You are on page 1of 4

Ἐπιστολὴ Ἁγιορειτῶν Πατέρων πρὸς τὸν πατέρα τοῦ

Καποδίστρια, στὴν ὁποία ἐπισημαίνονται καὶ ἐκθειάζονται οἱ


ἀρετὲς τοῦ γιοῦ του!
enromiosini.gr/arthrografia/epistoli-agioreiton-pateron-pros

27 Σεπτεμβρίου 2021

27 Σεπτεμβρίου 2021 σε ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑ, ΙΣΤΟΡΙΑ

Εἰσαγωγὴ – Μετάφραση – Ἐπιμέλεια: Σάββας Ἠλιάδης, δάσκαλος.

Ἡ παρακάτω ἐπιστολὴ εἶναι ἕνα κείμενο περιγραφῆς τῶν ἀρετῶν τοῦ Ἰωάννη, πλεγμένο ἀπὸ εὐγένεια,
λεπτότητα, διάκριση, ἔκφραση εὐγνωμοσύνης, ἀλλὰ και ̀ μὲ ταπείνωση και ̀ ἄλλες ἐπι ̀ μέρους ἀρετές,
δίχως νὰ παραβλάπτεται ἡ ἀλήθεια. Εἶναι ἀναγκαία ἡ προσεκτικὴ μελέτη της, διότι, πέρα ἀπὸ τις̀
πληροφορίες περι ̀ τῶν χαρισμάτων τοῦ Ἰωάννη Καποδίστρια, παίρνει τὴν μορφὴ μαθήματος και ̀ μὲ πολλὴ
γλαφυρότητα και ̀ ρεαλισμό, καταφεύγοντας ἐπανειλημμένως σὲ χωρία τῶν Ἁγίων Γραφῶν και ̀ σὲ ρήσεις
σοφῶν τῆς ἀρχαιότητας, καθίσταται πρότυπο ἐπιστολογραφίας στὸ εἶδος της.

Η «ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΕΙΣ ΤΑΣ ΙΔ΄ ΕΠΙΣΤΟΛΑΣ ΤΟΥ ΑΠΟΣΤ. ΠΑΥΛΟΥ» ἔγινε ἀπὸ τὸν Ἅγιο Θεοφύλακτο
Βουλγαρίας και ̀ μεταφράστηκε ἀπό τὸν Ἅγιο Νικόδημο τὸν Ἁγιορείτη στὴν καθομιλουμένη τῆς ἐποχῆς
ἐκείνης και ̀ συμπληρώθηκε και ̀ ἐμπλουτίστηκε ἀπὸ τὸν Ἅγιο μὲ ἐπιπλέον σημειώσεις. Ἡ πρώτη ἔκδοση
τοῦ ἔργου ἔγινε τὸ 1819 στὴν

1/4
Βενετία καί στὸ περίφημο τυπογραφεῖο τοῦ Νικολάου Γλυκὺ (1619-1693). Ἐπίσης τυπώθηκε μαζι ̀ και ̀ τὸ
βιβλίο τοῦ Ἁγίου «Κῆπος Χαρίτων». Συνέδραμαν πρὸς τὴν ἔκδοση οἱ ἅγιοι πατριάρχες Γρηγόριος ὁ
Ε΄ και ̀ Κύριλλος ΣΤ΄και ̀ ὁ ἐξοχότατος κόμης κ.κ. Ἰωάννης Καποδίστριας, ὅπως και ̀ ἄλλοι ζηλωτὲς
κληρικοι ̀ και ̀ λαϊκοί, ἀλλὰ μὲ τὴν ἰδιαίτερη ἐπιμέλεια και ̀ φροντίδα τῶν ἱερομονάχων Στεφάνου και ̀
Νεοφύτου, μαθητῶν τοῦ Ἁγίου Νικοδήμου, οἱ ὁποῖοι ἐστάλησαν σὲ ὅλους τούς εὔπορους φιλοπάτριδες
και ̀ φιλόχριστους, μὲ ἐντολὴ τῆς ἐν τῷ Ἁγίῳ Ὄρει Ἱερᾶς Συνάξεως τῶν ὀσιοτάτων πατέρων, ἐφοδιασμένοι
και ̀ μὲ πατριαρχικὲς ἐπιστολές, γιὰ νὰ συγκεντρώσουν τὰ ἀνάλογα ποσὰ πρὸς ἔκδοση τοῦ ἔργου.

