(Ortaöğretim)

Çankırı Şehit Yusuf Çelik Rehberlik ve Araştırma Merkezi

Lise Çalışma Komisyonu
 (Ortaöğretim)

Bu kılavuz, Çankırı Şehit Yusuf Çelik Rehberlik ve Araştırma Merkezi Lise Çalışma
Komisyonu çalışmasıdır. Kılavuzda yer alan etkinlikler derleme ve uyarlama biçiminde
oluşturulmuştur. Kısmen da olsa komisyon tarafından geliştirilen etkinlik örnekleri
içermektedir.

Komisyon
Gökhan Gülnar, Çankırı Şehit Yusuf Çelik RAM
Bahar Ünal, Şehit Erdem Öztürk Mesleki ve Teknik A.L.
Ayşe Sümeyye Şeker, Nevzat Ayaz Sosyal Bilimler Lisesi
Üzeyir Kahraman, Yapraklı Çok Programlı Anadolu Lisesi

Ekim, 2020
Çankırı

i
 ÖNSÖZ

Rehberlik Eğitimin Merkezidir!

Bir rehber öğretmen/psikolojik danışmanın kapısında şöyle bir yazı yazdığı söylenir: ‘Gelin ve
sorunlarınızı, sıkıntılarınızı benimle paylaşın. Herhangi bir sorununuz ya da sıkıntınız yoksa yine de
gelin ve bunu nasıl başardığınızı benimle paylaşın.’

Rehberliğin merkezinde öğrenci vardır. Eğitimin merkezinde de öğrenci olduğuna göre bence
‘Rehberlik Eğitimin Merkezidir!’ Rehberlik hizmetleri son yıllarda özellikle de içinde bulunduğumuz
bu süreçte daha çok önem kazanmıştır. Bu artan önem ve beklentiye doğru ve istendik bir biçimde
cevap verebilmek adına ilimizdeki çok değerli meslektaşlarımızdan oluşan bir komisyon tarafından
ortaöğretim okulları için hazırlanan rehberlik etkinliklerinin tüm rehber öğretmen/psikolojik
danışmanlarımıza, öğrencilere ve ailelerine faydalı olması dileği ile emeği geçenlere çok teşekkür
eder, şahsım ve kurumum adına saygılar sunarım.

Çelebi ÇAĞLAYAN
Çankırı Şehit Yusuf Çelik RAM Md.

ii
 Sevgili meslektaşlarımız,

Eğitimin vazgeçilmez unsurlarından biri olan psikolojik danışma ve rehberlik hizmetlerinin yeri ve
önemi büyüktür. Psikolojik danışman ve rehber öğretmenler Covid-19 pandemi sürecinde çalışmalarını
fedakârca yürütmüşlerdir. Öğrencilere, gerek uzaktan eğitim araçlarıyla gerekse ev ziyaretleri marifetiyle
ulaşmışlar; ihtiyaç duydukları psikolojik destek ve rehberlik faaliyetlerini eksiksiz gerçekleştirmişlerdir.
Velilerle de sabah-akşam mesai kavramı gözetmeksizin iletişim halinde olmuşlardır. Okullarda bu hizmetlerin
yürütülmesinde psikolojik danışmanlar kadar özverili ve fedakarca çalışan sınıf rehber öğretmenlerimizi de
unutmamak gerekir. Rehberlik, ekip işidir. Bu bakımdan öğrenci ve velilerimize rehberlik hizmetlerinin etkili bir
biçimde sunulmasında imkanlar oluşturan değerli okul müdürlerimiz ve idarecilerimize; okul rehberlik servisiyle
sürekli eşgüdüm halinde çalışan ve yardımlarını esirgemeyen değerli öğretmenlerimize; hiçbir eğitim kurumunun
onlarsız düşünülemediği pek kıymetli meslektaşlarımız psikolojik danışmanlara çok teşekkür ediyoruz.

Milli Eğitim Bakanlığı Özel Eğitim ve Rehberlik Hizmetleri Genel Müdürlüğü 2020 yılında
yenilenmiş sınıf rehberlik programını yayınlamıştır. Yenilenen bu programda kazanım listeleri büyük ölçüde
revize edilmiştir. Günümüz koşullarına uygun ve öğrencilerin gelişim ihtiyaçlarına göre hazırlanan sınıf
rehberlik programı okullarda görev yapan psikolojik danışman ve sınıf rehber öğretmenleri tarafından
uygulanmaya başlanmıştır. Ancak sınıf rehberlik etkinlikleri henüz yayınlanmamıştır. Yalnızca kademeli olarak
yüz yüze eğitime başlayan sınıflara ait dörder haftalık rehberlik etkinlikleri yayınlanmıştır.

Okullarımızda görev yapan psikolojik danışman ve sınıf rehber öğretmenlerimize müşavirlik hizmeti
sunmak, 2020-2021 yılında uygulanması gereken alandaki etkinlik boşluğunu kısmen de olsa doldurabilmek
amacıyla Çankırı Şehit Yusuf Çelik Rehberlik ve Araştırma Merkezi Lise Çalışma Komisyonu oluşturulmuştur.
Komisyonda Çankırı Şehit Yusuf Çelik Rehberlik ve Araştırma Merkezi psikolojik danışmanı Gökhan Gülnar,
Şehit Erdem Öztürk Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi psikolojik danışmanı Bahal Ünal, Nevzat Ayaz Sosyal
Bilimler Lisesi psikolojik danışmanı Ayşe Sümeyye Şeker ve Yapraklı Çok Programlı Anadolu Lisesi psikolojik
danışmanı Üzeyir Kahraman yer almaktadır. Komisyon üyeleri tarafından yaklaşık iki aylık süre boyunca
kaynak taraması yapılmış ve yeni kazanımlara uygun olduğu düşünülen etkinlik uyarlamaları yapılmıştır.
Kılavuzda yer alan rehberlik etkinliklerinin bazıları komisyon üyeleri tarafından özgün üretilmiş, bazıları
üzerinde kısmen değişiklik ve uyarlama çalışmaları yapılmış ve bazıları da olduğu gibi alıntılanmış
etkinliklerdir. Genel itibariyle elinizdeki bu kılavuz bir derleme çalışmasıdır. Kılavuzumuzda yer alan etkinlik
örnekleri lise kademesi için uyarlanmıştır. Etkinlik sayıları sınırlı olup, yeni sınıf rehberlik programında yer alan
tüm kazanımları kapsamamaktadır. Bu vesilelerle sınıf rehberlik etkinlikleri (ortaöğretim) kılavuzunu ilimiz ve
ülkemizdeki tüm meslektaşlarımızın istifadesine sunuyoruz.

