•

La ngrrm trirc tiep mang cong trinh nghien cfru ''Phrrong an 0 tubi'' ve
Vi�t Nam, toi rat vinh h;:tnh drrQ'c gi&i thi�u t&i b;:tn d9c bi;> sach "Phrrong
>

an o tuoi'' cua tac gia - Giao srr Phung Dfrc Toan (Feng De Quan), ngrrm
dU'Q'C m�nh danh la "cha de cua giao di;tc tre thong minh s61n Trung Quoc
drrong d;:ti"' chuyen gia nbi tieng the gi&i ve phat trign tiem nang tre em,
d�c bi�t cho tre tt'r o tu6i (thai nhi) den 6 tu6i.

"Phrrong an o tubi" la mi;>t phat minh vi d;:ti, b&i ket qua ap di;tng cua n6
da d;:tt drrQ'c mvc tieu giao di;tc d�t ra, khong chi dt'rng l;:ti & giao di;tc toan
di�n ma con chu tr9ng phat hi�n va boi drr&ng tai nang von c6 cua tre, dg
tt'r d6 t;:to ra nhfrng nhan tai g6p phan thuc dfiy cho sir phat trign tien bi;> cua
xa hi;>i va nhan lo;:ti.

Trai qua 30 nam nghien cfru, thi nghi�m va thi.rc hi�n, da c6 hon mi;>t
tri�u gia dinh trong va ngoai Trung Quoc tham gia thi.rc hi�n cac phrrong
phap giao di;tc s61n cho tre theo "Phrrong an o tubi" nhrr My, Canada, Nh�t
Ban, Malaysia, Philippines ... tren tinh than phb bien nang cao to chat thieu
nhi, den nay da c6 hang ngan tre em thong minh va tai nang.

Nh�n thay tam quan tr9ng cua giao di;tc tre thong minh s61n doi v&i dao
t;:to nhan tai trrong lai cho dat nrr&c, Cong ty c6 phan giai phap cong ngh�
nang lrrQ'Ilg -VIEPOWER, Vi�n nghien cfru giao di;tc tre thong minh s61n
Vi�t Nam da hQ'P tac v&i Giao srr Phung Dire Toan - Vi�n tnr&ng Vi�n
nghien cfru phat trign tiem nang tre em Phung Dfrc Toan & Ho Bae, Trung
Quoc va di den kY ket Chrrong trinh hQ'P tac toan di�n lau dai khong gi&i
h;:tn ve m�t thCri gian trong linh vi.re giao di;tc tre thong minh s61n t;:ti Vi�t
Nam .

Sir ki�n ban tieng Vi�t cua bi;> sach ''Phrrong an o tubi'' ra mat b;:tn d9c
danh dau sir c6 m�t chinh thfrc cua "Phrrong an o tubi" t;:ti Vi�t Nam, la
brr&c dau cua vi�c trign khai chrrong trinh hQ'P tac nay. Bi;> sach da dU'Q'C
Hi;>i dong khoa h9c Vi�n nghien cfru giao di;tc tre thong minh s61n g6p y ve
mi).t chuyen mon, trong d6 c6 Ph6 giao str, Tien si Di).ng Quoc Bao - Vi�n
trn&ng, cung cac chuyen gia, nha nghien cfru Tien si Tir Dire Van, Th;:tc sy,
giang vien chinh Nguy�n Tht Nh6, Th;:tc si Tir Tht Qu:Ynh Nga.

Ban than toi cung la mi;>t ph\l huynh c6 con nh6, sau khi tiep nh?n va ap
d\lng giao d\lC chau theo "Phtrong an o tubi", toi m6i higu t;:ti sao ''Phtrong
an o tubi'' da thanh cong n.rc r& & Trung Quoc va dtrQ"C don nh?n & nhieu
quoc gia CO nen giao d\lC phat trign. Qua day, toi cfing chuygn hai thong
di�p ma Giao str Phung Dire Toan muon gm t6i cac ph\l huynh Vi�t Nam
v6i tat ca tinh yeu thtrong doi v6i tre thcr va tam huyet danh cho vi�c giao
d\lc tre thong minh s61n:

"B;:tn c6 thg c6 nhieu dieu nuoi tiec trong tubi thcr cua minh, nhtrng b;:tn
khong thg cho con minh mi;>t tu6i thcr day hoi tiec; b;:tn c6 thg khong phai la
thien tai, nhtrng b;:tn hoan toan c6 thg tr& thanh cha m� va thay co cua
nhfing thien tai! "

"Bien ganh ni).ng dan so thanh nguon tai nguyen nhan tai vo t?n; bien
S\l" vat Va kho khan trong nuoi d;:ty con cai thanh niem h;:tnh phuc VO b(r
ben!''

Nguy�n Dinh Hieu

Ph6 vi?n trir&ng thir<'Yng tri.rc Vi?n nghien cilu giao dµc tre thong minh
s6m, Vi?t Nam. Chu tjch Cong ty CP gidi phap cong ngh? nang ltrQ71g -
VIEPOWER
 Trong 20 nam phat trign va hoan thi�n Phu:07!g an 0 tudi, cac nha
nghien cfru da CO nhieu CUQC tranh lu�n, kigm nghi�m thi.rc ti�n Ve van de
biet d9c, biet viet s61n. HQ muon pha v& rang bu{>c cua quan ni�m truyen
thong da ton tl).i hang nghin nam nay, Va tat nhien nhtr the Se gay ra S\f hoai
nghi, tranh lu�n th�m chi dao d{>ng va bat 6n.

Chinh nhfrng tranh lu�n, thi.rc ti�n va tim toi d6 da lam cho van de biet
dQC, biet viet s61n cang CO dtrQ'C S\f trai nghi�m sau sac hon, thanh qua thu
dtrQ"C cang f\l'C r& hon, quan ni�m m&i ro rang hon Va ttr duy ly tinh cang
dl;lt den m\rc d{> cao hon. Cuon sach Lam thenao di boi du:iYng nhan tai ti
hon va Lam thenao di boi du:iYng than dong xuat ban gan day da t�p trung
neu len hi�u qua than kY cua vi�c tre nh6 biet d9c, biet viet s61n.

Hi�n nay, hang tri�u tre em tren dat ntr&c Trung Quoc h9c d9c h9c chfr
qua nhfrng tro ch<ri li�u c6 phai la hanh vi phan khoa h9c, hay la loai ngtr<'ri
dang btr&c sang m9t trang m&i trong ljch su giao dvc?

E>ay la m{jt trong nhfrng de tai can dtrQ"C cac nha giao dl)C hQC, cac nha
tam ly h9c, cac nha nghien cfru van h9c va nhfrng ngtr<'ri lam cong tac thieu
nhi quan tam nghien cfru.

Trong th<'ri dl).i hi�n nay, nen giao dvc can phai htr&ng t&i hi�n dl).i h6a,
htr&ng ra the gi&i, htr&ng den trrong lai, lam hrmg thinh dat ntr&c bAng
khoa hQC giao dl)C. E>g lam dtrQ"C dieu do, chung ta phai boi dtr&ng dtrQ"C cac
nhan tai c6 to chat cao cho xa h{>i. Trong giao dvc, giai dol).n giao dvc cho
tre SO' sinh - giai dol).n bat dau hQC dQC, hQC chfr het SlrC quan tr9ng, can
thiet va hoan toan c6 thg thi.rc hi�n dtrQ"C. Thi.re ti�n 20 nam da ch\rng
minh, d6 khong phai la nhoi nhet tri th\rc h� thong, cang khong phai ttr
ttr&ng n6ng VQi muon cay m9c nhanh nhtr cau chuy�n & d<'ri nha Tong.
(Xem cau chuy�n Nh6 mg cho nhanh 1671 & chtrong Tai li�u h9c chfr, h9c
dQC danh cho tre em). E>o la S\f phat trign theo XU the CUa ngon ngfr thj giac
ma con ngtrm can dtrQ"C tiep thu m{jt each t\l' nhien, la tai san lan nhat CUa
van minh nhan 109i danh cho tre em - quyen dl.l'Q'C phat trign ng6n ngfr toan
di�n.

Vi�c hinh thanh ly lu?n m&i ve ng6n ngfr thi giac va S\l' ph& c?p r(>ng rai
CUa no trong thl,l'C ti@n khong nhfrng giup xa hQi x6a nlj.n mu chfr, ban mu
chfr, ma con ket thuc lich SIT phat trign giao dv.c kh6ng toan di�n cua tre em
tir trl.l'aC den nay, giup xa hQi 109i bo dl.l'Q"C hi�n tl.l'Q'Ilg phat trign khong
binh thl.l'emg ve ng6n ngfr va nhfrng h?u qua cua n6. LQ"i ich cua n6 doi v&i
xa h9i con l&n hon ca vacxin dl,l' phong b�nh blj.i li�t & tre em.

Ngon ngfr la ket tinh cua tri tu� nhan lo;.ti

Qua trinh tien h6a cua sinh v?t trai qua khoang ba ti rum den nam ti
nam, den t?n thCri kY cua d(>ng v?t cao cap - VU'Q'Il ngl.l'Cri, ng6n ngfr m&i
chinh th\rc xuat hi�n: dung tir ngfr bigu dlj.t y nghia, dg tien hanh tl.l' duy va
giao 11.l'U v&i dong 109i.

Vl.l'Q'Il ngl.l'Cri cung nhau lao d(>ng nen cac thanh vien trong xa h9i gan b6
m?t thiet v&i nhau. Trong qua trinh dau tranh v&i t1,l' nhien, trai qua nhieu
song gi6, ho9n nlj.n h<;> c6 rat nhieu chuy�n can phai n6i v&i nhau. H<;> phat
ra tieng keu lien tv.c, nen c& h<;>ng va thanh d&i cua VU'Q'Il von kh6ng phat
trign nhrmg gi<'r day n6 da c6 thg phat ra nhfrng am tiet ro rang va ph\rc tlj.p,
dan dan bigu dlj.t dl.l'Q"C nhfrng y nghia chinh xac. Nhl.l' v?y, ng6n ngfr da
dl.l'Q"C hinh thanh va kh6ng ngirng phat trign hoan thi�n. Ng6n ngfr than kY
d6 da tach con ngl.l'Cri ra khoi the gi&i loai v?t.

Ng6n ngfr la ket tinh cua tri tu� nhan 109i. Trong d6, SIT dv.ng ng6n ngfr
doi tho9i (mi�ng n6i, tai nghe), SIT dv.ng nhfrng am thanh ph\rc tlj.p bigu dlj.t
y nghia tien hanh giao 11.l'U la digm khac bi�t can ban gifra con ngl.l'Cri va the
gi&i loai v?t. Tac dv.ng l&n lao cua n6, S\l' gian nan trong qua trinh phat
trign cua n6, chung ta chi can suy nghi k)i m{Jt chut la c6 thg higu dl.l'Q"C. The
nhrmg, hang tri�u nam nay, con ngl.l'Cri l9i cho r�ng ng6n ngfr n6i dl.l'Q'C thl,l'C
hi�n qua d@ dang, thl,l'C ra do la phat minh Sam nhat, vi dlj.i nhat ma con
ngl.l'Cri da cung nhau tlj.o ra. Ly le ph\rc tlj.p, tl.l' tl.l'&ng tham thuy, tinh cam
tinh te, cac 109i phan tich, t&ng hQ'P, suy doan, tl.l'&ng tl.l'Q'Ilg kh6ng gi&i hlj.n
CUa con ngl.l'Cri deu CO thg bigu dlj.t b�ng l(ri n6i Va dl.l'Q"C ngl.l'Cri khac chap
nh?n, tir d6 xa h9i hinh thanh va phat trign.

Cac sinh v?t tren trai dat deu can ba dieu ki�n dg sinh ton. E>6 la anh
sang m�t trCri, kh6ng khi va nl.l'&c. Con con ngl.l'Cri, ngoai ba yeu to tren thi
con can den yeu to thfr ttr la ngon ngfr. Neu con ngtr<'ri mat di ngon ngfr thi
ngay l�p tfrc se bien thanh mi)t nh6m di)ng v�t yeu 6t.

E>oi v&i con ngtr<'ri, ngon ngfr la cong cv quan sat, ghi nh&, ttr duy,
ttr<'rng ttrgng. Tat ca ttr ttr<'rng cua con ngtr<'ri deu dung tt'r ngfr (bao gom ca
nhfrng tt'r ngfr khong phat ra thanh l<'ri) dg di�n ta. Neu khong c6 ngon ngfr,
bat kY ttr ttr<'rng nh�n thfrc nao cung deu la mer ho, khong c6 ranh gi&i,
khong thg phan bi�t dtrQ"C hai khai ni�m khac nhau. Ch�ng h9n, neu nhin
thay may bay bay tren tr<'ri ma giong nhtr con ga nghieng dau nhin chuon
chuon bay qua mi)t each 19 lung, thi th�t la ngu mui)i.

Ngon ngfr la thanh qua nh�n thfrc cua cac theh�. Con ngtr<'ri dung tt'r
ngfr dg bigu thi va xac dinh l9i nhfrng nh�n thfrc cu, tt'r ngfr m&i ra d<'ri dg
bigu thi va xac dinh nhfrng nh�n thfrc m&i. Vi dv, may nam gan day Trung
Quoc thinh hanh vi�c giao dvc tre em tt'r 0 tu6i, the la ngtr<'ri ta dung cac tt'r
ngfr nhtr la ''giao dvc s&m"' "cong trinh va phtrcrng an thi.rc thi d9y tre tt'r 0
den 6 tubi". Cho nen, ngon ngfr phan anh dtrQ"C qua khfrva hi�n t9i cua
toan bi) CUQC song xa hi)i, c6 thg n6i r�ng, ngon ngfr phan anh lich SIT cua
nhan 109i.

E>oi v&i quoc gia, ngon ngfr la nhan to thuc dfiy tien bi) xa hi)i. Ngon
ngfr cua m6i dan ti)c cung giong nhtr dong sfra m� nuoi dtr6ng nhfrng dfra
con, truyen nhfrng tinh hoa van h6a cua dan ti)c, phtrcrng thfrc ttr duy cho
con ngtr<'ri, nen con ngtr<'ri thtremg g<;>i ngon ngfr cua dan ti)c minh la ''tieng
m� de". Ngon ngfr cung phan anh di:\c digm ca nhan cua con ngtr<'ri, ngon
ngfr ca nhan thtremg bigu hi�n ttr ttr<'rng, h<;>c thfrc, tinh each va tri tu� cua
ngtr<'ri d6 mi)t each tri.rc tiep. Khi ngtr<'ri ta n6i hay viet thi chinh la luc h<;>
phac h<;>a hinh ttrgng cua chinh minh. Tri thfrc cua con ngtr<'ri phong phu
hay ngheo nan, thu vi nho nha hay dung tvc, phfim chat d90 dfrc cao
thtrgng hay hen kem, sang t90 hay bao thu, khiem ton cfin th�n hay kieu
cang ng90 m9n deu c6 thg dtrQ"c bigu hi�n b�ng ngon ngfr.

Tt'r d6 chung ta thay dtrQ"C y nghia quan tr9ng, sfrc hut than k)' cua ngon
ngfr, va thay r�ng phat trign ngon ngfr cho tre la cong vi�c hang dau cua
giao dvc, dg tre c6 dtrQ"C cai goc lam ngtr<'ri, giup tre trn<'rng thanh nhanh
ch6ng, tr& thanh thanh vien cua xa hi)i. E>6 cung la chia kh6a vang giup tre
ma dtrQ"C canh Ctra CUa trf tu�, giup tre biet each dung ngon ngfr dg quan
sat, ttr duy, ghi nh& ro rang, phat trign tri ttr<'rng ttrgng. Tat ca cac ho9t
di)ng chan tay Va trf OC CUa con ngtrm deu di.ra vao ngon ngfr dg d9t dtrQ"C
hi�u qua cao. D6 la con di.rang d� tre c6 di.rgc tri thfrc cua nhan 109i, tiep
� �n � Ma�n ti� �a dh�c, n��h� � �fu�ci �h.

Pavlov tt'tng n6i: ''Tir ngfr la v�t kich thich vo cung r9ng v6i n9i dung
phong phu, n6 mang den nguyen tac m6i cho ho9t d9ng cua nao ngi.rCri, n6
tlj.o ra ti.r duy cap cao ma chi con ngi.rCri mm c6. Tir d6, con ngi.rCri c6 kha
nang lam chu hi�n thi.rc va nam bat v�n m�nh cua ban than". Ngi.rCri Nga c6
m9t cau do: "Khong phai la m�t nhi.rng l9i c6 th� dinh ket m9i thfr". Cau tra
lCri la ngon ngfr. Xem ra, ngon ngfr cung c6 th� dinh ket tre em va nhan tai,
d� tre s61n toa sang.

"Hai ngon ngfr'' deu c6 the mlJ.nh rieng, nen can phat tri�n dong bQ.

Con ngi.rCri phat minh ra nhieu 109i ngon ngfr d� ti.r duy, bi�u dll.t ti.r
ti.r<'mg, trao dBi thong tin. Chung ta c6 ngon ngfr thinh giac, ngon ngfr thi
giac, ngon ngfr xuc giac (chfrviet cho ngi.rCri mu), ngon ngfr ca th� (ngon
ngfr cua ngi.rCri cam diec). Trong d6, quan tr9ng nhat la ngon ngfr thinh giac
(ngon ngfr n6i) c6 tac di;tng t6i thinh giac va ngon ngfr thi giac(con gQi la
ngon ngfr viet) tac di;tng t6i thi giac. Chung toi g9i hai 109i d6 la ''hai ngon
ngfr''.

Neu ngon ngfr thinh giac - ngon ngfr n6i - tach con ngi.rCri ra khoi the
gi6i loai v�t, thi ngon ngfr viet la lam cho con ngi.rCri tir man di tr& thanh
van minh.

Trong xa h9i nguyen thuy, con ngi.rCri da s61n biet sU- di;tng ngon ngfr n6i
m9t each thanh th90, nhi.rng tri thfrc ma hQ c6 di.rgc, suy nghi va ti.r<'mg
ti.rQ"Ilg t6i nhfrng vi�c can phai lam l9i khong c6 each gi gifr l9i va ghi nh&,
hQ da nghi ra rat nhieu each d� chien dau v(ri S\f lang quen. Khi xa hQi tien
b9, nguon thong tin phong phu, thi con ngi.rCri l9i vat va nghi each truyen
thong tin di xa. The la con ngi.rCri bat dau ghi nh& theo si.r v�t, ghi nh& theo
nhfrng nut that tren sgi day, ghi nh& theo nhfrng hinh ve. Trai qua biet bao
thi.rc ti�n Va tim toi, CUOi cung con ngi.r(ri cfing sang tlj.O ra di.rgc chfr viet­
vien ng9c sang ch6i cua nen van minh nhan 109i.

Chfr viet khong ngt'tng di.rgc lam phong phu them va hoan thi�n. Ngon
ngfr viet da pha VCY gi(ri hlj.n cua ti.r duy va ti.r<'mg ti.rQ"Ilg ve khong gian va
th(ri gian, n6 ghi chep va gifr l9i tat ca nhfrng thanh qua van minh ma con
ngi.rCri sang tlj.o ra, truyen ba cho cac theh� sau. N6 c6 dang ve co djnh bat
bien ro rang, rat ti�n cho con ngi.rCri d9c m9t each ch�m rai, kich thich than
kinh d9i niio nhieu Ian, gqi mer tri tu� cua con nguCri, vun dap tinh cam cua
h9. Vi v�y doi v&i vi�c ke thira va sang t90 van h6a nhan 109i, doi v&i vi�c
khai thac tiem nang tri Ii.re to 16n cua con nguCri, bat k� la trong qua khfr,
hi�n t9i hay tuong lai, thi chfr viet v§n luon la phuong ti�n van minh quan
tr9ng nhat. Ngon ngfr viet va ngon ngfr n6i c6 quan h� m�t thiet v&i nhau
va la tinh hoa cua nen van minh nhan 109i.

Ngon ngfr viet va ngon ngfr n6i deu c6 di�m m9nh va di�m yeu rieng.
Chung b6 sung lam n6i b�t m?t m9nh cua nhau, quan h� m�t thiet v&i
nhau, va m6i 109i l9i c6 d?c di�m rieng ro rang. Du&i day toi se phan tich kY
hon:

Ngon ngfr n6i la phuong ti�n truyen d9t tu tu<'rng b�ng each dung phat
am lam tin hi�u d� kich thich mang nhi. Di�m m9nh cua n6 la SIT dvng don
gian, chi vi�c n6i ra thanh lCri, va n6 c6 th� ket hQ'P v&i vi�c bi�u 19 tinh
cam, giao luu tri.rc tiep m9t each sinh d9ng va thao lu�n nhanh ch6ng. N6
CO Slrc CUOn hut Va anh hu<'rng rat m9nh, no la bao boi trong cu9c song
hang ngay, trong giao tiep cong c9ng, trong giao luu tinh cam, trong di�n
thuyet hi�u tri�u, n6 lam cho con nguCri thong tu� va nh9y ben, con nguCri
khong th� rCri xa n6 du chi m9t ngay. Nhung ngon ngfr n6i l9i c6 nhuQ'c
di�m rat 16n: no d� dang mat di, khong nam bat dUQ'C, khong nghe l9i dUQ'C
va khong ti mi, khong quy ph9m. Chinh vi the neu con nguCri chi SIT dvng
ngon ngfr n6i thi khong du chinh xac va sau sac, cling khong c6 lqi cho vi�c
ghi nh& chinh xac tirng cau, tirng chfr n9i dung ma n6 bieu d9t.
>

Ngon ngfr viet la ngon ngfr thj giac dung chfr viet lam kY hi�u, tac dvng
len dong tIT mat d� truyen di y nghi. D?c di�m cua n6 la hinh anh ro rang,
hinh thfrc thong nhat, c6 th� d9c viet, suy nghi, can nhac nhieu Ian. Cho
nen, n6 la m9t 109i ngon ngfr quy ph9m, chinh xac, sau sac, ti�n cho vi�c ghi
nh&. Ngon ngfr viet la phuong ti�n h9c t�p nghien Clru, kY ket dieu khoan
va truyen d9t thong tin vuQ't qua thCri gian va khong gian. Xii h9i van minh
khong th� khong CO ngon ngfr viet. NhUQ'C di�m CUa no la khong CO dUQ'C
sire cuon hut qua vi�c bi�u 19 tinh cam va am di�u, SIT dvng khong ti�n va
khong nhanh ch6ng nhu ngon ngfr n6i.

Hai ngon ngfr deu c6 di�m m9nh rieng, deu la cong CIJ. tu duy va nh�n
thfrc quan tr9ng nhat cua con nguCri. Chi khi dong thCri c6 duQ'c hai ngon
ngfr d6, con nguCri m&i c6 dUQ'C to chat toi thi�u cua nguCri van minh. Bat
k� la ca th� cua dan t9c hay xii h9i nao cling deu khong th� thieu m9t trong
hai 109i ngon ngfr d6.

Nhin tl'r ljch SIT phat trign cua ngon ngfr, ngon ngfr n6i ra d(ri va hoan
thi�n tnr&c ngon ngfr viet. Hi�n nay tren the gi&i vfin con c6 m{it so dan t{ic
l9c h�u chi c6 ngon ngfr n6i ma khong c6 chfr viet.

E>oi v&i m{it drra tre, hoan toan khong can thiet phai di theo con di.remg
cu h9c n6i tnr&c roi m&i h9c viet. Ma nen bat dau h9c ca hai ngon ngfr, d6
la con di.remg di.ra tre den v&i tri tu�. E>ieu nay khong c6 gi la 19. Tri.r&c khi
phat minh ra may bay, con ngi.rCri dii biet den tau hoa, nhi.rng ngay nay
nhfrng ni.r&c dang phat trign l9i CO thg hQC each che t?O dong th(ri tau hoa
va may bay. Tren the gi&i dii c6 ban tinh rat lau tri.r&c khi t?O ra may tinh
di�n tu nhi.rng ngay nay tre em hoan toan c6 thg cung luc h9c each SIT dvng
ban tinh va may tinh di�n tu-.

C6 ngi.rCri cho r�ng tri thrrc rat kh6 nam bat nen di.rong nhien phai dQ"i
den khi tre len tigu h9c m&i c6 thg giang d9y cho tre. E>ay qua th�t la m{it
sai lam l&n trong nh�n thrrc cua con ngi.rCri, la quan digm ngu mu{ii con ton
t?i trong the gi&i van minh.

Tri.r&c het, khong nen coi hai ngon ngfr la tri thfrc h� thong, ma la
phi.rong ti�n truyen tai tri thrrc va tien hanh giao li.ru. D9y tre nam bat di.rQ"C
ngon ngfr n6i Va ngon ngfr viet la bi.r&c giao dvc to chat C<Y ban nhat, la boi
di.r5ng cho tre I<y nang v�n dvng tot cong CV ngon ngfr. Chi c6 nhfrng drra
tre biet nghe, biet n6i, biet d9c, biet viet m&i c6 thg c6 di.rQ"C tri thrrc, nh�n
thfrc dl.rQ"C the gi&i, phat trign tri li;rc, hinh thanh tinh each th6i quen tot
d�p.

Thrr hai, hai ngon ngfr deu phai di.rQ"C nam vfrng trong qua trinh SIT
dvng va luy�n t�p. Ngi.rCri xi.ra c6 cau: "Muon lam tot vi�c, thi tri.r&c tien
phai c6 cong CV sac ben". Hai ngon ngfr chinh la cong CV sac ben dg tre c6
thg hQC dl.rQ"C trong thi;rc ti�n Va luy�n t�p.

Tho9t nhin err ti.r&ng tre em h9c nghe, h9c n6i thi khong can d9y ma "ti.r
nhien se biet", nhi.rng thi.rc ra chi.ra chac dii nhi.r v�y. Ngon ngfr n6i cua tre
la ket qua cua qua trinh giao dvc s&m ma chung ta tien hanh m{it each ti.r
phat. Chung ta dung "phi.rong phap giao dvc ti.r nhien" dg boi dap cho tre,
giup tre phat trign nhi.r thien tai. E>6 la qua trinh giao dvc tl'r luc tre con la
thai nhi (thai nhi nam thang tu&i da CO thg nghe dl.rQ"C tieng n6i CUa bo m�
va am thanh cua the gi&i ben ngoai) den khi tre ba, bon tu&i. Trong qua
trinh d6 tre dan dan thanh th?o ngon ngfr thong qua nghe, luy�n, bat
chtrCrC, linh h(>i hang ngay, trir luc ngu ra, th(ri gian con ll).i tre luon dtrQ'C
tiep xUC va luy�n t�p trong moi trtr0ng ngon ngfr. Neu nhtr chfr viet cung c6
dtrgc m9t moi trn0ng va dieu ki�n nhtr v�y thi c6 thg kh£ng dinh chac chan
r�ng, tre ba, bon tu&i cfing CO thg btrCrC dau nam dtrQ'C ngon ngfr viet. Th\fC
te, hang nghin tre em dtrQ'C dl;ly theo Phuong an O tu6i dii chtl.ng minh tre
ba, bon tu&i CO thg biet dQc; nam, sau tu&i CO thg dQC dtrQ'C hang lol).t sach
thieu nhi.

Th{r ba, chung ta dirng nen cho r�ng "nghe, n6i d@, biet chfr kh6''. Ma
hoan toan ngtrQ'C ll).i. Trong cung m9t dieu ki�n, tre SO" sinh nam bat ngon
ngfr thinh giac kho han ngon ngfr thj giac, vi tre hQC noi can trinh dQ tam ly
va kha nang mo phong, linh h(>i rat cao. Tre phai nhin chufin khfiu hinh, mo
phong n6, phat am chufin ma khong dtrQ'C c6 bat k)' sai sot nao. Tre can
phai higu nghia cua tir, neu khong se khong higu va cang khong biet bigu
dl).t. Tre con phai thanh thvc ngfr phap, neu khong se khong bigu d?t dtrQ'C
ttr ttr6ng b�ng each ket hgp tir thanh cau, ket hgp cau thanh dol).n.

Khi hQC ngon ngfr thinh giac, chi rieng vi�c ghi nh(r ngfr am Va phat am
chuil'.n dii la dieu khong d@. Vi dv, khi nhin thay m(>t v�t n&i tren mi).t ntr&c,
thi tre phai nh& tir ''n6i" ma ngtrCri 16n n6i. Am d6 se bien mat ngay l�p t\rc,
ma ho khong ro rang, khong biet bao gi<'r m&i l?i xuat hi�n. Ghi nh& nhfrng
am khong nhin thay, khong chl).m tay vao dtrQ'C do ll).i d@ han la ghi nh(r chfr
"n6i" hoan toan c6 thg nhin thay va chl).m vao?

Con vi�c phat am chufin l?i cang khong d@. Dieu d6 can den S\f phoi hgp
chi).t che CUa cac bQ tj phat am nhtr khoang ng\l"C, c& hQng, khoang mi�ng,
ltr&i, rang, moi, khoang mui va hang chvc ca khac m&i c6 thg hoan thanh.
Neu nhtr bo qua m9t b9 tj phat am hay m9t ca nao d6 thi tre n6i se ll).C am,
ll).C di�U Va khong thg phat am chufin dtrQ'C. The nhtrng, tre nho chi can CO
moi trtrOng ngon ngfr thich hgp, chung Se hQC tot bat Clr phtrang ngfr Va
ngol).i ngfr nao, th�m chi CO thg cung luc hQC tot nhieu ngon ngfr khac nhau,
va c6 thg mo phong chinh xac each phat am cua bat kY ngon ngfr nao.

Tre c6 thg hQC ngon ngfr n6i rat nhanh nen cung se hQC ngon ngfr viet
d@ dang. Hai ngon ngfr se b& trg rat dac l\fc cho nhau. B&i vi:
,,
An ttrgng thi giac thtr0ng ro rang, sau sac han an ttrgng thinh giac, an
ttrgng thi giac la hfru hinh, c6 thg my y li).p ll).i, an ttrgng thinh giac la VO
hinh, thtr0ng mat di trong lCri n6i. Va l?i, kha nang nam bat thong tin cua
mat lfU vi�t hon CUa tai, dieu nay da dtrQ'C gi(ri tam ly h<;>c kh�ng dinh: trong
ltrgng thong tin ma con ngtr<'ri c6 dtrgc thi khoang 80% den bKng mat, 15%
den bKng tai, cho nen h<;>c viet d@ hon h<;>c n6i la le tat nhien.

Cung bat dau h<;>c hai ngon ngfr va phat trign song song l;:ti cang c6 uu
the, b&i vi khi h<;>c n6i c6 thg nghe ro ngfr am l;:ti c6 them digm t\l"a hinh
ttrgng (mi).t chfr), khi h<;>c ghi nh& chfr l;:ti c6 digm t\l"a ve ngfr am. S\l" ket
hgp nhuan nhuy@n nay se giup tre linh h{>i va ghi nh& chfr viet tot nhat. S\l"
ket hgp CUa hai ngon ngfr nay trong CUQC song dtrong nhien Se hB trg nhau,
dieu d6 hoan toan phu hgp v6i nguyen ly "m9t c{>ng m{>t bKng hai'' trong
thuyet h� thong. Tir V\l"Ilg, ngfr nghia, ngfr phap trong hai ngon ngfr la m{>t,
ngon ngfr n6i Se giup tre higu cau van, do;:tn van; ngtrQ'C l;:ti, h<;>c d<;>c h<;>c viet
giup cho vi�c phat am dtrQ'C chfnh xac, ro rang, n6i nang luu loat, bigu d;:tt
tinh te, dung quy tac ngfr phap, ngon ngfr cua tre t\l" nhien se phong phu va
chu�n xac.

Nhfrng tam the chfr Va tai li�U d<;>c dtrQ'C thiet ke Va bien t�p chfnh la dg
th\l"C hi�n phat trign dong b9 hai ngon ngfr cho tre.

D§n dat tre vao con dtrbng h<;>c chfr, d<;>c sach

Phat trign dong b{> ngon ngfr thi giac va ngon ngfr thinh giac la con
dtrbng d§n den phat trign tri tu� s&m. V�y phai lam the nao dg khcri gQ'i
hfrng thu cua tre, d§n dat chung vao con dtrbng tuy�t v<'ri d6 dg chung phat
trign tri tu�?

Trong Phu:07!g an o tubi, chung ta d;:ty tre nh�n biet S\l" v�t, h<;>c n6i, h<;>c
di, nghe nh;:tc, chcri xep hinh, chcri tro chcri, dg tre tiep thu m{>t each t\l"
nhien. Phtrong phap nay khac hoan toan phtrong phap giao dvc tre a b�c
tigu h<;>c.

Phat trign ngon ngfr thi giac cua tre nho va h<;>c sinh tigu h<;>c khi h<;>c
chfr c6 ba digm khac nhau can ban: M9t la tinh chat khong giong nhau. Tre
nho h<;>c chfr h<;>c d<;>c la m{jt trong nhfrng n{ji dung CUa giao dvc to chat C<Y
ban, lay vi�c boi dtr5ng srrc chu y, hfrng thu cua tre v6i chfr va sach, tir d6
nam dtrQ'C Cong CV ngon ngfr thi giac lam xuat phat digm. Qua trinh nay
di@n ra t\l" nhien nhtr khi d;:ty tre m{>t tu6i chu y nghe, n6i. Can phai xac
dinh S\l" khac bi�t gifra nhfrng drra tre c6 nhu cau khac nhau. Con h<;>c sinh
tigu h<;>c h<;>c chfr, h<;>c d<;>c la m{>t phan cua truyen thv tri thfrc van h6a h�
thong, n6 quy dinh chi).t che mvc tieu, nhi�m vv, tien d9 va tai li�u d;:ty h<;>c.
mat lfU vi�t hon CUa tai, dieu nay da dtrQ'C gi(ri tam ly h<;>c kh�ng dinh: trong
ltrgng thong tin ma con ngtr<'ri c6 dtrgc thi khoang 80% den bKng mat, 15%
den bKng tai, cho nen h<;>c viet d@ hon h<;>c n6i la le tat nhien.

Cung bat dau h<;>c hai ngon ngfr va phat trign song song l;:ti cang c6 uu
the, b&i vi khi h<;>c n6i c6 thg nghe ro ngfr am l;:ti c6 them digm t\l"a hinh
ttrgng (mi).t chfr), khi h<;>c ghi nh& chfr l;:ti c6 digm t\l"a ve ngfr am. S\l" ket
hgp nhuan nhuy@n nay se giup tre linh h{>i va ghi nh& chfr viet tot nhat. S\l"
ket hgp CUa hai ngon ngfr nay trong CUQC song dtrong nhien Se hB trg nhau,
dieu d6 hoan toan phu hgp v6i nguyen ly "m9t c{>ng m{>t bKng hai'' trong
thuyet h� thong. Tir V\l"Ilg, ngfr nghia, ngfr phap trong hai ngon ngfr la m{>t,
ngon ngfr n6i Se giup tre higu cau van, do;:tn van; ngtrQ'C l;:ti, h<;>c d<;>c h<;>c viet
giup cho vi�c phat am dtrQ'C chfnh xac, ro rang, n6i nang luu loat, bigu d;:tt
tinh te, dung quy tac ngfr phap, ngon ngfr cua tre t\l" nhien se phong phu va
chu�n xac.

Nhfrng tam the chfr Va tai li�U d<;>c dtrQ'C thiet ke Va bien t�p chfnh la dg
th\l"C hi�n phat trign dong b9 hai ngon ngfr cho tre.

D§n dat tre vao con dtrbng h<;>c chfr, d<;>c sach

Phat trign dong b{> ngon ngfr thi giac va ngon ngfr thinh giac la con
dtrbng d§n den phat trign tri tu� s&m. V�y phai lam the nao dg khcri gQ'i
hfrng thu cua tre, d§n dat chung vao con dtrbng tuy�t v<'ri d6 dg chung phat
trign tri tu�?

Trong Phu:07!g an o tubi, chung ta d;:ty tre nh�n biet S\l" v�t, h<;>c n6i, h<;>c
di, nghe nh;:tc, chcri xep hinh, chcri tro chcri, dg tre tiep thu m{>t each t\l"
nhien. Phtrong phap nay khac hoan toan phtrong phap giao dvc tre a b�c
tigu h<;>c.

Phat trign ngon ngfr thi giac cua tre nho va h<;>c sinh tigu h<;>c khi h<;>c
chfr c6 ba digm khac nhau can ban: M9t la tinh chat khong giong nhau. Tre
nho h<;>c chfr h<;>c d<;>c la m{jt trong nhfrng n{ji dung CUa giao dvc to chat C<Y
ban, lay vi�c boi dtr5ng srrc chu y, hfrng thu cua tre v6i chfr va sach, tir d6
nam dtrQ'C Cong CV ngon ngfr thi giac lam xuat phat digm. Qua trinh nay
di@n ra t\l" nhien nhtr khi d;:ty tre m{>t tu6i chu y nghe, n6i. Can phai xac
dinh S\l" khac bi�t gifra nhfrng drra tre c6 nhu cau khac nhau. Con h<;>c sinh
tigu h<;>c h<;>c chfr, h<;>c d<;>c la m{>t phan cua truyen thv tri thfrc van h6a h�
thong, n6 quy dinh chi).t che mvc tieu, nhi�m vv, tien d9 va tai li�u d;:ty h<;>c.
Mi;tc tieu cua m6i giai do;:tn nhat djnh phai dtrQ"C hoan thanh va la yeu cau
chung cho tat ca h9c sinh, khong c6 S\l' phan bi�t. Hai la, tieu chu�n h9c
chfr khong giong nhau. Doi v&i tre nho, rung phtrong di�n am, hinh, nghia
deu phai c6 yeu cau khac nhau. Tre chi can c6 an ttrQ"Tig va higu tiing btr&c,
sau d6 btr&c vao d9c m{>t each t\l' nhien. Con doi v&i h9c sinh tigu h9c, vi�c
h9c chfr phai tien hanh "bon kY nang ket hw''. Tire la nh�n ro m�t chfr, d9c
chu�n am, higu y nghia cua chfr, biet viet. Chung thtr<'>ng phai tham gia thi
err, lam trac nghi�m. Ba la, giao trinh va phtrong phap d;:ty khac nhau. H9c
sinh tigu h9c h9c chfr tren l&p phai theo trinh t\l' nhat djnh chfr khong dtrQ"c
tuy y thay d6i. Con khi phat trign ngon ngfr viet cho tre nho, chung toi de
xrr&ng tinh linh ho;:tt, tinh da d;:tng cua giao trinh va phtrong phap d;:ty, chu
y tinh hfrng thu, th�m chi c6 thg t\l' thay d6i bat kY luc nao, d�c bi�t chu
tr9ng den yeu to khich l� d{>ng vien. M6i tre c6 m{>t nhu cau rieng. M{>t dfra
tre ba tu6i biet dtrQ"C 3000 chfr la dfra tre gioi, dfra tre khac biet dtrQ"C 20
chfr cling la dfra tre gioi, chung deu dang dtrQ"C khich l� va khen ngQ"i. Giong
nhtr dfra tre h9c ngon ngfr n6i khong c6 ngtrm m� nao l;:ti phe binh con
minh nghe va n6i kem qua, hay ch�m qua.

Hinh thfrc d;:ty h9c ngon ngfr thi giac s&m gom c6 ba lo;:ti sau day. Ca ba
lo;:ti d6 deu c6 thg d;:tt dtrQ"C hi�u qua cao.

Hqc chfr trong moi tnrimg ngon ngfr

Day la hinh thfrc chu yeu dg d;:ty tre m{>t, hai hay ba tu6i. Phtrong phap
nay t�n di;tng tri�t dg trU the ghi nh& VO thfrc cua tre nho dg d;:ty chung h9c
chfr bl'.ing each cho tre nghe nhieu, nhin nhieu, t90 an ttrQ"Tig, tang an ttrQ"Tig,
tich lfiy an ttrQ'Ilg.

Hi�u qua h9c t�p cua phtrong phap nay rat dang kinh ng;:tc. Tre h9c
tieng m� de, nh�n biet V;:tn V�t, nam bat hanh vi, nghe thUQC am nh;:tc Ve CO"
ban deu c6 dtrQ"c do dtrQ"c tiep xuc nhieu, thi vi sao h9c chfr h9c d9c l;:ti
khong thg ap di;tng phtrong phap nay?

Can phai c6 yeu cau ve hi�u frng tich lfiy va hi�u frng lau dai. Ket qua
cua vi�c tich lfiy la tre m{>t tu6i chu y den chfr viet m{>t each t\l' nhien, c6 thg
cam chfr len phat am va nh�n biet.

M9i ncri trong CUQC song deu c6 Im n6i, thi chung ta hay lam cho m9i
ncri trong CUQC song deu CO chfr viet. Tuy S\l' ket hQ'P gifra CUQC song Va chfr
viet phfrc t9p hon vi�c ket hw gifra CUQC song va Im n6i, nhtrng neu biet
each chung ta vfin c6 thg lam dtrgc. V?n di;tng linh ho9t nhfrng the chfr,
bang, phan, tranh chfr, cau doi deu c6 tac di;tng. Chi can hai, ba nam, cac
net va am sac cua chfr se t\l" nhien di vao dau 6c tre, nen ghi nh& an ttrgng
2000 chfr hoan toan khong kh6.

Nhieu cha m� cam thay lo lang khi trong phong tre dan chfr, dan cau,
thanh ngfr: Dieu nay c6 t?O ra ap li;rc qua 16-n cho tre khong?

Th\fC te khong dang lo lang qua nhtr v?y. B9n thay day khi chao d<'ri, tre
luon bi cac yeu to CUa CUQC song kfch thfch, v?y do cling la ganh nij_ng 16-n
hay sao. Chi can tre th\rc, khi chung m& mat ra, cac hinh anh S\f v?t hi�n
ttrgng ch�ng phai se kich thich chung sao? Sao tre l9i khong cam thay cling
th�ng va ap l\fc?

V9n v?t, cac hinh ttrgng, am thanh, mui vi mau sac cua the gi&i, bat kg
ph\rc t?p the nao deu CO thg dtrQ'C tre nh?n biet thong qua tiep xUC, thi t?i
sao may chfr viet kia l9i khong thg? Huong ho, d\ra tre chtra day hai tu6i
vfin chtra phan bi�t dtrQ'C dau la v?t, dau la chfr, nhu cau don gian la CO
dtrQ'C an ttrgng ve m9i thong tin ma thoi. D6 la ban nang sinh ton phat trign
va thich \mg v&i moi tru<'>ng cua con ngtr<'ri. H9c chfr thong qua tiep xuc v&i
moi tru<'>ng va dan tien t&i d9c la phtrong phap tot t?n di;tng tri�t dg ban
nang nay, lam cho tre nam bat Cong C\l ngon ngfr thi giac m{it each VO th\rc.

Hqc chfr qua tro chO'i

Nhfrng chuy�n thu vi trong CUQC song, tre deu coi la tro choi. An, ngli,
tam, cho ga an, trong hoa, gii).t quan ao, nghe nh9c, kg chuy�n, xem tau hoa,
nghich dat v.v... Chi can ngtr<'ri 16-n c6 h\rng thu thi c6 thg khoi d?y xuc cam
cua tre, tre se choi m{it each say me. V?y c6 thg ket hgp vi�c h9c chfr v&i vui
choi, h9c chfr qua nhfrng tro choi trong CUQC song, dg dan dan tien t&i vi�c
d9c hay khong? Cau tra l<'ri la c6. So dong h9c vien va cac nha nghien Clru
Phu<rng an 0 tuffi da sang t?O va t6ng ket dtrQ'C hang chi;tc each h9c chfr
qua tro choi cua tre. Ngtr<'ri 16-n va tre em hoan toan c6 thg dfin <lat tre btr&c
vao con dtr<'>ng h9c chfr, h9c d9c thong qua nhfrng ho9t d{ing vui choi.

Vi di;t, cac tro an k�o h9c chfr, thay doi net mi).t h9c chfr, ke chuy�n h9c
> >

chfr, di cong vien h9c chfr, d9y thu ctrng h9c chfr, xem ban do du lich h9c
chfr, bit mat bat de h9c chfr, thu ctrng tim nha, m& ctht hang, v.v... H9c chfr
qua tro choi se sinh d{ing hon, c6 h\rng thu hon va tri tu� hon. L<'ri n6i c6
thg tham gia vao tro choi, va tr& thanh chiec g?y chi huy cua tro choi, thi vi
sao ngon ngfr thi giac l?i khong th� lam dtrQ'c? Vi dv, "tro choi. h9c chfr qua
vi�c chi cac b{i ph�n tren CO' th�": tren the chfr xuat hi�n chfr "dau", tre phai
l�p trrc chi vao dau, xuat hi�n chfr "chan", tre phai l�p trrc giO' chan ra, xuat
hi�n chfr "ltr&i", tre phai l�p trrc the ltr&i ra v.v ... Day la tro choi. h9c chfr
th�t sinh d{ing va ho?t bat. C6 th� n6i trong CUQC song & bat kY ch6 nao
cung c6 th� tien hanh tro choi. h9c chfr, cung giong nhtr khi l<'ri n6i tham gia
vao cac ho?t d{ing tro choi. v�y.

Hqc chfr qua vi�c dqc

Len ba tu6i, tre vt'ra h9c chfr vt'ra luy�n d9c, cha m� nen htr6ng dfin tre
ket hQ'P song song gifra d9c va h9c chfr. Nhtr v�y day la qua trinh d9c trn&c
h9c chfr sau, mvc dich cuoi cung la nang cao kha nang h9c chfr va d9c.

T?i sao phtrO'Ilg phap h9c chfr qua d9c hoan toan c6 th� th\fc hi�n
dtrQ'C?

Ye CO' ban, tre da nam dtrQ'C ngon ngfr thinh giac, tre CO th� nghe hi�U,
n6i nhfrng cau ngan, dO'Il gian, cha m� nen htr6ng dfin tre nghe d9c, d9c
theo, cung d9c nhfrng cau chuy�n, bai hat, tat ca nhfrng ho?t d{ing d6 tre c6
th� ''d9c" hi�u. Khi m&i bat dau d9c, tre d9c theo ki�u h9c v�t, ho�c d9c
tiing chfr, nhtrng n{ii dung cua nhfrng bai van hay cung c6 th� thu hut
chung, am lu�t CUa ngon ngfr d�p Va thu�n mi�ng dtra l?i cho tre S\f cam
thl,l am nh?C, S\f chuy�n d{ing CUa moi cfing dtra l?i S\f cam nh�n Ve xUC
giac. Neu ket hQ'P d?y v&i bang d'ia c6 kem theo am nh?C, tre se cang thich
nghe va "d9c" hO'Il.

Ph?m vi kien thrrc cua tre mfiu giao r{ing hO'Il cua tre SO' sinh, kha nang
hi�u cung tang len dang k�, tinh to mo rat cao, day la th<'ri kY tre thich nghe
truy�n nhat trong d<'ri, tre cung thich cac cau chuy�n m&i me ve bat kY linh
V\fC nao. D� tre nghe, d9c theo va dan dan t\l" minh d9c dtrQ'C cac cau
chuy�n phai phu hQ'P v&i trinh d9 hi�u va mong muon kham pha cua
chung. Cho nen, h9c chfr qua vi�c d9c la phtrO'Ilg phap d?y chfr dO'Il gian
nhat dtrQ'C tre em yeu thich.

Tre c6 kha nang ghi nh& an ttrQ'Ilg VO thrrc rat cao, chung dung tay chi
vao chfr d9c bai van het Ian nay den Ian khac, d6 la each h9c chfr rat hi�u
qua thong qua tiep XUC. Cach dQC nay cfing phat huy dtrQ'C trU the ghi nha
an ttrQ'Ilg cua tre, lau dan t\l" nhien tre se nh�n biet dtrQ'C nhfrng chfr d6. N{ii
dung cac bai van d� tre d9c dtrQ'C thay d6i lien tvc, trong khi cac chfr l?i chi
g6i g9n trong so 11.l'QTig 2000 chfr. Nhll' v�y chi can m9t, hai nam luy�n d9c,
an tl.l'QTig ve may nghin chfr d6 se rat ro rang. Cam giac cua con ngl.l'Oi rat
tinh te, an tl.l'QTig thong qua thj giac khong ngimg tang len.

Neu ket hgp h9c chfr qua vi�c d9c va h9c chfr qua tro choi. cling v&i viet
chfr thi tre se tien b9 rat nhanh ch6ng. Trong qua trinh d9c, v&i nhfrng chfr
ft xuat hi�n, nhfrng chfr khong CO y nghia C\l thg, thi phai d;:ty rieng cho tre,
khi dung phl.l'ong phap tro choi. dg d;:ty phai chu y cho tre ghi nh&. Nhll' v�y,
nhfrng ''con htl can dl.l'<'>ng'' trong qua trinh h9c chfr se nhanh ch6ng phai
"dau hang". Bat k)r thay co hay cha, m� nao cung deu c6 thg thiet ke ra
phl.l'ong phap d;:ty rieng nhfrng chfr d6 cho con em minh.

T6m l;:ti, dg d;:ty tre h9c chfr qua d9c, chung ta chi can vfrt b6 kigu nh�n
thfrc truyen thong "biet chfr tru&c roi m&i biet d9c", m;:tnh d;:tn VU'Qt ra
ngoai quan ni�m cu "d9c tru&c (nghe, d9c theo) roi m&i biet chfr".

Phl.l'ong phap h9c chfr qua tro choi. d9c con c6 tinh rm vi�t rat l&n: n6
khong chi la each d;:ty chfr, ma con la each d;:ty dQC rat tot, CO thg d;:tt dl.l'Q'C
hai m\LC dich biet chfr va biet d9c. D;:ty d9c khong can phai giao vien giang
giai tir dau den cuoi, cang khong can nh& each giai thich tir, tl.l' tl.l'&ng chu
d;:to cua do;:tn van m9t each cfrng nhac; d9c nhieu thu9c nhieu, linh h9i
nhieu, tra tir dign nhieu, thao lu�n nhieu Va th\l'C hi�n phl.l'ong phap dQC
sach cua Quach M;:tt Nhl.l'Q'C "d9c sach tot, khong can phai ly giai sau".
Trong ljch sli' van h9c, khong c6 tac gia l&n nao l;:ti khong gan b6 v&i vi�c
d9c trong qua trinh tru&ng thanh cua minh.

Dt;1i h9c Ho B&c, thang 5 nam 1999

Tacgia
 G PHAP
VIEC DAY CH
.....

• •

DQ-y tre ht;>c chfr qua tro ch<Yi

Quan digm ''cu9c song la giao dl,lc'' cua Dao Hanh Tri qua la VO cung
chinh xac. Khi chao d<'ri, di'.ra tre den m9t the gi&i hoan toan xa 19, chung
phai thich frng v(ri CUQC song, linh hQi ngon ngfr, bat chl.l'&c hanh vi, quan
sat m9i v�t xung quanh. Chi can khi tre thi'.rc, m9i luc m9i noi m9i S\l' v�t
trong CUQC song deu c6 thg la phl.l'ong ti�n giao dl,lC tre. Cu9c song cho
chung cai gi, chung Se h9c dl.l'Q"C cai do.

Chung ta cho r�ng, CUQC song dl.l'a ngl.l'Oi. m� den cho tre, tre se dan
nh�n ra m�; CUQC song cho tre am nh9c, tre Se dan thich am nh9c; CUQC
song d9y tre nh�n biet S\l' V�t, tre Se ngay cang nh�n biet dl.l'Q"C nhieu do V�t;
CUQC song cho tre nhieu tieng n6i khac nhau, khong lau sau tre Se bi bo t�p
n6i... Dl.l'ong nhien, CUQC song cfing CO thg cho tre chfr viet, dg tre nhin, tre
nghe, dg nhfrng hinh anh, am thanh, y nghia cua chfr viet d6 dan di vao dau
6c tre. Cho nen, h9c chfr h9c d9c qua tro choi CUQC song chinh la each d9y
chfr cho tre theo kigu ''anh hl.l'6ng moi trl.l'<'mg".

Cu9c song chinh la moi trn<'mg giao dl,lC tre tot nhat, dong th<'ri ciing
phai kh�ng djnh giao dl,lC tre phai bat dau tt'r CUQC song. Doi v(ri tre SO' sinh,
chung ta khong thg th\fc hi�n dl.l'Q"C gi<'r h9c chuyen mon, giao trinh co djnh,
truyen th\l h� thong, giang d9y theo chl.l'ong theo ml,lc. Den tu<li m§:u giao,
tre ciing can phai den trn<'mg nhrmg d6 khong phai la hinh thi'.rc h9c t�p
chu yeu. S\l' chu y cua tre trong CUQC song deu la VO thi'.rc va di�n ra rat
nhanh ch6ng. Trong nhfrng nam dau d<'ri, tat ca nhfrng cam nh�n, tri thfrc
va hanh vi cua tre deu dU'Q'C tich luy tt'r nhfrng chu y VO thfrc d6. Cho nen ta
cung c6 thg t�n dvng phut giay VO thfrc cua tre dg t;:to an tll'Q'Ilg ve chfr viet.
Giong nhrr an trrQ'Ilg tt'r l<'ri n6i, khi n6i thi nhin vao mi�ng nghe phat am,
giai thich y nghia va mo phong theo. Vi v�y, h9c chfr h9c d9c qua cac tro
choi trong CUQC song chinh la each d;:ty chfr d;:ty dQC theo kigu "tich lfiy cam
nhan"
•
•

Lam the nao dg khoi d�y cam nh�n VO thfrc cua tre tot hon? Lam the
nao dg ban dau tre dii c6 y thfrc chu y? each tot nhat la lam cho doi tll'Q'Ilg
dU'Q'C chu y trer nen ro rang, sinh d(>ng, CO tinh cam, dieu nay phai d\fa vao
tro choi ho;:tt di;>ng. Vi tro choi ho;:tt di;>ng c6 thg gQ'i hfrng thu cho tre, lam
cho chung chu y, ghi nh& va linh hi;>i. Hfrng thu cua tre khi bat dau h9c chfr,
h9c thu9c l<'ri bai hat, d9c thO'... khong phai Cr y nghia va n9i dung cua chfr
viet, ma Cr nhfrng ho;:tt d(>ng ben ngoai. Neu trong CUQC song hang ngay ta
dung phrrong phap tro choi, tre se nhin, nghe m9t each thich thu va linh
h9i trrong doi nhieu, an tll'Q'Ilg kha m;:tnh me. NgrrQ'C l;:ti, khong dung ho;:tt
d(>ng tro choi, ma bat tre hQC m(>t each may m6c, tre Se dong canh Ctfa "chu
y'' l;:ti va nay sinh thai d9 chan ghet. Nhrr the h9c chfr s&m se tr& thanh
phan tac dvng. Vi v�y khi de xuat tre h9c chfr h9c d9c s&m, chung toi dii
kien quyet phan doi each d;:ty chfr d;:ty d9c sai lam, d;:ty chfr kigu ''tigu h9c
h6a". HQC chfr, h9c d9c qua tro choi CUQC song khac v&i vi�c de ra nhi�m
vv, chi tieu, tien d9; cung phat trign bon kY nang, h9c chfr theo kigu lay
thanh tich.

