Professional Documents
Culture Documents
0ρισμός
Κάθε εξίσωση που έχει ή μπορεί να πάρει τη μορφή αχ=β λέγεται εξίσωση 1ου
βαθμού με ένα άγνωστο.
Επίλυση εξισώσεων
Η διαδικασία κατά την οποία βρίσκουμε τη λύση μιας εξίσωσης λέγεται επίλυση της
εξίσωσης και είναι η εξής
5) διαιρούμε με τον συντελεστή του αγνώστου αρκεί αυτός να μην είναι 0 για να
μπορέσω να διαιρέσω
Μετά το 4ο βήμα η εξίσωσή μου έχει τη μορφή αχ=β , όπου α και β θα είναι γνωστοί
αριθμοί. Τότε ανάλογα με τις τιμές των α και β έχω
Αν α 0 τότε έχω τη μοναδική λύση χ=
Κάθε φορά που βρίσκετε τη λύση μιας εξίσωσης θα τη βάζετε στη θέση του χ στην
αρχική μορφή της εξίσωσης για να δείτε αν την επαληθεύει.
Αν όχι τότε έχετε κάνει λάθος και πρέπει να την ξαναλύσετε.
Αν λοιπόν μια εξίσωση έχει τη μορφή αχ=β τότε
Απαίτηση Συνθήκη
Λυμένες ασκήσεις
Επαλήθευση
3(8-14)-2(14-4)+12=2(1-14)
3(-6)-2 10+12=2(-13)
-18-20+12=-26
-26=-26 που ισχύει και άρα η τιμή που βρήκα επαληθεύει την εξίσωση.
Λύση
3 2 3 1 2 3
α) 1 β) 3 4
2 3 6 3 2
2 4 3 2( 2) 2 3 4
γ) δ) ( 2)
2 3 3 4 12
Λύση
α) πολ/ζω με το Ε.Κ.Π=6
3 2 3 1 3 2 3 1
1 6 6 6 1 6 3( 3) 2 2 6 (3 1)
2 3 6 2 3 6
3 9 4 6 3 1 3 4 3 6 1 9 2 16 8
β) πολ/ζω με το Ε.Κ.Π=6
2 3 2 3
3 4 6 3 6 6 4 6 18 2(2 ) 24 3( 3)
3 2 3 2
19
18 4 2 24 3 9 2 3 24 18 4 9 5 19
5
γ) κάνω το λεγόμενο χιαστί
2 4 3
3(2 4) 2(3 ) 6 12 6 2 6 2 6 12
2 3
9
8 18
4
δ) πολ/ζω με το Ε.Κ.Π= 12
2( 2) 2 3 4 2( 2) 2 3 4
( 2) 12 12 12( 2) 12
3 4 12 3 4 12
4 2( 2) 3(2 3) 12( 2) (4 ) 8 16 6 9 12 24 4
11 21 21
8 6 12 24 4 16 9 11 21
11 11 11
Ορισμός
Εξίσωση 2ου βαθμού (ή ν βαθμού ) είναι κάθε εξίσωση όπου η μεγαλύτερη δύναμη
του αγνώστου είναι η 2η δύναμη ( ή η ν δύναμη).
Εμείς θα ασχοληθούμε με τέτοιες εξισώσεις με έναν άγνωστο.
Η λύση μιας τέτοιας εξίσωσης στηρίζεται στο ότι
Με βάση τα όσα είπαμε ας προσπαθήσουμε να λύσουμε μια εξίσωση 2ου βαθμού που
έχει τη μορφή χ2 = α2 . Είναι
Η εξίσωση χ2=0 έχει λύση τη χ=0 γιατί μόνο ο 0 αν υψωθεί στο τετράγωνο μας
δίνει 0.
Η εξίσωση χ2= -3 είναι αδύνατη γιατί η ποσότητα χ2 είναι πάντα μη αρνητική και
επομένως δεν μπορεί ποτέ να γίνει -3.
Συνοψίζοντας έχουμε
αν χ2 = 0 τότε χ=0
Λυμένες ασκήσεις
) 2 4 , ) 2 3 , ) 2 2 0 , ) 3 0 , )(2 1) 2 16
)(2 3) 2 (2 1) 2 , )5 2 3 6 3 2 4 , ) 4 16
Λύση
) 2 4 2 4 0 ( 2)( 2) 0 2 2
2 2
) 3 3 0 ( 3)( 3) 0 3 3
2 2
) 2 0 2
3 2
) 0 ( 1) 0 ( 1)( 1) 0 0 1 1
)(2 1)2 16 (2 1)2 16 0 (2 1) 2 4 2 0 (2 1 4)(2 1 4) 0
5 3
(2 5)(2 3) 0 2 5 0 2 3 0
2 2
) 3 3 2 2 0 , )( 2 5 6)( 2 7 12) 0
) 4 6 2 8 0 , ) 3 3 2 0 , ) 3 8
Λύση
) 3 3 2 2 0 ( 2 3 2) 0 ( 2)( 1) 0 0 ΄ 2 ΄ 1
2 2
)( 5 6)( 7 12) 0 ( 2)( 3)( 3)( 4) 0
2 ΄ 3 ΄ 3 ΄ 4
) 4 6 2 8 0 4 6 2 9 9 8 0 ( 2 3) 2 9 8 0 ( 2 3) 2 1 0
( 2 3 1)( 2 3 1) 0 ( 2 2)( 2 4) 0 ( 2)( 2)( 2)( 2) 0
2 2 2 2
) 3 3 2 0 3 2 2 0 ( 2 1) 2( 1) 0 ( 1)( 1) 2( 1) 0
( 1) ( 1) 2 0 ( 1)( 2 2) 0 ( 1)( 2 2) 0 ( 1)( 2)( 1) 0
( 1) 2 ( 1) 0 1 2
) 8 8 0 2 0 ( 2)( 2 2 4) 0 2
3 3 3 3
2 2 4 0 2 2 1 3 0 ( 1)2 3 0 ( 1)2 3
και γενικά η δεύτερη παρένθεση που προκύπτει από τις ταυτότητες α3+β3 και α3-β3
δεν γίνεται ποτέ 0.
Επομένως έχω ότι χ+2=0 και χ-3=0 δηλαδή χ=-2 και χ=3
Όμως το χ δεν μπορεί να είναι ταυτόχρονα -2 και 3 και επομένως η εξίσωση
είναι αδύνατη.
Τονίζουμε ότι στις προηγούμενες ασκήσεις μεταξύ των λύσεων είχα το ή ενώ σε
αυτή την άσκηση έχω και .
)( 2 9) 2 ( 3)2 ( 1) , ) 3 2 1 , )( 2 1) 2 4 2 , )( 2)2 2 2
Λύση
2
)( 9) ( 3) ( 1) ( 3)( 3) ( 3)2 ( 1) 0 ( 3)2 ( 3)2 ( 3)2 ( 1) 0
2 2 2
Λύση
2 2 1 2 2
1
2 3 6
2
2 1 2 2
6 6 6 1 6
2 3 6
2
3(2 1) 4 6 (2 )
6 2 3 4 6 2
6 2 3 4 6 2 0
6 2 5 1 0
5 2 2 5 1 0
5 ( 1) ( 1)( 1) 0
( 1)(5 1) 0
( 1)(6 1) 0
1
1
6
Λύση
2 4 4 (4 2 2(2 ) 1) 2 2 3 6 7
2 5 4 4 2 4 1 2 5 13
2 5 4 4 2 4 1 2 5 13 0
4 2 4 8 0
4 2 4 4 4 0
4( 2 1) 4( 1) 0
4( 1)( 1) 4( 1) 0
4( 1)( 1 1) 0
4( 1)( 2) 0
χ-1=0 ή χ+2=0 δηλαδή χ=1 ή χ=-2
Κλασματικές εξισώσεις
Ορισμός
Κλασματική εξίσωση είναι κάθε εξίσωση που περιέχει κλάσματα και ένα
τουλάχιστο από αυτά έχει τον άγνωστο στον παρονομαστή.