Yüz yüze eğitimin tüm okul ve sınıf kademelerinde en yakın zamanda başlaması
ümidiyle…Sağlıcakla kalın.

Komisyon

iii
 İÇİNDEKİLER

Önsöz ………………………………………………………………………………………………...…ii

Giriş ……………………………………………………………………………………………………iii

İçindekiler . …………………………………………………………………………………………….iv

9. sınıf örnek sınıf rehberlik etkinlikleri………………………………………………………...………1

Açık Arttırma ..............................................................................................................................2

Değerler ve Meslekler .................................................................................................................5

Değerlerim ..................................................................................................................................8

Kendinin Taraftarı Ol ................................................................................................................11

Siber Zorbalıkla Başedelim ......................................................................................................13

Ailemize Hoşgeldiniz …………………………………………………………………………14

Bu Ders/Meslek Tam Bana Göre ……………………………………………………………..16

Duygular ……………………………………………………………………………………...20

En Uzun En Kısa Çizgi ………………………………………………………………………22

Hobim ve İlgim ………………………………………………………………………………25

Kuralların Farkındayım ………………………………………………………………………27

10. sınıf örnek sınıf rehberlik etkinlikleri …………………………………………………………… 29

Amaçlar .....................................................................................................................................30

Bilişim Kendini Yönetme .........................................................................................................33

İhtiyaçlarım Neler .....................................................................................................................35

Sallanan Sandalye .....................................................................................................................36

Son Kararım ..............................................................................................................................38

Bizim Takım ………………………………………………………………………………….40

Kararım Karar ………………………………………………………………………………...42

Duyarlı Olalım ………………………………………………………………………………..44

Gelecek Beni Bekler ………………………………………………………………………….45

Mesleğim ve Değerlerim ……………………………………………………………………..47

Yüz Bin Kere Hayır …………………………………………………………………………..49

Basamakları Çıkıyorum ………………………………………………………………………51

iv
 Çatışmanın Çözümü …………………………………………………………………………..54

11. sınıf örnek sınıf rehberlik etkinlikleri ……………………………………………………………..57

Azim ve Ötesi ………………………………………………………………………………...58

Başarının Buzdağı .....................................................................................................................61

Benim Senaryom .......................................................................................................................65

Hayır Diyebilmek ......................................................................................................................68

Planımı Hazırlıyorum …………………………………………………………………………70

Güçlerim ……………………………………………………………………………………...72

Kariyer Simülasyonu ................................................................................................................74

12. sınıf örnek sınıf rehberlik etkinlikleri ……………………………………………………………..79

Olumluyu Bul ...........................................................................................................................80

Sınav Demişken ........................................................................................................................84

Stres Nedenlerim ......................................................................................................................86

Zamanımı Planlıyorum .............................................................................................................89

Bir Ömür Boyu Öğrenme ……………………………………………………………………..91

Özgeçmişim Var ……………………………………………………………………………...92

Zaman Yönetimi ……………………………………………………………………………...96

v
 11. SINIF
ETKİNLİKLERİ

57
 AZİM VE ÖTESİ

Konu : Azim
Kazanımlar : Etkinliğe katılan öğrenciler;
1- Azim başarı ilişkisini açıklar.
2- Başarmak için çalışmanın gerekliliğine inanır.
Düzey: 11. sınıf
Süre: 40 dk.
Etkinlik Öncesi Hazırlık: Çalışma yaprağı 1, 2 adet çoğaltılır. Çoğaltılan ilk çalışma yaprağı her gruba bir
adet gelecek şekilde başarı hikayeleri kesilir. Çoğaltılan 2. Çalışma yaprağı ise uygulayıcı da kalır.

Etkinlik akışı:
1.Etkinliğin amacının başarılı kişileri başarılı yapan şey ne olduğunu keşfetmek olduğu öğrencilere
açıklanır.
2.Öğrencilere model olarak aldıkları onun gibi olmak istedikleri ona İmren dikleri hayatta başarılı
kişiler olup olmadığı sorulur. Öğrencilere model olabilmek adına uygulayıcı ilk olarak kendisi
paylaşım da bulunur.
3.Paylaşımda bulunmak isteyen öğrencilere söz verilir
4.Sonrasında öğrenciler 5 gruba ayrılır Her bir gruba rastgele şekilde etkinlik öncesinde hazırlanmış
olan başarı hikayeleri dağıtılır.
5.Her gruptan kendi kartındaki başarı hikayelerini okumaları kendilerini hikayenin kahramanı olarak
hayal etmeleri ve hikayedeki kişinin yerinde olsalardı zorluklar karşısında nasıl tepki vereceklerini
düşünmeleri istenir. Bunun için 5 dakika süre verilir
6.Süre bitiminde her grup temsilcisinden kendi kartındaki başarı hikayesini sınıfla paylaşması istenir
7.Öğrencilerden hikayeler de ortak olan yönleri bulmaları istenir.
8.Paylaşımların ardından öğrencilere bu kişileri başarılı yapan şeyin ne olduğu sorulur.
9.Öğrencilerden gelen yanıtları tahtaya yazılır
10.Öğrencileri azim yanıtı bulmaya çalışılır öğrencilerden azim yanıtı gelir ise uygulayıcı gelen
yanıtları azim etrafında birleştirir eğer azim yanıtı gelmez ise uygulayıcı kendisi gelen yanıtları azim
etrafında birleştirir.
11.Süreç tartışma soruları kapsamında değerlendirerek sonlandırılır.
TARTIŞMA SORULARI

