WYKŁAD 1 i 2

Pojęcie i źródła prawa prywatnego międzynarodowego. Normy kolizyjne prawa prywatnego

międzynarodowego; Stosowanie prawa prywatnego międzynarodowego. Stwierdzenie treści oraz
zastosowanie prawa obcego.

DEFINICJA PPM (w dwóch ujęciach)

•PPM w ujęciu wąskim (sensu stricto) - to zespół norm prawnych, który rozgranicza działanie w
przestrzeni sfery działania różnych systemów norm prawnych w zakresie prawa prywatnego, natomiast
nie regulują wprost praw i obowiązków stron stosunków prywatno-prawnych. Ww. rozgraniczenie
następuje poprzez normy kolizyjne ppm.

Gdy stosunek prawny z zakresu prawa prywatnego / cywilnego. Odpowiadają na pytanie: jakie prawo jest
właściwe? w sytuacji gdy mamy do czynienia z elementem obcym (powiązany z prawem więcej niż 1
państwa, np. miejsce zamieszkania, miejsce zwykłego pobytu, siedziba spółki, miejsce wykonania
zobowiązania, miejsce położenia nieruchomości itp.).

Są to „normy techniczne”, tj.

 rozstrzygają kolizje pomiędzy różnymi systemami prawnymi (normy kolizyjne)

 wprost nie regulują praw i obowiązków stron stosunków prywatno-prawnych.
 nie odpowiadają na pytanie: jeśli ktoś mnie wprowadził w błąd to jak mogę uchylić się od
skutków działania pod wpływem błędu? jeśli ktoś wyrządził mi szkodę to z jakiego rodzaju
roszczeniem mogę wystąpić?
 wskazują który system prawny powinniśmy stosować do odpowiedzialności odszkodowawczej /
który system prawny powinniśmy stosować do danej umowy
 wskazują kiedy np. sąd polski będzie stosował prawo obce i w jaki sposób, a kiedy nie (sąd z
urzędu ma obowiązek ustalenia i stosowania prawa obcego)

•PPM w ujęciu szerokim (sensu largo) – 3 grupy:

1. normy kolizyjne – ppm w ujęciu wąskim

2. normy prawa merytorycznego (jednolitego) – które obowiązują w płaszczyźnie
międzynarodowej i wprost regulują prawa i obowiązki stron stosunku prywatno-prawnego z
elementem obcym; są to tzw. normy zawarte w umowach międzynarodowych, które wprost
regulują dany stosunek prywatno-prawny;
np. akty regulujące zagadnienia międzynarodowej sprzedaży towarów:
a. Konwencja Wiedeńska – Konwencja Narodów Zjednoczonych o umowach
międzynarodowej sprzedaży towarów, sporządzona w Wiedniu dnia 11 kwietnia 1980 r.
(Dz.U. 1997 nr 45 poz. 286),
b. Konwencja Nowojorska - Konwencja o przedawnieniu w międzynarodowej sprzedaży
towarów, sporządzona w Nowym Jorku dnia 14 czerwca 1974 r. (Dz.U. 1997 nr 45 poz.
282);

międzynarodowa sprzedaż towarów – umowa pomiędzy przedsiębiorcami którzy mają

siedziby w dwóch różnych państwach; stosuje się do niej w pierwszej kolejności ww.
konwencje, a w sprawach nieuregulowanych – prawo krajowe ustalone zgodnie z normami
kolizyjnymi (np. prawo państwa miejsca pobytu sprzedawcy)

3. normy prawa obcych – normy prawa krajowego, które mają zastosowanie wyłącznie do
cudzoziemców albo zagranicznych osób prawych => ich adresatami są podmioty zagraniczne – co
do zasady osoby fizyczne nie posiadające polskiego obywatelstwa i osoby prawne nie posiadające
siedziby w Polsce - ograniczenia tylko dla „obcych”
np. ustawa z dnia 24 marca 1920 r. o nabywaniu nieruchomości przez obcokrajowców (Dz.U.
2014 poz. 1380 t.j.) – cudzoziemiec musi uzyskać zgodę ministra właściwego do spraw
wewnętrznych i administracji aby mógł nabyć nieruchomość gruntową na terytorium Polski;
(zwolnienie przedmiotowe: nieruchomości lokalowe; zwolnienie podmiotowe: obywatele UE)
ŹRÓDŁA PPM

