ul Piaskowa 23, 42-674 Zbrosławice

tel.: 79 709 1977

PODSTAWOWE WIADOMOŚCI

OBSŁUGA PODESTÓW RUCHOMYCH PRZEJEZDNYCH

Opracował:
Inspektor BHP
Specjalista ds. szkoleń
Mikulski Maciej
tel.: 797091977
1. Wiadomości ogólne.
Podesty ruchome są urządzeniami przeznaczonymi do przemieszczania na stanowiska pracy platformy roboczej wraz z osobami
i wyposażeniem. Wejście i zejście z platformy roboczej odbywa się w jednym określonym położeniu platformy (w punkcie
załadowczym).

2. Zastosowanie podestów ruchomych przejezdnych.

Podesty ruchome wykorzystywane są do prac na wysokościach. Nie wymagają one przygotowania rusztowań, co bardzo ułatwia
ich zastosowanie. Mogą być używane w pomieszczeniach zamkniętych i zgodnie z Instrukcją na otwartej przestrzeni.

3. Warunki formalno-prawne jakie muszą być spełnione, by podest mógł być eksploatowany.
 urządzenie musi być dopuszczone do eksploatacji przez:
- Urząd Dozoru Technicznego (aktualna i pozytywna decyzja wystawiona przez UDT/TDT/WDT)
- Konserwatora – aktualny i pozytywny wpis w Dzienniku Konserwacji
- Urządzenie musi być sprawne – zgodnie z zaleceniami producenta
 operator musi mieć odpowiednie uprawnienia, ważne badania lekarskie oraz w danym dniu musi być zdrowy. Nie
może być pod wpływem lekarstw ani innych środków powodujących ograniczenie sprawności psychotechnicznej
(np. alkohol, narkotyki, niektóre leki).

Praca na urządzeniu niedopuszczonym do eksploatacji przez UDT grozi karą grzywny lub karą ograniczenia wolności.

4. Jakie urządzenia UTB można obsługiwać posiadając zaświadczenie kwalifikacyjne?

podesty ruchome przejezdne:
 wolnobieżne
 przewoźne

 samojezdne montowane na pojeździe

Zdj. 1 Wolnobieżne. Zdj. 2 Przewoźny. Zdj. 3 Samojezdny.

5. Jakimi wiadomościami powinien wykazać się egzaminowany?

1. Znajomość przepisów prawnych w zakresie obsługi urządzeń.
2. Rodzaje urządzeń objętych zakresem uprawnienia.
3. Udźwig (charakterystyka udźwigu).
4. Pojęcie stateczności urządzenia.
5. Budowa urządzeń, wyposażenie, oznakowanie.
6. Mechanizmy oraz ich budowa i działanie.
7. Wyposażenie elektryczne, hydrauliczne, pneumatyczne.
8. Znajomość instrukcji eksploatacji w zakresie obsługi:
- czynności obsługującego przed przystąpieniem do pracy, w czasie pracy,
- czynności po zakończeniu pracy,
- sterowanie mechanizmami urządzeń,
- sprawdzanie działania urządzeń zabezpieczających.
9. Niebezpieczne uszkodzenie / nieszczęśliwy wypadek – procedura postępowania.
10. BHP.

6. Kto przeprowadza egzamin?

- egzamin przeprowadzany jest przed komisją UDT/TDT/WDT.

7. Jak długo i gdzie ważne są zaświadczenia kwalifikacyjne?

- 5 lat, ważne z dowodem osobistym i aktualnymi badaniami lekarskimi,
- ważne na terenie całego kraju.

8. Kto może zawiesić lub odebrać uprawnienia?

- zawiesić i odebrać: Urząd Dozoru Technicznego,
- wnioskować o mogą: Państwowa Inspekcja Pracy, Zakładowa Służba BHP, lekarz, przełożony,
(w przypadku stwierdzenia obsługiwania urządzeń w sposób zagrażający życiu lub zdrowiu)
2
9. Wymienić podstawowe akty prawne dotyczący dozoru technicznego.
- Ustawa o Dozorze Technicznym z dnia 21 grudnia 2000 r
Określa zasady, zakres i formy wykonywania dozoru technicznego oraz wyznacza jednostki właściwe do jego
wykonywania
- Rozporządzenie MPiT z dnia 30 października 2018 r w sprawie warunków technicznych dozoru technicznego
w zakresie eksploatacji UTB
- Rozporządzenie MPiT z dnia 21 maja 2019 r w sprawie sposobu i trybu sprawdzania kwalifikacji

10. Co to jest dozór techniczny?

- dozorem technicznym są określone ustawą działania zmierzające do zapewnienia bezpiecznego funkcjonowania
urządzeń technicznych i urządzeń do odzyskiwania par paliwa oraz działania zmierzające do zapewnienia
bezpieczeństwa publicznego w tych obszarach.

Niebezpieczne uszkodzenie – nieprzewidziane uszkodzenie urządzenia, w wyniku którego urządzenie nie nadaje się do
eksploatacji, lub jego dalsza eksploatacja stanowi zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzkiego, mienia lub środowiska.

Nieszczęśliwy wypadek – zdarzenie nagłe, które spowodowało śmierć, trwałą lub czasową niezdolność do pracy osób
wykonujących prace związane z montażem, obsługą, naprawą
i badaniem UTB.

11. Jaki jest zakres działalności Urzędu Dozoru Technicznego?

- rejestracja i badania urządzeń,
- egzaminowanie kandydatów na obsługujących i konserwujących,
- kontrola zakładów,
- uzgadnianie dokumentacji napraw i modernizacji,
- uprawnianie zakładów do wykonywania napraw i modernizacji urządzeń podlegających dozorowi technicznemu.

12. Postępowanie w razie wystąpienia wypadku:

 przeprowadzić akcję ratowniczą (udzielenie pomocy poszkodowanym),
 odłączyć zasilanie i zabezpieczyć miejsce zdarzenia przed dalszymi zagrożeniami,
 powiadomić kompetentne jednostki - (Urząd Dozoru Technicznego, Państwowa Inspekcja Pracy, Prokuratura,
Urząd Górniczy itp.).

