You are on page 1of 36

www.ilkaddimlar.

com Təlimçi: Rəşad Əliyev; 050 648 2737

HTML və CSS
Dərs 1:
Giriş

İlk Addımlar tədris portalı rashad@aliev.info


Rəşad Əliyev 050 648 2737
www.ilkaddimlar.com Təlimçi: Rəşad Əliyev; 050 648 2737

HTML kursu
 HTML nə üçündür?
 Kimlər üçündür?
 Nələr əldə edəcəksiz
 Sonra nə öyrənməli?
www.ilkaddimlar.com Təlimçi: Rəşad Əliyev; 050 648 2737

Kursun materialları
 Modullar
 Tapşırıqlar
www.ilkaddimlar.com Təlimçi: Rəşad Əliyev; 050 648 2737

Nə öyrənəcəksiz:
 HTML-ın əsasları
 CSS
 Əlavə imkanlar
 Saytların İnternetdə yerləşdirilməsi
www.ilkaddimlar.com Təlimçi: Rəşad Əliyev; 050 648 2737

Giriş:
 XML, HTML, XHTML haqqında ümumi məlumat.
 Web server, web sayt, web səhifə nədir?
 HTML-i yaratmaq üçün istifadə edilən proqramlar
(Notepad++, EmEditor)
 HTML dili haqqında. Sənədin strukturu.
 <!DOCTYPE> nə üçün lazımdır
 Teq nədir? HTML sənəddə teqlərin quruluşu.
 Mətnin formatlanması. Block və inline elementlər.
 Şərhlərin istifadəsi
www.ilkaddimlar.com Təlimçi: Rəşad Əliyev; 050 648 2737

Tarixi
1994 Mart 1995
HTML 2.0 hazırlıq HTML 3 + CSS
W3 Consortium (W3C)
www.W3.org

2014 Yanvar 1997


HTML 5.0 HTML 3.2
Iş gedir
1991
CERN
HTML Dekabr 1997
22 yanvar 2008 HTML 4.0 + CSS 2.0
W3C rəsmi elan
"HTML 5 - hazırlanır"

1986
ISO-8879 2000 24 dekabr 1999
SGML XHTML 1.0 HTML 4.01
www.ilkaddimlar.com Təlimçi: Rəşad Əliyev; 050 648 2737

Brauzerlər
 Internet Explorer
 Firefox
 Chrome
 Mozilla
 Safari
 Opera
 Netscape
 AOL

http://www.w3schools.com/browsers/browsers_stats.asp
www.ilkaddimlar.com Təlimçi: Rəşad Əliyev; 050 648 2737

Əsas anlayışlar
 Web-sayt

 Web-server

 Web-ünvan

 Web-səhifə

*.html *.html *.html

...
www.ilkaddimlar.com Təlimçi: Rəşad Əliyev; 050 648 2737

Necə işləyir
1 HTML

WWW 2 PHP
CGI

Veb-server
3 ASP
4 ...

2 4
1 3

HTML

5 index.html
jpg, gif, swf,
avi, mpg …
www.ilkaddimlar.com Təlimçi: Rəşad Əliyev; 050 648 2737

HTML sənədi nədə düzəltməli?


 Notepad
 EmEditor
 Dreamweaver
 Notepad++
 Sublime Text
www.ilkaddimlar.com Təlimçi: Rəşad Əliyev; 050 648 2737

Adi HTML səhifə


<!DOCTYPE HTML PUBLIC "-//W3C//DTD HTML 4.01
Transitional//EN" "http://www.w3.org/TR/html4/loose.dtd">
<html>
Teq(tag)
<head>
<title>HTML səhifə</title>
</head>
<body>
<h1>Mənim ilk HTML sənədim</h1>
<hr>
<p>Birazdan biz bu qəribə simvolların nə etdiyini
öyrənəcəyik.</p>
</body>
</html>
www.ilkaddimlar.com Təlimçi: Rəşad Əliyev; 050 648 2737

HTML sənədin strukturu


<!DOCTYPE HTML PUBLIC "-//W3C//DTD HTML 4.0 Transitional // EN"
"http://www.w3.org/TR/html4/loose.dtd"> Sənədin tipini təyin edən
<html> Sənədin əvvəli

<head> Başlığın əvvəli

Burada işçi məlumatlar yerləşdirilir.

