Bé N«ng nghiÖp Céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt nam

vµ Ph¸t triÓn N«ng th«n §éc lËp- Tù do- H¹nh phóc

------------ --------***--------

Tiªu chuÈn M¸y n«ng l©m nghiÖp vµ thuû lîi

§¸nh gi¸ rung ®éng cña m¸y - ph|¬ng ph¸p ®o
trªn
c¸c bé phËn kh«ng quay t¹i hiÖn tr|êng
10tcn 491 - 2001

Agricultural, forestry and irrigation machines - Evaluation of machine vibration

- Measurement on non-rotating parts in situ

Ban hµnh kÌm theo QuyÕt ®Þnh sè /2001-Q§-BNN-KHCN

ngµy th¸ng n¨m 2001

1. Ph¹m vi ¸p dông
1.1 Tiªu chuÈn nµy quy ®Þnh ®iÒu kiÖn l¾p ®Æt, vËn hµnh thiÕt bÞ ®o, h|íng dÉn c¸ch
®o vµ ®¸nh gi¸ rung ®éng cña m¸y hoµn chØnh (nh| m¸y b¬m, qu¹t, tuèc bin khÝ,
tuèc bin h¬i n|íc v.v.) cã c«ng suÊt ®Õn 50MW vµ tèc ®é quay tõ 120 ®Õn 15000
min-1 (vßng/phót) b»ng ph|¬ng ph¸p ®o trªn c¸c bé phËn kh«ng quay vµ trªn c¸c bé
phËn kh«ng chuyÓn ®éng l¾c (chuyÓn ®éng qua l¹i) t¹i hiÖn tr|êng.
1.2 Tiªu chuÈn nµy ®|a ra c¸c chuÈn cø ®¸nh gi¸ rung ®éng cho môc ®Ých gi¸m s¸t,
vËn hµnh, thö nghiÖm vµ nghiÖm thu ®|îc biÓu diÔn th«ng qua ®é lín vµ sù thay ®æi
theo thêi gian cña c¸c ®¹i l|îng ®o rung ®éng. §o vµ ®¸nh gi¸ rung ®éng theo c¸c
chuÈn cø rung ®éng nh»m ®¶m b¶o vËn hµnh m¸y dµi h¹n, tin cËy vµ an toµn, gi¶m
thiÓu c¸c ¶nh h|ëng xÊu ®Õn c¸c thiÕt bÞ liªn quan.
1.3 C¸c chuÈn cø ®¸nh gi¸ rung ®éng chØ liªn quan ®Õn rung ®éng ph¸t sinh bëi b¶n
th©n m¸y thö mµ kh«ng tÝnh ®Õn c¸c rung ®éng truyÒn tõ bªn ngoµi vµo.
1.4 Tiªu chuÈn nµy kh«ng ¸p dông cho m¸y nÐn khÝ trôc vÝt, b¬m vµ m¸y nÐn khÝ pÝt
t«ng, b¬m ®éng c¬ ®iÖn ch×m, ®éng c¬ giã...

2. Tiªu chuÈn trÝch dÉn

 2

x ISO 10816 - 1: 1995 Rung c¬ häc - §¸nh gi¸ rung ®éng cña m¸y b»ng c¸ch ®o
trªn c¸c bé phËn kh«ng quay. PhÇn 1: H|íng dÉn chung.
x ISO 10816 - 3: 2000 Rung c¬ häc - §¸nh gi¸ rung ®éng cña m¸y b»ng c¸ch ®o
trªn c¸c bé phËn kh«ng quay. PhÇn 3: M¸y c«ng nghiÖp cã c«ng suÊt trªn 15kW vµ
vËn tèc quay tõ 120 ®Õn 15000 min-1 t¹i hiÖn tr|êng.

x TCVN 6372: 1998 Rung c¬ häc cña m¸y quay vµ m¸y chuyÓn ®éng tÞnh
tiÕn - Yªu cÇu cho thiÕt bÞ ®o c|êng ®é rung.
3. ThuËt ng÷ vµ ®Þnh nghÜa
Trong tiªu chuÈn nµy ¸p dông c¸c thuËt ng÷ vµ ®Þnh nghÜa sau:
3.1 ThiÕt bÞ ®o
Hîp bé bao gåm ®Çu ®o, thiÕt bÞ ®iÖn tö khuyÕch ®¹i-hiÖu chØnh ®¸p tuyÕn tÇn sè vµ chØ
thÞ gi¸ trÞ ®¹i l|îng ®o rung ®éng d¶i tÇn réng.
3.2 §Çu ®o
PhÇn tö c¶m biÕn, chuyÓn ®æi n¨ng l|îng c¬ häc thµnh n¨ng l|îng ®iÖn. VÝ dô:
chuyÓn ®æi gia tèc, vËn tèc hay ®é chuyÓn dÞch rung ®éng thµnh tÝn hiÖu
®iÖn tû lÖ víi tÝn hiÖu ®Çu vµo.
3.3 §¹i l|îng ®o
C¸c ®¹i l|îng ®o rung ®éng bao gåm:
- §é chuyÓn dÞch, biÓu thÞ b»ng Pm;
- VËn tèc rung, biÓu thÞ b»ng mm/s;
- Gia tèc rung, biÓu thÞ b»ng m/s2.
Chó thÝch: - Gi¸ trÞ hiÖu dông cña vËn tèc rung th|êng ®|îc sö
dông khi ®¸nh gi¸ rung ®éng d¶i tÇn réng cña m¸y quay, v× nã liªn
quan mËt thiÕt víi n¨ng l|îng rung ®éng.
- C¸c ®¹i l|îng ®o kh¸c nh| ®é chuyÓn dÞch, gia tèc rung
víi c¸c gi¸ trÞ "®Ønh" thay v× gi¸ trÞ hiÖu dông còng ®|îc xem xÐt
sö dông trong c¸c tr|êng hîp cô thÓ.
3.4 D¶i tÇn sè ®o
D¶i tÇn sè cã ®é réng t|¬ng thÝch bao trïm phæ tÇn sè rung ®éng cña m¸y thö.
3.5 §é lín rung ®éng
KÕt qu¶ ®o c¸c ®¹i l|îng rung ®éng (®iÒu 3.3) b»ng thiÕt bÞ ®o phï hîp víi ®iÒu 3.1 t¹i
vÞ trÝ vµ h|íng ®o x¸c ®Þnh, gäi t¾t lµ ®é rung ®éng.

