POJMOVI I DEFINICIJE, JEDINICE

MJERA, UMNOŠCI

Doc. Dr. Novak Damjanović

POJMOVI I DEFINICIJE
„Dangerous substances – Opasne materije“ –
odnosi se na samu materiju – supstancu sa
njenim fizičko-hemijskim karakteristikama koje su
utvrđene na osnovu priznatih i odgovarajućih
kriterijuma. Sa stanovišta hemije, navedeni termin
„opasna materija“ nije adekvatan za definisanje
već bi to bio „opasna supstanca“. Uopotrebom
pogrešnih termina može se pogrešno obaviti
određivanje statusa opasne materije u toku
transportnog procesa, čime se direktno utiče i na
primjenu odgovarajućih postupaka spasavanja u
slučaju nezgode, a konačno i na primjenu
postupka koji su u suprotnosti sa međunarodnim
pravilima ponašanja j našim međunarodnim
obavezama.
„Dangerous goods – Opasne roba“ – odnosi
se na pojam kada se opasna materija –
supstanca nalazi u odgovarajućoj ambalaži –
pakovanju ili prevoznom sredstvu, u toku
transportnog procesa. Za uslove transporta se
posebno određuju kriterijumi kojima se
definišu potencijalne opasnosti od opasne
materije. Prema ADR-u, opasna roba su
materije i predmeti čiji je drumski transport
zabranjen, osim ako se transport obavlja pod
određenim uslovima koji su tačno definisani
pravilima ADR-a.
„Battery vehicle – Baterijsko vozilo“ – vozilo
koje sadrži elemente koji su međusobno
povezani čineći tako cjelinu koja je stalno
povezana sa transportnom jedinicom. Sljedeći
elementi mogu biti elementi baterijskog vozila:
burad, cilindrične boce, rezervoari pod
pritiskom...
„Bulk containers – Kontejneri za veliki teret“ –
označava zajednički sistem (za bilo koji
prevoz), predviđeni za prevoz cjelokupne
supstance koja je u direktnom kontaktu sa
zajedničkim sistemom. Pakovanja, velika
sredstva za pakovanje rasutog tereta – IBC,
velikapakovanja i tankovi nisu uključeni.
„Carrier – prevoznik“ – preduzeće koje vrši
transport prema transportnom ugovoru ili bez
njega.
„Closed vehicle – Zatvoreno vozilo“ – vozilo
koje ima zatvoren postojeći tovarni prostor.
„Consignee – Primalac“ – primalac saglasno
ugovoru o prevozu.
„Consignment – Poslana roba“ – označava
svaki paket ili pakete ili utovarenu opasnu
robu, koju šalje pošiljaoc.
„Consignor – Pošiljaoc“ – označava preduzeće
koje šalje opasnu robu bilo u svom interesu ili
interesu trećeg lica.
„Container – Kontejner“ – dio transportne
opreme u koji mogu da se smjeste opasne
robe ili materije.
„Flash point – Tačka paljenja“ – označava
najnižu temperaturu tečnosti pri kojoj njena
isparenja stvaraju zapaljivu smjensu sa
vazduhom.
„Intermediate bulk container (IBC) – Velika
sredstva za pakovanje“ – označava kruo ili
manje fleksibilno veliko sredstvo za pakovanje
– ambalažu.
„Jerican – Kanister“ – označava metalno ili
plastično pravougaono ili mnogougaono
pakovanje ispresjecano odjeljcima sa jednim
ili više otvora.
„Open vehicle – Otvoreno vozilo“ – označava
vozilo čija platforma nema nadogradnju ili je
samo opremljeno bočnim i zadnjim stranicama.
„Packer – Upakivač“ – označava bilo koje
preduzeće koje pakuje opasnu robu u pakete,
uključujući velike pakete i velika sredstva za
pakovanje (IBC) i pripremu paketa za slanje.
„Mass of package – Težina komada“ – ukoliko
nije drugačije određeno, to je ukupna (bruto)
težina komada.
„Maksimum net mass – Najveća čista (neto)
težina“ – najveća čista težina sadržaja u