1.Hikayedeki kişinin yerinde

olsaydınız zorluklar karşısında nasıl
tepki verirdiniz?
2.En çok hangi konular başarı ile
ilgilidir?
3.Başarıya giden yolu nasıl
tanımlarsınız?
4.Başarıya giden yolda azmin önemi nedir?
5.Şanslı Doğanlar diye bir şey var mıdır yoksa bireyler başarıyı kendileri mi yaratmaktadır?
Yararlanılan kaynaklar:
1. Işık, Ş. (2017). Okulda Pozitif Psikoloji Uygulamaları. Ankara: Pegem Akademi.
2. https://www.kisa.link/O0lg Erişim Tarihi 06.10.2020

58
3. https://www.hurriyet.com.tr/ege/tipin-bekcisiydi-doktor-oldu-23647296 Erişim Tarihi 06.10.2020
4. https://www.kisa.link/O0ll Erişim Tarihi 06.10.2020
5. https://www.kisa.link/O0lo Erişim Tarihi 06.10.2020
6. https://www.kisa.link/O0lq Erişim Tarihi 06.10.2020
Çalışma Yaprağı 1

Jack MA Çinli iş adamı e-ticaret alanında faaliyet gösteren

Alibaba Grubun kurucusu ve başkanıdır. Forbes in Eylül 2015
rakamlarına göre 20 1.4 milyar dolarlık serveti ile Çin'in ikinci,
Dünyanın ise 33 en zengin kişisidir
Üniversitede 3 yıl sınıfta kaldım. 30 iş başvurusu yaptım ve
hepsinde reddedildim. KFC, Çine ilk geldiğinde 24 kişi
başvurdu ve yalnız beni reddettiler. Harvard Üniversitesi'ne 10
kez başvurdum ve hepsinden ret cevabı aldım.

Eşref ARMAĞAN. Doğuştan görmez olan bir ressamdır.

Hiçbir zaman gün batımını çiçekleri renkleri görememiştir.
Tuttuğunu koparan mücadeleci kişiliği sayesinde Türkiye'de ve
dünya çapındaki sergilerde resimleri yer almıştır. Bu özelliği
ile TEDX konuşmacısı olarak davet edilmiş ve Bakmadan
Gören Beyin isimli bir konuşma yapmıştır.

Abdullah ÖZKAYA Denizli Pamukkale Üniversitesi'nde

güvenlik görevlisi olarak çalışıyorken tıp fakültesini kazandı.
Hem çalışıp hem de okuyarak doktor oldu. Yıllarca vardiyalı
olarak çalıştı geceleri bekçi gündüzleri tıp öğrencisi oldu. Zor
bir bölüm olan tıp fakültesinden mezun olmak çok zorken
Özkaya 3 yıl ara vermesine evli ve bir çocuk sahibi olmasına
rağmen okulunu başarılı bir şekilde bitirmeyi başardı.

Marie BALTER alkolik bir annenin evlilik dışı dünyaya

gelmiş kızı olan Marie 5 yaşında annesi tarafından terk edildi
ve çok kötü bir ailenin yanına evlatlık olarak verildi. Burada
türlü işkencelere maruz kalan Marie 17 yaşında depresyondan
felç geçirdi ve şizofreni tanısı ile kliniğe yatırıldı. Akıl
hastanelerinde 17 yıl geçirdikten sonra aslında depresyonda
olduğu anlaşıldı Okumaya karar veren Mary Salem State
Üniversitesi'nde psikiyatri bölümünü kazandı ve evlendi. Tam
okulu bitirecekken eşini kaybetti. Kanser oldu pes etmedi
yüksek lisans yaptı ve senelerini geçirdiği hastaneye yönetici
olarak atandı.

59
 Matematikçi John NASH doktora tezinin yayınlanmasının
üzerinden çok geçmeden şizofreni hastalığının belirtilerini
göstermeye başlamıştır. Hayali arkadaşlarla konuşmalar başka
gezegenlerden gelen gizli mesajları çözmeye çalışmalar gibi
davranışları nedeniyle yıllarca psikiyatri koğuşlarında kalmış
ağır ilaç ve şok tedavileri görmüştür. Tüm bunlara rağmen
çalışmayı hiç bırakmayarak Oyun Teorisi ve Nash Dengesi
buluşları ile tarihini adını yazdırıp 1994 yılında Nobel Ödülü
kazanmıştır

60
 BAŞARININ BUZDAĞI

Konu : Akademik başarının arkasındaki etmenler.

Kazanımlar : Etkinliğe katılan öğrenciler;
1- Akademik başarının önündeki engelleri fark eder.
2- Başarının arkasında neler olduğunu keşfeder.
Düzey: 11. sınıf
Süre: 40 dk.

Etkınlık Öncesı Hazırlık: Etkinlik öncesinde çalışma yaprağı 1 oluşturulacak grup sayısı kadar çoğaltılır.

Resmin kaynağı: https://www.kisa.link/o0lg Erişim Tarihi: 08.10.2020

Etkinlik akışı:
1- Öğrencilere etkinliğin amacının başarının arkasında neler olduğunu keşfetmek olduğu
açıklanır

2- İlk olarak tahtaya etkinlik bilgi notunda verilen şekil 1'deki grafik çizilir ve öğrencilere
başarının yaydan çıkan bir ok gibi yukarıya tırmanmak olduğu söylenir. Öğrencileri bu grafik
hakkında ne düşündükleri sorulur.

3- İkinci olarak tahtaya etkinlik bilgi notunda verilen şekil 2'deki grafik çizilir. Öğrencilere bu
grafiğine anlattığı sorulur ve başarı ok gibi mi ilerler sorusunu düşünmeleri istenir

4- Öğrencilerin düşüncelerini paylaşmaları cesaretlendirilir.

