8

Edukasyon
sa
Pagpapakatao
Quarter 1 – Module 3: Week 5 & 6
Ang Kahalagahan ng
Komunikasyon sa Pagpapatatag
ng Pamilya

ESP Grade 8 -
Alternative Delivery Mode
Quarter 1 – Module 3: ANG KAHALAGAHAN NG KOMUNIKASYON
SA PAGPAPATATAG NG PAMILYA

Republic Act 8293, section 176 states that: No copyright shall subsist
in any work of the Government of the Philippines. However, prior approval of
the government agency or office wherein the work is created shall be necessary
for exploitation of such work for profit. Such agency or office may, among other
things, impose as a condition the payment of royalty.

Borrowed materials (i.e., songs, stories, poems, pictures, photos, brand

names, trademarks, etc.) included in this book are owned by their respective
copyright holders. Every effort has been exerted to locate and seek permission
to use these materials from their respective copyright owners. The publisher
and authors do not represent nor claim ownership over them.

Published by the Department of Education – Division of Gingoog City

Division Superintendent: Jesnar Dems S. Torres, PhD, CESO VI

Development Team of the Module

Author/s: Cristy P. Comprado

Reviewers: Marife S. Leong
Illustrator and Layout Artists) : Joemar P. Valdevilla

Management Team
Chairperson: Jesnar Dems S. Torres, PhD, CESO VI
Schools Division Superintendent

Co-Chairpersons: Conniebel C.Nistal ,PhD.

Assistant Schools Division Superintendent

Pablito B. Altubar
Chief, Curriculum Implementation Division

Members : Himaya B. Sinatao, LRMS Manager

Rodrigande J. Miole,EPS 1-ESP
Catalina P. Rubin, PSDS
Jay Michael A. Calipusan, PDO II
Mercy M. Caharian, Librarian II

Printed in the Philippines by

Department of Education – Division of Gingoog City
Office Address: Brgy. 23,National Highway,Gingoog City
Telefax: 088 328 0108/ 088328 0118
E-mail Address: gingoog.city@deped.gov.ph
 8
Edukasyon
Sa
Pagpapakatao
Quarter 1 - Module 3
ANG KAHALAGAHAN NG
KOMUNIKASYON SA
PAGPAPATATAG NG
PAMILYA
 TALAAN NG NILALAMAN

Paunang Salita ………………………………………………………………………..i

Mga Icons ng Modyul…………………………………………………………………..ii

Alamin ……………………………………………………………………………….iii

Subukin ………………………………………………….…………………………….iv

ARALIN 1:

Balikan……………………………………………………………………………………1

Tuklasin …………………………………………………………………………………2

Suriin …………………………………………………………………………………5

Pagyamanin ……………………………………………………………………………...9

Isaisip ………………………………………………………………………………..10

Isagawa …………………………………………………………………………………11

Tayahin …………………………………………………………………………….......12

Karagdagang gawain ……………………………………………………………………13

Susi ng kasagutan ……………………………………………………………………….14

Sanggunian………………………………………………………………………………..15.

ARALIN 2:

Alamin ………………………………………………………………………………….16

Subukin ………………………………………………………………………………….17

Balikan ………………………………………………………………………………….19

Tuklasin …………………………………………………………………………….......20

Suriin ………………………………………………………………………………….22

Pagyamanin ………………………………………………………………………………23

Isaisip ……………………………………………………………………………........25

Isagawa ………………………………………………………………………………….26

Tayahin ……………………………………………………………………………..........28

Karagdagang Gawain …………………………………………………………………..29

Susi ng kasagutan.……………………………………………………………………..30

Sanggunian ……………………………………………………………………………...31
 Paunang Salita

Ang modyul na ito ay binuo ng may akda bilang tugon sa paghahanda sa mga krisis o
emergency dulot ng mga kalamidad o pandemya. Ito ay nagsisilbing kagamitan sa pagkatuto ng
mga mag-aaral sa hangarin tungo sa isang matagumpay na Edukasyon.

Ang nilalaman nito ay iniangkop ayon sa interes at kakayahan ng estudyante alinsunod

sa New Normal na Sistema sa pagtuturo na naglalaman ng mahahalagang kaalaman, pag-
unawa, kasanayan at pagpapahalaga na dapat matutuhan ng mga mag-aaral sa panahon ng
pandemya upang maging produktibo at mapanagutang mamamayan.

Ang kabuuang nilalaman nito ay napakahalaga sa nararanasan natin ngayon lalo na sa

ating mga mag-aaral at pamilya dahil ito ay tumatalakay tungkol sa kahalagahan ng
Komunikasyon sa pagitan ng kasapi ng pamilya na nagpapatatag sa kanilang ugnayan.
Naglalayon din ito na maiangat ang kakayahang komunikatibo ng mga mag-aaral sa hamon ng
pandemyang kinakaharap sa pamamagitan ng pagpapahayag ng kanilang kaisipan, dadamin at
pananaw sa pamamaraang malinaw at wasto para sa maayos na ugnayan sa pamilya at kapwa.

Napaloob dito ang mga sumusunod na pagsasanay upang matugunan ang mabisang pagkatuto

i
Mga Aykons ng Modyul

Sa bahaging ito, malalaman mo ang mga dapat mong

Alamin matutuhan sa modyul.

Sa pagsusuri na ito makikita natin kung ano na ang

Subukin kaalaman mo sa aralin ng modyul. Kung nakuha mo ang
lahat ng tamang sagot (100%), maaari mong laktawan
ang bahaging ito ng modyul.

Balikan Ito ay maikling pagsasanay o balik-aral upang

matulungan kang maiugnay ang kasalukuyang aralin sa
naunang leksyon.

Tuklasin Sa bahaging ito, ang bagong aralin ay ipinakilala sa iyo

sa maraming paraan tulad ng isang kwento, awitin, tula,
pambukas suliranin, Gawain o isang sitwasyon.

Suriin Sa seksyong ito, bibigyan ka ng maikling pagtatalakay

sa aralin. Layuning nitong matulungan kang maunwaan
ang bagong konsepto at mga kasanayan.

Binubuo ito ng mga gawaing para sa mapatnubay at

Pagyamanin malayang pagsasanay upang mapagtibay ang iyong
pang-unawa at mga kasanayan sa paksa. Maaari mong
iwasto ang mga sagot mo sa pagsasanay gamit ang susi
sa pagwawasto sa huling bahagi ng modyul.

Isaisip Naglalaman ito ng mga katanugan o pupunan ang

patlang ng pangungusap o talata upang maproseso
kung anong natutuhan mo mula sa aralin.

Isagawa Ito ay naglalaman ng gawaing makatulong sa iyo upang

maisalin ang bagong kaalaman o kasanayan sa tunay na
sitwasyon o realidad ng buhay.

Tayahin Ito ay gawain na naglalayong matasa o masukat ang

antas ng pagkatuto sa pagkamit ng natutuhang
kompetensi.

Susi ng Naglalaman ito ng mga tamang sagot sa lahat ng mga

Kasagutan gawain sa modyul.

ii
 Alamin

Sa aralin na ito, inaasahang malilinang ng mga mag-aaral ang sumusunod na

kaalaman kakayahan, at pag-unawa:

A. Natutukoy ang mga gawain o karanasan sa sariling pamilya o pamilyang nakasama,

namasid, o napanood na nagpapatunay ng pagkakaroon o kawalan ng bukas na
komunikasyon. (EsP8PB-Ie-3.1)

B. Nabibigyang-puna ang uri ng komunikasyon na umiiral sa isang pamilyang nakasama,

namasid, o napanood. (EsP8PB-Ie-3.2)

C. Mailalarawan ng mag-aaral ang klase ng komunikasyon na mayroon sa kanilang sariling

pamilya.

