20 7 PUMPI 2. RISESENI ZADACIE ski protok Q= 20 I/s vode, Zadatak 2.1 . Sirediti napor i snagu pumPe ako je zapreminsks | pokazivanje vakuumetra Pos © 36 kPa i pokazivanje manometra om =0.4 Mpa. Ostali podaci su: poretnik usisnog cjevovoda d; = 300 mm, 1 pretnik tlaénog ejevovoda ds = 250 mm, metra Ah = 400 mm. medju ose pumpe i mano} - rastojanje iz Slika uz zadatak 2.1 RijeSenje: - Manometarski napor = Pinay * Prat. + Ps an ‘man Asan = ——_—_n mm H I s - oo we 8 ‘man- Brzina vode u tlatnom i usisnom cjevovodu ‘ m 4-0.02™" ee > dix 0.25°m?* 3.14 c, = 0408 ~ s - Brzinski napor c 0.408" - 0.283" BY dg 2-981 H, = 0.05m - Napor pumpe Hy = Hy + Hy = 44.89 + 0.05 H, = 44.94m - Snaga pumpe k m m _ rell,Q_ roa 981-5 cea *" "10007 ———S~S~*~*~«S000-0.85 N, =10.43kW Zadatak 2.2 Pumpa za 4 sata rada izbaci iz usisnog rezervoara 18 m* vode.Ukupn napor pumpe iznosi Hp = 3000m. Odrediti snagu pumpe i iskoristenja elektromotora ako je snaga elektromotora Ne = SSkW. Usvojeni stepen iskoristenja pumpe je 1 = 0.8. steper ~ Snaga pumpe kg a mn 1000 “©. 9, . 5 n. = 28H Q _ m ae 3000m -18 = ee , 1000 7 1000-4-3600.9.8 N, = 4587kW22 - Stepen iskoristenja elektromotora Ny ASRTAW N. SSK n, = OSM edili_ stepen Konisteci iste podatke za pumpu 17 prethodnog zadatha, eee iskoristenja pumpe ako su poznati podaci za elektromotor. Poe ae 4a elektromotor su uzeti iz “pasosa”elektromotora na osnovul 171 ; BA é i = §5kW ine = 3. karakteristignih velicina a ocitane su vrijednosti N. = SSKWi 1 Rjckenje = Snaya pumpe SkW - 0,83 = 45.65kW 8M. 0.00125 4-3600s s + Stepen iskoristenja pumpe kg m _m' 9.81" .3000m 0.0012 : pxttQ _ 1000 98 3000m -0,00125 =08 10000 A 1000-45.65KW Pumpa preb: Ostali podaci su: cuje Q=75 F tople vode temperature t= 80°C (p , = 971 “ n ~ pritisik na thignom ejevovodu po: = 17.2at, = sakuum na usisu ps > 150 mnt tg, - visinska razlika izmedju manometta i vakuumetra Ah = 0.9m, - snaga elektromotora Ne = S4kW, + stepen iskoristenja ¢ = meh, 1 stepen 1" Ktromotora te = 0. oe enh Odrediti Unutrasnji stepen iskoristenja pumpe ako su precnici usisne Uadne cijevi iste, nm = 0.97,23 RjeSenje: - Napor pumpe on 17.2-10° X.4.0.15m-13.6-10° H, =Pe=Pe sane m F M_+0,9m PB 971 “8.9.81 m s" H, =1834m - Unutrasnji stepen iskori8tenja pumpe nalazi se iz odnosa =—P8QHy 10007,,7107 i n,=——™ ————— = 0.72 1000 - 3600s -54kW -0.95-0.97 Zadatak 2.5 Pumpa pri maximalnom stepenu iskoristenja y = 0.8 i broju obrtaja n= 1430 °/min, radi sa protokom Q = 0.066 m’ /s éiste vode i naporom Hp = Sm. Koliko se poveéava snaga ako pumpa izbacuje fluid gustine p, =10580kg/m?* uzisti protok , napor pumpe i stepen iskoriStenja. RieSenje: Odnos snaga za ova dva sluéaja je p8QH, No, 10007 1000 1 Ny P/2QH, p, 1050 105 1000724 - Snaga pri radu sa éistom vodom 1000 kg 9.815 0.066 — N= p3Qh), = m § »~ 10007 1000 - 0.8 N, = 404kW - Snaga pri radu sa fluidom gustine pr Nor = 1.05Np= 1.05-4.04 kW Nor = 4.242 kW - Razlika u snazi je Nor - Np = 0.2 kW Zadatak 2.6 Odrediti priblizno koliko se gubi vode izmedju radnog kola i kucista centrifugalne pumpe, kao i ukupni stepen iskoriStenja. Karakteristike pumpe su : - protok Q = 0.02 m*/s - napor pumpe Hp = 44.94 m, - broj obrtaja pumpe n = 1430°/min, - mehanitki stepen iskoriStenja pumpe nm = 0.95 RjeSenje : - Specificni broj obrtaja pumpe 3 {0.02 a, =3.65n 12 365.1430 min - H 3 (44.94m)4 n, = 42.5- Zapreminski stepen iskori8tenja pumpe 1 066 1 My =o = 5 068-425 1+ 0.68n, 1+0.68-42.5 7, = 0.946 - Hidrauliéki stepen iskoritenja pumpe 0.42 0.42 my ==] * oy? (log Dy, - 0172) (log 0.1 - 0.172) m, = 0.645 gdje je Dip prividni preénik ulaza u radno kolo - Gubitak vode izmedju radnog kola i ku¢i8ta pumpe 0 = Q=hQ _ 0.02 — 0.946 - 0.02 * Q+Q, ° 0.946 im Q, = 0.001 s - Ukupan stepen iskoriStenja pumpe 1 = In MMy = 0.950.946 - 0.645 = 0579 Napomena : Izrazi 7a izragunava bijeni su eksnerim 0 Zi 7a izratunavanj i ijeni ‘unavanie no i nn dobijeni su eksnerimentaln26 Zadatak 2.7 oN _ : Snabdijevanje jednog naselja pitkom vodom obezbjedjuje se 12 izvora Ciji je kapacitet Qi =0.18 m’ /s . Nivo vode naizvoru visi je za 15m od nivoa u sabirnom rezervoaru.Ukupna duzina cjevovoda koji spaja izvor i sabirni rezervoar iznosi L = 2090m. Ako je preénik cjevovoda d = 300mm, odrediti : - Karakteristiku cjevovoda i potrebni napor pumpe za prebacivanje 0.185m" /s vode , od izvora do sabirnog rezervoara. Lokalni otpori ee 7 oe od gibitaka u pravolinijskim dijelovima cjevovoda. - ‘ojem pretniku cjevovoda bi se obezbijedi ea ee ezbijedio protok od 0.185 m° /s Usvojiti da je koeficij . - . 