5- Öğrenciler her grupta 4 5 öğrenci olacak şekilde gruplara ayrılır

6- Gruplara etkinlik öncesi çoğaltılmış olan çalışma yaprağı 1 dağıtılır

7- Öğrencilere başarının neden buz dağına benzediği aşağıdaki şekilde anlatılır. Başarı çoğu
zaman buzdağına benzemektedir insanlar sadece sizin başarılarınızı görürler fakat o başarıya nasıl
ulaştığını konusunda çok az bilgiye sahiptirler sizi başarıya ulaştıran birçok şeyden bilhaberdirler

61
8- Bu kısa açıklamanın ardından her gruptan beyin fırtınası şeklinde başarı buzdağının altına
neler olabileceğini yazmaları istenir. Grupların bu görevi yapmaları için onlara bir süre verilir

9- Bu sırada uygulayıcı çalışma yaprağı de yer alan buzdağından yararlanarak tahtaya bir buzdağı
çizer

10- Her grup için grup sözcüsü seçilerek buzdağında başarının altında yatan özellikleri paylaşması
istenir. .Grup sözcüsünden verdiği her bir yanıt da başarı ile ilişkisi açıklaması istenir

11- Her bir grup için sırayla yanıklar ve açıklamalar alınır. Öğrencilerden gelen yanıtlar arasında
hayal kırıklığı başarısız olma gibi yanıtlar yok ise uygulayıcı tarafından başarı buzdağına eklenir. Bu
özelliklerin başarıda nasıl bir etkiye sahip olduğu gruplar halinde tartışılır.

12- Tahtaya yazılanlar ile birlikte sınıfın başarı buzdağı oluşmuş olur.

13- Süreç tartışma soruları kapsamında değerlendirilerek sonlandırılır

TARTIŞMA SORULARI

1- Başarıya ulaşmanın önünde ne gibi zorluklar vardır

2- Zorluklar karşısında mücadele etmek başarının bir kaynağı mıdır?
3- Zorluklar karşısında neden mücadele etmeliyiz
4- Konfüçyüs'ün başarı merdivenlerini kimse elleri cebinde tırmanmamıştır sözünden ne
anlıyorsunuz?

Yararlanılan kaynaklar:
1. Işık, Ş. (2017). Okulda Pozitif Psikoloji Uygulamaları. Ankara: Pegem Akademi.
2. https://www.kisa.link/O0li Erişim Tarihi: 08.10.2020
3. https://www.kisa.link/o0lg Erişim Tarihi: 08.10.2020

62
 BAŞARI HAKKINDA DÜŞÜNÜLEN

Şekil-1

ASLINDA OLAN

Şekil-2

63
 ÇALIŞMA YAPRAĞI 1

BAŞARI

Resimin Kaynağı: https://www.kisa.link/O0li

64
 BENİM SENARYOM

Konu : Öğrencilerin farklı akran baskılarının fark edebilmelerini sağlamak

Kazanımlar : Etkinliğe katılan öğrenciler;
1- Gerektiğinde arkadaşlığını sonlandırır.(2. Hafta Arkadaş şiddetine odaklanılır)
Düzey: 11. sınıf
Süre: 40 dk.
Etkinlik akışı:

Oturumdan önce Uygulama Sayfasındaki senaryoları çoğaltın.

Bu oturumda sizleri gruplara ayırıp her gruba bir senaryo vereceğim. Herkes bir süre senaryodaki rolüne
çalışacak. Ondan sonra da buraya gelip oyununu sergileyecek. Bu arada bizler çok dikkatlice oyunu
seyredeceğiz. Çünkü her oyundan sonra tartışacağız.

Şimdi sizlerin dört gruba ayrılmanızı istiyorum (Öğrencilerin gruplara ayrılmasını bekleyin ve senaryoları
dağıtın). Şimdi çalışmanız için size 15 dakika veriyorum. Kim hangi rolü alacak, ne diyecek, nerede duracak,
hangi hareketleri yapacak karar verin. (Grupların sırayla senaryolarını canlandırmaları için davet edin). Her
canlandırmadan sonra aşağıdaki soruları tartışın)

Tartışma Soruları
1. Bu oyunda sözlü mü, sözsüz mü akran baskısı vardı?
2. Neler oldu?
3. Ne tip bir akran baskısı vardı? (İpucu: dışlama, aşağılama, ikna, bakış, sözsüz grup baskısı)
4. Akran baskısına maruz kalan öğrenci neler hissetmiş olabilir?
5. Eğer akran baskısına boyun eğerse sonuçlar ne olur?
6. Akran baskısına boyun eğmeden sorunu uygun bir biçimde nasıl çözebilir?
7. Başınıza bu tip olaylar geldi mi?
8. Siz ne yaptınız?
Yararlanılan kaynaklar:
1. MEB. (2012). Öğrenci destek programı, özellikle kız çocuklarının okullulaşma oranının arttırılması
projesi. Ankara.
2. Resmin kaynağı: https://www.kisa.link/O0D6 Erişim tarihi 09.10.2020

65
 UYGULAMA SAYFASI SENARYOLAR

SENARYO 1: YENİ ÖĞRENCİ

Karakterler:
Sevil – Sınıfa yeni gelen bir kız öğrenci, geç kaydolduğu için sınıfa uyum sağlamakta ve
dersleri anlamakta zorlanıyor.
Fatma- Sınıfta bir kız öğrenci, arkadaşlarına yaptıkları Şakaya katılmadığı için gruptan
dışlanıyor.
Diğer öğrenciler
Yer: Sınıf
Akış:
 Bir grup öğrenci kendi aralarında konuşmaktadırlar.
 Sevil sınıftan içeri girer ve yerine oturur.
 Çocuklar aralarında fısıldamaya ve Sevil’e bakıp gülüşmeye başlarlar.
 Sevil kendisiyle dalga geçildiğini anlar ve üzüntüyle başını öne eğer.
 Çocuklardan birisi Sevil’le dalga geçmeye başlar. Diğerleri de gülmeye devam ederler.
 Sevil’in çok üzüldüğünü gören Fatma dayanamaz ve arkadaşlarına birkaç kez durmalarını
söyler.
 Çocuklardan birisi Fatma’ya eğer onların yaptığından hoşlanmıyorsa bir daha yanlarına
gelmemelerini söyler.
AKRAN BASKISININ TÜRÜ: Dışlama
KULLANABİLECEĞİNİZ ÖRNEK CÜMLELER:
 “Senin gibi birine ihtiyacımız yok.”
 “Madem bizim yaptıklarımız hoşuna gitmiyor, git onunla arkadaş o zaman”
 “O zaman sen de bizim yanımıza gelme bir daha”

