METODONG PANGKASAYSAYAN

Batis Pangkasaysayan
Kritikang Pangkasaysayan

Ma. Florina Orillos-Juan, Ph.D.

Departamento ng Kasaysayan
De la Salle University Manila
ma.florina.orillos-juan@dlsu.edu.ph
PAALALA sa PAGGAMIT ng
Presentasyon na Ito

 Walang alinlangan na maaaring gamitin

ang sumusunod na slide subalit marapat
na kilalanin ang pinagmulan nito, batay
sa idinidikta ng wastong etika ng
pananaliksik, pagtuturo at pagbabahagi.

2
Balangkas ng Pagtalakay

I. Kasaysayan Bilang Rekonstruksyon

II. Ang Metodong Pangkasaysayan
III. Mga Batis Pangkasaysayan [Nakasulat
at ‘Di-Nakasulat; Primarya at
Sekundarya]
IV. Kritikang Pangkasaysayan [Panlabas
and Panloob]
3
Panimula: Kasaysayan Bilang
Rekonstruksyon
 Ang historyador ay walang dudang napakalayo
na mula sa kaganapang kanyang isinasalaysay
(the historian is many times removed from the events
under investigation)

 Umaasa ang historyador sa mga naiwang tala

(historians rely on surviving records)
4
Kasaysayan Bilang Rekonstruksyon

 “Onlya part of what was observed in the

past was remembered by those who
observed it; only a part of what was
remembered was recorded; only a part of
what was recorded has survived; only a
part of what has survived has come to the
historian’s attention..”
 Louis Gottschalk, Understanding History
5
Kasaysayan Bilang Rekonstruksyon

 “Onlya part of what is credible has been

grasped, and only a part of what has been
grasped can be expounded or narrated by
the historian.”

 Louis Gottschalk, Understanding History

6
Ang Historyador

 Tao na posibleng makagawa ng pagkakamali

 May pagkiling o bias – personal, pulitikal,
relihiyon, idiosyncracy
 Bawat historyador ay may sariling frame of
reference -- halagahin, katapatan sa isang
tao, hinuha, interes at prinsipyo

7
8
Iba’t ibang Interpretasyon

 Mula sa kalaban sa pulitika: “I wonder if

he’s as good as he is in Malacañang”
 Mula sa Liberal Party: “Good for him, he
deserves a break from his everyday work”
 Mula sa isang relihiyoso: “As a role model
for all Filipinos, he shouldn’t be
photographed doing that”
9
10
Aktuwal na Caption ng Larawan

 “Greece'snew Finance Minister Yanis

Varoufakis (R) greets the outgoing finance
minister Gikas Hardouvelis after a hand-
over ceremony in Athens on January 28,
2015.”

https://ph.news.yahoo.com/photos/greeces-finance-minister-yanis-varoufakis-r-greets-outgoing-photo-

11

074446293.html
Ang Kasaysayan ay Hindi Bunga ng
Likhang-isip
 Angmga salaysay pangkasasayan ay
nararapat na nakabatay sa mga kaugnay at
nariyan-pa na mga ebidensya (Historical accounts
must be based on all available relevant evidence)

 Angbersyon ng isang nakaraan na hindi

sinusuportahan ng ebidensya ay walang
katuturan (A version of the past that can’t be supported by
evidence is worthless)
12
 Ano ang Metodong Pangkasaysayan?

 Mgapanuntunan na nagsisilbing gabay sa

pananaliksik at pagsusulat ng akademikong
pananaliksik o propesyunal na kasaysayan
(Agreed ground rules for researching and writing academic
research or professional history)

 Mgaprotokol na ginagamit ng historyador sa

pagsusuri ng mga batis (Core protocols historians use
for handling sources)

13
Ano ang Metodong Pangkasaysayan?

 Kailanganibatay ng mga historyador ang

kanilang salaysay sa mga batis
pangkasaysayan

 Kailanganmasumpungan ng historyador
ang mga kaugnay na batis na siyang
magiging batayan ng kanyang salaysay
14
Ano ang Metodong Pangkasaysayan?

 Kailanganmatiyak ng historyador ang

sumusunod na impormasyon hinggil sa
kanyang mga nakalap na batis – petsa
kung kailan ito isinulat o nilikha,
pinagmulan nito at ang orihinal na
intensyon kung bakit ito naisulat o nilikha.