13. Wymienić jednostki dozoru technicznego.

- Urząd Dozoru Technicznego i 10 Oddziałów Terenowych + 19 Biur
- Jednostki Specjalistyczne: Transportowy Dozór Techniczny i Wojskowy Dozór Techniczny.

14. Kto decyduje o sprawności podestu?

- operator,
- konserwator,
- inspektor UDT.

15. Wymienić rodzaje urządzeń podlegających dozorowi technicznemu.

1. Urządzenia Transportu Bliskiego /dźwignicowe/:
 wciągarki i wciągniki,
 suwnice,
 żurawie,
 układnice,
 wyciągi towarowe i wyciągi statków,
 podesty robocze,
 schody i chodniki ruchome,
 wózki jezdniowe podnośnikowe,
 dźwigi do transportu ładunków i osób,
 osobowe i towarowe koleje linowe,
 karuzele.
2. Urządzenia ciśnieniowe:
 kotły parowe,
 zbiorniki na gaz skroplony lub sprężony,
 wytwornice acetylenu, rurociągi pary itp.
3. Urządzenia do odzyskiwania par paliwa:
 na stacjach benzynowych.
3
16. Wymienić rodzaje badań wykonywanych przez UDT.
- odbiorcze: badanie urządzenia w stanie gotowości do pracy, kończące etap wytwarzania - wykonywane przed
oddaniem urządzenia do eksploatacji,
- okresowe: wykonywane co 1 rok u użytkownika, zgodnie z Rozporządzeniem z 30 października 2018,
- doraźne: wykonywane doraźnie, wynikające z potrzeb w toku eksploatacji.

17. Wymienić rodzaje badań doraźnych.

- doraźne kontrolne,
- doraźne eksploatacyjne,
- doraźne powypadkowe,
- doraźne poawaryjne.
Badania doraźne eksploatacyjne przeprowadza się w następujących przypadkach:
1. Po wymianie :
 cięgien nośnych,
 mechanizmu podnoszenia,
 urządzeń zabezpieczających, w szczególności ogranicznika prędkości
i ogranicznika obciążenia.
2. Po naprawie mechanizmu podnoszenia lub zmianie wysięgu.
3. Po naprawie konstrukcji nośnej UTB lub jego elementów (metodą spawania).
4. Po modernizacji uzgodnionej z organem właściwej jednostki dozoru technicznego.
Celem badania doraźnego eksploatacyjnego jest potwierdzenie, że dokonana naprawa, modernizacja lub wymiana elementu
nośnego, demontaż i ponowny montaż urządzenia nie mają wpływu na jego bezpieczną eksploatację.

18. Terminy badań okresowych i przeglądów podestów.

Inspektor UDT przeprowadza badania co 1 rok,
Konserwator wykonuje przeglądy zgodnie z Instrukcją podestu lub co 30 dni – zgodnie z Rozporządzeniem.

19. Wymienić formy dozoru technicznego dla urządzeń dźwignicowych.

- pełny: wykonuje się badania: odbiorcze, okresowe, doraźne,
- ograniczony: wykonuje się badania: odbiorcze, doraźne,
- uproszczony: wykonuje się tylko badania powypadkowe i poawaryjne.

20. Jakie próby przeciążeniowe mogą być wykonywane w trakcie badań?

- próba statyczna 125 %
- próba dynamiczna 110 %
Próba statyczna UTB jest wykonywana z przeciążeniem utrzymywanym w czasie 60 minut.
Wielkość przeciążenia podczas próby odpowiada udźwigowi UTB pomnożonemu przez współczynnik, którego wartość
przyjmuje się jako:
 1,25 – dla pozostałych UTB wyposażonych w napęd inny niż ręczny. (ręczny 1,5)
Próba dynamiczna przeprowadzana jest po pozytywnym wyniku próby statycznej. Wielkość przeciążenia podczas próby
odpowiada udźwigowi UTB pomnożonemu przez współczynnik, którego wartość przyjmuje się jako 1,1 o ile zastosowane
specyfikacje techniczne nie określają inaczej. Przeprowadzona próba powinna potwierdzić, że sterowanie UTB, urządzenia
zabezpieczające,
ruchy robocze i urządzenia ochronne funkcjonują prawidłowo oraz, że po jej zakończeniu nie nastąpiły żadne uszkodzenia ani
trwałe odkształcenia.
Próby przeciążeniowe przeprowadza się wyłącznie w obecności i na polecenie inspektora UDT.
W trakcie prób należy sprawdzać odkształcenia konstrukcji nośnej urządzenia, w celu zapewnienia, że ustalone wartości
graniczne nie będą przekroczone.

21. Kiedy można przeciążyć podest?

- urządzenie można przeciążyć wyłącznie na polecenie i w obecności inspektora UDT w trakcie wykonywania próby
statycznej lub dynamicznej.