Pangkalahatang Panuto

Para matamo ang mga layunin sa itaas, kailangan lang ay sundin ang sumusunod:
1. Basahin at sundin ang panuto sa bawat paksa.
2. Itala ang mga kaukulang punto na nangangailangan ng masusing kasagutan.
3. Gawin ang mga gawain sa Modyul nang may pag-unawa.
4. Sagutin ang lahat ng mga katanungan sa bawat gawain.

Subukin
iii
Gawain 1

Panuto: Piliin ang titik ng tamang sagot. Isulat ang tamang sagot sa papel.
1. Ano nga ba ang komunikasyon?
a. Ang komunikasyon ay mga salita lamang na ginagamit sa isang nagsasalita.
b. Ito ay mga aksiyon na ipinapakita sa isang nagsasalita lamang.
c. O anumang senyas o simbolo na ginagamit ng tao upang ipahayag ang kaniyang isip
at pinahahalagahan.
d. Isang kilos na nagpapahayag ng kanyang damdamin.

2. Ano ang pinakamahalaga sa komunikasyon para mapagkakatiwalaan ka sa iyong kapwa?

a. Pagpapanggap
b. Katapatan at integridad
c. Mapagmahal
d. Magpakumbaba

3. Sa anong paraan na kung saan ang pamilya ay magkakaroon ng pagpapalitan ng pasalita at

di-pasalitang impormasyon sa pagitan ng mga kasapi nito.
a. Komunikasyon
b. Integrasyon
c. Magkakaroon ng senyas sa isa’t isa
d. Magsusulatan

4. Ito ay mga hamon sa komunikasyon sa pamilya sa modernong panahon maliban sa isa, ano
ito?
a. Ang kamalayan tungkol sa kanilang kalayaan bilang tao
b. Ang kamalayan tungkol sa kanilang pakikipagkapwa
c. Kawalang galang sa awtoridad at nakakatanda
d. Ang mapanagutang pagmamagulang

5. Ayon sa isang dalubhasa ang pinakamabisang paraan sa komunikasyon ay

a. Pagmamalaki
b. Pagmamahal
c. Pagpapakumbaba
d. Pagpakatotoo

6. Ang Conditioning ay isinulong ng isang psychologist na si ____________.

a. Ivan Pavlov
b. Martin Buber
c. Dr. Manuel Dy
d. Leandro C. Villanueva

7. Tinatawag na _____________ ang isa sa mga negatibong pagbabago sa isang pamilya.

a. conditioning
b. entitlement mentality

iv
 c. I-thou
d. I-it

8. Ang komunikasyon sa pamilya ay ang paraan kung paano nagpapalitan ng___________

Impormasyon.
a. ugnayan at unawaang
b. pasalita at di pasalitang
c. Iniisip at nadaramang
d. katotohanan at pagmamahalang

9. Saan natin natutunan ang unang salita?

a. Pamilya
b. Kaibigan
c. Kamag-aral
d. Kalaro

10. Ang tunay na komunikasyon ay tinatawag ni___________na “diyalogo”

a. Ivan Pavlov
b. Martin Buber
c. Dr. Manuel Dy
d. Leandro C. Villanueva

v
 Aralin Ang Komunikasyon at ang
1 Uri na Umiiral sa Pamilya

Balikan

Sa gawaing ito ating babalikan ang nakaraang aralin upang malaman kung
naiintindihan ba ang natapos na aralin.

Gawain 2

Panuto: Isulat sa ibaba ang kasagutan sa tanong.

1. Ano ang malaking misyon ng mga magulang sa pamilya?

____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________

2. Sa palagay mo, ito ba ay nagampanan ng iyong magulang sa inyong pamilya? Ipaliwanag kung
bakit?
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________

1
 Tuklasin

Alam mo ba para magampanan ang misyon ng ating mga magulang sa pamilya

mahalagang maiparating ang kanilang mensahe na nagpapahayag ng kanilang damdamin at
iniisip upang magkakaunawaan ang isa’t- isa. Sa mag-aaral na tulad mo, ang karaniwang paraan
ay ang pagsusulat at pagsasalita para matugunan ang pangangailangan sa pag-aaral bilang
bahagi sa pagtamo ng kasanayan.
Panuto: Suriin ng mabuti ang mga larawan

Gawain 3

Panuto: Sagutin ang mga gabay na tanong. Isulat sa patlang ang iyong sagot.

1. Ano ang ipinapakita sa mga larawan?

______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________

2
2. Bilang isang anak, ano ang iyong mga paraan para maiparating at maipahayag ang iyong
mensahe para sa iyong pamilya?
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________

3. Tingnan ulit ang larawan sa itaas, sa palagay mo ano nga ba ang kahalagahan naibigay nito
sayo, sa iyong pamilya, sa kapwa at komunidad? Bakit?
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________

3
 Ikaw ba ay may dinadalang saloobin? Halina’t iparating sa ating pamilya kausapin
para matugunan at matulungan kang harapin sa mga pagsubok na darating. Halika panoorin ang
video na makakatulong sa iyong gawain.

Gawain 3.1
Panuto: Hanapin at panoorin ang video clip sa youtube: Hapag- usapan (Lucky Me- Commercial
Ads). Para naman sa walang cellphone, laptop, tablet at desktop o walang internet connection
obserbahan ninyo ang inyong pamilya na nasa hapagkainan. Sagutin ang mga sumusunod na
tanong?

https://www.youtube.com/watch?v=lTJjLHOoH0k
1. Ano ang naobserbahan ninyo at narinig sa magpamilya doon sa hapag kainan na nasa video?
O sa sarili ninyong pamilya na nasa hapag-kainan?
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________

2. Para sa’yo, ano ang dapat gagawin sa bawat kasapi ng pamilya para mapanatili ang
magandang pagsasama/relasyon?
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________

4
 Suriin

Ihanda ang sarili na tumuklas ng isang bago at makabuluhang aralin. Hayaang mahasa
ang iyong kakayahan sa pagbasa. Kung kaya simulan na natin ang pag-aaral.

