CHƯƠNG 1:

TỔNG QUAN KẾ TOÁN

GV: Th.S NGUYỄN THANH LÂM

Chương 1: Tổng quan kế toán 1

 Dẫn nhập

Chương 1: Tổng quan kế toán 2

 Dẫn nhập

Chương 1: Tổng quan kế toán 3

 Dẫn nhập

Chương 1: Tổng quan kế toán 4

 Dẫn nhập

Sản lượng ?
Giá bán ?
Doanh thu
Mặt hàng ?

Thị phần ?

Chương 1: Tổng quan kế toán 5

Chương 1: Tổng quan kế toán 6
 Mục tiêu

Sau khi học xong chương này, bạn có thể:

• Mô tả bản chất của kế toán
• Trình bày về đối tượng kế toán
• Trình bày về các lĩnh vực kế toán
• Giải thích vai trò và chức năng của kế toán
• Giới thiệu các phương pháp kế toán
• Mô tả môi trường của kế toán

Chương 1: Tổng quan kế toán 7

 Nội dung

• Định nghĩa về kế toán

• Đối tượng kế toán
• Các lĩnh vực kế toán
• Vai trò và chức năng của kế toán
• Các phương pháp kế toán
• Môi trường của kế toán

Chương 1: Tổng quan kế toán 8

 Bản chất của kế toán

• Định nghĩa
• Quy trình kế toán
• Đối tượng kế toán

Chương 1: Tổng quan kế toán 9

 Định nghĩa

Kế toán là một hệ thống thông tin được

thiết lập trong tổ chức nhằm thu thập dữ liệu, xử
lý và cung cấp thông tin cho các đối tượng sử
dụng để làm cơ sở cho các quyết định kinh tế.

Chương 1: Tổng quan kế toán 10

 Định nghĩa (tt.)

Hoạt động Đối tượng sử

của tổ chức dụng dụng

Hệ thống
Dữ liệu Thông tin
kế toán

Chương 1: Tổng quan kế toán 11

Ví dụ 1

Nam là trưởng phòng tín dụng của ABC, một ngân

hàng thương mại cổ phần tại Thành phố Hồ Chí Minh. Gần
đây, anh Hào - Giám đốc tài chính của Alpha - một doanh
nghiệp chuyên kinh doanh hàng nông sản sấy khô muốn
gặp Nam để vay một món tiền trị giá 50 tỷ đồng với mục
đích đầu tư cho dự án xây dựng nhà máy sấy mít tại vùng
nguyên liệu Daklak. Nam cần những thông tin gì để
quyết định có cho công ty anh Hào vay hay không?

Chương 1: Tổng quan kế toán 12

 Quy trình kế toán

Phân loại,
Ghi chép Cung cấp
Dữ liệu ghi chép, Thông
ban đầu thông tin
kinh tế tổng hợp tin
(Chứng từ) (Báo cáo)
(sổ sách)

Chương 1: Tổng quan kế toán 13

 Đối tượng kế toán

Tổ chức kinh doanh

• Các nguồn lực kinh tế do doanh nghiệp kiểm soát

thể hiện qua các tài sản của doanh nghiệp.

• Nguồn hình thành nên các nguồn lực kinh tế thể

hiện qua nguồn vốn của doanh nghiệp.

Chương 1: Tổng quan kế toán 14

 Đối tượng kế toán
Nguồn lực kinh tế Tôi nghĩ đây
là một công ty
(Tài sản)
có tiềm lực
kinh tế đủ để
kinh doanh
Nguyên vật liệu

Máy móc thiết bị

Nhà xưởng

Tiền gửi ngân hàng

Chương 1: Tổng quan kế toán 15

 Đối tượng kế toán
Nguồn hình thành

(Nguồn vốn)
Nhưng tôi thấy vay nợ
nhiều quá nên chưa
Vay ngân hàng
yên tâm

Phải trả người bán

Thuế phải nộp

Chương 1: Tổng quan kế toán 16

 Đối tượng kế toán
Mối quan hệ của Tài sản (TS) và Nguồn vốn (NV)

Về chất,
+ TS – biểu thị cái đang tồn tại
+ NV – biểu thị mặt trừu tượng, nguồn hình thành

Về lượng,
+ Giá trị TS cân bằng với giá trị NV

Chương 1: Tổng quan kế toán 17

Ví dụ 2

Yêu cầu:
a. Tiến hành phân loại các đối tượng kế toán của DN sản
xuất hàng nhựa gia dụng (bàn ghế nhựa, thau nhựa, xô
nhựa…) vào ngày 31/01/20XX theo kết cấu tài sản và
nguồn hình thành tài sản.
b. Tính giá trị Y.