Τὴν ἐποχὴ ἐκείνη ὁ Ἰωάννης Καποδίστριας διατελούσε ὑπουργὸς Ἐξωτερικῶν τῆς Ρωσικῆς
Αὐτοκρατορίας (1815 – 1822). Ἡ εὐχαριστήρια ἐπιστολή, ποὺ ἀκολουθεῖ (σ: μεταξὺ τῶν 176 ποὺ
στάλθηκαν ἀπὸ διαφόρους πρὸς τὸν πατέρα του και ̀ ποὺ σώθηκαν πάνω ἀπὸ 75 και ̀ ἀποκαλύπτουν τὸ
τεράστιο φάσμα τῆς δράσης τοῦ μεγάλου Κερκυραίου στὰ παγκόσμια προβλήματα τῆς ἐποχῆς του),
γράφτηκε ἀπὸ τοὺς ἱερομονάχους Στέφανο και ̀ Νεόφυτο και ̀ ἀποτελεῖ και ̀ αὐτὴ μία ἀκόμη ζωντανὴ
μαρτυρία, γιὰ τὴν εὐσέβεια και ̀ τὴν φιλοπατρία τοῦ πατέρα, τοῦ γιοῦ, ἀλλὰ και ̀ ὅλης τῆς οἰκογένειας
Καποδίστρια.

Τῷ πανευγενεστάτω κόμητι κυρίω

ΑΝΤΩΝΙΩ ΜΑΡΙΑ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑ

Ἰππεῖ (Ἱππότη) τοῦ τάγματος τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου τῶν Ἱεροσολύμων

Ἦταν πολὺ φυσικὴ ἡ χαρά πού ἔνιωσε ὁ Πατριάρχης Ἰακώβ, πανευγενέστατε ἄρχοντα, ὅταν ἀναγνώρισε
τὸν ἀγαπημένο του γιό, τὸν Ἰωσήφ, στὴν Αἴγυπτο. Τέτοια χαρὰ γεννιέται ἡ ἴδια σὲ ὅλους τούς γονεῖς και ̀
ἐκδηλώνεται σὲ παρόμοιες περιστάσεις, σύμφωνα μὲ τοὺς φυσικοὺς νόμους. Ἀλλὰ πόσο ἀνώτερη ἦταν
ἐκείνη, ἡ ὁποία ἀσταμάτητα ἀναθερμαινόταν στὴν ψυχὴ τοῦ Πατριάρχου, ἐξαιτίας τῶν ἀρετῶν τοῦ γιοῦ
του και ̀ οἱ ὁποῖες στάθηκαν ὡς αἰτία και ̀ ἀφορμὴ νὰ σώσουν τὴν πατρίδα του ἀπὸ τὸν λοιμό, ποὺ εἶχε
ἐνσκήψει και ̀ νὰ τὴν δοξάσουν συνάμα μὲ ὅλη του τὴν οἰκογένεια! Αὐτὲς (οἱ ἀρετὲς) ἦταν οἱ γλυκύτατοι
«ἀπόγονοί» του, οἱ ὁποῖες ἀκόμη και ̀ στὰ βαθιὰ γεράματά του, ἀφοῦ ἦταν πνευματικὲς και ̀ ἀθάνατες,
καθιστοῦσαν τὴν ζωὴ τοῦ Πατριάρχου εὐτυχέστερη, «σὰν δροσιὰ ποὺ κατεβαίνει ἀπὸ τὸ βουνὸ Ἀερμῶν
καί φθάνει ζωογόνος ἕως εἰς τὰ ὅρη τῆς Σιῶν» εὐφραίνοντας τὴν καρδιά του.