3.6 ChØ sè rung ®éng kh¾c nghiÖt

 3

§é rung ®éng lín nhÊt d¶i tÇn réng ®äc ®|îc tõ c¸c vÞ trÝ ®o kh¸c nhau theo hai hay ba
h|íng t¹i gi¸ ®ì m¸y vµ ®iÒu kiÖn ®o nhÊt ®Þnh.
3.7 VÞ trÝ ®o
VÞ trÝ ®Æt ®Çu ®o cã ph|¬ng vµ h|íng x¸c ®Þnh trªn gèi æ l¨n, trô ®ì æ l¨n, hay c¸c
phÇn tö kÕt cÊu kh¸c, ®¶m b¶o ph¶n ¸nh trung thùc lùc ®éng häc vµ m« t¶ toµn d¶i
rung ®éng cña m¸y.
3.8 Thö nghiÖm t¹i hiÖn tr|êng
PhÐp thö nghiÖm ®|îc tiÕn hµnh t¹i n¬i l¾p ®Æt vµ lµm viÖc cña m¸y.
3.9 ChiÒu cao t©m trôc
ChiÒu cao t©m trôc H cña m¸y lµ kho¶ng c¸ch ®o ®|îc gi÷a t©m trôc ®éng lùc vµ
mÆt ph¼ng ®Õ cña m¸y ®èi víi s¶n phÈm hoµn chØnh (H×nh 1).
3.10 C¶nh b¸o
HiÖu lÖnh ®|îc ®|a ra khi "chØ sè rung ®éng kh¾c nghiÖt" ®¹t tíi gi¸ trÞ x¸c ®Þnh hoÆc
xuÊt hiÖn sù thay ®æi ®ñ lín, t¹i ®ã cÇn thiÕt cã hµnh ®éng cøu ch÷a.
3.11 Ng¾t an toµn
Hµnh ®éng tøc thêi can thiÖp vµo hÖ ®iÒu hµnh m¸y nh»m lµm gi¶m rung ®éng
hay dõng m¸y khi “chØ sè rung ®éng kh¾c nghiÖt” cña m¸y ®¹t gi¸ trÞ mµ v|ît qua
nã nÕu tiÕp tôc vËn hµnh m¸y sÏ cã thÓ g©y sù cè háng hãc.
4. Ph©n lo¹i m¸y
Trong tiªu chuÈn nµy (xem Phô lôc A), "rung ®éng kh¾c nghiÖt" ®|îc ph©n lo¹i theo:
- KiÓu m¸y;
- Cì c«ng suÊt hay chiÒu cao t©m trôc;
- §é linh ho¹t cña hÖ thèng gi¸ ®ì.
4.1 Ph©n lo¹i theo kiÓu m¸y, cì c«ng suÊt hay chiÒu cao t©m trôc
N¨m nhãm m¸y kh¸c nhau cã c¸c yªu cÇu kh¸c biÖt ®¸ng kÓ trong thiÕt kÕ vÒ kiÓu, kÕt
cÊu gi¸ ®ì vµ gèi ®ì æ tr|ît, chiÒu cao H cña t©m trôc .v.v. tr×nh bµy trong B¶ng 1 cã thÓ
cã vÞ trÝ trôc th¼ng ®øng, n»m ngang hay n»m nghiªng vµ ®|îc l¾p ®Æt trªn gi¸ ®ì ®µn håi
hay cøng v÷ng.

B¶ng 1 - Ph©n lo¹i m¸y theo kiÓu m¸y, cì c«ng suÊt hay chiÒu cao t©m trôc
Nhãm m¸y M« t¶ §Æc ®iÓm
Nhãm 1 §éng c¬ ®iÖn c«ng suÊt ®Õn vµ b»ng M¸y ho¹t ®éng hoµn chØnh ë chÕ ®é
15kW cã chiÒu cao t©m trôc nhá h¬n vËn hµnh danh ®Þnh tæ hîp tõ ®éng c¬
 4

160mm. vµ m¸y c«ng t¸c riªng rÏ.

Nhãm 2 M¸y cã c«ng suÊt tõ trªn 15kW ®Õn C¸c m¸y nµy cã æ l¨n vµ vËn tèc lµm
vµ b»ng 300kW, ®éng c¬ ®iÖn cã viÖc trªn 600 min-1.
chiÒu cao t©m trôc H lín h¬n hoÆc
b»ng 160mm vµ nhá h¬n 315mm.
Nhãm 3 M¸y cã c«ng suÊt lín h¬n 300kW, C¸c m¸y nµy th«ng th|êng cã æ tr|ît.
m¸y ®iÖn cã chiÒu cao t©m trôc H D¶i tèc ®é lµm viÖc t|¬ng ®èi réng, tõ
kh«ng nhá h¬n 315mm. 120 ®Õn 15000 min-1.
Nhãm 4 M¸y b¬m nhiÒu tÇng víi m¸y ®éng M¸y nhãm nµy cã thÓ cã æ tr|ît
lùc riªng rÏ (li t©m, hçn l|u, h|íng hoÆc æ l¨n.
trôc) c«ng suÊt trªn 15kW.
Nhãm 5 M¸y b¬m nhiÒu tÇng tæ hîp víi m¸y M¸y nhãm nµy hÇu hÕt cã æ tr|ît
®éng lùc (li t©m, hçn l|u, h|íng
trôc) c«ng suÊt trªn 15kW.
hoÆc æ l¨n.

Chó thÝch: - ChiÒu cao t©m trôc cña m¸y kh«ng cã ch©n ®Õ hoÆc m¸y cã ch©n ®Õ n©ng cao vµ
cña m¸y ®øng sÏ ®|îc x¸c ®Þnh nh| lµ chiÒu cao t©m trôc cña m¸y trong cïng mét khung ®ì
chÝnh, theo kiÓu l¾p ®Æt ch©n ®Õ n»m ngang. Khi kh«ng biÕt tr|íc khung ®ì, sÏ coi b¸n kÝnh cña
m¸y lµ chiÒu cao t©m trôc.
4.2 Ph©n lo¹i theo ®é linh ho¹t cña gi¸ ®ì
§é linh ho¹t cña hÖ thèng gi¸ ®ì theo mét h|íng x¸c ®Þnh ®|îc chia thµnh hai líp sau:
- Gi¸ ®ì cøng v÷ng;
- Gi¸ ®ì mÒm (®µn håi).
C¸c líp gi¸ ®ì trªn ®|îc x¸c ®Þnh tuú thuéc mèi liªn quan gi÷a m¸y vµ ®é linh ho¹t
cña nÒn ®ì.
4.2.1 NÕu tÇn sè tù nhiªn thÊp nhÊt cña liªn hîp m¸y vµ hÖ thèng gi¸ ®ì theo mét h|íng
®o x¸c ®Þnh cao h¬n Ýt nhÊt 25% so víi tÇn sè kÝch thÝch c¬ b¶n (th|êng lµ tÇn sè quay
trôc ®éng c¬) th× hÖ thèng gi¸ ®ì ®|îc xem lµ cøng v÷ng theo h|íng ®ã. TÊt c¶ c¸c hÖ
thèng gi¸ ®ì kh¸c ®|îc xem lµ ®µn håi.
Chó thÝch: - §éng c¬ ®iÖn cã c«ng suÊt võa vµ lín th|êng cã tèc ®é quay thÊp vµ gi¸ ®ì
cøng v÷ng.
- M¸y ph¸t tuèc bin, m¸y nÐn khÝ trªn 10MW vµ c¸c tæ m¸y ®øng th|êng cã gi¸
®ì ®µn håi.
4.2.2 Trong mét sè tr|êng hîp , tæ hîp gi¸ ®ì cã thÓ “cøng v÷ng” theo mét h|íng x¸c
®Þnh vµ “®µn håi” theo mét h|íng kh¸c. Rung ®éng ®|îc ®¸nh gi¸ theo c¸ch ph©n lo¹i gi¸
®ì phï hîp víi h|íng ®o rung ®éng. VÝ dô: tÇn sè tù nhiªn thÊp nhÊt theo ph|¬ng th¼ng
®øng cã thÓ cao h¬n tÇn sè kÝch thÝch c¬ b¶n, trong khi tÇn sè tù nhiªn theo ph|¬ng n»m
ngang l¹i thÊp h¬n ®¸ng kÓ. HÖ thèng nh| vËy cã thÓ “cøng v÷ng” trong mÆt ph¼ng th¼ng
®øng vµ “®µn håi” trong mÆt ph¼ng n»m ngang.
 5

