Ἀρναίας.
Τά Πρακτικά τοῦ Συμποσίου πιστεύεται
30
῾ Η ᾽ Αλληλογραφία μας
ΔΙΑΛΟΓΟΣ ΜΕ ΤΟΥΣ ΑΝΑΓΝΩΣΤΕΣ ΜΑΣ ΚΑΙ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΜΑΣ
Ὁ Σεβ. Μητροπολίτης - ποιμενάρχης μας μᾶς ἔστειλε εὐχετήρια ἐπιστολή.

Σημ. Σύνταξης: Σεβασμιώτατε, εὐχαριστοῦμε γιά τίς εὐχές σας καί ἀντευχόμαστε.
***
Ἀπό τόν συμπατριώτη συνάδελφο κ. Δημήτρη Τζιμώκα πήραμε (Προκόπι 10/11) τήν
παρακάτω ἐπιστολή:
Κύριε Δημήτρη Χαίρετε,

Σᾶς χαιρετῶ καί σᾶς εὔχομαι κάθε καλό μέ τίς εὐλογίες τοῦ Ἁγίου Στεφάνου, προ-
στάτη τῆς Ἀρναίας μας καί τοῦ Ἁγίου Δημητρίου. Πάντοτε λαμβάνω μέ χαρά τά τεύχη
τοῦ περιοδικοῦ «ΑΡΝΑΙΑ» καί τά μελετῶ ὅσο μπορῶ, βρίσκοντας ἔτσι εὐκαιρία νά ἐπα-
νασυνδέομαι, ἔστω καί νοερῶς, μέ τήν δεύτερη πατρίδα μου (ἐκτός ἀπό αὐτή ἐδῶ
στήν Εὔβοια, ὅπου διαμένω πιά μόνιμα). Σᾶς ἐσωκλείω, λοιπόν, τό ἀποδεικτικό κατά-
θεσης στόν λογαριασμό στήν ΕΤΕ τῆς συνδρομῆς μου στό περιοδικό «ΑΡΝΑΙΑ» γιά τό
τρέχον ἔτος.
Καλή δύναμη στό ἔργο σας!
Μέ σεβασμό
Δημήτριος Τζιμώκας, Φιλόλογος
Σημ. Σύνταξης: Εὐχαριστοῦμε θερμά, ἀγαπητέ κ. Δημ. Τζιμώκα γιά τίς εὐχές, γιά
τίς ὁποῖες ἀντευχόμαστε, καί γιά τή συνδρομή σας στό περιοδικό μας.
ΠΡΟΣΚΛΗΣΕΙΣ-ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ
 Τῆς Πολιτιστικῆς καί Ἐπιμορφωτικῆς Ἑταιρείας Ἀρναίας γιά τήν κοπή τῆς Βασιλόπιτας
(Ἀρναία 21-1-2023).
 Τῆς Ἱ. Μητροπόλεως Ἱερισσοῦ, Ἁγίου Ὄρους καί Ἀρδαμερίου καί τῆς Ἱεραποστολικῆς Ἀδελ-
φότητας «Στά Ἴχνη τοῦ Πατροκοσμᾶ» γιά τήν παρουσίαση τοῦ βιβλίου «Μοῦ τό ʼπε ἕνα πουλάκι»
τῆς Ζαφειρούλας (γιά τήν ἐπανάσταση τοῦ 1821 στή Χαλκιδική).
 Τῆς Δημοτικῆς Κοινότητας Ἀρναίας τοῦ Δήμου Ἀριστοτέλη (Πρόγραμμα) γιά τίς ἐκδηλώσεις
τῆς ἐπετείου τῆς 28ης Ὀκτωβρίου 1940. (Ἀρναία 28-10-2023).
 Τῆς Ἑταιρείας Μελέτης καί Ἔρευνας τῆς Ἱστορίας τῶν Σερρῶν (Ε.Μ.Ε.Ι.Σ.) γιά τήν παρου-
σίαση τοῦ 5ου τόμου τῶν ΣΕΡΡΑ·Ι·ΚΩΝ ΣΥΜΜΕΙΚΤΩΝ, ὅπου δημοσιεύεται καί τό ἄρθρο τοῦ Δ.Θ.
Κύρου γιά τή συμμετοχή τοῦ Ἀρναιώτη Μακεδονομάχου Κων. Ζαμπούνη (Καπετάν Νταλιάνη) στόν
Μακεδονικό Ἀγώνα στήν περιοχή τῶν Σερρῶν (Σέρρες 6-3-2023).
 Τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Ἱερισσοῦ, Ἁγίου Ὄρους καί Ἀρδαμερίου καί τῆς Δημοτικῆς Ἑνό-
τητας Ζερβοχωρίων γιά τήν προπασχαλινή ἐκδήλωση (Παλαιοχώρα 1-4-2023).
― Τῆς Ἱ. Μητρόπολης Ἱερισσοῦ, Ἁγίου Ὄρους καί Ἀρδαμερίου μέ ἐνσωματωμένο Πρόγραμμα.
(Προχριστουγεννιάτικη ἐκδήλωση μέ ὁμιλία καί μέ τή συμμετοχή τῆς Χορωδίας τοῦ Συνδέσμου
Ἱεροψαλτῶν Ἱ. Μ. Ἱερισσοῦ, Ἁγ. Ὄρους καί Ἀρδαμερίου «ΡΩΜΑΝΟΣ Ο ΒΑΤΟΠΑΙΔΙΝΟΣ»), Ἀρναία
16-12-2023.
31
ΔΗΜΟΣΙΕΥΜΑΤΑ ΤΥΠΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΡΝΑΙΑ
― Τό περιοδικό «ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΣ ΛΟ- * Δράσεις ἄλλων Φορέων... Τοῦ Συλλόγου
ΓΟΣ», (Θεσσαλονίκη) τχ. 56/Ἰούλ.-Σεπτ. 2023, Γυναικῶν Ἀρναίας (Ἀναφέρεται στήν παρου-
γράφει: σίαση τοῦ βιβλίου τοῦ καθηγητῆ Δ.Θ. Κύρου γιά
* Μίνας Καϊάφα-Σαροπούλου, Κάλλιστον τόν Ἀρναιώτη Μακεδονομάχο καί μετέπειτα πο-
γάρ Χαλκιδική... ὠδή στό ἡδύπνοον... (Γιά τήν λεμιστή (1904-1944) Ἀγαπητό Γ. Πιτούλα καί τήν
Ἀρναία γράφει, σέ τρίτο πρόσωπο, ὅπως καί γιά Ἀρναιώτισσα Ὑφάντρια κυρά-Χαρίκλεια Τρικ-
τά ἄλλα χωριά: «Τήν ἴδια μέρα εἴχαμε ἀνηφο- καλιώτη-Δημητρακούδη), σ. 5
ρίσει ἴσαμε τήν Ἀρναία... Κεντίδι πέτρινο ἡ μι- Ἑορτασμός τῶν Ἁγίων Ἀναργύρων καί ἡ
κρή πόλη, φορεμένη πυργόσπιτα μέ βαριά θυ- Ἀπελευθέρωση τῆς Ἀρναίας (2 Νοεμβρίου
ρώματα καί ξυλόφερτα σαχνισιά πού προσκυ- 1912), σ. 57.
νοῦν πλακοστρωμένα μονοπάτια, τόσο γραφι- ― Ἡ ἐφημερίδα «ΤΑ ΧΑΛΚΙΔΙΩΤΙΚΑ ΝΕΑ»
κά πού νεράϊδες χαρούμενες θαρρεῖς πώς τά (Ἀθήνα), φ. 183/Ἰούλ.-Σεπτ. 2023, σ. 2, γράφει:
νυχοπατοῦν καί καλόγνωμα ἀερικά τά σεργια- * (Δ.Κ.), Παρουσίαση στήν Ἀρναία τοῦ βι-
νίζουν... Σεργιάνισε κι ἐκείνη, ἀπόλαυσε τά ρω- βλίου τοῦ καθηγητῆ Δημ. Κύρου «Ὁ Ἀγαπητός
μαλέα χρώματα πού βάφουν τούς ἐξῶστες, Γεωργίου Πιτούλας Μακεδονομάχος (1904-
ἀγνάντεψε μέσα στά παραθύρια τή ζωή καί τή 1908), Πολεμιστής στούς μετέπειτα πολέμους
φύση νά ἀναπαύονται σέ πολύχρωμα ὑφαντά (1912-1941) καί Ἀντιστασιακός (1941-1944) καί
πάνω ἀπό τά κρεβάτια. Κάθισε, πρίν φύγει, στήν ἡ κυρά-Χαρίκλεια Τρικκαλιώτη-Δημητρακούδη
πλατεία της... σάν κάποιου πουλιοῦ παραμυθιοῦ Καλλιτέχνιδα ὑφάντρια-φίλη τῆς παράδοσης.
γωνιά τήν εἶχε νοιώσει...»), (σ. 6). (Βίος-δράση καί Ἀρχεῖα)».. [Ἀπό τυπογραφικό
* Στό σαλόνι τοῦ περιοδικοῦ δημοσιεύον- (Ὑπολογιστικό) λάθος ἡ ἀρχή τοῦ τίτλου τοῦ βι-
ται ἔγχρωμες φωτογραφίες ἀπό τή Χαλκιδική βλίου γράφεται «Ὁ ἀγαπητός Γεώργιος Πι-
καί τό Ἅγιον Ὄρος (12+6). Ἀνάμεσα σʼ αὐτές τούλας...»].
(καί πρώτη) εἰκονίζεται ἡ πλατεία Μουσείων τῆς * Κωνσταντίνου Θ. Χιούτη, Τά εἰκονοστά-
Ἀρναίας (σ. 32). σια (τέμπλα) τῶν ἐκκλησιῶν μας: πληροφοριο-
* Σταύρου Αὐγολούπη, Σχολικές ἐνθυμή- δότες θεολογίας, τοπικῆς Ἱστορίας καί Τέχνης.
σεις 60 χρόνων καί ἐνθαρρύσεις πρός τούς τω- [Ἀναφέρεται καί στό παλαιό (τώρα, δηλ. ἀπό τό
ρινούς μαθητές. [Ἀναφέρεαται στά χρόνια, 2005, ἀπανθρακωμένο) εἰκονοστάσιο (τέμπλο)
πού ὁ ἀρθρογράφος, ἦταν μαθητής τοῦ 6ταξί- τῆς Ἀρναίας].
ου Γυμνασίου Ἀρναίας (1961-1967)], (σσ. 37-40). * Ἡ ἐφημερίδα «ΚΑΣΣΑΝΔΡΑ», γράφει:
Ἐπίσης στό τχ. 57 /Ὀκτ.-Δεκ. 2023 γράφει: ― Ξεναγήσεις τῆς Ἐφορείας Ἀρχαιοτήτων
* 40 Χρόνια Χορωδία Ἀρναίας (Δελτίο Τύ- Χαλκιδικῆς στόν Ἱ. Ναό Ἁγίου Στεφάνου Ἀρναί-
που Δήμου Ἀριστοτέλη), σ. 9. ας, φ. 296/2-8-2023, σ. 2.
ΕΥΧΑΡΙΣΤΗΡΙΑ
― Ἡ Βιβλιοθήκη τοῦ Τμήματος Γλώσσας, Φιλολογίας καί Πολιτισμοῦ Παρευξεί-
νιων Χωρῶν τῆς Σχολῆς Κλασικῶν καί Ἀνθρωπιστικῶν Σπουδῶν τοῦ Δημοκριτείου Πα-
νεπιστημίου Θράκης μᾶς εὐχαριστεῖ (Κομοτηνή 15/10) γιά τήν ἀποστολή τοῦ τχ. 139
τοῦ περιοδικοῦ μας.
― Ἡ Γεννάδειος βιβλιοθήκη (Ἀθήνα) μᾶς εὐχαριστεῖ (16/12) γιά τήν ἀποστολή τοῦ
τχ. 140 τοῦ περιοδικοῦ μας.
Πρός τούς ἐκδότες τῶν ἐντύπων πού μᾶς ἔστελναν

Μετά τή διακοπή τῆς ἔκδοσης τοῦ περιοδικοῦ «ΑΡΝΑΙΑ» παρακαλοῦνται οἱ ἐκδό-
τες τῶν ἐντύπων πού ἔστελναν σʼ αὐτό νά συνεχίσουν τήν ἀποστολή τους, ἄν ἐπιθυ-
μοῦν.
32
ΣΥΓΧΑΡΗΤΗΡΙΑ
Τό περιοδικό «ΑΡΝΑΙΑ» συγχαίρει θερμά:
α) Τόν Δήμαρχο Ἀριστοτέλη κ. Στυλιανό (Στέλιο) Βαλιάνο
γιά τήν ἐπανεκλογή του κατά τίς Δημοτικές ᾽Εκλογές τοῦ
Μαΐου καί ὅλους τούς ἐκλεγέντες Δημοτικούς καί Κοινοτι-
κούς Συμβούλους.
β) Τήν Περιφερειακή Σύμβουλο τῆς Περιφερειακῆς Ἑνό-
τητας Χαλκδικῆς καί προσωρινά Ἀντιπεριφερειάρχη (ἀπό τίς
βουλευτικές ἐκλογές μέχρι τό τέλος τοῦ ἔτους 2023), λόγω
τῆς παραίτησης τοῦ Ἀντιπεριφερειάρχη κ. Ἰωάννη Γιώργου γιά
τή συμμετοχή του ὡς ὑποψηφίου βουλευτῆ Χαλκιδικῆς στίς
βουλευτικές ἐκλογές) κ. Κατερίνας Ζωγράφου γιά τήν ἐπανε-
κλογή της.
γ) Τόν Ἀντιπεριφεριάρχη τῆς Περιφερειακὴς Ἑνότητας
Χαλκιδικῆς κ. Ἰωάννη Γιώργου γιά τήν ἐκλογή ὡς βουλευτῆ
Χαλκιδικῆς.
Ο ΤΥΠΟΣ ΓΡΑΦΕΙ ΓΙΑ ΤΗΝ «ΑΡΝΑΙΑ»
Τό περιοδικό «ΠΑΡΙΑΝΑ» (Ἀθή-