</head> Başlığın sonu

<body> Sənədin gövdəsinin əvvəli

Burada sənədin görünən hissəsi yerləşdirilir.

</body> Sənədin gövdəsinin sonu

</html> Sənədin sonu

http://www.w3.org/TR/REC-html40/
Elements: Name – tag;
www.ilkaddimlar.com Təlimçi: Rəşad Əliyev; 050 648 2737

Sənədin başlığı
<html>

<head>

<title> Sənədin başlığı </title>


</head>

<body>

...sənədin gövdəsi...

</body>

</html>
www.ilkaddimlar.com Təlimçi: Rəşad Əliyev; 050 648 2737

Sənədin gövdəsi
<html>

<head> Qeydlər
...İşçi məlumatlar...
</head>
<body>
<h1>Mənim ilk HTML sənədim</h1>
<hr> <!–- horizontal liniya -->
<p>Nə isə mətn. Bunlar saytda hansısa
məlumatlar ola bilər. Birinci abzas(paraqraf)
</p>
<p> İkinci abzas(paraqraf). Bunlar saytda
hansısa məlumatlar ola bilər.
</p> <!–- abzas -->
</body>

</html>
www.ilkaddimlar.com Təlimçi: Rəşad Əliyev; 050 648 2737

Elementlər necə olur?


Blok(block elements)
Strukturlaşmış format

Sətir(inline elements)
Vasitəsiz formatlaşma
Məntiqi formatlaşma (phrase elements)

Arzuolunmaz (deprecated)
Köhnəlmiş (obsolete)
Yeni (new)
Element

<title> M ə z m u n</title>

Açılan teq Bağlanan teq

Sətir elementin içində blok element olmaz!


www.ilkaddimlar.com Təlimçi: Rəşad Əliyev; 050 648 2737

Block və Inline elementlər


<div>Birinci div</div><div>Ikinci div</div>
<div>Üçüncü div</div>

<span>Birinci span</span><span>Ikinci span</span>


<span>Üçüncü span</span>
www.ilkaddimlar.com Təlimçi: Rəşad Əliyev; 050 648 2737

Strukturlaşmış mətn
<h1>Birinci dərəcəli başlıq</h1><p>P elementi abzasdır. Onun içində blok elementlər
<b>ola bilməz </b>. (P elementi də daxil olmaaqla).
Fontun stilini təqin edən elementlər:
<b>bold,</b>
<i>italic,</i>
<u>underline,</u>və s</p ><p>İkinci abzas</p>
www.ilkaddimlar.com Təlimçi: Rəşad Əliyev; 050 648 2737

Başlıqlar
<h1>Başlıq 1</h1>

<h2>Başlıq 2</h2>

<h3>Başlıq 3</h3>

<h4>Başlıq 4</h4>

<h5>Başlıq 5</h5>

<h6>Başlıq 6</h6>

Blok element
www.ilkaddimlar.com Təlimçi: Rəşad Əliyev; 050 648 2737

Horizontal xətt
<h1>Horizontal xətt</h1>
<hr>
<p>
Burda yeni abzas üçün mətn olacaq.
Blok element
www.ilkaddimlar.com Təlimçi: Rəşad Əliyev; 050 648 2737

