Phần I.

Hình học họa hình

Chương 4. Biến đổi hình chiếu

4.1 Đặ t vấ n đề

4.2 Thay mộ t mặ t phẳ ng hình chiếu

4.3 Thay liên tiếp hai mặ t phẳ ng hình chiếu

2
4.1 ĐẶT VẤN ĐỀ
A1 B1 C1
A1 B1
x
x
C2
A2 φ=
  AB , π 1
^
A2
ABC
“đặc biệt”
B2 B2
AB
B1

A1

B1 A1

x
C1
x
B2 C2
A2
“bất kỳ”
A2
 𝐀𝐁=? ; ^ ABC = ?
𝐀𝐁 , 𝝅 𝟏 =?
B2
3
4.1 ĐẶT VẤN ĐỀ

Biến đổi hình chiếu

“bất kỳ” “đặc biệt”

Cố
đ
ịn
di

h
g,

ch

m
ợn

iế

uy

p
ch
tư

hì
ển
nh
i

nh
đố

đố
hì

ch
h

it
p
ịn

i
im

ượ

ếu
đ

,
Cố

đổ

ng
ay
th

PHƯƠNG PHÁP PHƯƠNG PHÁP

THAY MẶT PHẲNG HÌNH CHIẾU QUAY QUANH MỘT TRỤC

4
4.2 PHƯƠNG PHÁP THAY MẶT PHẲNG HÌNH CHIẾU
4.2.1 Thay một mặt phẳng hình chiếu
1
a) Thay mặt phẳng hình chiếu đứng
Bà i toá n: (1, 2): A (A1, A2) A1
A’1 ’1

Cố định 1
(’1, 2): A (A’1, A2) ? Biết ’1  2
zA
A1 A
x
zA Ax
A’x
x Ax 1 A2
2
2 x'
A2  2 Cố định 2
 ’ 1
A’x
x'
zA
A’1
5
4.2 PHƯƠNG PHÁP THAY MẶT PHẲNG HÌNH CHIẾU
4.2.1 Thay một mặt phẳng hình chiếu
b) Thay mặt phẳng hình chiếu bằng
Bà i toá n: (1, 2): A (A1, A2) 1
x'
(1, ’2): A (A1, A’2) ? Biết 1  ’2 A1
A’x

Cố định 1
A’2 A
x'
’2
yA A’2
x Ax
A’x  ’ yA
A1  2
1
A2
2
x Ax 1
2
yA
A2

6
4.2 PHƯƠNG PHÁP THAY MẶT PHẲNG HÌNH CHIẾU
4.2.2 Thay liên tiếp hai mặt phẳng hình chiếu
a) Thay mặt phẳng hình chiếu đứng, rồi thay mặt phẳng hình chiếu bằng
Bà i toá n:
A1
(1, 2): A (A1, A2)
(’1, 2): A (A’1, A2) Biết ’1  2
x Ax 1
(’1, ’2): A (A’1, A’2) ? Biết ’1  ’2 2

A2  2
 ’ 1
A’x
x'

1
 ’
2
 ’
A’1
A”x

x''
A’2
7
4.2 PHƯƠNG PHÁP THAY MẶT PHẲNG HÌNH CHIẾU
4.2.2 Thay liên tiếp hai mặt phẳng hình chiếu
b) Thay mặt phẳng hình chiếu bằng, rồi thay mặt phẳng hình chiếu đứng
Bà i toá n: A’1
(1, 2): A (A1, A2) x"

(1, ’2): A (A1, A’2) Biết 1  ’2

(’1, ’2): A (A’1, A’2) ? Biết ’1  ’2 A’2 A”x
x' 
’1

’
2
A’x ’
2
A1 
1

x Ax 1
2

A2
8
4.2 PHƯƠNG PHÁP THAY MẶT PHẲNG HÌNH CHIẾU

A1 A’1
x"
A1
A’2 x Ax 1
x'
2 A’2 A”x
zA yA x' 
1  2 ’ ’1
x Ax A’x ’ A2
’ 1
2
2 A1  2 A’x ’
1
 2 x' A’x A1  2
A2

