You are on page 1of 16
8 Bir Cumhuriyet Kurumu Yaratmak: Atatiirl’din Donanmasi, 1923-1939! SSERHAT GOVENG - DiLEK BARLAS nk deiabarp wii yaad combat deine kin gayle dha cok, Task donanmasnin ings sre ie dneminen dea igi, Gumburbskans Mistafa Kemal Attic aranndakighge odaklan? De han bu yar, bik leks deeendameleredayan alana big sme gli ve bu ana, sorglanmakazin ys da kaya dee eg Ider famakscon yeien dete? Bu yall, sag aan diende “Turk donanm polkas eleyen kage Karena sya ve uel ‘ast ctenler kimesinin One buy ge wk. “Tekiy’d i day saa ara deme dona olagirma gay ‘hem denizkuvveternin sas gveniiigin, hm de en cn da ica kuramlanidalayls2ysf al kaynakar aac wy fv inelemek audi ec fr6rektic Daas bu sre, bys ‘emilerndenolgandonanms yan eda hai saya eile, denial tar ve aaklara day ie donanmaeincesinin sarunculat arena ki sav ata dete damgatn yuran pe ere da yen, 2 Bt da st Nay hein of Tati Ry 8018 Ima Ste TV, Nee 3802 13 lp Ml Tamer Hac eben al oe Se Sede anil we pp 2 Rage et uaa eam 16 AR A inci raat Ane ie an Kine Yr 50 2 er i nig rn an a 2h re hn ha ‘Tk doaarmasi ogra sre ik diy say ara dnem- de denice lola silasuaama harcketnn nda aka lands gels. Tek donanmasin iglendeme giles! 1920 ede bala: ‘yan dei slahann nando ine yh darmaktai, Nerede ba Teles ballin Tskie, back bie denis glclyd, Anksr'tin donaaina Program oldakg mitvanyd vedi svay ars nerd’ gel dene ‘sc denge nerd els ei ach, Bana een Tk donna peoge ramlaryabanoar trina iki nednle ea ile ‘Bins, denis alanndaksahszlan,brgk sla Otic ede sg snarilerindogtesine ha olarak Gi gu ype ign yc pie ysl Gem aetemte. Bu drm, potas bie deni lla psa ‘olarak Turkey ne ghartmsy inci, Oxsanl eneyiminden de ha ‘eked birgleAvrupa kes, Turk donanmasninsiacklrist yeni Tak eve erin ifr sabi olmak ya danas kor ada bic sat olarak syords, Osman Imparvtonugwnun coef vai ark Ti ke, Aldeni'dki deni ct denges inde mateva donanmasinda ys «de Anadols (ve daba sonra Boars) inerindei denen syeinde tem krzand Bu yzden, Tsk donanna pois sara ara dnemde ike nin dy poltkasinda yaganan delle Duyak lgude kogt big oly ‘Bo make ik olarak, ye yeti lta asl bie rg iene onanmayt br cumhariyerkaromana danstirmeye cli inelenecki aha sonra Tiskasker ilrinindonanmaia ve denis poten eile lenmesindl bay eisle ales Ban diy fkelerin Turkiye ‘Jnana kur gine erindk eke dar erga takipeece- tic Son laa, Tikva 1930'aan ores Balkanlar e Alken dekh stato yanks sfc bike hacker esi baasnda Ti den poli asad dein iclenccete Ba maka ea lara yi, rss ya ve men Tk rilerinde meres belglre ayaa, LICTIDAR MOCADELESI VE DONANMAYA YANSIMALARL 1923 yilindaTarkiye’sn ye ynetier, moder bi camhargt yarn 12 hia bir ge Koyulmusarah, Bo i kagmlnaz bi bide, Oman Iimporatciagsdan at alan opm ekarulancumbutgete hah ie ‘eplama ve harumlara dnbyirmey sektiionds, Bana kan sformlat roubalftekarpand. Mahal ik samada Terakperer Cumhuriyet ‘Farkosr'on kurdu. Baslangxcta yeni Tlirk yéimetici elt donanmania curahork. eee on i en 9225 ser haiindan emia ded Bu yonden dys sites, domsnmanin bie ‘umhusye krumohalne eles de ieiyord ‘Kay Sevag (19191922) bik akde bie haa svat a ‘ydindan deni eps bia lye kali. Herne kadar kee deni