SENARYO 2: TELEFON
Karakterler:
Nilay – Cep telefonu olmayan öğrenci
Ayşegül – Yeni bir cep telefonu olan öğrenci
Diğer öğrenciler
Yer: Okulun bahçesi
Akış
 Ayşegül bahçede, ailesinin ona aldığı yeni cep telefonunu arkadaşlarına göstermektedir.
 Diğer öğrenciler merakla cep telefonunu incelemekte, özelliklerini sormaktadırlar.
 Nilay, cep telefonu olmadığı için konuşulanlardan anlamamaktadır.
 Ayşegül herkesin numarasını kaydedeceğini söyleyerek herkese cep telefonlarının
numaralarının ne olduğunu sormaya başlar.
 Nilay daha da rahatsız olmuştur.
 Ayşegül, Nilay’ a da cep telefonunun numarasını sorar.
 Nilay utanarak cep telefonunun olmadığını söyler.
 Bir sessizlik olur.
 Öğrenciler birbirlerine ve Nilay’ a imalı bir biçimde bakışırlar.
 Nilay daha da utanır.
 Ayşegül “Neyse sen de olunca verirsin” der.
AKRAN BASKISININ TÜRÜ: BAKIŞ
BAKIŞ: Grup üyeleri size öyle bir tepeden bakarlar ki, bu bakışlarıyla sanki “Sen bizden değilsin” derler.
UYARI: “Sen bizden değilsin mesajı beden diliyle, mimiklerle, ses tonuyla sözsüz bir biçimde verilmeli asla
sözel bir biçimde söylenmemelidir.

66
SENARYO 3: SINAV

Karakterler:
Ahmet – Sınava çalışan öğrenci
Cemil ve Ayhan– Ahmet’in sıra arkadaşları
Diğer öğrenciler
Yer: Sınıf
Akış:
 Ahmet sınıfa girer, Cemil ve Ayhan’ın yanına oturur.
 Cemil ve Ayhan alaycı bir tonla Ahmet’e çalışıp çalışmadığını sorarlar.
 Ahmet çalıştığını söyler.
 Cemil ve Ayhan ona sınavda kâğıdını açmasını söylerler.
 Ahmet bu durumdan rahatsız olduğunu ve yakalanmaktan korktuğunu ifade eder.
 Cemil’le Ayhan onun korkaklığıyla dalga geçmeye başlar.
 Arkadan bir öğrenci kopyalarını göstererek sınavda kopya çekeceğini söyler.,
 Ayhan kararsızdır.
 Hepsi birden Ayhan’ı ikna etmeye çalışırlar.
AKRAN BASKISININ TÜRÜ: İkna
KULLANABİLECEĞİNİZ ÖRNEK CÜMLELER:
“Hadi, oğlum ya herkes yapıyor.”
“Sana bir zararı olmayacak ki”
“Hoca fark etmeyecek bile”

SENARYO 4: GRUP

Karakterler:
Serdar – Gruba girmeye çalışan öğrenci
Grup – Okul dışında sigara içen ve kendi aralarında konuşup gülüşen bir grup öğrenci
Yer: Okulun dışı
Akış:
 Serdar okulun dışında bir grup arkadaşını görür. Aslında bu grup, Serdar’ın aralarına
katılmaya çalıştığı gruptur.
 Grup arkası dönük durmakta, sigara içip kendi aralarında konuşmaktadırlar.
 Serdar yanlarına yaklaşır ve selam verir.
 İçlerinden biri Serdar’ın selamına karşılık verir ve yeniden gruba döner.
 Serdar yanlarında durmaya devam eder.
 İçlerinden biri ona zararlı alışkanlık içeren tütün ürünü uzatır.
 Serdar kullanmadığını söyler.
 Grup tekrar Serdar’a arkasını döner ve konuşmaya devam ederler.
AKRAN BASKISININ TÜRÜ: Sözsüz grup baskısı
UYARI: Burada grup Serdar’a zararlı alışkanlık yapan tütün ürünü için sözel bir baskı yapmamıştır. Ancak
Serdar, onlardan birisi olmak için bu maddeyi içmesi gerektiğini düşünür.

67
 HAYIR DİYEBİLMEK

Konu : Akran baskısına direnebilme

Kazanımlar : Etkinliğe katılan öğrenciler;
1- Gerektiğinde arkadaşlığını sonlandırır.
2- Arkadaşlarının uygun olmayan isteklerine hayır diyebilir.
Düzey: 11. sınıf
Süre: 40 dk.

Etkinliğin akışı:

 Tahtaya büyük harflerle “AKRAN BASKISI” yazın ve öğrencilerden bu kelimeyi

duyduklarında akıllarına ilk gelen şeyleri söylemelerini isteyin. Beyin fırtınası yoluyla
paylaşımlar doğrultusunda akran baskısını tanımlayın.
 Ardından öğrencilere yaşadıkları ya da tanık oldukları akran baskısı yaşantılarına örnekler
vermelerini söyleyerek konunun daha derin anlaşılmasını sağlayın.
 Öğrencileri dört gruba ayırın ve Form 18’deki örnek olaylardan her birini bir gruba dağıtın.
(Grup sayısının fazla oluşuna göre örnek olay sayısını benzer örneklerle arttırabilirsiniz)
 Ardından her gruba kendilerine verilen örnek olaylar, kendilerinin başına gelmiş olsaydı neler
yapabileceklerini aralarında tartışmaları ve örnekteki kişilere “hayır” demenin yollarını
öneriler halinde sıralamaları yönergesini verin.
 Aralarında bu önerileri daha sonra tüm gruba aktaracak bir sözcü belirlemelerini isteyin.
Örnek olayların tartışılması ve önerilerin geliştirilmesi için yeterli zamanı sunduktan sonra,
örnek olayları bir kez daha okuyun ve sözcüler aracılığıyla her grubun önerilerini
paylaşmasına ortam hazırlayın. Bunun için sözcülerin gerekiyorsa tahtayı kullanmalarını
sağlayabilirsiniz. Geliştirilen önerilere tüm sınıfın katkı yapmasını destekleyin.
 Akran baskısına direnmenin ve kendi haklarının ihlal edilmesine izin vermeyecek şekilde
“Hayır diyebilme” becerisi geliştirmenin, başkalarının haklarını ise ihlal edecek davranışlarda
bulunmamanın önemini tartışarak ve vurgulayarak etkinliği sonlandırın.