Για να λύσουμε τώρα μια τέτοια εξίσωση πρέπει να διώξουμε τους παρονομαστές .
Αυτό το κατορθώνουμε πολ/ντας με το Ε.Κ.Π των παρονομαστών.
Περιγράφουμε τα βήματα που κάνουμε για λύσουμε μια κλασματική εξίσωση.
Παρατηρήσεις
1. Το πρώτο πράγμα που κάνω είναι να βρίσκω τους περιορισμούς δηλαδή τις
τιμές του αγνώστου που μηδενίζουν τους παρονομαστές.
2. Δεν ξεχνάω στο τέλος να ελέγχω αν οι λύσεις που βρήκα εξαιρούνται από
τους περιορισμούς μου.
5. Αν λύνοντας την εξίσωση οι λύσεις που βρήκα εξαιρούνται όλες από τους
περιορισμούς μου , τότε η αρχική εξίσωση είναι αδύνατη.
Λυμένες ασκήσεις
Λύση
2 2 2 2
2 (πολ/ζω με το Ε.Κ.Π.=(χ+1)(χ-1))
1 1 ( 1)( 1)
2 2 2 2
( 1)( 1) ( 1)( 1) ( 1)( 1)2 ( 1)( 1)
1 1 ( 1)( 1)
2χ2+2χ-(χ2-2χ-χ+2)=2(χ2-1)-χ2+2 (πράξεις)
5χ-2=0
2
5χ=2 δηλαδή χ = που είναι δεκτή γιατί δεν εξαιρείται από τους περιορισμούς
5
μου .
1 1 2 6
2) Να λυθεί η εξίσωση
2 2 2 4
Λύση
1 1 2 6
(τροποποιώ κατάλληλα τους παρονομαστές)
2 2 2 4
1 1 2 6
(το – από τον παρονομαστή μπαίνει
2 ( 2) ( 2)( 2)
μπροστά από το κλάσμα)
1 1 2 6
(πολ/ζω με το Ε.Κ.Π=(χ-2)(χ+2) )
2 2 ( 2)( 2)
1 1 2 6
( 2)( 2) ( 2)( 2) ( 2)( 2)
2 ( 2) ( 2)( 2)
(χ-2)(χ-1)-(χ+2)(χ-1)= 2 -χ+6 (τα μεταφέρω στο 1ο μέλος)
Η τιμή χ=-2 απορρίπτεται γιατί την έχω εξαιρέσει από τους περιορισμούς μου.
Άρα η λύση μου είναι η χ=-1.
2 2 4
3) Να λυθεί η εξίσωση 2
2 3 5 6
Λύση
2 2 4
2 3 ( 2)( 3)
2 2 4
( 2)( 3) ( 2)( 3) ( 2)( 3)
2 3 ( 2)( 3)
1 5 5 1
4) Να λυθεί η εξίσωση 3
1 2
Λύση
1 5 5 1 1 5 5 1
3 3
1 (1 ) 1 ( 1)
1 5 5 1
( 1) ( 1) ( 1)3 ( 1)
1 ( 1)
-χ2+2χ-1-χ2-5χ=3χ2-3χ-5χ-1 -χ2+2χ-1-χ2-5χ-3χ2+3χ+5χ+1=0
που απορρίπτονται και οι δύο και επομένως η αρχική εξίσωση είναι αδύνατη.
Παραμετρικές εξισώσεις
Πρόκειται για εξισώσεις που εκτός από τον άγνωστο χ , υπάρχουν και
κάποιες άγνωστες ποσότητες που εκφράζονται με γράμματα κ , λ , μ και
λέγονται παράμετροι
Η εργασία που κάνουμε για την εύρεση του πλήθους των ριζών της διερεύνηση. Σε
μια τέτοια εξίσωση ο άγνωστος παραμένει ο χ ενώ τις παραμέτρους ναι μεν δεν τις
ξέρω αλλά τις θεωρώ γνωστές. Σε μια τέτοια εξίσωση δεν μπορώ να βρω έναν
συγκεκριμένο αριθμό για λύση. Αυτό που κάνω είναι να διερευνώ τι γίνεται σε κάθε
μια περίπτωση και να εκφράζω το χ ως συνάρτηση των παραμέτρων .
Απαίτηση Συνθήκη
Λυμένες ασκήσεις
1) Να βρείτε τη τιμή του λ ώστε η παρακάτω εξίσωση ως προς χ να έχει λύση χ=2
2(3-χ)-2λ=3λχ-6
Λύση
Η σκέψη είναι η εξής αφού έχει λύση τη χ=2 αν βάλουμε όπου χ το 2 τότε η
εξίσωση θα επαληθεύεται. Έτσι θα προκύψει μια εξίσωση ως προς λ την οποία θα
λύσουμε για να βρούμε το λ.Είναι
Λύση
Λύση
Άρα λ-1=0 και 2μ-4=0 λ=1 και 2μ=4 λ=1 και μ=2
4) Να βρείτε την τιμή του λ ώστε η παρακάτω εξίσωση να έχει δύο τουλάχιστον
λύσεις
2λχ-2χ=λ-1
Λύση
Μια εξίσωση θα έχει ή καμία λύση ή μία λύση ή άπειρες.Αφού μου λέει ότι έχει
δύο τουλάχιστον λύσεις άρα θα έχει άπειρες , δηλαδή η εξίσωση είναι αόριστη.
Λύση
Για να γίνει αόριστη πρέπει να πάρει τη μορφή 0χ=0 . Για να γίνει ο συντελεστής του
χ 0 πρέπει λ=1.Όμως τότε το 2ο μέλος γίνεται -1 και η εξίσωση είναι αδύνατη.
Επομένως δεν μπορεί να γίνει ποτέ αόριστη.
Λύση
Απαίτηση Συνθήκη
Λύση
Απαίτηση Συνθήκη
Λύση
Πρόκειται για παραμετρική εξίσωση με άγνωστο το χ και παράμετρο το λ. Τονίζουμε
ότι οι άγνωστοι όροι είναι αυτοί που περιέχουν το χ. Το λ το θεωρούμε γνωστό.
Η διαδικασία είναι η ίδια με αυτή της επίλυσης μιας κοινής εξίσωσης μόνο που στο
τέλος κάνω διερεύνηση.
Ας δούμε πως λύνουμε τέτοιες εξισώσεις. Είναι
2 2 2 3 2
(χωρίζω γνωστούς από αγνώστους)
2 2 2 3 2
(παραγοντοποιώ τα δύο μέλη)
λ(λ-2)χ=(λ-2)(λ-1)
ΠΡΟΣΟΧΗ!
Στο σημείο αυτό πολλοί κάνουν το λάθος και απλοποιούν το λ-2. Κάτι τέτοιο θα
μπορούσε να γίνει στην περίπτωση που ξέραμε ότι το λ-2 δεν είναι 0.Επειδή όμως δεν
έχουμε τέτοια πληροφορία το αφήνουμε όπως είναι.