sabulanns bap lm, ond sllarindssuharebelere kat ds Anadolu sak Kagea fie gad yer alma dade aylar nem ie him ys ken ecilerle a cd emi seb kal suc? Kay Sava en Snel deze! iii Rauf Osby, Orbay, Balkan Savaleda Hamiaienin akin harekd le in kazanmse, Dah sonra Babiye Nan ypu, (Gaps nin snes Keri Savane olan en ‘Tusiyeninyooetin Konwsunda sas mocadleye gtr. Rauf Oey cumburyesin dans konusundaEtanbl acne veri deme ve Haley siyare, yeni time yee ak kay gla olarak dered. Star rer aye, ges Marsa Kemal pres Rauf Orbsy sys mit flr baldulr. Kuta Saran Gre geen simlrinden, Kim (Karabe- bie) ye Al Fas (Ceberoy) Pale, Ory safia katl Bona arp (Cambuchaskan: Musafa Kenan yannda GeneemayBagkany Marya Tews (Gsmat) ve Basak inet nd) var Ba hin rap emi pe gc amacpla Ocak 1924s Hit halhlmasndan bgyak re fovrlarsdevam etmeye kaa vr Ayres ody iil Bi diya ize. lemeyi de uyglamays kaya. I lara, muvazzfvbsylnnsiyasete kamal engelyen ys zene yp. 1924 Ladar subayla uleveli sbi ve Meck Galgmalaa kaabiyodae. Kurul Savas siresince ve bemenSeaas “hb, kabul eb i ypulaaye 1924%an aones we Kotak ve tle ares tert yapmak zoruna Sali, Uin’ olarak, Mart 124 Harbie Voile kadslarakyerne Milk Miafaa Verdes rel du. Bu dizenlemeyle Geneuemay Bajkan tamames asker konuma yey Seliorda, Anak be dnemleria Taek ordasana arta ne kadar ina ‘arly arab sus mag, onda siasetenkoparmak de ordanan ‘ie harum olarak Masta Kemal ve cumturgete hss am Ea bak pvencedonemin Genelurmay Basar Maejl evs Gakma 1 [ieee eT a He De Ce Hain ‘ice umes Kr te eee ai tae oa ae hee ome + Kttloa ont Dnum 12, anDs ae1367 a6 sate cov sen to pot Ss Moat genera Karsekir ve Cees siatte graye kaa ver > ‘Donen deni gc tacymalacina “deizlt mi moaharee gems si” sor dams vurmuseu Bick led bik hap gemerinden olujan dnanmaleadenz Konto strtjsine ba kalmak ile desizatolar 1 us ey, He io, aka Do Ka Yap 1811 Yo See Ron trae erg ‘Side eesti, ee a aes : Prerey teem ent de 99299 ve ugaklanm geil eksoloik olan yards da hai lara dayanan yen strate gelgimel arasnda bir ei ie konsuye Bu ayrgmn Tkiye'dki donaama sate tarcgmasmn de dim rokrasyl One, dni kale hiv bcp geiindn yaa av ko yarken, Genekurmay ve od wake deel bs yeni ve da ik in lye dene slalar tech eiyorda, Kaynak site kin gin sa cular in iclendyordo.Biyak bcp gemieinden lca bir Jo- ‘numa, savauma btgesnia Snel bliin ketch. Geely sandan ba durum kt kaynaklaen cumlsiyetin santana belles et icrol bigeyen donaamaya atanimasina yo apse.” Kish barge Kaylan ic yan, mitevaz bir donanma at Tick ‘shed Kltetleen uy sence Wilimson Marea’ ge ake ‘ie “Bir bay beyeinin ene peoryanel ve lene degen toplamide.” Bu aedeledncei saan bajar geen yontem ve yakle sumlardankolay vageine. Out asker kale, dale de bay ‘emetind, yay defeme emis Bu aun ballin, iki avs ras dnemdeki Tusk asker tale ir enc maha Tsk ke lguncs yi olde inci Daya Sava ile Keely Sag denyile eek. Savana yous ae san ba svar gale ve etl i ren stratjer ne glee. 1920einbgida, Tsk ake gcc! ba seneymlein de ese, Bogle slakeslandnimasndan kaynalanan savunma a¢nin gidevlmesine yofunlagmuts. Bu dorumin, Tickipe’y at'dan Kalyan edie marse beaks dpiniiyord, Teel srt het, sz Konasnsvunma asin af eds we