Basahin mo at unawain

Ang Halaga ng Komunikasyon sa Pagpapatatag ng Pamilya

Habang patungo sa ilog Ganges upang maligo ang isang gurong Hindu, nadaanan niya
ang isang pamilyang nagtatalo-talo at galit na sinisigawan ang isa’t isa. Tinanong nito ang mga
kasamang mag-aaral, “Bakit sumisigaw ang tao sa pakikipag-usap kung siya ay nagagalit?”
Sumagot ang isa, “Nawawalan tayo ng pasensya kaya’t tayo’y sumisigaw.”
“Ngunit bakit kailangan nating sumigaw gayong ang ating kausap ay nasa tabi lang natin?
Maaari namang sabihin ang ating ikinagagalit sa mahinahong paraan?” tanong muli ng guro.
Nagbigay pa ng sagot ang ilan sa mga mag-aaral ngunit hindi nasiyahan ang guro sa
kanilang mga ibinigay na pangangatwiran. Sa huli’y nagpaliwanag ang guro, “Pinaglalayo ng galit
ang mga puso ng tao sa isa’t isa. Dahil dito, kailangan nilang sumigaw upang marinig ang isa’t
isa. Samakatuwid, mas lumalakas ang pagsigaw habang lalong tumitindi ang galit at lalong
naglalayo ang kanilang mga damdamin.
Ano naman ang nangyayari kung nagmamahalan ang dalawang tao? Hindi sila
sumisigaw, sa halip ay mahina at mahinahon ang kanilang pag-uusap sapagkat magkalapit ang
kanilang mga puso.
Habang lalo nilang minamahal ang isa’t isa, lalo namang naglalapit ang kanilang mga
kalooban, kaya’t sapat na ang mga bulong upang ipahayag ang damdamin. Sa huli’y ni hindi na
kailangan pa ang mga pangungusap o salita. Ang kanilang mga tingin at kilos ay sapat na.
Ganyan sila nagiging kalapit sa isa’t isa. Matapos ang paliwanag ay sinabi ng guro, “Kung kayo’y
nakikipagtalo o nakikipagpaliwanagan, lalo’t sa minamahal, huwag ninyong hayaang maglayo
ang inyong mga kalooban. Maaaring dumating ang panahong malimot na ang daan patungo sa
isa’t isa. Maaaring maging dahilan ito ng inyong tuluyang paghihiwalay ng landas.”
Ipinahihiwatig sa anekdotang ito ang halaga ng mabuting komunikasyon sa pakikipag-
ugnayan sa kapwa. Nararapat na gamitin natin ang salita upang magpahayag ng nasasaisip at
niloloob sa paraang makalilikha ng pag-unawa at nakapaglalapit sa kapwa. Ipinahihiwatig din dito
na ang pagmamahal ang pinakamabisang paraan ng komunikasyon, sapagkat ang tunay na
pagmamahal ay ang pagkakaisa ng isip at puso ng dalawang tao. Samakatuwid, hindi ito
nangangailangan pa ng salita.
Gayunpaman, ayon kay Dr. Manuel Dy (2010), “Sa pagwiwika sumasalipunan ang tao.”
Hindi posible ang mabuhay sa lipunan kung walang salita o wika. Upang maging ganap na tao
kailangan nating magsalita at makipagtalastasan sa kapwa tao. Mahalaga ang komunikasyon sa

5
patuloy na paghahanap ng tao sa katotohanan. Mahalagang kondisyon para sa isang
pangkalahatan at panlipunang komunikasyon na ito ay ang pagiging tapat at mapagkakatiwalaan.
Ngunit ang pagiging tapat at ang pag-iwas sa pagsisinungaling at pandaraya ang pinakamaliit
nating maibibigay bilang katarungan sa ating kapwa. Ang komunikasyon ay may mas higit na
malalim na kahulugan kaysa sa pagsasabi ng totoo at hindi pagsisinungaling.
Ang komunikasyon ay anumang senyas o simbulo na ginagamit ng tao upang ipahayag
ang kanyang iniisip at pinahahalagahan, kabilang dito ang wika, kilos, tono ng boses, katayuan,
uri ng pamumuhay, at mga gawa. Maging ang katahimikan ay may ipinahihiwatig. Sa
pagmamahal, inihahayag ng tao ang kanyang sarili sa minamahal. Nagpapahayag tayo hindi
lamang sa pamamagitan ng ating sinasabi o ginagawa kundi maging sa kung sino tayo at paano
tayo namumuhay. Mahalaga sa atin ang katapatan at integridad hindi lamang sa salita kundi sa
gawa. Humahanga tayo sa taong may isang salita. Ayaw natin ng pagkukunwari o
pagpapanggap, mga palabas lamang, mga taong doble kara o balimbing, mga taong mababaw
o puro porma; iwinawaksi natin ang pandaraya, pagpapaimbabaw, at pagtatraydor. Nauunawaan
natin ang halaga ng mabuting halimbawa at ng katotohanan. Alam din natin na ang buhay ng
isang tao ay maaaring maging isang pamumuhay sa kasinungalingan.
Ang komunikasyon sa pamilya ay ang paraan kung paano nagpapalitan ng pasalita at di-
pasalitang impormasyon sa pagitan ng mga kasapi nito. Isang mahalagang kasanayan sa
komunikasyon ang kakayahan na magbigay ng tuon sa iniisip at sa nadarama ng kapwa. Tulad
nga ng nasabi na, hindi lamang pagsasalita ang mahalagang bahagi ng komunikasyon, mahalaga
rin ang pakikinig sa sinasabi ng kausap at ang pag-unawa sa kanyang mga hindi sinasabi.
Sa pamamagitan ng komunikasyon, naipahahayag ng mga kasapi ng pamilya ang
kanilang mga pangangailangan, ninanais, at ang kanilang pagmamalasakit sa isa’t isa. Ang bukas
at tapat na komunikasyon ay daan upang maipahayag ng bawat kasapi ang pagkakaiba ng
pananaw o di-pagsang-ayon gayon din ang kanilang pagmamahal at pagmamalasakit sa isa’t isa.
Sa pamamagitan ng komunikasyon, nagagawa ng mga kasapi ng pamilya na malutas ang mga
suliraning dumarating.
Hindi nakapagtataka na ang hindi maayos na komunikasyon sa pamilya ay nagiging sanhi
ng hindi mabuting ugnayan ng mga kasapi nito. Ang hindi maayos na komunikasyon ay maaaring
maging sanhi ng madalas na pagtatalo sa pamilya, kakulangan sa kakayahang malutas ang mga
suliranin, paglalayo ng loob sa isa’t isa, at mahinang pagbibigkis ng mga kasapi nito. Kaya nga’t
mahalagang mapabuti ang daloy ng komunikasyon sa pamilya upang maging matatag ito.
Mas malaking hamon ang pagkakaroon ng mabisang komunikasyon sa pamilya sa
modernong panahon. Ang pamilya ay nahaharap sa maraming pagbabago. Ang mga
pagbabagong ito ay nakaaapekto sa daloy ng komunikasyon at sa uri ng ugnayan ng mga kasapi
ng pamilya. Ang ilan ay mga positibong pagbabago at ang ilan naman ay mga hamong kailangang
malampasan nito. Ilan sa mga positibong pagbabago ay ang pagkakaroon ng mga kasapi nito ng
kamalayan tungkol sa kanilang kalayaan bilang tao, kamalayan tungkol sa kanilang
pakikipagkapwa, mapanagutang pagmamagulang, at edukasyon. Ang ilan naman sa mga
negatibo ay ang entitlement mentality, kawalang galang sa awtoridad at nakatatanda, ang mga
kahirapan sa pagsasalin ng pagpapahalaga, ang legal na paghihiwalay ng mga mag-asawa o
pagsasawalang bisa ng matrimonya ng kasal, pagpapalaglag, at kahirapan o kasalatan sa buhay.
Nag-uugat ang mga negatibong pagbabagong ito sa pamilya sa labis na materyalismo at
pangingibabaw ng paghahangad sa pansariling kapakanan bago ang pamilya. Natural lamang na