Yararlanılan kaynaklar:
MEB. (2013). Yaşam becerileri etkinlik kitabı. Ankara: Özel Eğitim ve Rehberlik Hizmetleri Genel Müdürlüğü.
https://siddetinonlenmesi.meb.gov.tr/ Erişim Tarihi 08.10.2020
https://www.kisa.link/O1lr Erişim Tarihi: 13.10.2020
https://www.kisa.link/O1lKErişim Tarihi: 13.10.2020
https://www.kisa.link/O1lw Erişim Tarihi: 13.10.2020
https://www.kisa.link/O1lFErişim Tarihi: 13.10.2020
https://www.kisa.link/O1lS Erişim Tarihi:13.10 2020

68
 FORM-ÖRNEK OLAYLAR
1. Sevdiğin bir arkadaşın, üst sınıflardan fiziksel olarak da daha
yapılı bir öğrencinin kendisini tehdit ettiğini, bugün okul
çıkışında ona gününü göstereceğini söyledi. Üst sınıftaki
öğrenciyi tanımıyorsun. Ancak arkadaşın desteğe ihtiyacı
olduğunu söylüyor ve bugün okul çıkışında onun yanında olmanı
istiyor. Sen ise herhangi bir kavga ya da tartışmaya karışmak
istemiyorsun.
3. Bir arkadaşın, kendisini sert eleştirdiği için okul müdürüne
olan öfkesini sana anlatıyor. Ders zili çaldığında ve ders
başladığında, müdür odasının penceresini taşlamak istediğini
söylüyor. Senin de ona yardım etmenizi bekliyor
69
2. Çok uğraşarak ve çok çeşitli kaynaklar araştırarak dönem
sonunda final notu yerine geçecek bir ödevi tamamladın. Yakın
arkadaşının derste başarılı olması için iyi bir not alması
gerekiyor. Arkadaşın senden yararlanmak için ödevini onunla
paylaşmanı istiyor. Paylaşmaman durumunda seninle bir daha
konuşmayacağını ve arkadaşlığınızın biteceğini söylüyor. Sen ise
hem arkadaşının sözlerine üzülüyorsun, hem de çok uğraşarak
hazırladığın ödevi kimseyle paylaşmak istemiyorsun
4. Bir arkadaşın sana başka bir arkadaşınla ilgili çok önemli bir
sırrını paylaştı. Senden ne pahasına olursa olsun bundan
kimseye söz etmemeni istedi. Ancak diğer arkadaşının senin bu
sırrı bildiğini öğrendi ve ısrarla seni bu sırrı ona söylemen için
sıkıştırmaya başladı. Sırrı söylememen durumunda herkese
seninle ilgili olumsuz şeyler anlatacağını söylüyor ve seni tehdit
ediyor.
 PLANIMI HAZIRLIYORUM

Konu : Amaçlara ulaşabilmek için planlı programlı çalışma

Kazanımlar : Etkinliğe katılan öğrenciler;
1- Yaşam amaçlarına ulaşmak için bir eylem planı hazırlar.
2- Akademik başarısını artırıcı çalışma planı yapar.
Düzey: 11. sınıf
Süre: 40 dk.
Etkinlik akışı:

1. Öğrencilere yaşam amaçlarına ulaşmak için çalışma planı yapmanın önemli olduğu söylenerek
etkinliğe başlanır.
2. Öğrencilere, kendileri için yakın hedeflerden biri olan yükseköğretim kurumlarına geçiş
sınavında başarılı olmak ve hayallerindeki meslek/bölümü kazanmaları için aşağıdaki örnek
çalışma planı sunulur.

Örnek Plan:
Tüm yıl boyunca yapılacaklar
- ÖSYM Sınav Sistemini tanımak,
- Etkili ve verimli çalışma stratejilerini belirlemek,
- Başarı ve başarısızlığa neden olan etmenleri belirlemek,

Kasım –Aralık-Ocak ayları içinde yapılacaklar:

- Derslerdeki performansını değerlendirme,
- Derslere ilişkin eksikliğin ve sorunun nerde olduğunu tespit etme,
- Konu eksikliklerini belirleme,
- Ders çalışma programını hazırlama, uygulama ve değerlendirme,
- Deneme sınavlarındaki performansları değerlendirme,
- Bir sonraki sınav için hedef koyma,

Şubat-Mart Nisan-Mayıs ayları içinde yapılacaklar:

- Kasım- Aralık-Ocak aylarındaki performans değerlendirmesi ve eksikliklerini tamamladıktan
sonra, sınavlardan aldığı puanlara bakıp genel durum değerlendirmesini yapma,
- Eksik konularını tamamlama ve gerekiyorsa yardım alma,
- Sınava ilişkin kaygısının olup olmadığını belirleme ve kaygı ile başa çıkma yöntemleri için
yardım alma.
3. Öğrencilere aylara göre planlamanın içinde başka neler yapabilecekleri veya başka nasıl bir plan
yapılabileceği sorulur.