Oi Adan gee ‘ek olan ir alan sald kart Koymaln Heri be in de dona raya kn bil igen, Turk sarunmasinn degen sabay kadrolaninn hak Kk ‘ansyords. Cumhuriyet asker lider, 191 deli Teablangarp Sa sve 1915 tel GelblaSsralaadan 192d Kurt Savana kadar bk obra savanma amagl kara muhareblerne kia, Ba es malar hepside dos deniz ger kn ol oyna. Song leak, een en cumburiytn asker dojncesinds,doaanmsnm jek savas 1 Pe tw, mri ee Thay, {hed ryt le ae (ea Cyto Soe 2 tupac 3% Willkesean Macray, “Innovation: Pest and Rutce”, Miluery Lenovation i dhe Interwar Period a0 wutenmn seb tt sshd fm sesine geod: Donan fen ardanun dal fr wast olarak Toltyonia® Delays, denial ve denis mayinlan, ech eile si [Ebi ve dni subyyanain yn zaman tii paal harp genaerine ypu ema snopes Desualslann yan ta Genlurmay' cern ei bic baka ila talon Isang ara done boyanes denier ve agli lm [Reman bapnds po ald, 1924 ki ays aker omiayosun ay anc [Revo rah las bic ola dei unl i ake alm ieee, Fans, Alanya ve ala ie ens alms in rasa, Fatatavelivet nyare ei Bu komisyonlrin prev ei cumin ser incl ape be bigimde ota Koyayrd ‘Gniuryet,donanma programs i si ibe ayia B+ uala butte 1920eade donansayaayrian ksh lente bie besa Taner skesmayepimak zoronda Kal. Ingitee’xeyaganan Mus ud v 19254 Syh Sait iy, cumbaryetnplecie kar id eh Tet op snvlanexn vein given, nin brs asker dnc faline gl Genllarmay, tak Blgcerdek iyanara mahal emekte fave pisinon ne kadar fay odoguu gaboeak fe (Krai Hara veteran kom balgelesinde bexze bir ney yasamt) Daa Lalla sore Kagsnda uke hava pte deeded vrei al Bao'an ols ala srsna kar ond ve Tavs gncb el agin Dolan denanma, peng cumbuiein tinms celesiin ew a stalarna in _DENIZ SIL AHLARININ SINIRLANDIRIEMASE CGRISIMLERI VE TORKIYE Jeni Turk devi i harp gems sipaiglesnivermeden hss se Bnet, “BS Dein ry Oha 930 ld li ites, alae Kren a ei sn a es ‘est ti oi hme nt ae SURE Nn Ge Do Mos 88 312 Man 38 Be rman sag Mess Tk ena Ta, eh Dae oes ROO S544 ISOS Mn ad he Sha Sai Roan, 10- vu ssn etn ney 3 1922de bay denies at geri onusunds ston ve tp smlamalac geen Washingoa Actas. imzaladla.™ Bo ang, cakes diya gaps br slahsainnma seca onc saa. Wa ington Antaymaut'nia imyaciaes ABD, logiltere, Peanss, lala ve Japonyae dg ere de ena smlaralen yma gas yap ‘Maran 1928 Ain, Ancarnn ays ke davraneast kya hat = nile! ign 35.000 ton anes kab eemeye haz oldana bid. ‘Yunanistan 1920'erde daa ein ve dona bir en ure lev ship ve Tk dona karpnda kein bir onli ward. "Yonaintain Ege'dek deni erlogaYavu'un drums yakndan lydia elimi yen hizmete anes look, Yuoasanhikmetin Woshingon Alma egevesinge Tue’ on yi bi ‘doranma ati {Paraygine i, Yoni on nl bopunc Acna ve Askar yeni harp gems sp sigeomeyeekerdi Anan Oneal kosllara yd. Yanan, {kv bar gemis Lemnos ve Kk ki rors edetine hakkn sk I toma iiyrdu. Anak bo sayede Bge'distnlind Yarn yen den hizmetc alinmas dnsnunds ie korea. Ankara, Karadenis'e ‘derek bien Sovyet denanmasna deat geet hap gems iar i dondurna serine oagmada olumsur yan verd.?™ "Tk dens sat oe ice bi belisiaicunsuroyd Bir Aiger bls Konus, donanma programlarnn kapsuma iil 1920 led donanma peogeaminin Kapeamn oe olacasdaba bei deh “Yakane aniver, Tk bikmetnin spars elec gem saya kone da abacus sayilae elafue etigint ortaya koymaktadie.