6
kung sira ang ugnayan sa pamilya, sira rin ang komunikasyon at gayon din naman kung sira ang
komunikasyon ay sira rin ang ugnayan ng pamilya.
Ang pinakamabisang tugon dito ay ang pag-unawa sa tunay na kahulugan ng
komunikasyon sa pagitan ng tao. Ang tunay na komunikasyon sa pagitan ng mga tao ay tinawag
ni Martin Buber na “diyalogo.” Ang tunay na diyalogo ay hindi lamang pag-uusap o
pakikipagtalastasan. Hindi ito tulad ng teknikal na pakahulugan dito. Hindi ito pakikipagkasundo
o pakikipagpalitan ng impormasyon upang makumbinsi ang kapwa na magkaroon ng katulad na
pananaw.
Ang diyalogo ay nagsisimula sa sining ng pakikinig. Ang dalawang tao ay dumudulog sa
diyalogo nang may lubos na pagbubukas ng sarili at tiwala sa isa’t isa. Umaalis sila sa diyalogo
na kapwa may pagbabago kung hindi man napabuti kaysa dati dahil sa karanasang ito. Hindi ito
pagkumbinsi, kundi ang pakikinig sa kapwa upang maunawaan ang kanyang pananaw at
pinanggagalingan at pagpapahayag naman ng sariling pananaw sa kapwa. Sa huli’y hindi nila
kailangang magkaroon ng parehong pananaw o kompromiso tungkol sa isang bagay. Katarungan
ang pinakamababang hatid ng tao sa diyalogo at pagmamahal naman ang pinakamataas.
Ang pakikipagdiyalogo ay pagkumpirma sa pagkatao ng taong kadiyalogo. Sa
pakikipagdiyalogo tinitingnan mo ang kapwa nang may paggalang sa kanyang dignidad kaya’t
inilalagay mo ang iyong sarili at ibinibigay ang buong atensyon sa pakikipagdiyalogo sa kanya.
Kaya nga sa diyalogo nakahanda kang tumayo sa tinatawag na “narrow ridge” o makipot na
tuntungan. Ito ang tinatawag ni Buber na ugnayang I – thou.
Ang komunikasyong ito ay posible lamang sa pagitan ng mga tao. Natutuwa tayo sa ating
alaga kung kaya nitong ipaalam sa atin ang kanilang pangangailangan. Halimbawa ang asong
nais pumasok ng bahay na marunong kumatok, o binibitbit ang kanyang kainan papunta sa atin
kung ito’y nagugutom na, o kaya’y kusang pumapasok sa palikuran upang magbawas at umihi,
at marunong pang mag-flush ng toilet! Bagama’t nagagawa ito ng aso wala itong kamalayan na
tulad ng sa tao. Hindi niya alam ang mga bagay na ito. Ginagawa niya ito dahil epektibo ang mga
kilos na ito upang makuha niya ang kanyang mga kailangan. Tinatawag itong conditioning ng
psychologist na si Ivan Pavlov. Sa isang banda, ang tao sa komunikasyon ay may kaalaman at
kamalayan. Bukod sa siya’y may kakayahang magwika, kaya niya ring maging mapanlikha o
malikhain sa pagpapahayag ng kanyang iniisip at nadarama. Halimbawa, kung nais niyang suyuin
ang isang kaibigan, maaaring bigyan niya ito ng bulaklak o ipagluto kaya ng masarap na pagkain.
May kamalayan ang tao; dahil sa kanyang isip at mga pandama, nararanasan niya ang kanyang
kapwa at ang komunikasyong namamagitan sa kanila. May kalayaan din siya bilang tao. Maaari
niyang piliing magsalita o hindi kumibo, makinig o magbingi-bingihan. Tao lang ang may
kakayahang magkunwaring natutulog upang iwasan ang pakikipag-usap. Nakakita ka na ba ng
asong nagpapanggap na tulog o nagpapanggap na busog kahit ang totoo’y nagugutom?
Kung ang komunikasyon ay ginagawa upang makamit ang isang layuning pansarili, o
kung ang pakay ay marinig lamang at hindi ang makinig, hindi ito nasa isang diyalogo kundi
monologo. Hindi tinitingnan ang kapwa bilang tao kundi isang daan upang makamit ang nais. Ito
ang tinatawag na ugnayang I – it.
Ang diyalogo ay nararapat na sa pamilya nagsisimula at natututuhan. Ang isa sa
pinakamalaking suliranin sa pamilya ngayon ang kawalan ng tunay na komunikasyon sa pagitan
ng mag-asawa, mga magulang at mga anak. Madalas na sa pakikipag-usap sa mga anak, mas
mahalaga sa magulang ang maipaunawa ang nais nila para sa kanilang anak, hindi ang pakikinig

7
sa nais ng mga anak. Ang mga anak naman ay tinitingnan ang mga magulang bilang mga taong
walang kakayahang makinig at umunawa kaya’t mas minamabuti pa ang manahimik at itago ang
tunay na nararamdaman. Minsan mas madali ang magpanggap kaysa magpakatotoo sa loob ng
pamilya. Labis na nakalulungkot ang katotohanan na maging sa loob ng pamilya ay kadalasang
hindi nakukumpirma ang ating pagkatao.
Ang diyalogo ay nararapat na higit na madali para sa isang pamilya kaysa sa hindi
magkakapamilya. Kailangan lamang na pairalin ang pagmamahal na natural na nagbibigkis sa
mga kasapi nito. Kung mas pinahahalagahan natin ang pamilya at ang kapamilya kaysa ating
sarili, mas magiging madaling dumulog sa isang diyalogo nang may kababaang loob at
kahandaang umunawa. Mas magiging madali ang maging bukas at magtiwala. Mas magiging
madali ang makinig at umunawa hindi lamang sa sinasabi kundi sa mga hindi masabi ng
kapamilya. Sa diyalogo ang mga anak ay pinakikinggan at inuunawa. Madalas din sila’y
binibigyan ng kalayaang lumahok sa paggawa ng pasiya at tumulong sa paglutas ng mga
problema. Sa diyalogo walang maliit o malaki, mataas o mababa. Lahat ay magkakatulad na tao,
may dignidad at sariling isip at kalooban. Ang mga magulang naman ay tinitingnan ng mga anak
bilang mga taong bukas at may pag-unawa at buong pagtitiwalang ipinahahayag ng mga anak
ang kanilang isip at damdamin sa kanila. Ang diyalogo ay kailangan ng mag-asawa upang hindi
nila malimot na bagama’t ipinagkaloob na nila ang sarili sa isa’t isa sa pag-ibig at matrimonya ng
kasal, sila rin ay indibidwal na may sariling isip at kalooban.
Sa huli’y balikan natin ang aral ng gurong Hindu tungkol sa komunikasyon. Ang
pagmamahal ang pinakamabisang paraan ng komunikasyon, sapagkat ang tunay na
pagmamahal ay ang pagkakaisa ng isip at puso ng dalawang tao. Samakatuwid, hindi ito
nangangailangan pa ng salita. Napakatahimik at payapa marahil ng mundo kung ang lahat ay
nagmamahalan.

URI NG KOMUNIKASYON
1. Berbal na komunikasyon – ito ay uri ng komunikasyon kung saan ang impormasyon ay
naibabahagi o naihahatid sa pamamagitan ng mga salita. Maaring pasulat o pasalita.

2. Di berbal na komunikasyon – ito ay uri ng kaunikasyon kung saan ang impormasyon ay

naibabahagi sa pamamagitan ng kilos o galaw.