15
Samaktwid, Ang Metodong
pangkasaysayan ay…
 Angmasalimuot na proseso ng kritikal na
pagsusuri at pagtatasa ng mga tala at
iba pang mga gamit at/o materyales na
nagmula sa nakaraang panahon.

 Louis Gottschalk, Understanding History

16
 Mga Batis Pangkasaysayan
 Batis– isang gamit mula sa nakaraan o
testimonya na may kinalaman sa nakalipas
kung saan ibinabatay ng historyador ang
kanyang sariling pagtatampok ng nakaraan
 Howell and Prevenier, From Reliable Sources an Introduction to Historical Method

 Mganakikita o nahahawakang labi mula sa

nakaraan
 Anthony Brundage, Going to Sources 17
Mga Batis na Nakasulat
1. Mga materyales na Limbag
 Libro, magasin, jornal
 Travelogue
 transkripsyon ng isang talumpati
2. Manuskrito [nakasulat-kamay o naka-type
subalit hindi pa nailimbag]
 Mga dokumento mula sa artsibo o sinupan
 Memoirs, talaarawan
18
Mga Batis na ‘Di-Nakasulat
 Kasaysayang Pasalita
 Artifact
 Labi
 Fossil
 Gawang-sining
 Videorecording
 Audiorecording
19
Ano ang Primaryang Batis?
Testimonya ng isang taong naka-saksi ng
kaganapan

“A primary source must have been

produced by a contemporary of the
event it narrates” Louis Gottschalk, Understanding History

20
Ano ang Primaryang Batis?
“A primary source is a document or
physical object which was written or
created during the time under study.”

“These sources were present during an

experience or time period and offer an
inside view of a particular event.”
21
http://www.princeton.edu/~refdesk/primary2.h
Ano ang Primaryang Batis?
“Primary sources provide first-hand
testimony or direct evidence
concerning a topic under investigation.
They are created by witnesses or
recorders who experienced the events
or conditions being documented.”

http://www.yale.edu/collections_collaborative/primarysources/primarysources.html
22
Ano ang Primaryang Batis?

“These sources are created at the time

when the events or conditions are
occurring, it can also include
autobiographies, memoirs, and oral
histories recorded later.”

23
http://www.yale.edu/collections_collaborative/primarysources/primarysources.html l
Ano ang Primaryang Batis?

“Primary sources are characterized by

their content, regardless of whether
they are available in original format, in
microfilm/microfiche, in digital
format, or in published format.”

http://www.yale.edu/collections_collaborative/primarysources/primarysources.html

24
Apat na Kategorya ng Primaryang Batis
1. Mga Batis na Nakasulat
2. Imahen o Larawan
3. Artifact
4. (Oral/Pasalita na)Testimonya

PAKSA: Ketong at ang Isla ng Culion

Mga Halimbawang Primaryang Batis 25
Primaryang Batis: Nakasulat

26
Primaryang Batis: Mga Larawan/Imahen

27
Primaryang Batis: Mga Larawan/Imahen

28
Primaryang Batis: Mga Larawan/Imahen

29
Primaryang Batis: Mga Larawan/Imahen

30
Primaryang Batis: Artifact

31
Primaryang Batis: Artifact

32
Primaryang Batis: Artifact

33
Primaryang Batis: Testimonya/Salaysay
na Oral
“My first day was a scary one. There was a
patient whose earlobes were so long…he
had no nose, only two holes on his face,
and no fingers, only the palm of his
hands…the other patients were in
different stages of deformity.”

Sr. Maria Luisa Montenegro, SPC 1940

34
Ano ang mga Sekundaryang Batis?

“A secondary source interprets and

analyzes primary sources. These sources
are one or more steps removed from the
event.”
“Secondary sources may have pictures,
quotes or graphics of primary sources in
them.”
http://www.princeton.edu/~refdesk/primary2.html
35
Ano ang mga Sekundaryang Batis?

Mga Halimbawa:
Teksbuk sa kasaysayan
Mga nakalimbag na materyales (serial,
periodical na nagi-interpreta ng
pananaliksik na natapos na).