0.0165. je koeficijent trenja pravolinijskog dijela cjevovoda a= RjeSenje: os Slika uz zadatak 2,7 ~ Geodetska visi | . He potpomaze Pumpi,te j ti ste je n; a : . apor pumpe gdje su gubici xe =DhytDhy w= Dh, +015 h Dhy s1asgke d 2gDefiniSuci brzinu preko protoka 4Q oo dp dobija se jednadina karakteristike cjevovoda H, =-H, +4Q° gdje je sa_c oznacen koeficijent karakteristike cjevovoda aELas= 8 2090 d‘p’g d ae 5» —— 115 03 a= 1348475 m Zamjenom ostalih vetizina , karakteristika cjevovoda dobija oblik -15 + 1348.47 Q? Da bi ostvarila protok Q, = 0.185m'/s, Pumpa mora ostvariti napor H, = -15+1348.47-0.185? = 31.15m - Kada pumpa ne bi radila , onda bi nj Stavljajudi u izr Se trazeni protok: jen napor bio jednak nuli za karakteristiku cjevovoda Hp =0, dobija Qs =0.105m'/§ 1348.47 -Uovom slugaju treba rijesiti sljedeéu jednacinu po di -15s+tisak. 8:9 a, diz’ g. W5:8 O1RS 0.0165. 2090 fuse] -(' js-a14 981 reg , =375.6mm a Dijagram uz zadatak 2.7 Zadatak 2.8 U rezervoar C dotige Qs = 0.098m’ /s, Odrediti karakteristiku slozenog cyevovoda . protok kroz grane cjevoveda 12 i 23. kao i napor koji pumpa pr tome ulaze rt | ae |? 4 Slika uz zadatak 28Za oznake date na slici, poznate su sljedece brojne vrijednosti : La = 7m, Lin = 40m , Los= 19m, di2= 200mm 7 dos = dos = 150mm , Het = 7m . He = 4m. & = 0.12 &=1.129.2= 0.02. p= 990.6 kg/m’ Ostale lokalne otpore zanemariti. RijeSenje: Kako je poznat protok kroz granu 24, moze se postavljajuci jednaginu energije za potetak grane 24 i nivo vode u rezervoaru C dobiti da je pritisak neposredno iza raéve 2 - ps-Pa= petty +0[ +a) Mu 3 : 19m) 8-(0.098m’ /s) 990.6™.9.¢1% 4m +990.6™[0.12--002 = }: ( s s Ss 0.15m (0 13m) 7 P> — Py = 79288.514Pa P2— Pa = Pm Uporedjuju¢i ovu vrijednost: manometarskog pritiska u_raévi 2 sa uslovljenom tezinom vodenog stuba Het (P2- Pu) =P 8H Py = 990.6 -9.81+7 = 68024.5Pa zakljuguje se da je Pm > Pw’ a to znaéi da Ge voda oticati u rezervoar B.0 iedeée velitine: zragunavsi sljedece velit ) by aati, an = Gore 0.02 ‘*) 7 8 (2-1129+ Ol 02 ag = ge 314-981 2 dy = 3355675 L 8 223, = ta } Ay = al? diy 7 8 (a12+002;7,] 4 = D753]. -981 015 2 ay, =171925 8 Ly == |¢, +A oo al i] 8 19 nn = — [012400212 on TESTE in) dy = 433-5, m mogu se iz jednagina energije postavl; =r 8 12 Jedhacine enih za svaku granu cjevovoda, dobiti sljedeci izrazi za njihove karakteristike: . | , Ha = 4,Q' = 335.568Q2 Ha =Hy + a,.Q3 =74171.9203 Ho = lip +ayQ) = 4 +433Q231 Za razne vrijednosti protoka dobija se zavisnost potrebnog napora od protoka za pojedine dionice cjevovoda. Lom ys | 0 0.04 0.08 0.12 0.16 | 0.20 Hom) | 0 0.5639 _[°2.147 _[ 8.59 Hem) | 7 7.275 | 810 | 9475 [11.40 (Ham [4 4.692 | 6.771 [10.236 _| 15.086 Zadatak 2.9 Radno kolo centrifugalne pumpe dimenzija: Di 140mm. bi = SOmm, b2 = 25mm, D2 ‘90mm ima z = 8 lopatica konstantne debljine & = 4mm ¢iji su uglovi nagiba B= 15°(na ulazu),i 82=24°(na izlazu). Ostali podaci su: - protok Q = 0.05m' /s. - broj obrtaja pumpe n = 1450 °/min. Odrediti trouglove brzina sa i bez uzimanja u obzir debljine lopatica. Slika uz zadatak 2.9 Ri je: - Obimna brzina u presjecima | i 2 _ Dyn _ 0.14m-3.14-1450min” _19.629m/s rc an 60 v.cdin-3.14-1450umn 99m /s “6032 - U presjecima | i 2 koji su bliski ulaznoj 11 vijenca ; kola . uzima se da lopatice svojom debljinom ne zlaznoj ivici lopaticnog prave smetnje prolasku tetnosti,pa se merdijalne brzine mogu izracunati kao 2 ___ 005m" 1s __ = 2.274m Is Som = Digb, 0.14m-3.14-0.05m : Q____0.05m"/s_-9.195m/s 3.14-0.025 - Medjutim, interesantno je vidjeti koliko lopatice svojom debljinom smanjuju povrsinu protocnog presjeka i kako se to odrazava na merdijalne brzine. Sa slike se mogu definisati sljede¢i koeficijenti: _ 2%, men 000 D,asing , 014-3.14-sin IS = 0.719 _ Z0 » =1 D,zsin£B , 0.29-3.1 - Prema tome , merdijalne komponente brzine na samom ulazu i izlazu lopatiénog vijenca kola iznose: a Dyrbé, 014-314-005-0719 162™/8 —2 Diab Cin = =2402m/s - Za potpuno definisanje tr brzina potrebno je definisati obimnu rouglova brzina p P Zina pol 10 je defini komponentu apsolutne brzine. Ona se moze odrediti na sljedeéi nagin Ci in: - napor kola za beskonaéan bro} lopatica Co)42 2 Hy, = 22" l- on) ( . 