Ὅπως ἀκριβῶς ἐκεῖνος ὁ Πατριάρχης αἰσθανόταν τέτοια χαρὰ και ̀ ἀγαλλίαση, τέτοια πρέπει ἀναλόγως νὰ
νιώθει τώρα και ̀ ἡ δική σου σπουδαία και ̀ ἐνάρετη ψυχή, ἡ ὁποία πολὺ πιθανὸ νὰ ἔλεγε μέσα της μαζι ̀ μὲ
τὸν Εὐριπίδη· «Ἐγὼ ἔχω τὸν πόθο σου κι ἐσὺ ἀργεῖς νὰ ἔρθεις»!

Ἡ θεία Πρόνοια, ἡ ὁποία βραβεύει τὴν ἀρετή, δὲν παρέβλεψε τὴν δίκαιη ἐπιθυμία τῆς ψυχῆς σου.
Ὑποδέχτηκες τὸν ἀγαπητό σου γιὸ (σ: στις̀ 10 Μαρτίου 1819, ὁ Ἰωάννης Καποδίστριας, μετὰ ἀπὸ ἕντεκα
χρόνια ἀπουσίας, ἐπέστρεψε στὴν Κέρκυρα. Ἡ μητέρα του δὲν ζοῦσε και ̀ ὁ πατέρας του ἦταν πάνω ἀπὸ
ὀγδόντα χρονῶν. Ἀναχώρησε στις̀ 18 Μαΐου 1819), τὸν ὁμοφρόνως ἀνατραφέντα στὴν πατρική σου
ἀγκαλιά, χάρηκες γι` αὐτὸ κατὰ φυσικὸ λόγο, ὅπως ὁ Ἰακὼβ τότε και ̀ ἄρα δοκιμάζεις και ̀ ἐσὺ ἐκείνη τὴν
ἀνέκφραστη εὐφροσύνη, τὴν ὁποία εἶναι ἄξιες νὰ τὴν δεχτοῦν μόνο ἐκεῖνες οἱ καρδιές, στις̀ ὁποῖες κατὰ
τὸν Ἀπολλόδωρο· «Ἡ μεσότητα εἶναι σὲ ὅλα τὰ πράγματα ἡ πιὸ ἐπιθυμητή. Δηλαδή, οὔτε ἀπὸ τὴν πολλὴ
ταπείνωση νὰ ἀφήνεται κανεις̀ στὰ χέρια τῆς τύχης οὔτε ἀντιθέτως νὰ παρασύρεται ἀπὸ τὴν
ὑπερηφάνεια». Οἱ πνευματικοί σου ἀπόγονοι, δηλαδὴ ἡ ἀρετή, τὸ ὑψηλὸ φρόνημα, ἡ μετριοφροσύνη και ̀
πάρα πολλὰ ἄλλα τέτοια προτερήματα τοῦ ἐξοχοτάτου και ̀ πανεκλάμπρου κόμητος κυρίου Ἰωάννου

2/4
Καποδίστρια, τοῦ γλυκύτατου γιοῦ σου, προσφέρουν τὸ ἀνάλογο περιεχόμενο σ` αὐτὸ τὸ θέμα. Σύμφωνα
μὲ αὐτά, κατὰ τὸν Ὅμηρο τὸν ποιητή, «Ἀκουμπᾶ στὸν οὐρανὸ τὸ κεφάλι της (ἡ ἀρετὴ) και ̀ περπατᾶ πάνω
στὴν γῆ». Αυτά ἀνέβασαν αὐτὸν τὸ λαμπρὸ ἄντρα στὸ ἀξίωμα ποὺ τοῦ ἔπρεπε, ἀπὸ τὸν Σεβαστὸ
Αὐτοκράτορα τῶν Ρωσσιῶν. Αὐτὰ κέρδισαν τὴν εὔνοια τῆς αὐτοῦ Μεγαλειότητος. Αὐτὰ τὸν καθιστοῦν
τέτοιον, ὥστε νὰ προσελκύεται ἀπὸ κάθε πρόσωπο. Αὐτά, τέλος, ἀνακουφίζουν τὴν δύστυχη Ἑλλάδα ἀπὸ
τὸν φοβερὸ λιμὸ τῆς περιφρονήσεως, στὸν ὁποῖο τὴν ὑπέβαλαν ὀλέθρια περιστατικά.