70
4. Öğrencilere yükseköğretim kurumlarına geçiş için çalışma planı yaparken dikkat etmeleri gereken
noktalar hatırlatılır:
a. Günün en verimli zamanını belirleme.
b. Zamanı etkili kullanma.
c. Uyku ve beslenme düzenini ayarlama.
ç. Okul içi ve okul dışı aktiviteleri belirleme.
d. Evdeki sorumlulukları belirleme.
e. Konularını zamana göre bölme ve ayarlama.
f. Tamamlaması ve gözden geçirmesi gereken konuları belirleme.
g. Soru çözme ve ders çalışma tekniklerini gözden geçirme.
5. Öğrencilere yükseköğretim kurumlarına geçiş için çalışma planı yaparken bunlar dışında dikkat
etmeleri gereken başka neler olabileceği sorulur.

Öğrencilere çalışma planının kişiye özgü olduğu ve herkesin çalışma planının ayrı özellikleri
olabileceği vurgulanır.

6. Öğrencilerden yükseköğretim kurumlarına giriş sınavına hazırlanırken yukarıda verilen Örnek

Plandan yararlanarak kendileri için bir çalışma planı yapmaları istenir.
7. Öğrencilere üniversite mezuniyeti sonrası yaşam amaçları sorularak bu amaçları bir süre düşünüp sınıfla
paylaşmaları istenir. Üniversite mezuniyetinden sonra aşağıdaki örnekteki gibi eylem planı hazırlamaları istenir:

1. Kendi işimi kurma-Özel diş muayenehanesi açmak

Gereken sermayeye ulaşabilmek için ekonomik birikim yapma
2. Yakın arkadaşımla birlikte ortak ağız ve diş sağlığı merkezi açmak
Hastalarımı memnun edebilmek ve ağrısız diş muayenelerini yapabilmek için özverili çalışma
Birikim yapmaya devam etme
3. Maddi imkansızlığı olan ailelerin çocuklarının diş bakım ve tedavilerini ücretsiz
gerçekleştirme
İlgili sivil toplum kuruluşlarıyla işbirliği yapma
8. Öğrencilerden yukarıdaki örneği inceleyerek kendi yaşam planlarını oluşturmaları istenir.

9. Hayatımızı planlı programlı yaşamının önemi vurgulanarak etkinlik sonlandırılır.

Yararlanılan kaynaklar:
1. MEB (2001). Ortaöğretim Rehberlik ve Yönlendirme Dersi Programı Sınıf etkinlik örnekleri.

71
 GÜÇLERİM

Konu : Eğitsel ve akademik alanlarda güçlü ve geliştirilmesi gereken yönler.

Kazanımlar : Etkinliğe katılan öğrenciler;
1- Akademik konulardaki güçlü ve geliştirilmesi gereken özelliklerini fark eder.
2- Eğitsel alanlardaki güçlü ve geliştirilmesi gereken yönlerini değerlendirir.
Süre: 40 dk.

Etkinlik akışı:
1. Öğrencilerle Form–1 (Eğitsel Alanlar) paylaşılır ve birlikte okunur.
2. Öğrencilere aşağıdakine benzer sorular sorulur ve cevaplarını sınıfla paylaşmaları istenir.
- Bu alanlardan hangilerinde kendinizi daha güçlü hissediyorsunuz?
- Bu alanlardan hangilerinde kendinizi daha az güçlü hissediyorsunuz?
- Bir alanda güçlü veya geliştirilmesi gereken özelliklerinizin olduğunu nelere göre karar
verirsiniz?
- Hangi özelliklerinizi daha da geliştirmek istersiniz?
- Geliştirilmesi gereken yönlerinizi nasıl güçlendirebilirsiniz?

Öğrencilerden seçecekleri derslere ve mesleğe ilişkin kendilerini değerlendirmeleri ve geliştirmeleri

gereken yönlerini belirledikten sonra eğitsel alanlardaki güçlü ve o kadar da güçlü olmayan yönlerini
geliştirebilecekleri belirtilir.
Bunun için de kendilerini doğru değerlendirmelerinin ve ders çalışma alışkanlıklarının, verimli ders
çalışma tekniklerinin, başarı ve başarısızlığa neden olan etmenleri bilmenin de önemli olduğu
hatırlatılır.

3. Öğrencilere eğitsel alanların her birinde başarılı olunamayabileceğini ancak bu alanlardaki güçlü ve
o kadar da güçlü olmayan yönleri fark etmenin hem şimdi hem de gelecekte kendileri için önemli
olduğu vurgulanarak etkinlik sonlandırılır.

Yararlanılan kaynaklar:
1- MEB (2001). Ortaöğretim Rehberlik ve Yönlendirme Dersi Programı Sınıf etkinlik örnekleri.
2- Saban, A. (2005).Çoklu Zekâ Teorisi ve Eğitimi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım
3- https://www.inc.com/andrew-thomas/10-daily-habits-of-people-with-the-strongest-
mindsets.html Erişim tarihi: 09/10/2020

72
 FORM-1
EĞİTSEL ALANLAR
SAYISAL ALAN
İlgi duyulan başarılı olunan dersler
Matematik, fizik, kimya, biyoloji vb
Kişisel özellikleri
Sayısal işlemlerde başarılıdır.
Sayılarla, sembollerle düşünme becerisine sahiptir.
Akıl yürütmede başarılıdır.
Neden sonuç ilişkilerini anlama becerileri iyidir.
Araştırma yapmayı sever.
Merak duyguları güçlüdür.
EĞİTSEL ALAN
BEDENSEL-KİNESTETİK ALAN
İlgi duyulan başarılı olunan dersler
Beden eğitimi, spor vb.
Kişisel özellikleri
Bedenini iyi kullanır.
Sporla uğraşmak ister.
Beden dinamik ve hareketlidir.
Bedenin ve jest-mimiklerin farkındadır.
El-göz-beden koordinasyonları güçlüdür.
73
SÖZEL ALAN
İlgi duyulan başarılı olunan dersler
Türkçe, yabancı dil, tarih, coğrafya, psikoloji vb
Kişisel özellikleri
Sözlü iletişimde olduğu kadar sözsüz iletişimde de
iyidir.
Kavramlarla ve kelimelerle düşünme becerisine
sahiptir.
Kitap okumayı ve yazmayı sever.
Kişilerarası ilişkileri güçlüdür.
Grup çalışmasında iyidir.
Hafızaları güçlüdür.
SANATSAL ALAN
İlgi duyulan başarılı olunan dersler
Görsel sanatlar, müzik, resim vb.
Kişisel özellikleri
Yaratıcıdır, sese duyarlıdır, ritim algıları iyidir.
İmaj ve resimlerle düşünür, müziği sever.
Ritimdeki farklılıkları ayırt edebilir.
Yeni melodi ve ritimler üretebilir; var olanları taklit
edebilir.
Öğrenme sürecinde görsel ve işitsel ögelerden
yararlanır.
 KARİYER SİMÜLASYONU