™ Bir cck De Bi iin Me ER My i Th Wagon Cafe 12: Na el ei frien 2 Tete em i tt nr 1070 sto wo srin nasa Teme 3924 Aye a Eh Haitian Siena nny aa ‘Stanek i tn tia ri ‘Seopa itn ican ea mbcip ee ona pn dan dena ie hip oe pet ok alpen vehi nese oan tout let sienna rape gle TA et aps Koryo Loi sh etn wee RSS ila namaste an Par ah eninge eee teeter lye drm cds Ara br CER EES cate co Almay 134 hdr seni die STEELS Reap du, AbD lh cmp peso SENS pecan smn eB ray. "Sc la cee tend ans le ea 0 ska pas lg ben song doers Bl ur a eee tp dnt ahr prs ee Hee ttna yan els bones acing ae trae wemaen vg Bs em Takin ee Na qunertgn gece dr. ke noni {Te cert xn ob Sonam mae yb Kd ve et Sener eioeete bi ork ve aeons a “ait rapt men ian ores eds Ps sa delay oye han slab ret bene dl SUS rah suey oi semelecy- Aan Veal ttn ye aetna yl aed or te ies Ain, aa ve a earl Tk ones i ale lis es Bs ira ing pel sree ihn Inge Vike soe ei ne ee eee Ysrinnn en days ins opis See Sena Inpreriag ads pry camo 10 rp Sta rents ln dondes Dean ede Tmt mane nen Forkie'ye fore ard, Bu oe Ree Tack aprender lye dno 4 Derbi Mar Thon To ea ly: rh Ams Sa Ramis DES a tons sD tin Fat er Ol 3 a i Lal hear Wrain Chahl ou he oy Ran WI A titre 08 ay ORSELIURIS ete tay rie a Tt, ol Ct tone nnn yn nn ee 90259 yl 1924 girdle Tokiyarasnda Masel Lomas yasnan sya, dei saiglerininkaderin de eke, Kris aren ays, Ingitererin anda yer ald Doaysyla Tack homed denial agi tek’ deevenicien, Vickers Armstrong tekif ike oles ele, [Analdonn tif ine demode modeller eri geckgesile ede. ‘Aabk 1924 Tacky ik diz spacer kopusunda iki Frans, bir olands (Aman trsrnlens dnermeley ve bi eves teas el gi nports, Sonota spi Hllndafirmasna ver B kay, ipa ti kazanscaarns ken ple kan Frans hayal arbi wet (bles gee ba spurge Turk Dena Kuve erndekiAlman nfiz sun age gscecgsip Tlie deren ig komisyon einen kit isin! Dinya Saag rand Alnan deniallarinda etn girmig™™ Dotaymya Ann asarmlarna yates vars, Hayal iia ra yan Frans, debe phat olan Hollands denial in rgvet vermig ‘Slbleceine ike gekigorlarde* Anca ex elec, Alanya bt ez yop ign aa ii pil dened, Hollands tersanst Ingeniarkantoor voor Sheep (IVS) ainda, Alaa denials yap Suerindki Versailles silamalannéan oy arayan Krupp Geewaniawert {Ki} AG. Wese (Bremen) ve Velkanweet (Harbor ve Seti) a Alan tesanes arta, bear paravan olarak Karu ONANMADA YARANCINOFUZU ‘Ondanun yabana etmen ve dangmanlanngalgtriimas yoy Avrapa (ya dls) model dfraltsunda ford gosemes, 9. zy banda i ‘ten Osman nparatorigv'ndsyayen bir uyplama olmseer Reins Dinya Sava arfesinde yabancsdangankain inparatsiuk ek et Jee Bt hay arene. © diemde, Alan asker yeti Osman orsana, Inglis bohrve eye ie dosarmaya komt ediyorda*® Imparatorlak ME Sl er CIN 95.3 4 SIME SSt crn 7PM 9S, Sin B25 0 Dea net Dna Tor 8 st, ec 7 N52 35.7 ewig non ed ‘ata Eo Ay CPs oak ah eat nd Ana Tah rena fab Ht binge aut Cn Kay ac, 8c Ree ‘tea span ofc tah Nev Minn he Otoan Ege, Ms ante & tenses pce nun ta 1914 savage sistgind ie Alma baby hye greiner dey ‘ald Her ne kadar yrs ve ata yen Oars subuylsa traf dan sorglansa