D;:ty chfr, d;:ty d9c bKng hinh thfrc "moi trrrang anh hrr<'rng'', "cam nh�n
tich lfiy", "tro choi ho;:tt d(>ng" la bU'CrC phat trign quan tr9ng CUa CUQC song
van h6a nhan lo;:ti, la S\f sang t;:to Vll'Q't th<'ri d;:ti cua khoa h9c giao dvc. N6
c6 y nghia to l&n trong vi�c khai thac tiem nang va nang cao to chat con
.
'

ngrr01.

Toi khong muon c6 ml)t cai aau nhet day mQi thU-, ma muon ml)t cai
aau c6 tlr ttr&ng khoang ag_t.

MongDi'en
 ,

Y NGHIA COA VIEC BIET CH

,
.
,

BIET DOC S DOI V I S • •

TR GTH H CUA
NHANT

Giai do9n mam non co y nghia vo cung quan tr9ng v&i ca dm ngum.
E>� trong dugc nhfrng cay d9i thv, ngu(ri ta can phai bat dau tir vi�c cham
soc nhfrng mam non d6. Ngay ca den nhfrng nguCri n6ng dan binh thubng
cung hi�u dugc tam quan tr9ng cua cac bi�n phap kY thu?t n6ng nghi�p
nhu c6 che d9 dinh du&ng khoa h9c, t90 nhi�t d9 thich hw d� thuc dfiy nay
mam. Do d6, tre em - "mam nhan tai'', ''mam tri tu�'' cang can phai dugc
nu6i du&ng giao dvc ti mi tir be.

Trong qua trinh nu6i d9y tre, d9y tre h9c chfr h9c d9c la dieu kh6ng th�
thieu. N6 co tac dvng thiet th\fC va y nghia lau dai doi v&i tre giong nhuvi�c
chung nh?n biet m6i trubng, thich t1ng v&i xii h(li, phat tri�n th� l\fc, v?n
d(lng va h9c n6i. Hon nfra, h9c chfr h9c d9c cung giong nhu h9c n6i phai
tien hanh vao th(ri kY phat tri�n d!;!p nhat cua tre la khi tre ba, bon tu6i, neu
kh6ng vi�c giao dvc sau nay se ton nhieu c6ng s\rc, th?m chi kh6ng d9t
dugc hi�u qua.

Khong ai phu nh?n h9c chfr h9c d9c la bu&c cO" ban doi v&i S\f tru<'>ng
thanh cua nhan tai, nhung biet chfr s&m kh6ng phai la mvc dich chinh.
Quan tr9ng hon nfra la vi�c h9c chfr va luy�n d9c sach cua tre qua tro chcri,
day la bi�n phap quan tr9ng dg phat trign tri l\fC Va boi dap tinh each tot
d�p, chap them canh cho tre. Trung tam Nghien ctl-u Phat triln Nhi dong
giup tre phat trign toan di�n, day du, theo cac phtrong phap khac nhau. Cac
chau deu CO dtrQ"C nhfrng lQ"i ich thiet th\l'C khi tham gia vao ho?t d{>ng hQC
chfr s61n. M{>t, hai tu6i chung bat dau h9c chfr qua tro ch<ri, tt'r m9t g6c d9
nao day da thuc dfiy S\f phat trign phfim chat ca tinh CUa tre. E>ieu do thg
hi�n & nhfrng mi).t sau:

Phat tri�n kha nang chu y

D?y chfr s61n da t?n dv.ng S\f chu y VO thfrc cua tre, ren luy�n S\f chu y
c6 y thfrc, giup tre nhanh ch6ng phat trign kha nang t?p trung chu y. Nhfrng
dfra tre dtrQ"C htr6ng dfin hQC chfr s61n theo dung phtrong phap deu rat vui
ve ho?t bat, c6 kha nang chu y cao. Chung rat thich "m6n an tinh than" la
cac cau chuy�n, bai hat thieu nhi, c6 tre khi bon tu6i da t\l' ngoi d9c sach
hon m{>t tieng dong ho. M?u Tinh Tinh hon m{>t tu6i da rat thich xem cau
doi treo trong phong khach. Khi ngtr<'ri 16n d9c cau doi be ctr<'ri thich chi.
Lau lau khong d9c, be ''tr, tr" chi tay ra hi�u ngrr<'ri 16n d9c cho be nghe.
Phan Tinh bi mac b�nh eczemaC1) can b�nh bi ngfra kJ l? d6 rat kh6 chfra,
nhtrng khi nghe kg chuy�n hoi).c d9c sach thi be ngoi yen, khong lay tay gai
ngfra nfra. Con ngtr<'ri sinh ra da c6 nhu cau ve CUQC song tinh than, biet d9c
biet chfr la m{>t trong nhfrng con dtr<'mg quan tr9ng dg dap frng nhu cau
tinh than Va phat trign SlrC chu y CUa tre.

Ren luy�n kha nang quan sat

Tre xem m{>t chfr ciing hfrng thu nhtr xem m{>t bfrc tranh, xem m{>t con
tern v?y, v6i. tre nhfrng th{r d6 deu rat m6i. me, l? lfim. Khi tre bat dau h9c
chfr, an ttrQ"Ilg la dieu quan tr9ng nhat. Sau hai tu6i tre c6 thg quan sat
phan tich ket cau cua chfr, h9c so sanh va phan bi�t ttrong doi s61n. Tigu
Xuyen chtra day ba tu6i trong m{>t Ian di cung ba n{>i, khi di ngang qua c6ng
trn<'mg, nhin thay tam bign trn&c c6ng, be d9c to "ra vao xuong xe'', nhtrng
l?i d9c thanh "ngtr<'ri ra xuong xe". Ba n{>i khen ngQ"i be, va d9c to bon chfr
"ra", ''vao", "xuong", "xe''. Tt'r d6 Tigu Xuyen da biet phan bi�t s\f khac bi�t
rat nho gifra hai chfr "A." (vao) va ''.A:' (ngtr<'ri). Len ba tu6i khi h9c ve
tranh phong canh, Tigu Xuyen hoi ba n{>i: "Chfr 'canh' viet the nao ha ba?".
Ba n{>i viet cho be xem. Be xem xong reo len: ''A, chfr 'canh' th?t d� nh&, &
tren la chfr 'nh?t' b�t, & dtr6i. la chfr 'kinh' trong 'Bae Kinh'". C6 thg thay
r�ng kha nang quan sat phan tich CUa tre khi hQC chfr da dtrQ"C nang cao.
Thi giac tir nho cua tre dii c6 thg nam bat hinh anh chfr viet m{it each sac
ben, dieu d6 c6 y nghia vo cling quan tr9ng.

Boi dU'cmg tri nh&

Thai gian dau tre h9c chfr, chung ta nen t�n dvng ghi nh& VO thfrc cua
tre, sau d6 ren luy�n ghi nh& c6 y thfrc cho tre. Quan tr9ng nhat la tri nh&
phai dU'Q'C ren luy�n qua cac hol).t d{ing t�p trung chu y. Tir nho, tre ch<ri tro
ch<ri h9c chfr, thuemg duQ'c khen, duQ'c thu6ng, nhi�m V1J. ghi nh& luon
dU'Q'C xac djnh ro rang, th6i quen tri nh(r cfing theo do ma hinh thanh, nen
hi�u qua ghi nh& khong ngirng tang len. Rat nhieu phv huynh tham gia vao
thi;rc nghi�m dii gm thu den cho chung toi, h9 n6i con h9 khi m{it tu6i rn&i,
m6i ngay c6 thg nh& duQ'c m{it, hai chfr, sau d6 so luQ'Ilg cac chfr tang dan.
E>en ba tu6i, m6i ngay ch<ri h9c chfr 15 den 20 phut, tre c6 thg nh& duQ'C
hon 30 chfr m&i, nhieu nhat la trong Vong 20 phut, tre nh(r dU'Q'C 50 chfr.
Sang ngay horn sau khi duQ'C khich l� tham gia ''kigm tra'', tre chi quen bon
chfr.

Nam bat thong tin bKng thi giac sau sac hon, lau ben hon bKng thinh
giac. Vi nhu muon nh& ten cua m{it nguCri 11)., an tll'Q'Ilg khi nghe gi&i thi�u
bKng lCri n6i rat IDO' ho, nhrmg neu dU'Q'C cam tam danh thiep, thi an tll'Q'Ilg
11).i rat ro rang, khong d� quen. E>ung la "tram nghe khong bKng m{it thay."

Sau khi h9c chfr s&m va bat dau h9c d9c, tri nh& cua tre dU'Q'C nang cao
m{it each dang kinh ngl).c. Khi phat huy day du tac dvng cua thi giac, kha
nang ghi nh& cua tre se phat trign den trinh d9 cao hon, tri thfrc cua tre se
phong phu hon. E>ieu d6 ly giai tl).i sao c6 rat nhieu h9c sinh tigu h9c khi
m&i & tu6i m§u giao, h9c sinh trung h9c & tu6i nhi dong, h9c sinh dl).i h9c
& tu6i thieu nien dii c6 nhfrng S\l' phat trign khac nguCri.

Phat tri�n kha nang tU' duy va kha nang tU'O-ng tU'Q'Ilg

Tu duy va tll'6ng tll'Q'Ilg cua con nguCri khong thg tach rCri ngon ngfr, b&i
ngon ngfr la phuong ti�n cua tu duy, ngon ngfr chinh la ''dong tu duy". M{it
khi con nguCri tach khoi ngon ngfr, thi tU' duy, tu6ng tll'Q'Ilg va nhfrng hanh
vi di cling v&i n6 se khong con ton tl).i nfra, khi d6 con nguCri nhin nh�n the
gi&i, hol).t d{ing ban nang giong nhU' d{ing V�t. Khi xem xet S\l' phat trign tll'
duy va tu6ng tll'Q'Ilg & tam cao, yeu to anh hu6ng sau sac nhat den con
nguCri v§n la ngon ngfr viet. Nhu tren dii n6i, ban than chfr viet dii c6 tac
dvng lien tll'Ong, lam xuat hi�n S\l' cam nh�n Va y tll'Ong, nhin chfr la l�p tfrc
lien tlr6ng den cac tinh huong lien quan. Mi).t khac, von tl'r cua ngon ngfr
viet phong phu hon, each dung tl'r hoan chinh hon, sau sac hon, xac dang
hon von tl'r cua ngon ngfr n6i, nen TI.r nhien thuc dfiy ttr duy con ngtr<'ri cang
tinh tehon, chufin xac hon, tlr6ng tlrQTig bay b6ng hon, r(>ng 16n hon.
Chinh vi v�y, ngon ngfr viet tac di;tng ro r�t doi v&i vi�c phat trign ttr duy va
ttrong ttrQTig cua tre.
> > >

Quan tr9ng hon, sau khi tre biet chfr s6m biet d9c s6m, ngon ngfr viet
thong qua vi�c d9c, vi�c ghi nh& va suy nghi se nhanh ch6ng chuyen thanh
>

ngon ngfr n(>i tam khong thanh tieng. Ngon ngfr n(>i tam phong phu d6 s6m
dtrQ'C ket hQ'P v&i tlr duy Se dtra ttr duy Va kha nang tlr6ng tlrQTig len m(>t
tam cao m&i. Nhfrng tre biet chfr biet d9c s6m deu rat biet n6i chuy�n,
thich kg chuy�n, thich kg nhfrng gi minh nhin thay, biet neu cau h6i, biet
tranh lu�n. Higu biet cua tre ngay cang phong phu. Thong qua d9c, tre se
s6m tiep thu dtrQ'C nhieu kien thi'.rc ve ljch SIT, quan h� con ngtr<'ri, thien van
dja ly, ti.r nhien, triet ly nhan sinh v.v...

Cau chuy�n cua chau Tigu Nhi�m Hoan & Th9ch Gia Trang, chtra day ba
�6i � bk � h9c � �c s�, b��& b�����l� th�
thtrbng xuyen c6 tac phfim dang bao, 10 tu6i da xuat ban t�p thcr Nhi�m
hoan. Nhan tai nhtr chau tl'r lau khong con la hi�n ttrQTig ca bi�t. Nhin tl'r
g6c d9 tac di;tng thuc dfiy ttr duy va ttr6ng ttrQTig ngon ngfr viet, thi dieu d6
hoan toan hQ'P v&i quy lu�t. D6 cung la ly do t9i sao nhfrng ngtr<'ri n6i tieng,
nhfrng cay d9i thi;t tl'r c6 chi kim deu la nhfrng ngtr<'ri rung h9c chfr, h9c d9c
'

scrm.

Vun diip tinh each tot d�p va boi dw&ng niem yeu thich dQC
sach

Khi h9c chfr h9c d9c s6m, tre tiep xuc v&i van h9c thieu nhi s6m nhat,
trong d6 c6 sir dau tranh gifra nhfrng hinh ttrQTig nhan v�t can cu va ltr<'ri
bieng, ltrong thi�n va xau xa, dung cam va nhat gan, sang t90 va bao thu va
ca nhfrng CUQC dau tranh gifra chung. Nhfrng hinh ttrQTig nhan V�t do tac
d(>ng den tre, g6p phan khcri d�y tinh cam d90 di'.rc cao thtrQTig va hoan
thi�n nhan each cho tre. Trong khi d9c c6 nhfrng tre da di cling nhan v�t
chinh, luc ctr<'ri luc kh6c, c6 tre kg say stra ve nhfrng vi thien sir, vi anh hung
ma chung sung bai, dieu d6 ch�ng tot hon hang tram Ian nhfrng l<'ri thuyet
giao d90 di'.rc kho khan sao? Nhfrng dieu tre h9c dtrQ'C trong sach nhtr
nguon ntr&c ng9t ngao tlr&i mat cho tam hon cua tre.
 Rat nhieu tre biet chfr s&rn, len hai, ba tutli thl.l'bng doi bo m� mua sach
dg d9c, chung yeu sach hon k�o, hon quan ao m&i, tl'r nho chung dii dl.l'Q'C
hl.l'<'mg niem vui tinh than ma sach mang 11).i. D6 cling la m9t hi�n tl.l'QTig
d�p trong qua trinh phat trign cua tre.

Boi dU'iYng kha nang va thoi quen l\l' hQC

Tinh rm vi�t 16n nhat cua vi�c biet chfr, biet d9c s&rn la boi dl.l'5ng kha
nang va th6i quen TI,r h9c cho tre tl'r nho. B&i bat kY nhan tai sieu pham nao
tren the gi&i cling khong chi di.ra vao nhfrng loo giang cua thay co giao, kha
nang ti.r h9c va tinh than suy nghi d9c l�p m&i c6 thg chu d9ng tiep thu
nhfrng tinh hoa tri th\rc cua ngIToo di tru&c. Ren luy�n kha nang di).t cau hoi
dg nghien Clru, giai quyet van de CO sang tl).O.

Ph�m chat d6 rat d� phat trign khi biet d9c s&rn nen biet chfr s&rn c6
thg dl).y tre each h9c. D6 m&i la "x6a mu" theo dung nghia cua n6, vi thi.rc
chat ''mu chfr" khong chi n6i nhfrng ngl.l'oo "m9t chfr be doi khong biet" ma
con chi nhfrng ngl.l'OO khong biet ti.r h9c.

Trong qua trinh h9c, cac h9c sinh cua l(rp thieu nien trl.l'bng Dl).i h9c Ky
thu�t Khoa h9c Trung Quoc di.ra vao ti.r h9c, S\f ph\l dl).O cua ph\l huynh va
giao vien da lien t\lC "nhay c6c'', vao dl).i h9c tru(rc bon, nam nam, trong SO
do CO 36% di.ra vao S\f chuyen sau nghien Clru CUa ban than Va S\f giup dcr
CUa giao vien da thi di) nghien Clru sinh trong Va ngoai nl.l'Crc tru(rc mQt, hai
nam. Phan 16n cac em deu di.ra vao kha nang va tinh than ti.r h9c c6 dl.l'Q'C
khi h9c chfr h9c d9c s&rn. Theo thong ke l(rp thieu nien nam 1979, trong so
29 h9c sinh thi c6 28 em tru&c khi vao tigu h9c dii h9c nh�n mi).t chfr, viet
chfr, h9c thu9c thO", d9c truy�n & nhfrng m\rc d9 khac nhau. C6 thg thay
r�ng dl).y chfr dl).y d9c s&rn cling la m9t trong nhfrng n9i dung CO" ban cua
giao d\lC nhan tai.

Ngay tru&c, khi chuc phuc cho tre, ngIToo 16n thl.l'bng deo cho chung
kh6a trl.l'bng th9, ng9c phu quy. Ngay nay, vi tl.l'ong lai tot d�p cua con
minh, cha m� nen deo cho chung chiec day chuyen hl).nh phuc, thong tu�.
Chiec day chuyen d6 dl.l'Q'c tl).o thanh tl'r hon 2000 vien tran chau tuy�t d�p,
d6 chinh la chfr viet.

IJ9c sach dt tgo thanh nhan each toan v�n.

Bacon
 Sach v& la phu:07!g ti�n cdi ti;zo linh hon. N6 can thiet cho con ngu:Oi &
ch6 n6 la chat nuoi du:iYng nguon sang.

Huygo
 ?

NH G DIEN HINH DANH ,

NH BIET CH S ,.,

Tir tnr&c den nay, cac nha khoa h9c, cac ngh� si, ngh� nhan co thanh
t\l'U to l&n deu dtr<;rc nhan lo?i ghi danh sIT sach, dtr<;rc ngtrCri dCri sau
ngtr6ng m9 ca tvng. Quan tr9ng hon, tir qua trinh tnr6ng thanh cua nhfrng
danh nhan d6, chung ta due ket dtr<;rc nhfrng bai h<;>c kinh nghi�m quy bau,
d� tir d6 boi dtr6ng theh� ke thira - tai nang hon, xuat chung hon.

Con dtrbng tnr6ng thanh cua nhan tai luon c6 quy lu�t, b<'ri tren dCri
nay khong c6 nhan tai b�m sinh. 16 Tan da n6i: "Cho du la thien tai, thi
tieng kh6c dau tien khi sinh ra ciing giong nhtr nhfrng di'.ra tre binh thrrbng
khac, chi'.r khong phai la m{it bai thO" hay." Dung v�y, bat lu�n tieng kh6c
cua di'.ra tre (y dan t{ic nao, quoc gia nao thi am di�u dau tien deu giong
nhau, tieng kh6c CUa tre SO" sinh khong CO "am que htrong'' chfr dirng n6i
den tieng kh6c cua di'.ra tre nao sieu pham hon. Tri tu� cua con ngtrCri hoan
toan la ket qua cua hai yeu to: to chat b�m sinh va qua trinh boi dtr6ng sau
'

nay.

Giai do?n tnr6ng thanh cua cac danh nhan n6i tieng dtr<;rc cac nha SIT
h<;>c ghi chep het si'.rc ti mi. Nhtrng trong ltr<;rng tai li�u ghi chep do SQ d6 l?i
CO rat it tai li�U ghi l?i S\l" phat tri�n s&m CUa cac danh nhan, dieu do qua la
dang tiec. Hau het cac ghi chep chi ghi l?i S\l" ham h<;>c, chi tien thu va
nhfrng thanh tich ma cac danh nhan c6 dtr<;rc khi h<;> bat dau tnr6ng thanh,
con l?i chi n6i m{it hai cau ve h<;> luc h<;> con nh6 d?i lo?i nhtr "thong minh
hieu h<;>c tir be''. D�c bi�t la ghi chep ve thCri thO" au cua cac danh nhan VO
cung hiem hoi, do la S\l" thieu hvt to 16-n CUa van minh nhan lo?i.
 S\l' phat trign s&rn cua danh nhan la mam tri tu�, mam tai nang, la btr&c
kh&i digm cua d<'ri ngtr<'ri. Con biet dQC biet chfr s&rn la dau chan dau tien
tren con dtremg chinh phlJ.c cua hQ. Chung toi kg ra nhfrng "dau chan'' d6
lam tai li�u tham khao dg boi dtr6ng nhan tai. it nhat n6 cung kh�ng djnh
dtrQ"c biet dQc biet chfr s&rn la m9t trong nhfrng nhan to quan tr9ng dg
thanh tai.

E>au theJ.<Y XIX, Karl Witte ngtr<'ri E>(rc biet chfr s&rn, bon tubi biet dQc,
tam tubi biet tieng Dire, tieng Y, tieng Phap, tieng Anh, tieng Latin va tieng
Hi 19p, chin tubi vao E>9i hQc Leipzig, 14 tubi nh�n hQc vj tien si, 16 tubi la
giao str lu�t & E>9i hQc Berlin.

E>au thekY XX, phu nhan Stoner d9y con gai Winnie, m9t tu6i thu{>c
tha� � h� tufu�� ���ba tubi l� th�b�tufu��� b�
bAng ngo9i ngfr, nam tubi n6i dtrQ"c tam th(r tieng va c6 bai dang tren bao.

Nha sang l�p thuyet dieu khign hQC Wiener ba tu6i biet dQC biet�et,
bon tubi dQC m{jt ltrQ'Ilg l(rn tac phfim nbi tieng, bay tubi dQC dtrQ"C tac
phfim cua Dante va Darwin, 12 tubi vao d9i hQc. Hai ngtr<'ri em gai cua ong
cung deu biet dQC biet�et s&rn. M9t ngtr<'ri vao d9i hQC luc 12 tu6i, ngtr<'ri
kia vao d9i hQC luc 14 tubi.

Than dong n6i tieng ngrr<'ri My Sidis sau khi sinh ra khong lau da biet
chfr, xung quanh chiec gitremg nh6 treo day chfr cai tieng Anh. Hang ngay,
cha m� ong chi cho con xem, dQc cho con nghe. Khi sau thang tu6i ong da
biet chfr, ba tu6i dQC thong �et th90. Sau tu6i vao tigu hQC. Ngay dau tien di
hQC, bubi sang ong vao hQC l(rp M{>t, den trna luc m� d6n ve ong da dtrQ"C
vao l(rp Ba. Nam d6, ong hQC xong tigu hQC. Mtr<'ri m9t tu6i thi da vao
trnemg E>9i hQc Harvard n6i tieng.

Nha toan hQc, v�t ly hQc ngrr<'ri Anh William Thomson khi m&i biet n6i
da bat dau biet chfr. M� d9y cho ong tri th\rc ve nhieu linh V\fC. Mtr<'ri tubi
ong vao d9i hQC, Cr trtremg ong dtrQ"C nh�n giai thtr&ng sinh�en xuat sac.

E>9i thi hao, nha ttr trr&ng, nha chinh trj ngtr<'ri E>\rc Goethe chtra day
bon tubi da biet dQC biet�et, ong chu yeu dQC cac bai van�et theo hinh
th\rc tha. Len tam tu6i ong tinh thong tieng Phap, tieng E>lrc, tieng Y, tieng
Latin va tieng Hi L9p.
 Lenin luc len nam tuoi dii dUQ'C m� d9y chfr d9c sach. Ba con phat huy
>

s& tru0ng cua minh d9y Lenin ngo9i ngfr va am nh9c.

Maxwell ngum Anh tl'r m9t nha toan h9c & tu6i thieu nien tr& thanh
"ong t6 CUa song di�n''. Khi len ba, bon tu6i ong da dUQ'C m� d9y h9c chfr,
h9c viet, h9c lam tinh, h9c thu{>c thO", khi nho, ong d9c rat nhieu sach.

Darwin khi bon, nam tu6i biet chfr, d9c bai hat thieu nhi va thu0ng ra
VlfOn h9c kien th\rc ve d{>ng thi;rc v�t.

Nha khoa h9c vi d9i thm c6 d9i cua Trung Quoc TruO'Ilg HAng, biet chfr
rat s&rn, luc 10 tu6i d9c nhieu 109i sach va h9c thien van dja ly.

M{>t trong t\r ki�t dau nha Du0ng - VuO'Ilg B{>t, sau tu6i biet "lam van,
cau tlr ranh m9ch, tl'r ngfr tinh te"'. Chin tu6i viet Han thu: chu. Mum lam
tu6i viet Dllng VU:071g cac qr n6i tieng.

L9C Tan VuO'Ilg viet bai thO" "Vjnh thien nga" luc sau tu6i.

Thi tien Ly B9ch "nam tu6i d9c L1,1.c giap, 10 tu6i xem Bach gia".

Thi thanh Di) Phu tru&c khi biet noi dii bat dau biet chfr, "bay tu6i co
chi l&n, m& mi�ng ngam phuQ'Ilg hoang" viet bai thO" Phu:QTig hoang.

B9ch Cu Dj chua day ba tu6i dii biet chfr, sau tu6i to ro tai thO", ''chin
tu6i thong thanh lu�t'', 13 tu6i viet "Ly ly nguyen thuQ'Ilg thao, nhat tue
nhat kho vinh" (''Dong cao co m9c nhu chen, kho tum thay d6i hai phen
nam tron", Tan Da djch) luu danh muon thu&.

VuO'Ilg Vu Xung dm Tong biet d9c s&rn, nam tu6i biet lam thO". Tat Van
Gian thay nha ong muu sinh bAng nghe xay b{>t nen bao ong viet Bai tho­
xay b(it. Ong bu{>t mi�ng ngam ''Dan ton tam Ii chinh. Vo sau nhiin h9 tri... "
(nghia la chi can gifr cho trong long luon chinh tn;rc, khong can lo lang vi Sl;t'
ch�m trl tru&c mat) lam cho m9i ngum khong ng&t Im khen ngQ'i.

D9i thi si Hoang Dinh Kien nam tu6i dii d9c thu{>cNgii kinh, Thi, Thu:,
Djch, L€, Nhg_c, sau do d9c Xuan Thu, ''mum ngay h9c thu{>c, khong sot
m� �.�b� tu6i�thO" �c�� "� � vi�viln�a� �'
xuy djch phong ta each lung van. Da thi�u Tru0ng An danh lQ'i khach, CO'
quan di;tng t�n bat nhu quan" (nghia la cu&i trau qua thon tru&c mi).t, gio
th6i tieng sao lam b<'r ben kia cung nghe thay, bao nhieu khach danh lQ'i &
Trtrbng An, dung m9i IDU11 ke cung khong bl'.ing ngtr<'ri). Nho tu6i nhtrng
ong da c6 each ly giai sau sac ve xa h9i dtrong th<'ri.

Trong ljch sU- Tao Thi.re, Ly Hl;l, Lvc Du va tam nha van nha tha 16n d<'ri
E>trbng Tong deu biet d9c biet viet s61n, thg hi�n tai tha van, va tr& thanh
dl).i van hao. Li@u Tong Nguyen luc hon tu6i, cha ong mang theo rat nhieu
sach trong nha khi di lam quan a Giang Nam, IDE;! ong danh phai ti.r viet ra
cac tac ph�m dg dl).y Li@u Tong Nguyen h9c chfr d9c sach, lam tha viet van.
Khong lau sau ong da h9c thu9c 14 bai tl'r phu c6 rat sau sac va kh6.

Y thanh Ly Th<'ri Tran d<'ri Minh cung biet chfr s61n, tl'r nho da d9c xong
cac sach kh6 nhtr Thich ai€u, Thich thu, ong con biet dtrQ"C nhieu don thuoc
cua cha.

H9c gia Co Vien Vu dau d<'ri Thanh khi sau tu6i d9c xong cuon Dq_i h9c,
10 tu6i d9c sach binh thtr Ton Tu, Ngo TU- va cac sach sU- Td truy?n, Quoc
ngfr, Chien quoc sach.

E>trQ"C m�nh danh la "quai tai", Ltrong Kh&i Sieu bon tu6i tinh thong Tu
thu, sau tu6i d9c xong Ngu kinh, 11 tu6i dB tU tai, n6i tieng khap nai.

M9t trong nhfrng bat quai dat Dtrong Chau la Trjnh Ban Kieu ba tu6i
bat dau biet chfr d9c tha, sau tu6i d9c thl).o va chep dtrQ"C Tu thu, Ngu kinh,
h9c thfrc uyen bac.

Trong nhfrng danh nhan th<'ri k)' hi�n dl).i cua Trung Quoc, cung c6
nhieu ngtr<'ri biet chfr s61n. Nha khi ttrQ"Ilg h9c True Kha Trinh hai tu6i biet
chfr, nam tu6i vao tigu h9c.

Te Bl;lch Thl).ch hon tu6i biet chfr, sau tu6i h9c thu{lc lau hang tram chfr
Han ong n9i dl).y.

Nha tha c�n dl).i n6i tieng Hoang Ton Hien ba tu6i vao trubng ttr thvc,
10 tu6i viet ra nhfrng van tha phi pham.

TU- Bi Hong biet chfr s61n, sau tu6i d9c LuQ.n ngfr.

Ly E>l;li Chieu biet chfr khi vl'ra tron ba tu6i, hon, nam tu6i d9c Thien qr
van, Tam qr kinh, ong n{li con dl).y ong cau doi, tranh chfr, van bia.

Chu An Lai nam tu6i biet chfr, biet viet. Sau tu6i d9c thu{lc hang chvc
bai tha Dtr6ng, bat dau d9c sach Thuy HU:, Tam quoc di€n nghia, Tay du
ky v.v...

Nh�m B�t Th<'ri bon tu6i biet chfr luy�n viet but long, khong lau sau
chep ll).i dtrQ'C Tien xuat su bilu cua Gia Cat Ltrqng, Tong D6ng Thi�u Nam
tl,rva Nguyen dgo cua Han Du.

Htr6ng Canh Dfr nam tu6i biet d9c sach, sau tu6i d9c va higu Mpc Lan
tU:.

Lfi Tan biet chfr s&rn, nam tu6i bat dau d9c nhieu sach. Nen den th<'ri
thanh nien ong higu sau ve van h6a truyen thong Trung Quoc, lam nen tang
vfrng chac cho nhfrng sang tac sau nay.

Quach Ml!-t Nhrrgc khi ba tu6i dii biet chfr, thtr6ng thich ngam thavan.
Bay tu6i biet lam tha, biet doi cau.

Ba Kim nam tuBi di h9c tnr0ng ttr th\LC v&i anh cht, buBi toi ve nha d9c
Bgch Hu071g tU: phu. D6 la tac phfim ngh� thu�t ong d9c s&rn nhat.

Van Nhat Da nam tuBi vao tnr6ng ttr th\LC cai ltrang do cha ong m&,
ong khong chi d9c TU: thu, Ngu kinh ma con d9c sach Itch SU va nhieu thg
lol).i khac.

Tri�u Th\! Ly nam tu6i d9c Bach gia tinh, Tam ti.r kinh, Tho- than dong,
va con d9c khong it sach thanh kinh cua ong n(ii.

Nha van Thfim Tung Van khi len bon tuBi dtrQ'C m� dl).y cac ten thuoc,
khong lau sau ong dii h9c dtrQ'C 600 chfr. M� ong thtr0ng di:\t cau hoi dg
khai d�y kha nang suy nghi cua ong.

Hung Khanh Lai khi nam tu6i biet chfr d9c sach, rat thich di:\t cau hoi.
M9t horn, lu tre muon ong gia lai thuyen kg chuy�n cho chung nghe. Ong
gia bao, chau nao viet dtrQ'C ten thon "Tire Tg'' ong m&i kg. Khanh Lai be
canh cay, viet len dat hai chfr "Tire Tg•• ngay ngan. Sau nay ong dii tr& thanh
ngtr<'ri di tien phong trong linh vi;rc toan h9c c�n dl).i cua Trung Quoc.

... Le nao nhfrng vi d\l dign hinh tren khong gQ'i m& cho chung ta dieu
gi? Dtrang nhien, chung ta khong dtrgc coi nh� nhfrng each giao d\lc khac
ma cac danh nhan do dtrQ'C tiep XUC th(ri tha au, moi tnr0ng tot, thi.rc ti�n
phong phu ma hQ CO dtrQ'C. Nhtrng biet chfr, biet dQC giup hQ cam nh�n sau
sac hon, giup h9 tiep thu dinh dtr6ng tinh than cua nhan lolj.i tl'r rat s&rn,
hinh thanh th6i quen ti;r h9c, suy nghi, d� btr&c vao con dtrbng cua danh
nhan.

Tri tu? khong xuat phat tir hQc ii.re, ma tir SI,( tim toi tri thuc trong suot
CUQC am.

Einstein

Gae sv v(it lau dan ciing gay ra cdm giac nham chan; CTQC sach cang
CTQC cang c6 h!rng thu.

Trinh Di
 ?
, ,

BIET S THE
NAO?

Ngay nay, nhieu ngtrOi. dii nh?n thi'.rc dtrQ'C tam quan tr9ng cua ba van
de: sinh ra, nuoi dtr&ng va giao di;tc. Tiem nang tam ly va tai tri thong minh
CUa tre dtrQ'C khai thac day du nen chung da CO nhfrng thanh tich VtrQ't trQi.

Dtr6i. S\l" htr6ng d§n cua trubng ham thi;t giao di;tc s61n, so tre biet s61n
dii len den hang nghin em. C6 tre bon tubi dii d9c rat nhieu sach, c6 tre sau
tubi vao h9c l&p Nam, c6 tre chin tubi vao trung h9c, 12 tubi vao d?i h9c.
Con so tre nhanh nh�n khoe m?nh, nh?n biet v?t, biet chfr, h9c tieng Anh
nhanh chiem ti l� cao.

Tir khi btr&c vao thOi. kY dbi m6i., dat ntr&c dii c6 rat nhieu sinh vien d?i
h9c & d9 tu6i thanh thieu nien. Trong d6 c6 hang tram thanh thieu nien tir
d9 tu6i 16 den 20 nhtrng dii h9c t6i. tien si trong va ntr&c ngoai. each day 10
nam, lira sinh vien thieu nien dau tien dii trn&ng thanh, tr& thanh giao vien
trg giang d?i h9c khi m6i. & tu6i 18, tien si & tu6i 21, ph6 giao srr dtrQ'C dao
t?O & ntr&c ngoai tr& ve & tu6i 26. Trong so hQ, c6 ngtrOi. dii dtrQ'C nha ntr&c
Cong nh?n thanh qua nghien Clru khoa hQC, CO ngtrm dtrQ'C phat bigu tham
lu?n t?i cac bu6i h9i thao chuyen de quoc te, cling c6 ngtrOi. viet bao, viet
sach ho�C CO nhieu y ttr&ng sang t?O trong cac linh V\fC.

Yeu to nao giup tre thanh tai? Ket qua nghien ci'.ru cho thay, m9t la ngay
tir giai do?n SO' sinh, tre dii c6 th\l"C ti@n CUQC song VO cling phong phu,
nhieu tro chm h9c t?p da d?ng; hai la vi�c tre biet chfr s61n, d9c sach s61n.
E>6 chinh la hai yeu to quan tr9ng - doi canh cho chu chim rrng nho bay cao.
 Th\l'C ti@n CUQC song Va tro choi. hQC t?p la d{>ng l\fC quan tr9ng dg phat
trign tam ly tre m{>t each toan di�n va day du. S\l' cham s6c, yeu thtrong cua
cha m�, S\l' tiep xUC thg chat, phat trign ngon ngfr, sinh ho9t hgp ly, am
nh9c ca mua, my thu?t thu Cong, quan sat nh?n biet S\l' v?t, du ljch tham
quan, chan nuoi trong tr9t, h9c dem, tinh toan, truy�n kg, lao d{>ng vi�c
nha, thg dl,lC ren luy�n, tro choi. t?p thg, quan h� xii h{>i, khoa hQC th\l'C
nghi�m, choi. cer, ho9t d{>ng StrU tam tern, d9c ban do, lay m§u v.v ... Tat ca
dem l9i cho tre tri ttr<'rng ttrQ'Ilg phong phu, tri thfrc doi dao va kinh nghi�m
cam tinh, d6 la dieu VO cung quan tr9ng.

Cu{>c song va tro choi. phong phu giup tre bigu dll.t tinh cam va ngon
ngfr linh ho9t, thong minh.

Nhtrng, th\l'C ti@n Va tro choi. phong phu khong phai la d{>ng l\l'C duy
nhat dg phat trign tam ly tre, ma chi la m{>t mi).t, m{>t chiec canh cua chu
chim trng non, neu chi d\l'a vao d6 thoi thi khong bay len dtrQ'C. Chi khi tre
c6 them chiec canh ttrong t\l' nhtr v?y - biet d9c biet viet s&rn, nhan tai m&i
dtrQ'c phat trign vfrng chac, chu chim rmg non m&i c6 thg bay len trm xanh
Va bay Xa Vlj.n di)_m.

Th\l'C ti@n CUQC song Va vi�c biet dQC biet viet CO thg cung bat dau, cung
phat trign, b6 sung cho nhau. Theo thanh qua nghien cfru m&i nhat cua
giao dvc s&rn, tre h9c chfr c6 thg bat dau trn&c khi h9c n6i, sau d6 h9c tt'r
ngfr tlr nhfrng ho9t d{>ng hang ngay, khien nhfrng hinh anh tre CO dtrQ'C
trong th\l'C ti@n cang tra nen ro rang, kinh nghi�m cam nh?n CO dtrQ'C cang
sau sac. Dong thm, tre cling ghi nh& tot va v?n dvng linh ho9t ngon ngfr
viet ma tre CO dtrQ'C khi ket hgp th\l'C ti@n Va tro choi..

Vi dv: tre m{>t tu6i rtr&i thich bo, khi tre bo c6 thg d9y tre nh?n biet chfr
"bo", sau khi nh?n biet vai Ian tre c6 thg d9c dtrQ'C chfr ''bo", va khi nhin
thay chfr thi tre se c6 hanh d{>ng bo. Ngon ngfr thj giac va ngon ngfr thinh
giac deu CO thg dtrQ'C nam bat s&rn nhtr nhau, Va ket hgp chi)_t che VOO kinh
nghi�m CUQC song.

Dtra tre bon tubi den ao sen choi., ngam canh, ngat hoa, luc tre vui ve
hay khich l� tre d9c thO' cua Dtrong V9n Ly: "Tiep thien lien di�p VO cung
bich. Anh nh?t ha hoa bi�t d9ng hong." ("Lien trm sac la xanh xanh ngat.
Nang chieu mau hoa th§m 19 lung"-Tung Van djch), (trong d6 phan l&n chfr
tre da dtrQ'C h9c). Nhtrv?y, ngon ngfr thj giac Va ngon ngfr thfnh giac cung
dtrQ'C thg hi�n, an ttrQ'Ilg cam tfnh CUa tre Ve ao sen le nao l9i khong sau sac
hon? Tre cung biet dtrQ'C nhieu chfr va higu ve tha hon, nh(r lau hon? Hon
nfra do biet chfr, dQC sach, tre CO dtrQ'C nhieu kinh nghi�m gian tiep, giup tre
cam nh?n tn;rc tiep ve mQi v?t phong phu hon; ma cam nh?n phong phu l9i
nang cao toe d9 va chat ltrQ'Ilg biet chfr va dQC. Vi dv khi tre dQC den di).c
digm cua hoa sen ''gan bun ma ch�ng hoi tanh mui bun", "vrron minh dling
th�ng" thi khong can thay co giao giang giai tre cung higu va cam nh?n
A

dtrQ'C sau sac.

,

Tir d6 c6 thg thay rKng, ngrr<'ri xrra de xtr&ng "d9c v9n quygn sach", "di
v9n di).m dtremg" trong giao dvc hQC va nhan tai hQC, la con dtremg san sinh
ra nhan tai ki�t xuat.

Nhrmg trong giao dvc tre truyen thong, ngtr<'ri ta dii doi l?p ho9t d9ng
thi;rc ti�n v&i vi�c hQc chfr hQc dQc. Rat nhieu cha m� coi nh� tro chai
phong phu cua tre trong khi chi mong tre biet chfr biet dQc. Mi).t khac, nhieu
ngtr<'ri l9i phan doi tre biet dQC biet viet. Nghe n6i den biet chfr s&m thi hQ
cho la "ghi nh& cling nhac", "anh htr6ng sir phat trign tri li;rc''. HQ chi can
tre ho9t d(ing, cam tre hQC chfr hQC dQC, nha tre nao d9y chfr thi khong
dtrQ'C gQi la "du tieu chufin". Con nghe n6i tre chtra day ba tu6i dii biet chfr
thi hQ to ra coi thtremg.

Hai kigu nh?n thfrc tren deu rat phien di�n, kim ham sir phat trign day
du cua tre. Neu so sanh thi nh?n thi'.rc thi'.r hai dii hoan toan phu dinh vi�c
biet dQC biet chfr SCrm, nen cang nguy h9i hon. Vi tre khong thg tach r(ri
thi;rc ti�n va tro chai. Tir khi sinh ra, mbi ngay mbi gi(r tre deu song trong
CQng dong, dtrQ'C thi.rc ti�n giao dvc. Kinh nghi�m Va cam nh?n CUa tre chi
la sir khac bi�t gifra phong phu va ngheo nan. The nhtrng, m9t khi vi�c biet
chfr biet dQC SCrm bi ttrCrC do9t, thi Se bi ttrCrc do9t hoan toan cho den khi tre
sau, bay tubi, th(ri Icy phat trign biet dQC biet chfr ly ttr6ng nhat da bi bo la.
Thu nghi xem, con chim nh6 trong vong sau bay nam tr<'ri chi d?p m9t ben
canh, den khi muon bay len thi m9t ben canh dii bi te li�t, v?y li�u n6 con
bay dtrQ'C nfra khong? Hon nfra, cho du kinh nghi�m cam tinh cua con
ngtr<'ri c6 day du the nao, neu thieu sir giup da cua ngon ngfr viet thi cung
rat thign c?n. Dong th<'ri, neu con ngtr<'ri khong tiep thu tri thi'.rc gian tiep,
109i tri thi'.rc nhieu hon ca kinh nghi�m tri;rc tiep, thi cung se rai vao tinh
tr9ng ngheo nan ve tinh than.

Neu chung ta d9Y tre hQC chfr, hQC dQC mu(in, tri Ii.re cua tre se kh6 phat
trign toan di�n. Khong higu vi ly do gi ma nhfrng bai hQC ttr duy danh cho
tre hai, ba tu6i l?i dua vao giao trinh ngfrvan cua b�c tigu h9c? Vi dv: "Day
la cai gi? Day la may bay. Kia la cai gi? Kia la chuon chuon." Bay gi<'r c6 dfra
tre nao l?i chua bao gi<'r nhin thay nhfrng v�t d6 hoi).c nhfrng hinh ve ve
chung? C6 tre nao l?i kh6ng nam dU'Q'C nhfrng m§u cau d6? Dg d?y chfr,
ngu<'ri ta dii h? thap kha nang tll' duy, sfrc ly giai cua tre bay tu6i xuong
trinh d9 cua tre lfra tu6i m§u giao qua la dang buon!

H9c sinh tigu h9c v6 tinh bi mat di dieu ki�n biet chfr biet d9c s61n, vi
v�y lll'Q'Ilg kien thfrc ma tre thu lU'Q'ID dU'Q'C qua vi�c dQC rat it. Theo thong
ke, so chfr trong bai van cua h9c sinh l&p Sau v§n kh6ng bAng m9t nth so
chfr trong bai van cua h9c sinh l&p Ba a Lien X6 cu. ve mi).t trinh d9 viet
cung thap hon, tac ph�m n6i tieng cung kh6ng nhieu. Tuy nhien, h9c sinh
>

tieu hQC phai chiu ganh ni)_ng hQC t�p qua 16n, nen chung cang CO it CO' hQi
d9c nhieu sach.

Bu&c vao b�c tigu h9c, tre chua biet chfr, biet d9c, chua hinh thanh th6i
quen t\l' h9c nen nay sinh tam ly thv d(lng doi v&i vi�c h9c chfr va tiep thu
bai giang. Nhu v�y trong ca qua trinh h9c t�p sau nay cua tre, thay c6 giao
se rat kh6 khan dg b6 hinh thfrc d?y h9c kigu ''giao vien giang la chinh'', anh
hu&ng den kha nang d9c cua tre. Lfr Thuc Tuong dii kinh ng?c thot len:
"Trong vong 10 nam, hon 2700 bai ngfr van kh6ng d?t chat luQ'Ilg, d6
ch�ng phai chuy�n l? sao!" Nguyen nhan chinh la tre mat di hfrng thu v&i
>

vi�c h9c. M9t canh bi te li�t thi lam sao chu chim rmg c6 the bay len tr<'ri
xanh duQ'c day?

Suhomlinski tiing n6i: "V&i kinh nghi�m 30 nam trong nganh giao dvc
t6i tin chac rAng, S\l' phat trign tri li;rc cua h9c sinh bat dau tir vi�c d9c c6
chat luQ'Ilg." Cung nhu cac linh vi;rc khac, hinh thanh th6i quen d9c, can
phai c6 m9t nen tang tot ngay tir dau, neu kh6ng se mat nhieu c6ng sfrc
hoi).c kh6ng d?t duQ'c hi�u qua.

Cha IDE;! va thay c6 giao deu mong muon tre biet s61n dg sau nay tr&
thanh nhan tai U'U tu. Vi v�y, hay ren luy�n cho d6i canh cua tre cang s61n
cang tot!

Khi d9c sach hii.y d9c chum chu, khi vui chai hii.y thodi mai chai, khi
n6i phdi n6i liri chan thQ.t, lam nguiri phdi lam nguiri tot.

Ba Kim
 Ngir<'ri :ura timg n6i: Di tre em biet ve hoa la co cay, chim mu6ng sau
bQ, den khi chung 1611 Zen di kh&p nui cao song 1611, tim hiiu phong tµc tQ.p
quan cac vitng mien tren khdp dat nir&c. Ngir<'ri :ura ciing li;zi n6i: DQc
thul)c 300 bai tho- Dirr'mg, kh6ng biet ngam ciing biet ngam; d9c vi;zn
quyin sach, chap but nhir than... Nhfmg l<'ri n6i d6 da ch!mg minh ml)t
each khoa hQC r&ng dichu chim nho bay Zen nhat thiet can ml)t d6i canh.

Cu()c noi chuy�n giii'a tac gia vii

Ibuka - ngtt'Oi aong sang l{j.p
T{j.p doan Sony Nh{j.t Ban
 ,

G D ' AT,
BIET CH ?
'

BIET DOC S •

Cong CUQC hi�n dlj.i h6a dat ntr&c cua Trung Quoc can rat nhieu nhan
tai c6 to chat cao, nhtr chu tich V9n Ly dii n6i trong h9i nghi c6ng tac giao
di;tc toan quoc nam 1985: "Th<'ri dll.i cua chung ta can nhieu nhan tai. Dg
phat trign sir nghi�p hi�n dlj.i h6a xii h9i chu nghia, kh6ng nhfrng can nhan
tai nhtr Karl Marx, ma con can nhfrng nhan tai nhtr Newton, Edison,
Einstein va nhan tai trong cac linh vi.re h9c thu�t, chung ta can sir t6ng hQ'P
cua nhfrng nhan tai d6."

Btr&c vao th�p kY 80, chung ta biit dau htr&ng t&i giao di;tc s&m va sieu
giao di;tc v&i mvc tieu dao tlJ.o nhan tai c6 to chat cao. Giao di;tc s&m kh6ng
nhfrng CO dong g6p quan tr9ng cho chat ltrQTig dan SO, ma con tlj.O nen
m6ng vfrng chili cho sieu giao di;tc, giup sieu giao di;tc phat hi�n boi dtr&ng,
phat trign ltrQTig l&n mam tai nang.

Tai nang xuat hi�n trong cac linh vi.re van h9c, am nh9c, h9i h9a, thg
di;tc, bigu di�n ngh� thu�t, va nhat la trong linh vi.re khoa h9c tir nhien. Tien
si Ly Chinh D90 dii n6i: ''Tren the gi&i, nhan tai trong linh vi.re khoa h9c tir
nhien thtr<'mg c6 thanh ti.ru luc hon 20 tu6i, va & Trung Quoc dtr<'mg nhtr
kh6ng c6 ngo9i l�." Hi�n nay, hon m9t nghin tru<'mg dll.i h9c danh cho
thieu nien tren ca ntr&c hau het deu chu tr9ng phat trign khoa h9c tir nhien.
Du la sir phat trign phi thtr<'mg the nao di chang nfra thi cling kh6ng thg
tach rm vi�c biet chfr, biet d9c. Day la yeu to can va du dg chu chim trng
tung canh bay.
 E>� chtlng minh vi�c biet chfr biet d9c s&rn c6 th� thuc dii:y S\l' phat tri�n
phi thl.l'Ong cua tre, toi dii thu th?p cac cac cau chuy�n ve cac chau d� cac
b?c phv. huynh cung tham khao.

Be M?u Tinh Tinh & Kinh Chau Ho Bae m&i 10 thang tubi dii rat thich
thu khi dl.l'Q"C ngl.l'Cri nha d9c sach cho be nghe, m{it tu6i ruOi dii c6 th� d9c
ten cac bfrc tranh son thuy tren tl.l'bng. Ba tubi be c6 th� t\l' d9c sach, tt'r d6
sach tr& thanh nhu cau hang dau cua be. Ngay 17 thang 9 nam 1985, s& giao
dv.c Kinh Chau tien hanh khao sat va ket lu?n be Tinh Tinh khi d6 tron ba
tuoi ruOi, c6 kha nang d9c tl.l'ong dl.l'ong v&i trinh d{i cua h9c sinh l&p Ba,
>

l&p Bon.

Be Di�u An & huy�n Ninh Tan Ha Bae, khi 10 thang tu6i dii dl.l'gc cha
d?y chfr, hai tubi hai thang da nh?n biet dl.l'Q"C hon 1200 chfr, be to ra rat
thong minh ho?t bat. Cac thay co khoa giao dv.c trubng E>?i h9c Son Tay dii
tien hanh khao sat v&i be, IQ cua be luc hai tubi nam thang rat cao.

Be LU'U Tuan Vi & thanh pho Li�u Chau Quang Tay, khi m{it tubi hai
thang bat dau h9c nh?n mi).t chfr, be h9c rat nhanh cac chfr chi do v?t xung
quanh minh nhl.l': ''ctl-a", "ctl-a s6", "ban'', ''ghe'', "gil.l'bng". Khi m{it tu6i
ml.l'Cri thang be biet bay, tam tram chfr. Trong khi chcri dua cha IDE;! ket hgp
d?y be d9c tha E>l.l'Ong, chcri bai, nh?n biet cac hinh khong gian, h9c chfr
h9c d9c, lam cho be ngay cang thong minh ho?t bat. Ba tubi be dii nh?n biet
dl.l'Q"C hai nghin chfr Han, VU'Q°t qua mfrc tieu chuiln x6a mu cua nha nl.l'CrC
quy djnh.

Be Trinh Hl.l'&ng Minh con cua thay giao Trinh & H9c vi�n Cong nghi�p
khoang san Trung Quoc, tt'r nh6 dii bat dau biet chfr va h9c cac kien thfrc
phb thong khac, CUQC song VOO be la nhfrng gi(r h9c vui Ve. Khi mua bap cai
ngl.l'Cri l&n d?y be hai chfr "bap cai'', khi mua ''cu cai'' l?i hoi be c6 nh& hai
chfr ''cu cai'' khong. Dung phl.l'ong phap tl.l'ong t\l' v&i vi�c d?y tieng Anh,
den khi s tu6i, Trinh HIT&ng Minh dii biet hon 2000 chfr. Be sU- dv.ng thanh
th?o Ttr di€n Tan Hoa, d9c 11.l'U loat sach bao, biet hon m{it nghin tt'r don
tieng Anh, hon m{it tram cau h{ii tho?i don gian tieng Anh, biet tinh di�n
tich chiec ban nh6 ...

Be Thi�u Van H?o tt'r nho dii thich di).t cau hoi, thich t\l' tay lam do v?t,
thich xem ban do. Cha IDE;! d?y cho be nhieu kien thfrc b6 ich ve the gi&i. Gia
dinh di).t mua cac lo?i sach bao nhl.l' "Nhi dong Trung Quoc", "Bao khoa h9c
thieu nien", "Bao ti�u chu nhan". Sach bao tr& thanh ngl.l'Cri b?n tot cua be.
Nam len bay tu6i be tham gia cu{ic thi tri tu� toan quoc c6 ten ''bat dau tir
ti�U h9c" Va gianh dtrQ'C giai nhat.

Be Hoang D9t Vi con cua anh Hoang Tieu Nam ngtr<'ri My goc Hoa, khi
tam thang tu6i da choi tro xep chfr, be lam quen v&i vi�c h9c tieng Han,
tieng Thai va tieng Anh. Khi hai tu6i rtrOi be da biet d9c, nam tu6i rtrOi be
vao ti�u h9c, dtrQ'C boi dtr5ng t9i l{rp chat ltrQ'Ilg cao & My. Nam 1984, khi
tam tu6i be thi db vao khoa y trnemg D9i h9c Thomas thanh pho Houston.
Chi trong vong m{it nam, thanh tich cac mon h9c cua be deu thu{ic 109i xuat
sac hoi).c kha gioi.

Be Tao Vu con cua thay Tao & H9c vi�n Dau mo D9i Khanh, khi hai tu6i
choi ca ttr6ng da biet cac chfr tren quan ca. Ba ngo9i d9y be h9c chfr h9c
viet, giang tha Cong quan cua Di�p Kiem Anh cho be nghe. Cha hoi be ve
nhfrng vi d\l "tir c6 c6 nhieu thieu nien xuat chung"' be deu n6i ra vanh
vach cac ten Tao Thi;rc, Vtrang B{it, Ly B9ch, v.v... Phtrang phap giao d\lC ly
ttr&ng va khai thac tri Ii.re da giup be ngay cang phat tri�n. MtrCri ba tu6i be
thi db vao l(rp thieu nien D9i h9c Khoa h9c Ky thu?t Trung Quoc.