22. Platforma robocza z elementami sterowniczymi.

Prace wykonywane na wysokości wymagają przemieszczania platformy roboczej w płaszczyźnie pionowej i poziomej,
dlatego też konstrukcja podestu ruchomego powinna umożliwiać:
- ruch podnoszenia (opuszczania) platformy roboczej,
- ruch platformy roboczej w płaszczyźnie poziomej. Ruchy poziome mogą być wykonywane za pośrednictwem mechanizmu
jazdy podestu a przy podestach wyposażonych w wysięgniki również przy pomocy ruchów obrotowych, pochylania czy
teleskopowania wysięgnika.
4
23. Podwozia podestów ruchomych przejezdnych.
- Podwozie podestu wolnobieżnego.
Do najbardziej wszechstronnych urządzeń należą podesty zamontowane na podwoziach z własnym napędem jazdy
o wszystkich kołach skrętnych z napędem na cztery koła. Podesty ruchome przejezdne poruszające się po niepewnym
i nierównym podłożu wyposażone są w podwozia gąsienicowe. Podwozia tego typu cechuje duża zwrotność. Taśmy
gąsienic wykonywane są z gumy odpornej na ścieranie. Zaletą podwozia gąsienicowego jest duża powierzchnia oparcia,
dająca małe naciski na podłoże oraz łatwość pokonywania nierówności i pochyłości terenu.
- Podwozie podestu przewoźnego.
Specjalny jednoosiowy wózek stanowiący podstawę podestu. Wózek przystosowany jest do holowania przez samochód
lub ciągnik.
- Podwozie podestu samojezdnego.
Rama podwozia typowego pojazdu (samochodu dostawczego lub ciężarowego) przystosowana konstrukcyjnie do
zainstalowania podestu ruchomego.
24. Podział podestów ruchomych przejezdnych w zależności od rodzaju konstrukcji wsporczej:
- podesty o ruchu pionowym platformy
 wyposażone w pionowe maszty teleskopowe,
 z mechanizmem podnoszenia w postaci łamanego przegubowo masztu,
 z nożycowym mechanizmem podnoszenia,
- podesty wysięgnikowe
 podesty z wysięgnikiem wychylnym teleskopowym,
 podesty z wysięgnikiem przegubowym i członami teleskopowymi.
25. Podesty o ruchu pionowym platformy roboczej (ruch podstawowy), który wynika z budowy mechanizmu podnoszenia:
- Wyposażone w pionowe maszty teleskopowe (Zdj. 4). Podesty takie muszą spoczywać na czterech podporach
stabilizujących, umieszczonych na wysuwanych wspornikach. Dla uzyskania właściwej stateczności podłoże podestu
należy prawidłowo wypoziomować (wsporniki podpór muszą być całkowicie wysunięte i zabezpieczone przed
ruchem a podpory odpowiednio wykręcone zgodnie z instrukcją wytwórcy.
- Z mechanizmem podnoszenia w postaci łamanego przegubowo masztu (Zdj. 5).
Maszt złożony jest z dwu członów. Każdy z członów zbudowany jest z mechanizmu czteroprzegubowego (czterech
elementów połączonych przegubami) tworzącego mechanizm prostowodowy. Ruch obydwu członów masztu
powoduje łączący je siłownik hydrauliczny. Układ kinematyczny masztu pozwala na utrzymanie poziomego położenia
platformy roboczej w trakcie podnoszenia.
- Z nożycowym mechanizmem podnoszenia. (Zdj. 6). Mechanizm ten jest zbudowany
za pomocą wspólnych sworzni naprzemianległych przegubów nożyc. Podstawowy człon układu nożycowego tworzą
dwie dźwignie dwuramienne o tej samej długości ramion połączone w środku sworzniem pozwalającym na obrót
dźwigni. Sworznie, w celu zmniejszenia tarcia, pracują w samosmarujących się tulejach. Człon taki nazywamy parą
kinematyczną. Mechanizm nożycowy zbudowany jest z kilku połączonych ze sobą par kinematycznych. Rozkładanie
i składanie mechanizmu nożycowego wykonywane jest za pomocą siłownika hydraulicznego.

Zdj. 4 Zdj. 5 Zdj. 6

26. Podesty wysięgnikowe z mechanizmem obrotu wysięgnika, np.:
- z wysięgnikiem wychylnym teleskopowym (Zdj. 7),
- z wysięgnikiem przegubowym z członami teleskopowymi, wydłużającymi wysięgnik (Zdj. 8).

Zdj. 7 Podest wysięgnikowy. Zdj. 8 Podest wysięgnikowy.

5
27. Napędy mechanizmów podestu przejezdnego zasilane są z:
 własnego źródła energii wytwarzanej przez silnik spalinowy,
 sieci zewnętrznej prądu przemiennego o napięciu 400 / 230 V i częstotliwość 50 Hz,
 baterii akumulatorów o napięciu 12 - 48 V.

28. Budowa podestów ruchomych przejezdnych wolnobieżnych.

Zdj. 9 Budowa podestów.

29. Parametry techniczne podestów ruchomych przejezdnych.

Podstawowe parametry techniczne charakteryzujące podesty ruchome przejezdne to:
Udźwig nominalny Q [kg] – jest to największe obciążenie, określone przez wytwórcę, jakie może przenieść platforma robocza
podestu ruchomego przejezdnego podczas normalnej pracy.
Udźwig nominalny określa się z zależności:
Q = n * mp + mc [kg]
gdzie:
n - dopuszczalna liczba osób na platformie roboczej,
mp - 80 kg i odpowiada przeciętnej masie jednej osoby,
mc - masa narzędzi i materiałów [kg]. Wg normy PN - EN 280 nie mniejsza od 40 kg.
Kąt obrotu [st.] jest to kąt o jaki może obrócić się wysięgnik wokół osi obrotu podestu.
Kąt obrotu platformy roboczej [st.] jest to kąt obrotu platformy roboczej względem wysięgnika.
Rozstaw podpór podwozia [m] jest to rozstaw podpór w rzucie poziomym.
Wymiary gabarytowe podestu [m] złożony lub przygotowany do transportu (dł. x szer. x wys.).
Masa podestu [kg, t] jest to łączna masa wszystkich części podestu ruchomego przejezdnego przygotowanego do pracy, bez
obciążenia.
Zasięg roboczy platformy roboczej [m] jest to odległość pozioma między osią obrotu podestu ruchomego przejezdnego
a skrajnym położeniem platformy robocze / operatora.

Rys. 1 Dwa obszary robocze (A i B) podestu.

6
 Maksymalna wysokość platformy roboczej A[m] jest to największa odległość pionowa od poziomu ustawienia podestu
ruchomego do poziomu podłogi platformy roboczej.
Maksymalna wysokość robocza B[m] jest to największa odległość pionowa od poziomu ustawienia podestu ruchomego
przejezdnego do poziomu na którym osoba znajdująca się na platformie roboczej może wykonywać w sposób bezpieczny pracę.
Poszczególni wytwórcy przyjmują, iż praca ta może być wykonywana na wysokości 1,8 lub 2,0 m od poziomu podłogi platformy
roboczej.

B = A + (1,8 m lub 2 m)

Rys. 2 Wysokość platformy roboczej i wysokość robocza.