Multicentryczność sytemu źródeł PPM – akty pochodzące z różnych centrów prawodawczych:

1. akty prawa krajowego – np. ustawa z dnia 4 lutego 2011 r. Prawo prywatne międzynarodowe
(Dz.U. 2011 nr 80 poz. 432)
2. umowy międzynarodowe, których stroną jest Polska (dwustronne lub wielostronne)
3. akty prawa unijnego (rozporządzenia unijne)

!!! Pierwszeństwo zastosowania umów międzynarodowych i aktów prawa unijnego przed prawem
krajowym, w przypadku kolizji – krajowe na końcu – art. 91. ust. 2-3 Konstytucji RP:

Art. 91. [Umowa międzynarodowa w krajowym porządku prawnym]

1. Ratyfikowana umowa międzynarodowa, po jej ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej
Polskiej, stanowi część krajowego porządku prawnego i jest bezpośrednio stosowana, chyba że jej
stosowanie jest uzależnione od wydania ustawy.
2. Umowa międzynarodowa ratyfikowana za uprzednią zgodą wyrażoną w ustawie ma
pierwszeństwo przed ustawą, jeżeli ustawy tej nie da się pogodzić z umową.
3. Jeżeli wynika to z ratyfikowanej przez Rzeczpospolitą Polską umowy konstytuującej organizację
międzynarodową (np. akty UE), prawo przez nią stanowione jest stosowane bezpośrednio, mając
pierwszeństwo w przypadku kolizji z ustawami.

NORMA KOLIZYJNA (ppm w ujęciu ścisłym)

Art. 11 PPM: Zdolność prawna i zdolność do czynności prawnych osoby fizycznej podlegają jej prawu
ojczystemu.

1. zakres (hipoteza) – abstrakcyjnie ujęte okoliczności z zakresu prawa prywatnego dla których
ustalane będzie prawo właściwe (Zdolność prawna i zdolność do czynności prawnych)

2. dyspozycja:

a. łącznik – kryterium, za pośrednictwem którego ustalamy prawo właściwe, (prawu

ojczystemu osoby fizycznej)

i. podstawa (prawo ojczyste = obywatelstwo)

1. subokreślnik nominalny, np. obywatelstwo, miejsce zamieszkania, miejsce

zdarzenia (prawo ojczyste = obywatelstwo), np. miejsce

2. subokreślnik temporalny – powiązanie w czasie, tj. okoliczności z

określonej chwili (brak wprost -> domyślny -> każdoczesne prawo
ojczyste)

ii. dopełnienie – rzecz, osoba prawna / fizyczna, umowa (osoby fizycznej)

b. nakaz zastosowania prawa właściwego – nakaz dla sądu zastosowania prawa

wskazanego przez łącznik (podlegają)

Łączniki osobowe – dotyczą podmioty stosunku prawnego, np. obywatelstwo, domicyl, miejsce
zwykłego pobytu, siedziba osoby prawnej, siedziba jedn. org. nieposiadającej osobowości prawnej

Łączniki przedmiotowe – dotyczą przedmiotu, np. miejsce położenia przedmiotu praw, miejsce
dokonania czynności prawnej, miejsce siedziby sądu

Łącznik subiektywny – wybór prawa -> autonomia woli stron -> strony mogą wybrać prawu jakiego
państwa podlegać będzie będzie ich stosunek prawny (np. umowa o świadczenie usług informatycznych
dla niemieckiej firmy – jako właściwe można wybrać nawet prawo państwa trzeciego)
RODZAJE NORM KOLIZYJNYCH

Czy prawem właściwym może być prawo obce, czy musi być krajowe?

Normy dwustronne (zupełne) – prawem właściwym może być prawo obce lub krajowe; np. art. 11
ppm: Zdolność prawna i zdolność do czynności prawnych osoby fizycznej podlegają jej prawu
ojczystemu.

Normy jednostronne (niezupełne) – wskazują warunki, od których spełnienia od których spełnienia

będzie zależało zastosowanie prawa krajowego -> lex fori -> tylko prawo własne; np. art. 13 ust. 2
ppm: Jeżeli o ubezwłasnowolnieniu cudzoziemca orzeka sąd polski, stosuje się prawo polskie.