Ἄρα, δικός σου ἀπόγονος, πανευγενέστατε ἄρχοντα, εἶναι και ̀ ἡ λαμπρὴ φήμη τοῦ γιοῦ σου, ἡ ὁποία εἶναι
ἀποτέλεσμα αὐτῶν τῶν ἀρετῶν, τῆς ὁποίας, κατὰ τὸν ὑμνωδὸ Καλλίμαχο· «Τὰ πόδια της στὴν γῆ, μὰ ἡ
κεφαλὴ της ἄγγιζε τὸν Ὄλυμπο» (Ὕμνος στὴν Δήμητρα). Τέτοιοι λαμπροι ̀ ἀπόγονοι θά μποροῦσαν νὰ
κλονίσουν τὴν ἀρετὴ κάθε ἄλλου ἀνθρώπου, ποὺ θὰ τις̀ εἶχε, ὥστε νὰ πεῖ μαζι ̀ μὲ τὸν Ἐμπεδοκλὴ·
«Χαίρετε· ἐγὼ εἶμαι ὁ ἀθάνατος Θεός σας, δὲν ἀνήκω πιὰ μεταξὺ τῶν θνητῶν», ἀλλὰ τὴν δική σου, τὴν
ὁποία «Δὲν τὴν ἄγγιξε κανένα μίασμα», ἀπέδειξαν πραγματικὴ γενναιότητα, ἐπειδὴ ἔχει ὡς θεμέλιο τὴν
ἴδια σοφὴ μετριοφροσύνη, ἡ ὁποία βιώνει τὴν ἀγαλλίαση στὴν ταπείνωση, ἀπολαμβάνοντας τοὺς
καρπούς της, ἐπειδή … «Ἐσύ συμβαίνει νὰ κρατεῖς ἀντρεία τὴν ψυχή σου στὰ στήθη σου», σύμφωνα μὲ
τὸν ποιητὴ τὸν Ὅμηρο, και ̀ τέτοιο φρόνημα ἐνστάλαξες ἀπὸ μικρᾶς ἡλικίας στὴν καρδιὰ τοῦ ἐξοχότατου
γιοῦ σου, μὲ τὴν ἀνώτερη ἀνατροφὴ και ̀ παιδεία ποὺ τοῦ καλλιέργησες και ̀ ὁ ὁποῖος, ἂν και ̀ εἶναι τόσο
ξεχωριστός, δὲν ὑπερηφανεύεται, ἀλλὰ μᾶλλον εἶναι περισσότερο γλυκὸς και ̀ εὔθυμος και ̀ καταδεκτικός.
Και ̀ ἔτσι γίνεται, στὰ μὲν συγγενικά του πρόσωπα παράδειγμα ταπεινοφροσύνης, ἄξιος θαυμασμοῦ δὲ
στούς ἄλλους, καθὼς βλέπουν τόση μετριοφροσύνη σὲ τέτοιον ἐπιφανῆ και ̀ ἔξοχο ἄντρα.

Ἀλλὰ γιατί νὰ ἀπαριθμοῦμε μία μία τις̀ ἀρετὲς ἑνὸς τέτοιου τέκνου, σὰν τὸ δικό σου, ἀφοῦ γιὰ νὰ τις̀
ἀπαριθμήσουμε δὲν θὰ ἦταν ἀρκετὰ , κατὰ τὸν ποιητή, «δέκα γλῶσσες και ̀ δέκα στόματα»; Ἢ τί νὰ
ποῦμε, ὥστε νὰ ἐκφράσουμε τὸν θαυμασμό μας γιὰ ἕναν τέτοιο ἐνάρετο πατέρα; «Ἐσὺ εἶσαι καλὸς και ̀
συνετός· καλὸς εἶναι και ̀ ὁ λόγος σου, καλὰ εἶναι και ̀ τὰ ἔργα σου», κατὰ τὸν Θέογνι.