Chó thÝch: - Cho phÐp x¸c ®Þnh b»ng thùc nghiÖm líp cña hÖ thèng gi¸ ®ì m¸y nÕu ch|a
®|îc tÝnh to¸n vµ x¸c ®Þnh tr|íc tõ b¶n vÏ (®iÒu 4.2.1).
5. Quy tr×nh ®o thö vµ ®iÒu kiÖn vËn hµnh
5.1 Yªu cÇu chung
5.1.1 ThiÕt bÞ ®o ph¶i cã tÝnh n¨ng kü thuËt phï hîp vÒ ®é lín, tÇn sè, chÕ ®é ®o vµ ®é dµi
c¸p v.v. ®Ó ®o ®|îc gi¸ trÞ hiÖu dông ®èi víi c¸c tÇn sè rung ®éng d¶i réng, ®¸p øng
ph¼ng (®ång ®Òu) trªn toµn d¶i tÇn sè Ýt nhÊt tõ 10Hz ®Õn 1000Hz, cã chøng chØ hiÖu
chuÈn trong thêi gian hiÖu lùc (TCVN 6372: 1998).
5.1.2 Tr¸nh t¸c ®éng bÊt lîi cña m«i tr|êng lªn thiÕt bÞ ®o nh|:
- Sù thay ®æi nhiÖt ®é;
- Tr|êng ®iÖn tõ;
- Tr|êng ©m;
- Sù thay ®æi cña nguån ®éng lùc;
- ChiÒu dµi cña c¸p ®o nèi víi ®Çu ®o;
- H|íng ®Æt ®Çu ®o.
5.1.3 Chän vÞ trÝ ®o trªn bé phËn hë cña m¸y ®Ó viÖc tiÕp cËn ®|îc dÔ dµng. §iÓm ®o (vÞ
trÝ ®Æt ®Çu ®o) ph¶i ph¶n ¸nh trung thùc rung ®éng cña æ l¨n, tr¸nh mäi sù céng h|ëng
hay khuyÕch ®¹i côc bé. VÞ trÝ vµ h|íng ®o rung ®éng ph¶i cã ®é nh¹y t|¬ng thÝch víi lùc
rung ®éng cña m¸y.
Chó thÝch: - §èi víi m¸y cã tèc ®é quay nhá h¬n hoÆc b»ng 600 min-1 giíi h¹n d|íi cña
d¶i tÇn sè ®¸p øng c©n b»ng ph¶i kh«ng lín h¬n 2Hz.
- Cho môc ®Ých chuÈn ®o¸n, thiÕt bÞ ®o ph¶i cã tÇn sè giíi h¹n trªn lín h¬n
1000Hz.
5.1.4 TiÕn hµnh ®o ®Þnh kú rung ®éng cña m¸y b»ng c¸c thiÕt bÞ ®o cÇm tay hoÆc
cè ®Þnh ®Ó ph¸t hiÖn sù thay ®æi mÊt c©n b»ng, thay ®æi tÝnh n¨ng æ tr|ît, hay c¸c
xª dÞch khái vÞ trÝ c¨n chØnh v.v. §èi víi c¸c ®èi t|îng quan träng cã thÓ sö dông
m¸y tÝnh ®Ó ph©n tÝch vµ c¶nh b¸o t×nh tr¹ng ho¹t ®éng kÐm cña m¸y.
5.1.5 VËn hµnh vµ ®iÒu chØnh, kiÓm tra ®Ó ch¾c ch¾n ®èi t|îng thö lµm viÖc æn ®Þnh ë
nhiÖt ®é chuÈn theo quy ®Þnh cña nhµ chÕ t¹o hay ë chÕ ®é dù kiÕn theo c¸c ph|¬ng ph¸p
thö riªng biÖt.
5.2 Quy tr×nh ®o
5.2.1 Chän hai vÞ trÝ ®o h|íng t©m trùc giao trªn mçi n¾p æ l¨n hay trô ®ì (H×nh 1, 2, 3, 4
hoÆc 5). Cho phÐp ®Æt c¸c ®Çu ®o t¹i bÊt kú vÞ trÝ gãc nµo trªn gèi æ l¨n hay trô ®ì æ l¨n.
§o thªm rung ®éng theo chiÒu däc trôc nÕu cã yªu cÇu riªng biÖt (®iÒu 6.1.3). Ph¶i ghi
chÐp ®Çy ®ñ c¸c gi¸ trÞ ®o øng víi c¸c vÞ trÝ vµ h|íng ®o.
 6

Chó thÝch: - Ph|¬ng th¼ng ®øng vµ ph|¬ng n»m ngang ®|îc chän ®o cho c¸c m¸y l¾p
®Æt ngang. §èi víi m¸y l¾p ®Æt ®øng hay n»m nghiªng sÏ sö dông mét trong c¸c vÞ trÝ ®o
cã trÞ sè rung ®éng lín nhÊt (th|êng n»m theo chiÒu cña trôc ®µn håi).
5.2.2 Sö dông ®Çu ®o ®¬n trªn gèi ®ì æ l¨n hay trô ®ì æ l¨n thay cho c¸c cÆp ®Çu ®o trùc
giao, nÕu biÕt tr|íc th«ng tin t|¬ng thÝch vÒ ®é rung ®éng cña m¸y. Ph¶i thËn träng khi
®¸nh gi¸ rung ®éng tõ ®Çu ®o ®¬n t¹i mÆt ph¼ng ®o v× ®Çu ®o cã thÓ kh«ng ®|îc ®Þnh
h|íng ®óng chiÒu ®Ó ®|a ra trÞ sè xÊp xØ hîp lý ®èi víi gi¸ trÞ cùc ®¹i trªn mÆt ph¼ng nµy.
5.2.3 L¾p ®Æt ®Çu ®o vµo vÞ trÝ ®o theo qui ®Þnh cña nhµ chÕ t¹o, ph|¬ng ph¸p thö hoÆc
yªu cÇu riªng biÖt nÕu cã. BËt m¸y, chê kho¶ng 15 phót ®Ó thiÕt bÞ ®o ho¹t ®éng æn ®Þnh.
Chän ®Æt chÕ ®é ®o, ®¹i l|îng vµ thang ®o, d¶i tÇn sè ®o v.v theo yªu cÇu ®o thö.
5.2.4 §iÒu chØnh tèc ®é quay hay møc t¶i trªn m¸y vµ tiÕn hµnh ®o rung ®éng ë tÊt c¶ c¸c
chÕ ®é thö nghiÖm hoÆc ®iÒu kiÖn m¸y dù kiÕn lµm viÖc dµi h¹n. TiÕn hµnh ®o ®é chuyÓn
dÞch hoÆc vËn tèc rung ®éng hay tæ hîp c¶ hai ®¹i l|îng nµy tuú thuéc vµo chuÈn cø rung
®éng ®|îc ¸p dông. Ghi chÐp ®Çy ®ñ c¸c gi¸ trÞ ®¹i l|îng ®o øng víi c¸c vÞ trÝ ®o, h|íng
®o vµ chÕ ®é ®o thö. Gi¸ trÞ ®o lín nhÊt tõ c¸c ®iÒu kiÖn trªn sÏ ®|îc xem lµ "chØ sè rung
®éng kh¾c nghiÖt".
H

xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx
xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx
xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx
xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx
xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx
xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx
xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx
xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx
xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx
xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx
xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx
xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx
xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx
xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx
xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx
xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx
xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx
xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx
xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx
xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx
xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx
xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx
xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx
xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx
xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

H×nh 1. C¸c ®iÓm ®o ®èi víi m¸y n»m ngang cã bÖ ®ì æ l¨n

 7

H×nh 2. C¸c ®iÓm ®o ®èi víi m¸y n»m ngang cã gèi ®ì æ l¨n

2 4

1
3
H

H×nh 3. C¸c ®iÓm ®o ®èi víi ®éng c¬ ®iÖn c«ng suÊt bÐ

 8

.3

.2

.1

2 1

H×nh 4. C¸c ®iÓm ®o ®èi víi ®éng c¬ n»m ngang kiÓu pit t«ng
 9

H×nh 5. C¸c ®iÓm ®o ®èi víi m¸y l¾p ®Æt ®øng

 10

5.2.5 NÕu rung ®éng ®o ®|îc lín h¬n chuÈn cø chÊp nhËn (®iÒu 6) vµ nghi ngê cã møc rung
®éng nÒn v|ît tréi, ph¶i x¸c ®Þnh møc ®é ¶nh h|ëng tõ bªn ngoµi b»ng c¸c phÐp ®o tiÕn hµnh khi
kh«ng vËn hµnh m¸y thö. NÕu rung ®éng ®o ®|îc khi m¸y thö kh«ng vËn hµnh lín h¬n 25% gi¸
trÞ ®o khi m¸y thö vËn hµnh, ph¶i hiÖu chØnh kÕt qu¶ ®o ®Ó lo¹i trõ ¶nh h|ëng cña rung ®éng nÒn.
Chó thÝch: - Cho phÐp lo¹i bá rung ®éng nÒn b»ng c¸ch lo¹i trõ nguån rung ®éng tõ bªn
ngoµi hoÆc lo¹i bá thµnh phÇn nµy tõ kÕt qu¶ ®o b»ng phÐp ph©n tÝch phæ thÝch hîp.