posebnoj ambalaži ili najveća zbirna težina
unutrašnje ambalaže i njenog sadržaja izražena
u jedinici težine.
„Maksimum permissible gross mass – Najveća
dozvoljena ukupna težina“
 (za sve kategorije IBC, osim fleksibilnih IBC)
težina IBC i njena radna oprema, konstrukcija i
najveća neto težina i
 (za cisterne) sopstvena težina cisterne i najveća
dozvoljena korisna težina.
„Package – Pakovanje“ – krajnji proizvod pakovanja
koji se sastoji od ambalaže ili velike ambalaže ili IBC
i njegovog sadržaja koji je spreman za transport.
Pojam uključuje posude za gasove, ostale predmete
koji se s obzirom na njihove dimenzije, težinu ili
oblik mogu transportovati bez ambalaže u
postoljima, mrežama od letvi ili manipulativnim
sredstvima. Ovaj pojam se ne odnosi na materije
koje se transportuju neupakovane kao ni za materije
koje se transportuju u cisternama.
„Quality assurance – Osiguranje kvaliteta“ –
označava sistematski program kontrole i
inspekcije primjenjen od neke organizacije ili tijela
koje teži da se pod sigurnim uslovima ADR
bezbjedonosni propisi primjenjuju u praksi.
„Tank – Cisterna“ – rezervoar uključujući radnu
opremu i konstrukciju. Ukoliko se ovaj pojam
koristi samostalno, označava kontejnersku
cisternu, cisternu koja se može premještati,
cisternu koja se može ili ne može skidati,
uključujući cisterne koje su dio vozila za prevoz
boca sa gasovima vezanih u baterije.
„Wastes – Otpaci“ – označava supstance,
rastvore, mješavine ili artikle koji se ne razmatraju
direktno ali koji se transportuju na preradu,
odlaganje, eliminišu se spaljivanjem ili drugim
metodama.
„Biological products – Biološki proizvodi“ – su
proizvodi živih organizama koji se proizvode i šalju u
skladu sa propisima nadležnih nacionalnih organa ili
sa posebnom dozvolom. Biološki poizvodi se koriste
za prevenciju, liječenje ili dijagnozu bolesti kod ljudi i
životinja, ili za razvoj, istraživanja i eksperimente, koji
su time povezani, uključujući gotove proizvode ili
međuproizvode, kao što su vakcine, ali nisu na njih
ograničeni.
„STEM Cultures – Kulture“ – STEM kulture za
laboratorijske namjene su rezultat procesa, u kojem
uzročnici bolesti ojačavaju ili razmnožavaju s ciljem
stvaranja visoke koncentracije, čime se povećava rizik
infekcije, ukoliko dođe do izlaganja njegovom dejstvu.
Ova definicija se odnosi na kulture koje su
proizvedene za namjernu produkciju uzročnika bolesti
i ne uključuju kulture namjenjene za dijagnostičke i
kliničke namjene.
„Genetic modifed microorganism – Genetski
izmjenjeni/modifikovani mikroorganizmi“ – su
mikroorganizmi u kojima je bio genetski materijal
namjerno promjenjen pomoću genetskog inženjeringa
na način koji se prirodnim putem ne dešava.
„Medical or clinical wasates – Medicinski ili klinički
otpad“ – je otpad koji nastaje pri ljekarskoj intervenciji
na ljudima, životinjama ili biološkom istraživanju.
„Tipski odobreno vozilo“ – bilo koje vozilo koje je bilo
odobreno prema propisu ENK/105 ili Direktive
98/91/ES.
„Kompletno vozilo“ – bilo koje vozilo koje ne zahtjeva
nikakvo drugo kompletiranje (npr. kamioni, tegljači i
prikolice).
„Nekompletno vozilo“ – bilo koje vozilo koje zahtjeva
najmanje jedan stepen kompletiranja (npr. šasija sa
kabinom, šasije priključnih vozila).
JEDINICE MJERA
UMNOŠCI
SKRAĆENICE