CHÖÔNG 2

CAÙC CÔ CAÁU CHÆ THÒ

I. Cô caáu chæ thò cô ñieän
(electromechanical indicators)
1. Nguyeân lyù chung:
Khi cho naêng löôïng ñieän (doøng ñieän
hay ñieän aùp) vaøo caùc cô caáu chæ thò
cô ñieän, döôùc taùc ñoäng cuûa töø
tröôøng, naêng löôïng naøy seõ sinh ra
moâ men quay (rotation torque)
dWe Trong ñoù:
Mq 
d We : Naêng löôïng ñieän
töø
 : Goùc quay
Neáu ñaët vaøo truïc phaàn ñoäng moät loø
xo caûn, khi phaàn ñoäng quay loø xo sinh
ra moät moâ men caûn (backwards torque):
Trong ñoù : D laø moâ men
M c  D. caûn rieâng phuï thuoäc vaøo
kích thöôùc vaø vaät lieäu cheá
taïo loø xo
Döôùi taùc ñoäng cuûa hai moâ men naøy,
phaàn ñoäng cô caáu ño seõ döøng ôû vò trí
caân baèng khi dWe dWe
M c  M q  D.   
d D.d
Phöông trình naøy laø phöông trình ñaëc tính
thang ño
2. Cô caáu töø ñieän (moving coil
meters):
1: moving coil
2: permanent
magnet
3: axle
4: pointer
5: bearings
6: spring
7: correction of
zero)
Nguyeân lyù laøm vieäc:
Khi coù doøng ñieän chaïy vaøo cuoän
daây, döôùi taùc ñoäng cuûa töø tröôøng
nam chaâm vónh cöûu, khung quay xuaát
hieän moâmen quay:
dWe d (.I ) d ( B.S .N .I . )
Mq     B.S .N .I
d d d
Trong ñoù :
B: caûm öùng töø cuûa NCVC
S: dieän tích khung quay
N: soá voøng cuûa cuoän daây
: töø thoâng
Khi loø xo caûn bò xoaén laïi, sinh ra
moment caûn
M c  D.
Khung quay ñöùng yeân khi moment quay
vaø moment caûn caân baèng

M c  M q  D.  B.N .S .I
B.N .S .I
   K .I  f ( I )
D
 Caùc ñaëc tính cuûa cô caáu töø ñieän:
 Öu ñieåm:
 Ñaëc tính thang ño chia ñeàu
 Ñoä nhaïy doøng ñieän SI khoâng ñoåi
 Ñoä chính xaùc cao, coù theå ñaït caáp chính
xaùc 0,5%
 Ít chòu aûnh höôûng töø tröôøng ngoaøi
 Coâng suaát tieâu thuï nhoû (töø 25W ÷
200W)
 Ñoä caûn dòu toát
 Nhöôïc ñieåm:
 Chæ söû duïng trong maïch moät chieàu
 Khaû naêng chòu quaù taûi keùm
 Cheá taïo phöùc taïp
 AÛnh höôûng cuûa nhieät ñoä ñeán ñoä
chính xaùc
 Khung quay deã bò hö hoûng khi bò chaán
ñoäng maïnh hoaëc di chuyeån quaù giôùi
haïn
 ÖÙng duïng:
 Duøng cheá taïo: Ampemet, voân met, ohm
met…
 Cheá taïo caùc loaïi ñieän keá coù ñoä nhaïy
cao
 Cheá taïo caùc ñaàu rung
 Duøng laøm boä chæ thò trong caùc maïch
ño caùc ñaïi löôïng khoâng ñieän
 Cheá taïo caùc duïng cuï ño ñieän töû, …
 3. Cô caáu ñieän töø (moving iron
meters)
 Goàm loaïi huùt vaø loaïi ñaåy:
- Loaïi huùt (attraction type)

Kim chæ
thò

Loø
xo
- Loaïi huùt khaùc
1. Cuoän daây
2. Mieáng saét di
ñoäng
3. Loø xo phaûn
(caûn)
8
4. Truïc
5. Kim chæ thò
6. Thang ño
7. Ñoái troïng
- Loaïi ñaåy (repulsion type)

Cô caáu
ñeäm
- Loaïi ñaåy khaùc

Kim chỉ thị

I
Nguyeân lyù laøm vieäc:
Khi coù doøng ñieän I chaïy vaøo cuoän
daây, döôùi taùc ñoäng cuûa doøng ñieän,
xuaát hieän moâmen quay:
2
L.I
dWe d ( 2 ) I 2 dL
Mq   
d d 2 d