Be Phung Lung Lung & ThtrQ'Ilg Hai tir nho da dtrQ'C giao d\lC toan di�n.
Bat dau tir vi�c nh?n biet hoa la co cay, chim muong sau b9, h9c chfr, ve,
dem, thao lap do choi, tro nao be cung thich, nhfrng ho9t d{ing d6 da phat
tri�n kha nang ti.r h9c cua be. Trong qua trinh h9c, be lien tl,lc h9c vrrQ't cap,
19 tu6i trung tuy�n khoa v?t ly thien van D9i h9c Khoa h9c Trung Quoc.

Be Ngo Sieu dtrQ'C binh ch9n la m{it trong 10 d{ii vien xuat sac cua ca
ntr&c nam 1986. Be chao dCri khi IDE;! m&i mang bau bay thang, kha nang
nh?n biet cua be hoan toan binh thtremg. Be biet chfr biet d9c s&m. Be d9c
nhieu sach tham khao ngoai chtrang trinh h9c, chiu kh6 suy nghi, gioi quan
sat, gi).p van de kh6 deu quyet tam tim each giai quyet. Do be thich d9c sach,
thich nghien cfru, l9i biet che t90, luc tam tu6i be da che t90 ra ''htrang
mubi ti�n lQ'i'', dtrQ'C nha ntrac cap b�ng sang che, sau do be l9i che t90 ra
"noi toa nhi�t".

Nha tha nho tu6i B9ch Loi huy�n Th\ly An Triet Giang da trn&ng thanh
nhtr the nao? Tuy cha IDE;! be chi c6 trinh d9 van h6a b?c ti�u h9c va trung
h9c, nhtrng h9 deu ham me h9c t?p. Tir nho, mbi Ian thay cha xem bao,
B9ch LOi cung bat chtr&c cha, err nhtr la be da biet d9c v?y. Khi cha di lam,
be thtremg hoi C\l ba hang XOID Ve cac chfr viet ma be nhin thay tren bao. Ai
cung biet be la m{it drra tre ham h9c. Cha be thay con minh hieu h9c nen da
d�t nhieu loll.i bao dg be d9c, nhl.l' "Nhi dong Trung Quoc", "Bao phien am'',
"Bao thieu nien Trung Quoc'', ''Bao thanh nien Trung Quoc". Ong con mua
"T\l' dign Tan Hoa'', ''Tir dign thanh ngfr'' va nhieu sach van h9c thieu nhi
cho con. Be d9c rat say me. Len l&p Ba, be h9c lam thO'. Hai bo con thl.l'emg
d9c thO', SUa thO'. M6i Ian dl.l'Q'C bo dl.l'a di choi, c6 dip tiep xuc, quan sat the
gi&i t\l' nhien be thl.l'emg xuyen d�t cau hoi, thao lu?n, cang ngay be cang
ham thich. Thang 9 nam 1980, trong CUQC thi thO' danh cho lfra tucli nhi
dong tren the gi&i, bai thO' ''Toi giup bup be tim m�" cua be dfulg th\r hai
trong so tam tac phfim doll.t giai. Luc d6, be m&i chi la m9t h9c sinh l&p hai
; �.
tam tuo1.

Be Ma Toan dan t9c Hoi & Con Minh dl.l'Q'C m�nh danh la "bong hoa lll.
ben ho Dien Tri'', tir nho dl.l'Q'C nghe m� kg chuy�n dong tholl.i, choi the chfr,
d9c h9a bao thieu nhi, d6 cung chinh la nhfrng ngl.l'Cri thay dau tien cua be.
Do biet chfr s61n, nhfrng m\[c thong tin, bign quang cao tren dl.l'emg deu tr&
thanh "giao trinh" cua be. Be thl.l'emg xuyen d9c sach cung m�, tren gia sach
cua be da xep day nhfrng sach 365 chuy?n k€ hang dem, Hoa buffi s6m,
Truy?n cff tfch Andersen, Tuy€n tQ.p dong thoi;zi nu&c ngoizi, v.v... Ma Toan
llj.i dem nhfrng cau chuy�n d9c dl.l'Q'C trong sach kg cho cac blj.n hang x6m.
Tutli rn&i, be bat dau viet van, chi trong vong bon nam, be da dang truy�n
dong tholj.i, tan van, tigu thuyet, truy�n ng\[ ngon tren hO'll so t<'r bao tlj.p chi
nhl.l' "Thieu nien phl.l'O'llg Dong", "Th<'ri dll.i nhi dong", "Van h9c Dll.i Tay
Nam", "Bao butli toi Bae Kinh", "Bao butli toi thanh thanh", v.v... va hO'll
100 tigu phfim truyen hinh va nhieu Ian nh?n giai thl.l'&ng. Nam 1985, Ma
Toan hoan thanh b9 sach "Giac mO' thanh xuan"' phat hanh hO'll 13 Vlj.n
quygn, la b9 sach tr9ng digm trong trign lam sach bao toan quoc nam 1985.

Tigu minh tinh Phl.l'O'llg Sieu & Bao Ke Thigm Tay sau khi biet chfr s61n
da rat thich d9c truy�n tranh. Tren ban, tren ghe, tren gil.l'emg bay day
truy�n tranh. Be xem nhieu truy�n nen khi dlj.o di�n giang giai ve kjch ban
be tiep thu d� dang hO'll. Be thl.l'emg bigu di�n anh mat, d(>ng tac, bigu 19
tinh cam cua cac nhan v?t ma be da d9c trong truy�n. Hai tutli rl.l'&i, be bat
dau quay phim, tam tutli rn&i da d6ng cac phim "A, chiec noi", "Ngl.l'Cri chan
ngva". Vai Tigu Bang Bang trong ''Nl.l'&c suoi r6c rach" da dem lll.i cho be
giai thl.l'&ng ''Tigu Bach Hoa".

Be Dtlng Khon ba Ian dolj.t vong nguy�t que trong CUQC thi violon la con
cua m(>t giao vien h9 Dtlng cong tac tlj.i khoa am nhlj.c trl.l'emg Dll.i h9c SU'
phll.m Ha Bae. Khi Dtlng Khon m&i bi bo t?p n6i, cha m� da mong be h9c
violon va ttrong lai se tr& thanh nhan tai am nhl).c. Nhtrng h9 cling higu
r�ng tri thi'.rc van h6a VO cung quan tr9ng doi v6i. m9t ngh� si violon ttrong
lai. Neu khong c6 tri thi'.rc van h6a uyen bac thi se khong h9c tot violon
dtrQ"c, nhieu nhat cling chi c6 thg tr& thanh m9t ngtrCri choi violon binh
thtr<'mg. B&i v�y, khi bon tu6i, D6ng Khon da h9c chfr h9c d9c, h9c violon,
dieu tiet hai vi�c m(lt each hai hoa. Hang ngay, be danh ttrong doi nhieu
thm gian dg luy�n dan, nhtrng thanh tich cac mon van h6a cling rat xuat
sac. Nam 1983, sau khi vao tru<'mg tigu h9c thu(lc H9c vi�n Am nhl).c
ThtrQ'Ilg Hai, be tham gia CUQC thi quoc te va dol).t lien ba giai quan quan.
Ngh� si violon n6i tieng ngtrCri My Henry Rose n6i: "Man trinh di�n cua be
b9c 19 tai nang hiem c6, d(lng tac dieu khign cua nhfrng ng6n tay, tinh cam
dl).t dao Va doi tai nhl).y ben deu cho thay be la "nhan tai chiu dtrQ"C thu
thach va rat dang khen ngQ"i". Neu khong dtrQ"C boi dtr&ng h9c chfr h9c d9c
s&rn thi be khong thg lam dtrQ"c nhtr v�y.

Nha khac dau ThtrQ'Ilg Hai Thai Thien Thl).ch c6 tu6i tho- bat hl).nh. Ong
bi tan t�t bfim sinh, khi sinh ra chi cu d(lng dtrQ"c tay trai. ME;! ong quyet
tam: "Cho du la m(lt C\IC thit toi cling can no, huong ho no con co chan tay."
Nhtrng khi ong ba tu6i, cha ong bi quy ket la ngtrCri cua phe canh hfru. ME;!
diu ong tren ltrng di lam, CUQC song di.ra vao thu nh�p it oi kiem dtrQ"C tir
cong vi�c quet d9n. ME;! ong ban ngay di lam, bu6i toi vfin tranh thu thCri
gian dl).y con h9c chfr. Sau nay nh<'r vao Sl;t" yeu thich chfr viet, ong da ti;r h9c,
trau doi cho minh trinh d9 van h6a ph6 thong. V6i. nghi li;rc kien ctr<'mg ong
da ti;r h9c khac con dau. Cuoi cung, dtr6i. Sl;t" giup d& cua IDE;!, Thai Thien
Thl).ch da vrron minh di'.rng d�y, tl).o ra kY tich khac con dau b�ng m9t tay.
Tac phfim cua ong n6i tieng trong va ngoai ntr&c, da tirng 36 Ian dtrQ"C ca
ngQ"i tren bao chi, sau Ian tham gia trign lam trong va ngoai ntr&c.

Trong cuon Bi mgt than dong xuat ban nam 1987, toi viet mi;tc ''Phfim
chat quan tr9ng nhat trong dCri ngrrCri la can cu'', trong d6 kg ve c�u be Lrru
Tuan Ki�t <'r Chu Chau, Ho Nam. Thong qua cac tro choi hol).t d(lng, IDE;! da
dl).y be h9c chfr, len m(lt tu6i be Tuan Ki�t da nh�n biet 200 chfr, hai tu6i
biet dQC, hai tu6i rtr&i biet 1100 chfr, ba tu6i biet lam phep tinh CQng trir
dtr6i. 100, ba tu6i rtr&i biet tra ti;r dign, biet tinh toan cac phep tinh CQng trir
nhan chia nhieu chfr so. Bon tu6i be biet hon 2500 chfr, biet SU di;tng dau
cau, biet viet dol).n van, dQC dtrQ"C nhieu sach, vi v�y be da dtrQ"C di).c each
vao l&p Ba. Khi chtra day chin tu6i, be da vao trung h9c, khoe ml).nh, tinh
than tich ci;rc, tinh each hol).t bat ci'.rng coi, thanh tich h9c t�p tot. Chin tu6i
be tham gia CUQC thi hung bi�n cua thanh pho Chu Chau va dol).t giai cao.
Nam 1993, khi 12 tubi Tuan Ki�t thi dfi vao khoa Di�n quang D?i h9c Khoa
h9c Ti;r nhien Hoa Trung. Neu giao di;tc trung h9c c6 th� tien hanh cai each,
ch9n lQC mon hQC, giam b6t bai t�p, tlj.O ra moi tnr0ng thoai mai ti;r do hQC
t�p, thi si;r phat tri�n cua m9t dfra tre nhl.l" v�y cang ly tU"6ng... Trong so
nhling sinh vien d?i h9c & tu6i thieu nien, nhling cau chuy�n th(ri tha au
nhU" v�y cang nhieu. H9c gia ngU"Cri My Terman sau khi tien hanh dieu tra
v&i 1500 d\ra tre c6 chi so IQ tren 130 da rut ra ket lu�n: "Chung c6 h\rng
thu VOO nhfulg van de ly tinh, triru tU"QTig hO"Il la nhfulg van de trong CUQC
song thi;rc te, d�c bi�t chung c6 kha nang d9c sach sieu pham."

Chung t6i nhan mlj.nh tam quan tr9ng cua vi�c cam nh�n thi;rc ti�n CUQC
song cua tre, nhrmg boi dU"6ng kha nang ti;r d9c sach m&i la con dU"Ong d�
thanh tai. V&i si;r phat tri�n cao d9 cua khoa h9c nhU" hi�n nay, lam sao m6i
chung ta deu CO th� di cung S\I' phat tri�n CUa khoa hQC, hQC V�t ly khong Clr
phai den thap nghieng Pizza nem bong d� nghi�m ch\rng ly lu�n cua Galile,
vi v�y chung ta nen d?y tre phat tri�n toan di�n, trong d6 biet chfr biet d9c
la n9i dung can thiet.

Khong thi chi cho tre com an, ao mQ.c, ma phdi cho chung nguon
[u:07lg thi.rc tinh than, phai ai chung nhzn QU:{YC aen tu:07lg [ai.

Tong Khanh Linh

Yeu con, <16 la vi�c ma con ga mai ciing biet, nhu:ng phdi biet each dg.y
chung, <16 la m<)t vi�c tr9ng ag.i cua aat nu:&c. Dieu nay can den tai nang
Va tri thLJ:c CUQC song uyen bac.

Maksim Gorki
 ?
'
'..-....

OI D DEU LATH
...... '

DONG
Nhan loq_i phcii nht]n thU-C lq_i ve tre em

Quan ni�m truyen thong cu coi dfra tre tnr&c khi biet n6i chi la cai
"ong tieu h6a''. Ngoai vi�c an, uong, ngu thi chung khong higu gi, khong
biet lam gi, n6i den giao dvc cung chi la "dan gay tai trau"' chfr diing n6i
den h9c chfr h9c d9c. Hon m9t tu6i tre chi biet h9c di, h9c n6i, nhieu nhat
cung chi la ''do chcri song" cua ngu<'ri l&n ma thoi. Sau ba tueli tre cung chi
biet hat, mua, chcri tro chcri.

Dang tiec la tre vfin con & giai do?n VO thfrc, chung khong thg gao to len
r�ng minh cung c6 kha nang h9c t�p phi thtr<'>ng. Cai g9i la "vo thfrc" chinh
la ''khong biet t\f luc nao"' khong c6 ho?t d(>ng tham gia cua ttr duy va ngon
ngfr. Khong c6 si;r tham gia cua ngon ngfr, chung ta khong thg nh& dtrgc
nhfrng gi da qua, nen cang trtr&ng thanh chung ta cang quen di th<'ri tha au
cua minh.
>

(J giai do?n tam ly vo thfrc th(ri k)' SO" sinh, tuy tre khong ti;r minh cam
nh�n dtrQ"C, nhtrng tre CO Slrc tim toi, tri nh&, kha nang mo phong dang
kinh ng?C, CO thg thi;rc hi�n vi�c ''h9c t�p mang tinh thich nghi" rat 16-n, do
la si;r th�t ton t?i khach quan. Tre sa sinh di;ra vao "h9c t�p mang tinh thich
nghi" dg thich nghi v&i moi tnr0ng, mong dtrQ"C ton t?i va phat trign. Bat k)'
dfra tre c6 sinh ly phat trign binh thtr<'>ng nao chi can song trong ci;>ng dong
khoang hai, ba nam la c6 thg hoan thanh nhfrng nhi�m vv quan tr9ng sau.
 HQC dU'Q'C each nh'n biet IDQi IlgU'cYi va giao tiep vcYi IDQi
' .

IlgU'O'l

Tat ca chung ta deu c6 ve ngoai gan giong nhau, mau da giong nhau,
nhrmg quan ao Iuon thay d6i, hanh d9ng va each bigu 19 tinh cam cung
khac nhau, nen rat kh6 phan bi�t. Nhrmg dfra tre m9t tuan tu6i da c6 thg
cam nh?n dtrQ'C S\r khac nhau gifra m� de Va vU nuoi. Khi vU nuoi cho tre
an, chung se to ra khong vui. May thang sau, tre c6 thg hoan toan nh?n biet
dtrQ'C m�, nhin thay m� thi hoa chan mua tay vui mling khon xiet. Tre sau
thang tu6i c6 thg phan bi�t ngtrCri than quen va ngtrCri 19. Hon m9t tu6i tre
c6 kha nang phan bi�t 50 grrong mi).t khac nhau. Ba tu6i, so ngrrCri tre c6
thg nh(r dtrQ'C len den ca tram. Tre rat nh;:ty cam v&i tinh cam cua ngtrCri
khac, thich than m?t va thich n6i chuy�n. Neu nhiing ngtrCri ma tre tiep xuc
nhieu nhrmg khong lam be SQ', thi khi hai, ba tuBi be Se thich giao ltrU, thich
bigu d;:tt tinh cam va lam quen.
>

Biet dfuig thang di li.t.i va v'n d(>ng

NgtrCri soi Kamala khong dtrQ"C giao dvc s&m, nen hon 10 tu6i vfin chtra
biet dfrng th£ng di l;:ti. D9ng v?t sau khi sinh ra dtrQ'c huan luy�n nhieu nam
ciing chi biet dfrng th£ng m9t luc va di dtrQ'C vai btr&c. Con tre SO' sinh sau
khoang m9t nam da bat chtr&c va h9c t?p, sau d6 se biet dfrng th£ng va di
l;:ti. Tiep den la ch;:ty, t?p thg dvc, Ian, ba tu6i biet ho;:tt d9ng ti;r do. Neu
dtrQ'C huan luy�n di)_c bi�t, trtrCrc mQt tuBi be da CO thg biet bm, hai tuBi biet
trn<rt bang, di thang bAng tren cau g6.

Nh'n biet S\l' V't Va ghi nh6' S\l' ki�n

Tre SO' sinh trn&c khi biet n6i da s&m biet dung anh mat va tay ra hi�u
nh?n biet m9i v?t. Chi can dtrQ'C d;:ty thtremg xuyen, trn&c ba tu6i tre c6 thg
nh?n biet dtrQ'C Ca V;:tn S\r v?t, nhtr CaC v?t lien quan den mi)_c, an, &, di l;:ti,
hoa, co, cay, g6, chim, thu, sau bQ, ca, mi).t trCri, mi).t trang, g;:tch, ng6i, cat,
da cho den sinh, lao, b�nh, tu. C6 dfra tre hai tu6i xem tranh ve cac loai
chim, c6 thg chi ra chinh xac hon 70 loai khac nhau. Nhiing khai ni�m ma
con ngtrCri c6 dtrQ"C trong ca dCri ngtrCri, thi hon 90% dtrQ'C nh?n biet tir
nhiing nam dau dCri.

Biet lam bhg tay

Sang t;:to va SIT dvng cong cv la dieu ki�n quan tr9ng dg d9ng v?t tien
h6a thanh ngtrCri, qua trinh tien h6a nay phai trai qua hang tri�u nam. Tre
h9c cac d9ng tac nam, d?t, vat, cam, an, go, dfiy, keo bKng tay trai va tay
phai rat nhanh, ngoai sau thang tu6i c6 th� nhi).t m9t h?t com nh6 xiu len,
m9t tu6i rum biet cam dlia an com bKng tay trai va tay phai. Ba tu6i c6 th�
SU dvng keo bKng ca hai tay, trong khi ngtrCri tru&ng thanh tt'r nh6 chi biet
lam vi�c bKng tay phai se rat kh6 luy�n cam dlia va keo bKng tay trai.

Tat nhien se c6 ngtrCri cho rKng nhfrng ho?t d(lng tren cua tre la le ti;r
nhien va ch�ng c6 gi l?. Nh�n biet ngtrCri, nh�n biet v�t, di l?i, lam vi�c
ngtrCri 16n ch�ng mat ti cong sire nao ma hi�u qua cao hon tre gap nhieu
Ian. Nhtrng neu xem xet van de th�t thau dao thi chung ta nh�n thay, kha
nang nh�n thfrc Va hanh vi CUa ngtrm 16n cao hon tre dtrQ"C quyet djnh b&i
cong thi'.rc: "h9c s61n + phat tri�n ve sau > phat tri�n s61n". Trong thCri kY
SO' sinh, neu tre khong CO dtrQ"C S\r giao dQ.C s61n, khong song trong moi
truemg dtrQ"C tiep XUC Va nh�n biet con ngtrm, nh�n biet S\r V�t, di l?i, lam
vi�c, thi e rKng khi tru&ng thanh, tre cling se giong nhtr Kamala, khong th�
nh�n biet the gi&i xung quanh, th�m chi khong biet di bKng hai chan, n6i
chuy�n va mi).c quan ao.

Nhfrng mi)_t dtr&i day l?i n6i ro hon kha nang hQC CUa tre SO' sinh, ma
ngtrCri 16n khong th� nao theo kjp.

Bie't yeu thich am nh;.tc, nghe chulin am di�u

Sau khi chao dCri, tre dtrQ"C nghe nh?C hang ngay thi sau sau thang tu6i
chung Se nay sinh tinh yeu am nh?C, khi nghe den ban nh?C quen thUQC,
chung to ra rat thich thu. Khi hai, ba tu6i tre da tr(r thanh "fan" am nh?C
nhi. C6 tre khi di dtrbng nghe thay ban nh?c hay thi khong chiu di tiep cho
den luc nghe xong. Tai cua tre rat nh?y ben, nghe va phat am chufin, cam
nh�n tiet tau tot. E>oi v&i ngrrCri trtr6ng thanh neu khong c6 si;r giao dvc am
nh?C s61n, thi sau nay, du mat nhieu th(ri gian d� hQC, cling khong he CO
hi'.rng thu d� luy�n t�p am nh?C. HQ di nghe hoa nh?C thi ngu g�t, hat thi sai
di�u, ca dCri chi la "ngli am bat toan", tr& nen mu am nh?c, va cho rKng
minh "khong c6 khieu am nh?c''.

Tre SO' sinh c6 th� hQc nhieu ngo;.ti ngfr

V�n dvng m9t ngon ngfr la dieu VO cung phi'.rc t?p kh6 khan, phai nghe
chufin am, hi�u nghia cua tt'r, hi�u ngfr phap, phat am chufin, mo phong
ngfr di�u. Chi rieng vi�c phat am chufin dii can den si;r ket hQ'P cua hang
chl)C CO' mi)_t Va S\l' phoi hQ'P chi)_t che CUa cac bQ ph�n nhU' tai, mfii, h9ng,
moi, lu&i, khoang mi�ng, luong hai dugc hai hoa, chinh xac. Neu c6 m9t b9
ph�n nao trong so d6 ''mac 16i" thi l�p tfrc am di�u se sai, khien cho loo n6i
khong dugc lien tvc. Vi dv, am uon lu&i phat am thanh am khong uon lu&i,
am mui sau phat am thanh am mui tru&c. Ngay ca den may tinh di�n m
cung khong thg tinh toan dugc nen nhu the nao m&i c6 thg phoi hQ'P hai
hoa chinh xac, dg c6 thg n6i chufin dugc. Nhrmg be yeu l;:ti c6 thg h9c ngon
ngfr m9t each chufin xac trong vong m9t den hai nam. Neu c6 moi tru0ng
ngon ngfr tot, tre c6 thg h9c dong thCri m9t luc nhieu lo;:ti khfiu ngfr. M6i Ian
thay dtli moi tru0ng m&i, chi can hon thang, tre c6 thg h9c dugc m9t
phuang ngfr m&i, n6i tot nhu tre ban dia. Con cha IDE;! chung thi sao? ThCri
thO' au, hQ cfing timg CO kha nang hQC ngi\n ngfr nen da n6i dU'Q'C tieng IDE;!
de chufin xac den v�y, nhrmg dg h9c m9t ngon ngfr & thCri digm hi�n t;:ti
th�t khong d@ dang, dt'tng n6i den hon thang, ngay ca hon nam, th�m chi 40
nam h9 cung khong h9c chufin xac dugc.

Kha nang h9c ngon ngfr cua tre khien nhieu nguCri kinh ng;:tc. M9t nha
giao dvc Lien Xi\ cu dii tt'tng chi ra rl'.ing:

" ... Cfr nghi den khoi lugng ngon ngfr do SQ se t90 ganh ni).ng cho niio
cua tre SO' sinh ta dii cam thay dang SQ". The nhrmg, tre l;:ti hoan toan khong
quan tam t&i dieu d6, chung phan bi�t ro phuang hu&ng trong tr;:tng thai
h6n lo;:tn d6, di vao phan tich tt'tng yeu to ngon ngfr h6n d9n ma khong cho
rl'.ing d6 la cong vi�c ni).ng nh9c."

"Neu nguCri l&n bat bu9c phai nam dugc cac hinh thai ngfr phap ma
m9t dfra tre hai tutli c6 thg nam vfrng va khong ton m9t chut cong sfrc nao
trong cung m9t thCri gian ngan nhu v�y, thi e rl'.ing dau cua nguCri l&n se bi
va tung. Trong khi d6, nfi l\l'C cua tre lam chung ta kinh ng;:tc, dang ng;:tc
nhien han nfra la tre c6 thg d@ dang hoan thanh xuat sac cong vi�c d6."

"Qua th\l'C, tre em m&i la nguCri lao d9ng tri 6c sieu pham b�c nhat. May
ma ban than tre khong he y thfrc dU'Q'C dieu nay ... "

Th�t ra, nhi�m VI) hQC t�p ma tre SO' sinh hoan thanh dau chi gom
>

nhfrng phuang di�n tren. Trong giai do;:tn SO' sinh, phat trien tri l\l'C va phi
tri l\fC se dem l;:ti hi�u qua cao nhat. M9t nguCri neu khong h9c t�p & giai
do;:tn nay se khong thg gi).t hai thanh cong l&n trong tuang lai. Cai g9i la
"ngu(ri tai thanh d;:tt IDUQn" tren th\l'C te cfing khong xa rm nen tang giao
dvc s&m vi giai do;:tn vi thanh nien, chung bi h;:tn cheb&i moi tru0ng song
Va dieu ki�n song, Ve sau do dieu ki�n dtrQ'C cai thi�n, ho?c do g?p C<Y hQi
hay may man ma thanh cong. Nhtr Te B;:tch Th;:tch khi con nho dtrQ'C giao
di;tc s&rn ttr<Yng doi tot, thong minh ho;:tt bat, sau d6 dieu ki�n phat trign bi
h;:tn che nen ong chi lam th<{ m(lc. Nhtrng tinh than ti.r h9c dtrQ'C hinh thanh
luc nho CUa ong khong he mat di, sau khi trtr6ng thanh ong g?p C<Y hQi thg
hi�n tai nang, da tr& thanh m9t trong nhfrng h9a si lt'tng danh.

Trong giai do;:tn S<Y sinh, nhfrng ho;:tt d(lng co y thfrc cua tre phat trign
m;:tnh me h<Yn, chung bat dau btr&c vao thCri kY hfrng thu cao va phat trign
d(lc l�p. Day cling chinh la thCri kY hoang kim trong qua trinh phat trign cua
dCri ngtrCri.

Tir bon den sau tu6i, tre rat CO hfrng thu v&i CUQC song tinh than phong
phu, nhfrng cau hoi cua chung khong bao gier la du, chung cling thich ch<Yi
tro ch<Yi, ch;:tm tay vao nhfrng v�t m&i me, va thich nhat la dtrQ'C khich l�
bigu dtr<Yng. C6 thg n6i, tre em la nhfrng nha tham higm ti hon tich ci.rc
nhat. Neu mang l;:ti cho tre m9t moi trtr<'rng h9c t�p sang t;:to vui ve, kh<Yi
d�y tiem nang da manh nha cua chung, sir phat trign cua tre la khong h;:tn
djnh. "Than dong'' trong ntr&c va ntr&c ngoai deu n6i tr(li trong thCri kY nay,
va den thCri kY thanh thieu nien rat c6 kha nang tr& thanh nhan tai trU tu.

Neu qua th�t tren dCri nay c6 than dong, thi m9i dfra tre deu la than
dong. Chi can nh�n thfrc dung dan ve tiem nang cua tre, c6 phtr<Yng phap
d;:ty tre toan di�n va day du, t;:to ra moi tru<'rng song, tro ch<Yi phong phu,
phu hQ'P VOO d?c trtrng lfra tu6i CUa tre, dg hang ngay tre dtrQ'C tiep XUC VOO
doi ttrQ'Ilg hQC t�p, tre Se tiep thu hang nghin hang V;:tn thong tin, thich nghi
VOO CUQC song Va xa hQi con ngtrCri mQt each ti.r nhien, h9c dtrQ'C ngon ngfr
kh6 nhat cua dCri ngtrCri m9t each th�t nh� nhang. Chung ta khong con phai
lo den vi�c lam the nao dg tre h9c h<Yn 2000 chfr. Si.r th�t se chfrng thi.rc v&i
the gi&i rl'.ing, con ngtrCri tru&c khi len sau tu6i se biet "b<Yi" trong bign tri
thfrc, biet chfr s&rn chi la chuy�n phi thrr<'rng het sfrc binh thrr<'rng.

Con ngtrCri phai nh�n thfrc l;:ti tre em.

Niio cua tre em la mi)t noi chua di.mg nhieu than bi, duimg nhu day la
noi duy nhat tren d<'Yi thong tin khong bao giir lap day. Ta dua vao d6 bao
nhieu, n6 se tiep nhgn bay nhieu.

Glen Door
 TIM HIEU NH THUC DAC THU A
• •

CUA T
.,

Lich sU- phat trign nh�n thtrc cua loai ngtrc'ri la nh�n thtrc doi v6i ti.r nhien, xa h/?i va
ban than, aeu la lien t1,1c phat hi�n ra nhfrng "the' gi6i m6i". Vi d1,1, khoa hQc tt,r nhien phat
hi�n ra "the' gi6i dtr6i d(li dtremg'', "the' gi6i di�n Ii.re", "the' gi6i nhi�t di? thilp", "the' gi6i sieu
dii:n", "the' gi6i kh6ng gian". M6i m/?t the' gi6i m6i phat hi�n d'eu c6 si.r khac bi�t rilt l&n v6i
m6i tru<'mg song binh thtr<'mg khi d6.

Trong "the' gi6i kh6ng gian" kh6ng phan bi�t tren dtr6i, ne'u doc ngtrQ"C tach tra xuong
ntr&c se kh6ng bi d6 ra ngoai. a d6 qua bong c6 thg chim xuong day ntr&c, khoi chi c6 thg
n6i tren mi).t ntr&c. Trong kh6ng gian, ne'u barn khi vao dung dich kim lo(li, chung ta se c6
nhfrng kim lo(li thg bQt nh� nhtr g6, cfuig nhtr gang thep. Con trong "the' gi6i nhi�t di? thilp"
thi di�n tr& kh6ng ton t(li...

Ban than con ngtrc'ri cung ton t(li nhfrng "the' gi6i m6i" chtra dtrQ"C nh�n thtrc, vi d1,1 khi
c6ng, trong d6 "the' gi6i cua tre scr sinh" v6 cling kY 1(1.. Nhtr nha giao d1,1c n6i tie'ng
Montessori da n6i: "Tre em la m/?t ct,re khac cua dc'ri ngtrc'ri". Trong qua trinh phat trign cua
tre, giai do(ln ba nam dau dc'ri la giai do(ln quan trQng nhilt... Ne'u nhin tir g6c d/? thay d6i
CUa sinh m�nh, kha nang thich fuig v6i CUQC song, chinh phl,lC the' gi6i ben ngoai, cling v6i
nhfrng thanh tich d(lt dtrQ"C thi y nghla cua giai do(ln ttr 0 de'n 3 tu6i l&n hem giai do(ln ttr ba
tu6i de'n luc qua dc'ri. V'e digm nay, chung ta c6 thg coi ba nam dau dc'ri c6 y nghla nhtr ca
IDQt CUQC dc'ri.

Tre c6 rilt nhi'eu bi �n trong thc'ri kY scr sinh. Tre kh6ng higu ng6n ngfr, kh6ng bie't n6i,
kh6ng bie't di, kh6ng c6 y th(rc cung kh6ng c6 y chi, nhtrng 1(1.i c6 thg "tay triing l�p nghi�p",
chi trong m/?t thc'ri gian ngiin tre vii-a hQc dtrQ"C ng6n ngfr 1(1.i vii-a ren luy�n dtrQ"C y thtrc. Nhtr
da n6i er tren, c6 nhi'eu mi).t tre hQc tot hem ca ngtrc'ri l&n. Chung c6 the' gi6i rieng cua minh,
ch(r kh6ng phai la "ngtrc'ri l&n thu nh6".

Chi rieng kha nang nh�n thtrc trong "the' gi6i tre scr sinh" da rilt d/?c dao. Chung c6 ban
llnh "hQc t�p thich fuig" than k)'. Dt,ra vao tinh thich fuig nay, ne'u sinh ra & viing 1(1.c h�u, tre
se phat tri€n theo hir&ng ngu mu(li; ne'u sinh ra trong m(\t hang soi, tre se phat tri€n theo
d(lc tinh cua soi, giong nhir Kamala; ne'u sinh ra trong xii h(\i va gia dinh co trinh d(\ van
minh cao, hi�n d(l.i, tre se phat tri€n thanh ngirm co tri tu�.

Phan tich kY quy lu�t nh�n tht'.rc cua tre scr sinh co nhfrng net d(lc thu sau:

Hinh thrum S\l' nh<iY earn

Thm gian dau dm, tre tie'p xuc v&i S\I' v�t nao s&m nhat, nhieu nhat, thiremg xuyen
nhat, vui ve nhat, thi tre se thich thu, nh(l.y cam, mong muon dirQ'C tie'p xuc nhat, nay sinh
tinh cam manh li�t nhat. Thong thiremg tre hinh thanh "s\I' nh(l.y cam ve m�", "s\I' nh(l.y cam
ng6n ngfr", ''s\l' nh(,ly c3.m ve d0 ng9t'', "nh(,ly c3.m ve nh�n bie't S\l' v�t''.

T(l.i sao dfra tre nao ciing deu thich m�? Chua h�n da do quan h� huye't thong. Ma hoan
toan do m� la doi tirc;mg tre tie'p xuc s&m nhat, nhieu nhat, thiremg xuyen nhat va mang 1(1.i
cam giac vui ve nhat, cho nen tre khong th€ rm xa m�. Ne'u sau khi sinh con, vi m(\t nguyen
nhan d(lc bi�t nao do, ngirm m� rm xa dfra tre, thi dfra tre se khong yeu quy m� de nfra, no
se hinh thanh "s\I' nh(l.y cam ve v(t nuoi". M(\t thm gian sau g(lp 1(1.i m� de, tre se coi m� nhir
ngirm xa 1(1.. Ne'u dU-a tre dUQ'C bay soi nuoi dir&ng, no se yeu quy soi m� nhir m� de cua
minh. a Trung Quoc, ngirm ta phat hi�n ra dfra tre l&n Jen trong chuong lc;m. Khi tie'n hanh
giao dvc 1(1.i, ne'u khong d€ y, no se 1(1.i tron vao m(\t cai chuong lc;m gan do va om lay lc;m m�.

Tre khong he thay chan khi nghe ngirm khac noi lien tl,IC v&i tinh cam than thie't. Hai
tu6i, tre co th€ noi m(\t minh lien tvc, do la vi sau khi sinh ra tre da quen v&i nhfrng Im noi
au ye'm, va hinh thanh "s\I' nh(l.y cam ve ngon ngfr". Dfra tre nao ciing cteu thich an k�o, b&i.
vi cai ma tre an dau tien la dong sfra ngQt ngao cua m�. Tre thich xem do v�t, xem tranh, b&i.
vi m& miit ra chung da nhin thay the' gi&i nhieu mau siic. Nhieu tre song & thanh pho rat
thich xem cac ]o(l.i xe CQ di tren diremg pho va hinh thanh "sl,I' nh(l.y cam ve 0 to".

Tircrng tl,I', tre ciing rat d� hinh thanh "s\I' nh(l.y cam ve ngo(l.i ngfr", "s\I' nh(l.y cam ve am
nh(,lc'', ''sv nhc.ty ccim v'e hQi h9a'', ''s\l' nh(.ly ccim v'e con s0'', "s\l' nh(.ly ccim v'e h9c chfr'', ''sv
nh(l.y cam Ve sach vQ-", XU hir6ng nh(l.y cam du d€ t(l.O nen m(\t "than dong", Cho de'n t�n khi
phat tri€n thanh thie'u nien phi pham, thanh nien tai nang. Mozart, Weter va ca ljch srr
"than dong" da chrrng minh dieu do.

Ghi nh6' an tu'Q'Ilg

Chi can tie'p xuc nhieu Ian v&i S\I' v�t, tre da co dirQ'C tri nh& an tirc;mg tot dang kinh
ng(l.c. Ghi nh& an tirc;mg chinh la ghi nh& S\I' v�t ma khong can phan tich, khong can hi€u.
Hinh anh, am thanh, hanh vi, thoi quen deu co th€ d� dang di vao aau oc tre, giong nhir
may quay phim va may ghi am, ghi vao trong dau tre hinh anh va am thanh. Do la hanh vi
ban nang lam quen v&i moi truemg, thich nghi v&i moi truemg trong nhfrng nam dau dm.

Chi m(\t Ian tie'p xuc khong th€ co dirQ'C ghi nh& an tirc;mg, ma thiremg phai qua vai Ian,
vai chvc Ian, vai tram Ian, th�m chi hang nghin hang V(l.n Ian tie'p xuc. M(\t khi cac ncrron
than kinh CO S\I' thay d6i hfru CCY, thi ghi nh& nay Se d€ 1(1.i dau an sau d�m, 6n djnh trong
suot CUQC dm. Tre nh�n bie't moi ngirm, ghi nh& Sl,I' v�t, noi chuy�n, hinh thanh thoi quen...
c6 ho(lt d/?ng nilo phai thong qua ly giai vil phan tich dau? Ne'u n6i d6 lil "ghi nh<'r cl'.rng
nhiic", v�y thi, "ghi nh<'r cl'.rng nhiic" lil qua trinh tat ye'u trong sg phat tri€n tam ly cua tre.
HQC chfr hQC dQC cung c6 th€ dga vilo chfu: nang tam ly d(lc thu nay, khong can thie't phai
hi€u vil phan tich tnr<'rc roi m6i ghi nher. Tat nhien chung ta khong phan doi vi�c t(IO dieu
ki�n d€ tre dan dan hi€u du-Q'C.

Linh hi)i trong hoiin clinh

Tre titng bu-<'rc ly giai ve S\f v�t khong dga vilo vi�c giai thich bdng ngon ngfr, ng\l'Q'C l(li
giai thich bdng ngon ngfr con lam cho tre mO" ho them. Xin hay cl'.r yen tam, tre c6 trinh di?
linh h/?i VO cung xuat siic, moi tnremg song lil thay giao tot nhat cua tre.

Khi tre m6i nh�n bie't ve m<;', li�u c6 ai d6 gi6i thi�u v6i tre rdng: "M<i' lil ngu-Oi sinh
thilnh vil nuoi du-6ng chau, ciing lil vg cua bo chau"? Ne'u v�y, tre khong nhfrng khong hi€u
du-Q'C m<i' lil ai, mil ngay ca nam, nfr, giil, tre, cao, thap, beo, gay, th�m chi c6 phai lil ngu-Oi
hay khong tre ciing hoan toan khong bie't. Nhu-ng khi cam nh�n CUa tre ve CUQC song ngay
cang phong ph(t, S\f linh hQi hoan canh Se gi(tp tre hi€u ve ill<;'. Th\fC ra, tre nh�n bie't S\f V�t,
niim biit ngon ngfr, hi€u chfr vie't deu chu ye'u dga vilo linh h/?i hoiln canh. C6 ngu-Oi cho
rdng nen du-a CU cai, biip cai vao trong gi(r hQC d€ giai thich thi tre m(ri hi€u dU'Q'C the' nao la
cu cai, biip cai. Ne'u kha nang cua tre kem nhu- v�y, thi tre lam sao c6 kha nang linh h/?i
du-Q'C nhfrng hi�n tu-Q'llg ngon ngfr phfu: t(lp day? MQi ngu-Oi da danh gia qua thap kha nang
linh h/?i cua tre.

Mo phong vo three

Tat ca cac ho(lt d/?ng n6i, hat, ve, vil mQi ho(lt d/?ng khac cua tre deu hoiln toiln dga vilo
mo phong mil c6, d6 lil S\f mo phong VO thfu:.

Sau khi chilo dOi du-Q'C vili thang, tre da c6 nhfrng bi€u hi�n mo phong dau tien. Ne'u
nhin tre, b(ln cu-Oi, tre cung mim cu-Oi, b(ln ch(rp miit, tre cung ch(rp miit theo, b(ln the lu-6i
ra, tre ciing lam theo. Hi�n tu-Q'llg "c/?ng hu-6ng d/?ng tac" nay chinh la S\f mo phong dau
tien. Tu do, tre mo phong chung ta phat am, nha chfr, n6i, lam d/?ng tac, tat ca S\f phat tri€n
ngon ngfr, th6i quen hilnh vi cua tre cteu do mo phong mil c6. Du-O'llg nhien xem chfr, phat
am, dQC sach, vie't sach cfing nen d€ tre mo phong.

Kham pha khong chqn lqc

Sg phat tri€n cua VO nao vil phat tri€n tam ly cua tre khong chi dga vilo dinh du-6ng v�t
chat, mil con phai dga vilo dinh du-6ng tinh than - kich thich thong tin. Cac CO' phat tri€n
khi chung ta v�n d/?ng, nao phat tri€n trong khi chung ta tu- duy, d6 lil sg th�t da du-Q'C gi6i
sinh ly hQc giai ph�u chl'.rng th\fC. Nao tre tim kie'm kich thich m/?t each ban nang, ngay ngily
dau sinh ra tre da "di cung v6i cam nh�n", tim kie'm nguon anh sang vil nguon am thanh;
tie'p d6 tre thich giao lu-u, thich dU'Q'C n6i chuy�n, d6 deu lil bi€u hi�n cua vi�c tim kie'm kich
thich.

Dong thOi, tre lil vj khach 1(1 cua the' gi6i, sau khi tre du-Q'C dap (mg day du nhu cau dinh
du-6ng se chu y de'n tat ca cac S\f v�t xung quanh m/?t each VO thfu:. Ngu-Oi l<'rn chi vilo dau,
tre se nhin den d6 (tuy thOi gian chu y rat ngi1n), di1t tre v'e hrr6ng nao, tre se di v'e hrr6ng
d6. Nhrr v�y, tre c6 thg tiep xuc v&i st,r v�t xung quanh l(ip di l(ip l(li, cho den khi tre quen
v&i moi truemg. Neu trong moi trrremg song c6 chfr viet, thi tre xem m(\t chfr cung hfrng thu
nhrr khi ngi1m m(\t con tern; xem m(\t chfr Phuc treo tren trremg cam giac cung giong nhrr
khi thrr6ng thfrc m(\t bfrc tranh d�p. Tat ca d'eu 1(1 l�m, m&i me, tre thich xem ch(r khong c6
S\f phan bi�t yeu va ghet.

Chfrc nang nh�n thfrc d(ic bi�t kg tren & tre la st,r thg hi�n cua ti'em nang tri tu� ifn ch(ra
trong nao tre sau hang tri�u nam tien h6a, di truy'en cua con ngrrOi. Diing cho rdng khi tre
m& to doi mi1t long lanh nhin xung quanh, tay khua khoi1ng khong theo quy ti1c nao, cam cai
nay ch(lm vao cai kia, b6 ch6 n<;> den ch6 kia d'eu la nhfrng hanh d(\ng khong suy nghi va
khong c6 y nghia gi. Ngrr<;rc l(li, tre dt,ra vao chfrc nang tru<'n: khi c6 y thfrc dg t(lo nen con
ngrrOi dich tht,re c6 y thfrc. Khi chrra day hai tu6i, tre da c6 thg di, n6i chuy�n, lam vi�c, vinh
-

vien thoat ra kh6i trinh d(l tam ly d(lng v�t. Tre dt,ra hoan toan vao chfrc nang phi ngon ngfr
dg c6 drr<;rc ngon ngfr; dt,ra vao chfrc nang vo thfrc dg c6 drr<;rc y thfrc, khi 16n hOTI se qua d(l
!en giai do(ln c6 y thfrc. Chung ta khong nen coi nh� nhfrng chfrc nang d6, ma nen t�n d1,1ng
n6, nhrr v�y m&i c6 thg boi drr6ng drr<;rc mam non nhiin tai c6 to chat cao.

"Dt,ra vao sfrc gi6 bay !en trOi xanh". Giao d1,1c s&in phai di siiu vao the gi&i nh�n thfrc
CUa tre, dt,ra vao S\f nh�n thfrc d(ic thu CUa tre dg drra chung bay ]en.

Con ngu:i'ri vdn rat IQ ldm v6i nhfrng nghii!n c&u ve ban than, ve chlrc nang cua dQi
niio ... lam tl1enao at boi du:ii"ng con ngu:i'ri?

Phll'07lg Nghj

Dirng xem thu:Q-ng tre em, toi cho rang khd nang c6 thi!' dQt du:{Yc trong vi�c phat trii!'n
tri Iv:c con ngu:i'ri cao hem nhieu nhfrng gi ma chung ta dii dQt du:(Yc.

Dw Quang Viin
 ,

HOC CH LY
•

,,,.(

G NHAT

Chfr la kho bau, tre em la thien tai tim ra kho bau. Chi can c6 m6i
tnrbng h9c chfr, srr dl,lng phtrong phap giao d\lc phu hQll, ciing giong nhtr
h9c n6i, tre se nam dtrQ'C chfr va bat dau vi�c d9c. T;:ti sao giai do;:tn SO' sinh
l;:ti chinh la th<'ri kY h9c chfr ly ttr6ng nhat?

Th\r nhat, trong giai do;:tn nay, tre kh6ng phan bi�t v?t va chfr. Chung
kh6ng phan tich, kh6ng c6 sir phan bi�t yeu ghet, kh6 d�, ma deu la "tim toi
kh6ng lira ch9n"' t;:to ra chu y trong phut choc, chi dira vao ''ghi nh& an
ttrQ'Ilg'', thi c6 thg h9c chfr giong nhtr nh?n biet sir v?t.

V?t va chfr deu la mi)t lo;:ti hinh anh, deu c6 ten g9i. Chung ta c6 thg g9i
v?t la "hinh anh l?p thg tr9ng thai tinh"' g9i ngtr<'ri la "hinh anh l?p thg &
tr;:tng thai di;>ng", g9i chfr la "hinh anh phKng & tr;:tng thai tinh", g9i tranh
di;>ng la ''hinh anh phKng & tr;:tng thai di;>ng", nhrmg tre em kh6ng dg :Y den
nhfrng dieu d6. Tnr&c khi biet n6i, tre em nh?n biet dtrQ'C rat nhieu v?t (tre
m&i sinh ra da nh?n biet dtrQ'c nhfrng do v?t quen thui)c nhtr binh sfra, hon
sau thang tucli sau khi dtrQ'C huan luy�n, b;:tn n6i den, tre Se ngfing mij_t len
tren tim), thi vi sao tnr&c khi biet n6i tre l;:ti kh6ng thg bat dau biet chfr?
f){ra tre ba tucli da CO thg nh?n biet hang nghin hang V;:tn ngtrCri Va v?t, thi vi
sao chung l;:ti phai SQ' cac con chfr kia?

Thanh pho Que Lam c6 nhieu nui, m& crra ra la nhin thay nui. C6 ba m�
d;:ty con hon tam thang tutli nh?n biet hinh d;:tng nui ben ngoai crra s6. Khi
hoi nui & dau be lien nhin ra ngoai crra stl. Sau d6, m� cho be xem chfr "nui"
treo tren tl.l'Ong, l9i hoi be nui & dau, be Vl'ra biet nhin ra ngoai crra s6, vlra
biet nhin len chfr ''nui'' tren tl.l'bng. Trong mat be, hinh dang nui va chfr
"nui" cung xuat phat tir am ''nui'' deu d� nh�n biet. Be chl.l'a bao gi<'r leo nui
nen cfing khong phan bi�t dl.l'Q'C the nao la nui th�t, nhrmg d� nh�n biet d�
nh&; con chfr "nui" la gi thi kh6ng d� phan bi�t, kh6ng d� nh&.

Rat nhieu tj phv huynh la h9c vien ham thv cua giao dvc s&m khi dll.Y
tre h9c chfr deu c6 cam nh�n giong nhau. Doi v&i tre, v�t cung la chfr, chfr
cung la v�t, hai thfr d6 kh6ng phan bi�t ro rang. Be Dien Than & thanh pho
>

Cap Nhi Tan luc len hai tu6i theo mli! di chg (be dii quen v&i vi�c h9c chfr)
nhin thay chiec r6 d\l'Ilg day trfrng ga thi d{>t nhien n6i: "Mli! <Yi, & kia c6
nhieu chfr ''o" qua, rat nhieu chfr "o" xep trong rtl". Be chl.l'a bao gi<'r nhin
thay trfrng ga, nen coi trfrng la chfr, dieu d6 kh6ng c6 gi 19. & Thii:m Quyen
c6 m{>t 6ng bola m{>t ngl.l'Cri rat tam huyet v&i vi�c dll.Y chfr s&m. Luc m&i
dau, 6ng bo kh6ng dam dlj.y con gai h9c chfr, ma lam m{>t thi;rc nghi�m rat
thu tj, 6ng bo ve len bang m{>t so hinh, va dlj.y con gai hai tutli nh�n biet:

Ket qua la, bat k� d6 la hinh anh v�t th�t, hay hinh anh chfr viet, sau hai
ngay be deu nha dl.l'Q'C, Va be cfing khong hoi dau la hinh Ve, dau la chfr ma
chi thich thu v&i tro nh�n biet va dl.l'Q'C bo khen ngQ'i. Tir d6, bo be dii yen
tam mlj.nh dll.n dll.Y con gai h9c chfr. Do dl.l'Q'C giao dvc s&m toan di�n, m{>t
nam sau be dl.l'Q'C binh ch9n la tre biet chfr s&m, khoe dli!p cua thanh pho
Tham Quyen.

Thfr hai, tre h9c chfr kh6ng can hi�u nghia va h9c each viet.

Nh�n thfrc dau tien CUa tre VOO Vlj.n V�t deu la ghi nha trl.l'aC, hi�U nghia
sau, dan dan tre tiep xuc v&i m6i trnbng xung quanh se hi�u y nghia cua
chfr.

Hfrng thu h9c chfr cua tre kh6ng a vi�c hi�u nghia cua chfr (CO' ban la
cfing khong hieu dl.l'Q'C), ma la a qua trinh ho9t d{>ng ben ngoai vi�c hQC chfr
>

va ban than vi�c tiep xuc v&i am cua chfr, hinh cua chfr. Cho nen, nhfrng
chfr kh6ng hi�u tre vfin thich nh�n biet, sau nay chung se linh h{>i tir nhfrng
tinh huong Cl) th� trong CUQC song, t\l' nhien chung Se hi�U dl.l'Q'C.

Giong nhl.l' khi tre h9c n6i, hi�u cung nghe, kh6ng hi�u cung nghe, theo
ki�U hQC Vli!t cfing noi, CO y bi�U dlj.t cfing noi, nghe nhieu, noi nhieu, t\f
nhien tre se linh h{>i dl.l'Q'C S\l' kY di�u cua ng6n ngfr. Hoi m{>t dfra tre hai, ba
tutli "Bo di dau roi?", dll.Y tre n6i ''Bo di lam roi." Tre cung biet bat chl.l'&c
n6i theo, nhung khong he hi�u nghia cua "di lam". Sau nay trong CUQC song
hang ngay, be thay bo di s61n Ve mu(\n, l;:ti den C<Y quan CUa bo ch<Yi, nhin
thay nhfrng canh lam vi�c, gi).p nhfrng luc nghi bo khong di lam... Tom l;:ti
tinh huong se lam cho be hi�u dU'Q'C the nao gQi la "di lam". H9c khfiu ngfr
khong phai m9t Ian la hi�u dU'Q'C? Tre nh& nguCri, S\f v�t, S\f vi�c, va ngon
ngfr n6i ma khong he hi�u v�y t;:ti sao khi tre nh& chfr viet va ngon ngfr viet
ma khong hi�u thi ta l;:ti SQ' r�ng dau 6c tre se hong, nghi nhu the la ta dii VO
tinh tll'CrC do;:tt quyen lQ'i hQC chfr CUa tre.

Th\fC ra, tre m(ri biet mQt vai chfr, roi dem ghep l;:ti thanh cau, thi khong
can bat cfr }(ri giai thich nao, tre da hi�U dU'Q'C roi. Nh�n biet nhieu, dQC
nhieu, khong can thay cling t\l' hi�U dU'Q'C, van c6 trong tru0ng tU' th\l.C ngay
XU'a con nhu v�y, huong ho la van hi�n d;:ti d� hi�u nhu bay gi<'r.

Thfr ba, d\fa vao "ghi nh(r an tll'Q'Ilg'', tre hQC chfr khong SQ' chfr nhieu
net.

C6 nguCri n6i, chfr do cac net t;:to thanh nen rat kh6 hQC. Th\l'C ra net
cling chinh la du<'>ng net. Bat kY v�t nao cling deu do du<'>ng net t;:to nen. Vi
d\l, mQt chiec ghe la S\f t�p hgp CUa nhieu du0ng net ngang dQC, nhin theo
nhfrng hu&ng khac nhau, ket cau du<'>ng net cling se thay d6i theo, d6 chinh
la ''net". Du<'>ng net cua nguCri cang phfrc t;:tp, rieng nhfrng nep nhan va
hinh dang ngli quan tren mi).t ong n9i cling dii nhieu h<Yn net cua chfr rat
nhieu. The nhung m9t dfra tre sau thang tu6i khong nhfrng nh�n ra ong n9i
CUa minh (bi�U hi�n than m�t, doi be') ma con phan bi�t dU'Q'C mQt ong nao
do khac CO cung SO "net" tren mi).t nhU' ong nQi (bi�U hi�n SQ' hai, khong cho
be'), dieu d6 th�t kY di�u!

Th\fC nghi�m da chfrng minh, nhfrng thfr CO nhieu "net'', hinh anh phfrc
t;:tp thi ghi nh& an tll'Q'Ilg cang sau sac.

Thfr tll', hQC chfr s61n, biet dQC biet viet trU'CrC la con du0ng d§:n den
thanh Cong, no giup tre d� d;:tt dU'Q'C ''S\f nh;:ty cam Ve hQC chfr".

V(ri S\f nh;:ty cam do, tre hQC chfr da dU'Q'C "t\l' giac hoa", ''t\l' d(\ng hoa",
vi�c boi du5ng kha nang t\l' hQC cling bat dau tir do.