λ 0 και λ 2
( 2)( 1) 1
Τότε η εξίσωση έχει μοναδική λύση τη χ =
( 2)
λ=0
Τότε αντικαθιστώντας τη τιμή λ=0 στην εξίσωση έχω 0χ=2 που είναι αδύνατη.
λ=2
Τότε αντικαθιστώντας τη τιμή λ=2 στην εξίσωση έχω 0χ=0 που είναι ταυτότητα.
Λύση
2 ( 1) ( 1)2 3( ) ( 1)( 2) 1
2 2 ( 2 2 1) 3 3 ( 2 2 2) 1
2 2 2 2 1 3 3 2 2 2 1
2 2 2 2 2 3 2 3 1 2 1
2 4 2 3 2
( 2 4) ( 2 3 2)
( 2)( 2) ( 1)( 2)
Βρίσκω τις τιμές του λ για τις οποίες μηδενίζεται ο συντελεστής του
αγνώστου .
Είναι ( 2)( 2) 0 2 2
( 2)( 1) 1
( 2)( 2) 2
)( 2 1) 1 ) ( 1)2 2 1 ) ( 2 1) 1
Λύση
3
Αν 0 τότε έχει μοναδική λύση τη
1
Αν 1 τότε έχει μοναδική λύση τη
1
γ) Αν λ= -1 τότε η εξίσωση γίνεται 0χ = 0 και είναι αόριστη
1
Αν 1 τότε έχει μοναδική λύση τη 1
1
1
2 1
Λύση
12) Για ποιες τιμές του λ η παρακάτω εξίσωση έχει τουλάχιστο δύο πραγματικές
ρίζες (λ+3)χ= 2 -9
Λύση
13) Για ποιες τιμές του λ η παρακάτω εξίσωση έχει μοναδική λύση
2 (χ+1)-5λ=3(3χ-2)
Λύση
Λύση
Διακρίνω περιπτώσεις
αν λ 0 και λ μ
2 4
τότε η εξίσωσή μου έχει μοναδική λύση τη χ =
( )
αν λ=0
τότε αντικαθιστώ τη τιμή του λ=0 στην εξίσωση και έχω
0χ = -2μ-4
Η εξίσωση αυτή δεν ξέρω τι είναι γιατί δεν ξέρω το μ.
αν λ=μ
τότε αντικαθιστώ τη τιμή του λ=0 στην εξίσωση και έχω
0χ = -μ-4
Η εξίσωση αυτή δεν ξέρω τι είναι γιατί δεν ξέρω το μ.
Λυμένες ασκήσεις
2
η) 2 θ) 2 1 5 ι) 2 8 2
2 1
Λύση
α) χ=3 χ=3 ή χ=-3 (δύο αριθμοί έχουν απόλυτη τιμή έναν θετικό αριθμό
θ, ο ίδιος ο θ και ο αντίθετος του -θ)
Τελικά χ= 4 ή χ= -1
ε) 2χ-3=32-χ 2χ-3=3(2-χ) 2χ-3=6-3χ
9
Τελικά χ= ή χ=3
5
στ) χ-3+2χ-1=0
ζ) 2 1 5
2 2
) 2 2 2 2 2 1 2 2(2 1)
2 1 2 1
2 2(2 1) 2 4 2 2 4 2 ΄ 2 4 2
4
χ+2=4χ-2 χ-4χ = -2-2 -3χ= -4 χ=
3
4
Τελικά χ= ή χ=0
3
θ) 2 1 5 2- χ-1= 5 ή 2- χ-1= -5
χ-1= 7 ή χ-1 = -7 χ= 8 ή χ= -6
Τελικά χ=8 ή χ= - 6
ι) 2 8 2
2 8 2 ή 2 8 2
Αν 2 8 2 8 0 αδύνατη
Αν 2 8 2 2 2 8 0 2( 2 4) 0 2( 2)( 2) 0 χ= -2 ή
χ=2
Τελικά χ= -2 ή χ=2
1 2 2 3
α) 1 , β) 3 2 1 4 12 2 1
3 2 6
2 3 3 2 2 4 3 2
γ) 2 , δ) 3 2
4 3 12 2
Λύση
Παρατηρώ ότι σε αυτές τις εξισώσεις έχω την ίδια ποσότητα μέσα σε όλα τα
απόλυτα και δεν έχω πουθενά αλλού χ παρά μόνο μέσα σε αυτά στα απόλυτα.Σε
τέτοιες εξισώσεις κάνω το εξής τέχνασμα.Θέτω ως ω όλη την ποσότητα μαζί με το
απόλυτο και έτσι προκύπτει μια απλή εξίσωση ως προς ω την οποία τη λύνω και
βρίσκω το ω .Αφού βρω το ω γυρίζω στη σχέση που είχα θέση το ω και βρίσκω
το χ.Τονίζουμε ότι αφού θέτουμε το ω να είναι ίσο με ένα απόλυτο θα πρέπει το
ω να είναι θετικό.Ας δούμε λοιπόν πως θα λύνουμε τέτοιες εξισώσεις.
α) Θέτω χ= ω .
Επειδή 0 είναι και ω 0 .Με αυτή την αντικατάσταση η εξίσωσή μου γίνεται
1 2 2 3 1 2 2 3
1 6 1 6 6 6
3 2 6 3 2 6
6 2( 1) 3(2 ) (2 3) 6 2 2 6 3 2 3
1
2 3 2 6 3 6 2 7 1
7
1 1 1
Όμως χ= ω χ= χ= ή χ= -
7 7 7
β) Θέτω 2χ-1=ω
3 4 12 3 12 4 2 8 4
5 3
ή χ=-
2 2
γ) Θέτω 3-χ=ω
Επειδή 3 0 είναι και ω 0 .Με αυτή την αντικατάσταση η εξίσωσή μου
γίνεται
2 2 2 4 2 2 2 4
2 12 12 2 12 12
4 3 12 4 3 12
6 24 4 8 2 4 6 4 4 8 2 24 2 30 15
Όμως το ω δεν μπορεί να είναι αρνητικός και επομένως η εξίσωσή μου είναι
αδύνατη.
δ) Θέτω χ= ω .
Επειδή 0 είναι και ω 0 .Με αυτή την αντικατάσταση η εξίσωσή μου γίνεται
2 2
3 2 6 2 2( 2) 4 2( 2)
2 2
Διακρίνω περιπτώσεις για το λ
) 3 2 2 3 , ) 2 1 2 2 5
Λύση
Για να λύσω τέτοιες εξισώσεις πρέπει να διώξω την απόλυτη τιμή. Αυτό το
κατορθώνω διακρίνοντας περιπτώσεις για το χ.
α) Για την πρώτη η κρίσιμη τιμή για το χ είναι το 2 γιατί για αυτή την τιμή
μηδενίζεται η παράσταση μέσα στο απόλυτο και εκατέρωθεν αυτής της τιμής αλλάζει
πρόσημο η παράσταση.
3(χ-2)=2χ-3 3 6 2 3 3 2 3 6 3
9
-3(χ-2)=2χ-3 3 6 2 3 3 2 3 6 5 9
5
Επειδή η τιμή που βρήκα είναι μικρότερη του 2 είναι δεκτή.
9
Τελικά χ=3 ή χ=
5
1
β) Για την δεύτερη η κρίσιμη τιμή για το χ είναι το γιατί για αυτή την τιμή
2
μηδενίζεται η παράσταση μέσα στο απόλυτο και εκατέρωθεν αυτής της τιμής αλλάζει
πρόσημο η παράσταση.