Obszar roboczy podestu ruchomego przejezdnego jest to przestrzeń przeznaczona do użytkowania platformy roboczej
w ramach określonego udźwigu, w normalnych warunkach pracy.
Jest on wyznaczony maksymalną wysokością roboczą i zasięgiem roboczym, przy określonym udźwigu. Podest może mieć więcej
niż jeden obszar roboczy.

Znaczenie symboli na diagramie udźwigu

Rys. 3 Tabliczka informacyjna.

30. Eksploatacja wewnątrz pomieszczeń.

Podesty przeznaczone do użytkowania wyłącznie wewnątrz pomieszczeń powinny być w tym celu trwale i wyraźnie oznaczone
w widocznym miejscu.
31. Instrukcja obsługi.
Podest musi mieć na wyposażeniu instrukcję obsługi producenta oraz instrukcję stanowiskową.
32. Zmiany konfiguracji platformy roboczej.
Podesty z platformą roboczą, która może być wysunięta, powiększona lub przemieszczona w stosunku do konstrukcji wsporczej
powinny mieć oznaczenia podające udźwig nominalny dla poszczególnych położeń i konfiguracji platformy roboczej.
33. Urządzenia awaryjne.
Instrukcja sterowania mającego priorytet urządzenia awaryjnego winna być umieszczona w pobliżu jego elementów
sterowniczych, np.: naklejki i piktogramy informujące o sposobie awaryjnego opuszczania platformy roboczej.
34. Układ awaryjnego opuszczania platformy.
Każdy podest musi być wyposażony w układ awaryjny służący do sprowadzenia platformy roboczej do położenia, w którym
można bezpiecznie opuścić platformę. Elementy sterownicze układu awaryjnego zlokalizowane są w miejscu łatwo
dostępnym z poziomu podłoża. Układ awaryjny opuszczania platformy może być realizowany poprzez:
 cięgno otwierające zawór na siłowniku podestu nożycowego,
 pompę ręczną w podestach wysięgnikowych,
 równoległy awaryjny układ zasilania.
7
35. Stateczność podestów.
Zdolność konstrukcji podestu ruchomego przejezdnego do zachowania jego równowagi trwałej nazywana jest statecznością.
Stateczność jest podstawowym czynnikiem gwarantującym bezpieczną pracę podestów ruchomych przejezdnych. Na
zachowanie stateczności ma wpływ zarówno budowa podestu jak i sposób jego użytkowania.
W instrukcji eksploatacyjnej formułuje się zasady i warunki bezpiecznej eksploatacji.
Za prawidłowe użytkowanie – zgodne z instrukcją wytwórcy – odpowiedzialne są osoby obsługujące urządzenie.
Duże wysokości podnoszenia, znaczny zasięg platformy roboczej, małe rozmiary podwozia stwarzają trudne warunki w zakresie
zachowania równowagi trwałej przez konstrukcję podestu. Równowaga ta musi być zachowana przy przemieszczaniu platformy
roboczej w obszarze pracy przy nieruchomym podwoziu, jak i podczas jazdy.
Stateczność podestu jest zachowana jeżeli moment ustalający (stabilizujący) Ms jest większy od momentu wywracającego Mw

Rys. 4 Momenty stabilizujący i wywracający.

Moment ustalający (stabilizujący) każdego podestu przejezdnego zwiększa:

 duża masa podwozia z nisko położonym środkiem ciężkości,
 zastosowanie dużego rozstawu podpór stabilizujących.
Natomiast zmniejszeniu momentu wywracającego sprzyja:
 zmniejszenie mas własnych wysięgnika i platformy roboczej (kosza) znajdujących się poza obrysem wyznaczonym przez
krawędzie wywrotu podwozia. Dlatego wielu producentów coraz częściej wykonuje wysięgniki z lekkich stopów
aluminium. Platformy robocze (kosze) budowane są z tworzyw sztucznych o niewielkiej masie,
 stosowanie mechanizmów roboczych z automatyczną regulacją przyspieszeń i hamowania ruchów roboczych.
Obsługując podesty przejezdne należy się liczyć ze znacznymi siłami bezwładności podczas:
 hamowania mechanizmu jazdy podestu,
 opuszczania platformy roboczej zamocowanej do długiego wysięgnika wychylnego, szczególnie w czasie hamowania w
skrajnym położeniu wysięgnika,
 rozruchu i hamowania mechanizmu obrotu.

36. Obciążenia działające na podest przejezdny.

Obciążenia działające podczas pracy na konstrukcję podestu ruchomego przejezdnego zależą od:
 Udźwigu nominalnego Q platformy roboczej – oznaczone jako F (F1+F2),
 Obciążenia masą własną konstrukcji (ruchomych i nieruchomych elementów podestu) - oznaczone jako G (Gw-masa
wysięgnika, Gk-masa przeciwwagi),
 Sił bezwładności - oznaczone jako B (B1,B2,Bgw),
 Obciążenia wiatrem - oznaczone jako W,
 Sił wywołanych przez człowieka - oznaczone jako M,
 Obciążeniami specjalnymi.