3. Komunikasyong Biswal- ito ay uri ng kamunikasyon kung saan ang impormasyon ay

naibabahagi o naihahatid sa pamamagitan ng larawan, o simbolo na maaaring kumatawan sa
salita.

Pagyamanin

Pagtatalakay ng araling binasa

8
Gawain 4

Panuto: Sagutin ang mga sumusunod na katanungan.

1. Ano nga ba ang komunikasyon?

______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________

2. Ano ang hamon ng komunikasyon sa pamilya sa modernong panahon?

______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________

3. Paano mapatatag ang komunikasyon sa pamilya?

______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________

Isaisip

Gawain 5

9
Panuto: Sa pamamagitan ng Bubble web, isulat sa mga bilog ang kahalagahan ng komunikasyon sa
pagpapatatag ng pamilya.

Kahalagahan ng komunikasyon Tungo sa Matatag na Pamilya

Isagawa

10
Gawain 6

Panuto: Isulat ang iyong sariling saloobin at pananaw sa mga sumusunod na katanungan.

1. Anong klaseng pakikipag-usap o komunikasyon ang nagawa ko sa aking sariling pamilya?

____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________

2. Paano mo mapapanatili ang magandang komunikasyon sa iyong pamilya?

____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________

3. Bakit mahalaga ang pakikipag-usap sa pamilya?

____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________

Tayahin

Gawain 7

11
Panuto: Basahin at unawain ng mabuti ang mga sumusunod at bilugan ang wastong titik ng
iyong napiling sagot.

1. Ano ang ibig sabihin ng komunikasyon?

a. Ang komunikasyon ay mga salita lamang na ginagamit sa isang nagsasalita.
b. Ito ay mga aksiyon na ipinapakita sa isang nagsasalita lamang.
c. O anumang senyas o simbolo na ginagamit ng tao upang ipahayag ang kaniyang isip
at pinahahalagahan.
d. Isang kilos na nagpapahayag ng kanyang damdamin.

2. Ano ang pinakamahalaga sa komunikasyon para mapagkakatiwalaan ka sa iyong kapwa?

a. Pagpapanggap
b. Katapatan at integridad
c. Mapagmahal
d. Magpakumbaba

3. Ito ay uri ng komunikasyon kung saan ang impormasyon ay naibabahagi o naihahatid sa

pamamagitan ng mga salita. Maaring pasulat o pasalita.
a. Berbal na komunikasyon
b. Di- berbal na komunikasyon
c. Komunikasyon biswal
d. Wala sa nabanggit

4. Ayon kay Dr. Dy “__________________.” Hindi possible ang mabuhay sa lipunan kung
walang salita o wika.
a. Pagiging mapanlikha o malikhain
b. Sa pagwiwika sumasalipunan ang tao
c. Pagiging hayag o bukas
d. Ang mali o magkaibang pananaw

5. Isang karapatan sa isang estado ng pag-iisip kung saan ang isang tao ay dumating upang
maniwala sa pribilehiyo sa halip sa kanyang karapatan.
a. Entitlement mentality
b. Narrow ridge
c. I-it
d. I-thou

6. Sino psychologist ang nagsulong sa Conditioning? ____________.

a. Ivan Pavlov
b. Martin Buber
c. Dr. Manuel Dy
d. Leandro C. Villanueva

7. Anong tawag sa mga negatibong pagbabago sa isang pamilya?

a. conditioning
b. entitlement mentality
c. I-thou
d. I-it

12
8. Paano nagpapalitan ng komunikasyon at impormasyon ang pamilya?
a. ugnayan at unawaang
b. pasalita at di pasalitang
c. Iniisip at nadaramang
d. katotohanan at pagmamahalang

9. Kanino natin natutunan ang unang salita?

a. Pamilya
b. Kaibigan
c. Kamag-aral
d. Kalaro

10. Sino ang tumawag na ang tunay na komunikasyon ay “diyalogo”?

a. Ivan Pavlov
b. Martin Buber
c. Dr. Manuel Dy
d. Leandro C. Villanueva

Karagdagang Gawain

Gawain 8

Panuto: Sumulat ng slogan na binubuo ng labing lima hanggang dalawampung salita, tungkol
sa “Kahalagahan ng Komunikasyon Tungo sa Matatag na Pamilya.” Gamitin ang kraytirya sa
ibaba. (Gawin sa loob ng 10 minuto) (Constructivist Approach)

Kraytirya:
a. Angkop sa Paksa 40%
b. Paggamit ng Salita 30%
c. Orihinalidad 20%
d. Kalinisan 10%

13
 14
Susi ng Kasagutan
Gawain 1
1. c 6. a
2. b 7. b
3. a 8. b
4. c 9. a
5. b 10. b
Gawain 2
 Pagbibigay ng tamang edukasyon
 Paggabay sa kabataan sa tamang pagpapasya
 Paghubog sa kanilang pananampalataya sa Diyos
Gawain 3
(Malayang sasagutin ng mag-aaral ang mga katanungan sa gawaing ito.)
Gawain 3.1
(Malayang sasagutin ng mag-aaral ang mga katanungan sa gawaing ito.)
Gawain 4
(Malayang sasagutin ng mag-aaral ang mga katanungan sa gawaing ito.)
Gawain 5
(Malayang sasagutin ng mag-aaral ang mga katanungan sa gawaing ito.)
Gawain 6
(Malayang sasagutin ng mag-aaral ang mga katanungan sa gawaing ito.)
Gawain 7
1. c 6. a
2. b 7. b
3. a 8. b
4. b 9. a
5. a 10. b
Karagdagang Gawain
Gawain 8
(Malayang sasagutin ng mag-aaral ang mga katanungan sa gawaing ito.)
SANGGUNIAN:

Aklat:

Bognot, R. et. al. 1st Edition. 2013. Chicago Manual. Edukasyon sa Pagpapakatao Learners
Module 8. 2nd Floor Dorm G, Philsports Complex Meralco Avenue, Pasig City Philippines 1600.
Vibal Publishing House, Inc

Internet:

Youtube.com. “Video”. Accessed July 2, 2020, https://www.youtube.com/watch?v=lTJjLHOoH0k

15
 Alamin

Sa aralin na ito, narito ang inaasahang mga layunin ng mga mag-aaral.

A. Nahinuha.

 Ang bukas na komunkasyon sa pagitan ng mga magulang at mga anak ay

nagbibigay-daan sa mabuting ugnayan ng pamilya sa kapwa.

 Ang pag-unawa at pagiging sensitibo sa pasalita, di pasalita at virtual na uri ng

komunikasyon ay nakapagpapaunlad ng pakikipagkapwa.