1
Αν χ τότε 1-2χ 0 και 1-2χ=-(1-2χ) και η εξίσωση γίνεται
2
3
-2(1-2χ)=2χ-5-2+4χ=2χ-54χ-2χ= -5+22χ= -3 χ=
2
1
Επειδή η τιμή που βρήκα δεν είναι μεγαλύτερη από απορρίπτεται.
2
1
Αν χ< τότε 1-2χ>0 και 1-2χ=1-2χ και η εξίσωση γίνεται
2
7
2(1-2χ)=2χ-52-4χ=2χ-5 -4χ-2χ= -5-2 -6χ= -7 χ=
6
1
Επειδή η τιμή που βρήκα δεν είναι μικρότερη από απορρίπτεται.
2
Τελικά η εξίσωσή μου είναι αδύνατη .
Τονίζουμε ότι κάθε φορά που θα διακρίνεται περιπτώσεις για να διώξετε τα απόλυτα ,
θα πρέπει να ελέγχετε αν η τιμή που θα βρείτε ικανοποιεί τη συνθήκη που πήρατε. Αν
δεν την ικανοποιεί την απορρίπτετε.
) 3 1 2 2 2 5 , ) 3 2 2 2 1 3 2 3
Λύση
Για να λύσω τέτοιες εξισώσεις πρέπει να διώξω τις απόλυτες τιμές. Αυτό το
κατορθώνω διακρίνοντας περιπτώσεις για το χ οι οποίες περιπτώσεις συνοψίζονται
σε ένα πινακάκι.
α) Οι κρίσιμες τιμές για το χ είναι οι 1 και 2 γιατί για αυτές τις τιμές του χ
μηδενίζονται οι παραστάσεις μέσα στα απόλυτα και εκατέρωθεν αυτών των τιμών
αλλάζουν πρόσημο αυτές οι παραστάσεις. Φτιάχνουμε λοιπόν το πινακάκι ως εξής
Αν χ(- , 1 τότε χ-1 0 και χ-2<0 και χ-1=-(χ-1)και χ-2= -(χ-2) και
η εξίσωση γίνεται
12
-3(χ-1)-2(χ-2)=2χ-5-3χ+3-2χ+4=2χ-5 -3χ-2χ-2χ= -5-3-4 -7χ=-12χ=
7
Επειδή η τιμή που βρήκα δεν ανήκει στο διάστημα που βρίσκομαι απορρίπτεται.
Επειδή η τιμή που βρήκα δεν ανήκει στο διάστημα που βρίσκομαι απορρίπτεται.
) 3 2 2 2 1 3 2 3
1
Οι κρίσιμες τιμές για το χ είναι οι 2, ,3. Το πινακάκι συμπληρώνεται ως εξής
2
1
Αν χ (-, τότε 2-χ<0 και χ-2= -(χ-2) , 2χ-1 0 και 2χ-1= -(2χ-1)
2
3-χ>0 και 3-χ=3-χ και η εξίσωση γίνεται
Επειδή η τιμή που βρήκα δεν ανήκει στο διάστημα που βρίσκομαι απορρίπτεται.
1
Αν χ( ,2 τότε 2-χ 0 και χ-2= -(χ-2) , 2χ-1>0 και 2χ-1= -(2χ-1)
2
3-χ>0 και 3-χ=3-χ και η εξίσωση γίνεται
7
-12χ= -14 χ=
6
Επειδή η τιμή που βρήκα ανήκει στο διάστημα που βρίσκομαι είναι δεκτή.
Αν χ(2,3 τότε 2-χ>0 και χ-2= χ-2 , 2χ-1>0 και 2χ-1= -(2χ-1)
3-χ 0 και 3-χ=3-χ και η εξίσωση γίνεται
1
-6χ= -2 χ=
3
Επειδή η τιμή που βρήκα δεν ανήκει στο διάστημα που βρίσκομαι
απορρίπτεται.
Αν χ(3,+) τότε 2-χ>0 και χ-2= χ-2 , 2χ-1>0 και 2χ-1= -(2χ-1)
3-χ<0 και 3-χ= -(3-χ) και η εξίσωση γίνεται
Επειδή η τιμή που βρήκα δεν ανήκει στο διάστημα που βρίσκομαι
απορρίπτεται.
7
Τελικά η λύση της εξίσωσης είναι η χ=
6
α=0 χ=0
α>0 ν περιττός χ=
1) Να λυθούν οι εξισώσεις
) 2 4 , ) 3 8 , ) 2 1 , ) 3 1
Λύση
2 2 2
) 4 2 2 2
3 3 2
) 8 2 2
) 2 1
) 1 (1)3 1
3 3
2) Να λυθούν οι εξισώσεις
) 2 1 0 , ) 3 8 0 , ) 4 16 0 , ) 5 32 0
) 8 5 0 , ) 3 0 , ) 4 27 0 , )9 2 16 0
)8 3 27 0 , )5 4 80 0 , ) 2004 3 0 , )4 2 5 14
Λύση
) 2 1 0 2 1
) 8 0 8 3 (2)3 2
3 3
) 4 16 0 4 16 4 24 2 2
5 5 5 5
) 32 0 32 (2) 2
) 8 5 0 5 ( 3 1) 0 5 0 3 1 0 1
) 3 0 ( 2 1) 0 0 2 1 0 1 1
) 4 27 0 ( 3 27) 0 0 3 27 0 3
16 4 4 4
)9 2 16 0 9 2 16 2 2 ( )2
9 3 3 3
27 3 3
)8 3 27 0 8 3 27 3 3 ( )3
8 2 2
80
)5 4 80 0 5 4 80 4 4 16 4 24 2 2
5
) 2004 3 0 2004 3
9 3 3 3
)4 2 5 14 4 2 9 2 2 ( )2
4 2 2 2
3) Να λυθούν οι εξισώσεις
Λύση
Έστω ότι θέλουμε να λύσουμε μια εξίσωση 2ου βαθμού δηλαδή μια εξίσωση που έχει
ή μπορεί να πάρει τη μορφή αχ2 +βχ +γ=0 με α 0.
(Βάζουμε τον περιορισμό α 0 γιατί αν α=0 τότε μηδενίζεται ο όρος με το χ2 και
έτσι η εξίσωσή μου παύει να είναι 2ου βαθμού αλλά πρώτου.)
Τα βήματα που ακολουθούμε για να λύσουμε μια τέτοια εξίσωση είναι τα εξής
Αν Δ>0 τότε η εξίσωσή μου έχει δύο ρίζες άνισες που δίνονται από τους
τύπους 1 2
2 2
Αν Δ=0 τότε η εξίσωσή μου έχει δύο ρίζες ίσες ή όπως λέμε μια διπλή ρίζα
που δίνεται από τον τύπο
2
Αν Δ<0 τότε η εξίσωσή μου δεν έχει λύσεις στο R δηλαδή είναι αδύνατη.
Παρατηρήσεις
1. Για να κάνω την παραπάνω διαδικασία πρέπει να έχω φέρει την εξίσωσή μου
στη μορφή αχ2 +βχ +γ με α 0
3. Μας αρέσει ο α να είναι 1 για αυτό όταν δεν είναι 1 θα τον κάνουμε
διαιρώντας όλους τους όρους της εξίσωσης με α ( εκτός και αν
προκύπτουν κλάσματα που δυσχεραίνουν τις πράξεις )
Παράδειγμα
i) 2χ2 - 32 = 0 2χ2 = 32 χ2 = 16 16 4
7
ii) 5χ2 -7χ = 0 χ(5χ -7) = 0 χ = 0 ή 5χ -7 = 0
5
Απαίτηση Συνθήκη
Αν α και γ ετερόσημοι τότε α.γ < 0 -4αγ > -4.0 -4αγ > 0 επίσης
για κάθε β είναι β2 0 προσθέτουμε κατά μέλη τις τελευταίες ανισώσεις και
έχουμε β2 -4αγ > 0 Δ > 0 άρα η εξίσωση έχει δύο ρίζες πραγματικές και
άνισες .