981 0.29 - Stvarni hapor kola moze se priblizno uzeti Hy x 0.8K - Obimna komponenta Osnovne ~=28.44m apsolutne brzine ha ulazu moze se definisati preko. jednaéine turbomasina H 28.44.9.8] Cy “Es 12.68 /s i smatra se da je istog inteziteta kao kod kola sa konaénim brojem lopatica. Na Osnovu trouglova brzina mogu se izratunati uglovi struje prije ulaza j poslije izlaza. Com 2 By = are tg=™ = are ty = uy By = are tg =173 @ = aretg 31 > D are te = 16.56) Bi =arct, = ATC UBT oy = 16567 2.042 A ys are g—fim = are tp = 1230 sy 3 08 1 2 cl 2.042 yy. Hare ty 2? _ 945 cane a 2.68 @, = arctgBy 34 Zadatak 2.10 gi snagu ‘isi Hp = 73m pumpa trosi sn ; = 0.118 m° /si naporu Hp ae ae Pr Ay Mehanitki i zapreminski stepen Cece m= 0 981 a = 0,95, a broj obrtaja pumpnog kola n= aeumpe y =0.95. Odredit izlazni ugao lopatica kola ako je znacica napora p' RjeSenje: z iti obi ina kola: Iz izraza za znaticu napora pumpe moze se odrediti obimna brz: _ Pete - [298173 _sgs08m/s Fv: 095 - Spoljasnji pretnik pumpnog kola: D.= 60u — 60-38.828 =0256m/s mn 3.14-2900 - Sirina kola na izlazu: 048D, _ 0.48-0.256 {y= — 0.031m - Ukupni stepen iskori8tenja pumpe: = 20H, 10 - !000:981-0118.73 1000-129 = 9.704 ~ Hidrauligki stepen iskoristenja: 000_ Obimna komponenta apsolutne brzine: ¢ = Bile 981-3 33m/s ya 0.756 -38.82 - Izlazni ugao : c. 4.982 ° | sare tg 28 = are t -=791 By mare ta = MeN 3882-33 Zadatak 2.11 Centrifugalna pumpa ima sljedece karakteristike: - broj obrtaja n = 1450 °/min, - preénik ulaznog kola Di = 170mm, - pretnik izlaznog kola D2 = 350mm, - ulazni ugao Bi - izlazni ugao fi - hidrauli¢ki stepen isk: - Sirina radnog kola bi = 60mm i b: Odrediti napor i protok pumpe, ako se zanemare ostali gubici. RjeSenje: - Obimne brzine radnog kola na ulazu i izlazu Dyrn _ 0.17m-3.14-1450min™ a= 9 15 al 12.9m/s Dorn _ 0.35m-3.14-1450min™ u, = Deen _ 0 Som eee = 26 a aa 266m /s Kako se radi o centrifugalnom radnom kolu gdje voda ulazi radijal moguée je na osnovu ugla Bi i obimne brzine ui nacrtati ulazni trou: bei be . é . ae Da bi se nacrtao izlazni trougao brzina, mora se odre merdijalna brzina com. ~ Relati i fativna brzina vode na ulazu u radno kolo iznosi wo = 129 = =14.2 cosf, cos25 EC36 - Protok kroz pumpu - Q=c, D,rb, af — Q= utes 7b, a Q=12.9-tg25-0.17-3.14- 0.06 ' fe : > > Q= 0.192m*/s - Merdijalna brzina na izlazu Q 0.192 Diab, 035-314-0.032 Cam = - Projekcija apsolutne brzine na pravac obimne brzine dobija se graficki iz nacrtanog trougla brzina na izlazu.Vrijednost te brzine je Cou =22m/s. - Napor kola 2 H, = UxCm 266-22 _ 59.65m g 981 - Napor pumpe Hp = Hy = 0.85-59.65 =50.7m, Zadatak 2.12 Centrifugalna pumpa pretnika D2 = 190mm pri broju obrtaja 2 Bost 7 Le Q = 3850 l/min éiste vode pri naporu Hp = 4.27m. Koliki treba da je broj aja i joj Sane ane u rj obrtaja iste pumpe ako joj se poveéa daje protok Q’ = 380mm, a da pri istom st i ; fF lepenu iskoristenj Rice 54500 Vin morske vode gustine p= fest h so 08 J€ Novi napor pumpe i povecanje pritiska? aRieSenje: - Iz jednakosti znatica za protok odredjuje se broj obrtaja : - 2.)(2 190) 545 =n} ©) = 8005 54500 _ 31.89° / mi (3: Q 380) 3850 TE - Iz jednakosti znaéica za napor dobija se r << 2 2 Hy; -u,{ :)(£) 2421 | aE pet, J Ln 190) (1800 ae - Poveéanje pritiska je 1g Hp =1000- 9,81- 4.27 = 41888.7 Pa Ap =P Ap'= p's Hp'= 1030- 9.81- 53.4 = 539569.6 Pa odnosno Ap’ Ap = 0.498 MPa Zadatak 2.13 Centrifugalna pumpa + preénika D2 = 200mm pri broju obrtaja n= 1450°/min daje Q= 0.032m’/s vode ulazuéi napor Hp = 4.44m. Koliki treba da bude broj obrtaja geometrijske sligne pumpe pretnika Do'= 400mm da bi pri istom stepenu iskori8tenja davala protok 39 Koliki je napor i smanjenje 12m*/s ulja gustine p= 980kg/n pritiska ? RjeSenic: sa istim stepenom jskori8tenja mora biti ispunjen us | protok. Iz tih uslova dobija Da bi dvije pumpe fh znagica za napor ip jednakosti njihovil odnos oe D, i QV). 02 ; 012)... 679,7° fait n= { —- } (s) = 1si( 22] (cass) ‘ dabEL ey \ D, a ; 4.44 04) 22)=39m wi =n (Bl S02). 120 ~- Smanjenje pritiska iznosi 5 Ap = pgH, = 100-981-444 = 0.436-10°Pa Ap = p'gll, = 980-981-39 = 0.375-10°Pa odnosno Ap - Ap’ = 0.061-10°Pa Napomena: Ukoliko se Zeli promijeniti Q i Hp kod centrifugalnih pumpi sa smanjenjem izlaznog pretnika radnog kola . onda to smanjenje ne smije preci vrijednost veéu od 10 % od datog preénika. Kod aksijalnih i poluaksijalnih pumpi ne smije se smanjivati izlazni preénik. Zadatak 2.14 Model pumpe pretnika D2 radi sa brojem obrtaja n i fluidom gustine p. Sligna pumpa preénika D2’ radi sa brojem obrtaja n’ i fludom gustine p’. Naéi odnos QQ’, Hp/Hp! i Np/Np’ ako i jedna i druga pumpa rade sa istim stepenom iskoriStenja. Poznato je :D2'/D2 = 2, n'/n = 1/2, p'ip = 1 : RieSenj - Iz jednakosti znavica protoka dobija se odnos QA w (Dy van ad Q Au, |p, wat tag ~ Iz jednakosti znagica napora dobija se odi nos39 Zadatak 