Ὅλα αὐτὰ ἐπειδὴ εἶναι γνωστὰ σὲ ὅλους, εἶναι περιττὸ νὰ τὰ ἀπαριθμήσουμε. Διότι ἔχεις και ̀ πολλὰ ἄλλα
πνευματικὰ «τέκνα», τὰ ὁποῖα δὲν ἐπιτρέπει τὸ ταπεινὸ φρόνημα τοῦ ἔνδοξου γιοῦ σου νὰ
ἀποκαλύπτονται, κάνοντας ὑπακοὴ στὴν ἐντολὴ τοῦ Κυρίου, ἡ ὁποία λέει· «μὴ γνώτω ἡ ἀριστερά σου τί
ποιεῖ ἡ δεξιά σου». Ὅμως εἶναι και ̀ ἀδύνατο πάλι τὸ νὰ μὴ γίνει φανερὸ καθετι ̀ κρυφό, διότι «ὁ λύχνος δὲν
τοποθετεῖται κάτω ἀπὸ τὸν κάδο». Γι` αὐτὸν τὸ λόγο κρίνουμε πὼς εἶναι ἀπαραίτητο χρέος μας, τὸ νὰ
κοινοποιήσουμε μία ἀπὸ τις̀ πολλὲς ἄλλες κρυμμένες ἀρετές του, δηλαδὴ τὴν πρόνοιά του, τὸν θεοσεβῆ
ζῆλο του και ̀ τὴν ἀκούραστη φροντίδα, τὴν ὁποία ἀνέλαβε ἡ αὐτοῦ ἐξοχότητα, γιὰ τὴν ἔκδοση τῶν
Ἐπιστολῶν τοῦ θείου ἀποστόλου Παύλου, μὲ τὴν ἐξήγησή τους, ἡ ὁποία μεταφράστηκε στὴν νεότερη
Ἑλληνική, μὲ πολλὲς και ̀ ἀξιόλογες σημειώσεις, ἀπὸ τὸν ἐν μακαρία τῇ λήξει ἀείμνηστο Νικόδημο (†1809),
τὸν σοφὸ και ̀ ἐνάρετο ἐκεῖνον ἄνδρα, ὁ ὁποῖος κατέβαλε μύριους ὅσους κόπους γιὰ τὴν κοινὴ ὠφέλεια
τῶν χριστιανῶν, ἄλλοτε μὲν συγκεντρώνοντας, ἄλλοτε δὲ μεταφράζοντας, ἄλλοτε δέ, σὰν πηγὴ ποὺ
βγάζει ἄφθονη τὴν γνώση και ̀ κυρίως τῆς φιλολογίας του και ̀ γνώσεως περι ̀ τὰ Ἐκκλησιαστικά,
καταγράφοντας δικά του συγγράμματα, πολλὰ ἀπὸ τὰ ὁποία εἶδαν τὸ φῶς τῆς δημοσιότητας σὲ διάφορες
ἐποχές.

Οὔτε οἱ πολιτικὲς του φροντίδες, ἀπὸ τις̀ ὁποῖες περιστοιχίζεται ἀδιάκοπα οὔτε ὁ πόθος τοῦ παιδιοῦ, ποὺ
θέλει νὰ πέσει στὴν ἀγκαλιὰ τοῦ φιλόστοργου πατέρα του οὔτε ἡ φυσικὴ ἀνάγκη γιὰ ἐνασχόληση μὲ τὰ
προβλήματα τῆς δικῆς του ὑγείας και ̀ μύρια ἄλλα παρόμοια, μπόρεσαν νὰ ἀναχαιτίσουν τὸν ἔνθεο ζῆλο
του και ̀ τὴν συνεχῆ σκέψη, ὥστε νὰ ἐκδώσει τὸ ἐπωφελέστατο αὐτὸ βιβλίο. Ἀλλὰ ὁ ἴδιος μὲν ἔγινε ἡ
βασικὴ δύναμη και ̀ αἰτία, μὲ τὴν πάρα πολὺ μεγάλη συνεισφορά του και ̀ ἐκτὸς αὐτοῦ προσκάλεσε και ̀

3/4
ἄλλους πολλούς, προτρέποντάς τους σὲ συνδρομὴ μὲ τὴν ἐκλαμπρότητά του, μὲ σκοπό, ἄμεσο ἢ ἔμμεσο
νὰ ἐκδοθεῖ ἕνα τέτοιο πόνημα, τὴν ἔκδοση τοῦ ὁποίου ἐπιθύμησαν πολλὲς καρδιὲς ἐδῶ και ̀ πολὺ χρόνο.
Ὁλοκλήρωσε δὲ τελικῶς τὸ ἔργο ὁ μοναδικὸς θερμός του ζῆλος γιὰ τὸ κάθε καλὸ και ̀ ἡ προστασία τῆς
ἐξοχότητάς του.