Abzas
<P>
Burda yeni abzas üçün mətn
olacaq. Burda yeni abzas
üçün mətn olacaq. Burda
yeni abzas üçün mətn
olacaq. Burda yeni abzas
üçün mətn olacaq. Burda
yeni abzas üçün mətn
olacaq. Burda yeni abzas
üçün mətn olacaq.
</P>
<P>
Burda yeni abzas üçün mətn
olacaq. Burda yeni abzas
üçün mətn olacaq. Burda
yeni abzas üçün mətn
olacaq. Burda yeni abzas
üçün mətn olacaq. Burda
yeni abzas üçün mətn
olacaq. Burda yeni abzas
üçün mətn olacaq.
www.ilkaddimlar.com Təlimçi: Rəşad Əliyev; 050 648 2737

Brouzerlər mətni necə göstərir


www.ilkaddimlar.com Təlimçi: Rəşad Əliyev; 050 648 2737

Səhifəni yaxşılaşdırırıq
<p>
Dərsə gedən bir uşaq
Çıxdı buz üstə qoçaq;
Sürüşdü birdən-birə,
Düşdü üz üstə yerə.
</p>

<p>Dərsə gedən bir uşaq


<p>Çıxdı buz üstə qoçaq;
<p>Sürüşdü birdən-birə,
<p>Düşdü üz üstə yerə.
www.ilkaddimlar.com Təlimçi: Rəşad Əliyev; 050 648 2737

Sətrin məcburi bölünməsi


<p>Dərsə gedən bir uşaq,
<br>Çıxdı buz üstə qoçaq;
<br>Sürüşdü birdən-birə,
<br>Düşdü üz üstə yerə.
www.ilkaddimlar.com Təlimçi: Rəşad Əliyev; 050 648 2737

Sənədin son görünüşü


<!– Kodun məsafələrlə formatlaşması -->
<html>
<head>
<title>Mənim ilk sənədim</title>
</head>
<body>
<h1>Mənim ilk HTML sənədim</h1>
<hr>
<h2>Uşaq və buz</h2>
<p> Mirzə Ələkbər Sabir
<p>
Dərsə gedən bir uşaq
<br>Çıxdı buz üstə qoçaq;
<br>Sürüşdü birdən-birə,
<br> Düşdü üz üstə yerə.
<hr>
</body>
</html>
www.ilkaddimlar.com Təlimçi: Rəşad Əliyev; 050 648 2737

Laboratoriya işi

1 Lab_1 qovluğunda, index.html faylını açın

2 Səhifəni normal formaya salın


www.ilkaddimlar.com Təlimçi: Rəşad Əliyev; 050 648 2737

Elementlərin atributları
Atribut Atribut Atribut

<hr align="right" size="3" width="450" >

Teq Atributun qiyməti

Atributun adı

Atributlar bashlayan teqde olur, space ilə ayrılrlar


W3c-de bax
www.ilkaddimlar.com Təlimçi: Rəşad Əliyev; 050 648 2737

Atributları istifadə edirik


<h1 align="center"> .. </h1>
<p align="right"> .. </p>
<p align="justify"> .. </p>
<h2 align="left"> .. </h2>

<hr size="3">
<hr noshade>
<hr align="right" width="450">
<hr size="3" width="50%" align="center">
www.ilkaddimlar.com Təlimçi: Rəşad Əliyev; 050 648 2737

Blok sitat yaradırıq

<blockquote>
They went in single file, running like hounds on a
strong scent, and an eager light was in their eyes.
Nearly due west the broad swath of the marching Orcs
tramped its ugly slot; the sweet grass of Rohan had
been bruised and blackened as they passed.</blockquote>
www.ilkaddimlar.com Təlimçi: Rəşad Əliyev; 050 648 2737

Yazılan kimi formatlaşma


<pre>
Burda –
nə istəyiram,
necə istəyirəm yazıram.