Du&i day xin xem vai do;:tn trich trong thu cua rat nhieu vi ph\l huynh
>

la hQC vien CUa tru0ng ham th\! giao d\l.C s61n, de xem con cai hQ da hinh
thanh "S\f nh;:ty cam hQC chfr dQC sach" nhU' the nao.
 "Khi Ngo Qu)rnh dtrQ'C sau thang tu6i, toi thtr6ng d9c sach cho chau
nghe. Lau dan, chau thich nghe ngtr<'ri 16n d9c sach, d9c tha, d9c ca dao.
Khi ngoi chai chau cilng thich gi& sach. Chtra day m9t tu6i, chau thtr6ng
dtra sach cho ngtr<'ri 16n, yeu cau cam tay chau chi vao sach d9c, sau d6 chau
bat dau h9c chfr... Sau khi biet di, chau thtr6ng cam sach theo sau toi, khi
toi ranh tay la chau dtra sach den tru&c m?t: ''Ba ai, ba d9c sach cho chau
nghe, d9c m9t lan thoi c6 dtrQ'C khong ba?" Len ba tuBi, be biet d9c Nguen
bgn nho va m9t so sach khac cua tre em. Len bon tu6i chau biet d9c Ton
Kinh Tu kt chuy�n toan tQ.p, len nam tu6i be da biet khoang 5000 chfr."
(Khuat Que Kim, thanh pho An D9t, Hae Long Giang)

"Trong nha toi treo bi'.rc tranh ''Vtr6n d9ng v�t thien nhien". Hang ngay
toi bebe Sanh Sanh sau thang tu6i xem tranh hai, ba Ian. Lau dan, be
khong nhfrng nh�n biet dtrQ'C cac con V�t, ma khi toi noi ten CUa chung, be
con chi tay len chfr. Sau d6, toi c6 y thi'.rc han trong vi�c d9y be h9c chfr,
ngay nao cilng bo ra 10 phut chai h9c chfr, va cung d9c truy�n v&i be. Hi�n
gi<'r be bon tu6i nam thang, be da s&m d9c sach m9t each say me." (Tan
Thu, huy�n Htrng An, Quang Tay)

"Be La Ttr6ng m9t tu6i da bi bo h9c n6i. M9t horn, ba n9i cho be chai
vo h9p thuoc la hi�u Trang Khanh, chi cho be chfr "Trung Khanh", khong
ng<'r hai horn sau hoi be ''Trang Khanh", be chi vao h9p thuoc, l9i khong cho
dg ngtrQ'c chfr. Sau d6, hang ngay toi d9y be xem lich, bign so nha, bign
quang cao, bign hi�u, ten t<'r bao, v.v... H9c chfr tr& thanh tro chai khong
thg thieu cua be. Ba tucli be biet han 2000 chfr, viet dtrQ'C 50 chfr, va rat
thich d9c sach." (La Kh&i Thang, huy�n V9n, Ti'.r Xuyen)

Thu vi nhat c6 le la m9t bi'.rc thtr gm h9i Lien hi�p ph\l nfr tinh Triet
Giang. Tac gia la m9t ong bo tre VU.ng L� Thuy tinh Triet Giang, trong thtr
ong bo d6 da kg l9i kY tich cua con trai minh. Bi'.rc thtr c6 do9n:

" ... Ky 19 la tir nho be da thich xem sach, thtr6ng doi ngrr<'ri 16n cho be
xem chfr. Khi hai tu6i ra ngoai chai, nhin thay m�u giay c6 chfr tren dtr6ng
be cilng mang ve nha, doi ngtr<'ri 16n d9y... Hai tu6i rtr&i khi xem ti vi,
chtrang trinh di;r bao th<'ri tiet cua dai truyen hinh trung trang, ten cac tinh,
thanh pho be deu nh(r dtrQ'C. Khi len ba tucli, be CO thg viet dtrQ'C ten cac
tinh, thanh pho theo tr�t ti;r, khong sot nai nao. Ngoai vi�c doi bo m� d9y
chfr, bat kg m9t ngtr<'ri than, bl).n be nao den, be cilng doi d9y chfr. C6 luc
theo ngtr<'ri 16n di chai tren thi tran, be doi d9c cac chfr hai ben dtr6ng, g?p
chfr nao chtra biet thi be hoi. Khi ngtr<'ri 16n b?n khong d9y dtrgc thi be nAm
ra dat gao kh6c. Dong y d9y thi be lau ntr&c mat vira dQc vira dung ng6n tay
viet trong khong khi. C6 luc be bi om khong chtu uong thuoc, cha m� n6i
uong thuoc xong se hQC chfr, be lien vui ve lam theo... " Cau chuy�n nay sau
khi drrgc truyen di, s& giao d\lc thanh pho L� Thuy, tr9m phat thanh thanh
pho, cac nha bao trong thanh pho deu den phong van dfut tre yeu sach nhtr
tinh m�nh nay. Le nao di'.ra tre d6 c6 duyen v&i chfr? Le nao xuat hi�n than
dong? MQi ngtrCri deu khong higu dtrQ'C.

Qua tim higu dtrQ'C biet, dfra tre do khi m&i sau thang tubi da bat dau
choi v&i sach v&, m9t tu6i choi ca ttr6ng, choi bai. Khi be ngfiu nhien nh?n
biet mQt vai chfr thi nh?n dtrQ'C S\r khen nggi Va Cb vU nhi�t li�t CUa mQi
ngtrCri xung quanh, nhtr v?y S\r nh9y cam Ve hQC chfr CUa be ngay cang tang
len. Trong CUQC song, chung ta thtrb-ng thay CO nhfrng dfut tre choi 0 to mai
>

khong chan, c6 tre l9i say stra nghe nh9c, h9i hQa... O' thanh pho To Chau c6
m9t be bon tubi rat thich tinh xem ngay nao, thang nao la thi'.r may. Nam
1987, be da c6 thg tinh ra dtrQ'C ngay thang cua m6i Chu nh?t tt'r nam 1991
tr& ve trn&c (be & cling ong n9i, tt'r be da rat mong den ngay Chu nh?t bo
m� den tham, be l9i tt'rng choi tro dbi ngay thang va thi'.r). Nhfrng vi�c d6
neu phan tich tt'r g6c d9 "c6 dtrQ'C si.r nh9y cam'' thi khong c6 gi la kh6 higu.

Ngoai ra, giai do9n sa sinh la giai do9n tim kiem khong li.ra ch9n, dieu
d6 rat c6 lQ'i cho vi�c hQc chfr. Ta c6 thg dfin dat tre thtrb-ng xuyen xem chfr,
dQc, choi, tt'rng btr&c lam sau sac them an ttrgng ve chfr a tre. B9n choi gi
v&i be, be se tiep xuc v&i cai d6 giong nhtr ''ta giay tham" tiep thu het. Moi
trnb-ng dem l9i cho tre kho bau, tat nhien tre se la thien tai tim kiem kho
bau.

Tre nho thi sao? Chung thich nhat la tro choi ho9t d9ng, hi'.rng thu va si.r
khich I� la d9ng Ii.re rat 16n v&i chung. Trong mat tre, hQC t?p, CUQC song va
tro choi khong c6 ranh gi&i, chi can c6 hi'.rng thu va dtrQ'C khich I�, tre se coi
la tro choi dg lam theo, neu khong tre se tt'r choi.

Cho nen, dung phtrang thi'.rc sinh d9ng, ho9t bat, thu tj, tri.rc quan dg
d9y tre nh?n biet chfr Va dQC sach thi chac chan thanh Cong, nhat la nhfrng
tre trn&c ba tu6i da hinh thanh dtrQ'C si.r nh9y cam ve vi�c hQC chfr. Chung
ta nen ti).ng cho tre m6n qua tot nhat dg thanh tai dung luc.

Khi di'.ra tre ra dCri, khong nhfrng n6 ''mu chfr" ma con "mu ve nh?n biet
con ngtr<'ri", ''mu ngon ngfr'', "mu hanh vi", chung ta chi can phat huy kha
nang hQC t�p nhl.l' thien tai CUa tre, chung Se thoat khoi "mu chfr" giong nhl.l'
thoat khoi ''''mu ve nh�n biet con ngl.l'Oi.", ''mu ng6n ngfr'', "mu hanh vi". Toi
tin th<'ri dl).i d6 se den.

D9c sach la thu vui duy nhat cua toi.

Franklin

Toi VO lay sach, nhu ngum dang d6i VO lay chiec banh mi.

Maksim Gorki
 ,,._ '

KH I D�Y LONGT . TIN,

TfNH CHO DONG •

Dl)ng lvc giup tre h9c t{)_p

Trong hQc t�p, du la ngl.l'Cri trl.l'6ng thanh hay tre nh6 dieu quan tr9ng
nhat la tinh chu d(lng. B&i con ngl.l'Cri di,ra vao sfrc ml).nh tam ly cua ban
than, khcri d�y long nhi�t tinh, ren luy�n y chi, phat trign tri li,rc, tiep thu tri
thfrc. Tat ca ap li,rc tir ben ngoai hay Sl,f d�n <lat chi dl).O deu phai qua n9i li,rc
CUa chu thg m&i phat huy tac dv.ng. Khong ai CO thg hQC t�p Va phat trign
thay ngu<'ri khac, suy nghi va ghi nh& thay ngl.l'Cri khac. D6 la quy lu�t ai
cfing biet, la Sl,f linh hQi ma ai cfing CO.

V�y nhfrng n9i li,rc giup tre hQC t�p la gi? v&i tre thi chl.l'a thg n6i den ly
tl.l'6ng cao d!i!p, mv.c tieu cao ca, y chi kien cl.l'emg, chi hl.l'&ng cao thl.l'Q"Ilg, ap
li,rc tinh the V.V. , tinh chu d(lng tich Cl,fC CUa chung hoan toan den tir si,r tim
. .

kiem hfrng thu do tinh to mo, thich dl.l'gc khen nggi. D6 la hai mai cheo dg
tre tham gia vao hol).t d(lng hQC t�p. Chung hol).t d(lng dg dl.l'gc yeu, dl.l'gc
khich l�, dl.l'Q"C khen thl.l'6ng va tim thay niem vui. Khi tre hfrng thu, tre chcri
miii khong biet chan, an tl.l'Q"Ilg sau sac, lien tl.l'6ng phong phu, lol).i "chcri''
nay neu dl.l'Q"C them n9i dung giao dv.c thi se la ''h9c t�p''. Ngl.l'Q"C 11).i, neu
khong thg thoa man Sl,f tim kiem hfrng thu Va khong dl.l'Q"C khuyen khich, tre
Se tir choi th�ng thirng vi�c hQC t�p, cho du la chcri thi cfing chi la rong chcri
m9t each VO vi, va thl.l'emg phat trign thanh quay roi. Cho nen, tren d<'ri nay
khong CO dfra tre biet s&m nao dl.l'Q"C sinh ra do bj ep bUQC, ma la do dl.l'Q"C
"nang len".
 Thoa man sir tim kiem hfrng thu va khuyen khich tre la d(lng Ii.re rat can
thiet khi tre m&i bat dau "boi" trong bi�n h9c. Tuy tre m&i chi choi tren bai
bi�n ben c11-nh cang cua bi�n 16n tri thfrc, nhung chi can tre yeu thich, tre se
c6 d(lng Ii.re boi ra bi�n 16n, den ben ber cua sir thanh cong.

T11-i sao sir khuyen khich 111-i la "m9t mai cheo" cua d(ing Ii.re? Mong
muon dtrQ"C khich I�, dtrQ"C khllng djnh va bi�u dtrong la tam ly cua con
ngtrCri tir khi chao dCri. M9t trong nhfrng nhan to bat dau cung luc v&i phat
tri�n tam ly tre la dtrQ"C vfi Ve, neu khong dtrQ"C thoa man, tre Se mat di d(ing
Ii.re phat tri�n tam ly. DU-a tre nao cling thich "njnh'', khong thich sir 111-nh
nh11-t, gat gong tir ngtrCri khac. Vi d\l Lisa ba tubi rtr&i la thanh vien nho
nhat trong m9t d11-i gia dinh. M9i ngtrCri trong nha deu thich d9c sach, khap
noi deu c6 sach: tren ban, tren ghe, tren gitr<'rng. B6ng m9t horn, Lisa n6i
gi9ng thach thfrc: "Con da biet d9c sach." Tuy be biet r5 minh khong biet
d9c, cling biet r5 m9i ngtrCri deu biet be khong biet d9c, nhung d9t nhien be
111-i tuyen bo minh biet d9c, day chinh la sir bi�u 19 ti.r nhien sir ti.r khllng
djnh va long ti.r tin cua be, la ph�m chat tam ly vo cung dang quy. Luc nay,
neu ngtrCri 16n thu�n theo da khich l� be: ''Dtrong nhien roi, Lisa thong
minh gioi giang thi phai biet d9c sach chrr." Dan dan ti.r nhien tre se thich
h9c chfr, d9c sach.

C6 m9t h9a si hang ngay sang tac tranh trong nha, drra con trai hai tuoi
>

thtr<'rng ngoi im l�ng ben c11-nh xem cha minh ve tranh. M9t horn, be ngoi
xem, xem mai, xem mai, b6ng nhien be ch11-y 111-i doi cha dtra but d� ve.
DtrQ"C sir khich I� cua cha, be bat dau nhfrng net ve ngu�ch ngol).C. ve sau be
say Stra hQC Ve, trer thanh h9a Sl ti hon, tac ph�m CUa be lien t\lC dtrQ"C tri�n
lam Cr trong va ngoai ntr&c.

Chuyen gia giao d\lC s&m n6i tieng ngtrCri Nh�t Suzuki da may Ch\lC nam
nay d11-y tre hai, ba tubi h9c violon. M6i Ian thu nh�n m9t drra tre trong va
ngoai ntr&c den h9c dan, dau tien ong deu d� chung dtrQ"C vui choi thoai
mai trong phong h9c cua minh. Khi tre da quen v&i moi trn<'rng, 111-i t�n mat
nhin thay niem vui khi thay giao va cac b11-n nho choi dan, luy�n dan, long
ti.r ton Va tinh hieu thang khong cho phep tre bang quan dtrQ"C nfra. Khi tre
doi h9c dan, ong m&i khich I�, tan dtrong, htr6ng dfin tre h9c va tien hanh
luy�n t�p nghiem khac, CUOi cung ca thay Va tro deu dl).t dtrQ"C thanh Cong
dang mirng. Nhfrng cau chuy�n nay da cho thay vi�c khoi d�y tinh hieu
thang cua tre rat quan tr9ng.
 Lam the nao dg c6 thg khcri d?y long t\l' tin va tinh chu d(>ng cua tre?

Th{r nhat, phai tin nr6ng rl'.ing d\ra tre binh thtremg nao ciing deu rat
thong minh. Chung c6 kha nang "h9c t?p c6 tinh thich \mg" th?m chi con
tot hon ngtr<'ri 16n rat nhieu. Kien thfrc CO dtrQ'C th(ri thO' au da phan do t\f
h9c vo th\rc. D\ra tre nao c6 thg h9c dtrQ'C m(>t ngon ngfr, thi n6 ciing se la
thien tai khi h9c cac linh V\fC khac. Suzuki chu y den hi�n ttrQ'Ilg quen thu9c
tre biet n6i, c6 luc ong co y hoi m9t so vi phv huynh: "Con ong ba n6i rat
gioi, ong ba dii d9Y chau nhtr the nao?" Ngrr<'ri ta nghi ng<'r ong mac b�nh
tam than, h9 n6i: "D6 ch£ng phai la chuy�n dtrong nhien hay sao, thl'.ing
cha nay c6 phai la khong binh thtremg chang? Mau dtra han di b�nh vi�n
."
d1.

Xet m9t each thau dao thi doi v&i tre con c6 gi kh6 hon vi�c h9c n6i
day? Quan tr9ng la phai t90 moi truemg, dieu ki�n, va thai d9 cua cha m�
giong nhtr khi h9c ngon ngfr, thi tre c6 thg h9c drrgc bat c\r dieu gi. Chung
ta hoan toan khong nen nghi ng(r kha nang h9c t?p cua tre.

Th{r hai, dg khcri d?y long t\l' tin va tinh chu d9ng cua tre, ngtr<'ri 16n
phai higu dtrQ'C di).c digm h9c t?p cua tre. Tre h9c theo kigu "mtra dam tham
lau", hay con gQi la ''th�m thau", phai li)_p di li)_p l9i S\f tiep XUC Va linh h(>i,
tre m&i c6 thg higu va ghi nh& kien th\rc. Tre h9c khong giong nhtr hinh
th\rc h9c t?p kigu ''thao tac'' h� thong cua thanh thieu nien, giong kigu san
xuat day chuyen, h9c dtrQ'C chut nao thi higu va cung co chut d6. B&i v?y
trong qua trinh h9c t?p cua tre, neu tre khong d9t dtrQ'C hi�u qua trong m9t
th<'ri gian nhat djnh thi d6 ciing la hi�n ttrQ'Ilg binh thtremg va b9n khong
dtrQ'C h9 thap long nhi�t tinh cua tre. Phai danh gia day du hi�u qua lau dai
cua vi�c h9c "mtra dam tham lau'', di).t nen m6ng cho ca ket cau tri tu�. Tre
higu l(r m<'r tich C\fC, ghi nh& ma ho, \mg dvng kigu thrr nghi�m tuy c6 ngay
tha, nhtrng l9i Se thuc d�y S\f phat trign CUa tre.

Be Dien Than hai tu6i dii biet kg chuy�n lien thoang, d9c tha c6, hat bai
hat thieu nhi. M9t horn khi ngoi vao ban an, be chi vao m6n l9c va n6i: ''Day
chinh la 109i d?u dung cui d?u nau d?u, neu nau n6, n6 se kh6c." Tiep d6 be
d9c m9t hai cau trong bai That b9 thi (Tha bay btr&c)C1). S\l' ttr6ng ttrQ'Ilg
cua be th?t la kY di�u, lam cho ca nha deu vui. Day chinh la "higu la ma'',
"ghi nh& IDO' ho". D\ra tre d6 khi nam tu6i dii d9c nhieu sach, con c6 thg
xuat kh�u thanh tha, ngon ngfr troi chay, y ttr6ng lien tvc, tinh cam phong
phu tinh te. Khi len tigu h9c be c6 bai dang bao, t9P chi.
 Be Ngo Nhlj.n dtrQ'C binh ch9n la m{it trong 10 d{ii vien xuat sac toan
quoc nam 1989, cling dtrQ'C tiep c�n giao dvc s&ln. Luc m{it tuBi rtr&i,
ngtr<'ri 16n be be di van canh chua, be ngay ngtr<'ri nhin m9i ngtr<'ri thap
htrong l� ph�t, kh6i htrong nghi ngt1t, b6ng be d9c cau tho-: "Nh�t chieu
htrong ltr sinh tU- yen" (Anh m?t tr<'ri chieu vao ltr htrong sinh ra kh6i tim).
Tuy be khong hi�u thac ntr&c Ltr Htrong & Ltr Son va kh6i htrong & chua la
hai chuy�n khac nhau, nhtrng S\f quan sat Va ttrang ttrQ'Ilg tinh nhanh do
th�t dang yeu. Chinh S\f biet s&in 10- ma nay nen m&i bon tu6i be da biet
viet bU-c thtr dai, nam tu6i gm bai dang bao, tam tu6i biet n6i bon ngolj.i
ngtr.
-

Ngtr<'ri 16n khong dtrQ'C trach m6c hay mia mai vi�c tre h9c, khong nen
n6i chung "luc nh& luc quen'', ''ghi nh& ctl-ng nhac", "n6i lung tung''. NgtrQ'c
llj.i, cho du ket qua h9c t�p cua tre the nao, nhtrng blj.n kho-i d�y dtrQ'C tinh
tich C\fC va tinh chu d{ing cua tre, thi blj.n da dlj.t dtrQ'C thanh cong. Trong
khi h9c, neu tre CO b{ic l{i sai sot thi phai chinh Stfa kheo leo, khong dtrQ'C
lam tre mat htl-ng. Vi dv khi tre d9c sai, bll.n khong nen phe binh tre, hay
n6i "Con d9c lll.i Ian nfra (htr6ng d§:n tre d9c dung), con gioi lam, con rat
thong minh!"

ThU- ba, khong phai ai cling hoan hao, tre cling c6 nhfrng khiem khuyet
nhtr tat ca nhfrng ngtr<'ri binh thtr<'rng khac khong nen phe binh ngay trtr&c
mi:\t tre, n6i tre ''dot'', "khong nh6- dtrQ'C", "khong yen li:\ng dtrQ'C", ''quen
nhanh'', ''nghe khong hi�u", "khong thich h9c" ... Phe binh tre se la don da
kich 16n nhat vao tinh hieu thang cua tre. Trong qua trinh tre h9c, khong
nen thi tai, xep thU-, phan cao thap gioi kem, cang khong dtrQ'C dem so sanh
nhtrQ'C di�m CUa tre nay VOO di�m mlj.nh CUa tre khac, k� t{ii tre, do la dlj.i ky,
trong giao dvc. Vi�c ki�m tra tri l\fC v&i tre chi nen tien hanh nhtr m{it tro
cho-i. Cha m� va thay co giao khong nen th� hi�n tam trlj.ng lo lang bat an,
khong nen ban lu�n nhfrng l<'ri nhtr "N6 khong biet tra l<'ri, khong biet ve,
khong biet lam, chung toi th�t lo lang". Neu tre y thfrc dtrQ'C S\f lo lang cua
cha m�, anh mat cang th�ng SQ' hai CUa m9i ngtr<'ri, thi tre Se cam thay lo SQ',
t\f ti. Trong qua trinh phat tri�n cua tre, t\f ti, SQ' s�t la tr& nglj.i tam ly
nghiem tr9ng nhat.

Khi mt)t ngum cdm nhgn dU"{YC co sue mgnh nao do nang minh bay
Zen, ngum d6 se khong bo.

Helen Keller (Mfj)

 ve ban chat, hgt nhan cua giao dµc chinh la & chiJ di tre tv th& nghi�m
sv ton nghiem cua minh: Toi la m(!t ngtrOi lao d(!ng can cit, la cong dan
tot cua t6 quoc, la con ngoan cua cha m(!...

Bi quyet cua giao dµc la niim bdt dtrQ"C chi tien thu d6 cua tre... Neu tre
em khong tv minh Vtr07l Zen, tv minh co g&ng, thi bat ky nha giao dµc nao
ciing deu khong th€ boi dtriYng dtr{YC phdm chat tot cho tre.

Suhomlinski (Lien Xo cu)

 ? ,

PHATT ENTfNH HIEU '

' ?

LONG H HOC HOI •

T11-i sao tinh hieu k)r, long ham h9c hoi 111-i la ''m9t mai cheo" giup tre
phat trign? B&i vi hling thu la ngu<'ri thay tot nhat, nen ho11-t d(ing h9c t�p
chi can thoa man nhu cau CO hling thu CUa tre la da thanh Cong dtrQ'C mQt
>

ntra.

E>oi v&i tre em, dieu gi kh6 h9c nhat? E>6 khong phai nhfrng thfr sau sac
phfrc t11-p, ma la nhfrng thfr khong mang 111-i hling thu khi h9c. Con dieu gi
tre d� h9c nhat? E>6 khong phai nhfrng thfr ma ngu<'ri 16n cho la don gian
nhat, ma la nhfrng dieu dem 111-i niem vui 16n nhat cho tre. Mfrc d9 d�, kh6
trong h9c t�p cua tre em khong nKm & mfrc d9 nhieu it, nong sau cua n9i
dung va da d11-ng phfrc t11-p cua cac mon h9c, ma & cha ho11-t d9ng h9c t�p c6
lam cho chung vui hay khong.

Chung ta v§:n cho rKng n6i d� d9c kh6, nhtrng rat nhieu tre biet s61n sau
khi dtrQ'C khoi d�y hling thu h9c chfr h9c dQC, 11).i di.ra vao h9c chfr de luy�n
>

phat am, d9c cau, d9c truy�n thuc d�y h9c n6i. Chung ta 111-i cho rKng phep
c9ng d� hon phep nhan, nhrmg c6 nhfrng tre biet s61n coi bang phep nhan
nhtr bai hat cua tre em va h9c thu9c m9t each hao hling, chung h9c phep
nhan trrr&c dg thuc d�y vi�c tinh toan bKng phep c9ng. Rat nhieu ngtr<'ri n6i
nen h9c bai hat trtr&c khi h9c thO' c6, thO' c6 it nhat cung phai dQ'i den b�c
cuoi tigu h9c m&i h9c dtrQ'C. Nhtrng khong it dfra tre khi m&i bat dau h9c,
chung da thich thO' c6 va cac tac ph�m van h9c hi�n d11-i, chung phat trign
ngon ngfr ngh� thu�t d6 tru&c. Con c6 rat nhieu "fan" am nh11-c nhi khi sinh
ra da nghe nhfrng ban nh11-c c6 dign n6i tieng trong va ngoai ntr&c, chfr
khong thich giai di�u don gian cua cac bai ca dao nhi dong. T6m 11).i, v6i.
vi�c h9c cua tre, chung ta khong thg di.ra vao mire d9 kh6 d�, nong sau ma
ngtr<'ri 16n nh�n dinh dg xac dinh theo kigu suy doan logic nen h9c gi trtr&c,
h9c gi sau. Tre em luon say me v6i. nhiing thfr dtrQ"C tiep xuc tt'r nho va
nhiing thfr chung thay thu tj dg rung btr&c dl).t dtrQ"C hi�U qua h9c t�p.
Khong gi ngu ngoc hon vi�c dl).y tre h9c chfr h9c dQC Va thtr6ng thfrc CUQC
song, 11).i khong quan tam den hi'.rng thu cua tre, ma dl).y tre ci'.rng nhac theo
giao trinh va tien d9 kigu "thao tac''.

Lam the nao d� tre hU-ng thu hQc?

1. E>g tre tiep xuc s&m v6i. n9i dung h9c t�p, s&m hinh thanh "si.r nhl).y
ben" v6i. n9i dung h9c. Tl).i sao tre thich h9c n6i, thich nghe, thich n6i,
deu c6 thg h9c tot m9t phtrong ngfr nao d6? Con ngrr<'ri khi sinh ra da
s&m dtrQ"C tiep XUC thtr0ng xuyen v6i. ngon ngfr, nen bat kg phat am kh6
den dau, hi�n ttrgng ngfr phap phi'.rc tl).p the nao, ngon ngfr cling khong
gay kh6 khan cho tre. Tl).i sao tren d<'ri 11).i c6 nhieu ''thay thuoc gia
truyen", "may d<'ri h9a si", "may d<'ri thanh phan tri thi'.rc'' den v�y? Do
di'.ra tre cua gia dinh d6 sau khi chao d<'ri drrgc tiep xuc thrr<'>ng xuyen
den S\f V�t c6 lien quan. Ngtr<'ri Phap c6 cau ngl).n ngfr: ''Ren luy�n trong
m9t ci'.ra hang sat se thanh thg ren." Cho nen muon tre hi'.rng thu v6i.
mQt thfr gi do, chung ta nen dg tre tiep XUC s&m v6i. S\f V�t do, tiep XUC
cang s&m, cang nhieu, cang l?p 11).i nhieu Ian cang tot.

2. E>g tre h9c nhiing thfr ma tre da tt'rng biet, tt'rng cam nh�n trong CUQC
song, tre se rat hi'.rng thu h9c. C6 ba m� dl).y di'.ra con hon m9t tu6i nh�n
biet ba chfr "m9t, hai, ba", vi cho r�ng ba chfr d6 don gian d� h9c,
khong ng<'r be ch�ng c6 phan i'.rng gi. Nhtrng sau d6 dl).y be chfr ''dong
ho'', be thich thu d9c ''dong ho", va kem theo la am thanh mo phong
tieng chuong dong ho. Be rat vui khi h9c chfr "dong ho" vi be da quen
v6i. chiec dong ho treo tren ttr<'>ng, nghe quen am thanh vui tai cua n6.
Khi gan hai tu6i, m� be dl).y be h9c thO" E>tr<'>ng, dl).y lien may bai deu
khong lam be hi'.rng thu. Khong ng<'r khi dl).y be den cau thi'.r hai cua bai
Xuan hi€uC1), be ctr<'ri thich chi, n6i: ''NO"i nO"i c6 chim nh6", vi thtr<'>ng
ngay be rat thich nhiing chu chim nh6, xem chung bay, nghe chung h6t.
Cau tha d6 da d§:n <lat "cam hi'.rng" cho be, be nhanh ch6ng thu9c long
bai thO". Nhiing dieu be h9c deu lien quan m�t thiet den CUQC song CUa
be, dieu do da tl).O cam hfrng cho be, be cang h9c cang thich.
 Cho nen, chung ta phai lam cho CUQC song cua tre cang phong phu cang
tot, lien h� nhfmg trai nghi�m thu tj trong CUQC song dg dfin dat vi�c
h9c, thi chac chan tre se rat hfuig thu. Nhieu d\ra tre h9c viet bat dau
bAng vi�c viet thtr cho ngtrm than ma tre yeu quy nhat, khi dtrQ'c tra Im
thtr, tre rat vui, cang viet cang thich. Tre em vui choi., h9c t�p theo nhu
cau va cam nh�n cua chung, thi hi�u qua hon ca tram Ian so v&i vi�c
"d;:ty h9c h� thong" ma xa rm nhu cau cua tre. Neu tubi thO' cua Maksim
Gorki kh6ng c6 nhfmg cau chuy�n dan gian Nga tran day hoi. th& CUQC
song cua ba ngo;:ti, kh6ng c6 nhfmg chuyen ngao du day d6 cua chinh
ban than, ma chi d\l'a vao vi�c h9c va nghe giang cfuig nhac Cr tru6ng,
thi nhan lo;:ti da thieu di mi;>t nha van vi d;:ti.

3. Ht1ng thu dtrQ'c khoi. gQ'i tir phrrong phap h9c t�p, dtrQ'C bat dau tir
niem vui ben ngoai ho;:tt di;>ng h9c t�p, tirng btr&c t;:to ra hfuig thu v&i
tri th\rc va kY nang. Nhieu d\ra tre h9c toan rat xuat sac nhtrng khi m&i
bat dau h9c chung kh6ng he yeu thich. Tat ca deu do nhfmg ho;:tt di;>ng
� �oi. � d� � lli m�, h� tufu �q �w m �w ¥ � �
dem hoa, dem b�c them, dem 6t6, dem quan cO-... C6 tre h9c thui;>c bang
crru chtrong nhtr h9c thui;>c mi;>t bai hat, h9c cac cau thO' nhtr "Mi;>t nhin
hai ba di).m, th6n Yen bon, nam nha ... ". Khi d6 tre kh6ng he higu y
nghia th\l'C te CUa vi�c dem, ma chi thay vui vi dtrQ'C ho;:tt d/;>ng, vi dtrQ'C
n6i, nhtrng tro choi. d6 l;:ti c6 thg dfin <lat tre vao the gi&i toan h9c. Tre
h9c chfr, h9c d9c cung can bat dau bAng hinh thfrc nhtr v�y, bat dau
bAng nhfmg tro choi. ho;:tt di;>ng ben ngoai va chu tr9ng den ghi nh&
may m6c.

Trong ho;:tt di;>ng, tre c6 dtrQ'C S\l' cam thi;t ve thi giac, thinh giac, xuc
giac, chung nghe nh;:tc va nghe ngtrm xung quanh n6i chuy�n rat cham
chi ma kh6ng he higu gi, chung d9c nhfmg bai hat, bai thO' c6 ma kh6ng
biet ni;>i dung ra sao. Neu tre kh6ng ghi nh& may m6c phat am va hinh
anh cua chfr so 3, thi lam sao chung higu dtrQ'C 3 nghia la gi. Neu kh6ng
nh& each phat am va chfr viet cua "xe", ''phao'', ''ma" thi lam sao chung
higu dtrQ'C tac di;tng cua nhfmg chfr d6 tren ban cO-? Cang ghi nh& nhieu
nhfmg thfr khong higu, tre Se cang higu dtrQ'C nhieu.

Nhtrng bat lu�n la ghi nh& higu hay ghi nh& may m6c, thi cung phai
chu tr9ng den phtrong phap. Chi can c6 phtrong phap tro choi., ci;>ng
them anh htr&ng tam tr9ng vui ve cua ngtrm d;:ty, tre se h9c (choi.) rat
vui va c6 hi�u qua. Niem vui d6 tiep ti;tc phat trign den khi btr&c vao
 qua trinh higu, v�n di;tng va sang t90 tri thuc, thi hfrng thu n9i t9i trong
ho9t d(lng tri l\fC se sinh ra, va chiem tr9n tam hon tre. Hay xem than
dong tinh nhanh SU- Phong Thu sau khi higu va sang t90 da say stra tinh
nhanh nhrr the nao:

Chu be nAm bo tren girremg v&i hang 109t con so va phep tinh, khi giay
trang het, chu tim giay bo di dg viet, het giay bo di thi viet len dui, len
canh tay. Khi tren ngrrCri da viet het ch6 thi viet len tat, len ga trai
girremg, len dat, len memg, chKng bao lau sau, trremg cua nam gian nha
m6i � vi& � oon s6 E� �<'r b c�, � g9i mfil ma � �ng
kh6ng dt'tng chcri v&i cac con tinh. M� dg phan chu hai cai banh bao len
girremg, chu l9i viet day so len banh ma kh6ng an m9t mieng nao. Cu
nhrr v�y, chu viet tren girremg bay thang trCri, tim ra quy lu�t tinh toan
m9t so bat kY v&i cac so tir 2 den 9 va tr& thanh each tinh mi�ng nhanh.
E6 chinh la sue m9nh to 16-n cua ho9t d(lng tri l\fC va hfrng thu sang t90.

4. Hfrng thu xuat phat tir S\f khich l�, bigu drrong se g6p phan giup tre d9t
dl.l"Q'C thanh c6ng. Phai dg tre thrremg xuyen nhin thay tien bQ cua minh,
b&i vi ban than thanh c6ng la S\f khich l� l&n nhat va phan thrr&ng cao
nhat. N6 c6 thg lam cho hfrng thu tang len theo cap so nhan. Cho nen
phai thrremg xuyen ghi chep l9i S\f tien bQ CUa tre, l�p mi;tc hoa do, lam
bang thanh tich, khuyen khich tre thg hi�n tai nang, giup tre c6ng bo
tac ph�m, dg tinh hieu thang, long t\l' tin va hfrng thu cua tre cling dU"<{C
tang len. Rat nhieu tai nang nho da ra dCri tir each d6.

Mozart song trong gia dinh c6 truyen thong ve am nh9c, tir nho 6ng da
c6 "s\f nh9y cam am nh9c", ba tu6i biet chcri piano, nam tu6i hQC sang tac.
Nhrmg tai nang am nh9c cua 6ng n& r9 tir m9t thanh c6ng ng§:u nhien khi
" "" ,,?
•

ong nam tuo1.

M9t h6m, cha 6ng sang tac m9t ban nh9c cho vi�n tru&ng nha hat, sau
khi hoan thanh 6ng lien sai Mozart mang t&i cho vi�n tru&ng. Khong ng<'r
tren drremg di, ban nh9c bt gi6 thBi bay tung khap ncri. Mozart vira kh6c
vira ducli theo nhij_t t�p ban nh9c, khi tim l9i dU"({C thi ban nh9c khong con
day du nfra. Mozart rat lo bi cha qu& mang, 6ng chi con each ch9y den nha
b9n sang tac mQt ban nh9c khac Va VQi Vang mang di.

Ngay h6m sau, vi�n tru&ng d§:n con gai den cam on cha 6ng, n6i: "Ban
nh9c cua 6ng tuy�t di�u qua!'' Ong con bao con gai danh ban nh9c do len.
Cha Mozart ng9c nhien n6i: "Day kh6ng phai ban nh9c cua t6i!" Luc nay
Mozart danh phai k� l?i cau chuy�n ngay horn qua. Sau khi nghe xong, cha
om ong vao long, n6i: "Th�t khong ng(r con l?i CO th� viet ra IDQt ban nhlj.C
tuy�t di�u nhrr v�y, con trai ngoan cua ta! ''

Cau chuy�n nay la l<'ri c6 vfi rat 16n v6i Mozart. Ban nh?c d6 cho den
nay vfin dl.l'Q'C 11.l'U gifr. Khi len sau tu6i ong theo cha den Y bi�U di@n, ngay
l�p trrc tai nang cua ong lam chan di;>ng gi6i am nhlj.c. Sau nay, Mozart
dl.l'Q'C nha am nhlj.C n6i tieng Haydn ton vinh la "nha SOlj.n nhlj.C than tai''.

MQi cong vi�c c6 lien quan aen tri lvc aeu phdi dva vao hU:ng thu.

Piaget

Nhfmg thu c6 CTlf{YC do bi ep bupc h9c se khong Qlf{YC luu gifr trong
aau.

Giao d\f.c thuyet Plato

Hil.y aem niem vui l&n nhat cua con nguOi - niem vui cua tri thuc t6i
cho tre em!

Suhomlinski
 ?

HAY L CHO T HOAT •

,A.

BAT, T . TRUNG
,

M6' rl)ng canh cwa tam hon cua tre

M 9t trong nhling tieu chi quan tr9ng cua m9t d\ra tre ngoan la tinh
tinh, vui ve, ho9t bat, t�p trung, y th\rc ve ban than.

Nhung nhling d\ra tre ho9t bat c6 tam ly phat trign lanh m9nh thi
khong don gian chi bigu hi�n la hieu d9ng, cung khong phai si;r b9p ch9p,
cang khong phai si;r day VO lam cho ngtrOi. 16n lo lang. Si;r ho9t bat lanh
m9nh dtrQ'C phat trign hai hoa v(ri S\r t�p trung tinh than, la bigu hi�n CUa
phat trign toan di�n Ve CO" thg Va tam hon. Nhfulg d\ra tre ho9t bat kigu nay,
neu nhin tir ben ngoai se bigu hi�n sau tr9ng thai sau:

1. Bigu hi�n tinh cam ho9t bat

Tre 16n len theo d9 tu6i, bigu hi�n tinh cam qua net m?t ngay cang
phong phu, sinh dQng. Trtr&c CUQC song muon mau muon ve, trtr&c m9i
ngrrOi. xung quanh, tru&c si;r da d9ng cua si;r v�t, tre luc than m�t, quyen
luyen, luc hieu Icy, dac y, luc vui ve, hai long, cung c6 luc nghi ng<'r va lo
lang. Si;r bigu hi�n tinh cam qua net m?t c6 tot, l� phep, nghiem tuc, bi
thtrong, hai htr&c, lanh lQ'i, v.v... Ngay ca ctrOi. cung c6 nhieu kigu khac
nhau, c6 luc vira kh6c da ctrOi.. Nhling d\ra tre nhtr v�y c6 cam nh�n n9i
tam phong phu, ho9t bat va t�p trung.

2. Mom mi�ng ho9t bat

 Tre thich n6i, thich hat, thich doi tho9i, thich kg nhling gi minh thay.
Tre ciing thich d9c bai hat, h9c thu(>c thO' c6, doan cau do, thi d9c nhanh.
Khfiu ngfr ho9t bat cho thay S\f vui Ve Va nhanh nh9y, ciing la ket qua CUa
t�p trung chu y.

3. Hai tay ho9t bat

Tre thich lao d(>ng, biet lam vi�c. Tl'r mi).c quan ao, lam vi�c nha den xep
hinh, ve hoi).c lam do chO'i be deu nghiem tuc ti mi, lam dau ra day, den khi
hai long m&i thoi. Doi tay nang d(>ng la bigu hi�n cua tam hon va be ngoai
ho9t bat ciing la ket qua cua t�p trung.

Tre thich cac ho9t d(>ng thg d\lC, thich am nh9c ca mua, thich nhay nh6t,
thich ra ngoai chO'i, thich chO'i cung cac blj.n nho va ca cac blj.n 16n hO'Il
minh. S\l' ho9t bat nay la nhu cau phat trign CO' thg va tinh than lanh mlj.nh,
ket hgp v&i phat trign s& thich m9t each chinh dang, hoan toan khac v&i
nghtch lung tung va quay roi.

5. Cam nh�n ho9t bat

Tre c6 mat tinh anh, tai thinh, xuc giac nh9y ben, miii nh9y cam, tri nh&
tot. Nhling ngtrCri va v�t dii gi).p, nhling chuy�n dii nghe, nhling con dtremg
da qua be deu CO an ttrQTig sau sac, nh(r l9i nhanh, nh�n biet dtrQ'C nhieu
mau sac, hinh thg, cam giac ve thCri gian va khong gian tot ...

6. Ttr trr&ng ho9t bat

Day la S\f ho9t bat n(>i tlj.i c6 bigu hi�n rat tinh, ket hgp chi).t che v&i S\f
t�p trung. Vi d\l, tre thich neu cau hoi, thao lu�n, tranh lu�n; c6 thg ngoi
yen xep hinh, Ve, chO'i CCr, dQC sach, viet chfr; CO thg cham chu lang nghe
ngtrCri 16n n6i chuy�n, kg chuy�n, lam theo Im di).n cua ngrrCri 16n. Khi d6
nhin ben ngoai tre ngoi ngay ngan, yen tinh, nhtrng tam trr&ng dang c6
nhling suy nghi mlj.nh me. Trtr&c nhling tinh tiet cau chuy�n va S\f thanh
cong that blj.i cua vi�c minh lam, tre c6 thg luc kh6c luc ctrCri, hoi).c t\l' n6i, t\l'
ctrCri m(>t minh.

S\l' ho9t bat toan di�n kg tren m&i la phfim chat tam ly cua m(>t ''tre sang
d9", la S\f dam bao quan tr9ng cho thanh Cong CUa vi�c h9c, ciing la CO' Sa
tam ly cho vi�c h9c chfr, h9c d9c s61n. Ki�u ho9t bat nay hoan toan khac v&i
nhfrng d\ra tre dtrgc nuong chieu sinh htr, d\rng khong th�ng, ngoi khong
ngay ngan, nung nju, n6i nang khong ro rang, quay roi VO c&.

Chung ta can hi�u vui ve ho9t bat va yen tinh t?p trung la bi�u hi�n bi�n
ch\rng cam xuc cua tre. Si;r t?p trung h9c t?p trong thCri gian ngan cua tre
khong phai la "ngoi ngay", la "kh6 nhtr nhieu ngtrCri vfin nghi". E>6 la dieu
ma giao d\lC s61n kien quyet phan doi. C6 ngtrCri n6i "Toi khong muon hi
sinh thm tha au vui ve cua tre d� d6i lay vi�c biet s61n cua chung." E>6 cung
la each nghi sai lam, le nao tre biet s61n la dau khb? NgtrQ"C l9i, CUQC song
tinh than phong phu (bao gom h9c chfr qua tro chai, d9c nhfrng sach thu
vj), S\f t?p trung can thiet (giup tinh than tre sang khoai), thtr0ng vui Ve
h<Yil gap tram Ian so v&i vi�c tre khong biet lam gi, ho�c ngoi nghjch lung
tung. Trong vong sau bay nam dau dCri, neu tre hinh thanh th6i xau nhtr:
khong quan tam den xung quanh, u� oai, tinh khi that thtr<'>ng, kien th\rc
CUQC song ma ho, khi chai cfing khong tim thay niem vui, thi lam sao gQi la
th(ri tha au vang, tu6i tha hlj.nh phuc nfra.

Cu9c song tinh than cua con ngi.rCri phai c6 nhfrng S\f t?p trung ttr<Yilg
\mg, ngay ca cac tro chai vui ve cung khong ngo9i l�. Nha giao d\lC Usinxki
(Lien Xo cu) dii n6i: "Chu y la canh crra duy nhat cua tam hon, y th\rc chung
ta, phai qua n6 m&i vao di.rgc." Chung ta nhat djnh phai mer r(ing canh crra
tam hon ''chu y'' d6 cua tre, lam cho tre vui ve, ho9t bat, t?p trung, phat
tri�n tri li;rc, boi dtr6ng tinh each, bao gom ca vi�c biet d9c biet chfr s61n.

V?y trong khi boi dtr6ng rat nhieu phfim chat, tinh each tot d�p cho tre,
chung ta lam the nao d� hinh thanh phfim chat ho9t bat t?p trung cho tre?

Th{r nhat, ph\l huynh phai nh?n thfrc dtrQ"C y nghia to l(rn CUa giao d\lC
- ''giao d\lC hinh thanh nen tinh each", tinh each tot d�p CUa tre chu yeu
dtrQ"C hinh thanh trong moi trtrOng gia dinh Va thi;rc ti�n CUQC song, vi v?y
cha m� can c6 anh htr<'rng tich ci;rc lau dai va kien nhfin khai gQ"i, ch\r khong
di;ra vao thuyet giao, cung khong nen n6ng VQi. Boi dtr6ng tinh each ho9t
bat t?p trung cho tre cung khong ngo9i I�. Chung ta vfin nghi r§.ng hay d�
tre ''l&n ti;r nhien", "cay to cay se ti;r th�ng'', tre 16-n at se hi�u, nhrmg d6 chi
la suy nghi khong khoa h9c. Chung ta phan doi vi�c d� tre ti;r do phat tri�n,
nhrmg cung khong khuyen khich vi�c ep bu9c tre h9c.

Th{r hai, phai nghiem rue tlj.O ra moi trtrOng song d� tre ho9t bat, t?p
trung.
 Gia dinh phai hoa thu?n, bo m� thrrong yeu nhau, tam tr9ng phai vui
ve, khong khi yen binh. Cac thanh vien trong gia dinh phai nhi�t tinh, vui
ve, nghiem rue trong h9c t?p va lam vi�c. M6i gia dinh nen c6 m9t tu sach,
t90 th6i quen d9c sach m6i ngay. M9t khong khi gia dinh nhtr v?y se lam
cho tre ho9t bat, chu y t?p trung, bat chtr&c nhfrng hanh vi tot d�p cua
ngtr<'ri l&n. NgtrQ'C l9i, m9t gia dinh c6 khong khi n�ng ne se lam tre mat di
S\l' ngay thO', ho9t bat Va hling thu; mQt gia dinh CO khong khi qua on ao am
i, tre se b(lp ch(lp, tho 16, ca ngay khong dtrQ'C yen tinh. Hai khuynh htr&ng
khong tot d6 deu kh6 c6 th� hinh thanh tinh each vui ve, t?p trung & tre.

Khi tre m9t tu6i rtr&i, chung ta nen t9o cho tre m9t khong gian vui chO'i
h9c t?p. Ch6 d6 nen c6 ban h9c, ghe, gia sach, thung do chO'i, tu dv.ng C\l,
bang den, ban do (luc dau can ban do to don gian do gia dinh ti;r ve, sau d6
dung ban do phrrc t9P mua & ngoai), ljch, th?m chi la m9t chiec dong ho
bao thrrc xinh xan. D� tre quen v&i vi�c ngoi vao vi tri cua minh chO'i tro
chO'i h9c t?p, nhfrng ho9t d9ng lien quan den chO'i va h9c deu khong nen
cho be & tren gitr<'mg, tren ghe sofa, tren b?c cli'a. Nhtr the, tre se cam thay
thoai mai v&i ho9t d9ng h9c t?p, quen dan thanh ti;r nhien, hinh thanh
phan x9 c6 dieu ki�n, err ngoi vao vi tri cua minh la chO'i va h9c m9t each
chuyen tam va vui ve.

Ngtr<'ri l&n nen danh th<'ri gian chO'i va h9c cung tre, khO'i d?y hling thu
cua tre; ho�c ngoi lam vi�c & gan tre, Vl'ra htr&ng d�n tre h9c Vl'ra thinh
thoang khen ngQ'i tre vai cau. Nhtr the tre se rat yen tam va h9nh phuc.
Nhtrng cling khong nen luc nao cling chO'i va h9c cung tre, cang khong th�
lam "thtr dong" cho tre, ma phai dan dan luy�n cho tre ti;r h9c. D� tre hinh
thanh th6i quen lam vi�c d9c l?p, chuyen tam, cac thanh vien gia dinh,
trong d6 c6 ca tre nen danh nfra tieng hang ngay d� ho9t d(lng tinh. M6i
ngtr<'ri deu vui ve, nghiem tuc lam vi�c cua minh, khong n6i chuy�n, khong
di l9i, ti vi cling khong b?t. Luc d6 cho du tre chtra biet di, cling can d� tre
ngoi ho�c n�m yen tinh m9t lat. Cho tre m9t chum chia kh6a hay m9t
quy�n sach tranh, tre se chO'i v&i n6 ca tieng dong ho.

Nhfrng cu9c g�p g&, giao lrru hay chi la nhfrng bfra cO'ID than m?t,
nhfrng butii tra dam am cling la CO' hQi thu hut S\l' chu y CUa tre. Khi l(rn len
tre se tham gia vao cac ho9t d9ng d6 m9t each ti;r nhien va t?p trung.
Nhfrng bfra CO'ffi cling chinh la nhfrng gi(r h9c thu vi boi dtrcrng nhan each
va b6 sung kien thrrc cho tre. Bat dau tir vi�c tre be ghe d�t bat dlia, roi sau
do ngoi vao ban an CO'ffi va n6i chuy�n vui ve. Trong vong 10 nam tre se co
hon mi;>t Vlj.n gier h9c, le nao tre con khong vui ve va t?p trung? Be Dien
Than ba tu6i khi ngoi vao ban an com, bat nger be chi tay vao dia llj.c, n6i:
"Day chinh la lolJ.i d?u 'dung cui d?u nau d?u, nau n6, n6 se kh6c'." M?u
Tinh Tinh nrra dem d?y di tigu, khi tr& ve gitr<'rng, be n6i: "Ba ni;>i <Yi, chau
di tigu r6c rach nhtr ntr&c suoi." Vi be thtr<'rng nghe bai hat Nu&c sum roe
rach chdy. Be Lrru Mj sau khi di tigu, nhin rat cham chu roi n6i v&i m�:
"Con vira di tigu ra mi;>t con htrou cao c6." Nhfrng lCri n6i ngay tha d6 cua
tre deu la bigu hi�n CUa tinh each vui Ve, t?p trung dtrQ'C hinh thanh ttr
nhfrng chuy�n nho nhi).t cua CUQC song. Lien ttr<'rng cua tre th?t phong phu
va k)r di�u.

Th{r ba, phai yeu tre mi;>t each khoa h9c, lam cho tre vui ve ma khong
bi;>p chi;>p va tuy ti�n.

Thai di;> gan giii v&i tre chinh la dieu quan tr9ng nhat lam cho tre vui
hay khong vui, nghe hay khong nghe lCri, t?p trung hay khong t?p trung. B&i
vi yeu la mQt nguon nang ltrQ'Ilg giao d\l.C rat mlj.nh, du dg anh htr<'rng den
phtrong htr&ng va toe di;> phat trign tam hon tre, tat nhien cung c6 kha nang
dg dieu khign tam trlj.ng va hanh vi cua tre.

Tre em nhlJ.Y ben nhat v&i tinh cam cua cha m�. Neu cha m� on ton, tre
Se vui ve; cha m� nghiem tuc, tre Se ph\l.C tung; cha m� nghiem khiic, tre Se
quy cu; cha m� tfrc gi?n, tre Se SQ' hai; cha m� vui Ve, tre Se hieu d/;>ng; cha
m� khong nghiem rue, nuong chieu con cai, tre se khong biet t\l' kiem che,
th?m chi quay roi. Vi v?y cac b?c cha m� phai coi thai di;> cua minh la
phtrong phap giao d\l.C quan tr9ng va v?n d\lng n6, SIT d\lng c6 hi�u qua "vii
khi tinh cam" dg tlj.O nen tinh each holj.t bat, t?p trung cho tre. Cha m�
khong nen dg tam trlj.ng tre t\l' do bi;>c 19 ra ngoai, lam tre ''di theo cam
giac''' gay ra tam ly vui buon that thtr<'rng, btr&ng binh khong vang lCri.

Cha m� can thg hi�n tinh yeu thtrong v&i tre & tt'rng di;> tu6i khac nhau,
hoan canh khac nhau, trlJ.ng thai tam ly khac nhau cua tre. Vi d\l khi tre
khong vui, khong thich n6i chuy�n cha m� phai lam cho tre vui len; khi tre
dang htrng phan mi;>t each thai qua thi cha m� phai nghiem tuc dg tre binh
tinh llj.i; khi tre bat ljch S\l' va VO l@ cha m� nen gifr thai di;> llj.nh lung, c6 luc
phai thg hi�n khong hai long va t\rc gi?n, tat ca nhfrng dieu d6 chung ta deu
phai tuy CO' \mg bien. Khi boi dtr5ng tinh each holj.t bat, t?p trung cho tre,
cha m�, ngtrCri than phai c6 thai di;> phu hQ'P v&i tt'rng hoan canh:

- Hoa nhii, d@ gan ma nghiem tuc. Doi v&i tre trtr&c sau thang tu6i nen
"yeu bi;>c 19 ra ngoai'', dua cho tre vui. Doi v6i tre sau sau thang tu6i nen
"yeu c6 kiem che'', than thiet, binh tinh. Doi v6i tre sau ba tu6i nen "it bi;>c
19 tinh yeu", nhung phai hfru hao, lich sir va ton tr9ng. C6 luc phai nghiem
tuc doi v6i tre, boi drr5ng nhan each di;>c l?p va kha nang tir kiem che. each
th� hi�n tinh yeu v6i tre cua cac b?c phv huynh cung nen c6 phrrong phap
giao dvc, d6 la ngh� thu?t lam cho tre ho9t bat va nghe l<'ri. Vi the, tuy
ngrr<'ri 16n luon coi chung la tre con, nhung ngoai m�t hay doi xrr v6i chung
nhrr nhfrng ngrr<'ri b9n; trong long yeu thrrong vo h9n, ngoai m�t gifr thai di;>
binh tinh; trong long VO cung quan tam, ngoai m�t va nhrr tha er. Nhfrng
drra tre 16n len trong moi trrrang tinh cam nhrr v?y tir nhien se ho9t bat
nghe l<'ri ma khong lam nung, lam vi�c nghiem tuc va t?p trung.