’ 1
’
1

’ 1 1

2
x Ax
A’x 2 A’1 Ax 1
x' yA x
zA A”x 2
A2

x''
A’2 A2
A’1

1 2 3 4
Thay 1 Thay 2 Thay 1 Thay 2
rồ i thay 2 rồ i thay 1
9
4.3 MỘT SỐ BÀI TOÁN CƠ BẢN
4.3.1 Bài toán 1
Nộ i dung: Cho đoạ n thẳ ng AB ở vị trí bấ t kỳ trong hệ thố ng (1, 2). Hãy thay mặ t phẳ ng hình chiếu để
AB trở thà nh đườ ng thẳ ng đồ ng mứ c trong hệ thố ng mớ i.
Thay Thay
 Muốn AB trở thành đường bằng: A’2 1 2

h1 //x
B’2
A1
x x’//A
1 B1
h2 B1
x

B2

A2

10
4.3 MỘT SỐ BÀI TOÁN CƠ BẢN
4.3.1 Bài toán 1
Nộ i dung: Cho đoạ n thẳ ng AB ở vị trí bấ t kỳ trong hệ thố ng (1, 2). Hãy thay mặ t phẳ ng hình chiếu để
AB trở thà nh đườ ng thẳ ng đồ ng mứ c trong hệ thố ng mớ i.
 Muốn AB trở thành đường mặt:
A1
B1
f1
x
x B2

f2//x A2
B’1
/ / A 2B 2
x’

A’1

11
4.3 MỘT SỐ BÀI TOÁN CƠ BẢN
4.3.2 Bài toán 2
Nộ i dung:
Cho đoạ n thẳ ng AB ở vị trí đồ ng mứ c trong hệ thố ng (1, 2). Hãy thay mặ t phẳ ng hình chiếu để AB trở
thà nh đườ ng thẳ ng chiếu trong hệ thố ng mớ i.
 Nếu AB là đường bằng:
A1 B1

B2

A2
đường thẳng chiếu đứng A’1  B’1

x’  A2B2

12
4.3 MỘT SỐ BÀI TOÁN CƠ BẢN
4.3.2 Bài toán 2
Nộ i dung:
Cho đoạ n thẳ ng AB ở vị trí đồ ng mứ c trong hệ thố ng (1, 2). Hãy thay mặ t phẳ ng hình chiếu để AB trở
thà nh đườ ng thẳ ng chiếu trong hệ thố ng mớ i.
 Nếu AB là đường mặt:
x’  A1B1
A’2  B’2
đường thẳng chiếu bằng
B1

A1

A2 B2
13
4.3 MỘT SỐ BÀI TOÁN CƠ BẢN
4.3.3 Bài toán 3
Nộ i dung: Cho mặ t phẳ ng (ABC) ở vị trí bấ t kỳ trong hệ thố ng (1, 2). Hãy thay mặ t phẳ ng hình chiếu
để (ABC) trở thà nh mặ t phẳ ng chiếu trong hệ thố ng mớ i.
 Muốn (ABC) trở thành mặt phẳng chiếu đứng:
B1
1

x
A1 h1 // x

x C1
C2 C’1
A’1  h’1
A2 h2
Mặt phẳng chiếu đứng

B’1
B2
x’  h2
14
4.3 MỘT SỐ BÀI TOÁN CƠ BẢN
4.3.3 Bài toán 3
Nộ i dung: Cho mặ t phẳ ng (ABC) ở vị trí bấ t kỳ trong hệ thố ng (1, 2). Hãy thay mặ t phẳ ng hình chiếu để
(ABC) trở thà nh mặ t phẳ ng chiếu trong hệ thố ng mớ i.
 Muốn (ABC) trở thành mặt phẳng chiếu bằng:
x’  f1 B’2
B1
Mặt phẳng chiếu bằng

A1 f1 A’2  f’2
C1
x C’2 x
C2
2
f2 // x
A2

B2

15
4.3 MỘT SỐ BÀI TOÁN CƠ BẢN
4.3.4 Bài toán 4
Nộ i dung: Cho (ABC) là mặ t phẳ ng chiếu trong hệ thố ng (1, 2). Hãy thay mặ t phẳ ng hình chiếu để
(ABC) trở thà nh mặ t phẳ ng đồ ng mứ c trong hệ thố ng mớ i.
 Nếu (ABC) là mặt phẳng chiếu đứng: B’2
A’2