 Ang pag-unawa sa limang antas ng komunikasyon ay makatutulong sa angkop at

maayos na pakikipag-ugnayan sa kapwa. (EsP8PB-If-3.3)

B. Naisasagawa ang mga angkop na kilos tungo sa pagkakaroon at pagpapaunlad ng

komunikasyon sa pamilya.. (EsP8PB-If-3.4)

C. Natutukoy ang mga hadlang sa mabuting komunikason sa pamilya.

16
 Subukin

Gawain 1

Panuto: Piliin ang titik ng tamang sagot. Isulat ang tamang sagot sa papel.
1. Alin dito ang hindi kasali para sa mabuting ugnayan ng pamilya?
a. Nagsasabi ng totoo
b. Nagpapatawad
c. Nakikinig
d. Nagpapanggap

2. Alin dito ang ugat sa negatibong pagbabago sa komunikasyon sa pamilya?

a. Pagmamahal sa kasapi sa pamilya
b. Subrang paghahangad sa pansariling kapakanan bago ang pamilya
c. Pagpapatawad sa nagkakamali sa miyembro ng pamilya
d. Pinahahalagahan ang bawat miyembro ng pamilya

3. Ano ang diyalogo ayon ni Martin Buber?

a. Komunikasyon sa pagitan ng dalawang tao
b. Ang pakikipagkasundo sa kapwa
c. Pag-uusap ng masinsinan sa tao
d. Pakipagtalastasan

4. Alin dito ang dapat ipapanatili sa mag-aasawa sa kanilang buhay mag-asawa para mapanatili
ang tunay na pag-ibig at palaging buhay ang pangako sa isa’t isa?
a. May oras sa pag-uusap (diyalogo)
b. Pagtatago sa mga nararamdaman sa isa’t isa
c. Dapat ang haligi ng pamilya lamang ang pakinggan
d. Walang kikibu-an para may katahimikan sa pamilya

5. Ito ang ugnayang tinatawag ni Buber na “narrow ridge” o makipot na tuntungan.

a. Diyalogo
b. Monologo
c. I- thou
d. I-it

6. Isang karapatan sa isang estado ng pag-iisip kung saan ang isang tao ay dumating upang
maniwala sa pribilehiyo sa halip sa kanyang karapatan.
a. Entitlement mentality
b. Narrow ridge
c. I-it
d. I-thou

17
7. Alin dito ang hadlang sa mabuting komunikasyon na nagtatago ng saloobin na parang bakod
ng sarili na hindi ito napapasukan ng iba.
a. Pagiging umid o walang kibo
b. Ang mali o magkaibang pananaw
c. Pagkainis o ilag sa kausap
d. Takot na sasabihin o ipahahayag ay daramdamin o didibdibin

8. Ayon kay__________mahirap umunlad ang pagkatao at pakikisama ng taong ayaw

magpahayag ng sariling kaisipan at damdamin o tumatanggap ng saloobin sa kapwa.
a. Ivan Pavlov
b. Martin Buber
c. Dr. Manuel Dy
d. Villanueva

9. Ang _______ na komunikasyon sa pagitan ng magulang at anak ay nagbibigay daan sa

mabuting ugnayan ng pamilya sa kapwa.
a. mabuti
b. bukas
c. hadlang
d. negatibo

10. Anong sining nagsisimula ang diyalogo?

a. pakikinig
b. pakikipagtalakayan
c. paggalang
d. pagpupuri

18
 Ang hadlang sa Mabuting
Aralin
Komunikasyon at Pagpapaunlad ng
2
Komunikasyon sa Pamilya

Balikan

Kayo ba ay may natutunan at naiintindihan sa nakaraang aralin? Halika balikan

natin para malaman kung nalinang ba ang inyong kaalaman, kakayahan, at pag-unawa
sa ating aralin.

Gawain 2

Panuto: Sagutin ang mga sumusunod na katanungan.

1. Ano ang Komunikasyon?

______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________

2. Gamit ang graphic organizer na ito, punan ang mga bilog batay sa uri ng komunikasyon.

19
 Tuklasin

Kayo ba ay naiinip at walang magawa sa inyong bahay o tahanan dahil sa pandemyang

naranasan at kinakaharap natin ngayon? Gusto mo bang mas lalong mapaunlad ang
komunikasyon ninyo sa inyong pamilya? Kung gusto mo, simulan mo ng anyayahan ang iyong
pamilya sa paglalaro nito.

Gawain 3
Message in the Bottle

Panuto: Laruin ito kasama ang iyong mga mahal sa buhay. Ito ay iyong mga magulang,
kapatid, pamangkin, pinsan, tiyuhin o tiyahin at iba pa.

 Ipa-upo sa sahig o kaya isa-ayos ang mga upu-an sa inyong bahay na kung saan naka-
upo ang iyong kasapi sa pamilya sa bilog na porma.
 I-handa ang isang bote na may lamang mga mensahe/katanungan. Ikaw mismo ang
gagawa ng mensahe o katanungan.
 Sa paglaro nito, ipa-ikot ang bote at kayo ay umawit ng leron-leron sinta o nahihiligang
awit o kaya maghanda ng isang musika at patugtugin habang pina-iikot ang bote. Paghinto
ng tugtug, sino yung na turo ng bote ang siyang kumuha ng isang message sa loob ng
bote at ito ay kanyang babasahin at sa ilang segundo , magbibigay siya ng reaksiyon
tungkol nito;
 Kung ang isang mensahe o tanong ay hindi masagot ng kasapi bigyan siya ng
pagkakataon magpaliwanag kung bakit di niya masagot ang mensahe o tanong.
 Pagkatapos ituloy ang gawa-in.( limitahan lamang ang gawa-in,para sa susunod
nagawain.
 Para malaman ng guro na ito ay iyong ginawa kinakailangan mong idikit ang mga papel
na may mensahe o tanong sa malinis na papel o band paper. Kinakailangan din na may
lagda bawat tanong/mensahe sa taong tinatanong.

Mga gabay na tanong

20
1. Ano ang iyong nararamdaman sa inyong ginawang laro kasama ang pamilya?
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________

2. Magbigay ng dalawang mensaheng nakuha mo sa iyong pamilya?

______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________

3. Gaano kahalaga ang makinig o magbigay ng pansin sa pakikipagdiyalogo sa kasapi sa pamilya

kung mayroong hindi pagkakaunawaan?
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________

21
 Suriin

Basahin at unawain ng mabuti.

MGA HADLANG SA MABUTING KOMUNIKASYON

1. Pagiging umid o walang kibo. Ang pagkaumid o pagtatago ng saloobin ay parang

pagbabakod ng sarili – hindi ito mapapasok ng iba. Ayon kay Villanueva, mahirap umunlad ang
pagkatao at pakikisama ng taong ayaw magpahayag ng sariling kaisipan at damdamin o
tumanggap ng saloobin ng kapwa. Mayroong mga taong pinipili ang manahimik kaysa magsalita
ng masakit sa kapwa. Subalit dahil sa kaniyang pananahimik nagkakaroon naman ng pagtatampo
o hindi mabuting saloobin ang taong hindi niya kinakausap. Sinasabi na karamihan sa kalalakihan
ay ganito. Matipid sila sa pananalita samantalang karamihan sa kababaihan ay ipinahahayag ang
kanilang damdamin.

2. Ang mali o magkaibang pananaw. Kung ang pagpapahalaga at pananaw ng bawat isa ay
magkakaiba, nagkakaroon ng hindi pagkakaunawaan. Kung tinitingnan ng isa na higit siyang
tama o higit siyang magaling, maaaring hindi sila magkaunawaan lalo na kung nararamdaman ng
taong kausap na siya ay minamaliit o hinahamak.

3. Pagkainis o ilag sa kausap. Mayroong mga taong tila namimili ng kausap. Kapag
pakiramdam nila, wala sila sa kondisyong makipag-usap, hindi sila kumikibo. May mga taong
umiiwas na makipag-usap lalo na kung pakiramdam nila ay wala sa katwiran ang kausap.