8
 Obciążenia udźwigiem nominalnym - F
Przyjmuje się, że masa osób (liczba osób x 80 kg) jest obciążeniem skupionym na platformie roboczej
i wywołuje siłę F1.
Masa narzędzi i materiałów rozłożonych na platformie roboczej wywołuje siłę F2.
Przy sprawdzaniu stateczności siły te powinny być przyłożone w miejscach powodujących największe obciążenia.
Obciążenia masą własną konstrukcji - G
Masy nieruchomych elementów podestów powinny być przyjmowane jako obciążenia statyczne.
Masy ruchomych elementów podestów należy przyjmować jako obciążenia dynamiczne.
Siły bezwładności - B
Występują one przy zmianie prędkości ruchów platformy roboczej obciążonej udźwigiem nominalnym oraz przy zmianach
prędkości ruchów mas własnych poszczególnych elementów podestu. Największe przyspieszenia występują podczas
rozruchu i hamowania.
Obciążenie wiatrem - W
Na podesty przejezdne, użytkowane na otwartym powietrzu, działają siły związane z parciem wiatru. Instrukcja
eksploatacyjna określa dopuszczalną prędkość wiatru, przy której podest może pracować.
Norma PN-EN 280 podaje, aby podczas pracy prędkość wiatru nie była większa od 12,5 m/s.
Siły wywierane przez człowieka - M
Najmniejszą wartość siły M wywieranej przez człowieka należy przyjmować jako:
 M = 200 N (20 kg) przy podnoszeniu na platformie roboczej jednej osoby,
 M = 400 N (40 kg) przy podnoszeniu na platformie roboczej większej liczby osób.
Obciążenia i siły specjalne.
Występują one w przypadku nietypowych warunków użytkowania podestu roboczego, np. podczas transportu przedmiotów
na zewnątrz platformy roboczej lub przy przemieszczaniu na platformie przedmiotów o dużych powierzchniach
powodujących zwiększenie obciążeń od naporu wiatru. Takie prace należy uzgodnić z wytwórcą podestu.
37. Urządzenia zabezpieczające.
Urządzenia zabezpieczające służą do ochrony podestu ruchomego przejezdnego przed:
 nadmiernym obciążeniem,
 nadmiernym pochyleniem,
 przekroczeniem dopuszczalnego momentu wywracającego,
 przekroczeniem naprężeń dopuszczalnych w elementach nośnych,
 kontrolują prawidłowe położenie poszczególnych elementów.
Zabezpieczenie polega zwykle na wymuszonym przerwaniu ruchu mechanizmu w kierunku zwiększającym zagrożenie lub
sygnałem dźwiękowym.
38. Hydrauliczne obwody bezpieczeństwa.
Układy hydrauliczne wyposaża się w następujące zawory zabezpieczające:
• zawory bezpieczeństwa zainstalowane między pompą i pierwszym zaworem sterującym. Jeżeli w układzie
hydraulicznym stosowane są różne ciśnienia maksymalne, należy przewidzieć więcej niż jedno urządzenie
ograniczające ciśnienie. Regulacja zaworu powinna wymagać użycia specjalnych narzędzi. Zawór po regulacji powinien
być plombowany,
• zawory przelewowe - ograniczają w układzie ciśnienie o określonej max wartości. Działają przy przekroczeniu
dopuszczalnego ciśnienia lub w skrajnych położeniach tłoczyska siłownika, jeżeli nie są zastosowane wyłączniki
krańcowe,
• zawory zwrotne sterowane (zamek hydrauliczny) - zabezpiecza przed skutkami pęknięcia przewodów hydraulicznych.
Montowane są na siłownikach i przeznaczone do zamknięcia siłownika w danym położeniu tłoczyska po zaniku
ciśnienia w instalacji hydraulicznej,
• zawory dławiące - mające za zadanie ograniczyć przepływ czynnika roboczego (oleju) podczas opuszczania podestu.
39. Mechaniczne urządzenia zabezpieczające.
• cięgna linowe i łańcuchowe ograniczające wysuniecie elementów wysięgników,
• podpory stabilizujące,
• barierki platformy roboczej,
• furtki i drążki przy wejściu na platformę otwierające się do wewnątrz lub wysuwane w górę,
• krawężniki na platformie roboczej,
• podpory lub dźwignie zabezpieczające platformę podestu nożycowego przed opadnięciem,
• automatycznie wysuwające się podpory (płozy stalowe), zabezpieczające podest przed wywróceniem na skutek
uszkodzenia mechanizmu jazdy (koło lub jego oś) oraz podczas wjechania w niezauważoną nierówność podłoża
(np. dziura w posadzce).
9
40. Elektryczne urządzenia zabezpieczające.
- stacyjka z kluczykiem - do załączania podestu i wyboru stanowiska sterowniczego,
- łącznik bezpieczeństwa - jego zadaniem jest przerwanie obwodu elektrycznego sterowania wszystkimi mechanizmami
w sposób przymusowy. Ponowne uruchomienie mechanizmów napędu możliwe jest tylko na skutek celowego działania
operatora,
- przycisk zezwalający / DEAD MAN / - na drążku sterowniczym, zabezpieczający przed niezamierzonym uruchomieniem
mechanizmu. W wielu wypadkach montowane są dodatkowo łączniki, które powodują wyłączenie w sposób pośredni –
np. przyciski nożne,
- wyłączniki krańcowe wysunięcia wysięgników,
- czujniki wysunięcia i podparcia podpór stabilizujących,
- czujniki położenia i pochylenia platformy roboczej,
- dźwiękowy sygnał ostrzegawczy,
- układy sterujące umożliwiające jazdę z uniesioną platformą roboczą tylko z małą prędkością.
Układ kontroli obciążenia platformy roboczej
Obciążenie platformy roboczej kontrolowane jest przez czujnik obciążenia, który musi cechować się pewnością i dokładnością
działania. Najczęściej używane są tensometryczne czujniki obciążenia.
Układ kontroli obciążenia powinien zacząć działać podczas osiągnięcia przez obciążenie wartości
w przedziale 100% do 110% udźwigu nominalnego. Wtedy układ kontroli obciążenia musi:
 zablokować ruch platformy roboczej (od stacjonarnego położenia pracy),
 uruchomić ostrzegawczą sygnalizację dźwiękową.
Układ kontroli momentu wywracającego
Układ kontroli momentu stosowany jest najczęściej w podestach przejezdnych wysięgnikowych.
Układ kontroli momentu po osiągnięciu dopuszczalnego momentu wywracającego powinien:
 uruchomić dźwiękową sygnalizację ostrzegawczą,
 umożliwić wszystkie ruchy platformy roboczej, z wyjątkiem tych, które zwiększają moment wywracający.
Układ kontroli pochylenia podestu
Jeżeli podest przekroczy dopuszczalne pochylenie to czujnik kontroli przechyłu wysyła słyszalny
z poziomu platformy sygnał dźwiękowy. Jeżeli taki stan się utrzymuje, to po około 1-4 sekundach następuje zablokowanie funkcji
podnoszenia oraz jazdy.
Dopiero po opuszczeniu platformy możliwa jest ponowna aktywacja funkcji jazdy. Przed każdym użytkowaniem urządzenia
należy sprawdzać, czy system sygnalizacji przechyłu funkcjonuje.
W celu sprawdzenia należy przy poziomo ustawionym podeście nacisnąć czujnik przechyłu z jednej strony. Po 1-4 sekundach
powinien włączyć się alarm dźwiękowy znajdujący się na platformie a układ kontroli umożliwi wykonywanie wyłącznie ruchów
zmniejszających moment wywrotu.
Podesty niektórych producentów mogą sygnałem dźwiękowym ostrzegać o nadmiernym przechyle,
ale układ nie wyłącza ruchów zwiększających moment wywrotowy.