2.15 Odrediti_ dopustenu geometrijsku_ visinu izmedju pumpe i slobodne povrSine rezervoara iz kojeg se crpi voda.Karakteristike pumpne stanice su: - protok pumpe Q = 1450 m* Is, - broj obrtaja pumpe n = 970°/min, - pretnik usisne cijevi d= 500mm, - atmosferski pritisak po = 100 kPa, - temperatura vode Ty = 293 K, - gubitak energije u usisnoj cijevi Dhus = 0.25m, - gustina vode p = 1000 kg/m’, - pretnik radnog kola na usisu D: = 320mm. RijeSenje: Za temperaturu vode Ty = 293 K , pritisak zasi¢enja je pz = 2.34 kPa. it LJ Slika uz zadatak 2.15 ij i rezervoara ~ Raspoloziva kavitaciona energija nad slobodnom povrsinom iz kojeg se crpi voda H, -Pa=Pe = }o0000Pa = 2340Pe 9.9m ee pe 1000 9815,40 + Kriti¢na visina usisavanja Has = Haw -uf “ ici 900 = 1506, ii kreée se u granicama od c- kavitacioni koeficijent brzohodnosti i kreée se u gr isti ja se c = 1100 Za vodu navedenih karakteristika usvaja se ¢ 970min~ weir = 99m ~10 ——— H - Dopustena visina usisavanja Hsdop = Hyste ~ 0-25( Hae — Hye) Fysdop = 5.3~ 0.25(9.9 ~ 5.3) = 4.15m - Brzina vode na usisnom cjevovodu Q 4-1450 m Cus = Sa = ng dx 3600-05°.314 9 Ss 4 - Dopustena gcometrijska visina usisavanja Hyp = Higa — hfs _ D, edop us doy us ~ SL od 2g 2 ietop = 4.15 — 0.25 — 2.057 Soap 70-16 =3.53 2.9.37 0 16=3.53m41 Zadatak 2.16 , Koriste¢i Podatke iz Prethodnog zadatka visinu usisavanja po r Odrediti kritignuy nyemackim normam: i dopustenu a VDMA. RieSenje : - Kritiéna visina Usisavanja Po normama VDMA, adje je h.=(03+0.5)n/Q (m) 3 Pri Cemu je broj obrtaja izrazen y S",a protok u — 100000 we — 2340 = m kr = s : m> —n ym 7 03°16.16s"'. 10.4 1000 KB og mB 2-9.) ™ : m s- 7 S| hb, <5. ~ Dopustena visina usisavanja ne nee O.5h,, = 5.58 — 0.5-5.58 = 2.79m Zadatak 217 Centrifugalna pumpa odvodi kondenzat temperature Tk = kondenzatora parne turbine. Karakteristike pumpne stanic ~ Protok pumpe Q = 36 m/h ; ~ Preénik usisne cijevi d= 160mm, ~ apsolutni pritisak u e Su: Parnom prostoru kondenzatora Pk = 19.8 kPa, ~ broj obrtaja Pumpe n = 1480°/min, ~ gubitak energije u usisnoj cijevi Dhus = 0.4m, > preénik radnog kola na usisu D) = 160mm. drediti najmanie vertikalno Tastojanje izmed kondenzata u kondenzatoru i Pumpe, ju minimalnog nivoa42 Riekenie: 212.3 kPa. pritisak zasi¢enja P’ = 323 K, turu kondenzata Tk = inisake 2951300. a joatenzacione pumpe usvaja se koeficijent ¢ Bo Se st) Slika uz zadatak 2.17 - Raspoloziva kavitaciona energija nad slobodnom povrsinom u kondenzatoru 4 — Pap, _ 19800-12300 Hy 7 eee = pe 1000-981 = 0.662m - Kriti¢na visina usisav anja Haw = Hy mf 36 1480 Hasse = 0.662 ~ 19, —__\ 3600 1200 | = 0.042m43 - Dopu8tena visina usisavanja Hasson = Haste ~ 0.25(H yy, ~ Hy.) Husdop = 0.042 — 0.25(0.662 — 0.042) = ~0.113m - Brzina vode u usisnom cjevovodu Q 4:36 m cy, = = =050 a 3600-01677 ~° s 4 - Dopu8tena geometrijska visina usisavanja 0.5) Fig gop = -0.113- 0.4 - 05) 0.08 = -0.595m 2-9.81 Zadatak 2.18 Za sistem prema slici izracunati: a) snagu pumpe da bi se realizovao protok vode (P= 1000 kg/m* ) od Qm = 2kg/s, b) visinu nivoa vode u ekspanzionoj Posudi da nigdje u sistemu ne dodje do podpritiska. Podaci: l=4m a d=40mm a 4 = 0.02 “, & = 20 Y &=0.9 j44 Slika uz zadatak 2.18 Riedenie: a) Snaga koja je potre’ koja se utrosi za sav! i je samo ona pna da bi se realizovao zadani protok je s Jadjivanje gubitaka. - Ukupni gubitak u cjevovodu je 2 61 be = oe (+ om 9) - Brzina strujanja vode dobija se iz jednatine kontinuiteta 4002 4-2kg/s = 150 - kg s 1p (0.04m)° -3.14-1000 oe pa je ukupni gubitak 6-4 ) 7.164m 0.04 Th, = (4.09+2-20+002. = 2.981 - Snaga pumpe iznosi Ny = Qu Dohyy “B= 2°7-164-9.81 = 140.55W b) Bernoullijeva jednaéina za tacke 1 i 2 \ PrtsP tz Dhy Pw sa druge strane p,=p,+pgh paimamo p-p.h,, Tre H, =—12 +3306 + on +3 H, =-1.2+27300Q? Ako se protok izrazi u (I/s), a napor pumpe u (m) bi¢e H, = -1.2+0.0273Q2 Kriva parabole gubitaka predstavljena je na slici za razne vrijednosti protoka Q. U presjeku parabole gubitaka 1 krive Hp(Q) dobijena je radna tatka A kada je u sistem ukljucena Pumpa. Vidi se sa slike da je karakteristika radne tacke A[Q> = 17.5 l/s: Hp: =47 Poveéanje protoka iznosi Q, _ 17.5 W Q 6 2.65 puta Zadatak 2.20 Centrifugalna pumpa izbacuje vodu iz rezervoara A u rezervoar B. Karakteristike sistema prikazanog na slici su: - geodetska visina Hz = 20m, - lokalni koeficijent gubitka u koljenu & = 1.12, - lokalni koeficijent gubitka u povratnoj klapni Epk = 4, - lokalni koeficijent gubitka u ventilu €y = 4, - lokalni koeicijent gubitka usisne korpe Euk = 7, - duzina tlatnog cjevovoda L = 40m, - koeficijent linijskog otpora u tlatnom dijelu cjevovoda A = 0.03. Zanemarujuci linijske gubitke u usisnom cjevovodu, odrediti radnu tatku sistema za dva sluéaja: 1.Kada su rezervoari A i B otvoreni. 