να), τχ. 171/Ὀκτ.-Δεκ. 2023, σσ.
398-399.
Τέλος, τό περιοδικό μας πα-

ρουσίασαν σέ βιβλιογραφικές
τους στῆλες:
Τά περιοδικά:
― ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ
(Θεσσαλονίκη): τχ. 54/2023.
― ΦΙΛΟΤΕΛΙΚΗ ΛΕΣΒΟΣ (ΜΥ-
ΤΙΛΗΝΗ): τχχ. 288-291/2023.
― Οἱ ἐφημερίδες
― ΤΑ ΧΑΛΑΚΙΔΙΩΤΙΚΑ ΝΕΑ
(Ἀθήνα): φφ. 181-184/2023.
― ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΤΥΠΟΣ (Ἀθή-
να): φφ. 2446, 2452, 2462/2023.
33
ΑΠΟΨΕΙΣ-ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ-ΣΧΟΛΙA
Η ΑΝΤΙΚΑΘΕΣΤΩΤΙΚΗ ΤΟΥΡΚΑΛΑ ΔΗΜΟ- Συμπέρασμα: Ὁ ἄνδρας ἤ θά εἶναι νυμ-
ΣΙΟΓΡΑΦΟΣ ΟΥΖΑ ΜΠΟΥΛΟΥΤ ΑΝΑΦΕΡΕΙ ΓΙΑ φευμένος ἤ θά εἶναι ἀνύμφευτος (ἐδῶ συμ-
ΤΗΝ ΑΓΙΑ ΣΟΦΙΑ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ: βιώνει, συνυπάρχει ἤ ὄχι ἡ νύμφη).
Ἡ γυναίκα ἤ θά εἶναι (ὑ)πανδρευμένη ἤ θά
«Ἡ Ἁγία Σοφία στήν Κωνσταντινούπολη, εἶναι ἀνύπανδρος(η) (ἐδῶ συνυπάρχει, συμ-
κάποτε ὁ μεγαλύτερος καθεδρικός ναός τοῦ βιώνει ἤ ὄχι ὁ ἄνδρας). Ὁπότε σύμφωνα μέ τήν
κόσμου, μετατράπηκε μέ ἀσέβεια σέ τζαμί τό κοινωνία τοῦ γάμου δέν ὑπάρχει περίπτωση
2020 ἀπό τήν τουρκική κυβέρνηση. Ἀπότοκο συνύπαρξης (συμβίωσης) ἄνδρα μέ ἄνδρα καί
αὐτῆς τῆς ἐνέργειας ἦταν ἡ καταστροφή τῆς γυναίκας μέ γυναίκα.
αὐτοκρατορικῆς πύλης. Ὅσοι πηγαίνουν σέ
αὐτόν τόν πρώην μνημειακό καθεδρικό ναό Η ΠΡΟΤΟΜΗ ΤΩΝ ΓΕΡΟΓΙΑΝΝΑΙΩΝ
λένε ὅτι τώρα μυρίζει βρώμικες κάλτσες καί Προτείνουμε στή νέα Δημοτική Ἀρχή νά κι-
μούχλα». νήσει τή διαδικασία κατασκευῆς καί τοποθέτη-
σης τῆς προτομῆς ἤ τῶν προτομῶν (ἀπό τό
Η ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΤΟΥ ΓΑΜΟΥ γένος Γερογιάννη), μέχρι τόν ἑπόμενο Ὀκτώ-
Ὁ ἄνδρας, ὅταν ἔρχεται σέ γάμου κοινω- βριο, πού γιορτάζονται τά 120 χρόνια ἀπό τήν
νία, νυμφεύεται, δηλ. παίρνει ὡς σύζυγο μιά ἔναρξη τοῦ Μακεδονικοῦ Ἀγῶνα (1904-1908).
γυναίκα, ἡ ὁποία ἀποκτᾶ τό προσωνύμιο Χρήματα γιά τή μία προτομή (τοῦ Μακεδονο-
νύ(μ)φη καί τήν ἀγαπᾶ, σύμφωνα μέ τήν μάχου Θεοχάρη Γερογιάννη) ὑπάρχουν (10.000
ἐντολή τοῦ Ἀπ. Παύλου: «Οἱ ἄνδρες ἀγαπᾶτε εὐρώ). Ὅποιος ἐπιθυμεῖ νά γίνει καί γιά τόν
τὰς γυναῖκας ἑαυτῶν, καθὼς καὶ ὁ Χριστὸς Μακεδονομάχο ἀδελφό του Μαυρουδῆ προ-
ἠγάπησε τὴν ἐκκλησίαν..., οὕτως ὀφείλουσιν οἱ τομή, πρέπει νά βρεῖ τα ἀπαιτούμενα χρήματα.
ἄνδρες ἀγαπᾶν τὰς ἑαυτῶν γυναῖκας ὡς τὰ «Ὁ ἔχων ὦτα ἀκούειν ἀκουέτω». Ἄς στα-
ἑαυτῶν σώματα. Ὁ ἀγαπῶν τὴν ἑαυτοῦ γυ- ματήσει ἐπί τέλους ἡ ἀμέλεια, ἡ ἀδιαφορία καί
ναῖκα ἑαυτὸν ἀγαπᾷ, οὐδεὶς γάρ ποτε τὴν ἑαυ- ἡ ἀσέβεια στούς ἀγωνιστές προγόνους μας!
τοῦ σάρκα ἐμίσησεν... Πλὴν καὶ ὑμεῖς οἱ καθʼ
ἕνα ἕκαστος τὴν ἑαυτοῦ γυναῖκα οὕτως ΑΥΤΟΙ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΤΟΥΡΚΟΙ!
ἀγαπάτω ὡς ἑαυτόν» (Ἐφεσ. 5, 25-29 καί 33). Ἡ Χαλκιδική εἶναι ἡ μοναδική περιοχή τῆς
Ἡ γυναίκα, ὅταν ἔρχεται σέ γάμου κοινωνία, Ἑλλάδας, πού καταστράφηκε ὁλοκληρωτικά
(ὑ)πανδρεύεται (τό ρῆμα ὑπανδρεύω, πού στή ἀπό τούς Τούρκους κατά τή διάρκεια τῆς ἐπα-
δημοτική λέγεται παντρεύω δηλ. βάζω τή γυ- νάστασης τοῦ 1821. Τά βάσανα καί οἱ κατα-
ναίκα-σύζυγο ὑπό (κάτω ἀπό) τόν ἄνδρα, σύμ- στροφές τῶν κατοίκων τῆς Χαλκιδικῆς ἀπό
φωνα μέ τήν ἐντολή τοῦ Ἀποστόλου Παύλου: τούς Τούρκους περιγράφονται ἀπό τόν Τοῦρκο
«Αἱ γυναῖκες τοῖς ἰδίοις ἀνδράσιν ὑποτάσσεσθε Μπαϊράμ πασᾶ. Διαβάστε ἕνα ἀπόσπασμα τῆς πε-
ὡς τῷ Κυρίῳ, ὅτι ὁ ἀνήρ ἐστι κεφαλὴ τῆς γυ- ριγραφῆς καί φρίξετε!
ναικός, ὡς καὶ ὁ Χριστὸς κεφαλὴ τῆς ἐκκλησίας, «... ἀφοῦ διεπεράσαμεν ἐν στόματι μαχαί-
καὶ αὐτός ἐστι σωτὴρ τοῦ σώματος. Ἀλλʼ ὥσπερ ρας τούς ἀπίστους τεσσαράκοντα δύο χωρίων,
ἡ ἐκκλησία ὑποτάσσεται τῷ Χριστῷ, οὕτω καὶ αἱ ἐξαποστείλαντες τάς ρυπαράς ψυχάς αὐτῶν
γυναῖκες τοῖς ἰδίοις ἀνδράσιν ἐν παντί (Ἐφεσ. εἰς τήν κόλασιν, ἠχμαλωτίσαμεν τάς συζύγους
5, 22-24), δηλ. παίρνει ὡς σύζυγο ἕναν ἄνδρα, καί τά τέκνα αὐτῶν καί ἐλαφυραγωγήσαμεν
ὁ ὁποῖος ἀποκτᾶ τό προσωνύμιο γαμβρός ἤ γαμ- τάς πλουσίας περιουσίας αὐτῶν, ἅς καί διενεί-
πρός, καί τόν ἀγαπᾶ. μαμεν μεταξύ τῶν νικητῶν στρατιωτῶν, τά δέ
Ὁ ἄνδρας, πού δέν θέλει νά ἔλθει σέ χωρία καί τά στρατόπεδα αὐτῶν παρεδώσαμεν
γάμου κοινωνία λέγεται ἀνύμφευτος (δηλ. μή εἰς τάς φλόγας, διασκορπίσαντες καί τά χωρία
ἔχοντας νύ(μ)φη). αὐτῶν...».
Ἡ γυναίκα, πού δέν θέλει νά ἔλθει σέ Ἀγωνιῶδες ἐρώτημα πρός τούς κατά και-
γάμου κοινωνία λέγεται ἀνύπανδρος (δηλ. μή ρούς κυβερνῆτες τῆς Ἑλλάδας: «Γιά ποιά ἑλλη-
εὑρισκόμενη κάτω ἀπό ἄνδρα). νοτουρκική φιλία καί γιά ποιόν ἑλληνοτουρκικό
διάλογο μιλᾶτε ὀρέ;».
34
ΤΑ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΤΟΥ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΥ «ΑΡΝΑΙΑ»
ΤΗΣ ΤΕΛΕΥΤΑΙΑΣ ΕΞΑΕΤΙΑΣ (ΤΕΥΧΗ 118/2018-141/2023)
 Μικρά κείμενα γιά τήν μεγάλη καί ἔνδοξη βλίου γιά τούς σεισμούς ἀπό τήν TV 100 - Δελτίο
Μακεδονία μας (Ἀρχιμ. Παϊσίου Σουλτανικᾶ), 118, Τύπου, Χορευτικά τμήματα Ἀρναίας, - Δελτίο
2018, 3-5. Τύπου τοῦ Προαθωνικοῦ Ὀργανισμοῦ Τουρι-
 Ἡ ἱστορική ὑποχρέωση τῶν ῾Ελλήνων σμοῦ, 119, 2018, 35-40· Ἡ γιορτή τοῦ Προφήτη
(Παρθενίου Μπουλίκα), 118, 2018, 6-7. Ἠλία στό ἐξωκκλήσι του - Ἀγρυπνία στόν τόπο
 Τό Ἡμερολόγιο τοῦ Γεωργίου Παναγιώτη ἐμφανίσεως τοῦ Ἁγίου Κοσμᾶ - Τό πανηγύρι τῆς
Γεωργιάδη (Δημ. Θ. Κύρου), 118, 2018, 8-12. Ἁγίας Παρασκευῆς - Ἡ γιορτή τῆς Μεταμορφώ-
 Ἀπόψεις - Προτάσεις - Σχόλια, 118, 2018, σεως στό ἐξωκκλήσι τοῦ Προφήτη Ἠλία - Ἡ πα-
12· 119, 2018, 47· 120, 2018, 6· 121, 2018, 12· 122, νήγυρη τοῦ Ἁγίου Κοσμᾶ τοῦ Αἰτωλοῦ καί τό ΙΖ΄
2019, 20· 123, 2019, 47· 124, 2019, 46· 125, 2019, Πνευματικό Συμπόσιο πρός τιμήν του - Γιορτά-
38-39· 126, 2019, 35-36· 127, 2020, 25-27· 128, σθηκε ὁ Ἅγιος Στέφανος ὁ «Μελισσᾶς» - Ὁλο-
2020, 46-47· 129, 2020, 43-44· 130, 2021, 40-42· κληρώθηκαν οἱ ἐργασίες τοῦ ἔργου ἀνάπλασης
135, 2022, 45· 137, 2022, 47· 138, 2023, 47· 139, «Πλατεία Πατριάρχου Βαρθολομαίου - Χοροστα-
2023, 47· 140, 2023, 47 καί 141, 2023. σίου» - Ἔκδοση βιβλίου μέ τίτλο «Ἡ κάθοδος τοῦ
 Οἱ πρόγονοί μας (προπαπποῦδες καί παπ- Ὀδυσσέα στόν Ἅδη» 120, 2018, 17-21· - Οἱ πα-
ποῦδες), οἱ ὁποῖοι γεννήθηκαν κατά τά ἔτη 1862- ρουσιάσεις τοῦ βιβλίου γιά τούς σεισμούς τῆς
1924 καί ζοῦσαν τό 1925 (Δημ. Θ. Κύρου), 118, Β.Α. Χαλκιδικῆς στή Θεσσαλονίκη καί στό Στρα-
2018, 13-15· 119, 2018, 10-11· 123, 2019, 15-16· 124, τώνι - Ἡ ἀναβίωση τοῦ χοροῦ στό «Χοροστάσι»
2019, 15-17· 126, 2020, 18-19· 127, 2020, 9-11· 129, τῆς Ἀρναίας - Ἔκδοση βιβλίου μέ τίτλο: Τό Ἡμε-
2020, 11-12· 139, 2023, 20· 140, 2023, 30 καί 141, ρολόγιο τοῦ Γεωργίου Π. Γεωργιάδη (Κυριάκου)
2023, 34. (Ἀρναία 2018) - Συνάντηση φίλων τοῦ Μουσικο-
 Ὁ Κώδικας συνδρομητῶν τοῦ Κωδωνο- γυμναστικοῦ Ὁμίλου «ΑΠΟΛΛΩΝ» Ἀρναίας - Ἡ
στασίου (1882) καί τῶν Σχολείων Λιαριγκόβης κοπή τοῦ Χριστόψωμου καί τό «μέλωμα τοῦ Χρι-
(1883-1886), (Δημ. Θ. Κύρου), 118, 2018, 16-24. στοῦ», 121, 2018, 33-38· Ἀναβίωσαν καί φέτος τά
 Βιβλιοπαρουσίαση. Ἀρχιμ. Χρυσοστόμου «Κάλαντα» τῆς Πρωτοχρονιᾶς - Τό νέο Διοικη-
Μαϊδώνη, «Ἡ Παναγούδα», Ἀρναία 2017, σελ. τικό Συμβούλιο τοῦ Παγχαλκιδικοῦ Συλλόγου
155, (Δημ. Θ. Κύρου), 118, 2018, 25-27. Θεσσαλονίκης - Χελιδονίσματα - Ἡ παρουσίαση
 Παρουσίαση βιβλίου «Τό ἐξωκκλήσι τῆς τοῦ βιβλίου γιά τούς σεισμούς τοῦ 1932 στή Β.Α.
Ἁγίας Παρασκευῆς Ἀρναίας. Ἡ ὑπεραιωνόβια ἐπι- Χαλκιδική στό Γομάτι καί στήν Ἱερισσό - «Τρα-
βλητική παρουσία-δεσποτεία στό ὁμώνυμο γουδώντας τήν Ἄνοιξη τῆς Λευτεριᾶς» - Ἡ ἐπέ-
ἄλσος» (Στυλ. Κουλουμπῆ),118, 2018, 28-29. τειος τῆς 25ης Μαρτίου καί ὁ Εὐαγγελισμός τῆς
 Παρουσίαση βιβλίου «Τό ἐξωκκλήσι τῆς Θεοτόκου στήν Ἀρναία, 122, 2019, 42-45·
Ἁγίας Παρασκευῆς Ἀρναίας» (Κων. Χιούτη), 118, «Ἔφυγε» ἀπό τή ζωή στίς 13 Μαρτίου 2019 (1927-
2018, 30-31. 2019): Ν. Μουτσόπουλος: Ἕνας λαμπρός ἐρευ-
 Παρουσίαση τοῦ βιβλίου Γεωργίου Ἰ. Ρήγα νητής, ἕνας φίλος τῆς Χαλκιδικῆς - Παρουσίαση
«Ἀγῶνες πρός κατάκτηση τῆς Ἐλευθερίας», τοῦ βιβλίου «Τό Ἡμερολόγιο τοῦ Γεωργίου Π. Γε-
Ἀθήνα 2017, σελ. 172, (Δημ. Θ. Κύρου), 118, 2018, ωργιάδη» στήν Ἑστία τοῦ Παγχαλκιδικοῦ Συλλό-
32-33. γου Θεσσαλονίκης - Προπασχαλινή μουσική
 Ἐνδιαφέρουσες Εἰδήσεις, Βραβεῖο λογο- ἐκδήλωση στήν Ἀρναία - Πασχαλινές ἐκδηλώσεις
τεχνικοῦ διαγωνισμοῦ - Μνήμη Ἱερέα Βασιλείου ἀπό τήν Πολιτιστική Ἑταιρεία Ἀρναίας - Ἔκδοση
Πραβήτα († 28-1-1999) (καί παρουσίαση τῶν βι- βιβλίου μέ τίτλο: «ΤΑ ΜΑΔΕΜΟΧΩΡΙΑΚΑ» (Λια-
βλίων: Ἀρχιμ. Χρυσοστόμου Μαϊδώνη, Τρεῖς ἅγιοι ρίγκοβη 1878) τοῦ Ἠπειρώτη διδασκάλου τῆς
πού γνώρισα, καί Δημ. Θ. Κύρου, Τό ἐξωκκλήσι Χαλκιδικῆς Νικολάου Σπυρ. Βουργαρελίδη» - Ὁ
τῆς Ἁγίας Παρασκευῆς Ἀρναίας) - Συνάντηση κλήδονας καί τό ἄναμμα τῶν φωτιῶν τοῦ Ἁϊ-
Ἀγάπης - Χελιδονίσματα 2018, 118, 2018, 34-35· Γιάννη στήν Ἀρναία - Ἐκδήλωση στήν Ἀρναία γιά
Ἔκδοση βιβλίου γιά τούς σεισμούς τοῦ 1932 στή τά 100 χρόνια τοῦ Ναοῦ τῶν Ἁγίων Ἀναργύρων
Βορειοανατολική Χαλκιδική - Πασχαλιάτικες Ἀρναίας - Ἐκδήλωση γιά τά ναρκωτικά στήν
ἐκδηλώσεις - Τό ζήτημα τοῦ Ἁϊ-Γιώργη - Περιπα- Ἀρναία καί - Γιορτή τοῦ ψωμιοῦ, τοῦ μελιοῦ καί
τητικές διαδρομές στήν πρό τοῦ Ἄθω π εριοχή - τοῦ ζυμαριοῦ στήν Ἀρναία, 123, 2019, 25-34· Ἡ
Ἡ πανήγυρη τοῦ Ἁγίου Χριστοφόρου - Ἀρχειακή παρουσίαση τοῦ βιβλίου γιά τούς σεισμούς τοῦ
ἔρευνα στό Ἅγιον Ὄρος - Παρουσίαση τοῦ βι- 1932 στή ΒΑ Χαλκιδική στή Βαρβάρα - Ἡ ἑορτή
35
τοῦ Προφήτη ᾽Ηλία στό φερώνυμο ἐξωκκλήσι - γραφή - προσέγγιση τῶν πέτρινων σχολικῶν κτι-
Ἀγρυπνία στόν τόπο ἐμφανίσεως τοῦ Ἁγίου ρίων τοῦ Δήμου Ἀριστοτέλη, 128, 2020, 35-39·
Κοσμᾶ τοῦ Αἰτωλοῦ - Ἡ πανήγυρη τῆς Ἁγίας Πα- Δωρεά ὑφαντῶν στό Μουσεῖο Ὑφαντῆς - Ἡ «ΑΡ-
ρασκευῆς - Ἡ ἑορτή τοῦ Ἁγίου Στεφάνου τοῦ ΝΑΙΑ» στά «ΣΗΜΕΙΑ ΤΩΝ ΚΑΙΡΩΝ»! - Ὁ ἑορτα-
«Μελισσᾶ» - Ἐκδήλωση στήν Ἀρναία γιά μιά λο- σμός τῆς 28ης Ὀκτωβρίου 1940 - Οἱ ἐργασίες
γοτεχνική ἱστορία μυστηρίου μέ Λιαριγκοβινό στό ἀποκατάστασης τοῦ ἐξωκκλησίου τῆς Ἁγίας Πα-
Λονδῖνο τοῦ 19ου αἰῶνα - Ἡ ἑορτή τῆς Μεταμορ- ρασκευῆς - Τά φετινά Χριστούγεννα στήν Ἀρναία
φώσεως στό ἐξωκκλήσι τοῦ Προφήτη Ἠλία - Ἡ - Ἡ ἐφετινή ἑορτή τοῦ Ἁγίου Στεφάνου, 129,
πανήγυρις τοῦ Ἁγίου Κοσμᾶ τοῦ Αἰτωλοῦ καί τό 2020, 36-38· Τό Νέο Ἡμερολόγιο τῆς Ἱ. Μονῆς Ἁγ.
18ο Πνευματικό Συμπόσιο πρός τιμήν του - Κοσμᾶ - Ἀναφορά τῆς «ΑΡΝΑΙΑΣ» στά «ΣΗΜΕΙΑ
Ἔκδοση βιβλίου μέ τίτλο: Ὁ Ἀγαπητός Γεωργίου ΤΩΝ ΚΑΙΡΩΝ» - Ἡ διπλή ἑορτή τῆς 25ης Μαρτίου-