Zdj. 10 Poziomica sferyczna. Rys. 8 Czujnik przechyłu.

Układ kontroli położenia
Położenie poszczególnych ruchomych elementów podestu nie może przekroczyć pewnych określonych pozycji zagrażających
stateczności lub powodujących nadmierne naprężenia w konstrukcji podestu.
Do takich elementów należą:
 wysięgniki wychylne lub człony wysięgników wychylnych połączone przegubami,
 mechanizmy nożycowe lub teleskopowe,
 mechanizmy łączące wysięgnik z platformą roboczą, służące do prawidłowego ustawienia pozycji platformy.

41. Urządzenia sterownicze.

Elementy sterownicze wraz z urządzeniami regulacyjnymi i kontrolnymi umieszczane są na pulpicie sterowniczym platformy
roboczej. Pulpity mocowane są zwykle na stałe do konstrukcji platformy. Pulpit sterowniczy powinien posiadać wyraźne
oznaczenia kierunków poszczególnych ruchów.
Niezależnie od urządzeń sterowniczych umieszczonych na platformie roboczej stosuje się drugi równoległy system sterowania
zainstalowany na podwoziu. Musi on być zabezpieczony przed osobami postronnymi. Równoległe stanowiska sterowania muszą
być blokowane w taki sposób, aby możliwe było sterowanie tylko z jednego wybranego stanowiska.

Każde stanowisko sterowania podestem winno być wyposażone w wyłącznik zatrzymania awaryjnego.
10
W celu zachowania bezpieczeństwa eksploatacji, urządzenia i układy sterownicze powinny być tak wykonane, aby:
- ruchy robocze platformy były wykonywane jedynie na skutek działania na elementy sterownicze. Po zwolnieniu muszą
wracać samoczynnie do położenia neutralnego (z wyjątkiem elementów sterowniczych jazdy umieszczonych w kabinie
pojazdów),
- wystąpienie dowolnego uszkodzenia nie spowodowało uruchomienia żadnego mechanizmu,
- po usunięciu uszkodzenia nie nastąpił dowolny ruch roboczy bez świadomej ingerencji operatora,
- budowa wszystkich elementów sterowniczych, w szczególności uruchamianych nogą, musi uniemożliwić niezamierzone
uruchomienie mechanizmów podestu. Elementy sterownicze uruchamiane nogą winny mieć powierzchnię szorstką,
łatwą do oczyszczenia,
- pulpity sterownicze platformy roboczej oraz elementy sterownicze umieszczone na podwoziu nie mogą stwarzać
zagrożenia
dla operatora.
42. Oznakowanie podestów przejezdnych.
Każdy podest posiada co najmniej jedną tabliczkę fabryczną trwale przymocowaną w miejscu dobrze widocznym. Tabliczka
powinna zawierać nieusuwalne oznaczenia zawierające:
- nazwę wytwórcy lub dostawcy,
- oznaczenie modelu,
- numer seryjny lub fabryczny,
- rok produkcji,
- masę netto w kilogramach,
- udźwig nominalny w kilogramach,
- udźwig nominalny podany jako dopuszczalna liczba osób i masa osprzętu w kg,
- maksymalną dopuszczalną siłę rozwijaną przez człowieka w niutonach,
- maksymalną dopuszczalną prędkość wiatru w m/s,
- maksymalne dopuszczalne nachylenie podwozia,
Jeżeli podest ma więcej niż jeden udźwig nominalny, to jego wartości powinny być stabelaryzowane w odniesieniu do
poszczególnych konfiguracji podestu.
43. Oznakowanie ostrzegawcze.
Wystające skrajne fragmenty podestu należy oznakować kolorami ostrzegawczymi. Dotyczy to szczególnie ramy obrotowej
i podpór stabilizujących, znajdujących się na wysokości do 2 m od poziomu podłoża, na którym mogą znajdować się ludzie.
Pomalowane pasy ostrzegawcze o barwie żółtej i czarnej powinny mieć szerokość 30-150 mm i kątem 45° względem poziomu.

44. Ogólne wymagania dotyczące eksploatacji podestów przejezdnych.

Przy wyborze miejsca pracy podestu przejezdnego należy zwrócić uwagę na warunki terenowe w jakich będzie pracował
podest – linie wysokiego napięcia, konstrukcja elewacji budynków, słupy, rusztowania, drzewa, itp.
Podpory stabilizujące podwozie powinny być ustawione na podłożu jednorodnym, zwartym i poziomym, które bezpiecznie
przejmie maksymalne naciski występujące podczas pracy podestu. Obciążenia przenoszone na podłoże przez stopy podpór
muszą być rozłożone na dostatecznie dużą powierzchnię, aby nie doszło do zagłębienia lub załamania powierzchni
odpierającej. Powierzchnię podłoża należy sprawdzać w ciągu dnia, aby nic nie zagroziło stateczności podestu.
Przy podporach lub kołach powinny być naniesione oznaczenia określające maksymalne obciążenie podłoża podczas pracy.
Podłoże gruntowe powinno się odznaczać odpowiednią wytrzymałością.
Miękkie i podmokłe tereny nie nadają się na podłoże pracy podestu.
Podest przejezdny może pracować tylko po wypoziomowaniu podwozia w dopuszczalnym zakresie.
Pochyłe stanowisko pracy podestu musi być starannie przygotowane i wypoziomowane. Wypoziomowanie można osiągnąć za
pomocą regulacji podpór podwozia i odpowiednich podkładów. Poziome ustawienie podwozia winno być sprawdzane przed
rozpoczęciem pracy, jak i w trakcie jej trwania.
Klin odłamu - część skarpy, która może ulec obsunięciu (pod wpływem ciężaru własnego, lub siły przyłożonej z zewnątrz).
Znajduje się on między powierzchnią poślizgu lub obrywu a stokiem skarpy.