4. Takot na ang sasabihin o ipahahayag ay daramdamin o didibdibin. Iniisip minsan ng tao

na magdaramdam o diribdibin ng kausap ang maaari niyang sabihin kaya nananahimik na lamang
siya o kaya’y nagsisinungaling sa kapwa.

MGA PARAAN UPANG MAPABUTI ANG KOMUNIKASYON

1. Pagiging mapanlikha o malikhain (creativity). Kailangang gamitin ng tao ang kaniyang talino
at malikhaing isipan sa pagtuklas ng mabuting paraan ng pagpapahayag ng kaniyang sasabihin.
Maghintay ng tamang panahon at ng wastong lugar, at itaon din na nasa magandang pakiramdam
ang sarili at ang kakausapin. Kung may dinaramdam naman ay maghunos-dili at ilagay muna sa
kondisyon ang sarili, gayundin ang kakaharapin. Maaaring magbigay ng bulaklak kung
nagtatampo ang kakausapin. Maaaring ipagluto ng masarap na ulam ang kakausapin upang
mabawasan ang kaniyang galit o tampo.

2. Pag-aalala at malasakit (care and concern). Magkaroon ng malasakit at galang sa kausap

sinuman o anuman ang kaniyang katayuan o nalalaman. Kahit na bata, katulong sa bahay, o

22
pulubi ang kausap, isiping mayroon kayong pantay na dignidad at karapatan. Kahit itinuturing na
mababa ang kanilang kalagayan sa lipunan, humingi ng paumanhin sa kanila kung nasaktan mo
ang kanilang damdamin.

3. Pagiging hayag o bukas (cooperativeness/openness). Sa pakikipag-usap, maging bukas

lagi at manatiling tapat lalo na sa mag-asawa. Huwag hanapin ang sariling katangian sa kausap.
Huwag sukatin ang kausap sa kaniyang kapintasan at kamangmangan. Tanggapin ang kausap
bilang isang taong mayroong dignidad at karapatan. Halimbawa, nasira ng inyong katulong ang
inyong computer dahil pinakialaman niya ito. Huwag magbitaw ng masasakit na salita. Bigyan
siya ng pagkakataong magpaliwanag at kung mayroon siyang pinsalang nagawa, pag-usapan
kung ano ang dapat gawin.

4. Atin-atin (personal). Mabuti sa magkakasambahay ang pagkakaroon ng samasamang

usapan at pagpapalitan ng kuro o magkaroon ng masayang balitaan at pagbabahaginan ng
karanasan na maaaring pag-usapan ng pamilya at kaibigan. Subalit mayroong mga suliraning sa
pamilya lamang dapat pagusapan. Kung ang suliranin ay para sa mag-asawa lamang at ang
pagsasabi nito sa mga anak ay magdudulot lamang ng kalituhan, kailangan na lutasin ito nang
palihim sa mga kasambahay. Ang “atin-ating” usapan ay hindi pagsasangkot o paninisi sa ibang
tao.

5. Lugod o ligaya. Ang kaligayahan o lugod ng isang tao sa pakikipag-usap ay nakaaakit sa

pagtitiwala ng kaharap. Ang masayang tao ay nakagaganyak sa kapwa na makipagpalagayang-
loob, magtiwala, at maging bukas sa pakikitungo. Kailangang maging masigla sa pakikipag-usap
lalo na sa kabiyak.

Pagyamanin

Kadalasan mayroong di-pagkakaunawaan at di-pag-kakaintindihan sa ating pamilya na

minsan ay nauwi sa bangayan. Ito ang hadlang sa mabuting komunikasyon. Kaya naman para
mas mapabuti at mapaunlad ang komunikasyon sa ating pamilya kinakailangan na pag-usapan
o makikipagdiyalogo sa anumang suliranin sa loob at labas ng ating tahanana.

Gawain 4

23
Panuto: Sagutin ang mga sumusunod na katanungan.

1. Ano ang diyalogo?

______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________

2. Bakit mahalaga ang diyalogo?

______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________

3. Paano mo malalampasan ang mga hadlang sa mabuting komunikasyon?

______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________

24
 Isaisip
Gawain 6

Gawain 5

Panuto: Basahin at unawain ang mga pahayag sa tanong. Piliin ang tamang sagot.
A. Bilang 1-3, Tukuyin kung ang uri ng komunikasyon ay I-Thou or I-It . Isulat ang sagot sa
patlang na nakalaan.
1. (_________) May suliranin si Gina sa kaniyang pamilya. Kailangan niya ng
mapaghihingahan ng kaniyang sama ng loob. Pumunta siya sa kaniyang gurong
tagapayo.Mahusay na tagapakinig ang kaniyang gurong-tagapayo.Alam niya niya na bibigyan
nito ng panahon at hindi siya huhusgayan.
2. (________) Madalas nagkagagalit ang magkakapatid na Rolly at Reyna. Hindi nila
pinakikinggan ang isat-isa. Kapwa ayaw magpapatalo sa argumento.
3. (__________) Maganda ang samahan nina Keith at ang kanyang ina.Pinakikinggan nito
ang kanyang mga opinyon sa tuwing silang nagkaka-usap. Bagama’t hindi siya nito
pinagbibigyan sa kaniyang mga gusting gawin alam ni Keith na ito’'y para sa kaniyang
ikabubuti.
B. Bilang 4- 6, Tukuyin kung anong uri ng komunikasyon ang sumusunod: Ito ba ay diyalogo
o monologo.
4. (_________) Pinagagalitan ni Aling Juana ang anak na si Mer dahil sa ginawa nitong pag-
alis ng bahay na walang paalam. Walang magagawa si Mer kung di tumahimik at walang kibo
at umiiyak na lamang. Alam niyang nagkakamali siya at pinagsisihan niya ito.
5. (_________) Ang amang si Ronald ay nag-aalala nang nalalaman niyang nag-aaway ang
mga anak na sina Rizza at Ruel dahil sa mga gawain sa bahay. Hindi na sila nagkikibu-an.Ina-
anyayahan niya ang dalawa na sasama sa kanya sa isang resort, na pinakapakay niya ay
mag-uusap ang dalawa para malinawan ang isa’t isa at magbabalik ang kanilang mabuting
pagsasama.

6. (_________) Tumawag ng isang pagpupulong si Raul Del Rio ang Presidente sa clan.
Ipinapaalam niya ang mga schedule at iba pang mga dapat gagawin sa isang reunion. Ang
lahat na mga activities sa reunion ay siya lang ang nagplano at hindi na siya humingi ng
opinyon sa mga kasapi.

Isagawa

25
 Bawat isa sa atin ay may kanya-kanyang sariling hinihiling na gustong maabot. Halimbawa
nlang ang pagkakaroon ng salo-salo sa ating kaarawan, minsan nga hinihiling mo sayong
magulang na sana mayroong handaan sa iyong kaarawan at dinadalangin mo sana rin may
magbibigay ng regalo sa kaarawan ko o anumang okasyon na mahalaga sayo. Narito ang
halimbawa.

Gawain 6

Panuto: Basahin ang isang maikling kuwentong may pamagat na “Regalo”. Pasagutan ang mga
tanong sa susunod na pahina. (Gawin. (Reflective Approach)

“Regalo”

Si Chini ay isang dalagang mayaman at nag-aaral bilang isang high schoolstudent sa isang kilala
at mamahaling paaralan sa kanilang lugar. Ilang araw bago ang kaarawan niya ay kinausap niya
ang kanyang ama.