Π.χ. η εξίσωση 56χ2+3χ -16 = 0 έχει δύο ρίζες άνισες γιατί οι αριθμοί
α = 56 και γ = -16 είναι ετερόσημοι.
7. Όταν η Δ είναι τέλειο τετράγωνο δηλαδή 2 τότε για τις ρίζες της
εξίσωσης αχ2 +βχ +γ=0 θα γράφουμε
2
1,2 και όχι 1,2
2 2 2 2
Λυμένες ασκήσεις
Λύση
Αντί λοιπόν να λύσω την αρχική λύνω την τελευταία που έχει πιο μικρούς
συντελεστές . Είναι α=1 , β=-5 , γ= 6 . Υπολογίζω τη διακρίνουσα Δ
Είναι 2 4 (5)2 4 1 6 25 24 1
Επειδή Δ=1>0 η εξίσωση έχει δύο λύσεις άνισες που δίνονται από τον τύπο
(5) 1 5 1 3
1
2 2 1 2 2
Τελικά η εξίσωσή μου έχει δύο λύσεις τις χ=3 και χ=2
γ) 2 2 5 3 0 . Η εξίσωσή μου είναι στη μορφή που θέλω και δεν μπορώ να
κάνω το α 1 γιατί θα παρουσιαστούν κλάσματα. Είναι α=2 , β=-5 , γ= 3
2 2
Υπολογίζω τη διακρίνουσα Δ . Είναι 4 (5) 4 2 3 25 24 1
Επειδή Δ=1>0 η εξίσωση έχει δύο λύσεις άνισες που δίνονται από τον τύπο
3
(5) 1 5 1
1,2 2
2 22 4 1
3
Τελικά η εξίσωσή μου έχει δύο λύσεις τις χ= και χ=1
2
δ) 2 4 4 0 . Η εξίσωση μου είναι στη μορφή που θέλω.
Είναι α=1 β=-4 γ=4 . Δ= (4) 2 4 1 4 16 16 0
Επειδή Δ=0 η εξίσωση έχει μια διπλή ρίζα που δίνεται από τον τύπο
(4) 4
1 2
2 2 1 2
στ) 2 2 3 3 3 0 . Η εξίσωσή μου είναι στη μορφή που θέλω και δεν μπορώ να
κάνω το α 1 γιατί θα παρουσιαστούν κλάσματα.
Είναι α=2 , β=- 3 3 , γ= 3 . Υπολογίζω τη διακρίνουσα Δ
Είναι 2 4 (3 3)2 4 2 3 9 3 24 27 24 3
Επειδή Δ=3>0 η εξίσωση έχει δύο λύσεις άνισες που δίνονται από τον τύπο
3
(3 3) 3 3 3 3
1,2 3
2 22 4
2
3
Τελικά η εξίσωσή μου έχει δύο λύσεις τις χ= και χ= 3
2
Λύση
) 2 ( 2 1) 2 0 . Είναι α=1 , β = ( 2 1) , γ = 2
2
( 2 1) 4 2 ( 2 1)2 4 2 2 2 2 1 4 2 2 2 2 1 ( 2 1) 2
Επειδή Δ= ( 2 1) 2 >0 η εξίσωση έχει δύο λύσεις άνισες που δίνονται από τον
τύπο
2 1 ( 2 1) 2 2
1,2
( 2 1) ( 2 1)
2
2 1 2 1 2
2
2
2 2 1 2 2 1 2 1 2
1
2 2
Τελικά η εξίσωσή μου έχει δύο λύσεις τις χ=1 και χ= 2
1 17 1 17
Τελικά η εξίσωσή μου έχει δύο λύσεις τις χ= και χ=
2 2
3) Να λυθούν οι παρακάτω εξισώσεις
α) χ2 -(α +3β)χ +2β(α +β) = 0 , β) χ2-(3+2 2 )χ +6 2 = 0 , γ)χ2 -(3α +1)χ +2α(α +1) = 0
Λύση
Δ = [-(α +3β)]2 -4.1.2β(α +β) = (α+3β)2 -8β(α+β) = α2 +6αβ +9β2 -8αβ -8β2 =
α2 -2αβ +β2 = (α -β)2
3 ( ) 2 3 ( )
x 1, 2 οπότε
2.1 2
3 ( ) 3 2 4 2( 2 )
x1 2
2 2 2 2
3 ( ) 3 2
x2
2 2 2
3 2 2 (32 2)2 3 2 2 (3 2 2)
οπότε x 1, 2 και άρα
2.1 2
3 2 2 (3 2 2) 3 2 2 3 2 2 6
x1 3 και
2 2 2
3 2 2 (3 2 2) 3 2 2 3 2 2 4 2
x2 2 2
2 2 2
Δ = [-(3α +1)]2 -4.1.2α(α +1) = 9α2 +6α +1 -8α2 -8α = α2 -2α +1 = (α -1)2
( 3 1) ( 1) 2 3 1 ( 1)
οπότε οι ρίζες είναι x 1, 2
2.1 2
3 1 ( 1) 3 1 1 4
ή x1 2 και
2 2 2
3 1 ( 1) 3 1 1 2 2 2( 1)
x2 1
2 2 2 2
Επομένως χ = 2α ή χ = α +1
α) 2 (2 1) 2 1 0 , β) ( 2 3) 2 2 1 0 ,
γ) 2 2 2 2 0 , α 0 , δ) 2 ( ) 0 , α 0
Λύση
Λύση
Λύση
Λύση
Η εξίσωση είναι 2ου βαθμού και για να έχει μια διπλή ρίζα πρέπει η διακρίνουσα
να είναι 0.Είναι Δ=(-2)2-4λ2=4-4λ2=4(1-λ2)
Άρα η απαίτηση Δ=0 σημαίνει ότι 4(1-λ2)=0 1-λ2=0 λ2=1 λ=1 ή λ= -1.
Λύση
Κατά αρχήν πρέπει να εξασφαλίσουμε ότι η εξίσωση είναι όντως 2ου βαθμού.
Αυτό συμβαίνει όταν λ 0 . Για να έχει και δύο λύσεις άνισες πρέπει Δ>0
1
Όμως Δ= 4-12λ . Άρα η απαίτηση Δ>0 4-12λ>0 -12λ>-4 λ< .
3
1
Άρα το λ μπορεί να πάρει οποιαδήποτε τιμή μικρότερη του εκτός από 0.
3
Λύση
Λύση
Έτσι θα προκύψει μια εξίσωση ως προς λ την οποία θα λύσουμε για να βρούμε το
λ . Είναι λ12-5λ1+4λ2=0 λ-5λ+4λ2=0 4λ2-4λ=0 4λ(λ-1)=0 λ=0 ή λ=1
Η τιμή λ=0 απορρίπτεται γιατί αν βάλω την τιμή του λ=0 στην αρχική μου
εξίσωση θα μηδενιστεί το 1ο μέλος και η εξίσωση θα είναι αόριστη με άπειρες
λύσεις σε αντίθεση με την εκφώνηση που λέει ότι έχει δύο λύσεις.
(5) 9 5 3 1
1,2
2 2 1 2 4
Λύση
12) Αν η εξίσωση χ2 -αχ +1 = 0 έχει πραγματικές ρίζες τότε να βρείτε τις τιμές
του α .