Πιτούλας, Μακεδονομάχος (1904-1908), Πολεμι- Τό νέο βιβλίο τοῦ Δημ. Θ. Κύρου «Ὁ ἐθνικός Δι-
στής στούς μετέπειτα πολέμους (1912-1941) καί χασμός (βασιλικοί-βενιζελικοί) καί τά τραγικά γε-
Ἀντιστασιακός (1941-1944) καί ἡ κυρά Χαρίκλεια γονότα στή Λιαρίγκοβη (Ἀρναία) (1916-1917)»,
Τρικκαλιώτη - Δημητρακούδη, Καλλιτέχνιδα 130, 2021, 43-45· Τό Πάσχα στήν Ἀρναία - Τό Κο-
Ὑφάντρια - Φίλη τῆς Παράδοσης (Βίος - Δράση ρονοϊόπληκτο πανηγύρι τοῦ Ἁγίου Χριστοφόρου -
καί Ἀρχεῖα)- Παρουσίαση ταινίας τοῦ Φεστιβάλ Τό Νέο Ἡμερολόγιο τῆς Μητροπόλεως Ἱερισσοῦ,
ντοκυμαντέρ Θεσσαλονίκης 2006, 124, 2019, 40- Ἁγίου Ὄρους καί Ἀρδαμερίου, 131, 2021, 43-47·
44· Τό Η΄ Συμπόσιο Θασιακῶν μελετῶν - Ὁ ἑορ- Ἡ γιορτή τοῦ Προφήτη Ἠλία στό φερώνυμο ἐξωκ-
τασμός τῆς ἐπετείου τῆς 28ης Ὀκτωβρίου 1940 - κλήσι - Ἀγρυπνία στόν τόπο ἐμφάνισης τοῦ Ἁγίου
Προβολή ταινίας στή Θεσσαλονίκη γιά τήν ἐπα- Κοσμᾶ τοῦ Αἰτωλοῦ τό 1943 - Ἡ πανήγυρη τῆς
νάσταση στή Χαλκιδική - Παρουσίαση τοῦ βιβλίου Ἁγίας Παρασκευῆς - Ἡ γιορτή τοῦ Ἁγίου Στεφά-
«ʻʻΤά Μαδεμοχωριακάʼʼ τοῦ Ἠπειρώτη διδασκάλου νου τοῦ «ΜΕΛΙΣΣΑ» - Ἡ γιορτή τῆς Μεταμόρφω-
Νικολάου Βουργαρελίδη» στή Θεσσαλονίκη - Μιά σης στό ἐξωκκλήσι τοῦ Προφήτη Ἠλία, 132, 2021,
πρόσκληση - Μιά ἔκπληξη καί ἔντονη ἡ παρουσία 40-42· Ἐπιστημονική Ἡμερίδα Δήμου Θέρμης καί
τῶν προσκληθέντων! - Ἡ κοπή τοῦ Χριστόψωμου τῆς Κοινότητας Βασιλικῶν - Ἐπιστημονική Ἡμε-
καί τό «Μέλωμα» τοῦ Χριστοῦ - Ἡ πανήγυρη τοῦ ρίδα Ἐφορείας Ἀρχαιοτήτων Περιφέρειας Θεσ-
Ἱ. Ναοῦ Ἁγ. Στεφάνου - Ὁ Τουριστικός Ὀργανι- σαλονίκης-Ἐκδήλωση γιά τά 200 χρόνια ἀπό τήν
σμός Χαλκιδικῆς προβάλλει καί προωθεῖ τήν Ἐπανάσταση τοῦ 1821 στήν Ἀρναία - Γιορτάσθη-
ὀρεινή Χαλκιδική, 125, 2019,23-31· Τά Κάλαντα καν ἡ Μνήμη τῶν Ἁγίων Ἀναργύρων καί ἡ 109η
τῆς Πρωτοχρονιᾶς - Ἡ Πολιτιστική καί Ἐπιμορ- Ἐπέτειος τῆς Ἀπελευθέρωσης τῆς Ἀρναίας, ἡ
φωτική Ἑταιρεία Ἀρναίας ἔκοψε τήν βασιλόπιττά 200ή Ἐπέτειος τῆς Ἐπανάστασης τοῦ 1821 καί ἡ
της - Τά Χελιδονίσματα 126, 2020, 33-34· Κήρυγμα Ἐπέτειος τῶν 150 ἐτῶν ἀπό τήν ἵδρυση τοῦ Διδα-
παρρησίας ἀπό τόν Σεβ. Μητροπολίτη Ἱερισσοῦ, κτηρίου τοῦ 1871 - Κυριακή στό χωριό ξανά, 133,
Ἁγίου Ὄρους καί Ἀρδαμερίου γιά τά τεκταινό- 2021, 35-38· - Ἀναβίωσαν δύο παλιά ἔθιμα - Ἕνας
μενα στήν Ἑλλάδα ἐξαιτίας τοῦ κορωνοϊοῦ - Οἱ δικός μας ἄνθρωπος ἔγινε ἐπίσκοπος - Θεόφιλος
ἐργασίες ἀποκατάστασης τοῦ ἐξωκκλησίου τῆς Μπασγιουράκης: Ἕνας ὑμνητής τῆς Ἀρναίας
Ἁγίας Παρασκευῆς - Στίς 29 Μαΐου. Ἡ μνήμη τῆς «ἐξεδήμησε»! - Ὁ τ. Πρόεδρος τῆς Δημοκρατίας
Ἁλώσεως τῆς Κωνσταντινουπόλεως καί τοῦ κρά- τοῦ «ἀνάδελφου Ἔθνους» Χρῆστος Σαρτζετάκης
τους τῶν Ρωμιῶν τιμήθηκε μέ ἀρχιερατική Λει- «ἔφυγε» ἀπό τή γῆ - Κομμός στήν ἀοιδό» τῆς Μα-
τουργία στό Παρεκκλήσιο τῆς Παναγίας τῆς κεδονίας Νίτσα Τσίτρα, 134, 2022, 41-44· Πασχα-
Δακρυρροούσσης στό Μητροπολιτικό Μέγαρο, λινές ἐκδηλώσεις τῆς Πολιτιστικῆς Ἑταιρείας - Ἡ
127, 2020, 19-22· Ἐκδόθηκαν τά Πρακτικά τοῦ Η΄ πανήγυρη τοῦ Ἁγίου Χριστοφόρου - Ἀρναία «Κου-
Συμποσίου Θασιακῶν Μελετῶν - Ἡ ἐκλογή καί ἡ ζίνα. 2022 - Γιορτή φέτας καί μελιοῦ, 135, 2022,
ἐπίσημη ἐνθρόνιση τῆς Ἡγουμένης τῆς Ἱερᾶς 40-41· Ἡ γιορτή τοῦ Προφήτη Ἠλία στό φερώ-
Μονῆς Ἁγίου Κοσμᾶ τοῦ Αἰτωλοῦ Ἀρναίας - Τό νυμο ἐξωκκλήσι - Τέλεση Ἀγρυπνίας στόν τόπο
ἐτήσιο Μνημόσυνο τοῦ καθηγητῆ Δημητρίου ἐμφάνισης τοῦ Ἁγίου Κοσμᾶ τοῦ Αἰτωλοῦ τό 1943
Ρήγα - Ἡ γιορτή τοῦ Προφήτη Ἠλία στό φερώ- στήν περιοχή «Γκόμπελος» τῆς Ἀρναίας - Ἡ πα-
νυμο ἐξωκκλήσι - Ἀγρυπνία στόν τόπο ἐμφάνισης νήγυρη τῆς Ἁγίας Παρασκευῆς στό φερώνυμο
τοῦ Ἁγίου Κοσμᾶ - Ἡ πανήγυρη τῆς Ἁγίας Παρα- ἐξωκκλήσι - Ἡ Ἀρναία στά τρία ὡραιότερα χωριά
σκευῆς - Ἡ γιορτή τοῦ Ἁγίου Στεφάνου τοῦ «Με- τῆς χώρας μας. Προκρίθηκε γιά τήν πρωτοβουλία
λισσᾶ» - Ἡ νέα εἰκόνα τῆς Παναγίας τῆς «BEST TURISM VILIAGES» - Ἡ γιορτή τοῦ Ἁγίου
Χαλκιδιώτισσας (Ἁγιογραφήθηκε στήν Ἱερισσό - Στεφάνου τοῦ «Μελισσᾶ» - Ἡ γιορτή τῆς Μετα-
Ἐνθρονίσθηκε στήν Ἱερά Μονή Ἁγίου Κοσμᾶ τοῦ μορφώσεως τοῦ Σωτῆρος στό ἐξωκκλήσι τοῦ
Αἰτωλοῦ Ἀρναίας) - Ἡ γιορτή τῆς Μεταμορφώ- Προφήτη Ἠλία, 136, 2022, 37-40· Σημαντική διά-
σεως στό ἐξωκκλήσι τοῦ Προφήτη Ἠλία - Κατα- κριση στόν συμπατριώτη μας πανεπιστημιακό κα-
36
θηγητή Γιῶργο Κατσάγγελο - Πολιτιστική ἐκδή- Ἡμερολόγιο τῆς Μητροπόλεως Ἱερισσοῦ, 121,
λωση στήν Ἀρναία γιά τόν ὅσιο Πορφύριο τόν 2018, 39-45· Τά «ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ» τῆς Ἀρναίας καί ἡ
Καυσοκαλυβίτη - Παρουσίαση βιβλίου τῆς ἀρχαι- πανήγυρη τοῦ Ἱ. Ναοῦ Ἁγίων Ἀναργύρων Ἀρναίας
ολόγου Ἑλένης Στούμπου: «Ἀπό τή Λιαρίγκοβα - Σύμφωνα μέ τόν Ἀμερικανικό Τηλεοπτικό
στό Χάντ Πάρκ» - Ἐκδηλώσεις τοῦ Παγχαλκιδικοῦ Σταθμό CNN ἡ Ἀρναία κατατάσσεται τρίτη ἀνά-
Συλλόγου «Ο ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ» - Μιά ὄμορφη μεσα στά 17 ὀμορφότερα ἑλληνικά χωριά!, 125,
ἔκδοση τοῦ συλλόγου τῶν γυναικῶν τῆς Ἀρναίας 2019, 31-37· Ἡ Πανήγυρη τοῦ Ἁγίου Κοσμᾶ τοῦ
- Ἡ διαμόρφωση τῆς Κεντρικῆς Πλατείας τῆς Αἰτωλοῦ καί τό ΙΘ΄ Πνευματικό Συμπόσιο πρός
Ἀρναίας - Ἡ κοπή τοῦ Χριστόψωμου καί τό «Μέ- τιμήν του, 128, 2020, 39-41· Ὁ ἑορτασμός τῆς ἐπε-
λωμα τοῦ Χριστοῦ» - Γιορτάσθηκαν τά «ΕΛΕΥΘΕ- τείου τῆς Ἀπελευθέρωσης τῆς Ἀρναίας καί ἡ πα-
ΡΙΑ» τῆς Ἀρναίας (110η Ἐπέτειος) καί ἡ Μνήμη νήγυρη τοῦ Ναοῦ τῶν Ἁγίων Ἀναργύρων, 129,
τῶν Ἁγίων Ἀναργύρων στήν Ἀρναία - Ἕνα ἐπαι- 2020, 38-39· Ἡ πανήγυρη τοῦ Ἁγίου Κοσμᾶ στό
νετικό γιά τήν Ἀρναία δημοσίευμα τῆς ἐφημερί- φερώνυμο μοναστήρι καί τό 20ό Πνευματικό Συμ-
δας «ΤΟ ΒΗΜΑ» (28 Νοεμβρίου 2021) - Μιά πόσιο πρός τιμήν του, 132, 2022, 42-43· Ἡ Ἀρναία
σημαντική Διάκριση συμπατριώτη μας, 137, 2022, γιόρτασε πανηγυρικά τή μνήμη τοῦ Ἰσαποστόλου
38-42· Ἀναβίωση τοῦ ἐθίμου «Τά Χελιδονίσματα» καί Ἱεραποστόλου Ἱερομάρτυρα-Ἐθνομάρτυρα
- Οἱ σεισμοί τῆς Χαλκιδικῆς τοῦ 1932 καί τό σχε- Κοσμᾶ τοῦ Αἰτωλοῦ στή φερώνυμη Μονή - Ἄρχι-
τικό βιβλίο τοῦ Δ. Κύρου στήν τηλεοπτική σαν ξεναγήσεις στόν Μητροπολιτικό Ναό τοῦ
ἐκπομπή τοῦ Σταθμοῦ 4Ε «ΣΗΜΕΙΑ ΤΩΝ ΚΑΙΡΩΝ» Ἁγίου Στεφάνου Ἀρναίας ἀπό τήν Ἐφορεία
τοῦ Κωνσταντίνου Λογοθέτη, 138, 2023, 41· Ἀπο- Ἀρχαιοτήτων Χαλκιδικῆς καί Ἁγίου Ὄρους -
στολή βιβλίου γιά τόν Μητροπολίτη Ἱερισσοῦ Σω- Ἔφυγαν ἀπό τή γήινη ζωή δύο ἀξιόλογα πρό-
κράτη στόν Μητροπολίτη Σηλυβρίας - σωπα: Ὁ πανεπιστημιακός καθηγητής Ἀντ. Θαβώ-
Πασχαλινές ἐκδηλώσεις στήν Ἀρναία - Ὁ σύλλο- ρης καί ὁ ἐπιχειρηματίας Γιῶργος Γιαννούσης) -
γος Ὀσσαίων στήν Ἀρναία, 139, 2023, 41-43· Ἡ Τραγωδία!!! - Ἡ ἐπίσκεψη τοῦ Ἀντιπροέδρου τῆς
ἑορτή τοῦ Προφήτη Ἠλία στό ἐξωκκλήσι τοῦ Εὐρωπαϊκῆς Ἐπιτροπῆς Μαργαρίτη Σχοινᾶ στήν
ὁμώνυμου λόφου - Ἀγρυπνία στό ἐξωκκλήσι - Ἀρναία, Ἀνακηρύχθηκε Ἐπίτιμος Δημότης τοῦ
Προσκυνητάρι τοῦ Ἁγίου Κοσμᾶ τοῦ Αἰτωλοῦ Δήμου Ἀριστοτέλη, 136, 2022, 40-45
(τόπο ἐμφάνισης τό 1943) - Ἡ πανήγυρη τῆς Ἁγίας  Ἡ Ἀλληλογραφία μας, 118, 2018, 36-44·
Παρασκευῆς στό φερώνυμο ἐξωκκλήσι της - Ἡ 119, 2018, 41-44· 120, 2018, 29-33· 121, 2018, 26-
γιορτή τοῦ Ἁγίου Στεφάνου - Ἡ Μεταμόρφωση 31· 122, 2019, 35-40· 123, 2019, 35-38· 124, 2019,
τοῦ Σωτῆρος γιορτάσθηκε στό ἐξωκκλήσι τοῦ 35-39· 125, 2019, 40-41· 126, 2020, 37-38· 127,
Προφήτη Ἠλία - Ὁ ἑορτασμός τῆς μνήμης τοῦ 2020, 23-24· 128, 2020, 42-44· 120, 2020, 40-42·
Ἁγίου Κοσμᾶ τοῦ Αἰτωλοῦ στό φερώνυμο Μονα- 130, 2021, 46-47· 131, 2021, 34-38· 132, 2021, 44-
στήρι στήν Ἀρναία - Παρουσιάσθηκε στήν Ἀρναία 47· 133, 2021, 39-43· 134, 2022, 45· 135, 2022, 42-
τό βιβλίο τοῦ καθηγητῆ Δημ. Κύρου «Ο ΑΓΑΠΗ- 44· 136, 2022, 46-47· 137, 2022, 43-45· 138, 2023,
ΤΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΠΙΤΟΥΛΑΣ, Μακεδονομάχος 42· 139, 2023, 46· 140, 2023, 46· 141, 2023, 31.
(1904-1908), Πολεμιστής στούς μετέπειτα πολέ-  Ὁ Τύπος γράφει γιά τήν «ΑΡΝΑΙΑ» καί τήν
μους (1912-1941) καί Ἀντιστασιακός (1941-1944) Ἀρναία, 118, 2018, 46· 119, 2018, 45-46· 123, 2019,
καί Η ΚΥΡΑ-ΧΑΡΙΚΛΕΙΑ ΤΡΙΚΚΑΛΙΩΤΗ-ΔΗΜΗΤΡΑ- 45· 125, 2019, 43-45 127, 2020, 28-30· 130, 2021, 47·
ΚΟΥΔΗ Καλλιτέχνιδα Ὑφάντρια-Φίλη τῆς Παρά- 134, 2022, 46-47 138, 2023, 471 141, 2023, 33.
δοσης (Βίος-Δράση καί Ἀρχεῖα)», 140, 2023, 36-45·  «Τετέλεσται» γιά τό περιοδικό τοῦ Πολυ-
- Τά Πρακτικά τῆς Ἡμερίδας στά Βασιλικά γιά τά γύρου «ΠΟΛΥΓΥΡΟΣ» (περ. «ΑΡΝΑΙΑ»), 118, 2018,
200 χρόνια ἀπό τή μάχη τῶν Βασιλικῶν στήν Ἐπα- 46.
νάσταση τῆς Χαλκιδικῆς τό 1821, - Ἡ Ἀρναία γιόρ-  Ἔντυπα πού λάβαμε, 118, 2018, 47· 119,
τασε τά Ἐλευθέριά» της καί τή μνήμη τῶν Ἁγίων 2018, 47· 120, 2018, 47· 122, 2019, 46-47· 123, 2019,
Ἀναργύρων, - Ἡ ἐπέτειος τῶν 40 χρόνων τῆς Χο- 46· 125, 2019, 45-46· 127, 2020, 30-31· 129, 2020,
ρωδίας τῆς Ἀρναίας, - Τό Θ΄ Συμπόσιο Θασιακῶν 47· 133, 2021, 44-45· 135, 2022, 46-47· 137, 2022,
Μελετῶν, - Τό Λάβαρο-Σημαία τῆς Ἐπανάστασης 45-46· 138, 2023, 43-44· 139, 2023, 19.
τοῦ 1821 στή Χαλκιδική, 141, 2023, 27-30.  Δημοσιεύματα Τύπου γιά τήν Ἀρναία, 118,
Εἰδική Ἀναφορά. Παρουσίαση τοῦ βιβλίου «ΟΙ 2018, 47· 119, 2018, 40· 120, 2018, 47· 121, 2018, 47·
ΣΕΙΣΜΟΙ ΤΟΥ 1932 ΣΤΗ ΒΟΡΕΙΟΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΧΑΛ- 123, 2019, 47· 124, 2019, 28· 125, 2019, 37· 127, 2020,
ΚΙΔΙΚΗ» τοῦ καθηγητῆ Δημ. Θ. Κύρου - Νέο συλ- 31· 129, 2020, 40· 133, 2020, 40· 133, 2021, 46-47· 138,
λαλητήριο γιά τή Μακεδονία στή Θεσσαλονίκη - 2023, 45-46· 139, 2023, 43· 141, 2023, 32.
Συλλαλητήριο στήν Ἀρναία γιά τήν Μακεδονία,  Ὁ Ἐπίσκοπος Ἱερισσοῦ καί Ἁγίου Ὄρους
120, 2018, 21-25· Ὁ ἑορτασμός τῆς 106ης ἐπε- Ἀμβρόσιος (1875-1877), (Δημ. Θ. Κύρου) 119,
τείου τῆς Ἀπελευθέρωσης τῆς Ἀρναίας - Τό νέο 2018, 3-9.
37
 Τό Σωματεῖο «ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΕΜΠΟΡΕΥΟ- Κύρου), 120, 2018, 18-22· 123, 2019, 10-14· 124,
ΜΕΝΩΝ ΛΙΑΡΙΓΚΟΒΗΣ ʻʻΟ ΑΓΙΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣʼʼ», 2019, 12-14· 126, 2020, 16-17· 127, 2020, 7-8· 129,
(Δημ. Θ. Κύρου), 119, 2018, 12-26. 2020, 15-18· 135, 2022, 33-35· 139, 2023, 33-35·
 Στιγμιότυπα ἀπό τήν Ἀρναία τοῦ Πολέμου 140, 2023, 28-29.
καί τῆς Κατοχῆς (Πληροφορίες ἀπό τό ἀνέκδοτο  Περιπτώσεις ἀντιθέσεων μέ τόν Ὀθωμανό
Ἀρχεῖο Βιβλίων τοῦ Δήμου Ἀρναίας), (Δημ. Θ. κατακτητή στήν κωμόπολη τῆς Λιαρίγκοβης
Κύρου), 119, 2018, 27-32. (Κων. Θ. Χιούτη), 121, 2018, 23-25.