Chini: Dad, sa birthdayparty ko, bukod sa engrandeng mga handa, gusto ko po may gift ka pa rin
ha?

Dad: Ha? Anak hindi ka pa ba nasisiyahan sa engrandeng birthday party mo. Nagtratrabaho ako
ng sobra-sobra para maibigay ang pangangailangan mo. Lalo na ngayon at magkokolehiyo ka
na. Matagal ng namatay ang mommy mo kaya ako na lang ang kumakayod sa awa at tulong ng
Panginoon.

Chini: Sige na Dad, gusto ko, kotse. Nakakahiya naman, ako lang ang walang kotse sa barkada.
Kaya ang wish ko sa birthday ko ay kotse!!!

Nagpumilit na sinabi ni Chini sa kanyang ama habang ang kanyang ama naman ay yumuko na
lamang at nalulungkot dahil sa hindi pagiging kuntento ng kanyang nag-iisang anak.

Dumating ang araw ng kaarawan ni Chini at bawat isa ay nagbigay ng kani-kanilang regalo sa
kanya. Sa kahuli-hulihan, ang kanyang ama ang nagbigay ng regalo. Pagbukas niya sa munting
regalo nito – isang Biblia. Nainis si Chini sa regalo ng kanyang ama at inihagis ito. At sinigawan
ang nag-iisa niyang magulang.

Chini: Ano ba Dad???!!! Di ba sabi ko sa’yo kotse ang gusto ko? Ayoko nito! Ayoko nito! Ayoko
nito!!!

At inihagis ang Biblia at tumakbo ang dalaga palayo. Matapos nito ay ang pagbagsak ng kanyang
ama sa lupa dahil inatake ito sa puso sapagkat hindi nakayanan ng kanyang ama ang ginawa ni

26
Chini. At tuluyan nang namatay ang kanyang ama. Hinabol ng kanilang katulong si Chini at
ibinalita ang ang kamatayan ng kanyang ama at sinabi.

Katulong: Ma’am Chini, ito po yung Biblia na regalo ng inyong tatay sa inyo po. May susi po
palang nakasingit sa gitna ng libro kasama po ng liham ng daddy n’yo po. Chini,
Anak, gawin mong gabay ang salita ng Diyos sa pag-aalaga ng regalo ko sa’yong kotse.
Mahal na mahal kita.
~Dad
Nanlumo si Chini at labis ang pagsisisi.

~Anonymous (From: DLL of Division of Lucena City)

Sagutan ang sumusunod na katanungan.

1. Ano ang nais na ipahiwatig ng maikling kuwento?

____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________

2. Maaari bang mabago ang katapusan ng kuwento kung may maayos na

pakikipagkomunikasyon si Chini sa kanyang ama? Ipaliwanag.
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________

3. Ano ang aral na napulot mo sa kuwento? Ipaliwanag.

____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________

Tayahin

27
Gawain 7
A. Panuto: Basahin at unawain ng mabuti ang mga sumusunod at bilugan ang wastong
titik ng iyong napiling sagot.

1. Alin dito ang hindi kasali para sa mabuting ugnayan ng pamilya?

a. Nagsasabi ng totoo
b. Nagpapatawad
c. Nakikinig
d.Nagpapanggap

2. Alin dito ang ugat sa negatibong pagbabago sa komunikasyon sa pamilya?

a. Pagmamahal sa kasapi sa pamilya
b. Subrang paghahangad sa pansariling kapakanan bago ang pamilya
c. Pagpapatawad sa nagkakamali sa miyembro ng pamilya
d. Pinahahalagahan ang bawat miyembro ng pamilya

3. Isang karapatan sa isang estado ng pag-iisip kung saan ang isang tao ay dumating upang
maniwala sa pribilehiyo sa halip sa kanyang karapatan.
a. Entitlement mentality
b. Narrow ridge
c. I-it
d. I-thou

4. Alin dito ang hadlang sa mabuting komunikasyon na nagtatago ng saloobin na parang bakod
ng sarili na hindi ito napapasukan ng iba.
a. Pagiging umid o walang kibo
b. Ang mali o magkaibang pananaw
c. Pagkainis o ilag sa kausap
d. Takot na sasabihin o ipahahayag ay daramdamin o didibdibin

5. Ayon kay__________mahirap umunlad ang pagkatao at pakikisama ng taong ayaw

magpahayag ng sariling kaisipan at damdamin o tumatanggap ng saloobin sa kapwa.
a. Ivan Pavlov
b. Martin Buber
c. Dr. Manuel Dy
d. Villanueva

B. Panuto: Piliin ang tamang sagot sa loob ng panaklong.

1. Ito ay pagkumpirma sa pagkatao ng taong kadiyalogo.

(diyalogo, pakikipagdiyalogo)

2. Ano ang pinakamahalagang tinitingnan sa pakikipagdiyalogo sa iyong kapwa?

(paggalang sa kanyang dignidad, pagpupuri sa kanyang pagkatao)

28
 3. Anong sining nagsisimula ang diyalogo?
(pakikinig, pakikipagtalaktakan)

4. Anong uri ng komunikasyon kung ang pakay ay sa sarili lamang o ang gusto na siya
lamang ang pakinggan at hindi makinig sa iba?
(monologo, diyalogo)

5. Ito ay hindi tinitingnan ang kapwa bilang tao kung di isang daan upang makamit ang
nais. Anong tawag nito?
(I-it, I- thou)

Karagdagang Gawain

Gawain 8

Panuto: Sumulat ng sanaysay na binubuo ng lima o higit pang pangungusap na nagpaliliwanag

tungkol sa kahalagahan ng komunikasyon tungo sa matatag na pamilya. (Gawin sa loob ng 10
minuto) (Reflective Approach)

Kraytirya
a. Nilalaman - 50%
b. Kaugnayan sa Paksa - 30%
c. Paggamit ng Angkop na Salita- 20%

29
 30
Susi ng Kasagutan
Gawain 1
1. d 6. a
2. b 7. a
3. a 8. d
4. a 9. b
5. c 10. a
Gawain 2
(Malayang sasagutin ng mag-aaral ang mga katanungan sa gawaing ito.)
Gawain 3
(Malayang sasagutin ng mag-aaral ang mga katanungan sa gawaing ito.)
Gawain 4
(Malayang sasagutin ng mag-aaral ang mga katanungan sa gawaing ito.)
Gawain 5
1. I-thou 4. Monologo
2. I-it 5. Diyalogo
3. I-thou 6. Monologo
Gawain 6
(Malayang sasagutin ng mag-aaral ang mga katanungan sa gawaing ito.)
Gawain 7
A
1. d
2. b
3. a
4. a
5. d
B 1. pakikipagdiyalogo
2. paggalang sa kanyang dignidad
3. Pakikinig
4. Monologo
5. I-it
Karagdagang Gawain
Gawain 8
(Malayang sasagutin ng mag-aaral ang mga katanungan sa gawaing ito.)
SANGGUNIAN:

Aklat:

Bognot, R. et. al. 1st Edition. 2013. Chicago Manual. Edukasyon sa Pagpapakatao Learners
Module 8. 2nd Floor Dorm G, Philsports Complex Meralco Avenue, Pasig City Philippines 1600.
Vibal Publishing House, Inc

Internet:

Google.com. Division of Lucena City. Daily Lesson Log ESP8. 2017. Accessed June 28, 2020.

31