Λύση
13) Αν η εξίσωση (μ +1)χ2 +2μχ +μ = 0 έχει ρίζες άνισες τότε να βρείτε τις τιμές
του μ .
Λύση
Καταρχήν για να έχει ρίζες άνισες οφείλει να είναι 2ου βαθμού πράγμα που
σημαίνει ότι 1 0 1 .
Όντας τώρα 2ου βαθμού για να έχει ρίζες άνισες πρέπει
Δ > 0 (2μ)2 -4(μ +1).μ > 0 4μ2 -4μ2 -4μ > 0 -4μ > 0 μ < 0
14) Αν η εξίσωση αχ2 +2(α +1)χ +α +1 = 0 έχει πραγματικές ρίζες τότε να βρείτε
τις τιμές του α .
Λύση
1
Αν α = 0 η εξίσωση γίνεται 2 1 0 2 1 και άρα έχει
2
πραγματική ρίζα , που σημαίνει ότι η τιμή α = 0 είναι δεκτή
15) Δίνεται η εξίσωση (λ2 -2λ -8)χ2 +(λ +2)χ +1 = 0 .Να βρείτε για ποιες τιμές
του λ η παραπάνω εξίσωση ως προς χ
α) έχει μία μόνο ρίζα β) έχει διπλή ρίζα
Λύση
α) Για να έχει μία μόνο ρίζα πρέπει καταρχήν να είναι 1ου βαθμού δηλαδή
να είναι λ2 -2λ -8 = 0 . Η εξίσωση λ2 -2λ -8 = 0 έχει
Δ = (-2)2 - 4.1.(-8) = 4 +32 = 36 και ρίζες
2 6 2 6 8 2 6 4
1, 2 ή 1 4 και 2 2
2 2 2 2 2
β) Η εξίσωση (λ2 -2λ -8)χ2 +(λ +2)χ +1 = 0 έχει διπλή ρίζα αν είναι 2ου βαθμού
δηλαδή αν λ2 -2λ -8 0 και έχει Δ = 0
Επομένως η εξίσωση (λ2 -2λ -8)χ2 +(λ +2)χ +1 = 0 έχει διπλή ρίζα όταν λ = 6
2x
16) Αν 2 , x R τότε να δείξετε ότι 1 1
x 1
Λύση
2x
Αν 2 , x R τότε ψ(χ2 +1) = 2χ ψχ2 +ψ -2χ = 0
x 1
ψχ2 -2χ +ψ = 0 Η τελευταία εξίσωση αν ψ 0 είναι δευτεροβάθμια με άγνωστο το χ
2x
και επειδή αληθεύει για κάθε χR αφού ισχύει 2 σημαίνει ότι ως
x 1
εξίσωση 2ου βαθμού έχει πραγματικές ρίζες και άρα θα είναι Δ 0
(-2)2 -4ψ.ψ 0 -4ψ2 -4 ψ2 1 2 1 1 1 1
Τελικά 1 1 .
Λύση
Πρέπει αρχικά να δούμε για ποιες τιμές του λ η (1) είναι 2ου βαθμού και για
ποιες 1ου .
Είναι 2 3 2 0 ( 2)( 1) 0 λ = -1 ή λ = -2
1
Αν λ = -2 η (1) γίνεται : 0 2 2 1 0 δηλαδή έχει μία λύση
2
1
τη χ =
2
Αν λ = -1 η (1) δεν έχει 1 διπλή ρίζα αφού για την τιμή αυτή όπως
δείξαμε η εξίσωση είναι αδύνατη
Άθροισμα ριζών S 1 2
2
Απόδειξη : S = 1 2 =
2 2 2
Γινόμενο ριζών 1 2
α) Δίνουν το άθροισμα και το γινόμενο των ριζών χωρίς να ξέρουμε τις ρίζες ,
δηλαδή χωρίς να είναι απαραίτητο να λύσουμε την εξίσωση .
Απαίτηση Συνθήκη
Ρίζες ομόσημες
0 , 0
Ρίζες θετικές
0 , 0 , S 0
Ρίζες αρνητικές
0 , 0 , S 0
Ρίζες αντίθετες
0 , S 0
Ρίζες αντίστροφες
0 , 1
Τονίζουμε ότι αν 0 0 0 4 0 2 4 0 0
0
2 0 2 0 2 S P 0
Π.χ. Η εξίσωση που έχει άθροισμα ριζών 7 και γινόμενο 12 είναι η χ2 - 7χ +12 = 0
7 3
Π.χ. Οι αριθμοί που έχουν άθροισμα και γινόμενο είναι οι ρίζες της
4 4
2 7 3 3
εξίσωσης χ - χ + = 0 οι οποίες είναι ρ1 = 1 , ρ2 =
4 4 4
3 7 3 3
Πράγματι ρ1+ρ2 = 1 + = και ρ1.ρ2 = 1. = .
4 4 4 4
Λυμένες ασκήσεις
Λύση
3 2
α) 1 2 = 3 , β) 1 2 2
1 1
γ) 12 22 12 22 2 1 2 2 1 2 ( 1 2 )2 2 1 2 (3) 2 2(2) 13
1 1 1 2 3 3 2 1 12 22 13 13
στ) , ζ)
1 2 1 2 2 2 1 2 1 2 2 2
2
η) ( 1 2 )2 12 22 2 1 2 13 2(2) 17 , θ) 1 2 1 2 17
ι) (21 1)(22 1) 412 21 22 1 412 2(1 2 ) 1 4(2) 2(3) 1 1
Λύση
S 1 2 2 1 3 2 2 3 2( 1 2 ) 6 2(2) 6 2
1 2 (2 1 3)(2 2 3) 4 1 2 6 1 6 2 9 4 1 2 6( 1 2 ) 9
4(3) 6(2) 9 15
β) Είναι
1 1 1 2 2 2
S 1 2
1 2 1 2 3 3
1 1 1 1 1
1 2
1 2 1 2 3 3
2 1
Συνεπώς η ζητούμενη εξίσωση είναι η χ2 - χ - = 0 3 2 2 1 0
3 3
γ) Είναι
S 1 2 12 22 ( 1 2 )2 2 1 2 (2) 2 2(3) 10
1 2 12 22 ( 1 2 ) 2 (3)2 9
Λύση
β΄ τρόπος
1
Δεδομένου ότι το 0 δεν επαληθεύει την εξίσωση και η εξίσωση έχει 0
2
οι ρίζες της εξίσωσης είναι ομόσημες και άρα σε κμία περίπτωση αντίθετες .
Λύση
( 2 2)
S 0 0 2 2 0 .... 1 ΄ 2
2
5) Να βρεθεί η τιμή του λ για την οποία η παρακάτω εξίσωση έχει δύο
ρίζες αντίστροφες , 2 5 3 0 .
Λύση
6) Να βρεθεί η τιμή του λ για την οποία η παρακάτω εξίσωση έχει δύο
ρίζες εκ των οποίων η μια είναι ίση με το τριπλάσιο της άλλης ,
2 (2 1) 12 0 .
Λύση
9 7
Τελικά οι ζητούμενες τιμές είναι και
2 2
7) Δίνεται η εξίσωση x2 + x + λ - 1 = 0 με ρίζες x1, x2. Να βρείτε για ποια τιμή του λ
είναι x1x2 + 3 (x1 + x2) + 5 = 0
Λύση
Λύση
0 ( )2 4 1 2 0 2 8 0 2 8 (1)
Λύση
Α) Είναι εξίσωση 2ου βαθμού αφού α = 1 > 0 και γ = 2 1 < 0 για κάθε
2
1 3 1 3
λ αφού 2 1 ( 2 1) ( 2 ) 0
4 4 2 4
Συνεπώς οι α , γ είναι ετερόσημοι , πράγμα που σημαίνει ότι η εξίσωση έχει
δύο ρίζες άνισες .