Rys.9 Klin odłamu.

Wyliczenie klina odłamu gruntu zależy od klasy gruntu i
głębokości wykopu:
Odległość = h x współczynnik klasy gruntu + 0.6m

Przykładowe współczynniki:
- kl. I - 1,5 /suchy piasek/
- kl. II - 1,25 /grunty mało spoiste/
- kl. III - 1 /grunty średnio spoiste/
- kl. IV - 0,5 /grunty spoiste/
11
 Bezpieczeństwo podestu zależy także od zastosowania odpowiednich środków ostrożności, jeśli pod stanowiskiem pracy
przebiega uzbrojenie terenu. Uzbrojenie podziemne musi być dokładnie izolowane i chronione, jeżeli nie ma możliwości
ustawienia podestu w innym miejscu.
Eksploatacja podestów przejezdnych w pobliżu napowietrznych linii energetycznych może się odbywać pod warunkiem
zachowania dopuszczalnych odległości poziomych określonych w tablicy, w całej strefie działania urządzenia.

L.p. Napięcie znamionowe linii (kV) Dopuszczalna odległość pozioma (m)

1 do 1 3
2 od 1 do 15 5
3 od 15 do 30 10
4 od 30 do 110 15
5 powyżej 110 30
Wymagania te nie dotyczą podestów przejezdnych o specjalnej konstrukcji, przeznaczonych do pracy w układach elektrycznych
pod napięciem (spełniających warunki Przepisów Eksploatacji Urządzeń Elektroenergetycznych).

45. Próba szczelności wewnętrznej.

Polega na uniesieniu obciążonego dopuszczalnym udźwigiem podestu i obserwowaniu opadania platformy.
Powinny zostać ustawione na „ściskanie” wszystkie siłowniki mechanizmu podnoszenia. Dopuszczalne opadanie platformy to:
10 cm w 60 min, natomiast dopuszczalne opadanie podpór to 4 mm w ciągu 60 min.

46. Jakie są kryteria zużycia liny?

- 5% pękniętych drutów na odcinku o długości 6-ciu średnic liny,
- 10% pękniętych drutów na odcinku o długości 30-tu średnic liny,
- 50% pękniętych drutów w jednej splotce ( tylko w jednym miejscu na całym odcinku liny),
- 40% starcia zewnętrznych drutów w splotkach („świecenie” się liny),
- rozluźnienie splotek, deformacja liny, skorodowanie,
- pęknięcia rdzenia.

jeżeli nieznana jest konstrukcja liny, to przy jej ocenie zakładamy, że jest to lina 6 x 19 co daje razem 114 drutów w linie

47. Jakie są kryteria zużycia łańcucha?

- wydłużenie o 2 lub 3% w stosunku do pierwotnej długości,
- zmniejszenie grubości ogniwa o 5% wskutek wytarcia,
- rysy, pęknięcia, zgniecenia,
- korozja.

12
48. Zadania, obowiązki i uprawnienia operatorów.
Operator ma prawo i obowiązek :
 odmówić wykonania pracy podestem niesprawnym technicznie lub nieodpowiednim do tego typu zadania,
 odmówić wykonania poleceń niezgodnych z obowiązującymi przepisami dozoru technicznego, bezpieczeństwa i
higieny pracy, eksploatacji urządzeń elektrycznych itp. W przypadkach wątpliwych rozstrzyga właściwy przełożony,
który tym samym przejmuje odpowiedzialność.
 usunąć osoby nieuprawnione z podestu oraz osoby przebywające w zasięgu jego pracy.
Zadaniem operatora jest sterowanie ruchami platformy roboczej zgodnie z właściwościami urządzenia i jego parametrami
technicznymi a przede wszystkim zgodnie z wymaganiami instrukcji obsługi i eksploatacji wytwórcy podestu.
1. Operator odpowiedzialny jest za powierzony podest i za wszystkie wykonane przy nim prace.
2. Operator powinien utrzymywać powierzony mu podest w odpowiednim stanie technicznym
gwarantującym nieprzerwaną eksploatację. W przypadku stwierdzenia niebezpiecznego uszkodzenia, operator obowiązany
jest natychmiast unieruchomić podest i powiadomić o tym swojego przełożonego.
3. Operator obowiązany jest w przypadku zaistnienia niebezpieczeństwa grożącemu ludziom lub
otoczeniu podjąć i polecać stosowanie wszystkich środków dla zażegnania tego niebezpieczeństwa.
4. Platforma robocza przy załadunku materiałów i osprzętu powinna znajdować się w pozycji dostępu.
Operator podestu jest odpowiedzialny za prawidłowe rozłożenie materiałów i osprzętu na podłodze platformy roboczej oraz
oszacowanie masy ładunku łącznie z masą osób przebywających na platformie. Na platformie nie powinno przebywać więcej
osób niż przewiduje instrukcja wytwórcy. W przypadku zadziałania sygnalizacji optycznej i akustycznej układu kontroli
obciążenia platformy roboczej masę należy odpowiednio zmniejszyć.
5. Przy obsługiwaniu urządzeń sterowniczych operator powinien:
 uruchamiać i hamować mechanizmy napędowe platformy roboczej powoli, bez podrywania i szarpnięć. Nie wolno
nagle zmieniać kierunku ruchu oraz wykonywać ruchów roboczych skokami co może spowodować powstanie
nadmiernych obciążeń dynamicznych.
 wyłączać urządzenia sterownicze we właściwym czasie tak, aby platforma robocza doszła siłą bezwładności do
pożądanego miejsca i tam się zatrzymała ( dotyczy to w szczególności mechanizmu obrotu i ruchów ramion wysięgnika
wychylnego lub przegubowego.
6. Przy podestach posiadających kilka obszarów roboczych należy na pulpicie sterowniczym wybrać za pomocą odpowiedniego
przełącznika udźwig nominalny dla danego obszaru, postępując zgodnie z instrukcją obsługi podestu.
7. Po zadziałaniu układu kontroli momentu podestów wysięgnikowych, który uruchamia optyczną sygnalizację ostrzegawczą,
operator powinien zmniejszyć zasięg roboczy platformy, zmniejszając tym samym moment wywracający podestu.
8. W przypadku uszkodzenia zespołu napędowego należy uruchomić urządzenie do awaryjnego opuszczania platformy roboczej.
Sposób postępowania w takim przypadku musi być zgodny z instrukcją wytwórcy podestu.
9. Osoby wykonujące pracę na platformie roboczej powinny używać ubrań ochronnych stosownych do wykonywanej pracy,
hełmów ochronnych oraz szelek bezpieczeństwa wraz z linką bezpieczeństwa.
10. Przy prędkości wiatru przekraczającej dopuszczalną podaną przez producenta podestu prace wykonywane z platformy należy
przerwać a platformę opuścić w położenie dostępu.