 Ὁ πληθυσμός τῆς Λιαρίγκοβης σύμφωνα  Ἕξ ἀφιερωματικά ποιήματα γιά τήν
μέ τήν ἀπογραφή τοῦ 1830 (Νικ. Ἐμμ. Παπαοικο- Ἀρναία, (Γιάννη Καραμίχου) 121, 2018, 32 καί 122,
νόμου), 119, 2018, 33-34. 2019, σ. 41.
 Ὁ Ἐπίσκοπος Ἱερισσοῦ καί Ἁγίου Ὄρους  Καταγραφές τοῦ Τύπου γιά ἄλλα ἔντυπα
Θεόκλητος (1877-1879), (Δημ. Θ. Κύρου) 120, τῆς Ἀρναίας, 121, 2018, 45.
2018, 3-5.  Ὁ Ἐπίσκοπος Ἱερισσοῦ καί Ἁγίου Ὄρους
 Τό Σωματεῖο «Γεωργικός Σύνδεσμος Λια- Ἱλαρίων (1890-1899) Δημ. Θ. Κύρου, 122, 2019, 3-
ριγκόβης Χαλκιδικῆς», (Δημ. Θ. Κύρου), 120, 19.
2018, 7-14.  Καταγραφή Ἀρχείων. ΛΑ΄ (1). Κατάλογος
 Ποιοί εἶναι οἱ «Σλαβομακεδόνες». Τά «ΕΝ- Ἐγγράφων Ἀρχείου Δημητρίου Ἀθανασίου Ξι-
ΤΟΠΙΑ», ὁ Κ. Τσιούλκας καί ὁ κ. Ραΐτσιος, (Ἀντ. Ἰ. ούφη (Δημ. Θ. Κύρου), 122, 2019, 21-28· 124, 2019,
Θαβώρη), 120, 2018, 15-16. 6-10· 126, 2023, 3-8, ΛΒ΄ (1). Κατάλογος Ἐγγρά-
 Ψήφισμα γιά τή Μακεδονία μας τοῦ Παγ- φων Ἀρχείου Γεωργίου Γάκη (Δημ. Θ. Κύρου),
χαλκιδικοῦ Συλλόγου Θεσσαλονίκης «Ο ΑΡΙΣΤΟ- 137, 2022, 13-17· ΛΓ΄ (1). Κατάλογος Ἐγγράφων
ΤΕΛΗΣ» (Ἔτος ἱδρύσεως 1903), 120, 2018, 20-27. Ἀρχείου Δημητρίου Μ. Ξιούφη (Δημ. Θ. Κύρου)
 Τό σύνδρομο τῆς «κακοποιημένης» πλα- 138, 2023, 10-13· ΛΓ΄ (1). Κατάλογος Ἐγγράφων
τείας (Χρ. Ἀλεξιάδη, Ἑλένης Δημητρακούδη, Ἀρχείου τοῦ Μακεδονομάχου Κωνσταντίνου
Γιώργου Δημητρακούδη, Στέφ. Βογιατζῆ), 120, Ζαμπούνη (Καπετάν Νταλιάνη) (Δημ. Θ. Κύρου),
2018, 28. 139, 2023, 12-16.
 Δύο ἀφιερωματικά ποιήματα. Γιά τόν δά-  Περί τοῦ Μοναχοῦ Χρυσάνθου ἀπό τήν
σκαλο Δημ. Καραμίχο καί γιά τό ἐξωκκλήσι τῆς Λιαρίγκοβη (1795 καί 1818), (Ἰωακείμ Ἀθ. Παπαγ-
Ἁγίας Παρασκευῆς (Γιάννη Καραμίχου), 120, γέλου), 122, 2019, 29-30.
2018, 34.  Μέ ἕναν βουλευτή ὁ θρησκευτικός ἀπο-
 Παρουσίαση τοῦ βιβλίου τοῦ Δημητρίου χρωματισμός (Ἀρχιμ. Δανιήλ Ἀεράκη), 122, 2019,
Κύρου «Οἱ σεισμοί τοῦ 1932 στή Βορειοανατο- 31.
λική Χακιδική». Α΄ μέρος (ἑνότητες Α΄-Β΄), Ἀρναία  Τραγουδώντας τήν Ἄνοιξη τῆς Λευτεριᾶς
2018, σελίδες 222. (Ἰωάννη Κέκερη) 120, 2018, 35- (Ἀρχιμ. Παϊσίου) 122, 2019, 32-33.
40.  Οἱ Γερμανοί τουφέκισαν δύο Ἕλληνες στά
 Παρουσίαση τοῦ βιβλίου τοῦ Δημητρίου Βρασνά Θεσσαλονίκης, γιατί παρέλειψαν... κατα-
Κύρου «Οἱ σεισμοί τοῦ 1932 στή Βορειοανατο- ναγκαστική ἐργασία (Γιώργου Λεκάκη), 122, 2019,
λική Χακιδική». Ἀρναία 2018, σελίδες 220. Β΄ 34.
Μέρος (ἑνότητες Γ΄-Ε΄) (Ἀστερίου Καραστέρ-  Ὁ Μητροπολίτης Πρόεδρος Ἱερισσοῦ καί
γιου), 120, 2018, 40-44. Ἁγίου Ὄρους Ἰωακείμ (1899-1906), (Δημ. Θ.
 Ὁλόκληρη ἡ ζωή μας μία στιγμή τοῦ χρό- Κύρου),123, 2019, 3-9.
νου εἶναι. Ἀφιέρωμα στά 30 χρόνια τοῦ περιοδι-  Ἡ ἀπόγνωση τοῦ πλατάνου (Στέφ. Παντ.
κοῦ «ΑΡΝΑΙΑ» (Γιώργου Ἀνδρουτσόπουλου), 120, Βογιατζῆς), 123, 2019, 17-18.
2018, 45-46.  Ἕνας ὕμνος ἀνωνύμου γιά τήν Λιαρίγ-
 Ὁ Πρόεδρος Ἱερισσοῦ καί Ἁγίου Ὄρους κοβη (Ἀρναία). (Χαρακτηρίζεται «ὁ παράδεισος
Μελέτιος (1879-1890), (Δημ. Θ. Κύρου), 121, 2018, τῆς Χαλκιδικῆς τό 1903, (Δημ. Θ. Κύρου), 123,
3-11). 2019, 19 Παρουσίαση τοῦ βιβλίου τοῦ Δημ.
 Πανελλήνιο Ἱερό Προσκύνημα τοῦ Τάμα- Κύρου «Οἱ σεισμοί τοῦ 1932 στή βορειοανατο-
τος τοῦ Ἔθνους - τοῦ Κολοκοτρώνη (Ἱδρύματος λική Χαλκιδική», Ἀρναία 2018,
Προασπίσεως ἠθικῶν καί πνευματικῶν ἀξιῶν), Σελίδες 220. Μέρος Α΄ (ἑνότητες Α΄-Β΄), (Ἀστ.
121, 2018, 13-17. Θ. Καραστέργιου),123, 2019, 20-24.
 Ἡ Λιαρίγκοβη (Ἀρναία) στά χρόνια τῆς  Παρουσίαση τοῦ βιβλίου τοῦ Δημήτρη
Τουρκοκρατίας. Πληροφορίες ἀπό τίς ἐφημερί- Κύρου «Τό Ἡμερολόγιο τοῦ Γεωργίου Πανα-
δες τῆς Θεσσαλονίκης «ΕΡΜΗΣ» (1875-1881) καί γιώτη Γεωργιάδη (Κυριάκου)» (Γιάννη Αἰκατερι-
«ΦΑΡΟΣ ΤΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ» (1881-1902), (Δημ. νάρη), 123, 2019, 39-40.
38
 Παρουσίαση τοῦ βιβλίου «Τό Ἡμερολόγιο κοῦ ἔτους 1927/1928 (Δημ. Θ. Κύρου), 126, 2020,
τοῦ Γεωργίου Παναγιώτη Γεωργιάδη (Κυριάκου)» 27-32.
(Σταύρου Αὐγολούπη), 123, 2019, 41.  Βιβλιοπαρουσίαση Γιάννη Χ. Καραμίχου,
 Ὁ πνευματικός σύνδεσμος Ἀμφιλοχίας καί Σάν στιλέτα. Ποιήματα. Θεσσαλονίκη 2020, σσ. 112
Ἀρναίας (Νικ. Χ. Τέλωνα) 123, 2019, 42-44. (Δημ. Θ. Κύρου), 126, 2020, 39·
 Ὁ Τύπος παρουσιάζει τά βιβλία τοῦ Δημ. Θ.  Ἀναγκαία ἐνημέρωση πρός τούς ἀποδέκτες
Κύρου, 123, 2019, 45· τοῦ περιοδικοῦ «ΑΡΝΑΙΑ., 127, 2020, 6.
 Παναρναιώτικο προσκλητήριο S.O.S. γιά τήν  Οἱ Ἔφοροι τῆς Σχολῆς τῆς Λιαρίγκοβης ζη-
Ἁγία Παρασκευή (Ἐκκλ. Συμβούλιο καί ἐφημέριος τοῦν οἰκονομική ἐνίσχυση ἀπό τήν Ἁγιορειτική
τοῦ Μητροπολιτικοῦ Ναοῦ Ἁγίου Στεφάνου), 124, Σκήτη τοῦ Ἁγίου Ἀνδρέα (Σερράϊ) τό 1871 (Δημ. Θ.
2019, 3-5. Κύρου), 127, 2020, 12-15.
 Μιά παλιά πρόταση γιά τήν ἀνέγερση τῶν  Στήν «ΑΡΝΑΙΑ» τό παλαιοημερολογητικό
προτομῶν τῶν ἀδελφῶν Θεοχάρη καί Μαυρουδῆ (Δημήτρη Κωλέση), 127, 2020, 19-20.
Γερογιάννη στήν Ἀρναία (Δημ. Θ. Κύρου),124,  Οἱ «καλές ἡμέρες» τοῦ πρώην «τεμένους»
2019, 18-20. τῆς Ἁγια-Σοφιᾶς κατά τόν Μπουλέντ Ἀρίντς καί μιά
 Ἡ παραδοσιακή φορεσιά τῆς Ἀρναιώτισσας «πληρωμένη» ἀπάντηση στίς... μπουνταλομάρες
(† Κυρά-Χαρίκλεια Τρικκαλιώτη-Δημητρακούδη), του! (Δημ. Θ. Κύρου), 128, 2020, 3-4.
124, 2019, 21.  Ἡ πρώτη Ἀπελευθέρωση (ἀπό τούς Προ-
 Οἱ πρῶτοι Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας καί ἡ σκόπους) τῆς Βορειοανατολικῆς Χαλκιδικῆς καί
ἀρχαία Ἑλληνική φιλοσοφία (Γιώργου Ἀνδρουτσό- τῆς Νιγρίτας τόν Ὀκτώβριο τοῦ 1912 (ὅπως κατα-
πουλου), 124, 2019, 22-24. γράφεται σέ συμπληρωματικό Ἡμερολόγιο τοῦ Γε-
 Μιά ἀπίστευτη καί συγκλονιστική Θεία Λει- ωργίου Παναγιώτη Γεωργιάδη (Κυριάκου) (Δημ. Θ.
τουργία στήν Ἁγιά-Σοφιά τῆς Πόλης πρίν ἀπό 100 Κύρου), 128, 2020, 18-22· 129, 2020, 7-10· 130, 2021,
χρόνια (1919), (Ἐπιμ. Δημ. Θ. Κύρου), 124, 2019, 25- 11-15
28 καί 128, 2020, 7-10 (Ἀναδημοσίευση).  Ὁ «Παγχαλκιδικός Σύνδεσμος Θεσσαλονί-
 Χαλκιδική: Ἡμερολόγιο Καλοκαιριοῦ (Νε- κης» προτείνει στά 1915 ὡς ὑποψήφιο βουλευτή
κτάριου Καλαντζῆ), 124, 2019, 29-31. στό «Λαϊκό Κόμμα» τόν Ἀρναιώτη ἰατρό Γρηγόριο
 Τό γράμμα τοῦ παπποῦ (Χριστ. Χριστάρα), Σαραφιανό (Πληροφορία ἀπό Ἔγγραφο τοῦ
124, 2019, 32-34. Ἀρχείου Λυσ. Γρ. Σαραφιανοῦ), (Δημ. Θ. Κύρου,
 Ἀπό τή Λιαρίγκοβη στό Χάντ Πάρκ. Ἡ 128, 2020, 23-25.
Ἀρναία Χαλκιδικῆς μετά τήν ἐπανάσταση σέ ἄγνω-  Οἱ 9 Μοῦσες τῶν ἀρχαίων Ἑλλήνων «ζοῦν»
στο λογοτεχνικό κείμενο τοῦ 19ου αἰ. (Ἑλένης ἄραγε στή σημερινή Ἀρναία; (Γιώργου Ἀνδρου-
Στούμπου Κατσαμούρη), 124, 2019, 45. τσόπουλου), 128, 2020, 26-28.
 Ἀπόφαση Παμμακεδονικῶν Ἑνώσεων τῆς  Πρωτοβουλία διάσωσης παραδοσιακῶν
Ὑφηλίου γιά τή Μακεδονία, 124, 2019, 47. τεχνῶν καί ἐπαγγελμάτων (Χαράλ. Ν. Λαζαρίδη),
 Ἐξωκκλήσι τῆς Ἁγίας Παρασκευῆς. (Κάτι 128, 2020, 29-30 καί 32.
σοβαρό συμβαίνει ἐκεῖ). (Ἀστ. Θ. Καραστέργιου),  Τό 1890 ἡ Ὀρθόδοξη Χριστιανική Ἐκκλησία
125, 2019, 3-5. κηρύχθηκε «ἐν διωγμῷ» ἀπό τό Οἰκουμενικό Πα-
 Ὁ Ἐπίσκοπος Ἱερισσοῦ καί Ἁγίου Ὄρους τριαρχεῖο καί ἔκλεισαν οἱ ἐκκλησίες (Δημ. Θ.
Παρθένιος (Κελαϊδής ἤ Μπιτσάκης) (1907-1911) Κύρου), 128, 2020, 29-30 καί 32.
(Δημ. Θ. Κύρου), 125, 2019, 6-15· 126, 2020, 9-15·  88 χρόνια μετά. Ὁ σεισμός τοῦ 1932 στή Βο-
127, 2020, 3-6· 128, 2020, 11-17. ρειοανατολική Χαλκιδική (Δημ. Θ. Κύρου), 128,
 Ἡ χοιροτροφία στή Λιαρίγκοβη στά 1895 2020, 33-34.
(Δημ. Θ. Κύρου), 125, 2019, 16-19.  «Τῆς τά ἔδωσα τῆς πατρίδας καί τά δύο»!
 Νεκρολογία στόν καθηγητή Δημ. Ἰ. Ρήγα Ἕνα συνταρακτικό, συγκινητικό, φοβερά συγκλο-
(Γεωργίου Ἰ. Ρήγα), 125, 2019, 20-22 καί 127, 2020, νιστικό, διαχρονικό καί ἐπίκαιρο κείμενο (ἐπιμ.
16-18. Δημ. Θ. Κύρου), 129, 2020, 3-4.
 Δύο Λιαριγκοβινοί Ἁγιογράφοι (Ἀρχιμ. Χρυ-  Σύντομο βιογραφικό τοῦ Ἀρναιώτη Ἰατροῦ-
σοστόμου Μαϊδώνη), 126, 2020, 20-22. Μακεδονομάχου Θεοχάρη Χριστ. Γερογιάννη
 Ἡ κατάληψη τοῦ Ἱεροῦ Ναοῦ τῶν Ἁγίων (1858-1910), (Δημ. Θ. Κύρου), 129, 20202, 5-6.
Ἀναργύρων Ἀρναίας ἀπό τούς Παλαιοημερολογί-  Μερικές σκέψεις γιά τήν Ἀρναία τοῦ 1937
τες τῆς Ἀρναίας τό 1933 (Δημ. Θ. Κύρου), 126, μέ ἀφορμή ἕνα Βιβλιάριο Ταχυδρομικοῦ Ταμιευ-
2020, 23-26. τηρίου (Χρήστου Ἀπ. Ἀλεξιάδη), 129, 2020, 13-14.
 Οἱ μαθητές καί οἱ μαθήτριες τοῦ τριταξίου  Ἡ Ἀπελευθέρωση τῆς Ἀρναίας (2 Νοεμ-
Ἡμιγυμνασίου Λιαρίγκοβης στό τέλος τοῦ σχολι- βρίου 1912) (Ἰωάννη Κέκερη), 129, 2020, 19-22.
39
 Ὁ Λιαριγκοβινός Γέροντας Ἀμβρόσιος  «Παλιό Σχολεῖο» - πρ. Δημαρχεῖο Ἀρναίας
Λαυριώτης (Δημ. Θ. Κύρου), 129, 2020, 23-25. 1871-2021. Ἑκατόν πενήντα (150) χρόνια Ζωῆς -
 Οἱ «παραμάννες» τοῦ Δεσπότη. (Μέ Ἱστορίας - Πολιτισμοῦ. (Ἀφιέρωμα γιά τήν Ἐπέ-
ἀφορμή ἕνα... «Μπακαλοτέφτερο», πού βρέθηκε τειο τῶν 150 χρόνων ἀπό τήν ἵδρυσή του), (Ἀστ.
τυχαῖα (Ἀστ. Θ. Καραστέργιου), 129, 2020, 26-29. Θ. Καρεστέργιου), 131, 2021, 3-6 καί 132, 2021, 19-
 Ὅταν ἡ «Ἀρναία» σταθμεύει στή Λαογρα- 24.
φία (Δημ. Κωλέση), 129, 2020, 30.  Ὁ Ἐπίσκοπος Ἱερισσοῦ καί Ἁγίου Ὄρους
 Βιβλιοπαρουσίαση. Κωνσταντίνου Ἀδάμ Σωκράτης (Σταυρίδης) (1866-1944), (Δημ. Θ.
Πεύκου, Ἡ Βαρβάρα τῆς Μακεδονίας καί ἡ γύρω Κύρου), 131, 2021, 7-25· 132, 2021, 3-24· 133, 2021,
περιοχή στήν τροχιά τῶν αἰώνων, Θεσσαλονίκη 3-18· 134, , 2022, 3-17· 135, 2022, 3-19· 136, 2022,
2019,σσ. 368 (Δημ. Θ. Κύρου), 129, 2020, 31-32. 3-12· 137, 2022, 3-12· 138, 2023, 3-9· 139, 2023, 3-
 Ἡ μετάκληση τῆς Ἁγίας Ζώνης τῆς Θεοτό- 11· 140, 2023, 3-10, καί 141, 2023, 3-17..
κου ἀπό τό Ἅγιον Ὄρος καί τῆς κάρας τῆς Ἁγίας  Μιά προσπάθεια καθιέρωσης τῆς ἑορτῆς
Ἀναστασίας τῆς Φαρμακολύτριας ἀπό τήν φερώ- τοῦ Ἁγίου Χριστοφόρου ὡς τοπικῆς ἑορτῆς τῆς
νυμη Ἱερά Μονή τῆς Χαλκιδικῆς μέ τίς τελούμε- Ἀρναίας (1916) (Δημ. Θ. Κύρου) 131, 2021, 26-27.
νες λιτανεῖες ἔσωσαν τούς κατοίκους τῆς  Πρίν ἀπό 200 χρόνια! Ἀγοραπωλησίες κτη-
Βόρειας Χαλκιδικῆς ἀπό ἐπιδημικές ἀσθένειες μάτων στή Λιαρίγκοβη κατά τόν χρόνο τῆς Ἐθνε-
ἀνθρώπων καί ζώων καί ξηρασίες τῆς γῆς στά γερσίας (1821), (Δημ. Θ. Κύρου), 131, 2021, 28-29.
χρόνια τῆς Τουρκοκρατίας καί ἀργότερα (Δημ. Θ.  Δύο ἄγνωστοι καί ἀνώνυμοι Χαλκιδιῶτες
Κύρου), 129, 2020, 33-35. νεομάρτυρες κατά τήν Ἐθνεγερσία τοῦ 1821
 Ὁ Τύπος γράφει γιά βιβλίο τοῦ Δημ. Κύρου (Δημ. Θ. Κύρου), 131, 2021, 30-31.
(Βασ. Γ. Σιάσιου - Ἐφημ. «ΕΦΗΜΕΡΙΣ»), 129, 2020,  ῞Ενας Δάσκαλος μιά Πασχαλιά στήν
45 καί (Νικ. Χρ. Ἀλιπράντης - περ. «ΠΑΡΙΑΝΑ»), Ἀρναία. Πασχαλινή διήγηση (Γεωργίου Ἰ. Ρήγα),