() 7 (1 1)2 (2 1)2 7 (1 1)2 (2 1)2 7 12 21 1 22 22 1 7
12 22 2(1 2 ) 2 7 (1 2)2 212 2(1 2) 5 0 (2 1)2 2(2 1) 2(2 1) 5 0
2
42 4 1 22 2 2 4 2 5 0 62 2 4 0 32 2 0 1 ΄
3
αντικαταστήσαμε όπου 1 2 2 1 και 1 2 2 1
1 2 3 ( 1 2 )2 3 ( 1 2 )2 3 12 22 2 1 2 3
( 1 2 ) 2 4 1 2 3 (2 1)2 4( 2 1) 3 4 2 4 1 4 2 4 4 3
1
8 2 8 2 0 4 2 4 1 0 (2 1) 2 0
2
2[( x 1 x 2 ) 2 2x 1 x 2 ] 2[( 2) 2 2 ] 8 4 2x 1 2x 2
και P = ρ1 . ρ2 = . 4
x1x 2 x 2 x1
11) Αν για τις πραγματικές ρίζες ρ1, ρ2 της εξίσωσης χ2 -4χ +λ +1 = 0 ισχύει
3ρ1.ρ2 -ρ1 -ρ2 > 5 τότε να βρείτε τις τιμές του λ .
Λύση
2
Δίνεται ότι η εξίσωση χ -4χ +λ +1 = 0 έχει πραγματικές ρίζες άρα θα είναι
Δ 0 (-4)2 -4.1.(λ +1) 0 16 -4λ -4 0 -4λ -12 λ 3
4
Επίσης από τους τύπους του Vieta έχουμε ρ1+ρ2 = 4 και ρ1.ρ2 =
1
1
1 οπότε η σχέση 3ρ1.ρ2 -ρ1 -ρ2 > 5 γίνεται διαδοχικά
1
3ρ1.ρ2 -(ρ1 +ρ2) > 5 3(λ +1) - 4 > 5 3λ +3 -4 > 5 3λ > 6 λ > 2
Στη συνέχεια βρίσκουμε που συναληθεύουν οι ανισώσεις λ 3 και λ > 2
Έχουμε
Άρα 2<λ 3
12) Αν για τις ρίζες ρ1, ρ2 μιας δευτεροβάθμιας εξίσωσης ισχύουν οι σχέσεις
α) 2ρ1.ρ2 - ρ1 -ρ2 = 4 και β) (ρ1 +ρ2) - ρ1.ρ2 = λ τότε να βρείτε την εξίσωση
Λύση
Θέτουμε ρ1 +ρ2 = S και ρ1.ρ2 = P οπότε οι σχέσεις
α) 2ρ1.ρ2 - ρ1 -ρ2 = 4 και β) (ρ1 +ρ2) - ρ1.ρ2 = λ γίνονται
2P -S = 4 και S -P = λ . Προσθέτουμε κατά μέλη τις δύο σχέσεις και έχουμε
P = λ +4 . Τη τιμή του P = λ +4 θέτουμε στη εξίσωση -P +S = λ και έχουμε
-(λ +4) +S = λ -λ -4 +S = λ S = 2λ +4
Από τα παραπάνω προκύπτει ότι το άθροισμα των ριζών της ζητούμενης εξίσωσης
είναι S = 2λ +4 και το γινόμενο P = λ +4 και η μορφή της
χ2 - Sχ +P = 0 ή χ2 -(2λ +4)χ +λ +4 = 0
13) Δίνεται η εξίσωση χ2 -10χ +λ2 = 0 με ρίζες ρ1, ρ2. Να βρείτε τις τιμές του λ
στις παρακάτω περιπτώσεις :
i) Αν οι ρίζες είναι πραγματικές ii) Αν οι ρίζες είναι ίσες
iii) Αν οι ρίζες είναι αντίστροφες iv) Αν η μία ρίζα είναι κατά 4 μεγαλύτερη από
την άλλη v) Αν ισχύει 3 12 4 1 2 3 22 50 vi) Αν ρ1 = λ
vii) Αν 13 32 25( 1 2 ) 0
Λύση
2 2
i) Η εξίσωση χ -10χ +λ = 0 έχει ρίζες πραγματικές αν είναι
Δ 0 (-10)2 -4.1.λ2 0 100 -4λ2 0
-4λ2 -100 λ2 25 2 25 5 -5 λ 5
iii) Αν οι ρίζες ρ1, ρ2 της εξίσωσης χ2 -10χ +λ2 = 0 είναι αντίστροφες τότε θα
είναι ρ1.ρ2 = 1. Από τους τύπους Vieta έχουμε επίσης ρ1.ρ2 = λ2.
Τα πρώτα μέλη των παραπάνω σχέσεων είναι ίσα άρα και τα δεύτερα , δηλαδή
λ2 = 1 λ = 1 λ = 1 ή λ = -1 που είναι δεκτές αφού για τις
τιμές αυτές βάση του i) η εξίσωση έχει πράγματι ρίζες .
iv) Έστω ότι η ρίζα ρ1 είναι κατά 4 μεγαλύτερη από ρ2 , τότε θα είναι ρ1 = ρ2+4
Από τους τύπους του Vieta έχουμε επίσης: ρ1+ρ2 = 10 και ρ1.ρ2 = λ2
1 2 4
Έτσι ορίζεται το σύστημα: 1 2 10 το οποίο λύνουμε ως εξής:
2
1 . 2
Τη τιμή του ρ1 = ρ2+4 αντικαθιστούμε στη σχέση ρ1+ρ2 = 10 και έχουμε
ρ2+4 + ρ2 = 10 2 ρ2 = 6 ρ2 = 3 τότε ρ1 = ρ2+4 = 3 + 4 = 7
οπότε η σχέση ρ1.ρ2 = λ2 γίνεται 7.3 = λ2 λ2 = 21 λ = 21
Τελικά έχουμε ρ1 = 7 , ρ2 = 3 , λ = 21 που είναι δεκτές αφού για τις
τιμές αυτές βάση του i) η εξίσωση έχει πράγματι ρίζες
v) Από τους τύπους του Vieta έχουμε: ρ1+ρ2 = 10 και ρ1.ρ2 = λ2 οπότε η σχέση
3 12 4 1 2 3 22 50 γίνεται διαδοχικά
3( 12 22 ) 4 1 2 50 3[( 1 2 ) 2 2 1 2 ] 4 1 2 50
3( 102 -2λ2) -4λ2 = 6 300 -6λ2 -4λ2 = 50 10λ2 = 250
λ2 = 25 λ = 5 λ = 5 ή λ = -5 που είναι δεκτές αφού για τις
τιμές αυτές βάση του i) η εξίσωση έχει πράγματι ρίζες
vi) Επειδή μία ρίζα της εξίσωσης χ2 -10χ +λ2 = 0 είναι η ρ1 = λ , αν θέσουμε
στην εξίσωση όπου χ = λ αυτή επαληθεύεται. Έτσι έχουμε:
λ2 -10λ +λ2 = 0 2λ2 -10λ = 0 2λ(λ -5) = 0 λ = 0 ή λ = 5 που
είναι δεκτές αφού για τις τιμές αυτές βάση του i) η εξίσωση έχει πράγματι ρίζες
vii) Από τους τύπους του Vieta έχουμε: ρ1+ρ2 = 10 και ρ1.ρ2 = λ2 οπότε η σχέση
13 32 25( 1 2 ) 0 γίνεται διαδοχικά
(ρ1 +ρ2)3 -3ρ1.ρ2(ρ1 +ρ2) -25(ρ1 +ρ2) < 0 103 -3.λ2.10 -25.10 < 0
1000 - 30λ2 -250 < 0 - 30λ2 +750 < 0
που απορρίπτονται αφού βάση του i) η εξίσωση σε μια τέτοια περίπτωση δεν
έχει καν πράγματι ρίζες. Συνεπώς δεν υπάρχουν τιμές του λ για τις οποίες
ισχύει η εν λόγω σχέση .