- Nha giao dvc h9c Suhomlinski (Lien Xo cu) da timg n6i: "Khong nen
d� tre cam thay rKng, chung da mang l9i niem vui cho gia dinh, ma nen d�
chung cam thay, vi c6 bo m� nen chung m6i drrgc h9nh phuc. Chung la ke
thieu ng." B9n muon con minh h9nh phuc va hi�u biet thi phai lam nhrr
A

v9y.

Ton trQng tre.

Ton tr9ng tre la tinh yeu ly tri va sau sac nhat, giup tre c6 drrgc mi;>t
nhan each lanh m9nh, hoan thi�n. LB Tan tt'tng n6i: ''Neu khong coi tre la
ngrrCri, khi 16n len tre se khong th� lam ngrrCri." Trong CUQC song CO nhieu
thanh thieu nien khong biet tir tran tr9ng minh, tir yeu ban than minh,
thieu tinh tir l?p, thieu tir tin, ho�c u� oai lrr<'ri bieng, ho�c tho 15 ngang
tang, c6 th� kh£ng dinh khi con nh6 chung deu la nhfrng drra tre khong
drrgc ton tr9ng.

Ton tr9ng tre, thfr nhat phai dung ngon ngfr lich sir, doi xrr dan chu,
binh d£ng; thfr hai, khong coi tre la do chcri, la nguon tieu khi�n, cam Icy
vi�c dua qua tr6n; thfr ba, khong nen coi tre la ncri trut gi?n, khong lam
nhvc, danh mang va doi xrr tho b90 v6i tre; thfr tll', khong ban ve nhrrgc
di�m va 16i cua tre tru&c m�t tre, khong k� ti;>i tre tru&c m�t ngrr<'ri khac;
thfr nam, tre sau ba tu6i khong nen be thrrang xuyen, hon vao moi, phai
khuyen khich tre di l9i v?n di;>ng, ngoi ngay ngan, n6i chuy�n dang hoang;
thfr sau, khong dU'Q"C n6i doi tre, phai gifr l<'ri hfra, lam vi�c gi cung phai
nghiem tuc dfrng dan. Nhfrng b?c cha m� ton tr9ng tre cung thrrang la
nhfrng ngrr<'ri c6 uy tin cao.

Khich l?, bi€u du<mg.

 Phai luon dg tre y thfrc dtrQ'c minh la mi)t dfut tre ngoan dtrQ'c bo, m�,
thay co giao va m9i ngtr<'ri deu yeu qui. Hinh anh tot d�p ve ban than la
di)ng l\fC quan tr9ng dg tre phan dau VtrOTI len, nen b;:tn hay thtr<'mg xuyen
khich l�, bigu dtrong, lam cho tre higu va tin rKng minh se ''sU-a nhanh'',
"minh biet sU-a'' neu minh mac 16i. Khich l� nen di tru&c hanh vi, bigu
dtrong nen tien hanh ltjp th<'ri sau hanh vi, nhtrng chi khi nao tre bigu hi�n
tot Va CO thanh tich, khong dtrQ'C khen suong, cfing khong dtrQ'C qua mire,
cang khong nen n6i tru&c m?t la tre "thich njnh".

Cac phtrong thfrc bigu dtrong rat da d;:tng. C6 thg khen ngQ'i tre v&i h9
hang, ngtr<'ri than, ngtr<'ri nha, thay co giao, chir khong n6i trvc tiep v&i tre
nhtrng co y dg tre nghe thay, kigu bigu dtrong tich C\fC nay VO cung hi�u
qua, c6 thg ''bien gia thanh th�t". Cac hinh thirc khich l� khac nhtr mi)t n\l
ctr<'ri, mi)t cau khen ngQ'i "Rat tuy�t! " ''Rat tot!", ho?c mi)t cai om, ho?c
dung phieu be ngoan, ho?c lay do dung h9c t�p lam phan thtr6ng, hay mi)t
chuyen di choi cung mang l;:ti rat nhieu niem vui cho tre. Nhtrng v&i tat ca
nhfing phtrong thirc bigu dtrong, khich l� d6, cha m� khong nen to ra qua
vui mt'tng, nen nghiem tuc va gifr binh tinh.

E>ieu VO cung quan tr9ng trong vi�c thg hi�n tinh yeu v&i tre la thai di)
cua cac thanh vien trong gia dinh phai thong nhat, ung hi) nhau, phoi hQ'P
nhjp nhang. M9i S\f khac nhau trong ttr ttr6ng va phtrong phap giao dl,lC
deu phai dtrQ'C thong nhat mi)t each nghiem tuc khi khong c6 m?t tre. S\l"
bigu hi�n tinh yeu cfing phai ttrong dong, S\f danh gia Ve hanh vi CUa tre
phai nhat quan, dg t;:to ra "sire m;:tnh" VO hinh cua giao dl,lC doi v&i d<'ri song
cua tre.
> >

Thir trr, hrr&ng dfin hanh vi, boi drr&ng th6i quen tot d�p cho tre. Th6i
quen la phtrong thirc tam ly dtrQ'c hinh thanh bKng vi�c l?p di l?p l;:ti mi)t
kigu hanh vi. Khi CO thoi quen tot thi vi�c giao dl,lC tre Se d& ton Cong sire,
d6 chinh la ''thien tinh hinh thanh tt'r nh6, th6i quen tr& thanh t\l" nhien''.
Giong nhtr nha giao dl,lc Di�p Thanh E>ao n6i: "Cai gi g9i la giao dl,lc, chi
don gian mi)t cau, chinh la phai hinh thanh th6i quen tot d�p." "Thai di) va
phrrong phap tot deu phai dtrQ'c chuygn thanh th6i quen, chi c6 thanh th\lc
den mfrc thanh th6i quen, thai di) tot m&i c6 thg bigu hi�n & m9i luc m9i
noi, phtrong phap tot m&i CO thg dtrQ'C frng dl,lng a m9i luc m9i noi, Va CO
tac dl,lng ca d<'ri." E>6 chinh la tinh each, bigu hi�n cua n6 giong nhtr ''t\l"
di;>ng h6a". Th6i quen tot khi da dtrQ'C hinh thanh thi tre c6 thg t\l" dieu
khign, chuyen tam h9c va choi, khong bi anh htr6ng b&i nhfing nhan to
kh6ng tot. Cho nen chuyen gia di dau trong giao dl,lc smn - Witte da n6i:
"Nhfrng vi�c kh6ng cho phep tre lam thi phai kh6ng cho tre lam tir dau,
nhl.l" the tre se kh6ng bi dau khcl." Tre se chuyen tam h9c va chai mi;>t each
• >

vu1 ve.

Lam the nao dg d�n dat tre chuyen tam va hinh thanh th6i quen hanh vi
tot?

Trong sinh ho9t, vui chai, h9c t?p cua CUQC song thU"Ong ngay, nhfrng
vi�c muon tre thich lam thi cha m� phai lam m9t each vui ve v&i tam tr9ng
thoai mai, dg anh hU"<'mg den tre, dg tre bat chU"&c va lam theo. Bat kg la
> >

nghe nh9c, h9c Ve, t?p the dl,lC buoi sang, h9c chfr, dQC sach, an com, Xl.l"Ilg
h6 I@ phep v&i m9i ngU"<'ri... , trong tat ca cac hanh vi cha m� deu phai lam
gl.l"ong cho tre. Dong th<'ri phai chu y kh6ng dg anh hU"<'mg tieu ci;rc den tre.
Vi d\l trong bfra com nen tranh n6i nhfrng cau kigu nhU": ''Bo (m�) chi thich
an rau xanh, kh6ng thich an cu cai."

C6 tre qua tram tinh, nen dU"a tre ra ngoai v?n d(>ng nhieu hon, chai
nhieu hon v&i ngU"<'ri l&n va cac b9n nh6 khac; c6 tre l9i qua hieu d(>ng, nen
hlj.n che tre ra ngoai chai, chai nhieu tro chai yen tinh trong nha, nhU" xep
hinh, Ve, nghe chuy�n, nij_n dat set, h9c danh CCr, xem sach, SU"U tam tern,
lam do chai, co gang dg tre yen tinh, t?p trung chu y. Sau bfra com cha m�
nen danh th<'ri gian chai cung be, cha m� be be chai tro chai tren mij.t ban,
nhU" gap giay, nh?n biet mau sac, xep hinh bKng que diem, viet chfr ve tranh
tren bang tir tinh, chai rubic, v.v... Nhfrng tro chai d6 deu giup tre phat
trign higu biet va sfrc chu y cua tre.

Khong nen dung m�nh I�nh yeu cau tre lam khi tre chU"a sKn sang chai.
Vi d\l, dU"a but, giay cho tre va n6i: "Con di ve di", drm cac mieng g6 cho tre
va n6i: "Con di xep hinh di." Lam nhl.l" v?y kh6ng thg boi dU"5ng dU"gc kha
nang chu y va hfrng thu ho9t d(>ng cua tre. NgU"<'ri l&n muon tre giet th<'ri
gian thi chi lam cho tre cam thay v6 vj, kh6ng thg gay hfrng thu va chu y cho
tre. Dg tre vui ve chuyen tam ho9t d(>ng, cha m� nen chu y nhfrng ho9t d(>ng
sau: 1. Phoi hQ'P tro chai v?n d(>ng v&i tU" duy, chi cho tre chai trong m9t
khoang th<'ri gian nhat djnh. 2. TrU"&c khi bat dau ho9t di;>ng vui chai phai
ban b9c v&i tre xem nen lam gi, phai CO gang lam dU"Q"C nhU" the nao do, lam
tot hon Ian tru&c, huy d(>ng tinh tich C\fC. 3. Trong qua trinh ho9t d(>ng nen
quan sat tre, gQ"i y cho tre nghi each khac phl,lC kh6 khan, kien tri den cung,
den khi hai long m&i th6i, thinh thoang cha m� nen tham gia ho9t d(>ng
cung tre. 4. Sau khi ket thuc ho9t d(>ng, cha m� nen dtra ra danh gia, bigu
dtrong, th�m chi cho diem, ti).ng hoa cham ngoan, ghi bang thanh tich. Sau
>

m9t th(ri gian htr6ng d&n nhtr v�y, tre se dan biet each ti.r chu, cha m� chi
can danh gia ket qua ho9t d(>ng la dii mang l9i cho tre niem vui, tir d6 tre se
chuyen tam choi. tro choi.. M9t trong nhiing tieu chufin quan tr9ng cua tre
gi6i la ca ngay tre luon ho9t d(>ng v&i cac "cong vi�c" nh6 cua tre, tre khong
c6 cam giac nham chan, VO tj.

Tro ch<ri h9c chfr h9c d9c khong nhiing phai chu y den tinh hfrng thu,
ma nen dirng l9i dung luc, dung th(ri digm dg tre c6 cam giac ''d6i" ho9t
d(>ng, mong nhanh dtrgc tiep t\lc choi.. Nhiing ho9t d(>ng khac cung ttrong
t\f, tranh dg tre nay sinh S\f chan ghet.

Tom l9i, chi d90 ho9t d(>ng VO cung quan tr9ng. Gieo h9t giong hanh vi
se thu dtrgc th6i quen, gieo h9t giong th6i quen se thu dtrgc tinh each, gieo
h9t giong tinh each se thu dtrgc v�n m�nh. Muon srra mi;>t tram th6i quen
xau do hanh vi t90 nen thi phai dung den m9t tram mtrCri hanh vi dung diin.
Giao d\l.C phai biit dau tir nhiing cai nh6 nhat vi van de nao trong giao d\l.C
cung quan tr9ng, cung c6 tam anh htr6ng 16n.

Kha nang chu y t�p trung cua tre khong cao d6 la dieu het srrc binh
thtr<'>ng, chi can htr6ng d&n chung choi. nghiem tuc, h9c vui ve, nhat dinh
chung se tr& thanh nhiing drra tre ho9t bat, t�p trung. Ban than ho9t d(>ng
h9c chfr h9c d9c cung la bi�n phap quan tr9ng dg boi dtr6ng nhiing dfra tre
rm tu .

... Thanh ttru ve tri Ive dva vao Stf vi ai;zi ctla nhan each, aieu a6
thu(mg VU'Qt ra khoi nh(ln thtrc thong thu(mg CUa con ngum.

Einstein
 ?

HOC CH HOC DOC

• • •

THANH CONG
Nguyen tac ht;Jc chit- qua tro ch<Yi

Nguyen tic hit aau s<nn

Nen dg tre SO' sinh s&rn t�n mat nhin thay chfr, cung luc v&i vi�c tre
nh�n biet m9i ngtr<'ri, nh�n biet si;r v�t, nghe l<'ri n6i, nghe nh9c. Ci;t thg v&i
tre trn&c sau thang tu6i, khi be tre "quan sat the gi&i'' dii c6 thg cho tre
nhin thay chfr, xem ngtr<'ri 16-n d9c chfr, d9c sach. Khi tre biet ti;r ngoi chO'i,
thi cho tre chO'i cac hinh chfr, xem sach ... Nhtr the se hinh thanh "si;r nh9y
cam h9c chfr d9c sach'' cho tre, tre se d�c bi�t chu y den chfr viet. Sau nay
trong CUQC song tre Se chu y xem chfr Va thich h9c chfr.

Nhfrng tre CO "si;r nh9y cam h9c chfr" l9i dtrQ"C khich l� Se thich h9c chfr
giong nhtr thich xem nhfrng si;r v�t m&i, th�m chi yeu sach hO'Il ca do chO'i
va k�o. Bat cfr khi nao, bat cfr & dau chung cung se chu d{ing hoi chfr, d9c
chfr.

Nguyen tic cu9c s6ng

Trtr&c m{it tu6i rtr&i tre chi nh& chfr m{it each may m6c ma hoan toan
kh6ng higu y nghia bigu dll.t cua chfr (hinh thanh m{it chut an ttrQ"Ilg). Sau
nay, tre h9c chfr phai gan lien v&i ho9t d{ing trong CUQC song hang ngay,
theo each:
 E>g tre nh?n biet nhiing tir thi;rc (chu yeu la danh tir, d9ng tir, tinh tir)
lien quan den nhiing si;r v?t quen thUQC ma tre dl.l'Q'C tiep xUC thl.l'Ong xuyen
trong CUQC song, nhiing hl.l' tir nen d9y tre khi tre da d<;>c dl.l'Q'C cau.

Trong CUQC song khi tre chu y t(ri S\l' v?t nao thi nen nam lay CO' hQi d9y
tre d<;>c nhiing chfr c6 lien quan t&i si;r v?t d6. Vi dv, khi nhin thay ml.l'a, thi
d9y tre "trCri mrm". Khi d9y tre h<;>c khong thg dung giao trinh xa rm thi;rc te
CUQC song, ma phai giong nhl.l' khi h<;>c noi trong CUQC song, h<;>c theo tinh
huong CUQC song.

Nguyen tiic ''mll'a dam tham lau''

Cu9c song la m9t "chao nhu9m" 16n, rat d� dg l9i dau an cho tre. Cu9c
song CO ngon ngfr thi h<;>c noi; CO do v?t thi h<;>c nh?n biet S\l' v?t; CO quan h�
gifra ngl.l'Cri v&i ngl.l'Cri thi tim higu quan h� gifra ngl.l'Cri v&i ngl.l'Cri; c6 hanh vi
cua con ngl.l'Cri thi hinh thanh nen cac kigu th6i quen hanh vi. Moi trl.l'bng
song cling nen c6 chfr viet, bai hat thieu nhi, thanh ngfr, cau doi, nhiing
gl.l'O'Ilg hieu h<;>c, dg tre CO dl.l'Q'C anh hl.l'Ong, tirng bl.l'aC lien t"QC xem chfr,
d<;>c tir, d<;>c cau. Nhll' the ti;r nhien tre se biet chfr biet d<;>c. Giong nhl.l' vi�c
drra tre binh thl.l'bng h<;>c n6i, den khi hai, ba tu6i la da c6 thg n6i dl.l'Q'C.

Nguyen tiic th6i quen

Tre h<;>c bat cfr cai gi cling deu phai hinh thanh th6i quen tot m&i c6
hi�u qua. C6 thg n6i giao dvc chinh la vi�c hinh thanh th6i quen tot. H9c
chfr h<;>c d<;>c cling can phai c6 th6i quen tot, nhl.l' kien tri co dinh, t?p trung
chu y (tranh bi quay ray), nghiem tuc. Ngl.l'Q'C l9i, neu tre hieu d9ng, b9p
ChQp khong yen, CU'Cri dua gay roi, nem chfr, viet sach lung tung, khong kien
tri, khong quy cu thi vi�c h<;>c chfr khong thg thanh cong dl.l'Q'C. Chung toi
nhan m9nh ho9t d9ng h<;>c t?p cua tre phai c6 tinh sinh d9ng thu vi, nhrmg
dong thCri phai tien hanh nghiem rue.

Nguyen tiic tie'n b(>

H9c chfr qua tro chcri khong thg cung phat trign kha nang phat am,
nh?n d9ng net chfr, higu nghia cua chfr, viet chfr. Trong qua trinh h<;>c chfr,
an tl.l'Q'Ilg CUa tre tir mO' ho den ro rang, CUOi Cung la biet phan tich ket CaU
CUa chfr; sau ba, bon tu6i h<;>c chfr, tre cam nh?n dl.l'Q'C tlr ''am, hinh lien
quan den nhau'' den linh h9i nghia cua chfr; tir "ghi nh& vi tri" den "ghi nh&
bAng each thay d6i vi tri chfr'', vfin nh?n biet dl.l'Q'C chfr m�c du c6 thay d6i
vi tri cua chfr. Qua trinh tren m&i la hi�n tll'QTig binh thrrbng. Cho nen d?y
chfr h9c chfr quan tr9ng la & ch6 lien tvc thay dBi phrrong th\rc, d?t den
mvc dich h9c chfr theo kigu tien dan. Phai nh& rilng, nh�n th\rc cua con
ngrr<'ri khong phai m{it Ian la hoan thanh, tre nh�n biet S\f v�t (bao gom ca
chfr viet) cling v�y.

Nguyen taic vui ve

Th\fC hi�n nguyen tac d?y trong CUQC song, hQC trong tro chai; d?y CO
dvng y, h9c m{it each vo th\rc; vira h9c vira chai; khong dinh ra chi tieu,
khong du6i theo tien d{i, hay vui ve, ho?t bat, d�t h\rng thu len hang dau.
M6i Ian d?y co gang hoan thanh trong vong vai giay den vai phut, phai ket
thuc trrrac khi tre giam hfrng thu. Nhll' v�y m&i gifr dl.l'Q'C hfrng thu hQC CUa
tre lau dai, va lam cho tre chu d{ing yeu cau ngrr<'ri l&n d?y chfr, ch\r khong
phai la ngrr<'ri l&n bat ep chung h9c. Ong ba, cha IDE;! nen thrrbng xuyen d9c
chfr, d9c sach tru&c m�t tre, d�t cau hoi cho nhau, bigu drrong khich I�,
dung tinh than vui ve tac d{ing den tre.

Nguyen tiic khich I�

Tre h9c chfr phai drrQ'c khich I� bigu drrong, bat kg h\rng thu, toe d{i, so
lrrQTig h9c chfr nhrr the nao, ngrr<'ri l&n deu phai khen ngQ'i tre m{it each
nghiem tuc. Khi tre khong cham chi cling c6 thg to y khong vui m{it each
dung ID\fC, nhrmg khong dl.l'Q'C lay SO 11.l'QTig chfr dg lam tieu chufin danh gia
gioi kem, khong nen so sanh tre v&i nhfrng tre khac, hay luon khich I� d{ing
vien tre. Tam trlj.ng vui ve, S\f tich C\fC VU'OTI len cua tre khi h9c chfr quan
tr9ng hon rat nhieu vi�c tre h9c dl.l'Q'C bao nhieu chfr. Nen dg tre vui chai
h9c t�p nghiem tuc trong moi trrrbng c6 crr<'ri c6 n6i, c6 ban b?c, c6 d{ing c6
tinh, c6 hoi c6 tra l<'ri. Ban than vi�c boi drr6ng h\rng thu va long ham h9c
hoi d6 la mvc dich giang d?y quan tr9ng nhat. Ngrr<'ri d?y tre khong drrQ'c
n6ng v{ii, ap d�t tre h9c t�p, ''qua n6ng v{ii se hong vi�c''. D6 la ''khuon vang
thrr&c ng9c'' trong giao dvc tre.

Nguyen tiic t6ng th�

Nguyen tac nay dl.l'Q'C xac dinh d\fa vao d�c digm nh�n th\rc ''mo hinh"
va ghi nh& an tll'QTig, nh�n th\rc S\f v�t tt'r tclng quan den CV thg. Tre h9c
biJ.ng each tiep thu IDO' ho tclng thg S\f V�t, SaU m&i di dan VaO phan tfch Va
ly giai. Tre nh�n th\rc S\f v�t se hinh thanh an tll'QTig hinh ve, an trrQTig
ngon ngfr, an tll'QTig am nhlj.c, an tll'QTig hanh vi ..., va drrong nhien tre cling
se tiep thu an ttrgng chfr viet, an ttrgng chfr viet cling la mi;>t 109i an ttrgng
hinh ve. B&i v?y, khi h9c chfr nen nh?n biet tBng thg cua chfr tnr&c (net
nhieu hay it, ket cau phfrc t9p hay don gian... khi d9c sach nen d9c thui;>c ca
cau, ca do9n tnr&c, den khi thui;>c lau m&i h9c nh?n biet chfr m&i, 6n t?p
chfr dii h9c. Nhtr v?y m&i phu hgp v&i nguyen tac t6ng thg, tre sau ba tu6i
con c6 thg d9c sach trtr&c, sau d6 m&i nh?n biet chfr.

Nguyen taic quan sat IM noi ket hQ'P tu' duy

Nen thtr<'mg xuyen n6i chuy�n v&i tre tt'r khi tre con nho, htr&ng dfin tre
quan sat, neu cau hoi, thtr<'mg xuyen kg chuy�n cho tre nghe, hat bai hat
thieu nhi hay dQC thO'. Khi dtrQ'C ggi ma quan sat Va ttr duy tre Se CO kha
nang ly giai tot, long ham h9c hoi cang m9nh me. Tre se cang thich d9c chfr,
d9c truy�n, d9c bai hat, d9c nhfrng bai viet thtr<'mg thfrc (nhtr Mum vgn ly
do tgi sao), dg c6 thg dan dan btr&c vao d9c chfr.

Nguyen tiic hQc chfr trong khi dQc

E>oi v&i tre mi;>t, hai tu6i, dau tien, nen htr&ng dfin tre nh?n biet chfr
don, tt'r don, sau d6 d9y tre d9c chfr kh6ng tach rm tt'r (tt'r c6 nhieu chfr), tt'r
kh6ng tach rm cau, cau kh6ng tach rm do9n van, h9c chfr trong khi d9c.
Chung ta nen bat dau b�ng vi�c SIT dvng nhieu cau ngan, bai hat thieu nhi,
ng6n ngfr c6 van di�u, va d9y tre d9c nhieu, d9c thui;>c, h9c chfr trong khi
d9c, sau d6 phan tich chfr va viet.

Khi d9y tre h9c chfr h9c d9c qua tro chm mi;>t each ti,r nhien, chung ta c6
thg sang t90 phtrong phap my theo tt'rng hoan canh, nhtrng khong dtrQ'C rm
xa nhfrng nguyen tac tren, c6 nhtr the m&i kh6ng di ngrrgc l9i d�c digm tam
sinh ly cua tre.
,

Thien tai chi c6 the du{Yc thien tai danh thU:c.

Lessing

M9t nguiri cha hO"n cd tram nguiri thay.

Herbert
 PH G PHAP KHOA HOC •

LA OT TRONG NH G •

NOI DUNG UAN TRONG

• •

,,,,.(

NHAT
Chin phll'O'llg phap ht;Jc chit' qua tro ch<Yi

D;:ty tre SO' sinh ngay tt'r nhfrng ho;:tt d9ng vui chm trong CUQC song
thtrbng ngay la con dtrbng dung dan d� tre h9c chfr h9c d9c s&rn. Song d;:ty
tre kh6ng dtrQ"C tuy ti�n, muon d;:ty gi thi d;:ty, muon d;:ty luc nao thi d;:ty,
muon d;:ty nhtr the nao thi d;:ty, kh6ng c6 gi&i h;:tn. Vi�c h9c chfr qua tro
chm kh6ng c6 nghia la tre muon chm the nao thi chm, ho�c ngtr<'ri 16n tim
du m9i each d� bat bu9c tre chm, tre kh6ng chm thi danh bo CUQC... Vi�c
d;:ty chfr kh6ng c6 chu�n mi.re se pha hong toan b9 qua trinh d;:ty h9c doi v&i
>

tre.

PhtrO'Ilg phap khoa h9c la m9t yeu to het s\rc quan tr9ng. H9c chfr qua
tro chm dtrO'Ilg nhien ciing doi hoi nhfrng phtrO'Ilg phap khoa h9c va chu�n
mi.re. Du la ho;:tt d(>ng vui chm thuan tuy ciing phai c6 phtrO'Ilg phap va quy
tac rieng, d� ngtr<'ri 16n va tre em deu c6 th� thich nghi, hinh thanh th6i
quen vui chm lanh m;:tnh. Bat kY ho;:tt d(>ng nao cho du thu vi den dau
nhtrng neu kh6ng c6 phtrO'Ilg phap va quy tac ciing se kh6ng th� tien hanh
dtrQ"C. C6 d\ra tre ve danh nghia la h9c chfr qua tro chm, ''chm ma h9c",
nhrmg khi nhin thay chfr n6 chi gi�t lay, v\rt lung tung, kh6ng chu y t�p d9c,
nhin thay sach thi chi xem tranh, khong xem chfr v.v... Thi,rc te vi�c "chcri
ma hQc" da dtrQ"C th\fC hi�n nhtrng khong dem 11).i hi�U qua nhtr mong
muon.

Chung toi cho rKng: ''Vi�c hQc m9t each thu vi chinh la chcri, vi�c chcri
c6 ich chinh la hQc." Muon "thu vi'', ''c6 ich" chung ta phai chu tr9ng d�c
bi�t den ch9n l\fa phrrong phap. & day, chung toi due ket, t6ng hgp 11).i kinh
nghi�m tt'r rat nhieu hQc vien Phzr071g an o tudi d� dtra ra chin phtrong
phap dl).y chfr qua nhfrng tro chcri th\fC te trong CUQC song. Xin danh t�ng
cac hQC vien va d9c gia.
•

Anh hU'O-ng'' tir moi tnrinig

''

Song trong the gi&i S\f v�t da dl).ng, tre chi can m& mat ra la c6 th� nhin
thay ngtr(ri Va V�t v&i muon hinh Vl).n trl).ng, hinh thfrc, mau sac Va cam giac
khac nhau. Tre thtr0ng nghe ngtrCri 16n chi vao ngtrCri va v�t, gQi ten va SIT
di;tng chung nhtr "dong CITa'', ''b�t den", "m�c quan ao" ... Thtr0ng xuyen
dtrQ"C tiep XUC, nhin, nghe nhtr v�y, dan dan tre Se hinh thanh nh�n biet Ve
A

con ngtr01., S\f Vl).t.

' •

Chung ta nen tl).O cho tre m9t moi trtr0ng song ma trong d6 tre thtr0ng
xuyen c6 c<Y h9i nhin thay chfr viet; xem chfr, dQc chfr v&i ngtrCri 16n. Day
chinh la ''phtrong phap anh htr6ng tt'r moi trn0ng''. Mi;tc dich cua phtrong
phap nay la: Thfr nhat, tl).O S\f chu y cho tre doi v&i chfr viet. Thfr hai, hinh
thanh th6i quen xem chfr va nghe ngtrCri 16n dQc chfr cho tre. Thi'.r ba, giup
tre hi'.rng thu v&i vi�c gi& sach, xem chfr, xem tranh, xem ngtrCri 16n dQc
sach. Thi'.r ttr t�p cho tre xem chfr, phat am theo ngtrCri 16n. Cuoi cung, tl).o
l�p cho tre th6i quen du & dau thay chfr la thich hQc thich hoi.

Nhtr v�y, tre Se d@ dang CO dtrQ"C "S\f nhl).y cam'' v&i cac con chfr; thfch
xem chfr, nh�n biet chfr giong nhtr nh�n biet ngrrCri va v�t.

Phtrong phap nay dtrQ"C th\fC hi�n nhtr sau: (c6 th� SIT di;tng b9 "The chfr
phtrong an 0 tu6i" d� tien hanh)

Doi v&i tre dtr&i m9t tu6i va tren m9t tu6i, c6 th� dQc chfr cho tre nghe,
•

cho tre xem ngay ca nhfrng chfr ma tre hoan toan khong hieu, t�n di;tng d�c
di�m '' khong l\fa ch9n" Va "ghi nha an tlfQ'Ilg" CUa tre, boi dtr5ng S\f nhl).y
cam v&i chfr cua tre.
 Treo (di).t, dan) nhiing bang chfrten g9i trrong ting len nhiing do v?t
thtr<'mg thay, thtr<'mg nhac den, thtr<'mg dung. Ngtr<'ri 16n nen thtr<'mg xuyen
Vl'ra be, Vl'ra vui ve chi chfr cho be xem, d9c cho be nghe (m6i chfr m{>t, hai
giay).

Ngtr<'ri 16n Vl'ra d9c chfrvtl-a khuyen khich be chi vao chfr. Tre tren m{>t
tu6i thtr<'mg chi 19n x{>n gifra do v?t va chfr. Dieu nay kh6ng dang lo ngl).i.
Do la qua trinh tat yeu khi m&i h9c chfr, dan dan, tre se phan bi�t dtrQ"C chfr
va v?t, chfr va vi tri.

Ngoai gia dinh va nha tre, chfr con xuat hi�n & rat nhieu nai nhtr bi�n
quang cao, bi�u ngfr, bi�n so nha, bi�n ten dtr<'mg, bao bi san ph�m, ten
bao, v.v... , b11-n nen thtr<'mg xuyen htr6ng dfin tre nh?n biet nhiing con chfr
d6, dong th<'ri khich l� th6i quen hoi chfr & tre. Phtrong phap "tiem nhi�m"
nay cung c6 th� SIT dvng trong nha tre. Giao vien c6 th� treo cac the chfr &
khap m9i nai, nhtr cay co hoa la, do chai, gia khan mi).t, bang den, nha v�
sinh, phong ngu, tranh anh, v.v... , thtr<'mg xuyen d9c cho tre nghe, ngay ca
danh sach tre tren bang khen thtr6ng cung la nai h9c chfr ly ttr6ng. Cung c6
th� thiet ke m9t hanh lang h9c chfr d� khi cha m� dtra don con c6 th� danh
ra vai phut d� h9c chfr cung con, hoi va htr6ng dfin cho con. C6 tre hang
ngay deu t\l" keo bo m� den hanh lang h9c chfr d� ki�m tra minh va chi sau
m{>t, hai nam dii c6 th� "x6a mu''. Phtrong phap "mat thay tai nghe" ngam
dan tiing btr&c nay la v6 cung quan tr9ng, vi v?y b11-n nen t?n dvng n6 d�
d11-y tre h9c chfr h9c d9c.

PhwO'Ilg phap hinh thanh th6i quen

M9i hanh vi cua tre deu bat nguon tt'r th6i quen dii dtrQ"C djnh hinh. Khi
co th6i quen va thai d{> tot, tre se co hanh vi tot. NgtrQ"C 111-i, neu hinh thanh
th6i quen xau, chac chan tre se kh6ng c6 dtrQ"C thai d9 tot. HQC chfr qua cac
tro chai trong CUQC song cfing v?y, d� dl).t dtrQ"C hi�U qua, ngay khi bat dau
b11-n phai hinh thanh cho tre th6i quen h9c chfr, giong nhtr vi�c t?p cho tre
nhiing th6i quen tot nhtr an, ngu, v� sinh.

1. Hinh thanh th6i quen chu y den "chfr" cho tre. Hang ngay, b11-n nen
thtr<'mg xuyen chi va d9c chfr cho tre nghe. Mfii ngay chi can vai phut,
lau dan, tre se c6 an ttrong di).c bi�t doi v&i ''chfr", tre se kh6ng con th(r
Cr, VCr nhtr kh6ng thay khi nhin thay chfr. Den khi hon m9t tu6i, tre se
t\l" c6 th6i quen chi chfr va yeu cau ngtr<'ri 16n d9c cho nghe. L6n len
chut nfra, tre c6 th� nhin thay chfr la d9c, la hoi, d6i khi thay chfr ma
 kh6ng h9c con cam thay kh6 chju. Vi�c h9c chfr trong CUQC song se dan
dan drrgc "ti.r d{ing h6a''.

2. Hinh thanh th6i quen yeu sach cho tre. Khi tre c6 th� ti.r ngoi choi thi
b9n c6 th� cho tre quan sat b9n gi& sach, d9c sach nhtr the nao. B9n
nen cho tre xem nhfrng 109i sach c6 tranh anh va chfr, khich I� tre
kh6ng dtrgc xe hong. Neu tre c6 l& xe roi, b9n cung kh6ng nen trach
mang, sach kh6ng dung dtrgc nfra thi dBi quy�n khac (c6 th� cho tre
nhfrng t<'r giay trang d� tre xe, luy�n sir linh ho9t cua ng6n tay, nhtrng
tuy�t doi kh6ng cho tre xe sach) d� tre lam b9n v&i sach ngay tir nho.
Sau khi xem xong sach, b9n nen cat len gia m{it each ngay ngan, kh6ng
vUt sach bira biii lung tung, t?p cho tre th6i quen yeu quy, gifr gin sach.

3. Khi tre dtrQ'C m{it tu6i rtr&i, thinh thoang b9n nen dtra tre den hi�u
sach, m6i Ian chi nen mua m{it quy�n ma tre thich nhat (kh6ng nen
mua nhieu sach m{it Ian) va d9c cho tre nghe, tre kh6ng chi them yeu
sach ma con thich thu v&i vi�c mua sach.

4. Hinh thanh cho tre th6i quen h9c chfr qua tro choi v&i thai d9 nghiem
tuc. v6i nhfrng tre tren m{it tu6i rtr&i, b9n nen tirng btr&c d9y tre "tfr
djnh" (se n6i a phan sau) d� tre y thfrc dtrQ'C h9c chfr dQC sach la m{it
phan khong th� thieu trong CUQC song.

5. Hinh thanh cho tre th6i quen yeu quy va gifr gin nhfrng tam the chfr.
Ngay khi m&i bat dau, b9n kh6ng nen coi nhfrng tam the chfr la do
choi, kh6ng cho tre tuy ti�n choi ca m{it t?p the chfr, cang kh6ng cho
phep tre xe hong, nem lung tung hoi).c chi xem qua loa hinh ma kh6ng
h9c chfr. Tru&c mi).t tre, b9n cung nen SIT d\lng va gifr gin the chfr m{it
each tran tr9ng, m6i Ian chi dtra cho tre vai the chfr. Ngoai ra, b9n c6
th� d9y tre cat nhfrng tam the chfr c�n th?n trong nhfrng chiec h{ip xinh
xan.
,

Phtrong phap tren cang d� thi.rc hi�n & nha tre. Khi th6i quen tot dtrQ'C
t90 l?p trong t?p th�, do y thfrc c9nh tranh, sfrc cam h6a cang m9nh. Cac
l&p h9c & nha tre cung c6 th� thiet ke "g6c d9c sach" d� khuyen khich th6i
quen yeu sach, d9c sach cho tre.

''Hinh miu'' din dU'O-ng

Tre em c6 ''ban nang bat chtr&c'', trong khi l9i rat ma ho v&i vi�c hi�u va
thg nghi�m ngon ngfr, nen hay t11-o gl.l'ong cho tre h9c t�p, chfr khong phai
theo loi thuyet giao suong.

Chung toi de ra m9t nguyen tac quan tr9ng, d6 la: Tat ca nhfrng vi�c ma
b11-n hi v9ng con minh lam dl.l'Q'C, thi b11-n phai lam trl.l'&c mi).t chung m9t
each vui ve! Khong mat th<'ri gian, cung ch�ng can dung den l<'ri n6i, tre se
VO cung ngl.l'6ng m9 va mong muon lam dl.l'Q'C nhl.l' b11-n. Day chinh la
phl.l'ong phap "hinh mfiu dfin dl.l'0ng", cfing dl.l'Q'C ap di;tng dg thu hut tre
h9c chfr.

Khi m&i dl).y tre hQC chfr, hQC dQC, cha IDE;! cfing nhl.l' CaC thanh vien khac
trong gia dinh nen hao hfrng vira ''d11-y chfr" cho nhau vira kigm tra, khen
ngQ'i, vui ve ma nghiem tuc, dung the chfr, bang den cung phl.l'ong thfrc
"choi ma h9c'', v& nhl.l' quen mat tre dang ngoi c11-nh quan sat.

Mfii ngay vai phut, dan dan tre se bi anh hl.l'6ng, ti.r d<}ng doi h9c chfr.
Luc nay, b11-n m&i bat dau "thu n11-p'' h9c sinh. Khi c6 m9t kh&i dau tot dl;!p,
tre Se d@ dang theo dl.l'Q'C cac phl.l'ong phap sau nay, len ba, bon tu6i ti;r
nhien tre se biet chfr biet d9c.

Sau khi cha IDE;! dl.l'a dl.l'Q'C tre vao CUQC thi m9t trong hai ngl.l'<'ri phai tir
tir rut ra, sau nay chi can thi thoang tham gia vao m9t so ho11-t d<}ng thi tai
bAng tro choi h9c chfr la dl.l'Q'C.

Phl.l'ong phap nay doi hoi n<}i dung phong phu, khong khi vui ve nhrmg
thai d<} phai nghiem tuc, phai khoi d�y dl.l'Q'C tinh hieu k)' cua tre. B11-n tuy�t
doi khong dl.l'Q'C dg tre cam thay ngl.l'm 16n dang lira tre hoi)_c CO y tha CY VOO
minh. Phl.l'ong phap nay thl.l'<'mg thich hQ'P v&i tre dl.l'&i ba tu6i, cac giao
vien & nha tre c6 thg phoi hw v&i nhau, v�n di;tng phl.l'ong phap nay dg t11-o
hfrng thu h9c chfr cho tre, dl.l'a tre den v&i the gi&i cua nhfrng con chfr.

Cam nh�n CUQC song

Doi v&i bat kY si;r v�t nao, con ngl.l'<'ri cung c6 nhfrng cam nh�n rieng
bi�t. Du la cam nh�n tru&c, nh�n thfrc sau hay nh�n thfrc tru&c (nh�n thfrc
ma ho), cam nh�n sau hoi).c nh�n thfrc va cam nh�n xay ra dong th<'ri, thi
cam nh�n CUQC song la khong thg thieu dl.l'Q'C.Th�m chi, nhfrng noi con
ngl.l'm khong tri;rc tiep cam nh�n dl.l'Q'C (nhl.l' ngl.l'm binh thl.l'Ong khong cam
nh�n dl.l'Q'C tinh hinh tren mi)_t trang), thi thong qua nhfrng cam nh�n CUQC
song khac, con ngl.l'<'ri cung c6 thg lien tl.l'6ng dg c6 dl.l'Q'C nh�n thfrc sau sac.
Vi dv nhin thay lai xe o to thi c6 thg lien ttr6ng den khi lai may bay.

Cam nh?n CUQC song chinh la CO' s& dg tre h<;>c chfr hi�u qua. Do v?y,
chung toi d�c bi�t nhan m;:tnh trong qua trinh giao dvc s61n cho tre la phai
chu tr9ng lam phong phu CUQC song tinh than cua tre. Phuong an 0 tutJi
neu ra ho;:tt d(>ng tham khao dg lam phong 142 phu CUQC song cho tre. Dieu
nay khong nhfrng quan tr9ng v&i vi�c phat trign toan di�n, giup tr& thanh
nhan tai ma con VO cung quan tr9ng doi v&i vi�c h<;>c chfr h<;>c d<;>c s61n.

Trong vi�c d;:ty chfr cho tre, b;:tn tuy�t doi khong dtrgc coi nh� phtrO'Ilg
phap cam nh?n CUQC song. Khi d;:ty bat k)' chfr nao, ttr nao, cau nao, do;:tn
van nao, b;:tn ciing phai dg tre c6 cam nh?n tn.rc quan day du ve nhfrng v?t
va tinh huong ma chfr d6, tt'r d6, cau d6, do;:tn van d6 thg hi�n. Nhfrng thfr
thay dtrQ'C nen dg tre xem, nhfrng thfr CO thg chi dtrQ'C nen dg tre chi, nhfrng
thfr CO thg tim dtrQ'C nen dg tre tim, nhfrng thfr CO thg ch;:tm vao dtrQ'C nen
dg tre ch;:tm tay vao, nhfrng thfr CO thg an dtrQ'C nen dg tre an, nhfrng thfr CO
thg chO'i dtrQ'C nen dg tre chO'i, nhfrng tinh huong CO thg bigu di�n dtrQ'C nen
dg tre bigu di�n... Nhtr v?y, cam nh?n cua tre se phong phu hO'Il, neu trong
khi chO'i tre dtrQ'C tiep xuc nhieu Ian v&i each d<;>c chfr, tt'r, cau, hinh d;:tng va
nghia cua tt'r, khi nhin thay chfr tre se lien ttr6ng den nhfrng cam nh?n
trong CUQC song, nen nhfrng con chfr kho khan kia cfing tra nen sinh d(>ng.
D6 chinh la the gi&i ttr6ng ttrQ'Ilg song d(>ng fin chfra trong nhfrng chfr viet
tren trang giay. Kha nang ttrOng ttrQ'Ilg nay cfing nen dtrQ'C phat trign trong
vi�c d;:ty chfr cho tre.

Cam nh?n la phtrO'Ilg phap CO' ban trong vi�c d;:ty chfr, nen hay ap dvng
phtrO'Ilg phap nay vao tt'rng d9 tu&i va tt'rng giai do;:tn trong qua trinh giao
dvc tre.

Vi dv khi d;:ty tt'r "con kien", b;:tn nen cho tre cam the chfr ''con kien'' di
tim nhfrng con kien, xem chung dao hang, ''n6i chuy�n'', v?n chuygn thfrc
an... nhtr the nao. Trong khi tre quan sat con kien th?t, b;:tn cho tre xem di
xem l;:ti nhieu Ian chfr ''con kien'', nhtr v?y tre se nh& chfr rat nhanh. Khi
d;:ty den tt'r "t6 kien", b;:tn se khong phai ton nhieu cong sfrc nfra.

Ho�c d;:ty tt'r ''tham'' thi cho tre ch;:tm tay vao tam tham, d;:ty tt'r "thO'ID
ngat" thi cho tre ngm hoa, ca nha vui ve ngoi an h;:tt de thi d;:ty tt'r "h;:tt de",
khi c6 sam ch&p thi d;:ty tre tt'r ''ch&p", "sam" ... D6 deu la each h<;>c chfr bKng
cam nh?n CUQC song rat hi�U qua.
 Tro chO'i hoi.i.t d()ng

Tre em thich nhat tro choi. ho;:tt d(>ng, phtrong phap h9c chfr ket hgp
v&i tro choi. ho;:tt d(>ng da d;:tng se rat thu hut tre, vi d\l nhtr:

1. D;:ty cac con v�t "h9c chfr''

Tre em thtremg coi gau bong, meo bong, ch6 bong, hay bup be vai la
nhfrng ngtrCri b;:tn tot nhat cua minh. Do yeu quy chung, cung v&i tinh ganh
dua von c6 nen tre khong chiu thua kem nhfrng con v�t d6, thich tranh vi�c
h9c chfr va d;:ty cac con v�t "h9c chfr". NgrrCri 16n c6 thg lQ'i dl,lng tam ly ey
di�u va d9c dao nay cua tre dg giup tre tien b9 nhanh ch6ng trong h9c chfr.

Phtrong phap dtrQ"c th\fc hi�n nhtr sau: b;:tn hay d;:ty cac con v�t ''h9c
chfr" m9t each nghiem tuc, vi d\l n6i: "Gau nho, meo con, gau true, bup be,
cac con den day nao, m� d;:ty chfr cho cac con nhe!" Tre nghe thay cling se
n6i: ''Con cling muon h9c chfr!'' B;:tn tiep t\lC n6i v&i cac con v�t: "Gau nho,
ch6 con ... ngoi ngoan nhe!" va d�t cac con v�t ngoi ngay ngan tren ghe sofa.
Khi d6, tre se n6i to: "Con cling muon ngoi ..." roi VQi vang ngoi xuong cung
cac con v�t.

Khi b;:tn d;:ty cac con v�t h9c chfr, tre se tranh tra lCri ho�c tra lCri thay
cho cac con v�t, tre se nh�p vai rat linh ho;:tt. Thinh thoang, b;:tn c6 thg khen
>

tre thong minh, bieu dtrong ho�c phe binh m9t con v�t nao d6. Khi ap dl,lng
phtrong phap nay, thai d9 cua b;:tn cang nghiem tuc thi tre cang coi la th�t,
chung se rat vui va hai long, thCri gian h9c va choi. se troi qua rat nhanh.
Phai ket thuc khi tre v§n con hfrng thu, va n6i: ngay mai l;:ti choi. tiep. Tre se
rat vui. Phtrong phap nay thich hgp cho tre khoang hai tu6i, c6 thg ap dl,lng
cho vi�c d;:ty t�p thg & nha tre.

E>o choi. cua tre thtremg c6 cac "phtrong ti�n giao thong" nhtr 0 to, xe
tai, xe keo, ta c6 thg dung chung dg choi. tro v�n chuygn the chfr. Vi d\l b;:tn
c6 thg n6i: ''Gau nho biet chfr nhanh, htr011 nho h9c chfr ch�m, chung ta se
chuygn tiing chfr ma gau nho hQC dtrQ"C len Xe tai cha den nha htr011 nho,
dg htr011 nho co gang h9c chfr, dtrQ"C khong nao? Chuygn chfr nao di bay gier
nhi? Con d9c m9t chfr roi chung ta cung xep chfr d6 len xe, dtrQ"C khong?"
tre Se hao hfrng tra l(ri: "E>trQ"C ;:t" Va tfch C\fC dQC chfr, xep len Xe, d�y di.
E>en chfi htr011 nho, b;:tn tiep t\lC gQ'i y dg tre d;:ty htr011 nho h9c chfr: "Htr011
nho h9c nhanh lam, h9c tot lam. A, vit nho ben kia cung chl.l'a biet chfr kia.
Chung ta l;:ti chuygn chfr den nha vjt con dl.l'Q'C khong nao?" ... Cfr tl.l'ong ti.r
nhl.l' v�y, hay dg vi�c h9c chfr bl.l'&c vao the gi&i c6 tich cua tre, tre se vui ve
h9c th�t nhieu chfr, va ti.r tin, nhi�t tinh giup d& cac con v�t nho (nhfrng
ngl.l'Oi b;:tn nho). Phl.l'ong phap nay phu hQ'P cho tre khoang hai tu6i.

3. Lay chfr viet lam v�t th�t

B;:tn c6 thg dung nhfrng tre chfr dg thay the v�t th�t tham gia vao tro
choi. B;:tn nen d;:ty chfr cho tre theo m9t chu de. Vi d\l nhl.l' khi d;:ty cac chfr,
cac tir thu9c lo;:ti rau thjt ca thi dung cac the chfr ''bap cai"' "cu cai"' "toi"'
y , "dau tiim" "cai b6 xoi" "ca tl.l'oi" ''thit bo" ''dl.l'a chu9
"h<>" •
' ' ' • '
't" "ca chua" '
'

"trfrng vjt"v.v ... B;:tn c6 thg gia vO- bay m9t chQ' rau, dg tre xach Ian di mua.
Tre phai mua nhfrng thfr theo l<'ri b;:tn di).n (chi dl.l'Q'C nhin chfr, khong dl.l'Q'C
nhin hinh). Neu tre mua dung thi thl.l'6ng, mua sai thi cho tre xem tranh a
mi).t sau va dg tre di mua l;:ti. B;:tn cung c6 thg bay crra hang bach h6a, crra
hang hoa qua, crra hang th<'ri trang giay dep v.v... Tro choi nay phu hQ'P v&i
tre hai, ba tu6i. Hoi).c b;:tn c6 thg xay ''nha" cho cac con v�t nho, tren crra
viet ''nha cua vit. con"' "nha cua ga con" "nha cua ch6 con" ''nha cua ech" '
' '

"nha cua chuon chuon"v.v... , cho tre d9i mu mang hinh cac con v�t dg di
tim nha cua minh, neu vao nham nha tre se bi ph;:tt (phu hQ'P cho tre hon
hai tuoi).
>

B;:tn cung c6 thg SIT dl,lng m9t hinh thfrc choi khac nhl.l' ve m9t ban do
don gian cua dja phl.l'ong (thanh pho, nong thon) len dat, tren d6 viet ten
nhfrng dja digm quen thu(>c v&i tre. Chi vao ban do, b;:tn hoi tre: "Chung ta
den nha ba ngo;:ti choi thi di nhl.l' the nao, di qua nhfrng dau?'' Hl.l'6ng d�n
tre dung phan ve ra tuyen dl.1'6-ng, noi nhfrng noi phai di qua (ten dja digm
c6 thg viet tren giay, tren dat, hoi).c dung the chfr di).t len dat). Yeu cau tre
vira nhin chfr, vira n6i ra tuyen dl.1'6-ng. Vi d\l, ''Tir cung van h6a" di xe so 11
den ''TU' Mon Kh�u", sau khi xuong xe len ''cau Trl.1'6-ng Giang'', di xe di�n
so m(>t den ''cau Ll,lc Di)'' thi xuong, di qua "dl.1'6-ng Tam Dan" den "dl.1'6-ng
Dan Chu" cuoi cling tim den ''so nha 87'' la "nha ba ngo;:ti". A! Den nha ba
ngo;:ti roi!" (phu hQ'P cho tre ba, bon tu6i).

4. "Coy lam sai" dg tre srra

Khi tre m(ri hQC dl.l'Q'C mQt chfr nao do, b;:tn CO the giup tre ghi nha ey
>

hon bilng each co y d9c sai, dg tre phat hi�n srra lbi sai d6. B;:tn c6 thg v0-
h6i tre: "Thay (co) oi, chfr nay d9c nhl.l' the nao nhi, bo (m�) ngoc qua!'' Tre
Se cam thay thich thu khi dtrQ"C lam ngtr&i 16n. Nhfulg chfr sai dtrQ"C tre Stfa,
tre se khong bao gi<'r quen, tang them htl.ng thu va t\f tin trong vi�c h9c chfr
cho tre.

Tro chcri nay c6 thg bien h6a thanh nhieu kigu khac nhau, nhtr "thay tro
d6i ch6", "nghe truy�n h9c chfr", "hat h9c chfr'' (d9c l<'ri bai hat ma tre thich
trn&c roi m&i hat), "h9c chfr b�ng tranh" (d�t ten cho tranh), nhtrng phai
phu hQ'P v&i d�c digm d9 tu6i cua tre, dg tre vira h9c vira c6 htl.ng thu, dan
dan tiing btr&c tang d9 kh6 cua tro chcri.

Hqc chfr qua so sanh

Khi tiep xuc v&i bat kY si;r v?t m&i nao con ngtr<'ri cling deu bi anh
htr<'rng b&i nhling trai nghi�m dii qua. E>ieu nay lam cho vi�c tiep thu si;r v?t
m&i d� dang hon, nhtrng neu anh htr<'rng VtrQ't qua mfrc gi&i hi;tn thi ranh
gi&i gifra si;r v?t cu va si;r v?t m&i se tr& nen mer ho.

Tre cling chiu nhling anh htr<'rng nhtr v?y trong vi�c h9c. Khi h9c m9t
chfr m&i tre se rat d� bi anh htr<'rng b&i nhling chfr dii h9c c6 each viet ho�c
am d9c ttrong ti;r. Von kien thirc cua tre con hi;tn h�p, kha nang quan sat va
phan doan con kem, nhling chfr dii ghi nh& thtr<'rng chi dtr<rc nh?n thirc mer
ho, do v?y, hi�n ttr<{Ilg kh6 phan bi�t chfr m&i chfr cu la rat ti;r nhien.

Thong qua so sanh chfr m&i va chfr dii h9c giup tre bien ghi nh& phac
h9a nhling chfr dii h9c thanh ghi nh& ro rang, dong th<'ri thuc dfiy nh?n
thfrc ttrong doi ro rang ve chfr m&i h9c, tir d6 phat trign sire chu y, kha
nang quan sat, kha nang phan tich va phan doan hinh chfr, am chfr.

Phtrong phap tro chcri hoi;tt d(ing phan tich digm giong va khac nhau
>

cua hai chfr, phat trien ghi nh& chinh xac dtrQ"C g9i la phtrong phap h9c chfr
qua so sanh.

