Stevan Stojanović Mokranjac

Stevan Stojanović Mokranjac je srpski kompozitor i horovođa. Rođen je 09.01.1856. u

Negotinu, a preminuo je 28.09.1914. god. u Skoplju. Mokranjac mu je zapravo nadimak koji je dodao
svom imenu, a dobio ga je po nazivu sela iz kog potiče – Mokranje (kod Negotina).
Prve kontakte sa muzikom imao je u porodičnom krugu, u kojem se negovala narodna pesma, i u rodnom
mestu, gde je pevao u crkvenom horu. Kao gimnazijalac u Beogradu imao je povremenu i neredovnu
nastavu iz violine i pevanja, pa je u početku najviše postigao samoučkim radom i kao član hora
Beogradskog pevačkog društva. Ipak je, iako nadaren muzički, upisao prirodno-matematički odsek. U to
doba piše i svoje prve, samoučke kompozicije, a pošto se istakao muzikalnošću, Beogradsko pevačko
društvo šalje ga 1879. na muzičko usavršavanje u Minhen. Tamo u jednom trenutku prekida studije zbog
nedostataka sredstava i sukoba sa direktorom konzervatorijuma. Te godine provodi u Beogradu kao
horovođa pevačkog društva Kornelije s kojim izvodi svoju Prvu rukovet. Studije potom nastavlja u Rimu
i Lajpcigu.
Njegova dalja delatnost vezana je za veliki umetnički uspon Beogradskog pevačkog društva koje pod
njegovim rukovođenjem izlazi iz uskih okvira Srbije i stiče ugled na mnogim koncertima van tadašnjih
državnih granica.
Mokranjac je osnovao i gudački kvarteta, pokretač je Saveza pevačkih društva, a učestvovao je i u
osnivanju Udruženja srpskih muzičara. Bio je nastavnik muzike u gimnaziji i bogosloviji ali je
najznačajniji njegov udeo (uz još dvojicu kompozitora) u osnivanju Srpske muzičke škole (danas Srednje
muzičke škole Mokranjac) u kojoj je bio profesor teorijskih predmeta i direktor do 1913. Izabran je i za
dopisnog člana Srpske kraljevske akademije, kao i za dopisnog člana Francuske akademije umetnosti.
Mokranjac je negovao srpsku tradiciju, trudeći se da očuva srpske narone pesme – zapisivao je narodne
melodije, crkvene pesme i sve što je imalo veze sa muzikom. Najznačajnija njegova dela gde koristi
narodne pesme su Rukoveti.
Rukovet (rukohvat, snop) je muzička kompozicija sastavljena od više narodnih pesama povezanih u
celinu. Te pesme su, ili pesme iz istog kraja, ili pesme iste tematike, ili poređane tako da grade priču.
Mokranjac je napisao 15 rukoveti. Svaka od njih nosi naslov koji upućuje na to iz kog kraja njene pesme
potiču. (sa Kosova, iz Makedonije, iz moje domovine...).
Osim rukoveti, Mokranjac je napisao i mnoge druge kompozicije: Primorski napevi, skerco Kozar,
Liturgija Svetog Jovana Zlatoustog, Opelo, Akatist, dve pesme na Veliki petak, tri statije, Tebe Boga
hvalim...