131, 2021, 39. 131, 2021, 32-33.
 Ἡ 25η Μαρτίου τοῦ 1821 (Δημ. Θ. Κύρου),  Ὁ Κωνσταντῖνος Γεωργίου Κυριάκος (ἤ
130, 2021, 3-5. Γεωργιάδης) -Βιογραφία (Δημ. Θ. Κύρου), 132,
 Ἡ μετάκληση τῆς Ἁγίας Ζώνης ἀπό τή 2021, 25-27.
Μονή Βατοπαιδίου στήν περιοχή Λιαρίγκοβης τό  Σχόλια καί ἐπισημάνσεις στό ἱστορικό ἀφή-
1848 καί οἱ εὐλαβικές προσφορές μελισσοτρό- γημα τοῦ καθηγητῆ κ. Ἀθ. Καραθανάση μέ τίτλο:
φων, κτηνοτρόφων καί γεωργῶν τῆς Πραβίτας, «Ἀξέχαστος πόνος» (Χαράλ. Ν. Λαζαρίδη), 132,
τῆς Λόκοβης καί τῆς Λιαρίγκοβης πρός αὐτήν 2021, 28-33.
(Δημ. Θ. Κύρου), 130, 2021, 6-10.  Τά 150 χρόνια τοῦ Διδακτηρίου τοῦ 1871
 Ἡ Ἀρναία, ἡ δροσερή καί ὡραία, καί τά (Δημ. Θ. Κύρου), 133, 2021, 25-30.
ἀξιοθέατα της (Δημ. Θ. Κύρου), 130, 2021, 16-20  Ἀναμνήσεις τῶ παιδικῶν μου χρόνων ἀπό
καί 131, 2021, 40-42. τήν Ἀρναία (Γεωργίου Ἰ. Ρήγα), 133, 2021, 31-33·
 Ἀρθροπαρουσίαση. Ἀντώνη Θαβώρη, Σλα- 134, 2022, 31-32· 135, 2022, 36-37· 136, 2022, 13-
βικῆς ἀρχῆς λέξεις στή Χαλκιδική. Λιαρίγκοβη 14· 137, 2020, 36-37· 138, 2023, 40, 139, 2023, 40.
(Δημ. Θ. Κύρου), 130, 2021, 21-22.  Βιβλιοπαρουσίαση. Ἀθανασίου Δ. Οἰκονό-
 Ἕνας θανατηφόρος ξυλοδαρμός στήν μου, Δημοτικά τραγούδια Πετροκεράσων (Ραβνῶν-
τουρκοκρατούμενη Λιαρίγκοβη τό 1912 (Πληρο- Χαλκιδικῆς, Β. Σποράδων-Πηλίου. Μιά συγκριτική
φορία ἀπό τήν ἐφημερίδα «ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ» ἡ ὁποία προσέγγιση (μέ στοιχεῖα Ἱστορίας, Λαογραφίας,
κατέγραψε τό γεγονός) (Δημ. Θ. Κύρου), 130, Κοινωνικῆς Ἀνθρωπολογίας), Βόλος 2021, σσ. 544
2021, 23-24. (Δημ. Θ. Κύρου) 133, 2021, 34.
 Οἰκονομική βοήθεια Λιαριγκοβινῶν πρός  Πνευματικό μνημόσυνο σέ ἕνα μεγάλο Πα-
τό κράτος «ὑπέρ τῶν ἀναγκῶν τοῦ πολέμου» στά τριώτη. Ὁ ἀείμνηστος Μίκης ἀπαντᾶ σέ πρό-
1913 (Δημ. Θ. Κύρου), 130, 2021, 25-30. κληση Σκοπιανοῦ καλλιτέχνη γιά τό Σκοπιανό,
 1821-2021: 200 χρόνια ἐλεύθερου βίου «θέτοντας τόν δάκτυλον ἐπί τόν τύπον τῶν
(Μητροπολίτη Ἱερισσοῦ Θεοκλήτου), 130, 31-33. ἥλων» (Ἐπιμ. Χαρ. Λαζαρίδη), 134, 2022, 18-20.
 Ἡ Λιαρίγκοβη κατά τήν ἐπανάσταση τοῦ  Βιβλιοπαρουσίαση. Θεοκλήτου Μητροπο-
1821 (Πληροφορίες ἀπό τίς ἀνέκδοτες Σημει- λίτου Ἱερισσοῦ, Ἁγίου Ὄρους καί Ἀρδαμερίου, Ἡ
ώσεις τῆς Ἀθηνᾶς Γαϊτάνου-Γιαννιοῦ) (Δημ. Θ. συμβολή τῆς Τοπικῆς Ἐκκλησίας Ἱερισσοῦ, Ἁγίου
Κύρου), 130, 2021, 34-36. Ὄρους καί Ἀρδαμεριου στόν Ξεσηκωμό τοῦ ʼ21,
 Ἡ Ἀθηνᾶ Γαϊτάνου-Γιαννιοῦ. Σοσιαλίστρια Ἀρναία Χαλκιδικῆς 2021, σσ. 53 (Δημ. Θ. Κύρου),
- συγγραφέας - γυναῖκα δράσεως († Μυρτώς 134, 2022, 21.
Γιαννιοῦ), 130, 2021, 37-40.  Ὁ Ἱερός Μητροπολιτικός Ναός τοῦ Ἁγίου
40
Στεφάνου. Τό χθές καί τό σήμερα, (Στέφ. Παντ. Ἀνδρουτσόπουλου), 136, 2022, 29-31.
Βογιατζῆ), 134, 2022, 22-24.  Πρίν ἀπό 101 χρόνια. Ἡ πτώση τοῦ Ἐσκί
 Ἀφιέρωμα στόν Μητροπολίτη Διονύσιο Πα- Σεχίρ στόν Ἑλληνικό Στρατό τόν Ἰούλιο τοῦ 1921
πανικολόπουλο γιά τά πενήντα τέσσερα ἔτη ἀπό καί οἱ νικητήριες ἐκδηλώσεις τῶν Λιαριγκοβινῶν
τήν «κοίμησή» του (Γεωργ. Ἰ. Ρήγα), 134, 2022, 1- (Δημ. Θ. Κύρου) 136, 2022, 32-34.
8 (εἰδική ἀρίθμηση).  Ἡ 26η Ἰουλίου, ἑορτή τῆς Ἁγίας Παρα-
 Μιά ἀνέκδοτη(;) ἄποψη γιά τόν χρόνο τοῦ σκευῆς, ἡμέρα ἀργίας τῶν δημοσίων ὑπαλλήλων
θανάτου τοῦ Ἐμμανουήλ Παππᾶ πρίν αὐτός (ὁ θά- στήν Ἀρναία ἀπό τό 1965 (Δημ. Κύρου), 136, 2022,
νατος) τεκμηριωθεῖ ὁριστικά, ἀμετάκλητα καί κα- 35-36.
ταλυτικά ἀπό ἀξιόλογους ἱστορικούς μας (ὅπως  Τό Ἡμερολόγιο τοῦ Βενιζελικοῦ Ἀξιωματι-
τήν καταθέτει ἡ σοσιαλίστρια, φεμινίστρια, συγ- κοῦ Ἀλεξάνδρου Ρέντη (Ἀπόσπασμα 1916), (Δημ.
γραφέας καί ἱστορικός Ἀθηνᾶ Γαϊτάνου-Γιαννιοῦ Θ. Κύρου), 137, 2022, 18-22· 138, 2022, 14-17.
τό 1951), (Δημ. Θ. Κύρου), 134, 2022, 25-30.  Ἱστορικές πληροφορίες γιά τή Λιαρίγκοβη
 Ἡ ἐξέγερση τοῦ 1821 στή Χαλκιδική (Δημ. ἀπό τό Ἀρχεῖο (Κατάστιχο Ληψοδοσίας) τῆς Ἱερᾶς
Θ. Κύρου) 134, 2022, 33-34. Μονῆς Καρακάλλου τοῦ Ἁγίου Ὄρους (Δημ. Θ.
 Ὁ ἀείμνηστος Λιαριγκοβινός Μανώλης Χα- Κύρου), 137, 2022, 23-24.
ριστός καί μιά διήγησή του γιά τή συμβίωση  Στρατιωτικές Ἀναμνήσεις ἀπό τήν Ἐθνική
Ἑλλήνων κλαδάδων καί Τούρκων στόν Χολο- Ἀντίσταση κατά τῶν Γερμανοβουλγάρων κατα-
μώντα στά χρόνια τῆς σκλαβιᾶς (Δημ. Θ. Κύρου, κτητῶν τῆς πατρίδας μας. (Ὅπως τίς καταγράφει
134, 2022, 38-40. σέ ἀνέκδοτο χειρόγραφο Ἡμερολόγιό του ὁ
 Ἀπό τή Λιαρίγκοβη στήν Ἀρναία. Ἀνα- Ἀρναιώτης ἀντιστασιακός Ἀστέριος Σαμαρᾶς),
δρομή στό Χθές καί ἀναφορά στό Σήμερα (Ἀστ. (Δημ. Θ. Κύρου), 137, 2022, 25-29.
Θ. Καραστέργιου) 135, 2022, 20-23.  Ὅταν ὁ ἀπόγονος τιμᾶ τόν συγγενῆ πρό-
 Κριτική στό βιβλίο τοῦ Δημήτρη Κύρου «Ὁ γονό του! (Δημ. Θ. Κύρου), 137, 2022, 25-29 καί
Ἐθνικός Διχασμός τοῦ 1916-1917 καί τά τραγικά 141, 2023, 22-23.
γεγονότα στήν Ἀρναία» (Γιώργου Ἀνδρουτσό-  Μνήμη τῶν Ἁγίων Ἀναργύρων - Ἀπελευθέ-
πουλου), 135, 2022, 24. ρωση τῆς Ἀρναίας ἀπό τούς Τούρκους τό 1912
 Βιβλιοπαρουσίαση. Παντελῆ Ζωγράφου, (Εἰρήνης Γιαννούση), 137, 2022, 31-33.
Θρησκευτικές - Πολιτικές - Πολιτιστικές καί Κοι-  Συγκλονιστικά στιγμιότυπα ἀπό τή συμμε-
νωνικές ἐξελίξεις τά τελευταῖα 70 χρόνια στήν τοχή τοῦ Ἀρναιώτη Κωνσταντίνου Μαυρουδῆ
Ἀρναία. Ἀρναία 2022, σελίδες 376 (Δημ. Θ. Τζιάρα στή Μικρασιατική ἐκστρατεία καί στά τρα-
Κυρου), 135, 2022, 25-26. γικά ἀποτελέσματά της (Χρήστου Ἰ. Τσιάρα), 137,
 Βιβλιοπαρουσίαση. Χρήστου Σαραφ. Κου- 2022, 34-35.
τσοῦ, Δημοτικό Σχολεῖο Βάβδου καί Βάβδος Χαλ-  Πρίν ἀπό 127 χρόνια. Ὁ Λιαριγκοβινός ὑπο-
κιδικῆς, τό σχολεῖο μου καί τό χωριό μου, μνῆμες δηματοποιός Γεώργιος Κοτσάνης καί τό τραγικό
ἀπό τή μαθητική ζωή... καί ὁ Βάβδος ἀπό παλιά τέλος του στά 1896 στόν Στρυμονικό Κόλπο (Δημ.
μέχρι σήμερα, Θεσσαλονίκη Μάϊος 2022, σελίδες Θ. Κύρου), 138, 2023, 18-19.
1088 (Δημ. Θ. Κύρου) 135, 2022, 27.  Ἕνα ἔξοδο τῆς ἐφοροεπιτροπῆς τοῦ
 Τό Παλαιό Ἀρχεῖο Ἐγγράφων καί Κωδίκων Ἱεροῦ Ναοῦ Ἁγίου Στεφάνου Ἀρναίας (Δημ. Θ.
τῆς Ἱ. Μονῆς Ἁγίας Ἀναστασίας (1816-1918) καί οἱ Κύρου), 138, 2023, 19-20.
ἀναφορές του στή Λιαρίγκοβη καί σέ Λιαριγκοβι-  Ἡ Ἀθηνᾶ Γαϊτάνου-Γιαννιοῦ ἔγραψε γιά τά
νούς (Δημ. Θ. Κύρου), 135, 2022, 28-32. ὑφαντά τῆς Ἀρναίας (Δημ. Θ. Κύρου), 138, 2023,
 Σχετικά μέ τήν Ἀθηνᾶ Γαϊτάνου-Γιαννιοῦ 21.
καί τό «Σπίτι τοῦ κοριτσιοῦ» (Χριστίνας Χρι-  20 Ὀκτωβρίου 1827. Ἡ Ναυμαχία τοῦ
στάρα), 135, 2022, 38-39. Ναυαρίνου καί τά ἀποτελέσματά της (Δημ. Θ.
 Μιά σημαντική ἐπιστολή τοῦ προσφάτως Κύρου), 138, 2023, 22-24.
(2020) ἁγιοκαταταχθέντος Μοναχοῦ Δανιήλ τοῦ  Ὁ Νικόλαος Δημητρίου Ροκᾶς (ἤ Ρουκᾶς)
Κατουνακιώτη πρός τόν Ἐπίσκοπο Ἱερισσοῦ καί ὡς Γραμματέας τῆς Κοινότητας-Δήμου Ἀρναίας
Ἁγίου Ὄρους Σωκράτη τό 1922 (Δημ. Κύρου) 136, καί στιγμιότυπα ἀπό τή ζωή του (Δημ. Θ. Κύρου),
2022, 15-19. 138, 2023, 25-27.
 Ἡ γεωγραφία τῆς παραδοσιακῆς νομα-  Οἱ παλαιοί Κώδικες Δοσοληψίας (1882-
δικῆς μελισσοκομίας τῆς Χαλκιδικῆς (Γ. Μαυρο- 1926) τοῦ Ἱεροῦ Ναοῦ Ἁγίου Στεφάνου Ἀρναίας.
φρύδη, Γ. Τάταρη, Θ. Πετανίδου), 136, 2022; 20-28. Μιά πρώτη, ἐνδεικτική, πρόχειρη καί ἀμοντάριστη
 Τό «ἀνάθεμα» κατά τοῦ Ἐλ. Βενιζέλου καταγραφή δοσοληπτικῶν περιπτώσεων (Δημ. Θ.
ἀποκορύφωμα τοῦ «Ἐθνικοῦ Διχασμοῦ» (Γ. Κύρου), 138, 2023, 28-30.
41
 Οἱ σφραγίδες τῆς Ἱερᾶς Ἐπισκοπῆς-Μη-  Ὁ Ἐκλογικός Κατάλογος τῆς Κοινότητας
τροπόλεως Ἱερισσοῦ καί Ἁγίου Ὄρους (1875- Λιαρίγκοβης τοῦ 1927 (Δημ. Θ. Κύρου), 140,
1940), (Δημ. Θ. Κύρου), 138, 2023, 31-33. 2023, 11-24.
 Ὁ Νάξιος δικολάβος Προκόπιος Σαραντι-  Ἡ ἐπανάσταση τοῦ 1821 στή Χαλκιδική
νός: Ζωή καί δράση του στή Χαλκιδική (1914- (Ἐγρί-Μπουτζιάκ - Παζαρούδα - Ρεντίνα - Μαν-
1951), (Δημ. Θ. Κύρου), 138, 2023, 34-38. τεμοχώρια), (Δημ. Θ. Κύρου), 140, 2023, 25-27.
 Σύντομο σημείωμα γιά τό βιβλίο τοῦ Δη-  Οἱ μεγάλοι ἔνθερμοι Μακεδόνες (Λιαριγ-
μητρίου Θ. Κύρου, «Οἱ σεισμοί τοῦ 1932 στή Βο- κοβινοί) Θεοχάρης καί Μαυρουδῆς Χριστοδού-
ρειοανατολική Χαλκιδική» (Γερασίμου Παπαδο- λου Γερογιάννης καί ὁ «Κεντρικός Μακεδονικός
πούλου), 138, 2023, 39. Σύλλογος ʻʻΟ ΜΕΓΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣʼʼ» μέσα ἀπό
 Πασχαλινά κείμενα (Δημ. Θ. Κύρου), 139, τήν ὁμότιτλη ἐφημερίδα του (Δημ. Θ. Κύρου),
2023, 17-19. 140, 2023, 31-32.
 Δεκαέξι χρόνια ἀπουσίας (2007-2023)!  Ἡ ἐμφάνιση τῆς χολέρας στή Βορειοανα-
(Δημ. Θ. Κύρου), 139, 2023, 21. τολική Χαλκιδική τό 1913. (Πληροφορίες ἀπό τό
 Τό κεραμοποιεῖο τοῦ Κωνσταντίνου Ἀρχεῖο Ἐγγράφων τῆς Μητρόπολης Ἱερισσοῦ,
Τζιάρα στήν Ἀρναία (1936-1959) (Χρ. ᾽Ιω. Τσιάρα), Ἁγίου Ὄρους καί Ἀρδαμερίου), (Δημ. Θ. Κύρου),
139, 22-24. 140, 2023, 33-35.
 Ὁ ὁδηγός τοῦ αὐτοκινήτου τῆς φωτο-  Ἡ προσφορά τῆς ἐπισκοπῆς Ἱερισσοῦ, καί
γραφίας τοῦ ἐξωφύλλου τοῦ τεύχους 138 τοῦ Ἁγίου Ὄρους πρός τούς πρόσφυγες τῆς Μικρα-
περιοδικοῦ «ΑΡΝΑΙΑ» (Κων. Πεύκου), 139, 2023, σιατικῆς Καταστροφῆς (Δημ. Θ. Κύρουτ), 141,
25-26. 2023, 11-13.
 Τό ἱστορικό ἐθιμικό τραγούδι τῆς Ἀρναίας  Ἕνας «Γάμος Μακεδονικός» στή Λιαρίγ-
«Κότσμανους» ἤ «Κοτσμανής», ὅπως τό κατα- κοβη (Ἀρναία) στίς 11 Νοεμβρίου τοῦ 1912 (Δημ.
γράφει, ὡς ὁ πρῶτος καταγραφέας, ὁ Ἠπειρώ- Θ. Κύρου) 141, 2023, 14-15.
της διδάσκαλος τοῦ σχολείου της στά χρόνια  Μιά σημαντική φωτογραφία (Δημ. Θ.
τῆς Τουρκοκρατίας Νικόλαος Βουργαρελίδης Κύρου) 141, 2023, 16-17.
(Δημ. Θ. Κύρου), 139, 2023, 27-28.  Ἡ ἐφημερίδα «ΑΝΤΙΛΑΛΟΙ ΤΗΣ ΑΡΝΑΙΑΣ»
 Χαῖρε Ἀρναία πανέμορφη! (Δ. Θ. Κ.), 139, (Δημ. Θ. Κύρου), 141, 2023, 18-19.
2023, 28.  Ἕνα ἄγνωστο τετράστιχο γιά τή νεολαία
 Ἡ ὀνομασία τῶν ὁδῶν καί τῶν πλατειῶν τῆς Λιαρίγκοβης (Δημ. Θ. Κύρου) 141, 2023, 16.
τῆς Ἀρναίας στά 1937, (Δημ. Θ. Κύρου), 139,  Μᾶς ἔγραψαν καί ἔτσι....! (Ὅσο ἀφορᾶ
2023, 29-30. στήν ὀνομασία τῆς Λιαρίγκοβης στά χρόνια τῆς
 Μιά προγραμματισμένη ραδιοφωνική συ- Τουρκοκρατίας( Δημ. Θ. Κύρου) 141, 2023, 17.
νέντευξη, ἡ ὁποία ἀπό παρέμβαση τρίτων δέν  Παρουσίαση βιβλίου Δ. Κύρου γιά τόν
μεταδόθηκε. Ἀφοροῦσε στήν ἀπεργία τῶν Ἀγαπητό Πιτούλα καί τήν Χαρίκλεια Τρικαλι-
ἱερέων τῆς Λιαρίγκοβης (Ἀρναίας) στά 1914 ώωτη-Δημητρακούδη (Χαρ. Λαζαρίδη), 141, 2023,
(Δημ. Θ. Κύρου), 139, 2023, 31-32. 21-24.
 Μακεδονομάχοι τῆς Ἀρναίας στά Μακε-  Κυρά Χαρίκλεια Τρικαλιώτη-Δημητρακού-
δονικά ἐδάφη ἔξω ἀπό τή Χαλκιδική (Δημ. Θ. δη, Καλλιτέχνιδα ὑφάντρια-φίλη τῆς Παράδο-