6. §¸nh gi¸ kÕt qu¶ ®o

Trong tiªu chuÈn nµy ®|a ra hai chuÈn cø ®Ó ®¸nh gi¸ "chØ sè rung ®éng kh¾c nghiÖt"
®èi víi c¸c nhãm m¸y kh¸c nhau. Trong khi chuÈn cø thø nhÊt xem xÐt ®é rung ®éng d¶i
tÇn réng ®o ®|îc th× chuÈn cø thø hai chØ xem xÐt sù thay ®æi ®é lín mµ kh«ng quan t©m
®Õn chiÒu t¨ng gi¶m cña nã (tham kh¶o Phô lôc B).
6.1 ChuÈn cø I: §é rung ®éng
ChuÈn cø I liªn quan ®Õn viÖc x¸c ®Þnh c¸c vïng giíi h¹n ®é rung ®éng (lùc ®éng) chÞu
®|îc trªn æ l¨n vµ møc ®é rung ®éng cho phÐp truyÒn vÒ m«i tr|êng qua kÕt cÊu gi¸ vµ nÒn
®ì. §é rung ®éng lín nhÊt ®o ®|îc t¹i mçi æ l¨n hay gi¸ ®ì ®|îc ®¸nh gi¸ theo vïng |íc
l|îng øng víi líp gi¸ ®ì nhÊt ®Þnh. C¸c vïng |íc l|îng nµy ®|îc thiÕt lËp tõ kinh nghiÖm
quèc tÕ.
6.1.1 Giíi h¹n rung ®éng
C¸c vïng |íc l|îng d|íi ®©y (xem Phô lôc A) ®|îc x¸c ®Þnh nh»m ®¸nh gi¸ chÊt l|îng
vÒ rung ®éng ®èi víi mét m¸y cô thÓ vµ ®|a ra c¸c h|íng dÉn hµnh ®éng nÕu kh«ng cã
c¸c quy ®Þnh riªng biÖt.
- Vïng A: Vïng rung ®éng cña m¸y míi sau khi ®|îc cÊp phÐp sö dông;
- Vïng B: Vïng rung ®éng cña m¸y ®|îc phÐp lµm viÖc dµi h¹n;
- Vïng C: Vïng rung ®éng cña m¸y kh«ng tho¶ m·n ®iÒu kiÖn vËn hµnh dµi h¹n. Tuy
nhiªn, cã thÓ vËn hµnh m¸y trong kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh ë t×nh tr¹ng nµy cho ®Õn khi
cã ®iÒu kiÖn tiÕn hµnh biÖn ph¸p kh¾c phôc;
- Vïng D: C¸c gi¸ trÞ rung ®éng trong vïng nµy ®|îc xem nh| ®ñ "kh¾c nghiÖt"
®Ó lµm háng m¸y.
Chó thÝch: - TrÞ sè g¸n cho c¸c vïng bao, kh«ng ph¶i lµ quy ®Þnh vÒ ®Æc tr|ng kü thuËt.
Cho phÐp kh¸ch hµng vµ nhµ cung cÊp tho¶ thuËn vÒ giíi h¹n rung ®éng (cao h¬n hay
thÊp h¬n) ®èi víi lo¹i m¸y cô thÓ, nÕu cã yªu cÇu riªng biÖt.

6.1.2 Giíi h¹n vïng bao |íc l|îng

TrÞ sè giíi h¹n vïng bao cho trong c¸c B¶ng A.1, A.2, A.3, A.4 vµ A.5 dùa trªn c¸c gi¸
trÞ vËn tèc rung vµ ®é chuyÓn dÞch d¶i réng cùc ®¹i ®o ®|îc tõ hai ®Çu ®o ®Þnh h|íng trùc
 11

giao xuyªn t©m. Chän gi¸ trÞ ®o lín nhÊt trong mçi mÆt ph¼ng ®o khi sö dông c¸c B¶ng
nµy.
Chän c¸c gi¸ trÞ ®o vËn tèc rung vµ ®é chuyÓn dÞch cùc ®¹i so s¸nh víi c¸c gi¸ trÞ t|¬ng
øng trong B¶ng A.1, A.2, A.3, A.4 hoÆc A.5, vïng "kh¾c nghiÖt" an toµn nhÊt sÏ ®|îc ¸p
dông.
6.1.3 Rung ®éng däc trôc
Trong thùc tiÔn, Ýt ¸p dông ®o rung ®éng däc trôc ®èi víi c¸c æ l¨n chÞu lùc h|íng t©m
trong qu¸ tr×nh gi¸m s¸t vËn hµnh liªn tôc. §o rung ®éng däc trôc tr|íc tiªn ®|îc sö dông
cho môc ®Ých chuÈn ®o¸n hay ®iÒu tra ®Þnh k× v× mét sè sù cè dÔ ®|îc ph¸t hiÖn tõ rung
®éng däc trôc. HiÖn t¹i, chuÈn cø rung ®éng däc trôc c¸ biÖt chØ ¸p dông trong tr|êng hîp
cã lùc däc trôc t¸c ®éng lªn æ l¨n, ë ®ã rung ®éng t|¬ng quan víi xung lùc däc trôc cã thÓ
lµm háng bÒ mÆt ®ì t¶i theo chiÒu däc trôc. C¸c chuÈn cø trong b¶ng A.1, A.2, A.3, A.4
vµ A.5 ¸p dông cho rung ®éng h|íng t©m trªn tÊt c¶ c¸c lo¹i æ l¨n vµ rung ®éng däc trôc
trªn æ l¨n chÞu lùc däc trôc.
6.1.4 Rung ®éng cña b¬m
C¸c chuÈn cø ®¸nh gi¸ rung ®éng trong B¶ng A.4 vµ A.5 ¸p dông cho b¬m vËn
hµnh ë chÕ ®é l|u l|îng danh ®Þnh. C¸c trÞ sè rung ®éng cao cã thÓ xuÊt hiÖn ë c¸c
®iÒu kiÖn vËn hµnh kh¸c chÕ ®é danh ®Þnh do sù thay ®æi tæn thÊt trong dßng ch¶y
cña hÖ thèng. Ph¶i tu©n thñ quy ®Þnh cña nhµ chÕ t¹o ®èi víi chÕ ®é vËn hµnh kh¸c
víi chÕ ®é danh ®Þnh ®Ó tr¸nh háng hãc hoÆc thóc ®Èy l·o ho¸ b¬m trong thêi k×
khai th¸c sö dông. C¸c trÞ sè rung ®éng c¶nh b¸o vµ ng¾t an toµn ®Òu ®|îc ®iÒu
chØnh trªn c¬ së kinh nghiÖm, nÕu ¸p dông.
Chó thÝch: - Do cã kÕt cÊu phï hîp, mét sè b¬m ®Æc biÖt cã thÓ cã trÞ sè rung ®éng cho
phÐp cao h¬n c¸c trÞ sè trong b¶ng A.4 vµ A.5.
- Khi l¾p ®Æt b¬m ph¶i ®Æc biÖt chó ý ®Ó tr¸nh céng h|ëng trong hÖ thèng
®|êng èng vµ nÒn ®èi víi tÇn sè kÝch thÝch c¬ b¶n (vÝ dô: mét hoÆc hai lÇn tÇn sè lµm viÖc
hoÆc tÇn sè c¾t cña b¸nh quay), v× tÇn sè céng h|ëng cã thÓ g©y nªn c¸c rung ®éng qu¸
møc.
6.2 ChuÈn cø II: Sù thay ®æi ®é rung ®éng
6.2.1 ChuÈn cø II ®|a ra ®¸nh gi¸ vÒ sù thay ®æi ®é rung ®éng d¶i tÇn réng, xuÊt hiÖn ë
®iÒu kiÖn vËn hµnh tr¹ng th¸i x¸c lËp so víi gi¸ trÞ chuÈn ®|îc thiÕt lËp tr|íc ®ã. Sù xuÊt
hiÖn c¸c thay ®æi ®¸ng kÓ vÒ ®é rung ®éng d¶i tÇn réng, ®ßi hái mét sè ®¸nh gi¸ mµ vïng
C cña chuÈn cø I kh«ng ®¸p øng ®|îc. Nh÷ng thay ®æi nh| vËy cã thÓ x¶y ra ®ét ngét
hoÆc t¨ng dÇn theo thêi gian, qua ®ã cã thÓ chØ ra kÞp thêi tr|íc khi x¶y ra sù cè háng hãc
hay mét sè biÓu hiÖn kh«ng b×nh th|êng kh¸c.
 12