Παιδι ̀ δικό σου, λοιπόν, εἶναι και ̀ ἡ ἔκδοση τοῦ ἔργου αὐτοῦ, πανευγενέστατε Ἄρχοντα, και ̀ σὰν τέτοιο, σὲ
ποιὸν ἄλλον θὰ ἦταν πιὸ σωστὸ και ̀ πρέπον νὰ τὸ ἀφιερώσουμε, ἐκτὸς ἀπὸ σένα, ποὺ ἀγνοεῖς ἀκόμη και ̀
αὐτὴν τὴν ξεχωριστὴ ἀρετὴ τοῦ ἐξοχότατου γιοῦ σου; Διότι, ἂν τὸ ἀφιερώσουμε πρὸς τὸν πραγματικὸ
αἴτιο τῆς ἐκδόσεως, θὰ προκαλούσαμε, μὲ κάθε βεβαιότητα, τὴν μετριοπαθῆ και ̀ εὐαγγελικὴ ψυχή του, ἀφ`
ἑνὸς μὲν ἐπειδὴ συνηθίζει νὰ κρύβει τὰ τόσο μεγάλα και ̀ ἐνάρετα κατορθώματά του, τὰ ὁποία θὰ
μποροῦσαν νὰ κρυφτοῦν ἐξίσου, ὅσο οἱ ἀκτίνες τοῦ ἥλιου ἀπὸ ἀραιὴ συννεφιά, ἀφ` ἑτέρου δὲ ἐπειδὴ
ἔχει πλήρη γνώση τῆς συνειδήσεώς του.

Λοιπόν, ἐσένα, τέτοιον πατέρα, τέτοιου γιοῦ, σοῦ ἀφιερώνουμε τὸ δικό σου τέκνο και ̀ μόνο σὰν τέτοιο και ̀
ὄχι ὡς ἀφιέρωμα δικό μας, φιλοφρόνως σὲ παρακαλοῦμε νὰ ἀποδεχτεῖς μὲ τὴν συνήθη σου ἀγαθὴ
διάθεση, μαζι ̀ δὲ και ̀ γιὰ τὸν ἴδιο λόγο και ̀ τὴν δική μας ταπεινὴ εὐγνωμοσύνη, ἡ ὁποία παραμένει μέσα
στις̀ καρδιὲς μας ἀτελείωτη, ἡ ὁποία μᾶς ὑποχρεώνει ἐπιπλέον νὰ παρακαλέσουμε μὲ πολλὴ θερμὴ
προσευχὴ τὸν Θεὸ ὑπὲρ τῆς ὑγείας, τῆς εὐτυχίας και ̀ στερεώσεως τοῦ ἐξοχότατου γιοῦ σου, ὁ ὁποῖος
εἶναι τὸ καύχημα τοῦ Γένους, μακροζωία δὲ ὑπὲρ τῆς πανευγενείας σου, μαζι ̀ μὲ ὅλη τὴν χαρισματικὴ και ̀
εὐγενέστατη ὁμάδα τῶν γλυκύτατων παιδιῶν σου.

Τῆς σῆς πανευγενείας

Οἱ ἐλάχιστοι και ̀ ὑποκλινεῖς εὐχέται και ̀ δοῦλοι

Στέφανος και ̀ Νεόφυτος Ἁγιορεῖται

ΝΙΚΟΔΗΜΟΥ ΑΓΙΟΡΕΙΤΟΥ «ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΕΙΣ ΤΑΣ ΙΔ΄ΕΠΙΣΤΟΛΑΣ ΑΠΟΣΤ. ΠΑΥΛΟΥ» ΤΟΜΟΣ Α΄

ΕΚΔΟΣΕΙΣ: «ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΚΥΨΕΛΗ»

Εἰσαγωγὴ – Μετάφραση – Ἐπιμέλεια:

Σάββας Ἠλιάδης,

Κιλκίς, 5-5-2021

πηγή

4/4

You might also like