Κύρου), 139, 2023, 36-37. σης (Ἰω. Τσίκουλα), 141, 2023, 25.
 Ἕνας Κολομβιανός Ἐπίσκοπος μᾶς συγ-  Χαρίκλεια Δημητρακούδη, Τελικά τυχαῖο
κλονίζει: «Ἀφῆστε νά σᾶς πῶ τί σημαίνει ΕΛΛΗ- δέν εἶναι τίποτε σʼ αὐτή τή ζωή (Ἀστ. Καραστέρ-
ΝΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ»! (Ἐπιμ. Χαρ. γιου), 141, 2023, 26.
Λαζαρίδη), 139, 2023, 38-39.  Τά περιεχόμενα τοῦ περιοδικοῦ «ΑΡΝΑΙΑ»
 «Ἔφυγε» γιά τά οὐράνια σκηνώματα ὁ τῆς τελευταίας ἑξαετίας (Ἐπιμ. Δ.Θ.Κ.), 141,
φίλος τῆς Ἀρναίας Ἀρχιτέκτονας Μηχανικός 2023, 35-42.
Ἀργύρης Πετρονώτης, (Δημ. Θ. Κύρου), 139,  Ἡ τριακονταεξαετής πορεία τοῦ περιοδι-
2023, 44. κοῦ «ΑΡΝΑΙΑ» (Γ. Ἰω. Ρήγα), 141, 2023,43.
 Βιβλιοπαρουσίαση. Κωνσταντίνου Ἀδάμ  Μιά ἀλληγορική εὔθυμη ἱστορία: Κύρου
Πεύκου, Ἀναμνήσεις μιᾶς ἄλλης ἐποχῆς, Βαρ- «κατάβαση» (Ἀστ. Καραστέργιου), 141, 2023, 45.
βάρα Χαλκιδικῆς 2023, σσ. 508, καί Ἀστερίου καί  Τριανταέξι χρόνια «ΑΡΝΑΙΑ» (1988-2023)
Ὄλγας Μπρούζου, Χαλκιδικιώτικα μασάλια, καί... ΤΕΛΟΣ! (Δ.Θ. Κύρου), 141, 2023,46.
Ἀρναία 2022, σσ. 155 (Δημ. Θ. Κύρου), 139, 2023,
45.
42
Η ΤΡΙΑΚΟΝΤΑΕΞΑΕΤΗΣ ΕΚΔΟΤΙΚΗ ΠΟΡΕΙΑ
ΤΟΥ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΥ «ΑΡΝΑΙΑ»
Γράφει ὁ Γεώργιος Ἰω. Ρήγας
Ὅταν τό 1988 (Φεβρουάριος) ἐπέστρεψα στήν Ἑλλάδα, εὑρισκόμενος στό ἐξωτερικό ἀπό τό 1986
λόγω ἐργασίας, βρῆκα στή διεύθυνση τοῦ σπιτιοῦ μου ἕνα τετρασέλιδο ἔντυπο δακτυλογραφημένο
πού στήν πρώτη σελίδα ἔγραφε «ΑΡΝΑΙΑ», Ἀριθ. φύλλου 1, Ἰανουάριος 1988 (βλ. φωτ. σέ σμίκρυνση).
Στή μέσα σελίδα ἔγραφε: Ἡ «ΑΡΝΑΙΑ» ἐκδίδεται γιά νά ἀσχοληθεῖ μέ τήν ἱστορία, τήν ἀρχαιολο-
γία καί τήν λαογραφία τῆς Ἀρναίας. Ἐκδότες οἱ Δημήτρης Κύρου καί Γεώργιος Κατσαμούρης.
Τό σημερινό Σημείωμά μου εἶναι ἀφιερωμένο στήν ἐπέτειο τῶν τριάντα ἕξ χρόνων ἀπό τήν ἔκδοση
τοῦ περιοδικοῦ «ΑΡΝΑΙΑ» (Ἰανουάριος 1988-Δεκέμβριος 2023).
Ἦταν τό πρῶτο φύλλο ὡς ξεκίνημα καί σήμερα ἔχω τό 140 τεῦχος (τριμηνιαία ἔκδοση) πολυσέ-
λιδο.
Παρουσιάζει ἐνδιαφέρον, ἄν καί καθηγητής τῆς Δημόσιας Ἐκπαίδευσης ὁ Δημ. Κύρου, ἔβρισκε τό
χρόνο νά ἀσχοληθεῖ μέσα ἀπό τά παραμελημένα Ἀρχεῖα, νά ἐρευνήσει, νά μελετήσει καί νά κατα-
γράψει τά γεγονότα τοῦ ἀπώτερου καί νεότερου παρελθόντος πού ἀφοροῦσαν τήν Λιαρίγκοβη
(Ἀρναία), γενικότερα τήν Χαλκιδική καί τήν Μακεδονία.
Πολέμιος τῆς λήθης, μέ ὑπομονή καί ἐπιμονή «ἔκαμε φύλλο καί φτερό» τά Ἀρχεῖα τοῦ Δήμου
Ἀρναίας, τῆς Ἱερᾶς Μητρόπολης Ἱερισσοῦ καί τῶν ἐκκλησιῶν της, μερικῶν Ἱερῶν Μονῶν τοῦ Ἁγίου
Ὄρους, παλαιῶν ἐφημερίδων τῆς Θεσσαλονίκης, καθώς καί γραπτές ἤ προφορικές οἰκογενειακές
μαρτυρίες, κ.ἄ., προκειμένου νά συλλέξει, νά παρουσιάσει καί νά φωτίσει τήν πορεία τῶν κατοίκων τῆς
Ἀρναίας καί τῆς Ἐπαρχίας μέσα στό χρόνο, εἰσβάλλοντας ἔτσι στήν ἄγνωστη καί ἀνεξερεύνητη Ἱστο-
ρία τους.
Δύσκολη ἐργασία. Ὅμως ἀθόρυβα, ἀκούραστα, δραστήρια, κράτησε ἐπί τριάντα ἔξη χρόνια
«ἀναμμένο» τό ἐνδιαφέρον τῶν ἀναγνωστῶν τοῦ περιοδικοῦ του, τό ὁποῖο λαμβάνουν μερικές ἑκα-
τοντάδες στήν Ἑλλάδα καί στό ἐξωτερικό μέ προαιρετική συνδρομή.
Ἔρευνα, γνώση, καταγραφή γεγονότων συνθέτουν ὅλα τά τεύχη τοῦ περιοδικοῦ του. Ὅ,τι βρῆκε
μᾶς τό περιέγραψε μέ κατανοητό τρόπο γύρω ἀπό τήν κοινωνική, πνευματική, πολιτισμική ζωή τῶν
προγόνων μας καί διέσωσε παραδόσεις, ἤθη καί ἔθιμα, πού ἀφοροῦν τήν τοπική Ἱστορία. Ὡς γνήσιο
τέκνο τῆς Χαλκιδικῆς μᾶς ἔμαθε πολλά καί κυρίως νά ἀγαπᾶμε τόν τόπο μας, ὅπως μᾶς τόν παρέδω-
σαν οἱ πρόγονοί μας.
Μοῦ εἶναι δύσκολο νά περιγράψω μέσα σέ τόσο λίγες γραμμές τό τεράστιο καί ἀξιόλογο ἔργο τοῦ
κ. Κύρου. Ὡστόσο, γνωρίζω ὅτι μέ τό μικρό αὐτοκίνητό του ταξίδεψε καί ἔφερε νέα στοιχεῖα καί δε-
κάδες φωτογραφίες, οἱ ὁποῖες στηρίζουν τά κείμενά του, οἱ δέ φωτογραφίες στά ἐξώφυλλα τῶν πε-
ριοδικῶν του νά ἐμφανίζουν μιά ἀξιοπρεπῆ ἐμφάνιση.
Ἔδωσε βῆμα σέ ἀρκετούς, πού ἤθελαν νά ἐκφραστοῦν ἐλεύθερα γιά τοπικά θέμα ἤ νά γράψουν
παιδικές ἀναμνήσεις, ὅπως στόν γράφοντα.
Γράφει, ὅπου τοῦ τό ζητήσουν νά γράψει, σέ ἕνα περιοδικό ἤ σέ ἐφημερίδες. Ἔφθασε ἡ «χάρη»
του στό περιοδικό «ΑΠΟΠΛΟΥΣ» τῆς Σάμου, ὅπου περιγράφει μέ ἐξαίρετο τρόπο τήν ὄγδοη ἀνάβαση-
κατάβασή του στήν κορυφή τοῦ Ἄθωνα. Εἶναι ἕνα ὁδοιπορικό σώματος καί ψυχῆς! Εἶμαι κάτοχος τῆς
ὀκτασέλιδης περιγραφῆς του.
Γνώστης τῆς Βυζαντινῆς μουσικῆς καί ὡς καλλίφωνος ὑπηρέτησε ἀπό τό 1967 ἕως το 2007 ὡς
ἱεροψάλτης σέ ἑπτά ἀναλόγια ἐκκλησιῶν, ἐντός καί ἐκτός τῆς Ἀρναίας, λόγω ἔλλειψης ἱεροψαλτῶν.
Καλός δουλευτής τοῦ γραπτοῦ λόγου (φιλόλογος-θεολόγος). Πλούσιο τό συγγραφικό ἔργο του.
Κυκλοφόρησε δέκα πέντε βιβλία. Ἔχει μία ἀκόρεστη πνευματική διάθεση νά προσεγγίζει ποικίλα θέ-
ματα, πού τόν ἐνδιαφέρουν. Ἁπλώθηκε σέ μία ἀχανή περιοχή τῆς Ἱστορίας, Λαογραφίας καί θρη-
σκευτικῶν ἐθίμων. Ὅλες οἱ ἐκδόσεις τῶν βιβλίων του, καθώς τό πολύτιμο ἀρχεῖο, πού δημιούργησε,
θά βοηθήσουν ποικιλοτρόπως τούς ἱστορικούς τοῦ μέλλοντος.
Ὑποδέχομαι μέ χαρά κάθε φορά πού παίρνω τό περιοδικό του. Χαίρομαι τή δουλειά του. Εἶναι προ-
ϊόν ἀπέραντης ἀγάπης γιά τήν Ἀρναία.
Ὁ κ. Κύρου μέ τήν πάροδο τοῦ χρόνου ἄλλαζε τόν χαρακτήρα τοῦ περιοδικοῦ του καί μέ εὔσχημο
τρόπο ἤ καυστικό παρουσίαζε τά λάθη τῶν ἀρχόντων, ἤ ὅπως μία «γενναία» ἀπάντηση στίς τουρκικές
δηλώσεις:
43
Τεῦχος 103:
Ἡ Ἁγιά Σοφιά δέν εἶναι ἁπλῶς μία ἐκκλησία, ἀλλά τό ἱερό σύμβολο ὅλης τῆς Ὀρθοδοξίας
Περιέγραψε χαρούμενες καί λυπημένες ἱστορίες, γιά νά μάθουμε πῶς ζοῦσε ὁ κόσμος τῆς
Ἀρναίας πέρα καί μακριά ἀπό τό κατώφλι τοῦ καθενός μας.
Τεῦχος 127: Ἀρναιῶτες στό ἄλσος τῆς Ἁγίας Παρασκευῆς πρίν ἀπό τόν Μεγάλο Πόλεμο.
Τεῦχος 92: Ἀπό τήν κηδεία τοῦ Μητροπολίτη κυροῦ Σωκράτη (17-9-1944).
Μᾶς ἔφερε τό παρελθόν στό σήμερα. Προσόψεις κατοικιῶν νά παρουσιάζουν μιά μοναδικότητα
τῆς κληρονομιᾶς, ἔπειτα ἀπό τήν ἀνακαίνισή τους.
Τεῦχος 78: Οἰκία Δημητρίου Νιγριτινοῦ. Σημερινός ἰδιοκτήτης ὁ Ἀστέριος Θ. Καραστέργιος.
Ἕνα ἀπό τά ὡραιότερα ἀρχοντόσπιτα τῆς Ἀρναίας. Ἔχει ἐξοικειωθεῖ μέ ὅ,τι παλιό καί τό παρου-
σίασε ἀναπαλαιωμένο μέ συνέχειες στό περιοδικό του.
Τεῦχος 80: Οἰκία κληρονόμων Ἀστερίου καί Θεοχάρη Σκιαθίτη. Σέ ἕνα κομβικό σημεῖο, μεταξύ
τῶν ναῶν τοῦ Ἁγίου Στεφάνου καί τῶν Ἁγίων Ἀναργύρων. Ἔχει ἀναδειχθεῖ ἀπό τούς νέους
ἰδιοκτῆτες του, τήν κ. Ἑλένη Σκιαθίτη καί τόν κ. Παναγ. Βαράνο. Στολίδι κοντά στήν πλατεία Χορο-
στάσι.
Τεῦχος 72: Οἰκία Γεωργίου Στεφ. Κύρου.
Ἕνα ἀρχοντόσπιτο τῆς πλατείας «Καρί παζάρ». Ἱστορικό παντοπωλεῖο μέ πολλές καί ποικίλες
ἐργασίες στό ἰσόγειο γιά ἀρκετές δεκαετίες τοῦ 20οῦ αἰῶνα. Σήμερα ἀνακαινισμένο ἀνήκει στό
ζεῦγος Ἑλένης Κύρου καί Θεοδόση Ραγιᾶ. Ἀποτελεῖ πραγματικό κόσμημα γιά τήν Ἀρναία.
Δέν μπορεῖς νά προσπεράσεις βιαστικά, ὅταν μοιράζεσαι κάποιες οἰκογενειακές φωτογραφίες
μέ ἱστορία.
Τεῦχος 121: Γάμος στή Λιαρίγκοβη στά χρόνια τῆς Τουρκοκρατίας.
Τεῦχος 32: Χρῆστος Γ. Τρικκαλιώτης μέ τά μουλάρια φορτωμένα μέ μελισσοκόφινα (1920-1922).
Τεῦχος 126: Ἡ θεατρική ὁμάδα πού ἀνεβάζει τό ἔργο «ΓΚΟΛΦΩ» τό 1932.
Ἀσχολήθηκε μέ ὅλες τίς πτυχές τῆς ζωῆς τῶν Ἀρναιωτῶν. Αὐτή τή φορά ἔφερε στό φῶς παρά-
σταση θεάτρου, πού μέχρι ἐκείνη τήν ὥρα ἦταν σπάνιο.
Στήν αὐγή τῆς περιόδου 1928-1932, ἡ Ἑλλάδα γνώρισε ἅλματα στίς τέχνες καί στά γράμματα.
OTAN OI ΣΥΓΓΕΝΕΙΣ ΤΙΜΟΥΝ ΤΟΥΣ ΗΡΩΙΚΟΥΣ ΠΡΟΓΟΝΟΥΣ ΜΑΣ
ΕΙΣ ΜΝΗΜΗΝ - ΤΟΥ ΑΡΝΑΙΩΤΗ ΗΡΩΑ - ΕΥΖΩΝΑ ΕΙΣ ΜΝΗΜΗΝ - ΤΟΥ ΑΡΝΑΙΩΤΗ ΣΤΡΑΤΙΩΤΗ ΛΟΥΚΟ-
ΛΟΥΚΟΒΙΤΗ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ - ΠΟΛΕ- ΒΙΤΗ ΑΣΤΕΡΙΟΥ ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ - ΠΟΛΕΜΩΝΤΑΣ
ΜΩΝΤΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ - ΦΟΝΕΥΘΗΚΕ ΣΤΙΣ 9- ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ - ΜΑΖΙ ΜΕ ΤΑ ΑΔΕΛΦΙΑ ΤΟΥ ΝΙ-
12-1940 ΣΤΟ ΠΟΓΡΑΔΕΤΣ ΤΗΣ ΒΟΡΕΙΟΥ ΗΠΕΙΡΟΥ ΚΟΛΑΟ ΛΟΥΚΟΒΙΤΗ ΚΑΙ ΤΟΝ ΓΕΩΡΓΙΟ ΛΟΥΚΟΒΙΤΗ
ΕΤΩΝ 26 ΑΠΟ ΙΤΑΛΟΥΣ ΦΑΣΙΣΤΕΣ - ΑΘΑΝΑΤΟΣ. Ὁ ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ ΠΟΥ ΦΟΝΕΥΘΗΚΕ ΣΤΙΣ 9-12-1940
ἀνιψιός Βασίλειος Ἀγγ. Λουκοβίτης. ΑΠΟ ΙΤΑΛΟΥΣ ΦΑΣΙΣΤΕΣ - ΠΟΓΡΑΔΕΤΣ ΑΘΑΝΑΤΟΣ.
Ὁ ἀνιψιός Βασίλειος Ἀγγ. Λουκοβίτης.
44
Μία ἀλληγορική εὔθυμη ἱστορία πού ἀφορᾶ τήν ΑΡΝΑΙΑ
καί ὅλους τους Ἀρναιῶτες (ΚΥΡΟΥ Κατάβαση)
Διαχρονικά οἱ “πολλοί”, ἔσπευσαν καί τόν στόλισαν μέ κοσμητικά ἐπίθετα ὅπως: Ὁ λοξός, ὁ βαρεμένος, ὁ
λολός, ὁ παράξενος κ.ἄ!!!
Ἐνῶ ἡ ζωή καί ἡ πρόοδος προχωροῦσε ἐμπρός, αὐτός, “βαρεμένος” ὅπως ἦταν, “ἔκανε βήματα πίσω”!!! Ἀκόμα
καί στόν γάμο τοῦ ἐπέλεξε νά δείξει τήν “λολάδα” του! Ἀναβίωση τοῦ παραδοσιακοῦ γάμου τῆς Ἀρναίας λέει!!!
Ἀντί γιά κόρνες καί πολυτελῆ αὐτοκίνητα διαλεξε “κλίκια “ἄλογα καί σαμάρια!!!
Ἀντί γιά χρυσοστόλιστα τυπωμένα προσκλητήρια κάλεσε ὅλο τό χωριό στό γάμο, μέ τοῦ “κλουντήρʼ κί τοῦ
“γαρόφλου” .Γιά νά δείξει “ὁ ὀπισθοδρομικός” ὅτι, ἐκτός ἀπό τήν πανέμορφη νύφη, ἔπαιρνε καί προίκα, ἔβαλε κο-
ρίτσια τοῦ χωριοῦ νά κουβαλοῦν μαξιλάρια ὑφαντά κεντήματα κ.ἅ” καβούκια” “σκουρτέλες”καί”καβάδια”!!!
Καί ἄντε μέ τά προσωπικά, γάμος του ἦταν, ὅ,τι ἤθελε ἔκανε! Δέν σταματᾶ ὅμως ἐκεῖ!!! Προσπαθεῖ νά περάσει
τήν δική του “λολάδα” καί στούς συντοπίτες του,“τούς πολλούς” - “τους γνωστικούς”!!! Μαζί μέ κάτι “παλαβούς”
σάν κι αὐτόν, θέλοντας νά “ἐκπολιτίσουν” τούς “βάρβαρους” συγχωριανούς τους, ἱδρύουν τό 1975 τήν Ἐκπολι-
τιστική καί Ἐπιμορφωτική Ἑταιρεία Ἀρναίας πού λειτουργεῖ μέχρι σήμερα (49 χρόνια).
Ἐπειδή ὅμως οἱ “πολλοί” δέν χαμπαριάζουν ἀπό λόγια καί “προφορικές παραδόσεις” πολιτιστικοῦ περιεχομένου,
ἐπιλέγουν νά τούς δίνουν καί γραπτά - “ἐργασία γιά τό σπίτι” - καί τολμοῦν καί βγάζουν καί ἐφημερίδα,τούς γνω-
στούς “Ἀντίλαλους τῆς Ἀρναίας”.
Παράλληλα “ὁ λοξός “τολμάει μέ τή συντροφιά του καί ἐναντιώνεται ἀνοιχτά στίς ἐπιλογές καί στίς ἀποφά-
σεις τού Δήμου.Ἐνῶ τό ΔΣ ἀποφασίζει νά γκρεμίσει “τό μέγα ἐρείπιο” -τό Παλιό Σχολεῖο- προκειμένου νά ἀνε-
γείρουν νέο δημαρχεῖο στή θέση του καί καταστήματα στό ἰσόγειο (γιά νά ἔχει ἔσοδα ὁ φτωχός μας Δήμος), μέ
“τηλεγραφική” τους παρέμβαση,στό Ὑπουργεῖο Πολιτισμοῦ σταματοῦν τήν πρόοδο τοῦ τόπου!!!
Στό στόχαστρό του μπαίνουν καί οἱ φτωχοί γεωργοί τῆς Ἀρναίας!!! Ἐνῶ μέχρι τότε μποροῦσαν καί ὄργωναν
τά χωράφια τούς γύρω ἀπό τόν λόφο τοῦ Ἀη -Λιᾶ βγάζοντας στό φῶς τοῦ ἡλιουκεραμικᾶ, “ἀγνίθες” νομίσματα