Chó thÝch: - §iÒu kiÖn vËn hµnh ë tr¹ng th¸i x¸c lËp cã thÓ bao gåm c¸c thay ®æi nhá vÒ
®iÒu kiÖn vËn hµnh hay c«ng suÊt m¸y.
6.2.2 Khi ¸p dông chuÈn cø II, c¸c phÐp ®o rung ®éng ®em so s¸nh ph¶i ®|îc ®äc
t¹i cïng vÞ trÝ ®o (®Çu ®o), cïng h|íng vµ cïng mét ®iÒu kiÖn vËn hµnh. C¸c thay
®æi râ rÖt vÒ ®é rung ®éng (kh«ng quan t©m ®Õn gi¸ trÞ rung ®éng tuyÖt ®èi) cÇn
®|îc nghiªn cøu ®Ó tr¸nh c¸c t×nh huèng nguy hiÓm. Khi ®é rung ®éng t¨ng hoÆc
gi¶m v|ît qu¸ 25% gi¸ trÞ trªn cña vïng B (x¸c ®Þnh trong B¶ng A.1, A.2, A.3, A.4
vµ A.5), c¸c thay ®æi cÇn ®|îc quan t©m, ®Æc biÖt nÕu chóng xuÊt hiÖn bÊt th|êng.
Khi ®ã, cÇn tiÕn hµnh nghiªn cøu, chuÈn ®o¸n ®Ó ph¸t hiÖn nguyªn nh©n cña sù
thay ®æi vµ x¸c ®Þnh c¸c hµnh ®éng thÝch hîp tiÕp theo.
Chó thÝch: - TrÞ sè 25% ®|îc ®|a ra nh| mét gîi ý vÒ sù thay ®æi ®¸ng kÓ cña ®é rung
®éng, song còng cã thÓ sö dông c¸c gi¸ trÞ kh¸c dùa trªn kinh nghiÖm ®èi víi c¸c lo¹i
m¸y ®Æc biÖt. VÝ dô: cã thÓ cho phÐp c¸c thay ®æi lín h¬n ®èi víi mét sè kiÓu b¬m.
6.3 Giíi h¹n vËn hµnh
Trong thùc tiÔn, cÇn thiÕt lËp c¸c giíi h¹n rung ®éng cho chÕ ®é vËn hµnh dµi h¹n. C¸c
giíi h¹n nµy cã d¹ng c¶nh b¸o vµ ng¾t an toµn. C¸c giíi h¹n vËn hµnh kh¸c nhau, ph¶n
¸nh kh¸c nhau lªn t¶i ®éng vµ sù cøng v÷ng cña gi¸ ®ì m¸y, cÇn ®|îc x¸c ®Þnh ®èi víi
c¸c vÞ trÝ ®o vµ h|íng ®o kh¸c nhau.
6.3.1 §Æt gi¸ trÞ c¶nh b¸o
Cã thÓ thay ®æi theo nhu cÇu, t¨ng hoÆc gi¶m gi¸ trÞ c¶nh b¸o ®èi víi c¸c m¸y
kh¸c nhau. C¸c trÞ sè ®|îc chän ®Æt, nh×n chung tuú thuéc gi¸ trÞ ®|êng c¬ së vµ
®|îc x¸c ®Þnh theo kinh nghiÖm ®èi víi vÞ trÝ hay h|íng ®o cho lo¹i m¸y riªng
biÖt.
Chó thÝch: - TrÞ sè c¶nh b¸o ®|îc khuyÕn c¸o chän ®Æt 25% cao h¬n ®|êng c¬ së cña gi¸ trÞ giíi
h¹n trªn ®èi víi vïng B. NÕu ®|êng c¬ së thÊp, trÞ sè c¶nh b¸o cã thÓ ®Æt thÊp h¬n vïng C.
- §èi víi m¸y míi ch|a cã ®|êng c¬ së, chän ®Æt chÕ ®é c¶nh b¸o ban ®Çu
trªn c¬ së kinh nghiÖm tõ c¸c m¸y t|¬ng tù hoÆc liªn quan, phï hîp víi c¸c gi¸ trÞ chÊp
nhËn ®· tho¶ thuËn. Sau mét thêi gian vËn hµnh, gi¸ trÞ "®|êng c¬ së tr¹ng th¸i x¸c lËp"
cÇn ®|îc thiÕt lËp vµ ®iÒu chØnh l¹i theo gi¸ trÞ c¶nh b¸o t|¬ng øng.
6.3.2 §Æt gi¸ trÞ ng¾t an toµn
Gi¸ trÞ ng¾t an toµn th|êng phô thuéc vµo møc ®é tÝch hîp c¬ khÝ cña m¸y vµ phô thuéc
vµo mçi ®Æc ®iÓm thiÕt kÕ riªng biÖt ®|a vµo ®Ó m¸y cã thÓ chÞu ®ùng ®|îc c¸c lùc ®éng
bÊt th|êng. C¸c trÞ sè ng¾t an toµn ®|îc ¸p dông nh| nhau cho tÊt c¶ c¸c m¸y cã thiÕt kÕ
gièng nhau vµ kh«ng liªn quan ®Õn gi¸ trÞ ®|êng c¬ së tr¹ng th¸i x¸c lËp dïng ®Ó ®Æt c¶nh
b¸o.
 13

Nh×n chung, c¸c gi¸ trÞ c¶nh b¸o cã thÓ kh¸c nhau ®èi víi c¸c m¸y cã thiÕt kÕ kh¸c
nhau, do vËy kh«ng thÓ ®|a ra chØ dÉn cô thÓ vÒ c¸c gi¸ trÞ ng¾t an toµn tuyÖt ®èi. Th«ng
th|êng, gi¸ trÞ ng¾t an toµn n»m trong vïng C vµ D, song c¸c gi¸ trÞ ng¾t an toµn ®|îc
khuyÕn c¸o kh«ng v|ît qu¸ 1,25 lÇn giíi h¹n trªn cña vïng C.
6.4 Quy tr×nh/chuÈn cø bæ sung
C¸c phÐp ®o vµ |íc l|îng rung ®éng m¸y trong tiªu chuÈn nµy cã thÓ ®|îc bæ sung bëi
c¸c phÐp ®o rung ®éng cña trôc khi cã nhu cÇu vµ sö dông c¸c chuÈn cø t|¬ng thÝch. CÇn
thiÕt ph¶i ph©n biÖt r»ng kh«ng cã mèi quan hÖ ®¬n gi¶n gi÷a rung ®éng gèi ®ì æ l¨n víi
rung ®éng cña trôc hoÆc ng|îc l¹i. Sù kh¸c biÖt gi÷a c¸c phÐp ®o rung ®éng tuyÖt ®èi cña
trôc vµ c¸c phÐp ®o rung ®éng t|¬ng ®èi cña trôc liªn quan ®Õn rung ®éng gèi ®ì æ l¨n cã
thÓ kh¸c nhau do sù kh¸c biÖt vÒ gãc pha. Khi ¸p dông c¸c chuÈn cø trong tiªu chuÈn nµy
vµ tõ c¸c tiªu chuÈn thÝch hîp kh¸c ®Ó ®¸nh gi¸ ®é rung ®éng cña m¸y ph¶i tiÕn hµnh ®o
®éc lËp rung ®éng cña trôc vµ gèi ®ì æ l¨n. NÕu ¸p dông c¸c chuÈn cø kh¸c nhau sÏ dÉn
®Õn c¸c kÕt qu¶ ®¸nh gi¸ kh¸c nhau vÒ "rung ®éng kh¾c nghiÖt". Khi ®ã vïng cã "giíi h¹n
kh¾c nghiÖt" an toµn h¬n sÏ ®|îc xem xÐt ¸p dông.
6.5 §¸nh gi¸ trªn c¬ së th«ng tin vect¬ rung ®éng
Trong tiªu chuÈn nµy chØ xem xÐt ®¸nh gi¸ rung ®éng d¶i tÇn réng mµ kh«ng xÐt tíi c¸c
thµnh phÇn tÇn sè hay pha. Do vËy, trong nhiÒu tr|êng hîp sÏ phï hîp víi phÐp thö
nghiÖm nghiÖm thu vµ cho môc ®Ých gi¸m s¸t vËn hµnh. Tuy nhiªn, cho môc ®Ých gi¸m
s¸t ®iÒu kiÖn vËn hµnh dµi h¹n, sö dông th«ng tin vect¬ rung ®éng lµ ®Æc biÖt bæ Ých ®Ó
ph¸t hiÖn vµ x¸c ®Þnh c¸c thay ®æi tr¹ng th¸i ®éng häc cña m¸y. Kh«ng thÓ ph¸t hiÖn
®|îc c¸c thay ®æi nµy nÕu chØ sö dông c¸c phÐp ®o rung ®éng d¶i tÇn réng.
Chó thÝch: - TÇn sè vµ pha liªn quan ®Õn th«ng tin rung ®éng ngµy cµng ®|îc sö dông
réng r·i cho môc ®Ých gi¸m s¸t vµ chuÈn ®o¸n. Tuy nhiªn, ®Æc tÝnh kÜ thuËt cña chuÈn cø
trªn kh«ng ph¶i lµ ®èi t|îng cña tiªu chuÈn nµy (tham kh¶o Phô lôc B).