Khi v?n dvng phtrong phap so sanh can d�c bi�t chu y hai digm: Thir
nhat, phtrong phap nay khong phu hQ'P v&i tre dtr&i ba tu6i, b&i tre qua
nho dg c6 kha nang chu y, quan sat, phan tich, ttr duy va kha nang ngon
ngfr vfin chtra di;tt den trinh d9 c6 thg so sanh digm giong va khac nhau gifra
hai chfr. Vi�c di;ty chfr qua phfrc ti;tp se anh htr<'rng den tinh tich ci;rc cua tre.
Trong trn<'rng hQ'P nay tot hon la nen phat huy s& trn<'rng ghi nh& an ttrQ'Ilg
cua tre. Thir hai, khi so sanh hai chfr ho�c nhieu chfr v&i nhau (so ltr<{Ilg
chfr dtra ra dg so sanh phai can cir vao d9 tu6i va kha nang ghi nh& cua tre),
thi trong do phai CO m{jt hoi).c m{jt vai chfr da dtrQ"C hQC, lay chfr da hQC dg
d§n ra chfr m&i. So sanh hai hoi).c nhieu chfr dii hQC se cang giup tre nh&
lau.
"'
On ti.tp cung co
"' ;o K

Tre hQc chfr la m9t qua trinh tich luy lien tvc. Thm gian danh cho vi�c
hQC chfr m&i khong nen qua dai, tranh hi�n ttr<{Ilg tre biet nhanh, nhtrng
cung quen nhanh. B9n phai coi tr9ng vi�c on t�p li).p di li).p l9i nhieu Ian, dg
vi�c cung co kien thfrc d9t hi�u qua cao. B9n nen sap xep trinh tir on t�p
theo quy lu�t, hang ngay on t�p nhfrng chfr dii d9y m{>t, hai ngay trn&c, thm
gian on chi can khoang m{>t, hai phut la dtrQ"C. M6i tuan tien hanh m{>t Ian
on t�p nho le bKng CUQC thi nhtr "nh�n chfr dQC nhanh" hay "tro chai on
t�p". M6i thang c6 m{>t Ian on t�p t<lng quat. Cung v&i vi�c thtr<'>ng xuyen
dQC cau, do9n van, van de cung co kien thfrc dii khong con dang lo ng9i. So
ltr<{Ilg can on t�p sau m6i giai do9n ttrong doi nhieu, nen b9n can phai chu
y den each thfrc tien hanh tro chai, dg dam bao luon thu hut dtrQ"C sir chu y
cua tre. C6 thg tien hanh tro chai theo m{>t so hinh thfrc sau:

1. Doan chfr trong long ban tay, sau ltrng

B9n yeu cau tre nham mat l9i, dung ng6n tay viet chfr len long ban tay
tre, hoi).c viet chfr len lrrng khi tre di ngu, khich l� tre doan xem d6 la chfr gi.
Phtrong phap nay kha m&i me. Khi viet chfr len tay, len ltrng tre, tre c6 cam
giac va ch9m, nen t�p trung sir chu y, doan chfr <lira vao tri ttr6ng ttrQ"Tig.
Dg giam dQ kh6, trtrac khi doan chfr, b9n nen cho tre dQC trtrac m{jt ltrQ"t
nhfrng chfr Se doan dg thu h�p ph9m vi. Nhtr v�y, tre Se CO CO' h{ji t�p nhfrng
chfr se doan, tre doan cang chinh xac, cang c6 lQ"i cho vi�c cung co. Doan
chfr <lira vao cam giac con CO thg phat trign sir nh9y cam Va SlrC chu y cho
tre, giup tre dan dan thu{>c each viet chfr. (Khi viet chfr len long ban tay, len
ltrng, ngtrm 16n nen dfrng cung htr6ng v&i tre.)

2. Cau ca "chfr''

B9n hay ghim m{>t chiec ghim len tren nhfrng the chfr ma tre dii hQc,
lam them m{>t chiec can cau, dung m{>t mieng nam cham bu{>c vao dau day
lam ltr&i cau. Khi on t�p, lay the chfr lam ca, rai len dat cho tre cau. B9n dQc
tiing chfr va chu y xem tre cau c6 chinh xac khong. B9n cung c6 thg lam hai
"ao ca" dg b9n Va tre cung thi xem ai cau dtrQ"C nhieu, nhanh Va chfnh xac
hon.
 3. ''Cong vien" chfr

Xep cac the chfr l;:ti thanh "ttr6ng cong vien", sau do noi v&i tre: "Cac
b;:tn nho muon vao Cong vien choi. nhtrng khong tim thay Ctfa phai lam sao
bay gier? Crra & dau? ME;! noi crra m& & chfr nao, con di m& crra & chfr do
nhe." Tre se rat thich thu. ME;! chi huy: ''Xin hay m& crra XX ra!'', ''Xin hay
dong crra XX l;:ti!", "L9i m& crra chinh XX!", ''L;:ti dong crra sau XX l;:ti!" ...
Vi�c on t�p se tien hanh rat thu�n lQ"i trong khi choi..

4. Khi on t�p t�p thg co thg dung phtrong phap truyen thong ''danh
trong truy'en hoa''

Cho tre ngoi thanh vong tron, danh trong len, dtra the chfr cho tre
truyen tay nhau. Khi tieng trong dfrt, the chfr dt'tng & tay ai thi ngrr<'ri do
phai d9c to chfr, tir, ho�c cau. D9c chinh xac se dtrQ"C danh trong, d9c sai se
bi ph9t hat.

Rat nhieu tro choi. co thg ket hgp dg on t�p chfr, tir. Co thg noi, nhfrng
noi. can den ngon ngfr va nhfrng noi. co do choi. deu co thg nghi each dg lam
chfr xuat hi�n.

T�p dqc

Chung ta noi h9c chfr, tren thi.rc tela h9c tir (tir la don vi co y nghia nh6
nhat trong ngon ngfr, tir do chfr don t;:to thanh g9i la tir don am tiet, tir do
hai ho�c tren hai chfr tr& len t;:to thanh g9i la tir da am tiet). H9c ca chfr va
tir m&i co thg d9c, viet chfr, lam van, chi h9c chfr don thuan thi khong co y
nghia.

H9c chfr qua vi�c t�p d9c thg hi�n lQ"i ich & nhieu m�t: Thfr nhat, kip
th<'ri cling co chfr (tir) da h9c. Trong qua trinh d9c cau, d9c bai hat, d9c
do;:tn van, tre g�p l;:ti nhieu Ian nhfrng chfr da h9c, an ttrQ"Ilg se them sau
sac, khong thg nao quen, giong nhtr gtrong m�t cua ngtr<'ri than, ngtr<'ri
quen. Thfr hai, khi dtra ra nhfrng chfr (tir) m&i, tre se hfrng thu h9c, do do
tre se nh& chfr. Hon nfra, chi di.ra vao vi�c d9c m&i co thg giup tre higu va
ghi nh& nhfrng htr tir nhtr "cling" "roi" "cua'' ''va" "lai" . Nhfrng htr tir nay
' ' ' ' .

neu tach ra kh6i cau se rat kho ghi nh&.

Quan tr9ng hon nfra la d9c chfr thu vi hon vi�c chi ghi nh& chfr m9t
each don thuan. M6i cau, bai hat, do;:tn van deu co y nghia, co giai di�u, co
tinh huong, c6 n9i dung nen tat nhien se thoa man nhu cau bat chtr&c, cam
>
nh�n cai d�p cua giai di�u va phat trien kha nang cam thv ngon ngfr va sfrc
ttr&ng ttrgng cua tre khi dang & d9 tu6i d�p nhat d� phat tri�n ngon ngfr.
Cho nen luy�n d9c trn&c, d9c tir chfr den tir, tir tir den cvm tir, doan ngfr,
tir cvm tir, doan ngfr den cau, bai hat, cau chuy�n la phtrong phap hfru
hi�u, don gian nhat d� tre h9c chfr, day cling chinh la mvc dich cua vi�c h9c
chfr. Mvc dich C<Y ban cua vi�c h9c chfr la phat tri�n kha nang d9c cho tre.
Phtrong phap h9c chfr thong qua d9c se giup vi�c h9c chfr, t�p d9c cung
phat tri�n, h6 trg lfin nhau. Phtrong phap nay d�c bi�t hi�u qua v&i tre sau
bon tu6i.

Cau, bai hat, do9n van ma tre d9c phai la S\l' v�t, cau chuy�n ma tre yeu
thich, la nhfrng cau dQC thu�n mi�ng Va CO n(\i dung phan anh CUQC song
> tre.
cua > Ban "' " d"an d"an den
• van, " tan> van• de" dQC cho tre
dau nen chQn van
A >

nghe giup tre btr&c dan vao the gi&i d9c chfr. Khi htr&ng dfin tre d9c can
chu y nhfrng di�m sau:

� m&i � � dQc, bp �n � � � � � � � � � ��
den khi tre da biet het cac chfr va d9c ttrong doi lrru loat thi khuyen khich
tre dQC tr\l'C tiep b�ng mat.

Khuyen khich tre xem tranh, d9c cau, k� n9i dung cua tranh.

Dung "phtrong phap h9c chfr qua 16" d� nhan m9nh nhfrng chfr m&i va
chfr chtra dtrQ'C cung co trong cau, trong do9n van. Sau khi tre d9c cau va
do9n van, dung mieng giay c(mg khoet 16 to b�ng m9t chfr d� d�t len tren
� W bp � � �n � n� � �Af �c � �. � � �q d9c
dtrQ'C chfr do thi d� tre d9c ca cau sau do lam l9i. Tre cling rat yeu thich
phtrong phap h9c chfr qua tro ch<Yi.

Ngoai d9c l<'ri bai hat, d9c sach, b9n cling c6 th� d9Y tre d9c nhfrng b\rc
thtr ngan (thtr hQ hang b9n be viet cho tre hay thtr cha m� viet cho tre khi di
Cong tac). Cach dQC nay rat d@ th\l'C hi�n.

E>oi v&i nhfrng tre sau ba tu6i chtra biet chfr, c6 th� tf\l'c tiep dung
"phtrong phap h9c chfr b�ng vi�c d9c'', d9c sach trtr&c sau d6 h9c chfr, h9c
chfr hoan toan thong qua vi�c d9c, phai phat tri�n dong th<'ri hai vi�c ngay
tir khi m&i bat dau d9Y tre.

Chtrong trinh d9Y tre d9c phai lay van van lam chinh, ngan g9n sinh
dQng, thu vj, gan gili v&i CUQC song cua tre. Phuong phap d9c phai Iuon d6i
m&i, da d;:tng. Vi d\l:

E>9c sau khi thay c6 kg chuy�n, tre kg I;:ti chuy�n sau khi d9c.

E>9c sau khi xem tranh, d9c xong ke I;:ti n9i dung tranh.
>

Thay c6 d9c trn&c, tre d9c theo (vira chi tay vira d9c).

Tre dfin d9c, cac tre khac d9c theo.

E>9c Iuan phien: thay c6 d9c cau dau tien, tre dong thanh d9c cau thfr
hai ... m9t so tre d9c cau dau tien, so khac d9c cau thfr hai...

Ch9n d9c: danh so cho timg cau, thay c6 (ho�c m9t tre nao d6) g9i den
so nao, ca I&p d9c cau so d6.

E>9c doi tho;:ti: chu�n bi m9t so bai h9i tho;:ti, dg tre nh�p vai.

Mfu � �c m� �= � � �� �c � � �, � � h� d9c �
thfr hai... sau khi d9c xong cau cuoi cung I;:ti quay ve cau thfr nhat.

Doan chfr sau khi d9c: viet ra m9t chfr ma tre kh6ng biet, dfin <lat tre
d9c bai van xong thi doan chfr d6.

f>QC ngll'Q'C: bat dau dQC ngll'Q'C tir CUOi Ien, nhfrng chfr khong biet vfin
Clr dQC theo, nghi IDQt chut, roi tiep t\IC d9c.

C6 thg n6i, neu d;:ty tre d9c theo nhieu hinh thfrc da d;:tng, phong phu,
hap dfin, dg tre dU'Q'C d9c nhieu Ian nhfrng bai van thu vj, tiep xuc nhieu Ian
v&i chfr viet, thi kha nang h9c chfr, d9c chfr cua tre se tien b9 kh6ng ngirng.
 ?
?
,

DE T KET BAN V I CH ,
.

VIET
Lam thenao d' dQ-y tre dlt'm ba tu6i h9c chit- (1)?

N9i dung chinh khi d9y tre dtr&i ba tu6i h9c chfr la cho tre xem chfr,
nghe phat am, tiep xuc v&i sach v& thtr6ng xuyen, khai d�y niem hfrng thu
d9c chfr. Sau khi tre thich chfr viet, c6 thg cho tre h9c khoang hai nghin
chfr, hinh thanh btrac dau kha nang h9c chfr Va kha nang dQC cau CO" ban
nhat, dg tre dan dan di vao d9c higu.

Lam the nao dg d�n dat tre ket b9n v&i chfr viet?

Tre nli'a tu6i den m9t tu6i bon thang dang & trong giai do9n chu�n bi
h9c chfr. Trong giai do9n nay, chung ta chtra yeu cau tre h9c chfr, nhtrng
phai t90 ra m6i trtr6ng song c6 chfr, c6 sach, dg tre thich xem chfr, quen v&i
ngtr<'ri b9n m&i nay.

Khi tre den tu6i c6 thg tiep xuc v&i the gi&i ben ngoai, kh6ng nhfrng
phai cho tre xem do v�t, quan sat mau sac, nghe am thanh, phan bi�t hinh
d9ng, ch9m vao do v�t, ma con phai thtr6ng xuyen cho tre xem chfr, nghe
ngtr<'ri 16-n d9c chfr, d9c sach. Chfr viet la hinh anh va ki hi�u cua ng6n ngfr,
CUQC song khong thg tach r(ri khoi chfr viet. Vi the muon h9c dtrQ"C each
song thi tre phai tiep xuc v&i chfr viet, lam quen v&i chfr viet.

Bo m� tre nen dan chfr len ttr6ng, treo tranh chfr trong phong khach.
Sau khi tre biet ngoi c6 thg lam m9t so do chai c6 chfr cho tre chai, cho tre
xem sach tranh c6 chfr viet. Quan tr9ng hon, khi tre chli y den chfr viet,
ngtr<'ri 16n phai chi chfr, chi cau, chi tranh va d9c cho tre nghe, dan dan tre
se hling thli v&i chfr. Trong giai do9n chu�n bi h9c chfr, chling ta khong can
quan tam den vi�c tre c6 biet chfr hay khong, ma chi can tre chli y va quen
v&i vi�c xem chfr, nghe phat am la dii d9t dtrQ'C mi;tc dich.

Khi dtrQ'C mQt tuBi bon thang, tre chinh thfrc bat dau hQC chfr, dong
th<'ri cling h9c each nh?n biet S\f v?t. Tren cac do v?t trong nha c6 thg treo
cac chfr ttrong ling, bat dau v&i nhfrng chfr don, nhtr tren ctht treo chfr
"ctht", tren trrbng treo chfr "ttrbng", tren ban treo chfr "ban'', tren tranh treo
chfr ''tranh'', tren hoa treo chfr "hoa", v.v ... Tre se dva vao phtrong phap "tai
nghe, mat nhin, tay chi, tay cam" dg h9c chfr. Khi ngtr<'ri 16n d9c m9t chfr,
hay d9y tre nhin vao chfr d6, hoij.c dg tre cam chfr d6 len.

Mai ngay chi can vai phlit, sau m(lt th<'ri gian t?p luy�n, tre se c6 kha
nang phat am va n6i, dan dan tre se d9c theo, va chuygn thanh "chi chfr
d9c". Khi d6, m9t ngay tre c6 thg h9c m9t, hai chfr, dong th<'ri thrrbng xuyen
on t?p l9i cho tre qua tro choi.

Tre hai tu6i c6 thg nh?n biet tl'r nhieu am tiet. Cac do v?t c6 treo chfr se
ngay cang phong phli them. Nhtr "ti vi", "tu l9nh", "dai", ''xe d9p", "blip be",
"nha bep", ''nha v� sinh", "ban cong", "gia sach", "ghe sa long'', ''tu quan
ao" "h9'p k"o"
' "' '
"bat hoa'' ''bon rtht mat" "khan mat'' ''o to'' ''vit con'' "tho
' , , · ' ' · '

con'' (do choi), v.v... Nhfrng chfr nay deu c6 thg treo (di).t) len tren do v?t
ttrong ling. Cung c6 thg viet thanh kY hi�u hay cau, nhtr "blip be xinh d�p",
"day la den ban", "kia la den treo", v.v... Dtr&i anh cua gia dinh c6 thg treo
cac chfr "bo', "m�'', ''Tinh Tinh" (ten cua tre), v.v...

Chfr tren the chfr phai to r5 rang, c6 thg dung ta Itch cu cat ra thanh
tl'rng mieng r(lng 2omm, dai 4omm, gap hai dau l9i thanh hinh vuong
(khong cat r<'ri) la c6 thg viet chfr len ca hai mi).t. Lo9i the chfr nay vlra c6 thg
di).t, vl'ra c6 thg treo len. Neu viet tl'r nhieu am tiet hoij.c cau ngan thi giay
phai cat dai hon, gifra cac chfr nen c6 khoang each, dg ti�n cho tre nh?n biet
r5 rang tl'rng chfr, tranh tinh tr9ng "rau ong n<;> cam c§.m ba kia".

Mai the chfr deu nen lam the chinh va the phi;t, the chinh di).t hoij.c treo
tren do v?t, the phi;t treo tren ttrbng, sau khi tre biet di thi c6 thg tien hanh
tro choi h9c chfr:

Chi chfr: ngtr<'ri 16n d9c chfr, yeu cau tre chi chfr tren do v?t trtr&c, sau
do m6i chi chfr tren tl.l'bng. Neu tre chi sai thi yeu cau tre chi l;:ti, neu chi
dung thi hay khen ngQ'i khuyen khich tre.

Lay chfr: ngl.l'Cri l&n d9c chfr, khuyen khich tre di lay chfr tren do v�t,
sau do di lay chfr treo tren tl.l'bng.

E>�t l;:ti ch6 cu: ngl.l'Cri l&n d9c chfr, khuyen khich tre dem chfr dii lay
dl.l'Q"C d�t l;:ti ch6 cu, d�t chfr len do v�t tru&c, sau do treo l;:ti chfr tren
tl.l'Ong.

So sanh: sau khi d;:ty tre chfr tren do v�t thi khuyen khich tre tim chfr
tl.l'ong ti;r tren the phi;t, dg tre so sanh xem hai chfr co giong nhau hay
khong, neu khong giong thi tim l;:ti.

T;:ti sao phai can den hai lo;:ti the chinh va phi;t? Mi;tc dich dg tre co thg
xem chfr nhieu lan, tim dl.l'Q"C chfr kg ca khi chfr ''chuygn nha" sang ch6
khac. B;:tn cung nen de phong vi�c tre khong xem chfr ma chi xem vi tri cua
do v�t va vi tri treo chfr dg doan chfr. Khi tre h9c chfr, vi�c xem ro chfr va
lien h� hinh d;:tng chfr v6i each d9c cua chfr la VO cling quan tr9ng.

Khi d;:ty tre hQC chfr, chung ta chl.l'a can giai thich C\l thg y nghia CUa
chfr, chi can tro chcri thu vi, thu hut dl.l'Q"C S\r chu y, giup tinh than tre hang
hai, tre xem ro hinh d;:tng chfr, d9c chuan, d9c to ro rang la dii thanh cong.
>

Tuy�t doi tranh giang giai nhieu, vi tre khong can higu sau, tranh vi�c h6n
lo;:tn trong ghi nh& each d9c.

Co m9t giao vien tigu h9c rat thich dfra tre hai tu6i dii biet chfr cua nha
hang xom. M9t horn khi d;:ty tre h9c chfr "toe", co giao dlia tre: ''Toe la long
tren dau chau day." Khong ng<'r sau do khi m� hoi chfr ''toe"' luc thi chau chi
chfr ''dau", luc thi chi chfr "long", luc thi chi chfr "toe". M9t vi dv khac, Tigu
Xuyen hai tu6i dii nh�n biet dl.l'Q"C may chi;tc chfr, trong do co chfr "meo".
Khi ba n9i d;:ty be tieng meo keu "meo", thi be l;:ti d9c thanh "meo". Ba n9i
lien bao: "Khong phai la meo, ma la meo." Be cung biit chl.l'&c theo: ''Khong
phai la meo, ma la meo." Khong ng<'r, sau do m6i lan on l;:ti chfr "meo"' be
deu noi: "Khong phai la meo, ma la meo." Ba n9i giai thich cho be the nao
cung khong dl.l'Q"C. Co thg thay, khi tre em h9c chfr thi an tl.l'Q"Ilg dau tien va
am dau tien VO cling quan tr9ng, tre can nhat la an tl.l'Q"Ilg ro rang ve am cua
chfr, hinh CUa chfr, con nghia CUa chfr thi hoan toan CO the linh hQi dl.l'Q"C
>

trong CUQC song, trong giao tiep Va khi dQC sau nay, chung ta khong can
phai lo liing vi�c tre khong higu.
 Cung c6 thg dung the chfr mua sKn, m9t m�t c6 chfr m9t m�t c6 hinh,
nhrmg kh6ng dl.l'Q'C dung 109i c6 ca chfr va hinh tren cung m9t m�t. Khi hai
v?t kich thich cung tac d(lng dong th<'ri len thj giac va dlj.i niio cua tre, tre se
bi phan tan S\l' chu y, an tl.l'QTig se tr& nen ma ho. Han nfra sau khi sinh ra,
tre s61n nh9y ben v&i do v?t (hinh la phac h9a cua v?t), nen hinh anh d�
thu hut S\l' chu y cua tre han chfr viet. Neu chfr viet va hinh anh dg cung
m9t m�t thi tre se kh6ng nhin chfr, khi d6 vi�c d9c chfr se kh6ng con y
nghia.

Nen tach rm vi�c nh?n biet hinh va nh?n biet chfr cua tre, tuy nh?n biet
ca hai thfr deu rat quan tr9ng. Nhrmg tha kh6ng nh?n biet hinh con han
kh6ng nh?n biet chfr, b&i vi v?t th?t c6 hinh bigu thj & khap nai trong cu9c
song, trir nhfrng v?t quy hiem ra, thong thl.l'Ong tre c6 thg bat g�p chung &
bat kY dau. Tre se kh6ng thg "mu ve S\l' v?t" dl.l'Q'C. Nhrmg neu lam 16' mat
vi�c h9c chfr s61n, sau nay blj.n se mat rat nhieu c6ng sfrc, th?m chi c6 thg
m9t ngl.l'Cri ''mu chfr'' ho�c "ban mu chfr'' m&i.

Ngh� thu(lt chinh trong dgy tre la bien nhfmg vi�c tre nen lam thanh
tro chai. ThOi ai€m thich hQP nhat a€ tre hpc bat cu vi�c gi la khi tre muon
va c6 h&ng thu lam.

Lockerbie
 TRO CH

Lam thenao di dq.y tre trlt'6-c ba tu6i (2)

Tro chm h9c chtr cua tre tot nhat phai dl.l'gc thi;rc hi�n theo "tu dinh",
tlJ.o thanh phan x9 c6 dieu ki�n cho tre, hinh thanh th6i quen kien tri h<;>c
chfr h<;>c d<;>c, tir d6 nang cao hi�u qua. "T{r dinh" d6 la:

Djnh thMgian: Mai ngay nen co dinh m9t thm gian phu hqp, tuy
theo tinh than h<;>c t�p cua tre ma tien hanh vi�c h<;>c qua tro ch<ri trong thm
gian bao lau. NhU' v�y tre se dan hinh thanh th6i quen, neu bi gian do9n du
chi m9t ngay tre cung se kh6ng vui. C6 ba m� mai bu6i chieu, sau khi di
lam ve deu d9y con gai h<;>c chfr. Lau dan, hang ngay be deu mong m� di lam
ve dg d9y minh h<;>c chfr. Khi m� ve den nha, be ch9y ra om cham lay, va hao
hfrc d<;ri m� ch<ri tro ch<ri h<;>c chfr.

E>inh dia digm: Nen ch9n co dinh m9t phong ho�c m9t g6c yen tinh nao
>

d6. (J d6 sap xep nhfrng do v�t phvc vv cho tro ch<ri h<;>c chfr nhl.l' chfr viet,
cau, bao tl.l'0ng, bang den, ban do, bang khen thl.l'6ng. Sap xep m9t cai ban
nho c6 hai cha ngoi doi nhau, tre phai c6 cha ngoi co dinh, ngay ngan. M6i
trn0ng d6 se lam tre thoai mai, t�p trung chu y, hinh thanh th6i quen "ch<ri
ma h<;>c" vira vui ve, vira nghiem tuc. The chfr va sach sau khi h<;>c xong
kh6ng dg tre vlrt lung tung ma phai yeu cau tre d�t ngay ngan len gia sach
ho�c trong h(>p. Khi h<;>c, kh6ng cho phep tre dl.l'<;rc quay ngang quay ngrra,
ug oai, thay dBi vi tri lung tung, phan tan chu y. B9n tuy�t doi kh6ng nen
d9y tre trong m6i trn0ng on ao, cac thanh vien khac trong gia dinh kh6ng
dtrQ"C quay ray khien tre mat t�p trung.

Djnh ngu'M di.ty tre: Trong cac thanh vien cua gia dinh hay ch9n ra
m9t "thay giao" co djnh cung h<;>c v&i tre. NgtrCri dl).y tre phai than thiet,
nghiem tuc, hol).t bat, chin chan, c6 phtrong phap giao dvc. NgtrCri dl).y co
djnh se c6 1Q"i cho tien d9 h<;>c chfr, h<;>c d<;>c cua tre, se biet each li;ra ch9n n9i
dung thich hQ'P, tich luy dtrQ"C kinh nghi�m, higu Va dong cam v&i tre, vun
dap long yeu thich h<;>c chfr h<;>c d<;>c cua tre.

Djnh phlin thU'6'ng: Kien tri SIT dvng phtrong phap ma tre yeu thich,
c6 nhieu hinh thfrc khen thtr6ng tre, chu tr9ng tl).o d\lTig th6i quen tot cho
>

tre.

Khi dl).y chfr cho tre qua tro chai nen th\l'C hi�n theo kigu "mQt doi m(it",
tranh tinh trl).ng nhieu ngtrCri cung dl).y, lam tre phan tan sfrc chu y. Khi tre
biet chfr, biet d<;>c cau d<;>c chfr thi kh6ng nen ngtrCri nay den hoi ngtrCri kia
11).i kigm tra, bat tre l?p di l?p 11).i, khien tre mat hfrng thu h<;>c t�p, th�m chi
tre se tir choi tra Im, dan dan ghet h<;>c chfr h<;>c d<;>c. Tat nhien, khi tre t�p
trung chu y h<;>c thi ca bo va m� deu nen phoi hw dl).y, tham gia vao luc
thich hw.

Tre rat d� c6 tam ly "ca them ch6ng chan'', ngtrCri dl).y tre phai nhl).y ben
quan sat, d\l' doan. Khi thay tre c6 bigu hi�n "chan h<;>c'', ngtrCri 16n phai
nhanh ch6ng chuygn sang lam vi�c cua minh, be ngoai lam ra ve "11).nh
nhl).t'' v&i tre, sau d6 11).i thu hut tre vao vi�c h<;>c. E>igm nay v6 cung quan
tr9ng.

Dl).y tre qua tro chai & nha tre nhat thiet kh6ng dtrQ"C tl).O thanh gi<'r h<;>c
bat bu(ic, cling kh6ng dtrQ"C bat ep tre phai tham gia. Giao vien th\l'C hi�n tro
chai h<;>c chfr v&i mQt, hai tre dg thu hut S\f chu y CUa nhfrng tre khac,
chung se dan dan tham gia vao tro chai, nhtr v�y mvc dich h<;>c chfr qua tro
chai da hoan thanh.

Dtr&i day la nhfrng vi dv ve vi�c dl).y chfr cua tre (chu yeu ap dvng cho
tre hon hai tu6i, khoang ba tubi):

Ngoai the chfrto, bl).n nen lam them nhfrng the chfr nh6 b�ng nhfrng
mieng giay cfrng vu6ng dg thrr<'rng xuyen sIT dvng ho?c lam them m9t so
the trang dg bo tui.
 1. Tim chfr d9c

B9n d9y tre m9t chfr, sau d6 giau chfr d6 di, roi yeu cau tre di tim. Khi
tre tim dtrgc, b9n yeu cau tre d9c, khen nggi tre. Hoi).c giau chfr vira h9c a
m(>t ncri khac, b9n dQC chfr do len dg tre di tim, khi tim dtrQ'C b9n yeu cau
tre d9c to len. Cung c6 thg chcri ngrrgc l9i, tre la ngtr<'ri giau chfr con b9n la
ngtr<'ri di tim.

2. H9c chfr qua bigu 19 tinh cam

Vi dv khi d9y chfr ''ctr<'ri" b9n ch9c cho tre ctr<'ri, d9y chfr "kh6c'' thi lam
di�u b9 kh6c cung tre, d9y chfr "ngu" thi gia va ngu, d9y chfr ''cay" thi lam
di�u b9 nhan mi).t khi an &t, v.v...

3. H9c chfr qua d9ng tac

Vt'ra d9y chfr vt'ra lam d9ng tac. Vi dv khi d9y chfr "nhay" thi lam d9ng
tac nhay, d9y chfr "di'' thi lam d9ng tac di, cac chfr khac nhtr "ch9y", "ngoi",
"ngOi x6m''' ''dfrng''' ''dcinh'' ' ''v6''' ''c'am''' ''dci"' ''xcich''' ''cong (nb(Jll '' ''bO''
.....'(ri) ' '

'' iin'' , ''uOng'' , ''ch&p (mat)'', ''Om'' , ''nghieng'' , ''xin'' , ''hci" d'eu c6 th� lam
nhfrng d9ng tac ttrong \mg. Khi dtra ra m9t chfr thi yeu cau tre lam d9ng
tac ttrong \mg v&i chfr d6. Neu lam sai thi yeu cau tre lam l9i, neu lam dung
thi khen nggi tre. Cung c6 thg cho tre kigm tra b9n, doi luc b9n co y lam sai
d(>ng tac (phai la chfr ma tre da h9c), dg tre Stfa.

4. H9c chfr bl'.ing viet chfr

Be tre ha hcri vao kinh, viet chfr len d6 roi d9c; hay dung phan viet chfr
len bang den, d9c, sau d6 l9i x6a di, hay viet chfr len cat; lay tay cham vao
ntr&c viet len mi).t ban. Tat ca nhfrng each d6 deu c6 thg vt'ra viet, vira d9y
>

tre.

5. H9c chfr tn;rc quan

Cung tre chcri v&i thu ctrng, do chcri, giay mau, chcri thi'.r nao thi h9c chfr
lien quan den thi'.r d6. Vi dv khi chcri v&i tho con thi h9c chfr ''tho'', chcri o to
thi h9c chfr "o to", chcri cat thi h9c chfr "cat'', chcri ca thi h9c chfr ''ca", v.v...
Nhfrng chfr da h9c c6 thg treo tren trrang, sau d6 ngtr<'ri 16-n lay chfr, tre lay
do v�t trrong \mg hoi).c d6i ngrrgc l9i.

6. H9c chfr qua an uong

 Vi dv khi b6 dtra hau, an dtra hau thi h<;>c hai chfr "dtra hau", khi an hoa
qua khac hoi).c an k�o deu c6 thg h<;>c chfr. Khi h6i tre ve mui tj thi l;:ti c6 thg
d;:ty cac chfr "ng9t", "chua", "ngon qua", v.v... Neu nh�n biet dung chfr, tre
' . ""

se cang vu1 an.

""'

7. H<;>c chfr qua vi�c quan sat nhfrng ngtrOi. xung quanh

Ngtr0i. 16n h6i chfr, d;:ty chfr, viet chfr, kigm tra chfr v&i nhau dg thu hut
si;r chu y cua tre, dg tre ti;r chu d(>ng den xem, va tich ci;rc tham gia ho;:tt
d9ng h<;>c chfr. Ciing c6 thg d;:ty tre 16n h<;>c chfr dg thu hut tre be. Tinh than
hang hai, si;r tich ci;rc ho;:tt d(>ng cua ngtrOi. xung quanh VO cung quan tr<;>ng.

8. H<;>c chfr qua kg chuy�n

Khi kg nhfrng cau chuy�n ma tre thich, ngtrOi. 16n Vl'ra kg Vl'ra viet len
bang ten cac nhan v�t chinh va nhfrng tinh tiet quan tr9ng. Sau khi kg xong,
d<;>c l;:ti nhfrng chfr da viet. Khi kg l;:ti cau chuy�n thi cho tre h<;>c nhfrng chfr
d6. each kg chuy�n nay khong chi giup tre h<;>c chfr ma con giup tre nh& sau
cac tinh tiet truy�n.

9. H<;>c chfrv&i tro ch<ri o chfr

Ngtr0i. 16n viet chfr len mi).t dat, dg tre nh�n biet tt'tng chfr, neu d<;>c
dung m9t chfr thi dtr<;rc nhay len trtr&c m9t btr&c vao 0 chfr vlra d<;>c, neu
d<;>c sai thi dling yen t;:ti chfi, cfr the tien dan ve phia trn&c. Den khi tre d<;>c
dtr<;rc het m9t hang chfr, m&i dtr<;rc g<;>i la ''qua song", m&i dtr<;rc khen
thtr6ng. Tro ch<ri nay giong tro ch<ri ''nhay o nha" cua tre em.

Ngoai nhfrng tro ch<ri h<;>c chfrtrong nha neu tren, c6 thg di;ra vao di).c
digm tam ly cua tre trn&c ba tu6i dg sang t;:to them nhfrng tro ch<ri khac.
Con nhfrng tro ch<ri ngoai trOi. l;:ti c6 net thu tj rieng. Khi di ra ngoai ch<ri,
ngtrOi. 16n nen mang theo m9t chiec but va nhfrng tam the trang.

Tre ra ngoai ch<ri dtr<;rc m& r(>ng tam mat, tam tr;:tng vui ve, tre se di).c
bi�t t�p trung chu y v&i nhfrng si;r v�t m&i me. Di).c bi�t la khi nhfrng chfr tre
da h<;>c xuat hi�n tren quang cao, bigu ngfr, bign hi�u, tre se cam thay giong
nhtr gi).p l;:ti b;:tn cua minh, vui ve va than thiet, khien chung se rat thich d<;>c.
Dong thOi., tre ciing se rat to mo v&i nhfrng chfr m&i xung quanh va thich
h6i thich nh&. B&i v�y, khi ho;:tt d(>ng a ngoai trOi., ngtrOi. 16n phai khuyen
khich tre chu y den chfr viet, d<;>c chfr, h6i chfr m<;>i luc m<;>i n<ri. C6 ong bo
dtra drra con ba tutli di kham b�nh. Cac chfr nhi.r "b�nh vi�n", "khoa n{ii'',
"khoa ngoai" "khoa ph6ng xa'' ''khoa nhi" "phong cap cfru'' ''nha thuoc"
· ' · ' ' ' '

"khoa tai mui h9ng", "phong tiem" be deu d9c m{it li.rgt, nhfrng chfr khong
biet sau khi hoi be nh& ngay.

v(ri nhfrng si;r v�t m&i me ma be thay trong khi quan sat va chcri thi nen
l�p trrc di.ra the chfr ra, va d9c nhieu Ian. Vi dv, khi chcri tren biii co c6 hoa
d�i, thi cho tre xem the chfr "hoa d�i'' va cho tre d9c, nhin thay m{it dan bo
cau tim thrrc an, bay len, tre rat thich, c6 th� d�y tre cau ''bo cau keu CUC
cu". H9c chfr trong khi chcri se t�o nen an ti.rqng sau sac trong tre.

''Hdo vii tri thi tiet, air071g xuiin niii phat sinh. Tuy phong tiem nh(lp
dq_, nhu(ln v(lt tev6 thanh."

D6 Phu

(Tr<'Yi tot, mira lanh t&i, dang xuiin chQt nhi; roi. Vao dem theo v&i gi6,
em tieng mat cho d<'Yi.)

(Le Nguy�n LU"U djch)

 PH G TIEN C BAN CHO
•
? ,t, '\......_

T BAT DAU HOC CH

,_

.
,

VIET
Lam va SW dvng the chit- nhtt' thenao?

The chfr la giao C\l CO' ban dg d9y tre h<;>c chfr, lam va SIT dvng the chfr
trong d9y h<;>c c6 nhfrng rm digm sau:

Phan 16n the chfr chi nen c6 m9t chfr, nhfrng the c6 hai chfr thi trong d6
chi nen c6 m9t chfr m&i. Nhtr the se dem l9i hinh anh n6i b�t va ro rang cho
tre, tre khong bi nhfrng hinh anh khac (y ben c9nh lam nhi�u nen c6 thg ghi
l9i an ttr<;>ng ttrO'Ilg doi sau siic.

Cac the chfr rat ti�n cho vi�c treo, d�t, cam theo va SIT dvng dg trign
khai cac ho9t d9ng tro chO'i h<;>c chfr.

Ngtr<'ri d9y c6 thg can err vao tinh hinh th\l'C te dg lam the chfr sao cho
dO'Il gian, Va CO thg thich frng dtr<;YC v&i m<;>i tinh huong C\l thg cung tam
> >

tr9ng cua tre.

Tre vt'ra c6 thg SIT dvng the chfr dg h<;>c chfr m9t each rieng le vira c6 thg
dung chung dg t90 thanh tir va cau, khi SIT dvng se rat linh ho9t nhtr cac
mieng g6 xep hinh hay khoi rubic.

Nhfrng the chfr cfrng sau khi h<;>c xong c6 thg dg tre cam chO'i m9t luc,
6n t�p m9t chut, l9i rat ti�n khi cat vao h9p, d� bao quan.

Phi;t huynh va giao vien nen di;ra vao nhu cau thi;rc te dg ti;r lam ra cac
the chfr, cilng c6 thg ban v&i tre each lam, th�m chi bien qua trinh lam the
thanh phrrong phap dll.Y chfr.

Khi lam the chfr nen chu y nhfrng digm sau:

- The chfrva nhfrng chfr viet tren d6 phai to, ro rang. Do thj giac cua tre
v§:n chrm phat trign hoan thi�n, kha nang chu y cua tre v§:n chrm phat trign
day du, neu the chfr qua nh6 se nhanh ch6ng gay cam giac m�t moi va l�p
tfrc phan tan S\l' chu y cua tre. Tre cang nho thi chfr phai cang 16n, nhfrng
the chfrtreo tren tll'<'>ng phai to hon.

- Giay lam the nen dung 109i giay trang cfrng, kh6ng nen dung giay mau
si).c s&. Trir the viet thanh ngfr, cau, bai hat c6 thg cho them hinh ve thich
hQ'P, cac the chfr khac kh6ng nen c6 hinh ve. Giay mau va cac hinh ve rat d�
phan tan S\l' chu y CUa tre, tre Se chi t�p trung vao mau sac Va hinh Ve ma
kh6ng chu y den chfr, lam mat di y nghia cua vi�c h9c chfr.

- Chfr tren the phai dl.l'Q'C viet ngay ngan b�ng mi;rc den, tuy�t doi kh6ng
"
dl.l'Q'C viet sai. An tll'Q'Ilg dau tien mang den cho tre phai ro rang, chinh xac.
Chfr viet b�ng mi;rc mau den dg thong nhat v&i mau sac in trong sach, giup
tre dan dan quen v&i nhfrng chfr trong sach, c6 1Q'i cho vi�c d9c sach sau
'

nay.

- Chfr viet & hai mi).t trai, phai cua the kh6ng dl.l'Q'C c6 moi lien h� nao ve
y nghia. Neu chfr & hai mi).t cua cung m9t the c6 moi lien h� ve y nghia thi
khi tre da biet m9t trong hai chfr d6 se c6 thg doan ra dl.l'Q'C chfr con l9i. Vi
di;t mij_t phai viet chfr ''dai'', mij_t trai Se khong dl.l'Q'C viet chfr "ngan"; mij_t
phai viet chfr "chim", mij_t trai Se khong dl.l'Q'C viet chfr "bay''; mij_t phai viet
chfr ''mat", mij_t trai Se khong dl.l'Q'C viet cac chfr chi bQ ph�n CO' thg khac
nhrr "tai"' dg tranh tre ''doan chfr"' mat t�p trung trong vi�c nh�n biet hinh
dlj.ng chfr, anh hrr6ng den hi�u qua h9c chfr.

Nen lam m9t so 109i the c6 kich thrr&c to nh6 khac nhau dg srr di;tng
phu hQ'P v&i tre & d9 tu6i khac nhau va phrrong phap dlj.y khac nhau.

The to treo hoi).c di).t dfrng: c6 thg treo tren day (tot nhat la nam sQ'i day
song song, ti�n cho vi�c treo bai hat, bai tha c6 c6 bon cau, va them tieu de
se vira dung nam sQi day), d� dang treo len, lay xuong, di chuygn sang trai,
sang phai. Cung c6 thg di).t dling the tren cac do dung hoi).c tren cac do v�t
khac. "Chfr va v�t ttrong ling v&i nhau." Nhtr tren dii n6i chung ta c6 thg t�n
di;tng nhfrng cuon lich cu dg lam the chfr, dau tien cat lich thanh hinh chfr
nh�t, sau d6 gap d6i l;:ti (kh6ng cat r<'ri), hai mi).t deu c6 thg viet chfr, vira c6
thg treo len, vira c6 thg di).t & dtr&i, rat ti�n SIT di;tng.

The nh6 (4 cm x 3 cm). C6 thg dung lich cu, gap d6i l;:ti, cat r<'ri, dan keo
dg the cling hon, hai mi).t the deu la giay trang, deu c6 thg viet chfr.

The thanh ngfr, cau, bai hat: c6 thg dai, ngan, to nh6 khac nhau, dg tang
hling thu cho tre.

Ngoai ra, nen lam them m9t so the trang, ngtr<'ri d;:ty tre c6 thg mang
theo. Trong sinh ho;:tt hoi).c luc choi. v&i tre, chi can tre thay hling thu v&i
m9t chuy�n hoi).c m9t v�t nao d6, c6 thg rut the ra viet chfr c6 lien quan den
chuy�n d6 hoi).c v�t d6 dg d;:ty tre h9c. Vi di;t, khi & hen ao nhin thay ca boi.
trong ntr&c, tre thich thu, bat chtr&c d9ng tac boi., ngtr<'ri d;:ty tre se viet chfr
"boi.'', hoi).c hai chfr ''ca'' va ''boi.'' cho tre h9c, cam choi..

Chfr tren the b6 tui cling phai viet bl'.ing m\fC den to, r5 rang, ngtr<'ri d;:ty
tre nen chu�n bj mQt chiec but m\fC hoij_c but d;:t mau den.

Cac lo;:ti the chfr tren hau nhtr deu dtrQ"C l\fa ch9n SIT di;tng trong cac
phtrong phap d;:ty chfr cho tre. Sau khi tre hoan toan btr&c vao the gi&i d9c
thi d;:ty tre kh6ng can dung nhfrng the chfr nfra. Khi gi).p m9t so it nhfrng
chfr chtra h9c, vfin c6 thg viet len the treo tren trr6ng, m6i ngay d9c m9t,
hai Ian, dg tre h9c vira nhanh vira d� nh&.

Su di;tng the chfr nhtr the nao?

Ngtr<'ri l&n phai yeu quy nhfrng tam the chfr, dfin <lat va giup tre cling
yeu quy chung. Phai gifr gin the chfr c�n th�n, nhfrng the dii dung b9c l;:ti
bl'.ing giay trang, bu9c chi).t bl'.ing day chun. & hen ngoai giay g6i viet ngay
thang h9c cling ngay thang on t�p, va cho digm tre. Hanh d9ng d6 cua
ngtr<'ri d;:ty tre se tac d9ng den tre, tre se nghiem rue h9c chfr va gifr gin the
chfr c�n th�n, tir d6 nang cao hi�u qua h9c chfr.

Khi tre nU-a tu&i, chung ta nen bat dau cho tre xem hinh d;:tng chfr, nghe
am chfr. Dau tien phai d;:ty cho tre nhfrng chfr co lien h� m�t thiet v&i th\fC
te CUQC song CUa tre Va nhfing sir V�t ma tre thich, sau do m&i d9y nhfing
chfr 19 hon. V&i nhfing chfr CO lien h� m�t thiet trong CUQC song CUa tre, tre
da nghe quen am, higu dl.l'Q'C y nghia, th�m chi rat thich nhfing sir V�t ma
nhiing chfr, tt'r nay bigu thi. Khi h9c nhiing chfr, tt'r nay tre c6 thg lien tl.l'Ong
den nhfing tinh huong thu tj da gi).p trong CUQC song, tre Se hi'.Ing thu, hQC
nhanh, nh& lau. Vi dv "blip be", "ga", "ga con", "meo", "gau true", v.v...
Chung ta muon dg tre ''h9c chfr c6 y nghia", "h9c chfr va higu" khi tre mi;>t
tu6i rum hoi).c s&m hon m9t chut, phai tuan thu nhiing nguyen tac lira
ch9n chfr nay, hi�u qua h9c chfr tir nhien se tot.

Cho phep tre ch9n chfr dg h9c. Toe di;> ghi nh(r nhiing chfr cung dl.l'Q'C
h9c mi;>t luc cua ngl.l'Oi l&n va tre la khong giong nhau. C6 nhiing chfr chi
can d9y m9t Ian la nh&, nhrmg l9i c6 nhiing chfr h9c rat nhieu Ian vfin
khong thg nh(r dl.l'Q'C. Day la bigu hi�n cua vi�c ghi nh(r co lira ch9n. Vi mBi
chfr deu CO di).c digm rieng CUa no, ma kinh nghi�m CUQC song CUa tre Va
lien h� y nghia cua cac chfr khac nhau cling khac nhau.

E>g thich i'.Ing v&i tinh lira ch9n trong nh�n thi'.rc cua tre, khi d9y chfr nen
drm ra nhieu the chfr cho tre lira ch9n, dg tre ghi nh& m9t each thoai mai
nhiing chfr d@ ghi nh&. Khong nen yeu cau tre h9c bao nhieu chfr thi phai
nh&, phai cung co bay nhieu chfr, sau d6 m&i d9y nhiing chfr khac. each
lam d6 khong phu hgp v&i tam ly cua tre va nguyen tac h9c chfr s&m, d6 la
bigu hi�n cua "phan h6a nho le".

Do di).c digm ghi nh& lira ch9n cua tre, m6i Ian h9c, b9n nen dl.l'a ra cho
tre nhieu the chfr, cho phep tre nh& m9t so chfr trong so the d6, khong phai
m6i Ian d9y cang nhieu cang tot. Thong thl.l'emg doi v&i tre hai den ba tu6i
m6i Ian c6 thg dl.l'a ra ba, bon the chfr; doi v&i tre ba, bon tu6i m6i Ian c6
thg drm ra nam den tam the chfr; doi v&i tre bon, nam tu6i m6i Ian c6 thg
drm ra khoang 10 the chfr. Ngl.l'Oi d9y nen dira vao tam tr9ng va kha nang
h9c chfr cua tre dg quyet dinh lira ch9n phl.l'ong phap cho phu hgp. Khi dl.l'a
the ra cling c6 thg cho xen ke cac the chfr da h9c vao, cho tre xem m9t Ian,
nh�n ''b9n cu'' tru&c, sau d6 m&i "ket b9n m&i".
,,
An tl.l'Q'Ilg nh�n biet ve chfr va each phat am dau tien phai r5 rang trong
sang. Vi�c ghi nh& cua tre c6 di).c digm "cai ban dau la cai chinh'', cho nen
an tl.l'gng ban dau rat quan tr9ng. Phai dl.l'a ra dan tt'rng the chfr, khi dl.l'a
m9t the chfr ra chi cho tre xem m9t giay, nghe chuii:n va r5 rang am cua chfr
d6, khong nen c6 nhiing di;>ng tac khong di'.rt khoat va nhiing 101 giai thich
dai dong. Vi d\l, ngu<'ri d9Y tre cam the chfr, giau di, khi tre t�p trung chu y
m&i bat nger dua ra m9t the, hu6ng dfin tre d<;>c, sau d6 m&i bat dau tro
choi h<;>c chfr. Cilng lam tuong t\l' nhu v�y v&i nhfrng the chfr khac. Nhu v�y
tre se rat an trrQ'Ilg ve chfr m&i h<;>c.

Do tre c6 di).c digm "th<'ri gian t�p trung ngan'' nen th<'ri gian d9Y chfr
bAng the m6i Ian khong nen qua dai, tir m9t den nam phut la vira (kh6ng
tinh th<'ri gian choi). Vi�c chu y tieu hao rat nhieu nang lrrQ'Ilg cua con
ngu<'ri, nen neu th<'ri gian tre h<;>c chfr dai se gay cam giac m�t m6i, khien tre
kh6ng con hfrng thu v&i vi�c h<;>c chfr nfra. Neu dg tre thu<'rng xuyen roi vao
tam tr9ng d6 thi vi�c h<;>c chfr sau nay se kh6 th\l'C hi�n dugc. Ngu<'ri d9Y tre
can chu y dg khong ph9m sai lam do nong VQi.

Su d\lng the chfr nen ket hgp v&i cac tro choi h<;>c chfr khac nhau,
nhung nhfrng tro choi nay chi nen tien hanh sau khi tre c6 dugc an trrQ'Ilg
ve chfr m&i h<;>c (hinh d9ng chfr, am cua chfr), va hinh anh cua chfr d6 phai
dugc xuat hi�n nhieu Ian trong ho9t d9ng tro choi. Ngu<'ri d9Y phai ket hgp
choi v&i h<;>c chfr m9t each t\l' nhien va sinh d9ng. Neu chi h<;>c chfr ma
kh6ng choi thi vi�c h<;>c tr& nen VO vi, ngugc l9i neu chi choi ma kh6ng h<;>c
thi Se mat di m\lC dich CUa vi�c h<;>c chfr.

Khoa hQC can sv sang t<;ZO, tu&ng tu'Qng, c6 tu&ng tu'Q7lg m6i c6 thi
pha vi'i' UlfQ'C sv rang bu9c truyen thong, m6i c6 thiphat triin.

Quach Mc;it Nhwt;rc

 ..f,

KHAC PHUC TR NG ? •
''
•

TUOI LEN BA''

Lam thenao ad dq_y tre tren ba tu6i h9c chfr

Tre tir hai tu6i nrm den ba tu6i thrr0ng khong thich h9c chfr, nhat Ia
nhfrng tre dtr&i ba tu6i chtra hinh thanh "th6i quen h9c chfr" hoi).c chtra bao
gi<'r h9c chfr, hay nhfrng tre tuy da dtrQ'C h9c chfr nhtrng chtra bao gi<'r d9c
sach. Khi d6, da so tre trong d9 tutli nay khong th� t�p trung chu y, kh6
ngoi yen, chung coi h9c chfr la vi�c dang SQ'. Tre thtr0ng lam cho bo m� bat
l\fc trong vi�c d?y chfr danh phai tir b6 m9i co gang, dQ'i khi tre len ti�u h9c
se c6 thay co giao d?y bao. Cung vi nguyen nhan d6 ma m9t so tre sau nay
kh6 hfuig thu v&i vi�c d9c sach va kh6 hinh thanh th6i quen t\l' h9c.

Chung toi g9i tam ly ''chan h9c" khi tre len ba tutli d6 la ''tr& ng9i len ba
tutli". D6 la bi�u hi�n tam ly xuat hi�n khi tre ngay cang phat tri�n, la m9t
phan fuig cua ''th<'ri kY kh6 bao". Giai do9n ba tutli la giai do9n tre SO' sinh
qua d9 len giai do9n tre nh6, kha nang v�n d9ng tang len ro r�t, tri thfrc
r(>ng hO'Il, y thfrc Ve ban than phat tri�n, nguy�n VQng ho9t d(>ng dQC l�p
ciing nhanh ch6ng dtrQ'C bi�u hi�n, day con g9i la giai do9n "cai sfra Ian
hai''. Trong giai do9n nay, m9t so tre di nha tre, c6 th� t\l' do ra ngoai chm,
chung bi thu hut b&i nhfrng tro chm phong phu da d?ng, thtr0ng tir choi S\l'
chi d?O va S\l' bao b9c cua cha m�. C6 th� n6i d6 la do "th<'ri kY VO thfrc'' tien
}en "th(ri k)' hfuig thu Va CO XU htr6ng t\l' l�p'', la hi�n ttrQ'Ilg binh thtrOng
phu hgp v&i quy lu�t tnr&ng thanh cua tre. Hi�n ttrQ'Ilg nay di).t ra yeu cau
cang cao v&i giao di;tc.
 >

(J Tnrbng Sa, Ho Nam c6 ba m� het long cham s6c va nuoi d?y cho dfra
con gai hon hai tu6i Luu Mi. Be thong minh khoe ml).nh, ngay tha ho?t bat,
nen vi�c ren luy�n tri li;rc cho be rat thu�n lQ"i. Hang ngay, m� d?y be
khoang 10 phut. Khi ba tu6i, Luu Mi biet m9t nghin chfr m� de, d9c luu loat
truy�n cho tre em, nh& di.rgc 40 tir don tieng Anh, c6 thg dem mi�ng va
dem tay den m9t tram, c6 thg giai nhfrng phep tinh trong ph?m vi 20.
Nhi.rng khi vira tron ba tubi, do m� di cong tac, nen suot ca m(>t tuan Luu
Mi chi c6 chm. Khi m� ve, be khong con nghe Im m� nfra. Ctr nghe m� nhac
den ''h9c" la be b6 chl).y. Neu ep be h9c thi hi�u qua se rat thap. M� be lo
lang, buon phien nghi den cong lao tt'r tri.r&c t&i nay gi(r d6 het xuong song
,., b"1en.
xuong ii

Lam the nao dg khac ph\IC ''tr& ngl).i tubi len ba?'' E>ieu quan tr9ng la n(>i
dung giao d\lc cho tre tren ba tu6i phai phong phu, phi.rong thrrc phai da
dl).ng, vi�c h9c chfr phai di.rgc tro chm h6a, va dan di.ra hfrng thu ben ngoai
trong hol).t d(>ng h9c chfr th(ri k)r SO" sinh (hfrng thu Ve phi.rong thfrc hol).t
d(>ng) vao hfrng thu ben trong doi v&i chfr viet va d9c sach, dg thich frng v&i
nhu cau phat trign tam ly cua tre. Chi can sang tl).O ra nhieu thg lol).i tro chm
h9c chfr thu tj hon SO VOO th(ri k)r tre SO" sinh, Va giup tre bi.r(rc vao "the gi(ri
d9c" thi tre c6 thg vi.rgt qua di.rgc "tr& ng?i khi len ba tu6i", phat trign long
ham h9c hoi va y chi phan dau.

Chung ta c6 thg thi;rc hi�n tro chm h9c d9c cua tre nh6 nhi.r sau (vira
phu hgp v&i gia dinh vt'ra phu hgp v&i nha tre):

1. Lay chfr ghep chfr

Tl).o ra m(>t cau ma tre thich nhat, d9c cho tre nghe, sau d6 khuyen
khich tre lay the chfr treo tren ti.rang xuong ghep thanh cau, treo len m(>t
day khac, d9c to cho ca nha nghe.

2. E>6ng vai thay (co) giao

Khuyen khich tre dong vai thay (co) giao dg dl).y bo m� ho�c cac bl).n nh6
khac. Thinh thoang ngi.r(ri l(rn CO y ''d9c sai" dg thay (co) giao chinh Stfa Va
cho digm.