κ.ἄ. αὐτός τά μάζευε καί τά ἔστελνε στό ἀρχαιολογικό μουσεῖο!!! Μέ διαμαρτυρίες καί παρεμβάσεις του, κατά-
φερε καί κηρύχθηκε καί ὁ λόφος τοῦ Προφήτη Ἠλία ἀρχαιολογικός χῶρος, πού χρήζει εἰδικῆς προστασίας, καί
παύει νά “ὀργώνεται”ἡ περιοχή!!!
Ἐκεῖνοι φυσικά πού τόν ἀναθεματίζουν καί τόν ἔχουν ἐπικηρύξει, εἶναι οἱ γυρολόγοι, οἱ ʼγύφτοιʼ. Ἐνῶ γυρ-
νοῦσαν στά χωριά καί ἀντάλλαζαν καινοῦργες πλαστικές λεκάνες μέ παλιές πινακωτές, δρεπάνια, μπακιρένια
σκεύη καί “ἄχρηστα” παλιακά ἀντικείμενα, αὐτός τούς χάλασε τό ἐμπόριο!!!
Γυρνώντας ἀπό σπίτι σέ σπίτι, ἔκανε τήν δική του συλλογή,μάζευε ὅτι παλιό ἦταν γιά τόν γύφτο καί σέ λίγο
καιρό συγκέντρωσε τόσο ὑλικό, πού ἔφτασε γιά νά δημιουργηθεῖ καί λειτουργήσει ἀργότερα τό Ἱστορικό καί Λα-
ογραφικό μουσεῖο Ἀρναίας!!!Καί”δυστυχῶς”, ἡ δράση του δέν σταματᾶ ἐδῶ.
“Τρελός “μέ τήν Ἱστορία,τήν Παράδοση καί τήν Λαογραφία, ξεκινᾶ τήν ἔκδοση τοῦ περιοδικοῦ “ΑΡΝΑΙΑ”!!!
Γιά 36 χρόνια μέχρι σήμεραδεν μᾶς ἀφήνει σέ ἡσυχία !!! Μᾶς κρατᾶ σέ διαρκῆ “ πνευματικό συναγερμό” καί
ἐγρήγορση!!!
Ψάχνει , βρίσκει, δημοσιεύει καί διασώζει ἀρχεῖα, φωτογραφίες καί ντοκουμέντα τῆς Ἀρναίας!!!Ἀκόμα καί
τήν χωματερή τοῦ Δήμου δέν ἀφήνει σέ ἡσυχία!!!
Δέν τολμοῦν οἱ συμπατριῶτες τού νά πετάξουν τίποτα “παλιακό” γιατί κινδυνεύουν νά τό βρεῖ ὄ “ἀθεόβο-
βος” καί νά ἐκτεθοῦν!!!Καί συμπλήρωμα σʼὄλα αὐτά, ἔρχεται νά προστεθεί ἡ πνευματική “κόπωση”, πού ἐπιφέ-
ρει στούς συγχωριανούς του καί ὄχι μόνο μέ τόν ἀνηλεῆ βομβαρδισμό τους μέ 15 βιβλία σχετικά μέ τήν
Ἱστορία,τόν Πολιτισμό καί τήν Παράδοση τῆς Ἀρναίας!!!
Ἄν ἦταν ἄλλες ἐποχές σίγουρα θά τόν “ἀναθεμάτιζαν” καί θά τόν ἔριχναν στήν πυρά!!!Ἔχει χάρη ὅμως,πού
ὁ πολιτισμός μᾶς ὑπερτερεῖ τῆς “λόξας” του!!! Τοῦ “ χαρίσαμε “ τήν ζωή καί τόν ἀφήσαμε μέχρι σήμερα νά μᾶς
“τυραννάει”!!!
Αὐτά μέχρι σήμερα, γιατί τά γεγονότα καί οἱ ἐξελίξεις μᾶς ξεπερνοῦν !!!Καί νά ἤ εἴδηση τῆς νέας χρονιᾶς
τοῦ 2024!!!
Ὕστερα ἀπό 36 χρόνια, σταματᾶ ἤ ἔκδοση τοῦ περιοδικοῦ ΑΡΝΑΙΑ!!!
Ὁ ἐκδότης τοῦ μεγάλωσε (πλησιάζει τά 80), μᾶς “κούρασε” καί κουράστηκε καί ὁ ἴδιος !!!Πίστευα πώς τό
ἔλεγε ὡς ἀστεῖο.Ὅταν εἶδα πῶς σοβαρολογοῦσε, προσπάθησα νά τόν ἀποτρέψω, μάταια ὅμως.
Ἡ ἀπόφαση εἶναι ὁριστική καί ἀμετάκλητη.Ἡ Ἀρναία συνεχίζει χωρίς τήν “ΑΡΝΑΙΑ “τῆς!!!Ὁ ἐκδότης τῆς θέλει
μέχρι τά 114 χρόνια- πού “γκιβιντίζιτι “νά ζήσει-, νά ἀσχοληθεῖ μέ τή συγγραφή καί ἔκδοση βιβλίων του!!!
Καί τώρα... τί θά κάνουμε χωρίς τόν “βάρβαρο” θά ἀναφωνοῦσε ὁ Καβάφης,ἄν ἦταν στήν ζωή!!!Ἐμεῖς μπο-
ροῦμε νά γλυτώσουμε ἀπʼ αὐτόν μέ δύο μόνο λέξεις.
ΕΥΧΑΡΙΣΤΏ – ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ
Δημήτρη Κύρου, γιά ὅλα τά θαυμαστά, πού ἔκανες γιά τή γενέθλια γῆ. Τό πέρασμα καί ἡ προσφορά σου σʼ
αὐτόν τόν τόπο θά μείνουν ἀνεξίτηλα !!!
Ἀστέριος Θ. Καραστέργιος
τ. Δήμαρχος Ἀρναίας 45
ΤΡΙΑΝΤΑ ΕΞΙ ΧΡΟΝΙΑ «ΑΡΝΑΙΑ» (1988-2023) ΚΑΙ... ΤΕΛΟΣ!
Ἀγαπητοί ἀποδέκτες καί ἀναγνῶστες τοῦ περιοδικοῦ.
Μέ τήν κυκλοφορία τοῦ τεύχους αὐτοῦ (ἀρ. 141/Ὀκτ.-Δεκ. 2023 τό περιοδικό
μου, μέ τόν τίτλο «ΑΡΝΑΙΑ» μέχρι τό 1993 (τχ. 21), μέ τόν τίτλο «Η ΑΡΝΑΙΑ ΤΗΣ
ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ» μέχρι τό 2003 (τχ. 61) καί μέ τόν τίτλο πάλι «ΑΡΝΑΙΑ» μέχρι καί
σήμερα συμπλήρωσε (36) χρόνια ἐκδοτικῆς ζωῆς, 141 τεύχη - 2708+1368+1128
σελίδες (συνολικά 5204 σελίδες)! ὄντας τό μακροβιώτερο ἴσως ἱστορικολαογρα-
φικό περιοδικό τῆς Χαλκιδικῆς.
Συνηθίζεται σέ τέτοιες περιπτώσεις (σέ στρογγυλοποιημένα κυρίως χρονικά
διαστήματα) νά γίνεται κάποιος ἀπολογισμός, κάποια θεώρηση, κάποια ἀναφορά
σʼ αὐτά πού ἔγιναν καί πέρασαν. Μέ εὐκαιρία τήν αἰτία αὐτή θά κάνω καί ἐγώ τή
σχετική ὑπόμνηση μόνο, ὅμως, γιά τά ἕξι τελευταῖα χρόνια καί ὄχι γιά τά τριαν-
ταέξι, διότι τά σχετικά μέ τά πρῶτα τριάντα χρόνια γράφηκαν στά ἀντίστοιχα
τεύχη (δηλ. στά τεύχη 37/Ὀκτ.-Δεκ. 1997, 77/Ὀκτ.-Δεκ. 2007 καί 117/Ὀκτ.-Δεκ.
2017).
Στά 16 τελευταῖα χρόνια τυπώθηκαν-ἐκδόθηκαν-κυκλοφόρησαν μέ τή βοή-
θεια τοῦ Θεοῦ 24 τεύχη μέ 1128 σελίδες (ἀρ. 118-141), στά ὁποῖα καταγράφηκαν
τέσσερα οἰκογενειακά ἀρχεῖα μέ, καταλογογράφηση ἐνενήντα τριῶν Ἐγγράφων,
δημοσιεύθηκαν δεκάδες ἄρθρων, καταγράφηκαν δεκάδες εἰδήσεων, δημοσιευ-
μάτων γιά τήν Ἀρναία, ἐντύπων γιά τήν «ΑΡΝΑΙΑ», ἐντύπων πού λαμβάνονταν,
ἐπιστολῶν, ἀπόψεων, προτάσεων καί σχολίων κ.ἄ.
Αἰσθάνομαι τήν ἀνάγκη νά εὐχαριστήσω ἀπό τά βάθη τῆς καρδιᾶς μου γιά τήν
τελευταία ἑξαετία:
― Τούς ἀποδέκτες-ἀναγνῶστες τοῦ περιοδικοῦ.
― Τούς συνεργάτες τοῦ περιοδικοῦ (ἀρθρογράφους, προσφέροντες παλιές
φωτογραφίες γιά δημοσίευση, προσφέροντες οἰκογενειακά ἀρχεῖα γιά κατα-
γραφή κ.ἄ.).
― Τούς ἀρκετούς προαιρετικά συνδρομητές τοῦ περιοδικοῦ, χάρη στούς
ὁποίους διατηρήθηκε ἡ ἔκδοση στήν κανονική της ἐμφάνιση μέ τάσεις μεγάλης
βελτίωσης (ἰδιαίτερα εὐχαριστίες ἀπευθύνω στούς συμπατριῶτες μου κ.κ. Ἀστέ-
ριο Γ. Ζωγράφου, δικηγόρο, καί Γρηγ. Μπίρο, συμβολαιογράφο γιά τίς κατά δια-
στήματα γενναῖες συνδρομές τους).
― Τούς ἀρκετούς ἐπιστολογράφους τοῦ περιοδικοῦ, οἱ ὁποῖοι στό σύνολό
τους ἐκφράσθηκαν ἐπαινετικά γιά τήν ἐκδοτική μου προσπάθεια.
― Τά διάφορα ἔντυπα (ἐφημερίδες-περιοδικά-ἐπετηρίδες), πού κατέγραψαν
ἁπλᾶ ἤ παρουσίασαν ἐπώνυμα ἤ ἀνώνυμα τό περιοδικό.
― Τούς ἐκδότες πολλῶν ἐντύπων (βιβλίων, ἐφημερίδων, περιοδικῶν), πού
μᾶς τά ἔστειλαν τιμητικά καί τά κατέγραψα σέ εἰδική στήλη.
― Τούς συγγραφεῖς καί ἀρθρογράφους, οἱ ὁποῖοι σέ ἐπιστημονικές ἐργασίες
τους (βιβλία, ἄρθρα) παρέπεμπαν στό περιοδικό μου.
― Τούς διάφορους Φορεῖς (Ὑπηρεσίες, Συλλόγους, Ἱδρύματα κ.λπ.), πού μοῦ
ἔστελναν Προσκλήσεις καί Προγράμματα γιά ἐκδηλώσεις, πού διοργάνωναν καί
πραγματοποιοῦσαν.
― Τούς διάφορους Φορεῖς καί πρόσωπα, πού μοῦ ἔστελναν εὐχές γιά τά Χρι-
στούγεννα, τό Νέο Ἔτος καί τό Πάσχα, καί, τέλος,
46
― Τό Τυπογραφεῖο «ΜΕΛΙΣΣΑ» τῆς Ἀδελφότητας «ΑΓΙΑ ΛΥΔΙΑ» στήν Ἀσπρο-
βάλτα, τό ὁποῖο μέ τίς καλωσυνᾶτες, ἐξυπηρετικότατες καί ἄριστες στήν τυπο-
γραφική τους ἐργασία, ἀδελφές πρόσφερε (τυπογραφικά) τήν ἔκδοση αὐτή κάθε
τρίμηνο στό ἀναγνωστικό μας κοινό.
Κλείνοντας τό ἀναδρομικό αὐτό ὑπόμνημα σᾶς ἐνημερώνω μέ πολλή θλίψη
ὅτι ἡ πολύχρονη δραστηριότητά μου μέ τήν ἔκδοση τοῦ περιοδικοῦ «ΑΡΝΑΙΑ»
ΔΙΑΚΟΠΤΕΤΑΙ ΟΡΙΣΤΙΚΑ μέ τό τεῦχος 141, πού ἔχετε στά χέρια σας, γιά λόγους
οἰκονομικούς, ἡλικίας [ἤμουν νιός (1988) καί γέρασα (2023)!], κούρασης, ἀπαλ-
λαγῆς ὑποχρεώσεων καί εὐθυνῶν σέ τακτά χρονικά διαστήματα καί ἔκδοσης βι-
βλίων Θεοῦ θέλοντος σέ μή τακτικά χρονικά διαστήματα (καί ὅταν ὑπάρχουν
χορηγοί).
Ἐπιθυμία μου εἶναι μιά φορά τόν χρόνο (ἄν θέλει ὁ Θεός) νά ἐκδίδω μέ τή
βοήθειά Του ἕνα ὀλιγοσέλιδο ἔντυπο μέ τόν τίτλο «ΧΡΟΝΙΚΑ ΤΗΣ ΑΡΝΑΙΑΣ» καί
μέ θέματα ἱστορικά-λαογραφικά, ἐφόσον ὑπάρξουν χορηγοί.
[Οἱ ἀναφερόμενοι πιό πάνω οἰκονομικοί λόγοι ἑστιάζονται στήν ἀποφυγή προ-
αιρετικῆς οἰκονομικῆς ἐνίσχυσης τοῦ περιοδικοῦ ἀπό πολλούς ἀποδέκτες του
καί (κυρίως) στήν ὑπερβολική αὔξηση τῶν ταχυδρομικῶν τελῶν ἀπό τά ΕΛ.ΤΑ.].
Η «ΑΡΝΑΙΑ» ΠΕΘΑΝΕ, ΖΗΤΩ Η ΑΡΝΑΙΑ!
ΟΙ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΕΣ ΜΑΣ
Οἱ παρακάτω ἀναφερόμενοι ἀποδέκτες τοῦ περιοδικοῦ μας βοήθησαν οἰκονομικά
(καί εὐχαριστοῦμε) τήν ἔκδοσή του ὡς ἑξῆς:
 Αὐστραλιανό Ἰνστιτοῦτο Μακεδονίας 127 Εὐρώ
 Δημ. Μαδεμοχωρίτης (Ἀθήνα) 100 Εὐρώ
 Ἠλ. Παπαθανασίου (Θεσ/νίκη) 100 εὐρώ
 Χρ. Ἀστ. Πάχτας (Ἀρναία) 50 Εὐρώ
Ἑλ. Β. Πρββήτα-Κωνσταντινίδου (Θεσ/νίκη) 50 εὐρώ.
Στυλ. Βαλιᾶνος (Ἀρναία) 50 εὐρώ.
 Ἀστ. Οὐζούνης (Θεσ/νίκη) 30 Εὐρώ
 Παν. Κεφαλᾶς (Ἀθήνα) 25 Εὐρώ
 Βασ. Ἀργυροῦ-Βικία (Θεσ/νίκη) 20 Εὐρώ
Ἰω. Π. Γεωργάκας (Ἀρναία) 20 εὐρώ.
 Στέργιος Σαμαρᾶς (Θεσ/νίκη) 10 Εὐρώ
 Δημ. Τζιμώκας (Προκόπι Εὐβοίας) 10 Εὐρώ
 Ἀνώνυμος (Ἀρναία) 10 Εὐρώ
Χρῆστος Χαριστός (Ἀρναία) 10 εὐρώ
Δέσποινα Κοσμᾶ (Ἀρναία) 10 εὐρώ.
 Κων. Χρ. Τσιαμούρης 05 Εὐρώ
«ΕΙΣ ΜΝΗΜΗΝ....»
 Ἡ οἰκογένεια τοῦ Ἀποστόλου Πρόϊου (Θέρμη Θεσσαλονίκης) πρόσφερε στό πε-
ριοδικό «ΑΡΝΑΙΑ» 300 εὐρώ στή μνήμη τῆς Ἀρναιώτισσας Ἀσπασίας Κεχαγιᾶ.
 Ὁ κ. Γεώργιος Μποσίνης (Ἀθήνα) πρόσφερε στό περιοδικό «ΑΡΝΑΙΑ» 100 εὐρώ
στή μνήμη τῆς Ἀρναιώτισσας μητέρας του Ἕλλης Μήτσιου (πού πρόσφατα ἀπεβίωσε)
καί ἦταν νονά τοῦ Γ.Μ. Μανασῆ).
Τό περιοδικό «ΑΡΝΑΙΑ» εὐχαριστεῖ γιά τίς προσφορές καί εὔχεται ὁ Θεός νά ἀνα-
παύει τίς ψυχές τῶν προσφιλῶν προσώπων τους.
47
ΕΤΟΣ ΛΓ΄, Τεῦχος 127, Ἀπρίλιος-Ἰούνιος 2020 ΕΤΟΣ ΛΓ΄, Τεῦχος 129, Ὀκτώβριος-Δεκέμβροις 2020 ΕΤΟΣ ΛΔ΄, Τεῦχος 130, Ἰανουάριος-Μάρτιος 2021
ΕΤΟΣ ΛΓ΄, Τεῦχος 128, Ἰούλιος-Σεπτέμβριος 2020
Περιοδική ἔκδοση ἱστορικῆς-ἀρχαιολογικῆς καί λαογραφικῆς ἐνημέρωσης καί καταγραφῆς Περιοδική ἔκδοση ἱστορικῆς-ἀρχαιολογικῆς καί λαογραφικῆς ἐνημέρωσης καί καταγραφῆς Περιοδική ἔκδοση ἱστορικῆς-ἀρχαιολογικῆς καί λαογραφικῆς ἐνημέρωσης καί καταγραφῆς Περιοδική ἔκδοση ἱστορικῆς-ἀρχαιολογικῆς καί λαογραφικῆς ἐνημέρωσης καί καταγραφῆς Περιοδική ἔκδοση ἱστορικῆς-ἀρχαιολογικῆς καί λαογραφικῆς ἐνημέρωσης καί καταγραφῆς
ΕΤΟΣ ΛΔ΄, Τεῦχος 132, Ἰούλιος-Σεπτέμβριος 2021 ΕΤΟΣ ΛΔ΄, Τεῦχος 133, Ὀκτώβριος-Δεκέμβριος 2021 ΕΤΟΣ ΛE΄, Τεῦχος 134, Ἰανουάριος-Μάρτιος 2022 ΕΤΟΣ ΛΕ΄, Τεῦχος 135, Ἀπρίλιος-Ἰούνιος 2022 ΕΤΟΣ ΛΕ΄, Τεῦχος 136, Ἰούλιος-Σεπτέμβριος 2022
Περιοδική ἔκδοση ἱστορικῆς-ἀρχαιολογικῆς καί λαογραφικῆς ἐνημέρωσης καί καταγραφῆς Περιοδική ἔκδοση ἱστορικῆς-ἀρχαιολογικῆς καί λαογραφικῆς ἐνημέρωσης καί καταγραφῆς Περιοδική ἔκδοση ἱστορικῆς-ἀρχαιολογικῆς καί λαογραφικῆς ἐνημέρωσης καί καταγραφῆς Περιοδική ἔκδοση ἱστορικῆς-ἀρχαιολογικῆς καί λαογραφικῆς ἐνημέρωσης καί καταγραφῆς ΕΤΟΣ ΛΣΤ΄, Τεῦχος 141, Ὀκτώβριος-Δεκέμβριος 2023
ΕΤΟΣ ΛΕ΄, Τεῦχος 137, Ὀκτώβριος-Δεκέμβριος 2022 ΕΤΟΣ ΛΣΤ΄, Τεῦχος 138, Ἰανουάριος-Μάρτιος 2023 ΕΤΟΣ ΛΣΤ΄, Τεῦχος 140, Ἰούλιος-Αὔγουστος 2023 ΕΤΟΣ ΛΣΤ΄, Τεῦχος 140, Ἰούλιος-Σεπτέμβριος 2023
ΕΤΟΣ ΛΑ΄, Τεῦχος 118, Ἰανουάριος-Μάρτιος 2018 ΕΤΟΣ ΛA΄, Τεῦχος 119, Ἀπρίλιος-Ἰούνιος 2018 ΕΤΟΣ ΛA΄, Τεῦχος 120, Ἰούλιος-Σεπτέμβριος 2018
Α
ΑΦΙΕΡΩΜ
MΙΚΡΟ Η
ΕΛΛΗΝΙΚ
ΣΤΗΝ ΝΙΑ ΜΑΣ!
ΜΑΚΕΔΟ
ΕΤΟΣ ΛA΄, Τεῦχος 121, Ὀκτώβριος-Δεκέμβρος 2018 ΕΤΟΣ ΛΒ΄, Τεῦχος 123, Ἀπρίλιος-Ἰούνιος 2019
Τά τεύχη 127-141 τοῦ περιοδικοῦ ΑΡΝΑΙΑ Περιοδική ἔκδοση ἱστορικῆς-ἀρχαιολογικῆς καί λαογραφικῆς ἐνημέρωσης καί καταγραφῆς
ΕΤΟΣ ΛB΄, Τεῦχος 124, Ἰούλιος-Σεπτέμβρος 2019
ΕΤΟΣ ΛΒ΄, Τεῦχος 125, Ὀκτώβριος-Δεκέμβροις 2019