________

Normy I stopnia – rozstrzygają kolizje pomiędzy normami (systemami)prawa merytorycznego (jakie

prawo jest właściwe – tj. prawo którego państwa należy stosować)

Normy II stopnia - rozstrzygają kolizje pomiędzy normami kolizyjnymi prawa merytorycznego (normy
kolizyjne którego państwa należy stosować, aby ustalić jakie prawo jest właściwe) => odesłania, np.
art. 5 ust. 1 ppm: Jeżeli prawo obce, wskazane jako właściwe przez ustawę niniejszą, każe stosować do
danego stosunku prawnego prawo polskie, stosuje się prawo polskie.

STOSOWANIE NORM PPM

część ogólna (art. 1 – art. 10 ppm) + doktryna i praktyka (orzecznictwo), czyli brak regulacji
normatywnych

INSTYTUCJE USTALENIA PRAWA WŁAŚCIWEGO

1. Kwalifikacja pojęć prawnych:

1. kwalifikacja lex fori – zwrotom należy nadawać takie znaczenie, jakie mają zgodnie z prawem
podmiotu stosującego prawo => sąd będzie stosował terminologię właściwą dla swojego prawa
=> polski sąd będzie rozumiał zdolność prawna zgodnie z KC, separację i rozwód zgodnie z KRO
2. kwalifikacja lex causae – zwrotom należy nadawać takie znaczenie, jakie mają zgodnie z
prawem właściwym => WADA: poszukujemy znaczenia pojęć na potrzeby ustalenia prawa
właściwego => coś zakładamy i później to weryfikujemy
3. kwalifikacja wg. metody porównawczej (autonomiczna kwalifikacja ppm) – wiodąca! –
poszukiwanie uniwersalnego znaczenia zwrotów, liczy się sens pojęcia na gruncie ppm; np.
art. 23 ust. 2 pkt 1 ppm: W razie braku wyboru prawa pełnomocnictwo podlega kolejno prawu
państwa siedziby pełnomocnika, w której on stale działa => nie chodzi o siedzibę w znaczeni KC
(lex fori) tylko siedzibę gdzie „działa” ten pełnomocnik (osoba fizyczna, prawna lub jednostka
org…)
4. kwalifikacja lex rei site – wg. miejsca położenia rzeczy => wyłącznie do własności i innych praw
rzeczowych

2. Konflikt przechodni

 występuje w przypadku modyfikacji prawa międzynarodowego (zmiana w czasie);

 jest rozstrzygany przez normy intertemporalne (normy prawa międzyczasowego);
 stosujemy normy intertemporalne tego prawa, które jest właściwe dla danej sytuacji
życiowej: jeśli właściwe dla czynności prawnej było prawo niemieckie, które po dokonaniu
czynności zostało zmienione, będziemy stosować niemieckie normy intertemporalne,
rozstrzygające czy stosować niemieckie normy w starym czy nowym brzmieniu
3. Zmiana statutu = zmiana prawa właściwego

zmiana powiązania z uwagi na zmianę okoliczności faktycznych, od których zależy powiązanie; np.
przemieszczenie rzeczy za granicę => prawo właściwe dla statutu rzeczowego to prawo miejsca położenia
rzeczy

zmiana powiązania z uwagi na zmianę przepisów ppm, od których zależy powiązanie => zmiana norm
kolizyjnych => np. do 17.08.2015 r. sprawy spadkowe podlegały prawu ojczystemu zgodnie z ppm
(łącznik obywatelstwa) => od 17.08.2015 r. obowiązuje rozporządzenie 650/2012 z dnia 4 lipca 2012 r.,
które przewiduje łącznik miejsca zwykłego pobytu spadkodawcy

STATUT = prawo właściwe dla danej sytuacji życiowej / stosunku prawnego, np. prawo właściwe dla
zobowiązania = statut obligacyjny; prawo właściwe dla własności i innych praw rzeczowych = statut
rzeczowy

4. Odesłanie

następuje wtedy gdy łącznik krajowej i obcej normy kolizyjnej są różne => istnieje potrzeba odwołania
się do normy kolizyjnej II stopnia, która rozstrzyga kolizję i może zezwolić na zastosowanie normy obcej
=> wskazanie prawa właściwego może nastąpić za pomocą obcej normy kolizyjnej

 zwrotne - norma państwa A wskazuje normy systemu państwa B (razem z kolizyjnymi) =>
norma kolizyjna państwa B wskazuje właściwość prawa państwa A; zasady w art. 5 ppm:

Art. 5. [Zasady stosowania prawa polskiego]

1. Jeżeli prawo obce, wskazane jako właściwe przez ustawę niniejszą, każe stosować do
danego stosunku prawnego prawo polskie, stosuje się prawo polskie.
2. Przepisu ust. 1 nie stosuje się, jeżeli wskazanie prawa właściwego:
1) nastąpiło w drodze wyboru prawa;
2) dotyczy formy czynności prawnej;
3) dotyczy zobowiązań umownych, pozaumownych lub z jednostronnych czynności
prawnych, dla których prawo właściwe określa niniejsza ustawa.

 dalsze – norma państwa A wskazuje normy systemu państwa B (razem z kolizyjnymi) => norma
kolizyjna państwa B wskazuje właściwość prawa państwa C; tylko 1 przypadek! i tylko 1 stopień
(i odesłanie dalsze)

Art. 17. [Właściwość prawa w przypadku osób prawnych]

1. Osoba prawna podlega prawu państwa, w którym ma siedzibę.
2. Jeżeli jednak prawo wskazane w przepisie ust. 1 przewiduje właściwość prawa
państwa, na podstawie którego osoba prawna została utworzona, stosuje się prawo tego
państwa.

W Europie tylko w 2 państwach osoba prawna podlega prawu państwa utworzenia:

Wielka Brytania + Szwajcaria. W pozostałych państwach podlega prawu państwa
siedziby.

 złożone - norma państwa A wskazuje normy systemu państwa B (razem z kolizyjnymi) =>
norma kolizyjna państwa B wskazuje właściwość prawa państwa C => norma kolizyjna państwa C
wskazuje właściwość prawa państwa A; niedopuszczalne w Polsce!
5. Kwestia wstępna (wpadkowa) – odrębna sytuacja życiowa, której rozstrzygnięcie jest niezbędne dla
sprawy gółwnej => dla kwestii wstępnych w sposób odrębny musimy poszukiwać prawa właściwego

trzy koncepcje:

1. koncepcja lex fori – jeśli sprawa toczy się przed sądem w Polsce i wynika zagadnienie wstępne,
sąd powinien do tej kwestii wstępnej stosować normy prawa Polskiego (siedziby sądu)
2. koncepcja lex causae – dla kwestii wstępnej powinniśmy stosować normy kolizyjne wchodzące w
skład prawa właściwego dla kwestii głównej; brak podstawy prawnej => doktryna + orzecznictwo
3. koncepcja wg. metody porównawczej – sąd powinien porównać lex fori i lex causae i wybrać
tę, która jest wg. niego najbardziej słuszna => koncepcja kompromisowa

6. Niejednolite prawo – w państwie obowiązuje więcej niż 1 system prawny => stosujemy wewnętrzne
normy kolizyjne tego państwa => przy braku norm kolizyjnych stosujemy prawo państwa z którym
oceniany stosunek prawny wykazuje najściślejszy związek => art. 9 ppm

Art. 9. [Stosowanie systemu prawnego w przypadku obowiązywania różnych systemów ]

Jeżeli w państwie, którego prawo jest właściwe, obowiązują różne systemy prawne, prawo tego
państwa wskazuje, który z tych systemów należy stosować. W razie braku takiego wskazania,
stosuje się ten z tych systemów, który związany jest najściślej z danym stosunkiem prawnym.

1. konflikt interlokalny – na różnych terytoriach danego państwa obowiązują różne systemy

prawne Wlk. Brytania, USA, Izrael, Brazylia, Szwajcaria
2. konflikt interpersonalny – w odniesieniu d różnych osób w danym państwie obowiązują różne
systemy prawne, ważne jest kryterium, np. kasty w Indiach, Pakistan

W 1918 r. w Polsce też były 3 różne systemy prawne => w 1926 r. przyjęto prawo prywatne
międzydzielnicowe = > rozwiązywało konflikty między obywatelami mieszkającymi na terenach różnych
zaborów