Konu : Kariyer Planlama konusu ele alınırken öğrencilerin, meslek seçiminin insan hayatındaki
önemini kavramaları, meslek seçimini etkileyen unsurları fark etmeleri ve meslek seçerken kendi kişisel
özelliklerini tanımanın önemini kavramaları hedeflenmektedir. Buna ek olarak mesleki kararlarda kişiyi
sınırlayan etkenleri dikkate almaları da hedefler arasındadır.
Kazanımlar : Etkinliğe katılan öğrenciler;
1- Meslek seçimine etki eden faktörleri sıralar. Meslek seçiminin hayatını nasıl
etkilediğini/etkileyeceğini sorgular.
2- Seçmeyi düşündüğü mesleklerle ilgili kariyer planlaması yapar.
Düzey: 11. sınıf
Süre: 80 dk. (40+40, iki ders saati)

Etkinliğin Akışı

Resmin Kaynağı https://www.kisa.link/O0lW Erişim Tarihi 08.10.2020

• Öğretmen Kariyer planlamanın ne olduğunu sorar. Öğrencilerin verdiği cevaplardan yola çıkarak
kariyer planlama sürecinin genel özelliklerini anlatır.

• Meslek seçiminin hayatı nasıl etkileyeceği ve kendini tanımanın meslek seçimindeki önemi ile ilgili
bilgi verilir.

• Meslek seçimine etki eden faktörler ile ilgili bilgi verir. Konuyu sınıfta tartışmaya açar.

• Kariyer Simülasyonu Oyununa geçilir.

KARİYER SİMÜLASYONU OYUNU

1. Sınıftaki bütün öğrenciler oyuna katılır. Öğrenciler 5’şer kişilik gruplara ayrılır.

2. Her gruptaki öğrencilerden biri yazman, biri sözcü ve diğer üçü ise oyuncudur. Sözcülerin görevi oyun
kurallarını gruptaki öğrencilerle paylaşmak ve süreçte yapılan çalışmaları büyük gruba aktarmaktır.

74
3. Her gruba ‘Kariyer Simülasyonu’ oyununda kullanılacak materyaller dağıtılır. Her gruba kişilik
özellikleri profili kartı verilir.

4. 4 farklı oyun istasyonu kurulur. Bu istasyonlarda; gruplar, kariyer planlaması yapılacak hayali kişinin
farklı yaş dönemleri üzerinde çalışacaklardır. İstasyon posterleri büyük renli kartonlara Sekil 2 deki örnek form
şeklinde tasarlanır. Her gruba farklı renk karton verilir.

5. Verilen kişilik profili kartları kullanılarak; her gruptan 10 dakika boyunca, hayali karakterin yaşamdan
doyumunu en üst seviyeye çıkaracak ve en iyi şekilde yaşamasını sağlayacak etkinlikler planlaması ve bunları
sıraya koyması istenecektir.

6. Gruplar çalışmalarında yönlendirici soru kartlarından faydalanacaktır.

7. 10 dakika sonra gruplar diğer istasyona geçerler. Diğer grupların kaldığı yerden çalışmalarına devam
ederler. Tüm gruplar tüm istasyonlarda 10 dakika boyunca çalışmalarını yürütürler.

8. Hazırlanan metinler grup sözcüleri tarafından sınıfa sunulur. Öğretmen grup sunumları bittikten sonra
kısa bir değerlendirme yapar.

9. Toplam süre 55 dk. (Oyunun süresi 40 dk,grup paylaşımları 12dk.ve kısa değerlendirme 3 dk.)

75
Şekil.1 Kişilik Profili Kartı

76
Şekil.2 İstasyon Posterleri

77
 Şekil.3 Yönlendirici Soru Kartları

KARİYER PLANLAMA
SİMÜLASYONU
YÖNLENDİRME KARTI

 Gruplar hayali bir karakter olan Ömer’in yaşam tarihçesi ve başarı profili
üzerinde çalışacaktır.

 Her grup hayali kahraman Ömer’in yaşamının 4 yıllık kesitiyle ilgili kararlar
alacaktır. Bu alınan kararlar; yaşamıyla ilgili faaliyetleri, okul hayatını, aile
yaşantısını, arkadaşlık ilişkilerini, sorumluluklarını, karşısına çıkacak
sorunlara yönelik baş etme becerilerini, alan ve üniversiteye geçiş sürecini, iş
hayatını, eş seçimini..vb durumları kapsayacaktır.

 Oyuncuların her 4 yıllık periyotta, hayali karakterin yaşına uygun kararlar

alması beklenir.

 10 dakika sonra gruplar bir diğer istasyona geçerek diğer grubun aldığı
kararları biçimlendirmeye devam edecektir.

 Oyuna katılanlardan beklenen; hayali karakterin yaşamdan doyumunu en süt

düzeye çıkaracak ve en iyi şekilde yaşama şansını arttıracak etkinlikler
belirleyip bunları sıraya koymalarıdır.

Yapacağınız kurgu için aşağıdaki soruları dikkate alınız.

SORULAR
1- Karar alırken, hayali karakterimizi etkileyen ( olumlu-olumsuz) yaşantılar
nelerdir?
2- Karakterin motivasyon kaynakları nelerdir?
3- Seçimlerini etkileyen faktörler nelerdir? (arkadaş, okul, üniversite, meslek, iş,
eş…vb)
4- Hangi kişisel özellikleri, hangi kararları üzerinde etkiliydi?
5- Kararların başarı ile sonuçlanmasına etki eden unsurlar nelerdir?

78