2.Kada je rezervoar A otvoren, a rezervoar B pod pritiskom pm = 2kPa.48 Karakteristike e Hp(Q) e su u tabe tike pumpe Hp(Q) 0 0.37 oss oo ___| 40 Powe 7 75 Hicm) Slika uz zadatak 2.20 1. Parabola gubitaka odredjena je jedna¢inom Ic? ° ane de aos #0" (4! 8Q* 40 : d = 204 Ter agp gy | 003 ee + 2124 H, =H, + 44 +Es) 0.025". 3142-98] 0.005 + H, = 20+ 14660949,66Q? Ako se protok izrazi u (I/s),a nay Por pumpe u (m) biée H, = 20+14.66Q? 2. Parabola gubitaka odredjena je Jednaginom H, = Pa 2 A Be + H, + 14660949 .66Q2 &djejeQu (m* /S)iHpu (m).49 Za Q u (l/s) parabola Bubitaka poprima oblik H, = 2024 14.66Q? Radne tatke se nal: : 42 U Presjecistu Tactka A ima karal E Kteristike Qa | krive Hp(Q) i krive parabole gubitaka. 33 Us | Hpa = 47m 80. | | a | He(Q) é Hp=20+14,660" ih 60. zona Pumpanja Hi \ gg tg ello QUI/s) Tatka B ima karakteristike Qe = 1.3 l/s; Hps = 48m Napomena : Za datu krivu Hp(Q),parabola gubitaka ne smije pro¢i kroz taéku C jer bi dolo do prekida u transportu teénosti. Zadatak 2.21 Kolika je snaga potrebna za pogon pumpe kada su poznati sljede¢i podaci: - geodetska visina dizanja Hg = 20m ; - pretnik tlaénog i usisnog cjevovoda d= 150mm ; - ukupna duZina tlatnog i usisnog cjevovoda L = 280m ; = suma svih koeficijenata lokalnih otpora YE =50; - koeficijent trenja 4 = 0.03 ; - karakteristika pumpe Hp(Q). [om Th 0 25 50 75 [__10050 21 8 25.16 +| [eee 28 7 s | fe 80 60 7 3 RicSenje : Parabola gubitaka odredjena je jednaéinom 2 2 Le’ c | =~ +50— Heo Hy + Qohy Hy +455 + 2g Cle = —|A—+50 H, 20+ = at | (See | it = A=+50 a, 204 82] A | 8Q? 280 | = 204 Tara goa 0.03- 782 5 59 H, 20+ ESO 5 H, =20 +17306.12Q? iz koje se dobija Hp u (m) kad. a se Q zamijeni u (m3 /s) - Ako se protok izrazava u(m *y h) onda je Parabola gubitaka H, = 204 17306.12 , 36002 H, = 20 +0.001335Q2 ~ Snaga pumpe1 PRUQ 100 7 zt 0-981. 3600 981-2516 75 3600-0. = 6427.6w Q(m¥h) Zadatak 2.22 Kriva Hp(Q) Centrifugalne Pumpe data jeu sljedeéoj tabeli Qd/s) O- 10 20 30 40 45 Hp(m) 37 40 37 30 17 10 4 Korisna visina dizanja vode je Hg= . 20.2m ,a gubici u cjevovodu su Lhe = 0.002Q * za Q(I/s) i Zhe (m). Naéi protok i napor pumpe kada radi p jedna pumpa , kada rade dvije pumpe paralelno vezane j kada rade dvije pumpe vezane redno. RieSenje: - Parabola gubitaka odredjena je jJednaginom H, =H, + 30h, =20.2+0,002@2 Radna taéka pri radu jedne pumpe dobice se u Presjeku krive Hp(Q) i Parabole gubitaka [Qa = 36 l/s ; Hpa = 23m). Kada rade dvije pumpe Paralelno radna tatka se dobije u presjeku krive Hp(2Q) i parabole Subitaka [Qn = 63 I/s : Hps = 27m]. Kada rade dvije pumpe vezane redno Tadna taéka se dobija u presjeku krive 2H»(Q) i parabole gubitaka [Qc= 44 Is; Hpc = 24m].52 Napomena = Kriva paralelno vezanih pumpi dobijena je sabiranjem protoka (apscisa), & kriva redno vezanih pumpi nacrtana je sabiranjem napora (ordinata). 2p (@) 60. Zadatak 2.23 Radne krive centrifugalne pumpe pr u tabeli, a parabola gubitaka cjevovo gdje su Hp u(m)iQu (m’ /s). { broju obrtaja n = 1450 °/min date su da jednatinom Hp = 55+100Q aa Qim' /s) ot | 02 03 | 04 | 05 06 fiom | 50 | 54 | 52 47 37 22 0 1 0 36 | 71 75 71 50 0 Naéi_protok ij napor pumpe pri radu dvije pumpe u_ rednoj vezi. Analizirati Sta ¢e se dogoditi ako radi samo jedna pumpa sa brojem obrtaja n = 1450°%min i Sta ce se dogoditi ako se postavi samo jedna umpa da radi sa broje jam = °/mii ik ogenc ate ji sa brojem obrtaja n 1600°/min. Kolike su utroSene RjeSenje : Parabola gubitaka nacrtana je prema sljedecim vrijednostima : 3 Lm" is) |__© 0.1 0.2 0.3 0.4 05 | Hp(m) 55 56 59 64 al 80. | Zbirna kriva dvije pum Zi abiraniem napora pi j pe vezane redno dobijena ie sabirani i istom protoku.Radna taka je u A u kojoj je Q= 0.41 m* he H, = a E > Hp= 72m,53 na = 0.7 i snaga N,= PRQH A 10007), = 1000-981 O4L-72 = 413kW 1000.0.7 2H(Q) 40 30 20 Kako je parabola gubitaka iznad Hp(Q) krive jedne pumpe , to jedna pumpa ne moze da savlada korisnu visinu dizanja. Kroz instalaciju ne protice voda. Iz uslova Jednakosti znagica za protok i napor slijede odnosi: n, 1600 Q= inte Ora50 7! fn, V 1600)" Hy) = H| =H ran) =1.22H, "\1450 Ovim dobijenim odnosima , kriva Hp(Q) pumpe je preracunata i data je u tabeli.54 0.11 0.22 0.33 0.44 0.55 Quis) |_4 26.7 L_Hpi(m) 60.6 65.5 63 o7, AS Pri radu sa brojem obrtaja m: = 1600°/min,radna