INSTYTUCJE STOSOWANIA PRAWA WŁAŚCIWEGO (głównie obcego)

ustawa z dnia 27 lipca 2001 r. Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. z 2020 r. poz. 2072):

Art. 51a. [Ustalenie i stosowanie właściwego prawa obcego]

§ 1. Sąd z urzędu ustala i stosuje właściwe prawo obce. Sąd może zwrócić się do Ministra
Sprawiedliwości o udzielenie tekstu tego prawa oraz wyjaśnienie obcej praktyki sądowej.
§ 2. Sąd może zwrócić się do Ministra Sprawiedliwości również o udzielenie informacji co do
istnienia wzajemności w stosunkach z państwem obcym.
§ 3. Celem ustalenia treści prawa obcego lub obcej praktyki sądowej albo istnienia wzajemności
sąd może zastosować także inne środki, w tym zasięgnąć opinii biegłych.

1) ŚRODKI O CHARAKTERZE FORMALNYM:

1. opinia biegłego co do treści prawa obcego (w Niemczech i Szwajcarii opinie dla sądu sporządzają
instytuty naukowe)
2. informacja Ministra Sprawiedliwości co do treści aktu prawa obcego i obcej praktyki stosowania
prawa (w praktyce => minister się nie popisuje)
3. Polska jest strona konwencji londyńskiej z 1961 r. o informacji o prawie obcym => państwa
strony wyznaczyły organy centralne (ministerstwa sprawiedliwości) => sądy mogą wystąpić
bezpośrednio z wnioskiem do organu centralnego państwa, którego informacja o prawie jest
poszukiwana => informacje przygotowują praktycy danego prawa => czas oczekiwania to kilka
miesięcy – do roku
4. europejska sieć sądowa w sprawach cywilnych i handlowych (w ramach UE) => punkty
kontaktowe i wyznaczeni sędziowie, do których można składać zapytania dotyczące treści i
praktyki stosowania prawa
2) ŚRODKI NIEFORMALNE => jakiekolwiek (każdy środek dobry)

!!! Sąd nie może cedować obowiązku ustalenia treści prawa obcego na strony postępowania

Notariusz może odmówić dokonania czynności notarialnych, jeśli nie jest w stanie ustalić treści prawa
obcego.

Zastosowanie prawa obcego może wynikać z przepisów prawa międzynarodowego publicznego => art. 6
ppm

Art. 6. [Przepisy prawa publicznego; domniemania; ciężar dowodu]

1. Prawo właściwe stosowane na podstawie przepisów ustawy niniejszej obejmuje także przepisy
prawa publicznego, które według tego prawa znajdują zastosowanie do danego stosunku
prawnego.

2. Jeżeli prawo właściwe dla ocenianego stosunku prawnego zawiera przepisy przewidujące
domniemania prawne lub inne reguły określające ciężar dowodu, odnoszące się do tego stosunku,
stosuje się te przepisy.

Art. 10 => wyjątek od ogólnej zasady stosowania prawa obcego i powinien być interpretowany ściśle

Art. 3 ust. 1 => przepis szczególny => wyjątek do art. 10 ust. 2

ODMOWA ZASTOSOWANIA PRAWA OBCEGO

1. Klauzula porządku publicznego => art. 7 ppm

Art. 7. [Zakaz stosowania prawa obcego państwa]

Prawa obcego nie stosuje się, jeżeli jego stosowanie miałoby skutki sprzeczne z podstawowymi
zasadami porządku prawnego Rzeczypospolitej Polskiej.

Sąd (lub inny organ stosujący prawo) może odstąpić od zastosowania tych przepisów które są sprzeczne i
w miejsce tych przepisów zastosować inne przepisy prawa obcego, czyli dostosować je do lub w miejsce
prawa obcego zastosować przepisy prawa polskiego.

Działa głównie w zakresie prawa spadkowego i rodzinnego.

Skutek dozwalający => w następstwie zastosowania klauzuli porządku publicznego odmawia się
zastosowania przepisów prawa obcego => stosuje się prawo polskie

Skutek zakazujący => w następstwie zastosowania klauzuli porządku publicznego odmawia się
zastosowania przepisów prawa obcego => nie dochodzi do nawiązania określonego stosunku
prawnego

2. Obejście prawa => doktryna wskazuje, że można ją stosować ALE w praktyce trudno ją
uzasadnić i obecnie raczej nie jest stosowana

Strony w sposób sztuczny kreują właściwość danego państwa, manipulują okolicznościami stanu
faktycznego, aby uniknąć zastosowania prawa ogólnie właściwego (w normalnym toku rzeczy – np. prawo
państwa A) na rzecz prawa innego państwa.