3. The chfr ket bl).n

Phat cho mfii tre vai the chfrto (c6 chfr da h9c va chfr vira m&i h9c), sau
do thay (co) giao dQC mQt tlr, roi dQC thanh Cl,lm tt'r, thanh cau, yeu cau tre
giO' cao chfr Wa dQC ch9y len trtrCrc tim b9n, xep hang dg ghep thanh cau,
roi dQC to len. Khi choi tro choi nay, tre Se ghi nh& chfr dang cam trong tay,
hoi h9p lang nghe xem cau ma thay (co) giao c6 chfr minh can hay khong.

4. Noi day chun

Thay tro hoi).c bo con cling thao lu�n dg xem lam the nao tt'r m9t chfr
keo dai thanh m9t cau. Vi dv.: "tr<'ri", "bau tr<'ri", ''tren bau tr<'ri c6 mi).t
trang", "tren bau tr<'ri c6 mi).t trang va sao", "dem, tren bau tr<'ri c6 mi).t trang
Va sao", con CO thg them "sao bang keo cai duoi dai, r9Ch ngang bau tr(ri
dem, d!;!p tuy�t v<'ri'' ... Tro choi nay da ket hgp vi�c hQc chfr, t90 cau, t�p
dQC v&i nhau, tre se VO cling hfrng thu.

5. H9c chfr qua am nh9c va thi ca

Vt'ra nghi, vt'ra viet, vt'ra dQC nhfrng l<'ri bai thO', bai hat, ma tre thich
nhat. Vi dv.: "giay rach, mu rach, ao ca sa tren ngtr<'ri rach... ", ''Dtremg Tang
lay kinh, theo sau c6 Ton NgQ Khong ... ". Do tre cam thay than thiet v&i
nhfrng l<'ri hat, nen chung cling se cam thay than thiet v&i nhfrng chfr trong
l(ri hat, Se rat hao hfrng dQC di dQC l9i Va nhanh chong ghi nh&.

6. H9c chfr qua phan 109i S\l' v�t

Kg ra nhfrng S\l' V�t ma tre thtremg gi).p, sau d6 tien hanh thi phan 109i
S\l' V�t, xem ai n6i dtrgc nhieu chfrtrong cling 109i nhat. Vi dv.:
. ,
" str ttr, v.v...
, v9t
D9ng ' - ga,
' VJt, 1Q'Il, cho,
' ho,

Hoa qua - chuoi, tao, drra, dao, v.v...

PhtrO'Ilg phap nay khong chi la tro choi hQc chfr, ma con dg ren luy�n ttr
duy phan 109i, c6 thg phat trign kha nang khai quat cua tre. Day cling la kY
nang CO' ban dg phat trign tri l\l'C tre em.

7. Xem ban do hQc chfr

Xem ban do dat ntr&c va ban do the gi&i, tim nhfrng dja danh ma tre
ttrO'Ilg doi quen thu9c (tot nhat la noi hQ hang, b9n be sinh song hoi).c noi
ma ngtr<'ri than di cong tac). PhtrO'Ilg phap nay VO cling c6 1Q'i cho vi�c phat
trign tinh hieu k)' Va long ham hQC hoi CUa tre, tre Se nh& dtrQ'C vj trf tren
ban do va each viet ten cua cac dia danh. Vi d\l tim Bae Kinh, Vu Han,
Thl.l'Q'Ilg Hai, Tnr6ng Giang, My, Nga, chau Nam C\l'C, v.v... Tre rat thich
d<;>c nhfrng dia danh thl.l'Ong dl.l'Q'C nghe thay tren dai, Va cang thich d<;>c ten
nhfrng noi. ma tre da di qua. Cung c6 thg choi. tro vira ve ban do vira "di du
lich'' (vi d\l ve Tnr6ng Giang sau d6 di du lich ven song), dong th<'ri kg den
nui cao, song 16n, thanh pho, danh lam thang canh, vira nh�n biet chfr vira
d<;>c, vira choi., tre se thich thu va nh& rat nhanh.

8. Lam bao tl.l'0ng (hoi).c bao bang)

Ngl.l'Cri 16n hl.l'6ng d§n tre lam bao, dung phan mau viet nhfrng cau,
do9n van ma tre thich, tot nhat la viet nhfrng cau chuy�n cua tre, cho them
hinh ve, ve them riem hoa trang tri, tre se rat thich d<;>c nhfrng cau viet tren
d6. Vi d\l nhl.l' bo cua be La Tl.l'0ng <'r V9n Huy�n, T{r Xuyen, m6i thang deu
cling con lam m{it so bao tl.l'0ng, n{ii dung rat phong phu, nhl.l' "be Tl.l'0ng di
may bay'', ''be Tl.l'0ng lam giai ph6ng quan", "be Tl.l'0ng ngoi thuyen di du
lich da nhin thay bign", roi "ngay Tet dot phao, be Tl.l'0ng Cl.l'Cri vui'', v.v...
C{r nhl.l' v�y be Tl.l'0ng ba tu6i da tr& thanh "fan" nhi cua sach, be dan dan
yeu thich sach nhl.l' m{it ngl.l'Cri b9n.

9. D9c thl.l', viet thl.l'

Khi ngl.l'Cri nha, thay co giao, h<;> hang, b9n be di cong tac dling quen viet
thl.l' cho tre. Thl.l' khong can dai, nhrmg nen viet ve nhfrng chuy�n thu vi. Vi
tre nh(r ngl.l'Cri than, l9i thay thl.l' dl.l'Q'C gm den tir bl.l'U di�n nen cam giac rat
m&i me. Tre se nghiem rue hoi chfr dg t\l' d<;>c thl.l', d<;>c mai khong chan va
da d<;>c roi thi khong quen. Ngl.l'Cri 16n cling nen khuyen khich tre viet thl.l'
tra l<'ri (hoi).c dg tre d<;>c, ngl.l'Cri 16n viet h{i, viet xong cho tre d<;>c l9i vai Ian),
dg tre t\l' minh di gm. Tir h<;>c chfr, h<;>c d<;>c da phat trign thanh lam van
mi�ng. Thl.l' tir qua l9i chinh la hanh d{ing ton tr9ng tre, boi dl.l'6ng long t\l'
tin va tinh than d{ic l�p cho tre.

10. H<;>c viet chfr

Rat nhieu tre xem ngl.l'Cri 16n viet chfr nhieu Ian thi cling c6 hfrng thu va
muon dl.l'Q'C viet chfr, day la luc b9n CO thg bat dau d9y tre viet (giai do9n
thich hgp nhat la khi tre bon tu6i, nhrmg neu tre c6 yeu cau thi cling c6 thg
d9y s&m hon). Bl.l'CrC dau tien, luy�n viet trong khong khi, d<;>c ten net va
nh(r ey tr�t t\l' cac net. Bl.l'CrC hai, cam tay tre luy�n viet biJ.ng phan, h<;>c
thu{ic ket cau cua chfr. BU'&c ba, luy�n viet bilng but chi v&i yeu cau nghiem
khac ve tU' the khi ngoi viet (giay phai d�t ngay ngan, ngoi th�ng, dau khong
dtrQ'C nghieng, ban ghe phu hQ'IJ, mat each m�t giay mQt thtr&c, ngi;rc each
c;:tnh ban m9t nam tay). Du viet trong khong khi hay cam tay viet, chfr dii
hQC, chfr chtra hQC deu CO thg viet dtrQ'C, viet chfr Va nh?n biet chfr Se hfi trQ'
Ifin nhau.

11. H9c thanh ngfr

Vi dv khi ngtrCri l&n va tre chcri hai chiec o to do chcri va tien hanh "dua
xe", thi c6 thg d;:ty tre cac thanh ngfr nhtr "dfin dau kha xa'', ''xuong doc
khong phanh", "ra sfrc du6i theo", "di sau vrrQ"t tru&c", "song song tien
btr&c", "theo khong ltjp", "khac dtrbng ma cung m9t dich'', v.v... Cheri, n6i,
viet, nh?n biet chfr, trong Vong nua tieng da CO thg hQC dtrQ'C may chvc chfr,
co dtrQ'C an ttrQ'Ilg ban dau ve ham nghia cua cac thanh ngfr. Ho�c khi bo
con chcri cO- v&i nhau, bo co tinh thua, n6i "bi con danh b;:ti tham h;:ti", "tinh
the dii qua, khong thg cfru van". Trong khi chcri cO- con c6 thg n6i cac thanh
ngfr nhtr ''ngii gvc khong gtrQ'Ilg d?y dtr<rc", "tan tac ta tcri", "toan quan bi
tieu di�t", "d9i quan chugn bi chien dau", "chuygn b;:ti thanh thang'', ''bien
nguy thanh yen'', v.v... Tre se thay thoai mai nhtr dang dtrQ'C nghe kich vui.
,,
An ttr<{Ilg cua tre ve nhfrng chfr h9c dtrQ'C trong khi chcri cO- se rat sau sac.

12. Doan chfr

,,
An ttr<{Ilg CUa tre VOO nhfrng chfr doan ra dtrQ'C Se kho quen hon, CO lQ'i
cho vi�c ren luy�n kha nang ttr duy va tri ttr<'rng ttr<{Ilg (xem tai li�u d;:ty chfr
& phan sau).

13. So;:tn cac bai toan frng dvng thi;rc te

Ra m9t de toan thu vj, vi dv nhtr "Ga m� eve eve g9i: ga con, ga con mau
den an giun! E>au tien hai chu ga con mau trang ch;:ty nhanh den, tiep d6 c6
them ba chu ga con mau den tir tir di den, v?y tat ca c6 may chu ga con?"
Vira giang vira viet ''dau tien, 2 trang", "sau d6, 3 den". Tre vira h9c chfr l;:ti
vira h9c tinh, m9t mui ten trung hai dich.

Ngoai ra, con c6 cac tro chcri khac nhtr h9c chfr qua xem tranh, h9c chfr
qua xep hinh, h9c chfr qua kg chuy�n, v.v... Vi�c d;:ty chfr & nha tre cung c6
thg ket hQ'IJ cac tro chcri vao trong n9i dung giang d;:ty. Ngon ngfr la phtrong
ti�n giao tiep dtrQ'C ey hi�u b&i chfr viet. Bat k)' ho;:tt d(lng nao cung deu
khong thg tach rm kh6i ngon ngfr, va deu c6 thg di cung v&i chfr viet. Ngon
ngfr hay chfr viet c6 thg h9c drrgc trong khi v�n d\lng. Chung toi di).c bi�t
nhan m?nh, dg tre nhanh Chong bl.l'Crc VaO the gi&i dQC, thi SaU khi tre biet
khoang 500 chfr nhat dinh phai cho tre ket hQ'P h9c chfr v&i d9c. Hrr6ng
d§n tre d9c bai hat, cau do, tha va cac cau chuy�n danh cho tre em, dg lam
phong phu CUQC song tinh than CUa tre, cho tre den VOO the gi&i tri thfrc,
thrr6ng thfrc cai d�p cua van h9c. Tat ca ''tr& ng?i khi tre len ba tu6i" se ti;r
nhien bien mat.

Chung toi muon kg tiep cau chuy�n ve ngll'Cri m� & Trrr6ng Sa. Dg giup
con, ngrr(ri m� da nghien Clru phl.l'<Yilg phap d?y, ti;r lam giao C\l, chai cac tro
chai ph\lC V\l cho vi�c h9c cling con gai nhl.l' "bit mat bat de", "doan cau do",
"bigu di�n tiet m\lC", "di tau hoa", V.V... , nhrmg tuy�t doi khong nhac den
chfr ''h9c". Be khong bo ch?y nfra, tr& ng?i cung da dl.l'Q'C khac ph\lC. Sau d6
be LU'U Mi phat trign tot m9i mi).t, nam tu6i h9c h<Yil 2000 chfr, d9c nhieu
sach, sau khi vao tigu h9c thanh tich cac mon h9c cua be deu d?t lo?i gioi,
be con biet di xe d?p, chai dan accordeon, tham gia l&p h9i h9a. Khi len
tam tu6i, be thi dfi vao tru6ng trung h9c tr9ng digm & Ho Nam, 11 tu6i h9c
l&p di;r bi sinh vien lfra tu6i thieu nien. Hi�n nay, co be da la m9t sinh vien
gioi cua H9c vi�n My thu�t Cong nghi�p Trung ll'<Yilg.

Sau khi gi&i thi�u rat nhieu phrr<Yilg phap d?y chfr, d?y d9c s6ni, chung
toi cang tin tll'6ng rl'.ing bat kg & gia dinh hay & nha tre, chung ta deu c6 thg
d?y tre hi�u qua. Dg lam phong phu CUQC song tinh than cua tre, phat trign
tri li;rc, vi�c trign khai ho?t d9ng tro chai, khich l� tich ci;rc dg cai each
phrr<Yilg phap d?y c6 hi�u qua rat 16n, huy d9ng toan b9 chfrc nang tam ly
CUa tre, h9c chfr, h9c dQC hay viet van, sang tac deu CO thg ap d\lng dl.l'Q'C.
Nha tha 10 tu6i Nhi�m Roan da bat dau viet va c6 tac phfim dang bao khi
len bay tu6i. Si;r xuat hi�n cua rat nhieu h9a si, ngh� si hoa tau, nha phat
minh nho tu6i chinh la bigu hi�n cua vi�c chfrc nang tam ly dl.l'Q'C phat trign
day du. Thi;rc nghi�m cua trung tam nghien cfru phat trign tre em chi ra c6
den ca nghin tre ba, bon tu6i biet dQC, trong do CO tre dl.l'Q'C gia dinh giao
d\lc, c6 tre drrgc nha tre giao d\lc. Trong l&p thi;rc nghi�m tre biet s6ni bon
tu6i cua tru6ng tigu h9c Nam Nhat thanh pho Hrmg Thanh, Lieu Ninh, tat
ca tre trong l&p deu dl.l'Q'C h9c dQC khi chrm den sau tu6i, bay tu6i h9c cac
mon cua l&p bon, thi tll' duy va kha nang ti;r h9c cao h<Yil nhfrng dfra tre
cling lfra khac.

y nghia cua vi�c h9c chfr h9c d9c s6ni khong chi dg tre biet chfr biet d9c
s6ni, ma con chap canh dg tre phat trign tinh each toan di�n. Tren chi).ng
 >

dtrbng d9y chfr s61n cho tre kh6ng the coi nh� vi�c tro choi h6a trong each
d9y. Neu dung phtrong phap sai lam d� bat ep tre h<;>c chfr, xac dtnh chi
tieu, xac dtnh nhi�m V\l, t90 thanh gi(r h<;>c, phai biet hon kY nang, lam bai
t�p, thi cu, cho di�m phe binh, v.v... thi chung ta chi c6 th� thu ho9ch ''qua
dang" trong d9y chfr s61n, lam cho tre mat di hi'.Ing thu h<;>c t�p. E>6 la dieu
ma chung t6i kien quyet phan doi.

Khi nh6 hieu hQc, l6n Zen se thanh tai.

Lincoln
 HOC CH•
UA CAC TRO

Con du-0-ng ly tu-6-ng nhat al h9c chfi' h9c U{JC s6'm

Tir tnr&c den nay, cac nha tam l.Y h9c va cac nha giao dvc h9c trong va
ngoai nu&c luon danh gia cao y nghia quan tr9ng cua cac ho9t d(>ng vui
choi doi v&i qua trinh tnr6ng thanh cua tre em. H9 n6i rAng choi la ban
tinh trCri cho cua tre, do choi la thien sir cua chung.

E>oi VOO tre em, vui choi la toan bQ CUQC song tinh than, tro choi du0ng
nhu tham gia vao m9i ho9t d(>ng cua tre. Tre h9c tirng gi<'r tirng phut, thong
qua cac tro choi. An com, m�c quan ao, tam gi;>i, di l9i deu la h9c thong qua
tro choi. M(>t di'.ra tre chua day hai tubi cam h(>p kem du5ng da va boi len
ctht, len chan ban, mi�ng n6i: "Boi kem thom cho cac bl).n ... " NguCri 16n
buon CU'Cri VOO hanh d(>ng nay CUa tre, nhrmg tre l9i dang choi rat nghiem
,

tuc.

Tl;li sao tre em l9i thich choi nhu v?y? E>6 la do quy lu?t ti;r nhien cua
vi�c phat trign tam sinh ly. Khi CO' thg 16n len, nao phat trign, trf li;rc phat
trign, tre CO nhu cau nam bat ngon ngfr, thfch frng VOO CUQC song, nh?n thfrc
the gi&i, deu can den si;r g6p m�t cua tro choi. Tuy ban than tre khong ti;r y
thi'.rc dugc minh can choi, h9c, sinh tnr6ng phat trign, nhrmg ban nang
song khien chung lam nhu v?y. Ngay ca cac con v?t cung con can h9c ban
linh qua tro choi (vi dv nhu cac chu cun danh can nhau, ga con du6i bu&m,
'
"?
,, ch1" con ngum .
v.v...) , huong
 Ch<ri la m{it 109i hanh vi qua d9 khi tre muon tham gia vao CUQC song xa
h{ii nhrmg chtra du SlrC. Trong hanh vi c6 tinh chat qua d9 nay, tre c6 thg ti;r
do bigu dlj.t mong muon, hQC each suy nghi, phat huy tri tir6ng hrQTig, bigu
dlj.t tinh cam, sang tlj.O, b{ic l{i kha nang, gianh lay niem vui CUQC song tinh
than ma chi con ngu<'ri m&i c6.

Ch<ri la nhu cau tinh than quan tr9ng nhat, la si;r htr6ng thv. vui ve nhat
CUa tre em, la qua trinh can thiet dg tlj.O ra m{it con ngu(ri phat trign tot Va
toan di�n. Theo quan digm nay, nhiing tro ch<ri cua tre em c6 y nghia hon
si;r giai tri sau khi lao d{ing cua ngtr<'ri trn6ng thanh, b&i tro ch<ri cua tre em
chinh la gi(r hQC tlj.O nen mam non nhan tai.
>

B&i v�y, ''Quy trinh lam vi�c nha tre" do Uy ban giao dv.c quoc gia ban
hanh da chi ro, giao dv.c tre phai ''lay tro chO'i lam ho9t d{ing CO' ban, tfrc la
vi�c giao dv.c phai dtrQ'C d�t trong cac ho9t d{ing vui ch<ri". Trong "Dieu l�
quan ly nha tre" cung quy djnh r5: "Nha tre nen lay tro ch<ri lam hinh thfrc
ho9t d{ing CO' ban". "C6 thg di;ra vao thi;rc te cua nha tre dg sap xep li;ra ch9n
n{ii dung Va phtrong phap giao dl}.C, nhrmg khong dtrQ'C tien hanh cac ho9t
d{ing trai v&i nguyen tac giao dv.c tre em, lam t6n hll.i den sfrc khoe tam
sinh ly cua tre." Nhiing quy djnh giao dv.c dung dan nay la kim chi nam cho
nhiing ngtr<'ri lam cong tac giao dv.c tre em.

V�y the nao gQi la tro ch<ri tre em? Ch<ri khong phai la giai lao m{it each
VO vi nham chan, cang khong phai la ch<ri khong mv.c dich. Vi�c vui ch<ri
nen dtrQ'C giao dv.c chi dlj.o, "giao dv.c cua tinh yeu", "h9c qua ch<ri" va "tien
b9 vui ve" c6 mv.c dich. C6 nhtr the m&i phat huy dtrQ'C hi�u qua cua vi�c
ch<ri trong qua trinh trn6ng thanh cua tre, va khong lam mat di hfrng thu,
tri tu�, y chi, ph�m chat dlj.O dfrc CUa tre, tre Se khong Ug oai, kieu cling,
quay kh6c.

Trai ngtrQ'c v&i nhiing tro ch<ri khong c6 mv.c dich, tro ch<ri "ch<ri ma
hQc" c6 thg thu hut si;r chu y cua tre. Nha giao dv.c hQc ngtr<'ri Nga Usinxki
da tt'tng n6i: '''Chu y la canh ctht duy nhat cua tam hon chung ta, tat ca mQi
th{r trong y thfrc deu phai VtrQ't qua n6 m&i vao dtrQ'c." Tro ch<ri cung c6 thg
kh<ri d�y SlrC song cua tre, th�m chi c6 khi chi m{it, hai Ian tham gia vao tro
ch<ri cung c6 thg anh htr6ng va quyet djnh phtrong htr6ng si;r nghi�p, trinh
d9 ho9t d{ing cua tre sau nay.

N{ii dung ho9t d{ing cua tro ch<ri rat r{ing, toan di�n va thu vj. Bao gom
tro chO'i t�p thg, tro chO'i d{ic l�p, tro chO'i tinh, bat chtrac, sang tlj.O, n6i,
viet, bigu di@n; con CO ho;:tt d(>ng ket hgp VOO do chO'i, nh;:tc C\l, sach Va,
cong C\l, thi.rc nghi�m, tham quan, ngam canh. Cha m� va ngtr<'ri lam cong
tac giao d\lC tre CO nhieu CO' hQi dg hQC Va nghien cfru nhfrng tro chO'i do.

Du b;:tn d;:ty tre tro ch<ri nao, thi tro ch<ri d6 cung kbong thg thieu S\l' g6p
>

mi).t cua ngon ngfr. Ngon ngfr chi d;:to tro ch<ri, qua tro ch<ri phat trien ngon
ngfr. Ngon ngfr la cong C\l giao tiep ma con ngtr<'ri SIT d\lng r9ng rai nhat,
gan nhtr song hanh v&i m9i hanh vi cua con ngrrCri, ngay ca dfra tre chtra
biet n6i, hang ngay cfing luon dtrQ"C nghe m� n6i, no kbong thg 16n len ma
tach r<'ri ngon ngfr. V?y chfr viet c6 thg tham gia vao tro ch<ri, va c6 thg h9c
chfr trong cac tro ch<ri dtrQ"C kbong? Cau tra l<'ri la c6, thi.rc nghi�m da chfrng
minh n6 se mang l;:ti thanh cong. Chfr viet la ey hi�u bigu thj ngon ngfr,
cfing la mQt lo;:ti Cong C\l, da la Cong C\l thi deu CO thg nam bat dtrQ"C trong
kbi SIT d\lng, chfr viet cung kbong ngo;:ti I�.

Chfr viet tham gia vao cac tro ch<ri cua tre em c6 nhfrng rm digm sau:

Neu trong tro ch<ri c6 S\l' tham gia cua chfr viet, thi kbi tre t?p trung chu
y, tiep xUC VOO nhfrng chfr viet nay, tre hoan toan CO thg tt'tng btrac ghi nha.
Lau dan, tre se biet chfr. Qua trinh tre nghe higu, n6i qua tro ch<ri cung nhtr
v?y, nghe nhieu, n6i nhieu t\l' nhien tre Se nha dtrQ"C each phat am, higu
dtrgc ngon ngfr. Vi�c n6i chuy�n phfrc t;:tp con c6 thg h9c dtrQ"C qua tro ch<ri,
thi sao m9t so ltrQ'Ilg it chfr viet l;:ti kbong thg?

Trong tro ch<ri xuat hi�n nhfrng chfr viet quan tr9ng, kbong nhfrng tre
ghi nh& ttrang doi nhanh, ma qua vi�c h9c chfr, an ttrQ'Ilg va cam nh?n cua
tre ve tro ch<ri cung cang them sau sac. Vi d\l tre h9c dtrQ"C chfr ''b<ri" trong
kbi chO'i VOO ntrac, sau nay Clr kbi nao nhin thay chfr "bO'i", tre Se lien ttr6ng
den luc di b<ri, th?m chi nh& l;:ti d(>ng tac chan tay trong ntr&c nhtr the nao,
b9t ntr&c ban bon phia ra sao. Hoi).c kbi ch<ri tro "tim doi cho the mau", tre
hQC dtrQ"C cac chfr "do", "vang", ''xanh da trCri", ''xanh la cay", nhtr v?y da CO
them cha di.ra dg ghi nh& mau sac. Dan dan, tre se giong nhtr ngtr<'ri 16n,
kbi nhin thay chfr ''ten mau nao'' trong dau se xuat hi�n bigu ttrQ'Ilg mau d6.
E>ieu nay rat c6 1Q"i dg d;:tt dtrQ"C m\lC dich cua tro ch<ri? Cho nen viet cung c6
thg giong nhtr n6i Se thuc dfiy S\l' phat trign CUa h� thong tin hi�U thfr hai
;> ,., . ..

cua nao ngtr01..

C6 dfra tre hai tubi kbi xem tau h6a cung bo, nghe thay bo n6i: "Tau den
roi, xinh xjch, xinh xjch, tau l;:ti ch;:ty roi." Khi xem xong bo d;:ty be ba chfr
"hoa" "tau'' ''chay".
' ' . Khong nga sau d6 m6i Ian on lai ba chfr nay be deu
' . '
vui ve n6i: ''Tau den roi, xinh xtch, xinh xtch, tau li;ti chi;ty roi." E>6 chinh la
vi di;t th\fC te sinh d(ing Ve vi�c hQC chfr trong tro choi thuc dfiy phat trign
A ,.,,

ngon ngtr no1.

" •

Cac tro choi cua tre di�n ra hang ngay, nen vi�c h9c chfr qua tro choi
cung thtr<'>ng xuyen nhtr v�y. Thtr<'>ng xuyen h9c chfr, mbi Ian vai phut, se
c6 lgi cho vi�c ti;to l�p th6i quen h6i chfr nh�n biet chfr cua tre, va hinh
thanh th6i quen d9c & tre. Khi hinh thanh th6i quen nay, thi ve vi�c h9c
chfr CUa tre khong con dang lo ngi;ti nfra, hfuig thu dQC CUa tre cfing dtrQ"C
khoi d�y. Hfuig thu va th6i quen h9c chfr, h9c d9c con dang quy hon ban
than vi�c h9c chfr, n6 lam cho tre thich tim toi, h9c h6i. C6 tre ba, bon tu&i
da biet dung tt'r dign. Be Tigu Qu:Ynh khi choi xep hinh muon xep m9t cung
di�n, bbng be h6i bo hai chfr "cung di�n" viet nhtr the nao, trong cung di�n
c6 cong chua khong, chfr "cong chua" viet ra sao. Tro choi chinh la con
dtr<'>ng ly ttr&ng nhat dg h9c chfr s&ni.

Sv ket hQP gifra ngon ngfr va tu duy neu b&t dau mu(in se khong hi?u
qua va kh6 thay dtfi dtr(YC tinh trgng nay. Tac d1,1ng cua biet chfr biet d9c
SOm khong don gian [a d(Yi den nhfrng bai h(JC ngfr van ti€u h9c, Ve CO' ban
n6 se anh hu&ng den to chat tam ly va hi?u qua h9c tQ.p khi tru&ng thanh
, ,

cua tre.

Dennis Steinberg
 ,
'

NH G VI DU VE VIEC HOC
,,....

• • •

CH UA TRO CH I CUA
....
?

Trong chuong nay, chung toi chi neu len m9t so vi dv h9c chtr qua tro
choi, c6 tinh chat g<;ri y, tham khao va l\fa ch9n. Tro choi cua tre rat phong
phu da d9ng, n9i dung va phuong phap h<;>c chfr h<;>c d<;>c qua tro choi cung
c6 thg thay dcli lien tvc. Vi�c thiet ke va l\fa ch9n tro choi h<;>c chfr cho tre
phai can Clr vao dQ tucli, hoan canh, dieu ki�n giao dlJ.C dg tien hanh, nQi
dung c6 thg tang ho�c giam, sau ho�c nong; sang t90 dcli m&i phuong phap
tuy theo ngu<'ri, S\f v�t, th<'ri gian, dja digm. Mvc tieu chinh la khoi g<;ri h\rng
thu cua tre, dg thuc d�y tre phat trign toan di�n va day du.

Thiet ke tro choi, khong chi giup ich cho h<;>c chfr h<;>c d<;>c, ma con dg
phat trign tri l\fC, tang cu<'>ng thg chat, tien hanh giao dvc ph�m chat d9o
d\rc cho tre.

Tro chO'i th� d\lc

1. H<;>c chfr roi di choi

Khi ngu<'ri 16n dong y dua tre di cong vien choi, tre se hao h\rc VO cling.
Ngu<'ri 16n n6i: ''A, neu khong biet hai chfr ''cong vien'' thi chung ta se di
nham crra. Chung ta h<;>c hai chfr "cong vien" roi di choi nhe." Nhu v�y tre
Vl'ra vui vlra h<;>c rat nhanh, khi den c6ng cong vien con c6 thg d<;>c to bign
''cOng vien XX''.
 Tuong t\f, khi den nha ba ngo11-i choi., h<;>c ''du<'mg xx so XX", di bi�n
thi h<;>c chfr "bi�n'', len pho choi. thi h<;>c "duemg Trung Son", "hi�u sach Tan
Hoa" v.v... Hi�u qua h<;>c chfr se rat cao.

2. Mua do

Tre thich nhat la dugc len pho mua nhfrng thi'.r ma chung thich nhu do
choi., banh k!;!O, sach v&. Khi do, ngu<'ri 16n noi: ''Cai nay hay qua, d!;!p qua,
ngon qua. Nhrmg chung ta khong biet ten chung, chung se gi�n day; neu
biet ten chung, chung se khong gi�n nfra." Sau do, lay the chfr b6 tui ra viet
ten nhfrng do v�t do len, sau khi d<;>c vai Ian thi dan len do v�t, dua cho tre.

3. Nern bao cat

Khau m(lt cai bao, & trong d\lTig cat, d�u hoi).c ngo. Dua tre ra ngoai
nem, nhi).t (luy�n ca hai tay), va noi: ''Con nem gioi lam, no la cai gi v�y, bao
cat day." Va d11-y tre chfr ''bao cat". Neu tre thich, kha nang h<;>c chfr tot thi
con co th� h<;>c them "nem", "xa'', v.v...

4. Tang bong

Sau khi b01n cang bong bay va bu(lc chi).t thi choi. tro tang bong va nem
bong. Tre se rat vui, khong nhfrng luy�n dugc d(lng tac linh ho11-t nhip
nhang, phat tri�n kha nang phan i'.rng va phan doan, sau khi choi. con co th�
h<;>c cac chfr "bong bay'', ''bay", ''cao" v.v...

5. Treo cao

Lay ghe, horn g(\ nh6 chong len nhau, giup tre treo len d� cam nh�n d9
cao. Khong nhfrng ren luy�n than th�, boi du6ng tinh than dung cam Va S\l'
ti;r tin, ma con biet dUQ'C cam giac cao, thap, h<;>c dUQ'C chfr "cao".

6. Di cau thang bKng

D� tre di tl'r dau nay sang dau kia cua chiec ghebang, ngoai vi�c dugc
choi. vui, tre con d� dang h<;>c du<;rc cac chfr "di", ''vfrng", "cau thang bKng''.

7. Di boi.

Mua he dua tre di boi., tre se rat thich thu khi dugc nghich nu&c. Khi
len ber nghi ngoi. co th� lay ngon tay cham vao nu&c viet chfr "nu&c", ''boi."
cho tre h9c.

Tro chO'i cam nh�n

1. Tim doi cho the mau

Cung lam v&i tre m9t so the mau sac, cat giay mau du 109i thanh nhfrng
mieng hinh vuong nho, dan len tren nhfrng mieng giay ctlng, Vl'ra dan Vl'ra
n6i ten mau sac cho tre, mfii mau lam hai the.

Ngtr<'ri 16n va tre, mfii ngtr<'ri cam m9t t�p. Khi ngtr<'ri 16n dtra ra m9t
the mau, tre cling phai dtra ra the mau ttrong ti.r. Neu tre tim dung thi khen
ngQ'i tre, va lay but mau ttrong ting viet ten mau d6 len mi).t sau cua the cho
tre h9c. Trong khi h9c chfr kigu tim doi nhtr v�y, vi�c h9c chfr va nh�n biet
mau sac se ha trQ' Ifin nhau.

Sau khi nh�n biet chfr xong, bll.n hay d9y tre d9c cau hat: "do, da cam,
vang, li;tc, tim, lam, xanh, bay mau th�t d�p".

2. Tim hinh

Cung v&i tre lam cac the c6 hinh d9ng khac nhau nhtr hinh vuong, hinh
chfr nh�t, hinh tam giac, hinh tron (di.ra vao kha nang tiep thu cua tre them
dan hinh ban nguy�t, hinh thoi, hinh thang, hinh tam giac vuong, hinh qu9t
vao), Vl'ra lam Vl'ra n6i cho tre biet ten g9i cua cac hinh. B9n cling chia cac
the ra thanh hai b9.

Ngtr<'ri 16n cam m9t b9, tre cam m9t b9 (neu & nha tre thi phat cho mfii
tre m9t b(l). Ngrr<'ri 16n n6i: "hinh nao", tre phai lay hinh d6: Neu tre lay
dung thi khen ngQ'i tre, va viet ten hinh len hinh d6 cho tre h9c.

Sau khi choi. xong d9y tre d9c cau hat: "Hinh vuong vuong, hinh tron
tron, hinh chfr nh�t gay, hinh tam giac nh9n."

3. Tim mau sac, tim hinh

Viet m9t so chfr chi mau sac "do", "vang", v.v... va m9t so chfr chi hinh
d9ng ''tron", "vuong'', "nh9n", v.v ... , sau khi cho tre xem qua m9t Ian thi
dtra cho tre. Sau d6 hoi: "Trong phong c6 nhfrng v�t gi mau do?" ''Nhfrng
v�t gi hinh vuong?'' v.v ... Yeu cau tre di tim, neu tim dung thi di).t chfr ttrong
ting len do v�t d6.
 4. Mo tui

Dan ten len cac lo?i hoa qua, sau khi tre nh?n biet m{it Ian thi cho vao
tui, sau d6 dg tre mo (khong dtrQ'C nhin). Ngtr<'ri 16n n6i ten lo?i qua nao,
tre phai tim ra lol;li qua do, sau khi tim dtrQ'C thi d9C chfr dan ben tren, neu
d9c dung thi cho tre an qua d6. Li).p di li).p l?i nhtr v?y nhieu Ian, khong
nhfrng tre h9C dtrQ'C chfr, ma con giup tre phat trien XUC giac, ttr duy hinh
>

anh va kha nang phan doan.

Cung c6 thg dung hai chiec tui, ben trong di).t nhfrng do v?t giong nhau,
yeu cau tre dung hai tay mo hai tui va dong th<'ri lay ra hai v?t giong nhau.
each nay c6 thg boi dtr5ng kha nang phan phoi kha nang t?p trung cua tre.

Sau khi choi. xong, d9c bai hat sau:

Chuoi, tao, qu,Yt, le,

L?c, h?t drra, drremg.

Mo dtrQ'C dung, nem m{it chut,

Choi. choi. an an rat la thom.

5. Phan bi�t am thanh

Bit mat tre l?i, sau d6 ngtr<'ri 16n bay cac do v?t ra, dg chung phat ra am
thanh cho tre doan. Vi dv dg dinh sat, mieng g6 roi. xuong dat, go vao do
sanh sfr, go chan len mi).t dat, va hai 19 thuoc vao nhau, be gay m{it cay g?y
nho, b?t tat den, d?p vao quan ao, v.v ... Tre doan dung dtrQ'C m{it v?t thi ma
mat ra xem, h9C chfr va tir lien quan, sau d6 l?i tiep tvc doan. each nay vira
giup tre luy�n thinh giac vira b6 trg cho vi�c h9C chfr cua tre. Nhfrng chfr va
tir d6 can phai chuii:n bi trtr&c vi d•1¥ · "lanh canh'' ''tach" "choang m9't cai"
'
•
' ' '

' h cac
, h",v.v...
•

"lac
>

Sau khi choi. c6 the d9c bai hat sau:

Go vao coc, ch?m vao 19

Be cay g?y, vfrt dinh sat.

Lanh canh lach each th?t vui tai.

 v6i tro chcri phan bi�t am thanh nay ta cling c6 the ghi am cac am
>

thanh l;:ti, nhl.l' tieng danh trong, tieng go vao sat, v6 tay, tieng ve keu, chim
keu, ch6, ga keu, tieng ngl.l'Cri n6i, v.v... Sau d6 cho tre nghe va doan, nhl.l'
the tre Se h9C dl.l'Q'C rat nhieu tlr.

Cung c6 th� cho tre nem da, cat, h;:tt d?u, bi thuy tinh, bao cat vao trong
h(>p d\lTig banh quy, lac len va h6i tre am thanh phat ra cua nhfrng do v?t
khac nhau c6 giong nhau kh6ng. Tiep d6, d;:ty tre cac tl'r nhl.l' ''vang'', ''trong
treo", "kh6ng thanh tieng'', v.v...

6. Nem

Bit mat tre l;:ti, sau d6 dung thia cho tre nem cac lo;:ti rau qua ma tre
tl'rng an, d� tre doan d6 la gi, c6 mui vi ra sao. Sau khi chcri c6 th� h9C cac
chfr nhl.l' ''chuoi - thom", "qu:Yt - ng9t", "6t - cay", "ml.l'6p dang - dang",
v.v... , va d9C bai hat: ''Rau xanh hoa qua nhieu dinh dl.l'6ng, chua ng9t dang
cay em nem thrr'.

7. Ngm

Cho mQ'U, dam, dau thom, nl.l'&c hoa, la che, ngli vi hl.l'O'Ilg, xi dau, bang
phien, b9t 6t vao cac 19 kin khac nhau, d� tre ngm tl'rng 19 roi doan xem ben
trong d\lTig gi. Tre doan dung thi ngl.l'Cri 16n viet ten chat d6 len the chfr, cho
tre d9C, roi dan len 19. Cach nay CO th� luy�n khfru giac nh;:ty ben, phan bi�t
cac v?t va chfr khac nhau. Khi on l;:ti c6 th� cho tre ngill lan nfra.

Sau khi chcri xong, c6 th� d9C bai hat: "Mui cua em rat thinh, cac lo;:ti
mui deu nh?n ro. Rl.l'Q'U thom dam chua 6t cay, cam ng9t."

Tro chO'i v61 tay

E>� tre d(>ng tay d(>ng niio, giup cho tay va dau 6c linh ho;:tt.

1. Nhi).t h;:tt com

E>� tre nhi).t tlrng h;:tt com trong dia vao bat. Ngl.l'Cri 16n & ben c;:tnh d;:ty
tre dem: m9t h;:tt, hai h;:tt, ba h;:tt, v.v ... Sau khi nhi).t xong phai khen ngQ'i
tre, va d9C bai hat: "Yeu quy h;:tt com nh6, an no khong liing phi."

2. M& kh6a
 Chuil'.n bi m{>t so kh6a va chia kh6a, treo nhfrng the nho len kh6a va
chia kh6a ben tren viet "kh6a so m9't" "chia kh6a so m9't" "kh6a so hai"
' ' ' '

"chia kh6a so hai", v.v... cho tre Vl'ra h9c chfr Vl'ra m& khoa, l?p di l?p ll).i
nhieu Ian.

3. M?c quan ao cho blip be

May quan ao cho blip be, nhrr ao gile, ao somi, trang phi;tc mua xuan, ao
khoac, comple, quan dui, ao mua thu, mu bong, v.v... , ben tren viet ten cac
lol).i trang phi;tc, dg tre nh�n biet chfr va li;ra ch9n quan ao m?c cho blip be,
giup blip be cai cue. Tre hai, ba tu&i rat thich tro chcri nay.

4. cat h9a bao

Chi cho tre xem va viet ten cua tranh tren h9a bao, vi di;t "Thien An
M6n'', ''chim en", v.v... Sau d6 hrr6ng d§n tre cat tranh va ca chfr ra, yeu cau
tre ghep tranh v6i chfr, khi ghep dung thi khen ngQ'i tre.

Tro chO'i nh�n bie't sv v�t

1. Chi vao C<Y thg

E>g tre hQC chfr roi chi ra cac bQ ph�n C<Y thg trrang \mg, nhl.l' dau, tran,
mat, tai, mui, mi�ng, m?t, tay, c�m, canh tay, ron, ng\l'C, m6ng, v.v, ... Neu
tre d9c nhanh, chi nhanh thi drrQ'c thrr&ng, d9c sai chi sai se bi phl;lt.

2. Chi do v�t

E>rm cho tre cac the chfr viet ten do v�t, sau d6 ngll'Cri 16n chi vao cac do
v�t tren ban nhrr bat, dia, coc, thia, dua, com, m6n an, 19, v.v... NgrrCri 16n
n6i den do V�t nao tre phai tim ra chfr trrang \mg dg vao ben Cl).nh do V�t
d6, va d9c to chfr d6.

3. E>i chQ'

Viet cac the chfr bap cai, cu cai, drra chu{>t, thit lQ'Il, tr\mg ga, hanh, toi,
gimg, cai b6 x6i, cu sen, ca chua, v.v... , cung tre sap xep cac quay hang
giong nhrr a chQ'. E>rra cho tre m9t cai khay dg tre di mua, bl).n d?n tre mua
gi thi tre phai mang the chfr d6 ve, sau khi mua xong n6i ro timg thrr dii
mua.
 4. Ghep hinh

Dung nhfrng t<'r giay ctlng lam thanh cac hinh to nho khac nhau, nhl.l'
hinh tam giac, hinh vu6ng, hinh chfr nh�t, hinh tron, hinh ban nguy�t, v.v ...
sau d6 cung tre ghep hinh. Hoi tre "Cai nay giong hinh gi?", "Cai kia giong
hinh gi?" Khi tre tra lCri dung thi viet chfr ho�c d� tre d�t the chfr tl.l'ong ting
xuong phia dl.l'6i. hinh.

5. Phan 109i

Xep cac the chfr len nhau, yeu cau tre tim nhfrng the chfr cung chu de
nhl.l' d<}ng v�t, hoa qua v.v... Khi tre tim dung thi khen ngQ'i, khich l� tre.

6. Tim thfrc an cho cac con v�t

Chuil'.n bi m<}t so do choi ho�c tranh anh cac con v�t, xep thanh m<}t
nh6m, xep cac the chfr th\l'C phfim thanh m<}t nh6m khac. Hoi tre ''Cun con
thich an gi nhat?'', ''Meo con thich an gi nhat?", v.v ... D� tre d\l'Ilg the chfr
th\l'C phil'.m dl.l'a den tru&c m�t cac con v�t, tre lam dung thi khich l� tre.

7. C6 th� xep gi len xe tai?

Chuil'.n bi m<}t chiec xe tai do choi, hoi va ggi y cho tre nhfrng the chfr
lien quan den chu de "xe tai" nhl.l'" ''cat" "gach" "ximang" "gb'' ''sat thep"
. ' · ' ' ' '

"may m6c", "rau xanh'', ''c6ngteno"', v.v... Neu tre xep nhfrng thfr kh6ng xep
len dl.l'Q'C (nhl.l' "nl.l'ac") thi phai giai thich ro nguyen nhan, Va yeu cau tre
xep l9i.

8. D�t cau v6i. the chfr

Chuil'.n bi m<}t so the chfr va tir, n<}i dung la nhfrng gi ma tre thl.l'<'rng g�p
trong CUQC song, d� tre xem the chfr d�t cau. Vi dv. drm ra ba the chfr, the
ben trai la "m�", the & gifra la ''b9n nho", "the ben phai la ''vui". GQ'i y tre
d�t nhfrng cau nhl.l' ''M� dl.l'a b9n nho di nha tre, b9n nho rat vui", ho�c ''M�
k� chuy�n cho b9n nho, b9n nho cl.l'Cri vui". Tot nhat la dung nhfrng chfr
giong nhau d� d�t cac cau khac nhau.

9. Dung gl.l'ong phan chieu d<;>c tl'r d<;>c cau

Tren tl.l'<'rng c6 treo tir va cau, b9n d� tre dung gl.l'ong chieu anh sang
m�t trCri vao, chieu sang tl'r nao cau nao thi d<;>c to tl'r d6, cau d6 len. Cung
c6 thg la ngtrCri 16n chieu grrong, tre d9c ho�c tre chieu grrong ngtrCri 16n
d9c, roi kigm tra Ifin nhau.

10. H9c n6i tt'r doi ting

Hol).t d{ing nay vt'ra giup tre h9c chfr, vira tang them kien thfrc, ll).i rat
thu tj. NgtrCri 16n cam m{it the chfr len, d9c to, tre phai tim the chfr ngtrQ'C
ll).i, d9c to len.
 TAI LIEU TH •
KHAO VA
CACH DAY T •
HOC CH ?
•

G ?

DO TUOI
•

Tre tir situ thang tu6i de'n IDQt tu6i l"ll'<Yi: hQC chfr bing each
tie'p xU.c vcYi chfr thll'cYiig xuyen

Day la giai do9n chufin bi h9c chfr rat quan tr9ng v&i tre, chung ta
kh6ng yeu cau tre h9c chfr theo dung nghia cua n6.

Tl).o m6i tnrbng h9c chfr. E>(> tutli cang nho, c& chfr phai cang to, ca chfr
c6 th� nh6 dan theo sir tang len cua d9 tutli.

Hang ngay, ngrrOi. d9y tre phai d9c chfr cho tre nghe, cho tre vira xem
vira nghe vai Ian, va phai tien hanh lien t\LC kh6ng dtrQ"C gian do9n. Thinh
thoang ngrrOi. d9y cam the chfr to tren tay d9c cho tre nghe. E>oi v&i tre
khoang m(>t tucli chi can tre thfch xem chfr la da dl).t m\LC dfch.

E>oi v&i tre m9t tu6i, khi ngrrOi. 16n d9c chfr ma tre c6 th� tim chfr, chi
chfr, bo di lay chfr coi nhtr tre dii btr&c dau biet chfr. Neu tre kh6ng lam
dtrQ"C nhtr v�y cfing khong sao, chi can hang ngay b9n kien tri chi chfr, nh�n
biet chfr, s&rn mu9n tre ciing se biet.

C6 khi ngtr0i. 16n d9c chfr, tre chi can nhin ve htr6ng c6 chfr d6, chi
dtrQ"C vi tri cua chfr d6, chi v�t ma chfr d6 bieu tht la dtrQ"C. Nen thtremg
>

xuyen cho tre xem chfr, c6 th� d6i vi tri cua chfr trrr&c mil.t tre va d9c l?i cho
tre nghe. Den m<}t tu6i rtrOi, tre se biet tach rOi gifra chfr va vi tri, chfr va do
A

V?t.

V&i tre hon m9t tu6i, ngrrOi l&n c6 th� lay chfr tren trremg, tren do v�t
xuong di).t tren dat. NgtrOi l&n d9c m<}t chfr, khuyen khich tre di lay chfr d6
cho m�, l?i d9c m<}t chfr, tre lay chfr d6 cho ba ... Tre se choi. rat vui.

Chi can tre vui ve xem ngtrOi l&n chi chfr, d9c chfr thi deu nen khen
ngQ'l tre.
• >

Bang chfr:

.................. ... ............... ....................�············•<;•••••·········· ..································ .; • • • · · · · · · · · · · · · · · ·

bo me ong ba cira . sach den t�t

:' . ' . ' ' ::' · • · · • • · · • · • • · • • .,- ········•••·••··· ·· • ' .,, , . , ,•• , , , , """' . . . . , . · · • · · °" . . . , ::' ' ' , . , . . , . . .., ' I
T
.••••••... ' ,• • , , • • • . , • . ,,, . . . . . .. .... , ,,

- - - . - . . - .
- - - . . . - . .
- - - - - - - - -
- - - - - - - -

! ! ! ! ! !
. . . . . . . .

i hoa i tranh thung i

.

-
being -
kinh
- -
- -
.. . . . . . . . . . . . . . . . . .. . .. . . . . . . . . . . . . .... ......... ..... ..... . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . ... . . . . . . . . . . . . . . . ...
- -
- -
- -
- -
. .
-
tllang .
ban
- -
- -
- -
- -
- -
- .
. .
-
gh� . - - -
- . - - .
- - - -
- - - - -
- - - - -
- - - - -
- - - - -
. . . .

• d(ia : Chau l qu�n • l

-

:
-
bat -
- -
- -
- -
- -
- -
- -
- -
- -
- -
• thia i nOi
- -
t&t :
-
m(i -
- - - -
- - - -
' . . '
- . - -
- - - -
- - - -
- - - -
- - - -
. - - - -
- - - - -

meo '
.
cho · ga •
.
v!t •
.
rau ' th!t •
.
chim • .
sau •
.
. . . . . . .
. . . . . . .
--·---·----- ·-·-· � · ·· · ·----· ·---- -------·-·--··---�·-·········· -�··············· .. -·· ·-··--------- · · · · · · · · · · · · - · - ·.. · · · · - - · · · - · · · · · · · ·
. .

cam be xe
--·-····--·····-······-·····-·- ···-·············-·····-···· -----···········-·······

Tie'p xuc vcYi moi trll'cYng va tro chO'i hQC chfr vcYi tre IDQt tu6i
nrM de'n hai tu6i

Giai do?n nay tre chinh thfrc bat dau h9c chfr va d9c, ta phai yeu cau tre
ghi nh&.

Thtremg xuyen on t�p, cung CO nhfrng chfr tre da nh�n biet a giai do?n
trn&c.

Tiep t\lC h9c tir don am tiet, (tfrc la m<}t chfr la m<}t tir, chfr bigu tht m<}t
don vi y nghia). H9c tir don am tiet trn&c tre t�p trung chu y vao chfr d6, an
ttr<{Ilg se sau sac va khong bt nham v&i chfr khac.

Phan thfr hai cua giai do?n nay la tir da am tiet, (tir do tir hai chfr tr& len
tlj.o thanh). Trong tir da am tiet c6 chfr dii h9c, c6 chfr m&i, tre vira cling co
dtr<rc nhfrng chfr dii h9c, vira c6 cam giac than thiet v&i nhfrng chfr m&i,
giong nhtr blJ.n cu gi&i thi�u m9t ngtrCri blJ.n m&i cho minh. E>ieu d6 se tang
hfrng thu h9c chfr, giam d9 kh6, lll.i khong lam lfin 19n hai chfr gay ra nham
lfin cho tre.

Tat ca nhfrng tir nay deu CV th�, quen thu<}c va d@ hi�u v&i tre. Tre
thtrbng xuyen nhin thay, nghe thay am thanh cua n6, lam nhfrng d<}ng tac
ma nhfrng chfr d6 bi�u thj, b&i v�y tre se nh& d@ dang hon. NgtrCri dll.Y tre
nen di.ra vao thi;rc te d� thay d6i ho�c b6 sung chfrv.v...

Dlj.y chfr khong nen ket hQ'P v&i hinh ve, d� tranh lam phan tan S\f chu y
cua tre. Nhfrng the chfr c6 hinh ve ma chung ta mua chi c6 th� dung lolj.i
m<}t m�t c6 hinh, m<}t m�t c6 chfr.

NgtrCri dll.Y tre hang ngay phai chuan bi nhfrng vi�c sau:
>

Ch9n chfr, tir can phai on t�p.

Ch9n chfr, tir m&i can h9c.

Si.r v�t se ap dvng d� thi.rc hi�n.

Chu y tlj.O khong khi vui ve khi dlj.y va h9c.

Kien tri nguyen tac "tfr djnh", m6i ngay dung 10 phut choi. h9c chfr v&i
tre, ket thuc trrr&c khi tre giam hfrng thu.

Chung ta nen treo nhfrng chfr, tir dii dll.Y len, sau khi nhfrng chfr d6 ve
C<Y ban dtrQ"C tre ghi nh& thi thao xuong.

Bang chfr:

Phan thU- nhat:

 b:in gh£ IQ coc khay c!ia dao nlfUC qu3t but
• •

....... .... .. .... . . ..... ................

. ., .. .. . . .. .. .. ....... . ...... ...... ..... .......... - .. ' ' ' .,,. ......................... " . .. . . . . ... ... . ..

•
• • • • • •
• • • • •

g1ay b:io dau mat mOi m�t tay chan mi�ng tai
• • •
•
•
•
•
•
•
•
•
•
• • • • • •

•
'' . . ' . . . . . . .• . . . . . . . . . . .. . .. - . . ....• � . .. .. . . • . . . .. . . . . . . . T• • • • · • ' ' ' ' ' ' • • .. ....' •••• •• . . . . . . . . . . . . . • . . .. •

• •
• • • • •
• • • • •

86 de h;in rua thci cay cci keo dlfa b:inh

• • • • • • •
• • • • •
• • • • •

• •

• •

• • • •

di bi> Chay om dling ngol troi dat nUI Gi6

• • • •
• • • •
• • • •

• •
- •

mlfa s3m song hQP b:it Ion tr:i ngQt chua

............. ... .......... ......----·�·- · · · · · · · · · - ..············ ·····-··· ··-······-·· · · · · ··· ······ ··· · ······ ··········· .. ············•

• • •

dang cay dci luc den trang kh6c Clf<11 ng11a tira
•
• •
• • • •
• •
• • • •
• • •
• •
• • •
'
-···-····-· '·---·
-- ·----··········-
--- ;.·-----······'·----·····--····-············-·····-·····------
---· · ---

Phan thU- hai:

 -··--·--··-·-···-··-·--- . . . . . . . ·-· . . . . . . . . . . . ········-· . . . . ···-··· ·-··-··· ·-···· - . . . . . . ·-· . .. . .. · · · · - · ···-----··-··-·-----·-··-··-·
• •

cira phcing cU-a sO sach va den di�n cal giirang

•

• • • • • •

• • •

1-··-···-- · · - · - · · · - · · ·- · - · · I · · · · · · · - · · · · · - · · · · · · · - · · · · 1 - · · · · · ······-·-··-····-···t· · · · · · · · - · ···-··· · · · · - · · +-------·-··-·-----·-·····-t

being bay cal girang dong ho blic tirang ban trcin

•

• • •

•
• •

.-··-··--··-·-···-·····--·· . . . . . . . ·-· ... · - · . . . . . . . . . . . . . -· . . . . ···-··-·-··-··· ·-··· . . . . . . . . . ·-· ···-··· . . . . - . . - ---- --· ·-. ·-· ----- . -- . . ·- .
•

•
ghe d11a .
•
•
tu dirng tranh ve thung xach bat canh .
•
•

f-··-·· -- ··-· -···-···-·--· I · · · · · · · - · · · · · - · · · · · · · · · · · · · I - · · · · · - · · ···-·-···· ·-·-···I- ··· ··· ·-···· ···· · · · · - · · +--·----·····-·-----·--···-!
. .

thia nho noi s:it Cai bci quan ao quan dai

•

• • •

• • • • • •

;.-·-··--··-· -···-···- · - - · : · - · · · · · · · · · · · - · · · · · · · · · · · · - : - · · · · · ······---· · - · · · · - · · · ' · · · · · · · · ······-··· · · · · - · · '- -----·-··-··-·-----·--····-·

•
dep 1e •

•
t:it ng:in •

•
mu do con meo chci vang .
•
•

,..._ ·-·-----:···········--·-··········--�·····--·---·-··-······1-- ---·-- ---"--·--·---·-··-!