Περιοδικό &quot;ΑΡΝΑΙΑ&quot; τεύχος 141 Οκτωβρίου-Δεκεμβρίου 2023

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Περιοδικό &quot;ΑΡΝΑΙΑ&quot; τεύχος 141 Οκτωβρίου-Δεκεμβρίου 2023

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Περιοδική ἔκδοση ἱστορικῆς-ἀρχαιολογικῆς καί λαογραφικῆς ἐνημέρωσης καί καταγραφῆς

ΕΤΟΣ ΛΣΤ΄, Τεῦχος 141, Ὀκτώβριος-Δεκέμβριος 2023

Περιοδική ἔκδοση ἱστορικῆς-ἀρχαιολογικῆς καί λαογραφικῆς ἐνημέρωσης καί καταγραφῆς

• Ὁ Ἐπίσκοπος Ἱερισσοῦ καί Ἁγίου Ὄρους Σωκράτης

ΕΤΕ 326/747879-84 • Παρουσίαση βιβλίου Δ. Κύρου γιά τόν Ἀγαπητό

ΕΤΟΣ ΛΣΤ΄, Τεῦχος 141, Ὀκτώβριος-Δεκέμβριος 2023

ΕΤΟΣ ΛΑ΄, Τεῦχος 118, Ἰανουάριος-Μάρτιος 2018

ΕΤΟΣ ΛA΄, Τεῦχος 119, Ἀπρίλιος-Ἰούνιος 2018

ΕΤΟΣ ΛA΄, Τεῦχος 120, Ἰούλιος-Σεπτέμβριος 2018

• Ἡ Ἀλληλογραφία μας (Δ. Θ.Κ.) σ. 31

ΕΤΟΣ ΛA΄, Τεῦχος 121, Ὀκτώβριος-Δεκέμβρος 2018

ΕΤΟΣ ΛB΄, Τεῦχος 122, Ἰανουάριος-Μάρτιος 2019

ΕΤΟΣ ΛΒ΄, Τεῦχος 123, Ἀπρίλιος-Ἰούνιος 2019

ΕΤΟΣ ΛB΄, Τεῦχος 124, Ἰούλιος-Σεπτέμβρος 2019

ΕΤΟΣ ΛΒ΄, Τεῦχος 125, Ὀκτώβριος-Δεκέμβροις 2019

ΕΤΟΣ ΛΓ΄, Τεῦχος 126, Ἰανουάριος-Μάρτιος 2020

τῆς τελευταίας ἑξαετίας (Ἐπιμ. Δ.Θ.Κ.). σσ. 35-42

Στή μακραίωνη Ἑλληνική Ἱστορία ἡ Μικρασιατική καταστροφή εἶναι μία θλιβερή

1. Ὁ Γεννάδιος Ἀλεξιάδης ἀρχιεράτευσε στή Μητρόπολη Θεσσαλονίκης κατά τά

ΕΝΑ ΑΓΝΩΣΤΟ ΤΕΤΡΑΣΤΙΧΟ ΓΙΑ ΤΗ ΝΕΟΛΑΙΑ ΤΗΣ ΛΙΑΡΙΓΚΟΒΗΣ

Γράφει ὁ Δ.Θ. Κύρου,

Γράφει ὁ Δημ. Θ. Κύρου

Στή 2η σελίδα γράφηκαν τά ἑξῆς κείμενα: -Μαυρουδῆ Παπαθανασίου, τέως Δη-

Δημιουργικά ἀνήσυχος, ἀκούραστος κοπιαστικά συγκεντρωμένο πρωτογενές

ΓΙΟΡΤΑΣΘΗΚΕ ΣΤΗΝ ΑΡΝΑΙΑ ΣΤΙΣ 2 111 ΧΡΟΝΙΑ ΕΛΕΥΘΕΡΟΙ

Στίς 16 Ὀκτωβρίου τοῦ 2021 μέ πρω-

ΔΙΑΛΟΓΟΣ ΜΕ ΤΟΥΣ ΑΝΑΓΝΩΣΤΕΣ ΜΑΣ ΚΑΙ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΜΑΣ

Ὁ Σεβ. Μητροπολίτης - ποιμενάρχης μας μᾶς ἔστειλε εὐχετήρια ἐπιστολή.

Κύριε Δημήτρη Χαίρετε,

Πρός τούς ἐκδότες τῶν ἐντύπων πού μᾶς ἔστελναν

Ο ΤΥΠΟΣ ΓΡΑΦΕΙ ΓΙΑ ΤΗΝ «ΑΡΝΑΙΑ»

Τό περιοδικό «ΠΑΡΙΑΝΑ» (Ἀθή-

Τέλος, τό περιοδικό μας πα-

OTAN OI ΣΥΓΓΕΝΕΙΣ ΤΙΜΟΥΝ ΤΟΥΣ ΗΡΩΙΚΟΥΣ ΠΡΟΓΟΝΟΥΣ ΜΑΣ

Περιοδική ἔκδοση ἱστορικῆς-ἀρχαιολογικῆς καί λαογραφικῆς ἐνημέρωσης καί καταγραφῆς

You might also like

Περιοδικό "ΑΡΝΑΙΑ" τεύχος 141 Οκτωβρίου-Δεκεμβρίου 2023

Περιοδικό "ΑΡΝΑΙΑ" τεύχος 141 Οκτωβρίου-Δεκεμβρίου 2023