7. B¸o c¸o kÕt qu¶

Biªn b¶n thö nghiÖm ph¶i chøa c¸c th«ng tin sau (tham kh¶o Phô lôc C):
- Tªn vµ ®Þa chØ cña ng|êi/ tæ chøc thùc hiÖn ®o thö nghiÖm;
- Sè nhËn d¹ng cña biªn b¶n thö nghiÖm;
- Tªn vµ ®Þa chØ cña ng|êi/ tæ chøc yªu cÇu thö nghiÖm;
- §iÒu kiÖn thö nghiÖm nh|: Thêi gian, ®Þa ®iÓm, m«i tr|êng thö nghiÖm, ph|¬ng ph¸p
thö nghiÖm, s¬ ®å bè trÝ ®Çu ®o, b¸o c¸o c¸c h¹ng môc ®o thö nghiÖm v.v.
- C«ng bè sè liÖu ®o ph¶n ¸nh t×nh tr¹ng cña m¸y thö;
- KÕt luËn vÒ sù phï hîp cña møc ®é rung ®éng x¸c ®Þnh ®|îc víi c¸c yªu cÇu cña tiªu
chuÈn nµy.
 14

Phô lôc A
(quy ®Þnh)
Giíi h¹n vïng bao |íc l|îng
Thùc tÕ cho thÊy vËn tèc rung ph¶n ¸nh kh¸ ®Çy ®ñ c¸c gi¸ trÞ vïng bao rung ®éng cña
nhiÒu kiÓu m¸y víi tèc ®é quay kh¸c nhau. Bëi vËy, ®¹i l|îng ®¸nh gi¸ c¬ b¶n ®|îc chän
lµ gi¸ trÞ hiÖu dông cña vËn tèc rung d¶i tÇn réng.
 15

Chó thÝch : - Trong nhiÒu tr|êng hîp, ng|êi ta chÊp nhËn ®o rung ®éng b»ng c¸c thiÕt bÞ
®o cã chia ®é ®Ó ®äc gi¸ trÞ ®Ønh thay v× gi¸ trÞ rung ®éng hiÖu dông.
- NÕu h×nh d¸ng sãng rung ®éng vÒ c¬ b¶n lµ sãng sin, quan hÖ ®¬n gi¶n tån
t¹i gi÷a gi¸ trÞ ®Ønh vµ gi¸ trÞ hiÖu dông. C¸c vïng bao trong c¸c b¶ng cã thÓ ®|îc biÓu
diÔn bëi c¸c gi¸ trÞ "tõ kh«ng ®Õn ®Ønh" b»ng c¸ch nh©n víi hÖ sè 2 hoÆc bëi c¸c gi¸ trÞ
"®Ønh ®Õn ®Ønh" b»ng c¸ch nh©n víi hÖ sè 2 2 . VÝ dô: chia c¸c gi¸ trÞ rung ®éng "tõ
kh«ng ®Õn ®Ønh" ®o ®|îc cho 2 , vµ nhËn ®|îc chuÈn cø hiÖu dông trong c¸c B¶ng A.1,
A.2, A.3, A.4 vµ A.5.
- §èi víi nhiÒu m¸y, rung ®éng v|ît tréi th|êng xuÊt hiÖn t¹i tÇn sè trôc
quay ®éng c¬. Cßn m¸y b¬m - ®«i khi t¹i tÇn sè c¾t cña c¸nh b¬m. Khi ®o gi¸ trÞ rung
®éng "®Ønh" thay v× c¸c gi¸ trÞ hiÖu dông, cã thÓ thiÕt lËp ®|îc c¸c B¶ng t|¬ng ®|¬ng A.1,
A.2, A.3, A.4 vµ A.5. Nh©n trÞ sè vïng bao trong c¸c b¶ng ®· cho víi hÖ sè 2 ®Ó t¹o ra
c¸c b¶ng t|¬ng ®|¬ng ®Ó ®¸nh gi¸ rung ®éng kh¾c nghiÖt "®Ønh" ®èi víi tr|êng hîp chØ
cã mét tÇn sè.
Nh| ®· biÕt, nÕu chØ xem xÐt gi¸ trÞ vËn tèc rung riªng rÏ mµ kh«ng quan t©m ®Õn
tÇn sè cã thÓ dÉn ®Õn ®é chuyÓn dÞch lín kh«ng chÊp nhËn ®|îc. VÝ dô: tr|êng hîp
®èi víi m¸y cã tèc ®é quay thÊp khi thµnh phÇn rung ®éng chñ ®¹o lµ mét lÇn trªn
mét vßng. T|¬ng tù, chuÈn sè vËn tèc kh«ng ®æi ®èi víi m¸y cã tèc ®é quay cao,
hoÆc cã n¨ng l|îng rung ®éng ®ñ lín trong d¶i tÇn sè cao cã thÓ dÉn ®Õn trÞ sè gia
tèc cao. Mét c¸ch lý t|ëng, chuÈn cø ®¸nh gi¸ chÊp nhËn cÇn ph¶i dùa trªn ®é
chuyÓn dÞch, vËn tèc vµ gia tèc rung ®éng tuú thuéc vµo d¶i tèc ®é vËn hµnh vµ
kiÓu m¸y. Tuy nhiªn, hiÖn nay c¸c gi¸ trÞ vïng bao rung ®éng chØ ®|îc ®|a ra d|íi
d¹ng vËn tèc vµ ®é chuyÓn dÞch, tr×nh bµy trong B¶ng A.1, A.2, A.3, A.4 vµ A.5
cho n¨m nhãm m¸y t|¬ng øng (ISO 10816 - 1: 1995 vµ ISO 10816 - 3: 2000).
C¸c giíi h¹n ¸p dông cho gi¸ trÞ hiÖu dông d¶i tÇn réng ®èi víi vËn tèc rung ®éng vµ ®é
chuyÓn dÞch ë d¶i tÇn sè lµ tõ 10Hz ®Õn 1000Hz vµ ®èi víi m¸y cã tèc ®é thÊp h¬n 600
min-1 lµ tõ 2Hz ®Õn 1000Hz. Trong hÇu hÕt c¸c tr|êng hîp, chØ cÇn ®o mçi vËn tèc rung
®éng lµ ®ñ. NÕu phæ rung ®éng ®|îc xem xÐt chøa c¸c thµnh phÇn tÇn sè thÊp, khi ®¸nh gi¸
cÇn ph¶i dùa trªn c¸c phÐp ®o d¶i tÇn réng ®èi víi vËn tèc rung ®éng vµ ®é chuyÓn dÞch.
M¸y thuéc n¨m nhãm trªn cã thÓ ®|îc l¾p ®Æt trªn gi¸ ®ì cøng v÷ng hay gi¸ ®ì
®µn håi (h|íng dÉn ph©n lo¹i gi¸ ®ì tr×nh bµy trong ®iÒu 4). Gi¸ trÞ vµ giíi h¹n bèn
vïng |íc l|îng kh¸c nhau cho trong c¸c B¶ng A.1, A.2, A.3, A.4 vµ A.5.