Chương 1: Tổng quan kế toán 18

Ví dụ 2 (tt.)
Đvt: 1.000 đ
1. Trị giá nhà xưởng sản xuất 2.300.000 12. Khoản đi vay ngân hàng 2.000.000
2. Hạt nhựa PE tồn kho 120.000 13. Trị giá máy dập khuôn 900.000
3. Số tiền mua hạt nhựa chưa
84.000 14. Trị giá xe chở hàng của DN 780.000
trả
4. Khoản phải trả nhân công 300.000 15. Trị giá xe Ôtô của giám đốc 950.000
5. Thau nhựa các loại hiện tồn 16. NVKD (Vốn đầu tư của chủ
54.000 16.000.000
kho sở hữu)
6. Trị giá máy đánh bóng sản
180.000 17. Tiền bán ghế nhựa chưa thu 25.000
phẩm
7. Trị giá bột màu, hóa chất tồn
6.000 18. Nguồn vốn đầu tư XDCB 900.000
kho
8. Tiền gửi ngân hàng 504.000 19. Xô nhựa các loại 10.000
9. Trị giá nhà văn phòng, trụ sở
9.100.000 20. Một số công cụ - dụng cụ 7.000
doanh nghiệp
10. Trị giá cửa hàng kinh doanh 5.000.000 21. Lợi nhuận chưa phân phối Y?
11. Tiền mặt tại doanh nghiệp 64.000
Chương 1: Tổng quan kế toán 19
Các lĩnh vực kế toán

• Kế toán tài chính

• Kế toán quản trị

• Kế toán thuế

Chương 1: Tổng quan kế toán 20

Kế toán tài chính

Cung cấp thông tin cho các đối tượng ở bên ngoài
(nhà đầu tư, chủ nợ…), thông qua các báo cáo tài chính.
• Bảng cân đối kế toán
• Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh
• Báo cáo lưu chuyển tiền tệ
• Bản thuyết minh

Chương 1: Tổng quan kế toán 21

Kế toán quản trị
Kế toán quản trị
Hệ thống xử lý và cung cấp các thông tin làm cơ sở
cho việc đưa ra quyết định của các nhà quản lý tổ chức.
Ví dụ:
- Tính toán và phân tích các chi phí sản xuất hay cung
cấp dịch vụ.
- Lập dự toán ngân sách, phân tích chênh lệch giữa thực
tế và dự toán nhằm kiểm soát các hoạt động trong tổ
chức.
- Đo lường kết quả hoạt động của các bộ phận trong tổ
chức.

Chương 1: Tổng quan kế toán 22

 Kế toán tài chính Kế toán quản trị

Mục đích Cung cấp thông tin cho người bên Cung cấp thông tin cho nhà quản lý tổ
ngoài (nhà đầu tư, chủ nợ…) để ra chức để điều hành quản lý tổ chức
quyết định đầu tư, cho vay hiệu quả
Thông tin Các báo cáo tài chính Các báo cáo nội bộ về chi phí, dự toán
cung cấp và tình hình thực hiện dự toán, các
báo cáo bộ phận…
Tính pháp lý Bắt buộc thực hiện và thông tin có Không bắt buộc và thông tin không có
tính pháp lý tính pháp lý
Tính linh Tuân thủ các chuẩn mực kế toán Vận dụng phù hợp với đặc điểm của
hoạt tổ chức
Thời gian Được lập định kỳ, chủ yếu là báo Tuỳ theo nhu cầu và khả năng của tổ
cáo tài chính năm chức
Loại thông Tài chính Tài chính và phi tài chính
tin

Chương 1: Tổng quan kế toán 23

Kế toán thuế
Kế toán thuế

Kế toán thuế theo dõi và bóc tách số

liệu kế toán để lập các báo cáo thuế.