Mặt phẳng bằng

A1 C’2

B1 x’ // A1B1C1
x C1

C2
A2

B2 16
4.3 MỘT SỐ BÀI TOÁN CƠ BẢN
4.3.4 Bài toán 4
Nộ i dung: Cho (ABC) là mặ t phẳ ng chiếu trong hệ thố ng (1, 2). Hãy thay mặ t phẳ ng hình chiếu để
(ABC) trở thà nh mặ t phẳ ng đồ ng mứ c trong hệ thố ng mớ i.
 Nếu (ABC) là mặt phẳng chiếu bằng: B1

C1
A1
x
A2
x’ // A2B2C2
B2
A’1
C2

Mặt phẳng mặt

C’1
B’1
17
4.3 MỘT SỐ BÀI TOÁN CƠ BẢN
4.3.5 Bài toán 5
Nộ i dung: Cho AB là đoạ n thẳ ng ở vị trí bấ t kỳ trong hệ thố ng (1, 2). Hãy thay mặ t phẳ ng hình chiếu
để AB trở thà nh đườ ng thẳ ng chiếu trong hệ thố ng mớ i.
A1
Bấ t kỳ  Đồ ng mứ c  Chiếu
B1
(Bà i toá n 1) (Bà i toá n 2)

 Muốn AB trở thành đường thẳng chiếu bằng: x

B2 / / A 2B 2
Bấ t kỳ  Đườ ng mặ t  Đt chiếu bằ ng x’
A2
B’1

A’1

A’2  B’2 x"  A’1B’1

18
4.3 MỘT SỐ BÀI TOÁN CƠ BẢN
4.3.5 Bài toán 5
Nộ i dung: Cho AB là đoạ n thẳ ng ở vị trí bấ t kỳ trong hệ thố ng (1, 2). Hãy thay mặ t phẳ ng hình chiếu để
AB trở thà nh đườ ng thẳ ng chiếu trong hệ thố ng mớ i.
x"  A’2B’2
Bấ t kỳ  Đồ ng mứ c  Chiếu A’1  B’1
(Bà i toá n 1) (Bà i toá n 2) A’2
 Muốn AB trở thành đường thẳng chiếu đứng:
x’ //
Bấ t kỳ  Đườ ng bằ ng  Đt chiếu đứ ng A1 B1
B’2
A1

B1
x

B2

A2 19
4.3 MỘT SỐ BÀI TOÁN CƠ BẢN
4.3.6 Bài toán 6
Nộ i dung: Cho (ABC) là mặ t phẳ ng ở vị trí bấ t kỳ trong hệ thố ng (1, 2). Hãy thay mặ t phẳ ng hình chiếu
để (ABC) trở thà nh mặ t phẳ ng đồ ng mứ c trong hệ thố ng mớ i.
A’2
Bấ t kỳ  Chiếu  Đồ ng mứ c
(Bà i toá n 3) (Bà i toá n 4)

 Muốn (ABC) trở thành mặt phẳng bằng: B1

C’2
Bấ t kỳ  Mp chiếu đứ ng  Mp bằ ng

A1 h1 // x B’2

x C1
C’1
C2
A’1  h’1
A2 h2 x" // A’1B’1C’1

B’1
B2
x’  h2
20
4.3 MỘT SỐ BÀI TOÁN CƠ BẢN
4.3.6 Bài toán 6
Nộ i dung: Cho (ABC) là mặ t phẳ ng ở vị trí bấ t kỳ trong hệ thố ng (1, 2). Hãy thay mặ t phẳ ng hình chiếu
để (ABC) trở thà nh mặ t phẳ ng đồ ng mứ c trong hệ thố ng mớ i.

Bấ t kỳ  Chiếu  Đồ ng mứ c
(Bà i toá n 3) (Bà i toá n 4)
B1 x’  f1 B’2
x’ // A’2B’2C’2
 Muốn (ABC) trở thành mặt phẳng mặt:
Bấ t kỳ  Mp chiếu bằ ng  Mp mặ t
f1 A’2  f’2
A1 B’1
C1
x C’2
C2
f2 // x
A2 C’1
A’1
B2
21