Problematyczne do ustalenia -> istnieje swoboda wyboru prawa i swoboda umów -> np. sprzedaż
pojazdu na terenie Niemiec podlega prawu niemieckiemu

3. Przepisy wymuszające swoje zastosowanie

Szczególnego rodzaju przepisy bezwzględnie obowiązujące, które zmierzają do ochrony odstawowych

wartości z punktu widzenia danego pastwa (ekonomiczny, społecznych, politycznych) => z treści i celu
tych przepisów wynika, że powinny mieć bezwzględne zastosowanie w przestrzeni międzynarodowej =>
obowiązują zawsze, niezależnie od tego jakie prawo jest właściwe dal danego stosunku prawnego.
Art. 359 § 22(odsetki maksymalne) nie pozna go wyłączyć nawet jeśli dokonamy wyboru prawa obcego.

Przepisy krajowe – obowiązują w siedzibie sądu orzekającego w sprawie -> mogą prowadzić do odmowy
zastosowania prawa obcego, jeśli byłyby sprzeczne z ww. przepisami krajowymi (pierwszeństwo polskich
przepisów wymuszających swoje zastosowania przed obcymi -> te przepisy polskie stosujemy zawsze,
niezależnie od okoliczności)

Przepisy obce – pochodzą z państwa trzeciego (np. z państwa miejsca wykonania zobowiązania) ->co do
zasady nie prowadza do odmowy zastosowania prawa obcego

Art. 8. [Stosowanie prawa polskiego w przypadku wskazania prawa obcego]

1. Wskazanie prawa obcego nie wyłącza zastosowania tych przepisów prawa polskiego, z
których treści lub celów w sposób niewątpliwy wynika, że regulują one podlegający ocenie
stosunek prawny bez względu na to, jakiemu prawu on podlega. [przepisy krajowe]

2. Przy stosowaniu prawa właściwego można uwzględnić przepisy bezwzględnie wiążące

innego państwa, z którymi oceniany stosunek prawny jest ściśle związany, jeżeli przepisy te,
według prawa tego państwa, stosuje się bez względu na to, jakiemu prawu ten stosunek podlega.
Podczas rozstrzygania o uwzględnieniu tych przepisów należy mieć na uwadze ich naturę i cel oraz
skutki, które wynikną z ich uwzględnienia oraz te, które wyniknęłyby w razie ich pominięcia.
[przepisy obce]

Uwzględnić nie znaczy zastosować!!! Przepisy obce są brane pod uwagę jako element stanu
faktycznego sprawy.

KAZUSY z wykładu:

•Polski obywatel kupuje samochód w niemieckim komisie i sprowadza go do Polski,

1. Jakie prawo stosować? Norma kolizyjna I stopnia: art. 4 ust. 1 lit. a Rzym I: umowa sprzedaży
towarów podlega prawu państwu, w którym sprzedawca ma miejsce zwykłego pobytu.
2. Jakie sądy są właściwe? (Przepisy międzynarodowego postepowania cywilnego)

• Janina Nowak (polka) i Ahmed (egipcjanin) mieszkają na terenie Niemiec. Chcą zawrzeć związek
małżeński => konieczne jest ustalenie prawa właściwego dla:

1. ustalenia zdolności do czynności prawnych – czy może? (prawo ojczyste każdego z nich)
2. formy zawarcia małżeństwa – jak to zrobić? (forma małżeństwa podlega prawu państwa na
terenie którego zostało ono zawarte)
3. stosunków osobistych i majątkowych małżeńskich (co do zasady podlegają wspólnemu prawu
ojczystemu / wspólnemu prawu miejsca zamieszkania / wspólnemu prawu miejsca zwykłego
pobytu) => mieszkają w Niemczech – więc właściwe będzie prawo niemieckie
•Zdolność do czynności prawnych obywatela Brazylii mieszkającego na stałe w Polsce => prawo polskie:

1. Polska norma kolizyjna I st. Polska: Art. 11 PPM: Zdolność prawna i zdolność do czynności
prawnych osoby fizycznej podlegają jej prawu ojczystemu.
2. W Brazylii jest inna norma kolizyjna I st.: Zdolność prawna i zdolność do czynności prawnych
osoby fizycznej podlegają prawu jej miejsca zamieszkania.
3. norma kolizyjna II st. uwzględnia odesłanie i nakazuje stosować prawo polskie => art. 5 ust. 1:
Jeżeli prawo obce, wskazane jako właściwe przez ustawę niniejszą, każe stosować do danego
stosunku prawnego prawo polskie, stosuje się prawo polskie.