Ví dụ:

• Thuế giá trị gia tăng

• Thuế thu nhập doanh nghiệp

• Các báo cáo khác theo quy định

Chương 1: Tổng quan kế toán 24

Kế toán thuế (tt.)

Thuế thu nhập doanh nghiệp

Doanh thu kế toán Doanh thu tính thuế

Chi phí kế toán Chi phí khấu trừ

Lợi nhuận kế toán Thu nhập tính thuế

Chương 1: Tổng quan kế toán 25

Bài tập thực hành 1
Hoạt động dưới đây thuộc lĩnh vực nào của kế toán?
a) Theo dõi chi phí từng sản phẩm và so sánh với định
mức để tìm hiểu nguyên nhân.
b) Kiểm kê hàng tồn kho vào thời điểm khóa sổ để lập
báo cáo tài chính
c) Tham gia việc xây dựng giá bán sản phẩm mới.
d) Xác định các khoản chi phí không được khấu trừ thuế
e) Lập các dự toán về kết quả hoạt động kinh doanh,
cân đối kế toán và lưu chuyển tiền tệ.
f) Theo dõi tình hình chi phí của từng phân xưởng,
phòng ban để đánh giá hiệu quả hoạt động.
g) Lập báo cáo tài chính cuối năm cung cấp cho các cổ
đông của công ty.
h) Lập tờ khai thuế giá trị gia tăng trong kỳ.
26
Chương 1: Tổng quan kế toán
 Vai trò và chức năng của kế toán

§ Vai trò
§ Chức năng

Chương 1: Tổng quan kế toán 27

 Vai trò của kế toán

Vai trò kế toán trong nền kinh tế

• Dưới góc độ tổ chức
• Dưới góc độ toàn bộ nền kinh tế

Chương 1: Tổng quan kế toán 28

 Dưới góc độ tổ chức

Hoạt động Kết quả

Nguồn lực

Hiệu quả

Giá trị tăng thêm

Chương 1: Tổng quan kế toán 29
 Dưới góc độ nền kinh tế
• Thúc đẩy quá trình tái đầu tư và mở rộng hoạt động
sản xuất kinh doanh.

• Sử dụng hiệu quả nguồn lực xã hội thông qua 2 kênh

phân phối là thị trường vốn và ngân hàng.

• Giúp công tác giám sát của Quốc hội được hữu hiệu.

Chương 1: Tổng quan kế toán 30

 Chức năng của kế toán

Chức năng của kế toán:

• T____ T__
• K___ T__

Chương 1: Tổng quan kế toán 31

 Các phương pháp kế toán

• PP. Lập chứng từ

• PP. Kiểm kê
• PP. Tính giá
• PP. Tài khoản và ghi sổ kép
• PP. Tổng hợp - cân đối kế toán

Chương 1: Tổng quan kế toán 32

 Các phương pháp kế toán (tt.)
• PP. Tổng hợp và cân đối kế toán – khái quát tình hình
tài chính, kết quả kinh doanh của doanh nghiệp trong
từng kì thông qua các BCTC tổng hợp:
§ Bảng cân đối kế toán
§ Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh
§ Báo cáo lưu chuyển tiền tệ
§ Bảng thuyết minh BCTC

Chương 1: Tổng quan kế toán 33

 Các phương pháp kế toán (tt.)
• PP. Tài khoản – phản ánh thường xuyên, liên tục, có
hệ thống từng đối tượng kế toán trong quá trình hoạt
động của doanh nghiệp.

• PP. Ghi sổ kép – phương pháp ghi chép các nghiệp

vụ kinh tế phát sinh vào các tài khoản có liên quan
theo nội dung kinh tế và mối quan hệ khách quan của
chúng.

Chương 1: Tổng quan kế toán 34

 Các phương pháp kế toán (tt.)