2
0 2( 1) 4 1 ( 2 4) 0 4( 2 2 1) 4 2 16 0
5
4 2 8 4 4 2 16 0 8 20
2
5
β) Πρέπει 0 και Ρ > 0 . Είναι 0 και
2
0 0 2 4 0 2 4 2 4 2 2 ΄ 2
5
Συναληθεύοντας έχουμε ότι : 2 ΄ 2 .
2
5
γ) Πρέπει 0 , Ρ > 0 και S > 0 . Είναι 0 ,
2
0 2 ΄ 2 και
2( 1)
S 0 0 0 1 0 1
1
Συναληθεύοντας έχουμε ότι : 2 .
5
δ) Πρέπει 0 , Ρ > 0 και S < 0 . Είναι 0 ,
2
0 2 ΄ 2 S 0 1
και
5
Συναληθεύοντας έχουμε ότι : 2 .
2
Εξισώσεις και συστήματα που ανάγονται σε λύση εξισώσεων 2ου
βαθμού
1) Να λυθούν οι εξισώσεις
) 4 13 2 36 0 , ) 4 4 2 4 0 , ) 4 3 2 4 0 , ) 4 5 2 6 0
Λύση
20
2) Να λυθεί η εξίσωση 3x 2 2
16 0
x 1
Λύση
20 20
3x 2 2
16 0 ( x 2 1) 3x 2 ( x 2 1) 2
( x 2 1)16 0
x 1 x 1
4 2 2 4 2
3χ +3χ +20 -16χ -16 = 0 3χ -13χ +4 = 0
Θέτουμε χ2 = ω 0 οπότε η εξίσωση 3χ4 -13χ2 +4 = 0 γίνεται 3ω2 -13ω +4 = 0.
1
Η τελευταία εξίσωση έχει ρίζες ω1 =
και ω2 = 4.
3
1 1 1 1 3
Αν ω = τότε η σχέση χ2 = ω γίνεται χ2 =
3 3 3 3 3
Αν ω = 4 τότε έχουμε χ2 = 4 χ = 4 2
3 3
Επομένως η αρχική εξίσωση έχει ρίζες τους αριθμούς , , -2 και 2.
3 3
4 2 3
3) Να λυθεί για τις διάφορες τιμές του α η εξίσωση χ -α(α +1)χ +α = 0
Λύση
( 1) 2 ( 1) 2 ( 1) ( 1)
και ρίζες 1, 2 ή
2.1 2
( 1) ( 1) 2 2
1 2 και
2 2
( 1) ( 1) 2 2
2
2 2
Λύση
Αν ω = 3 έχουμε 3 9 .
Αν ω = -1 έχουμε 1 που είναι αδύνατη .
Τελικά η λύση της εξίσωσης είναι η χ = 9 .
γ) Περιορισμοί: χ 0
2
Στη συνέχεια θέτουμε όπου x , οπότε η αρχική εξίσωση γίνεται
x
3ω2 -2 = ω 3ω2 -ω -2 = 0 Η διακρίνουσα τις τελευταίας εξίσωσης είναι
2
Δ = 25 και οι ρίζες της ω = 1 ή ω =
3
2 2
Αν ω = 1 τότε η εξίσωση x γίνεται x 1 . Οι ρίζες της
x x
τελευταίας εξίσωσης είναι χ1 = 2 και χ2 = -1
2 2 2 2
Αν ω = τότε η εξίσωση x γίνεται x
3 x x 3
3x2 +2x -6 = 0 . Η τελευταία εξίσωση έχει διακρίνουσα Δ = 22 -4.3.(-6) = 76
2 76 2 4.19 2 2 19 2( 1 19 ) 1 19
και ρίζες χ1,2 =
2. 3 6 6 6 3
1 19 1 19
οπότε χ1 = και χ2 =
3 3
1 19 1 19
Οπότε οι ρίζες της αρχικής εξίσωσης είναι οι αριθμοί 2 , -1 , ,
3 3
5) Να λυθούν οι παρακάτω εξισώσεις : α) 2 3 2 0 ,
β) ( 1)2 2 1 3 0 , γ) 2.( 2x 2 2x 1) 2 5. 2x 2 2x 1 3 0
Λύση
2
α) Θέτουμε οπότε 2 2 και η εξίσωση γίνεται
2 3 2 0 που αν τη λύσουμε βρίσκουμε ω = 2 ή ω = 1
Αν ω = 2 έχουμε 2 2
Αν ω = 1 έχουμε 1 1
Τελικά οι λύσεις της εξίσωσης είναι οι χ = 2 , χ = -2 , χ = 1 , χ = -1 .
2 2
β) Θέτουμε 1 οπότε ( 1) 2 1 1 2 και η εξίσωση
γίνεται 2 2 3 0 που αν τη λύσουμε βρίσκουμε ω = 3 ή ω = - 1
Αν ω = 3 έχουμε 1 3 1 3 ΄ 1 3 2 ΄ 4
Αν ω = -1 έχουμε 1 1 που είναι αδύνατη
Τελικά οι λύσεις της εξίσωσης είναι οι χ = -2 , χ = 4 .
2
γ) Αν θέσουμε 2x 2 2x 1 = ω 0 τότε ( 2x 2 2x 1) 2 = 2x 2 2x 1 = 2
και η παραπάνω εξίσωση γίνεται 2ω2 -5ω -3 = 0. Αυτή η εξίσωση έχει ρίζες
1
ω1 = 3 και ω2 = η οποία απορρίπτεται γιατί πρέπει να είναι ω 0
2
Λύση
Παρατηρούμε ότι τα τριώνυμα που βρίσκονται μέσα στις δύο παρενθέσεις διαφέρουν
μόνο κατά τον σταθερό τους όρο. Σε τέτοια περίπτωση εφαρμόζουμε το εξής
τέχνασμα: Θέτουμε χ2 -5χ = ω οπότε η αρχική εξίσωση γίνεται:
(ω +4)2 +2(ω -1) +10 = 0 ω2 +8ω +16 +2ω -2 +10 = 0
ω2 +10ω +24 = 0 . Η εξίσωση αυτή έχει ρίζες ω1 = -6 και ω2 = -4
Αν ω = -6 τότε η ισότητα χ2 -5χ = ω γίνεται χ2 -5χ = -6 χ2 -5χ +6 = 0
Η τελευταία εξίσωση έχει ρίζες χ1 = 2 και χ2 = 3
Αν ω = -4 τότε η ισότητα χ2 -5χ = ω γίνεται χ2 -5χ = -4 χ2 -5χ +4 = 0
Η τελευταία εξίσωση έχει ρίζες χ1 = 1 και χ2 = 4
Επομένως οι ρίζες της αρχικής εξίσωσης είναι οι αριθμοί 2 , 3 , 1 και 4