tatka je Bu kojoj je 8 = 0.24m’* /s i napor Hps = 62m. : . Be bi se odredila vrijednost stepena iskori8tenja u vee B treba na ee krivoj, pri broju obrtaja n = 1450°/min na¢i tatku Cc koja imma viene uslove rada. Iz prethodno dobijenih izraza dobijamo protok 1 napy tactki C. Q, = Se = 974 0.218 m'/s eT =© ~ 508m 1.22 pa je vrijednost stepena iskori3tenja Ty = = 0.73 Snaga pumpe kada je radna tatka u B iznosi Na= PEQoH yp _ 1000:981-0.24-62 _ soo.) 10007, 1000- 0.73 Zadatak 2.24 Poluaksijalna pumpa transportuje vodu iz crpilista kroz kondenzator zbog hladjena pare koja dolazi iz niskotlaénog dijela kuéista parne turbine .Za date krive pumpe prikazane u tabeli .odrediti koliginu vode koja prolazi kroz kondenzator ako su poznati sljede¢i podaci: - manometarski_pritisak na tlaku pm = 1.8 bar, - manometarski pritisak ispred ulaza u pumpu poo = 0.3 bar, - visinska razlika izmedu dva manometra A h = 2.2 m, - korisna visina dizanja He= 12m amin | oO 2000 | 40c0 [5900 [8000 | 1000¢ | 12000] 140007 16000 Hom) | 30 ose |@27 26 | 25.5 | 3a 22.5 | 30 To No(Mw) | 1.12_ | 1.05 [1.0 [092 [0.90 [oss 0.89 [0.90 0.88 | m(%) 0 1s [| 35 | 46 | 63 R 81 84 80_55 ~ Napor pumpe za date parametre H,, = Par Pma Ps +Ah 18-10* — 03-108 ea 1000 -9.81 pA, +22 Hy, =17.5m - Sa dijagrama se dobija radna tatka A Q, =14.6-10° m3 /s Npa = 0.89MW NA = 88% Hy =H, +aQ) QQ odnosno H, =H, + 0.3344Q? zaQu(m*/s) Napome io Aksijalne ili polaksijalne pumpe nikada ne pustati v pogon sa zatvorenim tlaénim ventilom.Ako na tlaénoj strani Postoji klapna umjesto ventila, uvijek prije kretanja u pogon provjeriti tehnitku ispravnost iste.56 Zadatak 2.25 4 Fer ; daci za cjevovod sa slike su . oo He 20m ne 16m , Lz = 79m , Het = 6m. He2 = 36m 6) =0.4.4=0.02. : : ey a Adije su Geccd je spregnut sa pumpom koja crp! vodu iz til : radne krive Hp(Q) i n(Q) predstavijene na dijagramu- 1) smijer strujanja vode u grani cjevovoda 24, 2) protok kroz grane 23124. Ko | RjeSenie: Li | 1) Koeficijent karakteristike cjevovoda ; 12 at P | ie . 7. g.+5e,+2itt) z pe dias b al 20) ay org tegg (7242 044 002 | I 01 3147 9.81 01 iznosi ayy= 9915225 Slika uz zadatak 2.25 Iz Bernoullijeve jednatine za strujanje u grani 12 dobija se pritisak u tacki 2 Pm 2 ps H, ~ 42Qi Kriva napora Hp(Q) moze se redukovati u évornu tatku 2 tako Sto ée se pri svakom protoku oduzeti ordinate krive gubitaka a) Q: “od ordinata definisane krivom Hp = f(Q). Tako se dobije kriva Hp1(Q). Iz Bernulijeve jednacine koja opisuje strujanje kroz cjevovod 23 slijedi izraz : H =H, +4,,Q357 Izraunavanjem koeficijenata karakteristike cjevovoda 23 ee Ee 8 23 8 16 a,, = —-—_—____ ie = = Oa “O81 (o2 +04 + 0.02 01 a ) 4, = 3966 gornja jednadina ima oblik Hy, = 6 + 3966Q3 i predstavljena je u dijagramu odgovarajuéom krivom. Ako se predpostavi da cjevovod 24 zatvoren, onda ée protoci u granama 12 i 23 biti jednaki. Taj uslov zadovoljava tatka A koja se nalazi u presjeku krivih Hp1(Q) i Hp2. Ordinata tatke A odredjuje pijezometarsku visinu vodenog stuba koja bi se mogla izmjeriti u taéki 2 pri zatvorenom cjevovodu 24. Ako je veliéina Ha > He2. onda ¢e pri otvaranju cjevovoda 24 tetnost te¢ci od tatke 2 prema rezervoaru C. Ukoliko je Ha< Hg? tada ¢e poslije otvaranja cjevovoda 24 voda poteéi iz rezervoara C prema tacki 2. Kako je Ha = 16m < Hg2. moze se zakljuditi da voda iz rezervoara A i C struji prema rezervoaru B. 2) Energetska jedna¢ina za strujanje u grani 24 ima oblik H = 4,,Q5 ps Koeficijent karakteristike cjevovoda je58 7 zix{é eg.ea'gs] dire ay = 3 3 m 79_) 2 4105118 {02 +04 + 0.02 2) 981 Se ° N a 20 NG ) a(m3/s) - Kriva H,; = 36 - 4105118Q; grafizki je predstavljena krivom Hp3(Q). Sabiranjem krivih Hp1(Q) i Hp3(Q) dobija se kriva Hp13(Q) koja u presjeku sa krivom H,) = 6 + 3966Q3 daje zbirni protok (tatka B). Protok kroz granu 23 (taka C) iznosi 0.048 m*/s, dok kroz granu 24 (tatka D) iznosi 0.019 m*/s. Zadatak 2.26 Iz rezervoara A pumpa > éije su karakteristike date na slici, transportuje vodu u v rezervoar B , pritemu savladava geodetsku visinu Hg = 3m.59 1) Odrediti protok kroz ventil na zaobilazno; 2) Ako se ventil V otvori tal odrediti protok i snagu pi Protok prema potrogaéy, Hidrauliéke gubitke u dijelu cjevovoda 264 zanemariti. Pumpu i snagu pumpe u radnoj tatki kada je m vodu zatvoren. ko da je njegov koficijent otpora Ey =2, umpe, protok kroz zaobilazni vod kao i Slika uz zadatak 2.26 RieSenje : Odredjivanjem koeficijentabaths +1] an gts, [tga tba tat din dias 18 +42 4 a brags s+ 054024024 07° G05” a= O95" 3147-981 a= 136169; m defini8e se karakteristika cjevovoda 12645 H,, =H, + aQj =3+136169Q, koja je data tabelarno i graficki je predstavijena odgovarajuéom krivom. Qu(m’* /s) 0.002 [0.004 | 0.006 [0.008 | 0.010 | 0.012 Hpi(m) 3 Bia. | only 9, 11.71 | 16.7 22.6 U presjeku krive Hp(Q) i karakteristike cjevovoda Hy = H, + aQ? nalazi se radna tatka A [ Qa = 0.006 m’ /s, Hpa = j 5e radi é i 's, Hpa = 7.84m, na = 0.7 ] ke omoguéava iznalazenje snage pri zatvorenom Paes oie i is PEH Qu _ 1000-981-7.84-0.006 aA et 184 0.006 10007, 1000-07 N, = 0.66kW 2p ‘ ea ) Poto se odredi koeficijent karakteristike zaobilaznog vod: a61 = 8 s 0.03" -314?