B¶ng A.1 - Ph©n vïng |íc l|îng rung ®éng kh¾c nghiÖt ®èi víi m¸y nhãm 1:
Tæ hîp ®éng c¬ - m¸y c«ng t¸c cã c«ng suÊt ®Õn 15kW, m¸y ®iÖn víi chiÒu cao
 16

t©m trôc H nhá h¬n 160mm

VËn tèc rung ®éng (hiÖu

Vïng bao dông), mm/s
0,28
A 0,45
0,71
1,12
B
1,8
2,8
C
4,5
7,1
11,2
D 18
28
45

B¶ng A.2 - Ph©n vïng |íc l|îng rung ®éng kh¾c nghiÖt ®èi víi m¸y nhãm 2:
M¸y cã c«ng suÊt trªn 15kW ®Õn vµ b»ng 300kW, m¸y ®iÖn cã chiÒu cao
t©m trôc 160mm < H < 315mm

Líp gi¸ ®ì Vïng bao §é chuyÓn dÞch (hiÖu dông), Pm VËn tèc (hiÖu dông),
mm/s
A/B 22 1,4
Cøng v÷ng B/C 45 2,8
C/D 71 4,5
A/B 37 2,3
§µn håi B/C 71 4,5
C/D 113 7,1
 17

B¶ng A.3 - Ph©n vïng |íc l|îng rung ®éng kh¾c nghiÖt ®èi víi m¸y nhãm 3:
M¸y cã c«ng suÊt trªn 300kW ®Õn 50MW; m¸y ®iÖn víi
chiÒu cao t©m trôc H lín h¬n 315mm

Líp gi¸ ®ì Vïng bao §é chuyÓn dÞch (hiÖu dông), Pm VËn tèc (hiÖu dông), mm/s

A/B 29 2,3
Cøng v÷ng B/C 57 4,5
C/D 90 7,1
A/B 45 3,5
§µn håi B/C 90 7,1
C/D 140 11,0

B¶ng A.4 - Ph©n vïng |íc l|îng rung ®éng kh¾c nghiÖt ®èi víi m¸y nhãm 4:
B¬m nhiÒu tÇng vµ m¸y ®éng lùc riªng rÏ (ly t©m, hçn l|u hay h|íng trôc)
c«ng suÊt trªn 15kW

Líp gi¸ ®ì Vïng bao §é chuyÓn dÞch (hiÖu dông), Pm VËn tèc (hiÖu dông), mm/s
A/B 18 2,3
Cøng v÷ng B/C 36 4,5
C/D 56 7,1
A/B 28 3,5
§µn håi B/C 56 7,1
C/D 90 11,0

B¶ng A.5 - Ph©n vïng |íc l|îng rung ®éng kh¾c nghiÖt ®èi víi m¸y nhãm 5:
B¬m nhiÒu tÇng vµ m¸y ®éng lùc liªn hîp (ly t©m, hçn l|u hay h|íng trôc)
c«ng suÊt trªn 15kW
 18

Líp gi¸ ®ì Vïng bao §é chuyÓn dÞch (hiÖu dông), Pm VËn tèc (hiÖu dông), mm/s
A/B 11 1,4
Cøng v÷ng B/C 22 2,8
C/D 36 4,5
A/B 18 2,3
§µn håi B/C 36 4,5
C/D 56 7,1

Chó thÝch: - TrÞ sè cho trong c¸c B¶ng tõ A.1 ®Õn A.5 kh«ng nh÷ng ¸p dông cho c¸c
phÐp ®o rung ®éng h|íng t©m trªn æ l¨n, bÖ ®ì æ l¨n hoÆc gèi ®ì æ l¨n mµ cho c¶ rung
®éng däc trôc trªn c¸c æ l¨n chÞu lùc ë ®iÒu kiÖn vËn hµnh tr¹ng th¸i x¸c lËp víi tèc ®é
quay danh ®Þnh hay trong vïng cho tr|íc. Kh«ng ¸p dông khi m¸y lµm viÖc ë chÕ ®é qu¸
t¶i nhÊt thêi.
- Cã thÓ cho phÐp c¸c trÞ sè kh¸c cao h¬n ®èi víi c¸c m¸y ®Æc biÖt hay gi¸ ®ì vµ
®iÒu kiÖn vËn hµnh ®Æc thï. TÊt c¶ c¸c tr|êng hîp nµy lµ ®èi t|îng tho¶ thuËn gi÷a nhµ chÕ
t¹o vµ kh¸ch hµng.
- HiÖn nay, trong thùc tiÔn th|êng kh«ng gi¸m s¸t trÞ sè gia tèc rung cña c¸c
m¸y nµy.
- §èi víi b¬m c¸nh c|ìng bøc ®Æc biÖt chèng m¾c cá r¸c...
hay chÕ ®é vËn hµnh t|¬ng tù, th«ng th|êng cã thÓ cã ®é rung
®éng cao h¬n (vÝ dô ®Õn 3mm/s ®èi víi b¬m mét tÇng).
 19

Phô lôc B
(tham kh¶o)
Ph©n tÝch sù thay ®æi vect¬ rung ®éng
B.1 Më ®Çu
ChuÈn cø ®¸nh gi¸ ®|îc x¸c ®Þnh th«ng qua trÞ sè rung ®éng d¶i tÇn réng khi xuÊt hiÖn
bÊt cø sù thay ®æi nµo vÒ rung ®éng xung quanh c¸c gi¸ trÞ x¸c lËp. ChuÈn cø nµy cã h¹n
chÕ, v× mét sè thay ®æi chØ cã thÓ nhËn d¹ng ®|îc b»ng ph©n tÝch vect¬ riªng rÏ c¸c thµnh
phÇn tÇn sè. Sù ph¸t triÓn cña kÜ thuËt trªn cho c¸c môc ®Ých kh¸c nhau ngoµi c¸c thµnh
phÇn rung ®éng ®ång bé còng míi ®ang b¾t ®Çu vµ ch|a thÓ xem xÐt trong tiªu chuÈn
nµy.
B.2 Kh¸i qu¸t chung
TÝn hiÖu rung ®éng d¶i tÇn réng x¸c lËp ®o ®|îc trªn m¸y vÒ b¶n chÊt lµ gi¸ trÞ phøc
hîp vµ hîp thµnh tõ c¸c thµnh phÇn tÇn sè kh¸c nhau. Mçi thµnh phÇn tÇn sè trong ®ã
®|îc x¸c ®Þnh bëi tÇn sè, biªn ®é vµ pha liªn quan ®Õn mét sè d÷ liÖu ®· biÕt tr|íc.
Th«ng th|êng c¸c thiÕt bÞ gi¸m s¸t rung ®éng chØ ®o ®é lín cña toµn d¶i tÝn hiÖu phøc hîp
mµ kh«ng nhËn biÕt sù kh¸c nhau cña mçi tÇn sè thµnh phÇn. Tuy nhiªn, thiÕt bÞ chuÈn
®o¸n hiÖn ®¹i cã kh¶ n¨ng ph©n tÝch tÝn hiÖu phøc hîp nh| biªn ®é vµ nhËn d¹ng pha cña
mçi thµnh phÇn tÇn sè. Th«ng tin nµy cã ý nghÜa ®Æc biÖt quan träng ®èi víi kÜ s| rung
®éng, cho phÐp chuÈn ®o¸n c¸c nguyªn nh©n vµ c¸c ®éng th¸i rung ®éng kh«ng b×nh
th|êng.
 20