Trong ñoù : L - ñieän caûm cuûa cuoän

daây
Khi loø xo caûn bò xoaén laïi, sinh ra moment
caûn
M c  D.
Khi caân baèng thì moment quay baèng
moment caûn 2
I dL
M c  M q  D. 
2 d
dL
  I  K .I  f ( I )
2 2 2

2 D.d
 Caùc ñaëc tính cuûa cô caáu ñieän töø:
 Öu ñieåm:
 Coù theå söû duïng trong maïch moät chieàu
vaø xoay chieàu
 Khaû naêng chòu quaù taûi lôùn
 Caáu taïo ñôn giaûn
 Ñoä tin caäy cao
 Nhöôïc ñieåm:
 Ñaëc tính thang ño khoâng ñeàu
 Coâng suaát tieâu thuï lôùn
 Ñoä chính xaùc khoâng cao
 Ñoä nhaïy thaáp
 AÛnh höôûng cuûa töø tröôøng ngoaøi lôùn
 Khi ño bò sai soá do hieän töôïng töø treã,
töø dö
 ÖÙng duïng: Duøng cheá taïo ampemet,
voân met trong maïch xoay chieàu taàn soá
coâng nghieäp
4. Cô caáu ñieän ñoäng (Electrodynamic
meters)

I1 I2
 Kim chæ
thò

Cuoän Cuoän
di coá
ñoäng ñònh
Loø xo
Nguyeân lyù laøm vieäc:
Khi cho doøng ñieän chaïy vaøo cuoän
daây tónh, trong loøng cuoän daây xuaát
hieän töø tröôøng. Töø tröôøng naøy taùc
ñoäng leân doøng ñieän trong khung
quay vaø taïo moment quay:
dWe
Mq 
d
Trong ñoù : We – naêng löôïng ñieän töø
tích luõy trong caùc cuoän daây
 Khi cho doøng ñieän 1 chieàu I1, I2 vaøo 2
cuoän daây thì naêng löôïng ñieän töø coù
daïng:
1 1
We  L1.I1  L2 .I 2  M12 .I1.I 2
2 2

2 2

Trong ñoù :
M12 –hoã caûm giöõa caùc cuoän daây tónh
vaø ñoäng
L1, L2 –ñieän caûm cuûa caùc cuoän daây
tónh vaø ñoäng
Caùc giaù trò ñieän caûm L1, L2 khoâng thay
ñoåi khi khung quay quay neân ta ñöôïc:
dWe dM12
Mq   I1.I 2
d d
ÔÛû vò trí caân baèng thì:
M q = Mc
dM 12
 I1.I 2  D.
d
1 dM 12
  I1.I 2  K .I1.I 2
D d
 Khi cho doøng ñieän xoay chieàu vaøo
caùc cuoän daây thì moment töùc thôøi coù
daïng: dM 1 T
mqt  i1.i2  M q  
12
mqt .dt
d T 0

Neáu i1=I1msint vaø i2=I2msin(t-) thì:

dM12
Mq  I1.I 2 .cos 
d
Trong ñoù:  goùc leäch pha giöõa hai doøng
ñieän
ÔÛû vò trí caân baèng thì:
M q = Mc
dM12
I1.I 2 .cos   D.
d
1 dM12
  I1.I 2 .cos   K .I1.I 2
D d
Nhö vaäy:  = K.I1.I2=f(I1.I2)
 Caùc ñaëc tính cuûa cô caáu ñieän
ñoäng:
 Öu ñieåm:
 Coù theå söû duïng trong maïch moät
chieàu vaø xoay chieàu
 Coù ñoä chính xaùc cao khi ño trong
maïch xoay chieàu vì khoâng toån hao
trong loõi theùp.
 Nhöôïc ñieåm:
 Ñaëc tính thang ño khoâng ñeàu
 Coâng suaát tieâu thuï lôùn
 Moment quay khoâng lôùn
 AÛnh höôûng cuûa töø tröôøng ngoaøi
lôùn
  Khaû
ÖÙng naêng
duïng: chòucheá
Duøng quaùtaïo
taûiampe
keùm met;
voân met; watt met trong maïch moät
chieàu vaø xoay chieàu taàn soá coâng
nghieäp; caùc pha keá hay cos keá…
II. Cô caáu chæ thò soá
 Chæ thò baèng led 7 ñoaïn (7
segment )

 Chæ thò bằng LCD (Liquid Crystal

Display)
III. Cô caáu chæ thò töï ghi
(Recorders)
 Ống phoùng (tia) ñieän töû (Cathode Ray Tube:
CRT)