• PP. Tính giá – biểu hiện bằng giá trị tất cả tài sản của
doanh nghiệp theo cùng một thước đo là tiền tệ để có
thể tổng hợp các chỉ tiêu cần thiết trong doanh nghiệp
và cho cả nền kinh tế.

Chương 1: Tổng quan kế toán 35

 Các phương pháp kế toán (tt.)
• PP. Lập chứng từ: phản ảnh các NVKT phát sinh vào
các tờ chứng từ theo mẫu quy định, theo thời gian và
địa điểm phát sinh của nghiệp vụ.

• PP. Kiểm kê: xác định số lượng, chất lượng hiện có

của tài sản nhằm phát hiện các khoản chênh lệch giữa
số thực tế với số trên sổ sách kế toán; để có biện pháp
xử lý kịp thời.

Chương 1: Tổng quan kế toán 36

 Môi trường kế toán

§ Các tổ chức nghề nghiệp

§ Các định chế pháp lý

Chương 1: Tổng quan kế toán 37

 Các tổ chức nghề nghiệp
Các tổ chức nghề nghiệp ra đời nhằm thúc đẩy
những người hành nghề kế toán đảm bảo chuyên môn
và đạo đức nghề nghiệp.

Chức năng của các tổ chức nghề nghiệp:

§ Xây dựng các tiêu chuẩn về chuyên môn và đạo đức;
§ Cập nhật kiến thức cho các thành viên;
§ Giám sát về đạo đức để loại khỏi tổ chức những
thành viên thiếu đạo đức, gây thiệt hại cho xã hội và
uy tín nghề nghiệp;
§ Nghiên cứu phát triển các kiến thức và kỹ năng nghề
nghiệp.

Chương 1: Tổng quan kế toán 38

Các tổ chức nghề nghiệp

Chương 1: Tổng quan kế toán 39

 Các định chế pháp lý
Nhà nước phải can thiệp vào công việc kế toán vì
số liệu kế toán liên quan đến quyền lợi nhiều bên và
lợi ích chung của xã hội:
• Luật Kế toán
• Luật Kiểm toán độc lập
• Luật thuế
• Các chuẩn mực kế toán và kiểm toán
• Các nghị định, quyết định, thông tư…

Chương 1: Tổng quan kế toán 40

Câu hỏi

Vì sao các định chế có vai trò quan trọng

trong môi trường kế toán ?

Chương 1: Tổng quan kế toán 41

 Câu chuyện Enron
• Enron là một tập đoàn năng lượng hùng mạnh nhất
thế giới với tổng trị giá tài sản năm 2000 trên sổ
sách kế toán lên đến 111 tỷ đô la Mỹ.
• Ngày 02.12.2001, Enron buộc phải nộp đơn xin
phá sản vì mất khả năng thanh toán. Enron đã
thừa nhận khai khống lợi nhuận sau thuế liên tục
trong suốt các năm từ 1997-2000 lên đến con số
508 triệu USD.
• Hành vi sai phạm của Enron đã được sự tiếp tay
của công ty kiểm toán Arthur Andersen, một trong
năm công ty kiểm toán lớn nhất thế giới vào thời
điểm đó.

Chương 1: Tổng quan kế toán 42

 Cuộc sụp đổ Olympus

Olympus nổi tiếng thế giới với những máy ảnh chất lượng cao

Gian lận tài chính kéo dài… được OLYMPUS

thừa nhận vào cuối năm 2011
Chương 1: Tổng quan kế toán 43
Hàng loạt lãnh đạo Toshiba từ chức

Toshiba là tập đoàn đa ngành của Nhật Bản, nổi tiếng với
ngành hàng điện tử tiêu dùng

Bê bối khai khống lợi nhuận 1,2 tỷ USD của

Toshiba từ 2008 đến 2014…
Chương 1: Tổng quan kế toán 44
 Tóm lại

Sau khi học xong chương này, bạn có thể:

• Mô tả bản chất của kế toán
• Trình bày về đối tượng kế toán
• Trình bày về các lĩnh vực kế toán
• Giải thích vai trò và chức năng của kế toán
• Giới thiệu các phương pháp kế toán
• Mô tả môi trường của kế toán

Chương 1: Tổng quan kế toán 45