-981 Cae ae slijedi jedna¢ina karakteristike zaobilaznog voda Hy = aQ; = 309425.65Q? koja je data tabelarno i grafidki. Q,(m*/s) bo 4 3 & oo mu a on aa 0.02 0.04 0.06 0.08 01 0.12 a(m*/s) Sabiranjem krivih Hpi i Hp2 dobijena je karakteristika cjevovoda sa otvorenim zaobilaznim vodom Hp. U presjeku krive Hp(Q) i krive Hps nalazi se radna tatka C[Qc=0.0094m’ /s,Hpc = 6.2m,nc=0.55]. Snaga pumpe za zaduu tatku C iznosi62 peQcHye _ 1000-981: 0.0094 6:2 Ne=q0000 1000-055 Ng = L04kW Protok kroz zaobilazni vod otitava se Sa dijagrama Qp = 0.0052 m’/s, a prema potrosacu protok je 3 Q=Qc-Qa= 0.0094 - 0.0052 = 0.0042 m*/s. Zadatak 2.27 . . Dimenzionisati radno kolo i spiralno kuéiste centrifugalne pumpe Za protok Q = 50 I/s vode temperature 20°C. Zahtijevani manometarski pritisak na tlaénoj strani je 2 bar, a na usisnoj 0 bar. RjeSenje: - Izabira se elektromotor sa brojem obrtaja n = 1430 °/min i koji ée biti direktno vezan za pumpu preko elastiéne spojnice. - Specifiéni broj obrtaja pumpe (oos™ y = 305-1430" / min : ” y= 124 (20m)+ pri emu je Pm — _2:10*Pa ea Sm 2m PE 009 KE yy™ m s H - Zapreminski stepen iskori8tenja63 1 =——___ wo 1+ 0.68 - nz ~ 1 pee 1+ 0.68 -124-°% oe - Prividni ulazni preénik =425/8 - 425 0.05 a 1430 014m Za Slika uz zadatak 2.27 - Hidrauliéki stepen iskori8tenja =| 0.42 “1 0.42 a (log D,,-0172) (log 0.140.172)" m = 091 - Usvajajuci mehaniéki stepen iskori8tenja nm = 0.93 mode se izratunati ukupni stepen iskoriStenja. 1) = Honhym = 0.97-0.91-0.93 = 0.82 ~ Snaga na vratilu pumpepeQH, _ 1000-981-0.05-20 _ 12Kw _ P8QH, >= 40007 —~—«*1000-0.82 - Obrtni moment 12 = 8056Ncem 4 = 80,56Nm M = 97500—= = 975005435 A ika ~ Preénik vratila izradjenog od konstrukcionog éelii M__ {_8056Nem_ _3em d, =3;———— = * V027 2 4/0.2-1500—> cm? - Preénik ds dst = 2dv = 2:3 = Gem - Pregnik D1 D, = yD; — 43 = V014? — 0.06? = 0.124m - Duzina ls I= 1.4ds= 1.4-6= 8.4em - Obimna brzina na ulazu w= Dyzn _ 0.124-314-1430 m 60 60 te 's ~ Apsolutna brzina vode na ulazu u radno kolo c= 4Q 4-0.05 im Stn? ab m(D3-d3) 0.97-3.14.(0.1247 — 0.067) — 5.65 ~ Za kolo centrifugalne pumpe slijedi iz trouglova brzina65 Cr = Cin = Gy paje 3 5, tg8, = Te a= = 06 By =31° - Ako se usvoji koeficijent suzenja u konaénog broja lopatica 0.9, onda je b = Q ' 092Di7, ~ 0d a14. znog presicka radnog kola zbog na radnog kola na ulazu OS 124-097 = 26mm - Ako usvojimo izlazni ugao lopatica B2 = 20° kao i cim = com , onda j je obimna brzina na izlazu =156. cte20° +_|{ 5.6-ctg20° 4 281-20 _5,,m 2 2 0.91 s - Izlazni preénik 60u, 60-243 = 83 _ 0304 zn 314-1430 ™ - Odnos preénika na izlazu i ulazu 0.324 _ 26 nam ukazuje da se radi o radnom kolu normalne brzohodnosti. - Sirina radnog kola na izlazu - Broj lopatica radnog kola- Projekcija izlazne apsolutne brzine na obim H,g _ 20-981 m pe evi = eum, 243-091 - Izlazna apsolutna brzina 3 m C, =Jc,, +02, = V5.67 + 8.877 =10.49 - -Lokalni gubitak energije na izlazu iz radnog kola &dje je cm2 srednja brzina struje fluida na samom poéetku spiralnog kuéi8ta. ~ Gubitak energije u spiralnom kuéi8tu zbo, g trenja i Povratnog strujanja moze se zajedno izraziti u vidu lokalnog gubitka energije Cina h, = 6, Be gdje je &s- koeficijent tpora koji zavisi od oblika spiralnog kuéi8ta i kreée seu granicama od 0.2 = 0.5. Iz uslova minimalnih Bubiiaka u Spiralnom kuéistuslijedi - Za razligite uglove slijede razligiti protoci, a time i povr8ine popretnog presjeka spiralnog kuci8ta :68 Ps _ 905-2 = 0.033 Q,= eo Ie 360° s 300° m @s 995.202 = 0.0416 = Qs = Q3 Goo = 0.0 360° : 3 330° m @6 ~ 995-330" = 0.0458 2 Q& = Q36 9 = 0.05 360° s Q _ _ 9.0083 _ 9 9911 m? tj. R, = 0.0187 m CS Q2_ _ 0.0166 _ 4.9922 m? tj. R, = 0.0265 m 49 A = 0-025 _ 6.0033 m? tj. R; =0.0326m = 00416 _ 9.0055 m? tj. Ry = 0.0376 m TAD 0.0416 | pr eo = 0.0055 m? fj. R, = 0.042 (Cra )oe 7-49 7 = Q 0.0458 oF st = = 6.0) - E = 0. 