ve ii dacunlard arg gla da, ybanet dann “Tak ake lt Grende wan sie devar olen hic eis oldu. Niki leu yobars gales itinden grasa. Ore, Tack donan- mason drut degerendeig 1924 yk aporunda TUskiye dei k jl Baykegii yu somes vara “ger sinndan dovanmann i fends ara cies, gk denanma geenekl olarak Trkie Wek ln plist Gnemb i bales" “Cumihasyetdévetindsyabose: dasa ie aemadan dns Tick akin bth eyene deetlendi, Lone ie segenki ance Mas eile een klein ya ra talep een yk aga Inga dang ‘mana eenek oak ar Bin ari Lona, dba disk mag In gre papal, eek dene say alernatfn nerd Anca ba Ser yupldifnds, Askar, Tk denis suspen iin ve danyeani iin ems Ahan deiasubaylains rch emi Bupinen bakin, 1925 e Hollana'yaverlen Alan san desizala sparse, Tarkpe'in onan dansgnanlal iter aga yar biker deeb De- ‘eal spar ve Aman danyankann gorevendelines, Tvkyenin dona tna programa oan ulslarara slg ard Lona, ewekl, Alan deni Sabuylaran ie alnasas Verses Andayman’nn 178. madesnin ila ‘lara dese, Tink hukdinetine be proto vemeye haath. Anca Ingle, Ankar'nn bu karan geet alas saya bi ozs olmadi sun da farkondyc, Doles nota hgh zaman veined? ‘Beslanptan ibaren Tick kev Genebevemays, Aman dan ‘waslanmn rol we stl konosunds gle hassas davenmjr.* Osman ‘Bonen kr lr yebanesdangmanlar emit kona zncnin ams sat eC a Sp Har 2 ak bane Yarn 20 {no Poste Esau} (2 Teme 95 Lank, Tsk edi seals ao yan iy ror nanos a Tarek i cele ns kare "eee tc es ites comet ed stn aiat, item nea ean lhe drm” ue ino Foss narra Fee age a 0 hake Tk Tach Kame aan, 1991 es scan ns 99 235 ‘mend ballgt, Osman spars rer apa lel ya da Alon heyeergadnstemaalan igi banka "bahege hey” yerne “mir heer” ad eee Torker, zaman zaman sx komase Almas onanne danmanlarnn eters performans karysnds hyalina | ‘adden aka dle geemilerdie® Sz komura momnunivonse bi ereceye kadar hall pays van, acak bla ayes aman Tekin fairing akip een yas kml ek rey amacayan siya adler laa da deren, Rew aya gion rate “Ankara, 193% kadar dansman yada ie olarak eel Aman deniz subaylanscatsmaya devas ett ‘Yabancthikimeter, ei danynalarn Tick donanmsa pec re ign dncleraik df Istanbul da yayayanemekl be Alma dena sabajndan dren, Asap kadaia mia yeti en kn ye S: Amirl vou Gagen,Gentkurmayin devia ic alayyyl wun ie do ‘nm rasaryonda, Von Gage, Osaki deminer kala tm geen hutdayagkadinn ve donapmaninmotorbtar ve alata ye basta rls Sera * 1926'da Almaslr babrg le ibibo One Kona el ular. Yavuren onan i Alan ve Frans yeklenisler arama pupa ll, Alan Fast Handen, Yavin bi yer hav na eee, Fras FimastPeahoee de ani geceseséecet, Frans diplomatic alerne sre, Aman donanina daseanlannn Alan ale ia yo bi [et yapmasna Karyn, Frans in gn dai olmas saan Cam harhahans Masts Kerala Sead sal teri Ba erie alte nelen, donanmaninyalmcs Almanya'ya bai oman Goer Seeinin avira Ps cd, Yovaven yeni saul apdan Geni bei ie oacak giyordu inlejcye konw olan mal ve eka agian Frans Fema in inl grinmesnerafmen Franz Baye, Penboc hale onusunda gig bir bindery x. "Yavaran ona sree Sc ize hal ipl eke aki las, dab sones da Brive Veli Asan Erysvuz halkndakiyolszlsk scamlan sedenivle sorula dered. Projesingergelleynes cdi ign

You might also like