Yazdıqlarım da eləcə çıxacaq


</pre>
www.ilkaddimlar.com Təlimçi: Rəşad Əliyev; 050 648 2737

ADDRESS elementi – Əlaqə vasitəsi


(Block element)
<p>Mənim ünvanım:<address>Bakı,
Azərbaycan, Xəzər Universiteti, Xəzər
İnternet İnstitutu, Telefon: 050 648
2737</address>
www.ilkaddimlar.com Təlimçi: Rəşad Əliyev; 050 648 2737

HTML-də Rənglər
Diapazon: 00 - FF (0 - 255)
16-lıq say sistemi:
#00FF00 – green (yaşıl)
0,1,2,3,4,5,6,7,8,9,A,B,C,D,E,F #FF0000 – red (qırmızı)
#0000FF – blue (göy)
#FFFFFF – white (ağ)
#000000 – black (qara)
#FFFF00 – yellow (sarı)
#FFD700 - gold (qızılı)
#FFCC00 - tangerine (madarin)
#E49B0F - gamboge (qızılqül)
#FDE910 – lemon (limonu)
www.ilkaddimlar.com Təlimçi: Rəşad Əliyev; 050 648 2737

Fontun qarnituru
Serif (Times New Roman)
Sans-serif (Arial, Verdana, Tahoma)
Monospace (Courier)
Cursive
Fantasy

<font face="Arial,Verdana,sans-serif">
Mətn hansı fontda göstəriləcək?
</font>

http://en.wikipedia.org/wiki/Font_family_%28HTML%29#Generic_font_families
www.ilkaddimlar.com Təlimçi: Rəşad Əliyev; 050 648 2737

Mətnin formatlanması
<i> - italic </i>
<b> - bold </b>
<u> - underline </u>
<strike> - strike </strike>
<tt> - monospaced </tt>
<big> - big font </big>
<small> - small font </small>
<sup> - up text </sup>
<sub> - down text </sub>
www.ilkaddimlar.com Təlimçi: Rəşad Əliyev; 050 648 2737

Məntiqi formatlaşma
<em> - vacib franqlemtlərin yanakı seçilməsi
<strong> - Xüsusi vacib elementlərin yağlı seçilməsi
<ins> - fraqmentin açıq olaraq altıxətli seçilməsi üçün istifadə edilir. Bu mətnin yazılandan
sonra qeyd edilməsini göstərmək üçün istifadə edilir.
<del> - fraqmentin açıq olaraq silinmiş seçilməsi üçün istifadə edilir. Bu mətnin yazılandan
sonra silinməsini göstərmək üçün istifadə edilir.
<cite> - Sitatların yanakı seçilməsi üçün
<code> - Proqram kodunun fraqmentlə kimi qeyd edir
<kbd> - klaviaturadan daxil olunmuş mətn
<var> - Dəyişənlərin adları
<samp> - Bir neçə simvolun qeyd edilməsi üçün
<dfn> - qeyd edilmiş terminin təyini
<abbr title="Nə isə söz"> - abbreviatura
<acronym title="Nə isə söz"> - akronim
<q lang=“az"> - Dırnaq işarələrinin təyini
www.ilkaddimlar.com Təlimçi: Rəşad Əliyev; 050 648 2737

Məntiqi formatlaşma
&nbsp; &#160; Sınmayan məsafə
&quot; &#034; Düz dırnaq "
&amp; &#038; Ampersand &
&lt; &#060; “kiçik” işarəsi <
&gt; &#062; “böyük” işarəsi >
&copy; &#169; Copyright ©
&reg; &#174; Registered ®
&trade; &#153; Trade Mark ™
&#399; Böyük Ə hərifi Ə
&#601; Kiçik ə hərifi Ə
www.ilkaddimlar.com Təlimçi: Rəşad Əliyev; 050 648 2737

Yekun
 HTML sənəd hipertexti nişanlamaq üçün olan
elementlərdən ibarətdir və hipersənəd adlanır
 Element açılan və bağlanan teqlərdən ibarətdir. Bəzi
elementlərin bağlanan teqləri yoxdur.
 Atributlar açılan teqlərin daxilində yazılır. Onlar özləri bu
struktura malikdir “ad=qiyməti”. Bəzi atributların qiymətləri
yoxdur.
 Elementlər block və inline olurlar. Inline(sətir) elementlər
mətnin məntiqi formatlaşmasına təsir edirlər.

You might also like