749 70-0061 m? §j. R, = 0.044 m Cina Dope Zadatak 2.28 Odrediti smijer i intezitet aksijaine sile jednostepene centrifugalne pumpe za transport vode , sljede¢ih karakteristika :69 ~ manometarski pritisak na = - manometarski pritisak na izle ae - protok pumpe Q = 5.2 I/s, 2 - broj obrtaja pumpe n = 2900 - preénik radnog kola na ulazu - preénik vratila d= 30mm, °/min , Di= 80mm, RieSenj: - Intezitet aksijalne sile je F, = 4 (Di -a*\(p, - p)- 222" (ps - #)[D? - 0.5(D? -@")]- p Qe, _ 34 2 nga? 1000 -3.14° -29007 2 2 F, = (0.08? — 0.03")(2.5 ~ 0.5)-108 - apr (0.08" - 0.03") [o.08* - 0.5(0.087 - 0,03°)] ~ 1000-52107 4-52.10" _ 675 764 3.14(0.08? — 0.037 Smijer aksijalne sile Fa je suprotan od smijera dotoka vode u radno kolo. Slika uz zadatak 2.28 Napomena : , . ' Intezitet aksijalne sile kod centrifugalnih pumpi zavisi od rezima rada. Ona se povecava kada se protok smanjuje priguSivanjem. _Najveti intezitet aksijalne sile bi¢e u praznom hodu (zatvoren tlagni ventil). To je zbog odsustva dinami¢kih aksijalnih sila i pove¢anja pritiska p». Zadatak 2.29i dejstva 7 npe dvojnog 2 70 . ilindriéne klipne pur ko ona radi 7 ije dvocilint 5 umpe al ea ee ee ean otis + oO? pri He = 40m Eapacitels QO az teristika data izrazom Hp jnice od elektromotora na mrezi dija je kara rece preko zupcaste spojni ia = 6.4, Pumpa se pol ~~ tada je n 3 2, ==19D' nr 5 Q, 4 7. ~ Srednja brzina Klipa c, = 60 MoZe se usvojiti kao m c= 0.6— Ss Slika uz 2adatak 2.29 Zatin, slijedi7 18 n=— D Q = 27D?7, Ako se usvoji zapreminski Stepen iskoristenja no = 0.92 onda se moze odrediti __ 0.63 D= = 5s = 016 fee 27-093 = 16m - Hod klipa s=D=0.16m - Broj obrtaja pumpe na ea 113 ¢/min =| - Preénik vretena d=V0.1ID= 0.317-160 = 50mm. Poslije ucrtavanja karakteristike cjevovoda , a Poznavajuci protok , moguée je sa slike odrediti napor pumpe. On iznosi Hp = 50m. Ako S€ usvoji stepen iskori8tenja np = 0.82 j zupCaste spojnice n= 0.94, Snaga pumpe je n. ~_28QH, P 1000-9.81-125.50 000m 1000 eee = 132kW 10007,7. 1000-60-0.82-0.94nR Ho(m) atne/mnin) Zadatak 2.30 . on Jednocilindriéna klipna pumpa treba da osigura protok vode Qr= 1é I/min iz jednog bunar podaci su: au tlaéni kotao sa visinskom razlikom h = 5m.Ostali - statiki pritisak u rezervoaru B je p = 10bar, - stati¢ki pritisak u rezervoaru A je p= Ibar, - pritisak iza usisnog ventila p,’ = 0.6bar, = broj obrtaja n = 450 °/min, - srednja brzina klipa ¢m = 1.125 m/s, - stepen dobave Au = 0.93, - hidrauligki stepen iskori8tenja jm = 0.88. ona pogonskog mehanizma je dozvoljena za pretnik klipa Ds isilu F< 2500N. Odrediti preénik i broj cilindara, pritisak p>", silu i snagu na spojnici RjeSenje : - Hod klipa 1.125™.69 2-450" min = 075m = 75mm73 Qg Slika uz zadatak 2.30 - korisna zapremina cilindra Q, 185 1/ min Vi= = 9.4421 "2 093-400 min™ - povrsina cilindra ei Oizidmnd seo aad : s 0.75 dm - preénik cilindra p, = [2A = |4:2589 _ o.g66 am ola 314 - Kako se dati pogonski mehanizam na moZe koristiti za izratunati preénik cilindra , t» j¢ potrebno napraviti klipau pumpu sa tri cilindra.‘ nik jednog cilindra je - Pre D, _ 866MM _ somm se p= B=" = Napor pumpe je P2— Pig gh= Le a pm fd itigak Iz ove jednakosti slijedi pritisa iz P2- Pi +8) p(BoR 101+ 08908) 11 77a PS -[os-(— 0.85 P3 - Sila po jednom cilindru . 0 : ~p)=4(Sem)'(1 L.77=1)-10—5 F=2115 <2500N - Teoretski protok trocilindritne klipne pumpe 3 2 314.85 A. - gm Qu =24 Dn =3- 005 0.075 - 450 = 0.198 a - Snaga pumpe N = = kW ™n 08860-1000 Zadatak 2.31 Odrediti Pretnik Klipnjage Jednocilindritne klipne Pumpe sa diferencijalnim klipom ako Je poznato: ~ pritisak iza tlaénog ventila P; ~ pritisak iza usisnog vent ~ precnik Klipa D, = 50) > atmosferski Rievenje ; 11.7 7bar 5 O.6bar , ila p; mm , Pritisak p, = thar.75 - Sila na prednju strany klipa Roopa. n= PIA, PAA An) ~PyAu =(6)=p:)A, +(P5-P,)ay - Sila na zadnju strany Klipa Fa = PRAY ~pi(A Slika uz zadatak 2.31 - Povr8ina klipa A, = = “ae = 19.625em* Iz uslova ravnoteze Fr = -Fu76 N (11.77- 0.6) 10 nz, Sem) 3.4 aie.itcm Aye 4 2.(11.77-1)-10 cm ,za pribli an proracun moze Se usvojitl Ako je ps >> Pit Pi * =D, /2= 25mm Ay ZA /2 = 9.8] 2em? odnosno da je dy; tak 2. Odrediti srednju_ vrijednost zapreminskog stepena iskoristenja Klipne pumpe dvostranog dejstva ako se rezervoar zapremine V = 1.5m napuni 7a 90 sekundi. Karakteristike klipne pumpe su: - preénik cilindra D = 0.2m , - hod klipas = 0.3m, - preénik klipa d = 0.04m , = broj obrtaja vratila n= 1 %/s . Rj ie - Teoretski kapacitet pumpe Q, =F 2p" -a")sn = - Stvarni kapacitet pumpe V1 3 Qe m 1 90 OS - Zapreminski stepen iskoristenja = 2, b0107 Q, 0.0185 —