49. Przygotowanie podestu do pracy.

Operator przed rozpoczęciem pracy na podeście powinien przeprowadzić następujące czynności:
1. Zapoznać się z n/w dokumentami informującymi o sprawności podestu ruchomego:
 sprawdzić czy podest jest dopuszczony do eksploatacji przez UDT tzn. czy wystawiona Decyzja zezwalająca na
eksploatację jest aktualna i pozytywna /Książka Rewizyjna/,
 sprawdzić czy Dziennik Konserwacji nie zawiera wpisu wstrzymującego eksploatację,
 sprawdzić w Książce Zmianowej, czy nie zawiera wpisu dokonanego przez operatora poprzedniej zmiany
o uszkodzeniu podestu.
2. Sprawdzić stan maszyny (wycieki oleju, poluzowane złącza i przewody elektryczne, przetarte przewody hydrauliczne
lub kable. Stany opon, hamulców, podpór stabilizujących podwozie, akumulatorów, urządzeń zabezpieczających, konstrukcji
wsporczej platformy roboczej, platformę roboczą wraz z balustradą, mechanizmów napędowych.
3. Sprawdzić i ewentualnie uzupełnić poziom oleju we wszystkich przekładniach, oleju hydraulicznego w zbiorniku oraz smar w
punktach smarowych.
4. Przeanalizować technologię prac wykonywanych z platformy roboczej podestu, usytuowanie materiałów i narzędzi na
platformie oraz parametry podestu, przy których będzie pracować.

13
 5. Sprawdzić, czy w otoczeniu podestu, w miejscu jego pracy istnieją miejscowe niebezpieczeństwa np.:
 wysokie lub wystające ściany lub części budynków, przeszkody terenowe, napowietrzna sieć wysokiego lub niskiego
napięcia, drzewa, składowiska, inne maszyny itp.
 miękkie i wilgotne podłoże, zagłębienia w ziemi, pochyłości, wykopy, skarpy lub przedmioty uniemożliwiające jazdę
podestu,
 odległość podestu (koło lub podpora stabilizująca) od krawędzi wykopu powinna być wyznaczona na podstawie
klina odłamu.
6. Włączyć zasilanie podestu lub uruchomić silnik napędowy a następnie sprawdzić:
 działanie wszystkich mechanizmów oraz instalacji elektrycznej i hydraulicznej,
 prawidłowość działania hamulców,
 prawidłowość działania podstawowych urządzeń zabezpieczających,
 działanie urządzeń sygnalizacyjnych i ostrzegawczych oraz przyrządów kontrolnych i wskaźników.

Powyższe próby przeprowadza się przy nieobciążonej platformie roboczej w zakresie podanym w instrukcji eksploatacyjnej.

50. Podstawowe czynności po zakończeniu pracy.

1. Konstrukcję wsporczą platformy roboczej sprowadzić do położenia transportowego a następnie
usunąć zanieczyszczenia powstałe podczas pracy z poszczególnych zespołów podestu
a w szczególności z platformy roboczej.
2. Sprawdzić wzrokowo stan konstrukcji podestu, mechanizmów napędowych, przewodów hydraulicznych, wycieków oleju itp.
3. Przygotować podest do transportu.
4. Przy zasilaniu akumulatorowym baterie przygotować do ładowania.
5. W dzienniku podestu odnotować zauważone usterki i powiadomić konserwatora o zauważonych nieprawidłowościach.

51. Obsługującemu ZABRANIA SIĘ:

• przeciążać platformę podestu,
• wykonywać gwałtownych ruchów platformą,
• dopuszczania osób postronnych na odległość mniejszą niż 6m od podestu w czasie jego pracy,
• przechylać się przez poręcze platformy,
• gromadzić materiały i narzędzia po jednej stronie platformy roboczej,
• używania platformy roboczej jako dźwigu do transportu materiałów,
• zwiększać wysokość roboczą i zasięg platformy roboczej podestu za pomocą dodatkowego wyposażenia np. drabin,
• wchodzić na platformę roboczą i schodzić z niej podczas podnoszenia,
• przechodzenia przez barierki i przebywania poza podestem,
• wykonywania ruchu platformą jeżeli pod nią znajdują się ludzie,
• pracy niesprawnym urządzeniem,
• pracy podestem przy nadmiernym wietrze lub burzy (przy lokalizacji zewnętrznej urządzenia),
• pracy przy niedostatecznej widoczności (zmrok, złe warunki pogodowe),
• pracy przy temperaturach niższych niż podaje Instrukcja Obsługi,
• transportu elementów wystających poza obrys platformy,
• wyrzucać czegokolwiek z podestu,
• jazdy ze zwiększona prędkością w pomieszczeniach w których znajdują się ludzie,
• pozostawiania podestu niezabezpieczonego przed dostępem osób postronnych,
• samodzielnego dokonywania przeróbek lub napraw podestu.

NOTATKI:

14