36
Practikal na Halimbawa/Pagsagot
ng Worksheet
Paksa: Kumbensyon sa Tejeros
Primaryang Batis: salaysay ni Santiago
Alvarez
Secondary Source: Teodoro Agoncillo,
Revolt of the Masses

37
Ano ang Kritikang Pangkasaysayan?

Upang magkaroon ng matibay na sandigan

at magamit ito bilang ebidensya sa
kasaysayan, ilang mga bagay ang
kailangan na itakda, sa anyo at nilalaman

1. Kritikang Panlabas

2. Kritikang Panloob
38
Ano ang Kritikang Panlabas?

Pagtatakda ng katotohanan

Upang matukoy kung alin ang peke, huwad

at gawa-gawa lamang

39
Pagsusuri kung awtentiko ang dokumento
1. Tiyakin ang petsa kung kailan nalikha ang
dokumento upang malaman kung ito ay
anachronistic
hal. Hindi pa ginagamit ang lapis bago ang
dantaon 16
2. Tiyakin kung sino ang nagsulat ng
dokumento
hal. Sulat-kamay, lagda at selyo
40
 Louis Gottschalk, Understanding History
Pagsusuri kung awtentiko ang dokumento

3. Estilong anachronistic
hal. idioma, ortograpiya, bantas
4. Anachronistic na pagpapatungkol sa
kaganapan
hal. masyadong maaga o huli
5. Pinagmulan o galing kanino ang dokumento
hal. Upang itakda ang katotohanan ng
dokumento 41
 Louis Gottschalk, Understanding History
Pagsusuri kung awtentiko ang dokumento

6. Semantics – pagtukoy sa kahulugan ng

mga salita
7. Hermeneutics – pagtukoy sa tiyak na
pagpapakahulugan ng salita


Louis Gottschalk, Understanding History

42

Ano ang Kritikang Panloob?
Pagtatakda ng Kapaniwalaan
Mahahalagang bahagi ng dokumento –
kapani-paniwala ba ang mga ito?

“Verisimilar – as close as what really

happened from a critical examination of
best available sources.”
Louis Gottschalk, Understanding History

43
Pagsusuri ng Kapaniwalaan
1. Pagtukoy at pagkilala sa awtor
hal. upang matanto kung kapani-paniwala
ang kanyang sinasabi, ano ang takbo ng isip,
ano ang mga personal na aktitud
2. Pagtaya ng petsa kung kailan
isinulat/nilikha ang dokumento
hal. Upang matanto kung naayon sa mga
salaysay sa dokumento
44
 Louis Gottschalk, Understanding History
 Pagsusuri ng Kapaniwalaan
3. Kakayahan na magpahayag ng katotohanan
hal. gaano siya kalapit sa kaganapan? gaano
ang atensyon na kanyang ibinibigay sa ga
detalye ng pangyayari
4. Kagustuhan na magpahayag ng katotohanan
e.g. upang masuri kung “sinasadya” ng
awtor na magpahayag ng katotohanan o
kamalian
 Louis Gottschalk, Understanding History 45
Pagsusuri ng Kapaniwalaan

5. Koroborasyon
i.e. ang katotohanan sa kasaysayan
(historical facts) ay nakasandig sa
independiyenteng testimonya ng dalawa o
higit pang mga saksi sa kaganapan
 Louis Gottschalk, Understanding History

46
Tatlong Mahahalagang Elemento ng
Mabisang Kamalayan at Kaisipang Historikal

1. Pagsasaalang-alang sa iba’t ibang sanhi ng

mga kaganapan
2. Pag-unawa sa kontekstong
pangkasaysayan
3. Kamalayan hinggil sa tema ng
“pagpapatuloy at pagbabago” sa
kasaysayan
47
 Iba’t ibang sanhi ng mga kaganapan
 May iba’t ibang sanhi o salik na dapat
isaaalang-alang na nagbunsod sa mga
kaganapan, ito man ay sa loob ng maikli o
mahabang panahon

 Pag-usisa
sa lahat ng bagay o sirkumstansya
na nagbigay-daan sa kaganapan o pangyayari
48
Pag-unawa sa Kontekstong
Pangkasaysayan
 Kamalayan kung paano naiiba ang mga panahon
sa daloy ng kasaysayan
 Pagtutulay sa cultural at temporal gap
 historical mindedness – paggamit ng mga
halagahin, kategorya na umiral sa panahong
pinag-aaralan

49
Pagpapatuloy at Pagbabago

O mas mainam, pagpapatuloy sa gitna ng

pagbabago

 Magkakaroon
lamang ng “kasaysayan”
kung may makikitang mga pagbabago

50