•W 2000 r. w Berlinie utworzono spółkę z.o.o., która w 2013 r. przeniosła swoją siedzibę do Zurychu w
Szwajcarii. W roku 2020 spółka zaciąga zobowiązanie z polskim podmiotem i trzeba ustalić prawo
właściwe dla reprezentacji tej spółki (np. spór dot. ważności umowy) => art. 17. ust. 1 właściwe jest
prawo państwa siedziby, ALE prawo Szwajcarii stanowi, że osoba prawna podlega prawu państwa,
zgodnie z którym została utworzona => odesłanie dalsze => art. 17 ust. 2 dopuszczenie takiego
odesłania => właściwe jest prawo niemieckie.

•Obywatel Ukrainy jechał autem przez Polskę, miał w Polsce wypadek spowodowany przez obywatela
Polski i zmarł. Na ukrainie pozostawił żonę i 2 dzieci. Odpowiedzialność odszkodowawcza => Żona
wystąpiła przed sądem w Polsce o odszkodowanie i zadośćuczynienie + rentę (jedyny żywiciel rodziny,
pogorszenie st. ekonomicznej rodziny) => konwencja haska: prawem właściwym dla wypadków
drogowych jest prawo państwa na terytorium którego doszło do wypadku => odpowiedzialność cywilna
wg prawa polskiego, ALE żeby móc przyznać rentę, zgodnie z KC konieczny był obowiązek alimentacyjny
=> trzeba było ustalić, czy zmarły mąż miał obowiązek alimentacyjny względem żony i dzieci => sąd
kazał lex causae => prawo polskie (i tak byłoby stosowane polskie)

•Polka (niezamężna) i Arab (ma już 2 żony) -> chcą zawrzeć związek małżeński w Polsce.

Zdolność do zawarcia małżeńskich -> oceniana przez pryzmat prawa ojczystego każdego z małżonków

Arab -> może pozostawać w więcej niż jednym zw. Małżeńskim, więc wg. Swojego prawa ojczystegoma
zdolność do zawarcia kolejnego zw. z polką

ALE w Polsce nie można pozostawać w więcej niż jednym związku małżeńskim -> taka sytuacja wypełnia
znamiona czynu zabronionego (przestępstwo – art. 207 kk)

Urzędnik stanu cywilnego powinien odmówić udzielenia ślubu odwołując się do przepisów prawa polskiego
-> stosunek zakazujący -> uniemożliwi to zawarcie związku małżeńskiego

•Jeśli wg prawa ojczystego małżeństwo mogą zawrzeć tylko osoby tego samego wyznania -> sprzeczne z
regułą równości, ochrony rodziny itp. -> stosunek dozwalający (niezastosowanie przepisu prawa
obcego) -> umożliwia zawarcie małżeństwa na terytorium Polski

•Arab chciał zarejestrować w Polsce rozwód z Polką w oparciu o procedurę „talak” (mężczyzna 3x
oświadcza że się rozwodzi i jest rozwiedziony) -> USC odmówił uznania, bo jest to sprzeczne z polskim
porządkiem prawnym (stosunek zakazujący)

•Surogacja -> macierzyństwo zastępcze nie jest w Polsce w ogóle uregulowana (ani zakaz, ani
dopuszczenie) -> w Polsce matką dziecka jest kobieta, która dziecko urodziła -> genetycznie matka może
być inna -> przyjęcie obcych systemów może być sprzeczne z porządkiem prawnych -> w pewnych
sytuacjach może być w Polsce traktowane jak handel ludźmi!

•Adopcja zagraniczna prze dwie osoby tej samej płci -> w Polsce odmówiono wpisania dwóch matek