C¸c thay ®æi trong thµnh phÇn tÇn sè riªng rÏ, cã thÓ kh¸ lín, nh|ng ch|a ®|îc
ph¶n ¸nh ®ñ trong phÐp ®o rung ®éng d¶i tÇn réng vµ do vËy chuÈn cø dùa trªn sù
thay ®æi ®é rung ®éng d¶i tÇn réng ®ßi hái ph¶i cã c¸c phÐp ®o pha bæ sung.
B.3 B¶n chÊt cña sù thay ®æi vect¬ rung ®éng
H×nh B.1 lµ biÓu ®å cùc dïng ®Ó chØ h×nh d¸ng vect¬ vÒ biªn ®é vµ pha cña mét trong
c¸c thµnh phÇn tÇn sè cña tÝn hiÖu rung ®éng phøc hîp.
Vect¬ A1 m« pháng ®iÒu kiÖn tr¹ng th¸i x¸c lËp, vÝ dô: ë ®ã ®é rung ®éng hiÖu dông lµ
3mm/s víi gãc pha 40O. Vect¬ A2 m« pháng ®iÒu kiÖn rung ®éng tr¹ng th¸i x¸c lËp sau
mét sè thay ®æi xuÊt hiÖn ®èi víi m¸y, vÝ dô: ®é rung ®éng hiÖu dông lóc nµy lµ 2,5mm/s
víi gãc pha 180O. MÆc dï ®é rung ®éng hiÖu dông ®· gi¶m 0,5mm/s (tõ 3,0mm/s xuèng
2,5mm/s), sù thay ®æi rung ®éng thùc tÕ ®|îc thÓ hiÖn bëi vect¬ A2  A1 cã ®é lín hiÖu
dông lµ 5,2 mm/s, lín h¬n m|êi lÇn so víi chØ sè suy gi¶m ®é rung ®éng riªng rÏ.
B.4 Gi¸m s¸t sù thay ®æi vect¬ rung ®éng
VÝ dô ®|a ra trong ®iÒu B.3 minh häa tÇm quan träng cña viÖc nhËn d¹ng sù thay ®æi
vect¬ tÝn hiÖu rung ®éng. Tuy nhiªn, cÇn thiÕt ph¶i nhÊn m¹nh r»ng tÝn hiÖu rung ®éng d¶i
tÇn réng, nh×n chung ®|îc hîp thµnh tõ nhiÒu tÇn sè thµnh phÇn riªng rÏ, mçi tÇn sè cã thÓ
ghi nhËn sù thay ®æi vect¬. H¬n n÷a, sù thay ®æi kh«ng thÓ chÊp nhËn ®|îc ®èi víi mét
thµnh phÇn tÇn sè riªng rÏ l¹i cã thÓ n»m trong c¸c giíi h¹n cã thÓ chÊp nhËn ®èi víi thµnh
phÇn kh¸c.
 21

90 0

D
A2  A1
A1

A2
180 0 00

1mm / s

2 mm / s

3mm / s

270 0

H×nh B.1 - So s¸nh thay ®æi vect¬ vµ thay ®æi ®é lín ®èi víi thµnh phÇn tÇn sè rêi r¹c
Vect¬ tr¹ng th¸i x¸c lËp ban ®Çu A1 = 3mm/s (gi¸ trÞ hiÖu dông), D = 40O

Vect¬ tr¹ng th¸i x¸c lËp sau thay ®æi A 2 = 2,5mm/s(gi¸ trÞ hiÖu dông), D =
180O
Thay ®æi vÒ ®é rung ®éng A 2  A1 = 0,5mm/s (gi¸ trÞ hiÖu dông)

Vect¬ thay ®æi A 2  A1 = 5,2mm/s (gi¸ trÞ hiÖu dông).

Do vËy, hiÖn t¹i kh«ng thÓ x¸c ®Þnh ®iÒu kiÖn chuÈn cho sù thay ®æi vect¬ trong
c¸c thµnh phÇn tÇn sè riªng rÏ t|¬ng thÝch víi c¸c luËn ®iÓm trong tiªu chuÈn nµy,
mµ tr|íc tiªn chØ ¸p dông cho môc ®Ých gi¸m s¸t vËn hµnh chuÈn vÒ rung ®éng d¶i
tÇn réng bëi c¸c chuyªn gia "kh«ng rung ®éng".
 22

Phô lôc C
(tham kh¶o)

Tªn C¬ së thùc hiÖn ®o thö nghiÖm

...............................................
§Þa chØ:..................................
Tel..................Fax..................

MÉu Biªn b¶n §o thö nghiÖm

Sè..............
 23

1. Kh¸ch hµng :
Tªn: ........................................................................................
§Þa chØ: ...................................................................................
§iÖn tho¹i:................................ Fax: ......................................
2. §èi t|îng ®o thö nghiÖm :
2.1. Tªn/m· hiÖu: ........................ KiÓu: ............... N¬i s¶n xuÊt: ................ N¨m:
...............
2.2.§Æc tr|ng kü thuËt chÝnh:
C«ng suÊt ®Þnh møc: ............................. kW/ kVA / kVar
Tèc ®é quay ®Þnh møc: ......................... min-1
Nhãm m¸y: ........................................
KÕt cÊu gi¸ ®ì: ...................................
§iÒu kiÖn l¾p ®Æt: ...............................
C¸c th«ng sè kh¸c:
......................................................................................................
2.3. Tiªu chuÈn/Ph|¬ng ph¸p ¸p
dông:...............................................................................
3. ChÕ ®é ®o thö nghiÖm
trong nhµ … ngoµi trêi …
4. §iÒu kiÖn ®o thö nghiÖm
4.1. §Þa ®iÓm
:......................................................................................................................
...
4.2. Thêi gian : Tõ
...................................®Õn.............................................................
4.3. M«i tr|êng : NhiÖt ®é........0C, §é Èm ..........%RH, ¸p suÊt khÝ quyÓn
...…......Pa
4.4. §iÒu kiÖn vËn hµnh thö
nghiÖm:.......................................................................................
4.5. S¬ ®å c¸c vÞ trÝ ®o
 24

5. Ph|¬ng tiÖn ®o thö nghiÖm

Tªn/ D¶i ®o S N Ngµ
KÝ ai ¬ y
m· § T s i hÕt
hiÖu é Ç è h¹n
thiÕt n / c hiÖu
bÞ l § h chu
í s é Õ Èn
n è K
, , § t
* H B ¹
z § o

Chó thÝch: - "*" ®èi víi c¸c ®¹i l|îng ®o gia tèc, vËn tèc rung ®éng hay ®é chuyÓn
dÞch, thø nguyªn t|¬ng øng lµ m/s2, mm/s hoÆc Pm p-p.

6 .KÕt qu¶ ®o thö nghiÖm

6.1 B¶ng sè liÖu ®o thö nghiÖm
KÕt qu¶ ®o rung ®éng Sai sè / ®é kh«ng ®¶m
b¶o ®o, %
D § V D § V
¶ é Ë ¶ é Ë
i n i n
c c
t h t t h t
Ç u è Ç u è
n y c n y c
Ó , Ó ,
s n m s n m
è m è m
, d / , d /
H Þ s H Þ s
z c z c
h h
, ,
P P
m m
 25

....

Chó thÝch: - ChØ râ chÕ ®é vµ d¶i tÇn sè ®o theo yªu cÇu ®o thö.

6.2 Ghi chó:

.......................................................................................................................
.....
.....................................................................................................................................
...........
7. Ng|êi ®o thö nghiÖm vµ tÝnh to¸n kÕt qu¶:
.................................................................
8. KÕt luËn/ nhËn xÐt:
..........................................................................................................
.......................................................................................................................
.........................
.......................................................................................................................
........................

KT Bé tr|ëng Bé N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n

Thø tr|ëng NguyÔn ThiÖn Lu©n : §· ký