. . - . . .

ga tr6ng ga mai rau xanh ca dlec vien th!t

• • • •
•

• •

.
• • • • • •
. .
.-··-··--··-·-···-·····--·· . . . . . . . ·-· ... · - · . . . . . . . . . . . . ' -· . . . . ···-··-·-··-··· ·-···· . . . . . . . ·-· ···-··· . . . . - . . ::. ---- --· ·-. ·-· ----- . -- . . ·- .
• •

chim non con muol cam te o 10 ghe tre

•

• . . .
• • • • • •
• •

-
=-·-·-·---·----.-··········--·-··········-- :·-··-·-·---·-· ·-···-·i-·----·-- --�--·--·-·--·-··-�
.. .
' . .

ghe vuong chal rirau c6c thuy khay to cal keo

• • •
.
•
.
•
.
•
.
•

• • •
• • •

• • • • •
• • • •

tinh
• •

.
• • • • • •

-··-··--··-·-···-·····--· , . . . . . . ·-· ... · - · . . . . . ········-· . . . ·-··-··-·-··-··· ·-·· - - . . . . . . ·-· ···-··· .. . . - . . .:. ---- --· ·-. ·-· ----- . -- . . ·-·
• • • •

nirac may but may gi:iy t�ng xem bao lo mui

• •
-· - -·-·- - --·-··········--·-··········--··--·--···---·-· ·-····· - ----·-- -----·--·---·-··-·
.
.
. .
.
. . .

• nia m�t • ngcin tay • Ian beo con rua tho nha
• •

.-··-··-- ··-· --· ·-·--- - · · • . . . . . . ·-· . . . . . . . . . . . . . . . . · ·-· . . . ·-·······-··-· ·-·-··-. . . . . . . . . ·-···· . . . . . . . . - . . - --· -- -· ·-. ·-· ----- . --·- . --:
- - - -

la cay •
dira h:iu banh quy treo nhanh
-·- - -·-·----············--·-··········--····· ·-·-·-·-·-· ···-···------·-- · - -----·---· - ·-·
• • • • •

nhay m9t om 1ay ngo1 xuong dling 1en

•• •
•

• • . •
• • • . .
• • • • • •
• • •

•
cal
.-··--·--··-· -···-··-· --· , . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ·-· . . . . ···-···--··-··-·-····· . . . . . . . . . . .. . .. .. · · - · -------··-··-·-----·-··-··-·
• •

vlen thu6c •
trai xanh •
d:it bang nui cao gio tho1
- -
.
-
.
-
.
-
.
-
.
.
-·- - -·-·----············--·-··········--····· ·-·-·-·-·-· ·-····-·--- ---·-- · - -----·---· - ·-·
. . . . . .

•
•
giQI mira .
•
•
•
h9p go .

•
u6ng tra ngqt qua khcing sa .
•

• • • • • •
• • • •

.
• • • • . .
• • • •
.-··-··--··-· -···-···-· -- , . . . . . . ·······-··· . . . . . . ···· ·-· . . . . ······-·-··-··-·-·· ., . . . . . . . . . . ···-··· .. . . - . . .:. ----· -· ·-. ·-· ----- . --· . . ·-.
. - - -
.
•

chua qua •
cay qua •
tao do d�u xanh man dem
•
•

'
;..--· - -·-·----············--·-··········--;·-· ·-·-·-·-·-· ·-····· - ----·-- · - ---·--·---·-··-·
. . . . .

may tr:ing que diem

. .
• • •
• • •

• • •
• • •

····-··--··-·-···-·····--- · · · · · · · · · - · · · · · - · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · - · · - · - · · - · · · · - · · · · - · · · · · · · · - · · · · - · · · ....-. .� ---- --· ·-. ·-· ----- . -- . . ·-·

Phan thU- ba:

 -·· -·. ·-- . ·-' - . . . -·. - . .. . . . ' . . . . . . ... ' .. .. . .. . -·-- ·-- ' .... - - .. .. - . - . . . . . ., ·-·---- --· ·-. ·------· -�- ·--· - ·-· ·-· ·-- -- ·- ·-· . -· ·-- ·-- .
- - -

: :
. . .
- •

; nha tang ; Ii Yi mu1 V! soi g1rang

' -

-
- -
• • •
• • • •
..... -·. -- . ·-' - . . . -·. ·-. -.. . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . •. ·-. --· . . . . ·- - - . ' - . ' . . . . ·- ... ·-· -· -· --· ·-. ·----· -· - ...- ·-- ·- ·-· ·-. ·-- -·-- .... -· ·-- ·-- '
- - - - -
• • • • •

: mi sai : thach sung : ccing vien : rem clia : den necing ;

;.-----·-·---·-=-··-······-··--··-·······<-····-····-·-·-··-··-·-------·-------··-··-----···--'
.- - - -

.
- . - - -
• • • • • •

' bong da
- .
' hoa llrai -
' dinh ghim ' cay canh : li�m thai trang '
- - -
--- -·. -- . ·-' - . . . -·. ·-. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . • . ·-. --· . . . . ·- - ·-.' - . ' . . . . ·- - ·-· -· -· ·-. ·----· -· --- ·-- ·- ·-· ·-. ·-- -·-- .... -· ·-- ·-- .
-
--·

- .
-
- - -

. . .
- . - - -
. . . .
. -

:
-
giay da ·
rau 11rai
- - -
: c:i vang : chim bay : bap ngci
:--­ ·-·----:-··-······-··--··-······· :-····-····-·-·-··-··-·-·1---- --·----�----··-----···--·
. .
• •. •. •. •

-
.
-

'
•
•
• - ' .
- . .
-
xe daP : mang tre : h1nh vuong : chai dau : tach tr:i -
- . ..

. .
•
.
•
--- -·. -- . ·- - . ' . -·- ·-. . . . .
•
.. . ... ... ..
•
.. . . . . . • .
•
·-. --· . . . . ·- - ·-.' - . ' . . . . ·- - ·-· -· -·
•
·-. ·----· -· --- ·-- ·- ·-· ·-. ·-- -·-- .... -· ·-- ·-- .
•

-
--·

-
-
.
. -
-
-
-
-
-
-
. . .

: lai day : but chi : nhin thay : tam : cat mono lay -
:
.... -·. ·-- . ·-. - . . . -·. ·- . ., . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . ,. ·- ·-- . . . . . ·- - .. .. - . - . . . ·- ... ·-· ---- --· ·-. ·----· -· -...- ·--· - ·-· ·-· ·-- -- ·- .... -· ·-- ·-. r
. . .
- - - -
• • • •

- -

' got than , mo1 c:inh cay cci tranh do Y�I

. .. ·-

;...---·-·-·---:-··-······-··--··-······· ;--····-····-·-·-·····-·-------·-·--......---·-----···--;
- .

• • • • • •

- - - - -

: bi dci ' nh:iy day i uong thuoc : .

tren tral .
: b:inh co nhan :
.... -·. ·-- . ·-' - . . . -·. ·- . .; . . . ' . . . . . . . . . ' . . . . . . . . . ;... ·-- ' . . . . ·- - .. .. - . - . . . ·-..;. ·-· ---- --· ·-. ·----· -· -..;. - ·--· - ·-· ·-· ·-- -- ·- .... -· ·-- ·-- .
- . - -

. . . .
- . - - -
- - - -

' dlrai dat ' tao rau - s:in g5 : am tra : at

!-·- -·. -- . ·-, -- , . -·- ·- - ·'... . . . . . . . . . , . . . . . . . . . . I· ·- . -·· . . . . ·- - ·-., - . , . . . . ·- .._ ·-· -· -· ·-. ·----· -· _..__ ·-- ·- ·-· ·-. ·-- -·-- .... -· ·-- ·-- '
-
--·

- . - - -
- . - - - -
- - -

m:iu dci - ; trono dem ; khoai tay ; khoai lang

...--·---·--··.-············-···-······· ····-·-····-·-·······-·-------·-------·-----···--·
- -
- - -

• • • •

- - - -
• • • • •

di :
.
cci ban nhci .
nh:i tre gia s:ich -
:
t-·· -· ·-- . ·-' - ... -· ...•. ' . . . . . . . . . . . . . . ' . - . . . . . . . . .. ·- ' -- ' . . . . ·- ----· - . . . . . . . ... ·-· -· ·-· --· ·-. ·----· -· -... . ·-- ·- ·-· ·-. ·-- ---- .... -· ··- ·-- '

- . - - - -

·
:
· ·

.
bac .
; chu .
anh trai .
ch! gal .
mqi ng1rai .
--- -·. -- . ·-' -- . . -·- -- .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. ·-. --· . . . . - - ... ' - . ' . . . . ·- - ·--· -· --· ·-. ·------· --- ·--· - ·-· ·-. ·-- ------· . -· ·-- ·- ..
- - - - - -
- - - - - -
. . . . .

; voi n1rac ; dep le ; kinh ram ;

.
ghe cao ; h1rano mu&i :
·----..-·--······-··--··-······- ······-····-·-····-··-·------·----·-··----····--·
- - -
....
•
.• .
•
.
•
.• •

- - - - -

: ghe lhap :
-
ghe d:ii
,.. . -- . -- . ·-' - . . . -·. - . .. . .. . . . . . . .
. .
- -
- -
. .
: phan viel i -
ban Chai i kem d:inh rang :
- -
.. . . . - ' . . . . . . ,. ·- ·-- ' . . . . ·- - .. .. -- - . . . . . ... ·----· --· ·-. ·------- -...- ·---- ·-· ·-. ·-- ---- ·-· . -· ··- . . . •
. . .
- - -
- - -
. . .

' cal ducii ' qua tao : phich n1rc7c ' con ho gi:iy di m1ra
-

• •

• • • •

-·· -- ·-- . ·-. - . . . -·. - . . . . . . . . . . . . . ' . . . ' . - . . . . . . . .. ·-. -- ' . . . . ·- ----· - . . . . . . . - ·----· --· ·-. ·------· --- ··-· - ·-· . -· ··- ---- ·-· . -· ··- ·-- .
- - - - - -
- - - - - -
- - - - - -

; gau tnic ; con khi ; thien nga ; bo cau ; chim 1rng :

...-----·--·-. -··-······-··-···-······· -····-····--·-·····-·------·----·-·----···---·
- - - - - -

• • • • • •

- - - - - -

i con ChUQI 1 ong khOi 1

•

: con ech : cay nen - -

.
-
but bl
.... -·. -- . ·- -- . . -·· ·-. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ,. ·-. -- ' . . . . ·- - ... ' - . ' . . . . ·- ... ·-· -· -· --· ·-. ·----· -· -...- ·-- ·- ·-· ·-. ·-- ---- .... -· ·-- ·-- .
- . - - -
• • • •

; Chim Se : khoai tay ; - • chai bia ao being chucing clia

oo••--·-·---•--••-••••••-••--••-•••••••-••·•-••••-•-••••-••-•----- --·-----••-••-----•••--•
.
- . - -

'
• • •

. - - -
• • .

; dong ho ' giay y� . :inh sang b:ii b:io

- - -
-
.
•. -
- - -
- - - -
• • • • • •

;•
- - -

; b:io thuc ; sinh ' m�t trai ,

-- .. ·--· -··· ·-. ·-- ---- ... . -· ··- ·-··
• • •
-··-·· -- . ·-· - . . . -·. ·-· ... .. ' . . . . . . .. . . . - ' . . . . . . . . ··- ·-- ' . . . ·-- - .... -- ' - . . . ·- . . ·---· -· --· ·-. -----· -·

Tie'p xuc vcYi. moi tr11'°'1lg va tro chO'i hQC chfr vcYi. tre hai tu6i
de'n hai tu6i rll'M

Giai dolj.n nay ngoai vi�c on t�p llj.i nhiing chfr da hQC (y giai dolj.n tnr&c,
chung ta can tiep t\lC tang Cll'Ong dlj.y tre cac tir da am tiet m6i. Cho tre
dung nhieu CO' quan cam giac d� cam nh�n S\l' V�t ma chfr viet bi�U thi trong
qua trinh hQC chfr, dong th(ri cho tre chai cac tro chai.
 Phan hai trong giai dol).n nay xuat hi�n ket cau cvm tir thtr6ng gi).p do tir
chi SO ltrQTig Va danh tir tl).O thanh.

Phan thfr ba xuat hi�n cac cvm tir thtr0ng gi).p do d{ing tir tl).o thanh.
N{ii dung cua nhfrng cvm tir nay rat CV thg, tre rat d@ lam quen. Mvc dich
cua vi�c h9c nhfrng cvm tir nay la: 6n t�p chfr da h9c. Nh�n biet m9t so
d{ing tir va danh tir. Tang d{i chinh xac khi tre dung tir dg n6i. La btr&c qua
d9 cho vi�c d9c cau sau nay.

Phan thfr ttr la nhfrng cau va nhfrng bai hat don gian. Nhfrng cau, bai
hat nay Ve CO' ban tre hon hai tucli CO thg higu dtrQ'C, bai hat ll).i CO van, khi
dQC CO giai di�U nhtr am nhl).C nen tre rat thich d9c.

H9c chfr ket hgp v&i d9c chfr mang ll).i rat nhieu lQ'i ich, m{it la, d9c cau,
bai hat thu vi hon la d9c tir don. Hai la, d9c la hol).t d{ing h9c chfr va cung
co vi�c h9c chfr m{it each ti.r nhien. Ba la, d9c bai hat thieu nhi c6 lQ'i cho
vi�c phat trign ttr duy va tri ttr6ng ttrQTig phong phu cua tre. Bon la, d9c c6
thg thuc dgy kha nang bigu dl).t cua tre. Nam la, d9c cau ren luy�n kha nang
d9c bl'.ing mat cua tre, la kY nang d9c CO' ban v6 cling quan tr9ng. Cho nen
khi bat dau dl).y tre d9c chfr nhat djnh bl).n phai chi tirng chfr cho tre nhin,
tranh tinh trl).ng tre chi biet d9c thu{ic ma mat kh6ng nhin chfr.

Khi d9c cau & giai dol).n nay, bl).n phai cam tay tre vira chi tirng chfr vira
d9c, kh6ng yeu cau tre biet d9c cau d{ic l�p. D9c cau d{ic l�p la phtrong
phap ap dvng cho tre ba tu6i hoi).c tren ba tu6i.

Bang chfr:

Phan thU- nhat:

-
-
· · · · · · ·············•······················· •···················· . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . ........ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
-
-
-

em tral em gai
-
• •
• • • •
• • • •
• • • •
• • • •
• ' • •

thay co giao dlfiJng sat .

cira hang .

- -
-
•
-

nha mai bang ph6 liJn nha an

•
• - • •
• • •

--- ---
• •

--
• • •
' · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · ·· · · · · · · .............. .............. ··········-'·· ......•

--- --
.

- :
sach day .
sach mono bong den .

- •
-

: den pin : bong den pin , thung nh1,1a

-
•
•
•
•
•
•

ga gilfiJng glfang sol •

--- --
•
· · · · · · · · · · · · · ·· · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · ·
.
. . . .............. .............. ··········-
.

.. . . - :
- - -
. . . . . . . . . . . . . . . . .

- - -
-
-
- -

:
•

: khan lau : g�y ch6ng mi tom

•
•
•
•
•
• • •
• • • •

bap cai banh bao xi d3u •

nhan dlfiJng
•
-

.
mi chinh but mau .
n6i nhom •
•

---
• •

--- ---
• • •
·
· · · ············· · · · · · · · · · · · · · · · · · ··········· · · ' · · · .............. . . . . . . . . . . . .. . ...........
·
. . . ......•

--
- -
. . . . . . . . . . . . .

-- -
gloi bo : r� cay : hb nlfiJC •
•
•
•
• • •
•
-

than qua bang k�p gap than Cai kh�U than

-

-
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . •
 • •
······· . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . ·····•······· .......... .

tham qua b3o ving chu6t tui

•

•
•

: .
•
.. .. . . . .. .. . . • . . . . . . . . . . • . .' . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . '

huau cao co
•

con cong Chim in

•

• •
. . . ... . . •
•
•. . . . . . . . . . . .. . . . . .. . . . . ·············'··········· . .. . . ' .. .. . . .. . . ..

•
•

con luan hinh trOn hinh vuong •

•

.. ... . . .. . .. . .. . . . . ... ' . . • . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .' . . . . . . . . . . .

•
•

•
• • •
•

hinh tam gi3c thuyen go thuyen buom

• •
•

•
•

• • •
·
·. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . • . . • . . • . . . . . . . . . . . . . . .· . . . . . . . . . ........ . . . . . ................

tau lhuy trai n&ng dem trang •

•

•
•

. . . . . . . . . . . . .. .•
•
•

•
.
.•......... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..
•

•
•

chap tuy&t rai xe tai

•

•
•

•
•
•
.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . • . . . . . . . . . . . . . . . . . . ' . .. . ..

•
•
•
xe cUu thuang xe phun nuOc • xe may
.•
•
··········· ................................ ··'· . . .. . . . . . . •

•
•
con trQch xe bujt •
ren s&t •
.. . . . ' . .... . . .......... . •
• •
.
.. . .. . .. . . . . .... . . . .. . .. . . .. ..

clra h3ng th'/C ph&m dubng ph& th6i bong bong

•

•
•

•. . • . . . . . . • : .
•
········ ······ •··············· ·· · . . . '
· ·

•
•

ngQc trai ta v�t gO •

kim kh3u •
.' . . . . .. . . . . . •
•
.
. ... . . . . .. . .. . . . . .... . .. . .... . . . . . . .. . . . . . . . . . .. ' .. .. . . .. . . ..

•
• • •
t11ang virng t11ang IQC cau vong •
•

.. ... . . .. . .. . .. . . . . ... ' . . • . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .' . . . . . . . . . . .

•
•
•

00
•

hinh dQng mat trang

•
•

•
•

• • •
·
·. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .· . . . . . ................ .........

cliu M\Jng n3ng lin •

•

•
•

. .•
•
•

•
'·•········· · ··•·····•······ ................
·
•

•
•

danh ng11ai kh6ng t6t chan bong th3m ten

•

•
•

•
•
•
·. . . . . . . . . . . . . • . . . . . . . . . . • . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .• . . .

•
•

long may nha an • rOC

.•
•
··········· ................................ ··'· . . .. . . . . . . •

• •
con ruo1 con ki&n
••

• • •
.. . . . ' . .... . . .......... . •
• •
.
.. . .. . .. . . . . .. . . . . . .. . .. . . .. ..

bOn c3u c3i hOt rac chu&i tiiu

•

•
•

: .
•
.. .. . . . .. .. . . • . . . . . . . . . . • . .' . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . '

SIJ
•

ngon thap chUa chi!n •

tli •
' . .... . . .' . . . . .. . . . . . •
•
.
. ... . . . . . . . .. . . . . .. . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . ' .. .. . . .. . . ..

•
•
•
ho ly soi xam IQC da
• • •

•
•

• • • •

con cliu con nhim con dai

. '. . . .
.
 -
···················•···-··············•······· .. ...... ... .. . . . . . . . . . ... ...... .. ·- .
- -
-

r.\n dQC con bu6m ong mat

•
-

.... --
-

-
. •
.. ' . . ............. .............. •····'·
• -

•
•

ve sau con cua chuOn chuOn

•

-
·
"···················•·· ·-··············•· ·····"··· ... . . ... .. . . . . . . . . . ... ...... .. .. . •
-
• •

chdu ch&u d9 men --

giun d&t •

... . . . . . . . . . . .. . . . . . .. . . .. . .. . .. .
•

-
•
.. ' . . . . . . . . . .' . . . • . . . . •
- -
.

-
-
.
.
.

oc sen - con nh�n con t&m

-
• •

-
-

- -
. •
- -

.
. . -
· · .
·-····· ·- ...........................•....... ... . . . ............. . . ... .. .. .. . ' . • . . . . . •

t3u h3i qu3n � no lhuyen

• •
•
-
• -
. •
······· · · · · · · · · · · ·····························'··· .. ... . . . . . . . . .. . . . . .. . . . . . . . . . • . . . .
-

-
• -

n&m huong anh d:io qua l11u

...
-

. . . . . . .. . . . . . . .. . . . . .. . . . .. . .• . . . . .
• -

-
. ······ ·- ...... ... .. ........... . ... . . . .. . ' . • . . . . . •
-
. •

-
. .
. .
. . -

- cu au
•
qua d:io qud dlia
-
• •

-.
-
. .
.
·· - · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · - · · · • · · · · · · · · .. . . . • . . . . . •
•

qu3 cam qua vai qua1e

•
•
-

•
-

•
•

qud nho qua quyt qu3 h0ng •

• • •
•

Phan thU- hai:

-
·······-···· . . .......... . . .. . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . .. .. ... .
- -

mQt qu3 chuOi •

-
mQt dOi Ung mqt h�t dau Ha Lan
•
- - -
· ·· · · - · · · · . . . . . . . . . . . . . .. · · · · · · · · • · · r · · · · · · · · · · • · · · ... . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . .,
,

-
mQt ch0ng g�ch m9t qua cam m9t con ch�ch
-

:-•• ..,.., ''' ·•• ,.,, ''' ''' ''' ''''"'''''''••'<f '''''''' '''''"''' '''"'"''''''._•w••••••..1 ''' ''' ••• ''' • •• ''' ''' ·•' ·• '' •• ••'. •••• '' .
. - - -

mQt c3i &m pha tr3 mQt cOc nuOc mQt bia d�u ph1,1
.... ..,_ ,,, .... .... ... ..... � . ........ ........ ...........................................�• ... ... ... ... .. .. ,,, ,,, .,, .,, ... .. . ..... . .,
. . . .

mQt bao thu0c 13

•

mQt c3y nen mQl dia b:inh •

-
•
•
-
•

mQt 13 ca mQt chai xi d3u mQt t&m dnh

. •

• •

mQt gia dinh mqt hQP banh quy mQt b3t lhuOc
- -

- •
- -

-
-

-
' '
mQt c3nh clia mQt can giO mqt b6ng hoa
-

- - - -
• • • •

-
m9t ch0u nuac IQnh m9t Quyen album mqt cOP kinh
• •

.. . .. .. . ..
.
····-·-· ... ..... -.... -· ·······-·········-· ·············-·--·--·-·-···-······-·- ... ·- ... ... - .. ... -· ... .... ... •
- - -

mQt nOi ch3o •

mQt chi!c den 10ng
r-••-•-•••• ••· •-• '' • -• •-•••••••••••••••9 •••••••••••••-••••••-•-•-•••-•-•••-•_,, ·•• ... ••• '' • - •• ••• ••' ·•' ·• •·• - -• •••••••I
. - - -
-

:
.
mQt thu-Oc v3i _

.
-
• •

··-·-· . - . . . . - . - -- ... ·-. - .. - .. --·--· ·-·· ' . � ··-· .... ·-· ·---·- ··-- ·-·-·--·--- --··-·-� · · · · · · ·· · · · · · · · · · · · · · ·· · · ··- ··· ·····•

Phan thU- ba:

 ······-···· .. ......... . . . . ···•······ ... . • .. . . . . . ····-· .... .. ............... .. ··•· .

• •
• •

ma khoa rOt tril xep hinh

• •

•
:··•· . . . . .. . . . •··•····•· .. .. . . . . . . . .. • .. ···•··
j . . · · · · · · · . . . . . . . . . . . . . •• •• •·•········· •:

choi d3n choi cOng viin ma ngan keo

. ••..••.••.••• . . • . . •• • • 5
• •
······-···· .. .......... . . .. ·········· .. • . . • • • ·' .. ····-· ....
• •
•

dOng clra s& tho bong bay soi gu-ong

•

;,..... .. . .. . .. .. . ... . . . . . .. . . . . . . . . . .... ...... ;. . . . . . . . ...................................... ............................................ ;

quet tuang • lau b3n t1.1bi hoa •

·-··•· ,. ·-·····•· . . .. ········•·
•
.. .. .... .. . . . .. . ... ' . .. . .. .. . . . . ..• . . . • .• . • !'

kc!o rem •
xlich l3n ngOi gh&
:,.... . .. . . . . .. . ······························ =····· .. . .. . . . . .. ..
. . . .. .... ... .. . . .. ..... ....;. .. . . . . . .. ...... ... . . . . . ........... ..... .. ... :

xao rau nia cl>c uOng tr3 deo cJOng h0

•
• •
• •

"
·-···· . . ·-·····•· . . . .. ... . . .. • .. .. .. .: . . . .. . .. . . ... .. .. ... . .. •• • • • •
•

di t&t ng&n phoi qu3n ao

•

" ..
• •

. .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . • •
••
• .. • .'.... • . .. . .. . '. . .. . . . . . .. . . .. . . ... . . .' ..
. . . ...

bO mu ra xem b3o
•
• •
................ .......... ••••••••••••••••.•• ;•.•••• ' ........ ............................ ............................................... I'

chap m&t hi mUi c&t mong lay

.. ......• . .
•
"
•

'. . .. . .. .' .
. . . ' ..•....•. .. .. . . ... . .
•
•• • • ······· ........... . . . . . ..• . . . . ' . .. .
•

g5i chan be bo Cho mc!o 3n

:,..... .. . . . . .. . •••••••••• ... .... .. . ... ...... ;.. . .. . . .
. . .. . .. ... ........ ... .. . .. . . .... ... ... . . . . . . . .. . .. ... .... . . . . ... ....... . .... ... ... I'

• •

danh cho nuo1 ga chan trau

• • • • •

!..
• •

• •
•
.... . . .. . . . . . . . . . . . . .. . ... . . .. .. • .. • • .... . . . ...... '. .. . . . . . . . .. .. .. . . . ' • ••••• •
•
. . . .. . . . . . .

que1 1a cay mua s3ch nh� eel

•

.. . - . .. . . . . .......•. . . . . . ' . . . . . . • . • • .. . . . . " . . . .. . ... ' . .. . .. .. . . . . .. .. . . . .. . ••

• •

• •

n&u com an th!t b& di.la h3u

• •
• •
•
;. .. ... ..' . . . ' . . .- • . . . .. .. . '' . . . . . .. .. ... . .. . "
.

•
. . . .

•
•

di bQ • treo thong ChQy bQ

. . - . .. .
. ' . .- ' .. . .. . . . . .. . . .. . ..
• • .. • ·' . . . .. . .. . . ... . . .. .. .. .. . .. . • •
• •

khiiu vii •
•
leo nUi dong hQP g&
:,.... , ... ... .... . ........ .. . .... ············ ..;.. ' .. •. ' .. . •••••••••••••••••••••••••••••••• •l· • · · · · · · .. ... ... .. .. . .. . ... ....... ........... :

• •

uOng tr.1 • n&u t3o cJO c!i cl tcl •

·
. . ... .. ........•......
.•. . . . - . .. . ' . . .. . . . .. . . . . . ..'....•. • . .. . - . . ,.. . . .. . .' . .
,

quft diem • gQi chU gQi di

=-····· ... '' ..•• •.••..•..•. ••.•..•..••..•...••;... ,, ... ... ,, ,,, ·•· ·•··· ... .•. .•. .•. .•.•. ''' ·•· . . . . '' . .. ... ... .... ' .. .... ... .... ' .. , ,. '' .. . :

sita duang xay nh3 t3ng quot duang

•
• •

• •

• •

di nha an di nhil tri

•
. ...........................................
•
 .... . ... .. .... . ............ . . .. . .. ................. .. . .. .. ... ........ ... .. . .. . .. . .. . .. . ...... .. . . . .. . ...... ... .... ... . ... ........ ..., ... ....
.
- .
-
- - -
• - -

dQn gi3 s3ch dOt than d& r3c

• -
• -
• •
• •

-· · · · · .... .. . . . . . . . . . . ··· • · · · · • · . . . . . ·· . ' . . . . . . . .. .. .. . · . . . . . . . . . . . .. . . . ....... .. . ... ······· ·

. ;· : :

- •

gili v� sinh di xe d�p got tao

•
• •

.. . . . .
• •

· . . .. . . •. ·' . . ... . ... ·····-· . .. . . . . . . . . .. . ·•

. .. . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . .
. . . . . . .. ..
. . .
.
- - - -
. .
. .

, trai go gilrong . g6; Ion g6; ; d&p chiln b6ng ;

_...... .. ........ . ........... .. . .. ... .......... ;•....•..•.....•..•..•....•..•..•..•..•.•..•..J-••····· .. ·-········ ·········· · ···· ·········· :
.
. . .

- - - -
- - - -

treo �p soch dQt boo thoic v�n vOi n110c

- -
•

. .
• •
· . .. . .. .• , ,
. . . . . . . . . . . . . . ··· · · · · · • · . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ·' . . ... . ... . ... ....... .. .. . . . . . . . .. . .•
. . .
.

'
. -

: ch6ng gQy : 1&y kem danh rang : lhoy gi&y

- - -
....... .. .... . . .............................................. .................. ........... ............................ ................... . ..
.
- .
-
- - -
• •

.
·
dOt huang muOi ; h&p b3nh b3o .-
r3n b3nh ;
.
·
-· · · · · · · · · ·· ·· · · · · ·· · · · ·· ·········· · ·.· · · · · · · · · · · -· ·· · · · ·· · ' · · · ··· · · ···· ·· ···· ·· ·· ···· ·· ······•
- - - -

cho mi chinh got but chi d�p muOi

•

.. . . .. . .. . . . . . . . . . . . . . .• . .
- - - -
'···· . . · · • · . . · · · • · · · · · · .. •············ . . • ·······-······· ... . . . . . . . . ... · · · · · · · · · '
• •
-
• •

.
• • •
• •

d�p ruOi d3o d&t bOc vO chu0i

· · ·

•
• • •

• • •

g�m mia -
xdy nh3 �o t&ng -
h3i n&m -
······-········ - - - ····· - . . . . . . ................ . . . . .. . . . .. .......... .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Phan th& tzr:

Ga con keu chiep chiep chiep; meo con keu meo meo meo.

Ca boi trong nl.l'&c, chim bay tren trCri.

CU'&i ngi.ra g6, choi cau truQt, ngoi du quay.

A

0 to nho bim bim bim; xe bu:Yt to pin pin pin.

M� yeu oi; con nghe lCri, nham mat l9i, di ngu thoi.

Con biet di giay, biet di;>i mu, ong n6i con la em be ngoan.

Cai ban cao, cai ghe thap, ngoi ngay ngan, d� dQC sach.

B9n hat, toi mua, cac b9n nho th�t la vui.

E>l.l'<'mg pho ri;>ng, dl.l'<'mg pho dai, hai ben dl.l'<'mg toan nha cao.

Cong vien d�p, cong vien to, c6 nui, c6 nl.l'&c, c6 hoa tl.l'oi.

Con soc nho, cai duoi dai; tho trang to, cai duoi ngan; em blip be khong
c6 duoi.

Vui qua vui th�t la vui, trong den long nen da thap len.
 Di b�nh vi�n, di kham b�nh, khong SQ' Uong thuoc, khong SQ' tiem.

Hinh xep d�p, xep mi)t lat, cau dii xay.

Dom d6m nho, bay qua bay l�i va vao den.

Trong album c6 dan anh, bo m�, be va ba.

Dong ho keu reng reng reng, ong oi ong mau d�y thoi.

D�p con mu6i, d�p con ruoi, tieu di�t ke h�i ngtrCri.

Be thich ve, be ve qua dtra hau to to.

Tren trCri c6 tuyet roi, dtr&i dat phu mau trang.

Ng9n thap cao, len trCri xanh, em treo len thap, nhin rat xa.

M� xach Ian di chg, mua ve mi)t 19 ttrong.

Trang cong cong treo tren trCri.

Sao lap lanh, ch&p ch&p nhtr mat em.

Caigi tron, bong bay tron; caigi vuong, cai horn vuong; caigi
ngi'in, que diem ngi'in; caigi dai, cu mang dai.

Be ngoi thuyen, be cheo thuyen, thuyen lac ltr, th�t la thich.

Gi6 den roi, mtra den roi; than sam oi, mau mang trong den day di.

Chim khach keu, keu khach khach, khach den roi, khach den roi!

Tai li�u tham khao di.i.y chfr di.i.y dQc cho tre hai tu6i nrM den
,,.
ba tuo1

Ni)i dung h<;>c chfr h<;>c d<;>c cho tre gan ba tu6i phai sau va ri)ng hon,
nhtrng phtrong phap V�n phai da d�ng, khong dtrQ'C xem nh� moi trtrOng
d�y tre va di).c bi�t v�n phai coi tr9ng phtrong phap h<;>c chfr qua tro choi.

v6i tre thich thcr c6, ngtrCri d�y tre c6 thg viet l�i nhfrng cau thcr ma tre
dii h<;>c cho tre d<;>c. Ttrong ti.r c6 thg viet ra ca nhfrng bai hat ma tre hay hat.
 Nen chu y t;:to htl.ng thu d9c cho tre. Ngoai phrrong phap hrr6ng dfin tre
d9c cau, d9c bai hat, ngtr<'ri 16n nen ch9n cho tre nhling lo;:ti sach c6 hinh ve
d�p, chfr to, n9i dung don gian, d9c m9t Ian la thu9c. Tre phai nh�n biet
dtrQ"C nhfulg chfrtrong sach; dQC quygn nao h9c thUQC quygn ay.

Sau khi d9c xong m9t quygn thi m&i d9c sang quygn khac, thinh thoang
dtra tre di crra hang mua sach.

v6i nhling chfr kh6 nh& trong sach thi phai dung the chfr ph6ng to treo
len ttr6ng, dg tre nhin thay va d9c hang ngay.

Bang chfr:

Phan thU- nhat:

• •
. . •
• • •
. . •

qu�t tr&n qu3t ban qu3t quoy

. . •
. . . •

•
• . • •
. - - -

=--·· ... ..... ' • • •.••.•..• � . ,, • ..•.••.•..•.. ··=··· .. ' . ' ... -·· ... ...•. .•. .•. ... .•. ····- ··- ...
• . •

,e................................. ···- ••• ••• :

- - - -

- -

qu3t cay phich c&m -

day dien -

•
-

•
•
• • •

c6ng t&c l!Ch so long

•
. •
•
. . • •
. . .
..•••••-••• • -• •- •-• ••• -•- ••• ••••••••••••••••< ••••• ••• ••• ••• ••• ••••• ••• ••• ••• ••- •••• ••• ••• •••••-• -•••••••••••••••••••- ••• •• •- ·- ''' I
. - . -

- - -

c3i t&y �P chi c3i llJQC

• •
- -

. - . -
- -

. - - -
• - -
. - •
. . • -
. . •
•

b3n trang diAm nU'Ctc hoa k�p toe

•
. •
. •
. . . .
. . . .
1-•-•-••• ' ••- • - • ••• -· ••••••••••••••••·••< '' ••• '•• ••• •• ••• ••-•• ••• ·•• ••' ••• ••••- ••• ••• •••••-•-••••••• -·-•••••••- ••• •• ••• ••• ''' I
- - - -

- - . -

tU d&u giubng g3t tan -

• • •

c3i 13u nh3 kem duang do du th3ng

•
•
•
. . .
. . .
•-·-·-· ••• -••·• -· - • - · •••••••••••••••••••O '' ••• ••• ••• -•• -•• ·• ••' •• •••• ••' ••· •• ••· ••• ••• v•••·-•-····--·-••• ••• ·- ••••• ·- ·- ••• :
. . . .

- - . -
. .

phong lam vi�c

-

khan toy khan mQt

-

- - .
. - . -
- -

• • • •
. .

. . . .
. - .

ban db b3n dO th& giOi bi&u ngli

•

,., , ,, '"' .,, ••• ,, .,, ·'' ,, '·•. ·• . ., ,,, ••• ,, , �,,,...,w,,,,,,_.,,.,,. ••· ••· ··••·••· ''' •·• I
. . '
. . •
;..,.., .., ,,, -••- , ,, , ,, . ,, , '''''•'•''•'••••· •·l ••
. . . .
. - .
-

oi cau truq-t du quoy -

• • • •
. . -
- . -

quoy phong ngU 13n can

- • - .
- - . -
- - .
- - .
- - .
- . -

• . . -
. . . •

ci> t..Ong
•

ca vdy trUng bi9n hinh

•

-
•

' ' ' '

thi chli -
x3 phOng tham bach ho•
····· · - · · · · · · ·-······· · · · · · · ··········· ··· · · · · · · · · · · · ........ ... ····-··-···· · · · · · · ······ -·-···················- ·········-··· ·
 .... -· -···· .• - • -· -· -·- •••• .•••••••••••. ••• •. ••• ••• .•• .•• .•. •. .•• .•• -·· ••. ••. •. •• ••. ••• y••- -·-······-···········- ·-···- ••• ••• •

hi�u s3ch xe t3i trQng luqng IOn dn c&u

•
• • • •
• • • •

•
kh&u trang cOng viin thitu nhi xe di'n tre em •

. .
...._. -· ... .. ·- ·-··· . -·-·················-· ..... ... ... ... ... ..... ... ... ... .. .... ... ... •. ·--·-··-·-············- ·- ..... ·- -··

canh sat gioo thong nguOi dua thu s3ng sOm

- . . . . . - . .. . .. . .. . .. . .. . . . . . . '.. . . . .. . . -- .. ' . . . -. . .. .. .- .. .. . •.............. ···························· :
• • •

bu&i trua bu&i tOi Icing ban toy

•
•
•
•

mu b3n tay luOi byng •

• • • •

mong no1 cam on

• • •
•

• • •

• xin IOi t�m bi�t • den dcl dirng IQi

•

•
I'••-• •••• -• - • -••• • - • • -•••••••••••••• ... ••••• •• • ••• ••• ••• ••·•• ·•• •• ••· •• • • •• ••• ••· • • ·--•-••••--•--•••••-•- -••• •- ••• I
• • •

den xanh duq-c di

······-······ · · - · · · · · · · .................... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . · · · · · · · · · · · ········-·································-··· ·

(Ten bo IDE;!, ten be, dia chi gia dinh, nO'i lam vi�c cua bo IDE;!)

Phan thU- hai:

.... ..._ ... ... -·-· ···-·- . -. . . -········ ·- ... . .. ... ... . . ... ... ... ... . .... ... ... ... ... ...... ... ········-····· . ... -· -·················

ch3idau slic nuOc hoa x3t x3 phOng •

•
•

• • •
• • •

•
•

gi;lt khiln toy xem bin d& choi du quay •

....... - .... .. .. ·-· ... .. ·- . ... .. ........., ... ... . .. ... .. ... ... ... ... ... .. ... ... . .. ... ... .. ...... ... ...... -· ... . ···-· -· ········ .......•
. . .

doc bai hot hQc tho c& quet nh3

•

-. . . ' . . . . . .
•
... . . .. . . . . . . . . . ...•. . . . . . .... -: ················ . ... . .' ...•.. :

•
ran qu&y d0t Ilia sa mat •

•
•
•

iln kem sua g1ay

•
• •• •

•
•

• • • •
•

ch3o hOi do CUI ngl.IOI

• • • •

• •
•
•

lau nha trio c3u lhang tnrgt bong

•
•
•

•
.... ... - .... -··- . -· ... .. ... ... ...........,... ... . .. ... ... .. ... ... .. ... ..... ... ... ... ... .. .... . .... ······-· .. .... -· -·-··············

deo khuyen toi deo d3y chuytn •

. .. . .. . ... .. ... ... ....... •

 .-··-·- ·-· -····-· -. -- ... . .. .......... ... ... . .. ... .. . .. ... ... ... . .. .. ... ... ... ... ... .. ....... ......... -····· .... -· -·················
•

d3n bi&u ngli rOt nuOc vjn Ian can

• • • •
• • •

di b3ch hOa t&ng bit m&t b&t de dt toc •

hgp
..-·-·-·-· ·····-······- ................ ... ... . .. ... ..... ... ... ... ... ..... ... ...... ... .. • .... ...... ... -· .... .···-·-················f

.
the hrai v& b\fng ke chuyen
'

thirc d;iy c!i ngu cbi qu&n 3o •

•

'
•
•

• •
C31 CUC COICUC nghe nhQc
•
• • • •

VO toy c!i tren doy thep

•

hQp chai trO choi

• •

• •
cau ca xem ti vi

cS3nh lltOi ChQY thi

;- .. . -. . ' . . . . .. .. '. ... ... .
.

niu c3u hOi d9m

Cho gil an trOng hoa

-·-· -···· ·····- . -·-- ·- ... ...... ..., ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... .. ...... . ..... ... -· ········-·-·-··············

nh& cO b6n ph3n mua cSO

•
•
•

an sOcOla d&u v�t di chan d&t

•
•
•
•
• •
•
1>••-·- ·-· -····-· -· -- ••. ••. ••••••••••••• ••• • .• ••• .• • .• ••• .•• .•• . •• .• .•• .•• .•. ••. ••• .. ••••• ••••••••• -····· •••• -· -·················
• •

di xe bujt do3n c3u dO ngii IQn nhilo

•

•
•

• •
•
•

hQC ti9ng Anh va quan ao mayva

• • •
•
•
•
•

:0··-· -.... ·····-· -····- . -········· ...;... ... . .. ... .. . .. ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... .. ..:: .. .. ... ... ... -· .... .... -· -················:
•

ma may trOng hoa m3u gilnh •

•
•

lam ruqng cuOc d3t yeu hoa eel

•
•
•
•

.:>•••·· - ··· ·-···· .. ···· .. . . .. . ..........., ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ..... ... ... ... ... ..oe; .. .. ...... .. . ... ... .... ... ....... ......... ..;
•

xi l!Ch deo kh&u trang no1

• •

·······-···· .... ·-······- -- ············' . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ··'·· •

· · · · · - · --···············

Phan thU- ba:

 ······-···· ' .... . . .. . . . . . - · · ····· . . .. . . . . . . . . . . · · · · · · - · · - · · · · · · · •· · • · · · · · · · · - . .... .. . . .. .. ' . . . . '
..
.
. .
• •
•

. Ong khOi cao ; non xanh , tli cJi&n d3y ;

;·· · · · · ·· · · • · . . ········•· .. .. .......... · : · · · · · · · · · · · · · · · · · ·•··•··•·······•········ ·· · ; .. .. . . . ... ....... . . . . . . ......... · :

duang heP duOng rQng ngo heP

.

•
•

··
-
····· ..•. •
•
...
• ••
. .• • • . . • . . • .• • . • .• • . · · ' · ·· ·· · · · · · · · · ····· -· · • · · • · · ·· · · · - · · · · · · · · · - .. ...... . .•.. . . . .. . . . . .. .•
5
. .
.
. . .

than cay to canh cay nho .

bi&n ICtn
;•••••• � ... . .. . .
.......... . . . . ;•••••••••••••,,i ... ......... ........ ... ... ... .. ... ......... �• •••••••• ,,, ,,,, ••• ·- ,,, ' • • • • • • • •• ••• �· •• i
. . .
. .
. . .
. .

; ao nho • day thitng dai doan day ng&n ;

•
• ··•· . . ··•· .. ···•······ ...... .. . . . . . . . . · ·• ·· · · · · ·· · · · · · · · · · · • ·· • · · • · · • · · · · -· · · · · · · · · · .•
_. .. ....... .... .. ... . .. . . . ..... .
· .

- - -
. . . .
- - - -

.I • •
•

-
bua dinh nang -
bong nhe .
g1eng nuoc sau -
• • • •
.... ... � ... . . .. .........
. . . � .. . . . . ........ .,. ... ......... .............. ... ..... ............ ......... ... .... ... ... '''' ..... . ,, ... �· .. .
. . . -

SUOI c�n
•

d11ang cong duang th&ng

• • •
•
•

·· · · · · · · · · ·
·
.. .......... ........
.
. .
. .... · · · · · · · · · · · · · · · ······ •·· • · · • · · • · · · · - · · · · · · · · · - .. ....... . . . . . . ' . . . . . . . . . . . . . •
• • •

nUi xanh nuOc bite vOng trOn

•
.
•
. .
· ·······•· • ··· . •
·-· •• ••••• •••• •· ••••••••• •••••••• • • • • • • • • • • • •••••••••••••••••••••••••• •J . •• •• • • • •. • •• •••• •• •• • • •••••••••
. •
. . .
.
- - . -

; mic!ng g& vuOng ; quft v3ng , hoa dO ;

....... -••• • ··- ·-· ••• - - • -· ........ ..... .... -·········· ·········-·-·- ···------·-············ •••• ·- · - ••• •·. - •• ••• -- -· •• i
- - - -
. . . -
- - . -

mat tr&ng toe den ch3y nhanh

- ...•
- - . -
·-· ·-· - ... ..... - - - ..... - - ..... ···-·· ·-··· . . . ·-· ·-··-··-· ···-·--·--·--·-·· .. ·-· ··- ··---·-· .... ·-···· ... ··- .......... ' . .. .. . .. .. .

Phan th& tzr:

Ga mai m�, mi).t hong hao, keu C\J.C C\J.C, de ra tn'mg.

XX(ten be) di may bay, bay len tr<'ri, co mi).t trang chao don blJ.n!

Ca vang nho, th�t la xinh, boi tung tang trong Ian ntr&c.

Chit chit chit, chit chit chit, toi la chu{it, toi la chu{it.

Meo meo meo, meo meo meo, toi la meo, toi la meo.

Htr011 cao c6, minh rat cao, cai c6 dai lac qua lac l9i.

M{it ngoi sao, sang lap lanh, nhieu ngoi sao, dem mai dem mai ma
khong het.

Be an nhanh, be an ngon, chua ng9t dang cay be deu thu.

xxx t�p th� dv.c, gicr cao tay, uon cong ltrng.

Bo viet chfr, be h<;>c chfr, khong chfr nao be khong nh&.

Khan tay nho, be xi miii, be dung xong cat vao mi.

Con ng6ng trang, mi).c ao trang, nhtrng tren dau d{ii mu do.
 Ong m�t nho, ong m�t nho, bay ve tay, bay ve dong, b�n hut m�t mang
cho d<'ri.

Ti;tm bi�t thay, ti;tm bi�t co, mai g�p li;ti, cam on thay, cam on co, dii cho
em biet bao chfr.

Chu de nho, keu be be, luc gQi m�, luc g�m co.

Con kien nho, rat can cu, tir sang s&in den toi mjt, kien xay t6, kien
kiem moi.

SQ'i nilong dai va manh, tren noi tr<'ri, dtr&i tiep dat.

Ngoi theo hang, an hoa qua, bi;tn m(lt qua, toi m(lt qua, Ti�u Hoa chtra
den, d� li;ti m9t qua.

Btrom btr&in kia, bay bay miii, rac phan hoa cho cay la.

Tai li�u tham khao di.i.y chfr, di.i.y dQc cho tre tir sau ha tu6i de'n
I.I ,,,?
,,,. •

nam, sau tuo1

Tre sau ba tu6i nhanh ch6ng chuy�n sang giai doi;tn dQc. Neu luc nrra
tubi tre da bat dau dtrQ'C tiep xUC v(ri hQC chfr Va thoi quen nay dtrQ'C duy tri
den t�n luc ba tubi, thi tre Se ttrong doi thu�n lQ'i khi hQC dQC, len bon tubi
tre dii c6 th� dQC rat nhieu. Neu trn&c ba tu6i tre chtra dtrQ'C hQC chfr, ho�c
vi�c hQc chfr khong hi�u qua, khong kien tri, thi sau khi tre ba tu6i, ngtr<'ri
16n c6 th� bat dau luy�n cho tre theo phan dau cua tai li�u tham khao nay.
Bi;tn ciing c6 th� luy�n cho tre dQC cau, dQC doi;tn van, dQC bai hat, d� tre hQC
chfr trong khi dQc. Dtrong nhien, ciing c6 th� ket hgp ca hai each tren. Dieu
quan tr9ng la tai li�u l\fa ch9n phai thu tj, each di;ty phai sinh d(lng, kien tri,
khien tre hang hai, ti;to th6i quen tot cho tre, nhat dinh se c6 hi�u qua.

Khong nen cho rKng tre chi c6 th� dQc nhfrng chuy�n dii tirng g�p trong
CUQC song ho�c nhfrng cau, nhfrng tir tre CO th� hi�u dtrQ'C. Ma ngtrQ'C li;ti,
vi�c di;ty chfr, di;ty cau, di;ty bai van cho tre nen di trtr&c m9t btr&c so v&i ttr
duyva tri ttr6ng ttrQ'Ilg cua tre. Ngtr<'ri di;ty can htr6ng dfin tre trai nghi�m
CUQC song Va lam phong phu them sfrc ttr6ng ttrQ'Ilg CUa chung. Khi tre hon
ba tu&, n9i � �a � � �, bhl � � � �c �Af s� hon d r�
hon, chi can tre CO hfrng thu dQC sach, thi cho du tre khong hi�U ho�C chi
hi�u chut it ciing rat co ich. Quach Mi;tt NhtrQ'C dii n6i: "Thich dQc sach,
kh6ng can phai higu sau". Chung ta nen higu r�ng, khi dQC dtrQ"C nhieu sach
thi ti.r nhien tre se "hieu sau''.
>

Chung ta cung nen cho tre sau ba tu6i dQC m9t chut ve thanh ngfr.
Ngtr<'ri 16n dQC ra vai cau c6 SIT dvng thanh ngfr sau d6 cho tre dQC l9i thanh
ngfr. each nay c6 thg tang hfrng thu dQC thanh ngfr cho tre. Chi can tre
thich, chfr kh6ng can tre higu sau.

C6 nhfrng tre ba, bon tu6i dii tr& thanh "fan" cua sach, chung thich dQC
sach, kh6ng thg r<'ri xa sach. Day von la th6i quen tot, nhtrng tren d<'ri
chuy�n gi ma lam qua deu se tr& thanh sai lam. B&i v�y nen chu y: Tuy vi�c
dQC rat quan tr9ng, nhtrng htr6ng dfin tre tiep XUC thi.rc te, lam phong phu
them cam nh�n CUQC song cua tre m&i la dieu quan tr9ng nhat. Chung ta
phai ket hQ'P vi�c hQC chfr, dQC sach CUa tre VOO vi�c lam phong phu CUQC
song cua tre, dg phat trign phfim chat tri Ii.re va phfim chat tam ly phi tri Ii.re
CUa tre. Khi tre dQC sach phai chu y ttr the ngoi, anh sang Va khong che th(ri
gian thich hQ'P, nen gifr gin cfin th�n thi Ii.re cua tre. Ngoai cac cau chuy�n
c6 tich b9n c6 thg htr6ng dfin tre xem cac sach ve khoa hQC, lich SIT dia ly,
tigu SIT nhan v�t, bao thieu nhi. Hay t90 di.mg hfrng thu dQC sach cho tre.

Bang chfr:

Phan thU- nhat:

. . . . . . . .

• • • • • • • •
. . .

; mQt hai bo bOn nom ' sou , boy ' l3m chin :
.
•

. . . .
. . .
.
.... -· - .... ..... ........ -· -... ········-·-· .. ·············-······ .... ······-········..· ·-···· ' ...... - . - ...... ··-·-··- ·-····
- - . . - - . - . -

� mubi
.
� m&t � mOm � lu&i � chdn � nam � n(i
.
� nguOi � � �
.
- - . . . - · - . -

. . . . . . .
- - - . - · - : .

� tn.rqng j
.

� d3t � ruQng � cung � gi&ng � lhuy�n � d&ng � h3o � xu

•
- . - .
. .
.

. '
•
.

. .
• •

. : . . . l :
'
' '

thep !
'
: thuoc : can muc cong nha , b�c dong
. . . . • •

t.1c ' = • • •
•

. . . . . .
- - . -

:-· · · · · · . .. . · · :· ·· · . . ··· · ·· · :- · · · ·· · · ·· · ··: ·· . . . . . . . . . . : · . . ...... ":''"''''"''"' ' ': ' ' ' " ' ' ' ' ' " ': ' ' ' . . ' '' ' ' ' ' :" ' ' "'' " . .. . .. . . . ..
.

- - . - - - - - . -
- - . - . - . - . -

� nhOm � linh � gitt � � � � � � �

.· .' . . .
- - - . - · - . -
. . -
·-· ·-· - ....... . ··- -- . .
- - ..... -·--·· - ... : ·-· ·-··-··-· · - -·· -·· -·· -·· . . . . . -·-··· ·-··-··-' ·-··-·· ... ·' ... .. ... ··- ... -··--·-· ·-· ·-· .. · •
• •
•
.

mQ cung tin hoc !Qp hot •

mua a giGa l\f minh SITC

• •

--··--· ... �-· -· ... -· ....................... ......... ·-········· ... ... ................. ... ... ... .... - -···-···-·······- ·- ...•

hoi d11ang goa hang m&u

• •

-
oo gue - .
dinh nUi .
•
cO tO quOc c3n ca
....... -····-··-· --······-······-. . ··· ... ·-····· ··········-···· ··-· ... ... ...... ........... ... ... .......-- --·····-··-·-- ·- -··

duOi di mO hOi di theo nghe lai •

c3u chuye:n chO ngOi dQi hqi th� thao c0 be

•

•
•

•
•

ben cQnh tr.inh d11ang C3t g1

• • • •

• • • • •

aat c6t giai phong nghi mqt chut vali

quan
•
•
•

'
-.... . . . . . . . .. ·········· . .. .. . . -. . . . .......... •. .... . • •··· ... .. .. . .. .. •··· .. .. ·•·· ·-'•···-·-··· .................. . ..

nguy hi&m khiin ban 10p xe cao su

' . ... ......... .. -.... ....... .... .. .
. . . .
.......... ,, ' -·· ..... ... ··- ......... ... ... ........ ... ······· ............ .. ... ... ... ......... .. ... ' .. , ,,

trOi f\li IQnh nhlT do Cho n0 tnl 1ai •

. . . . '. . . . ..•.•.... . . .. . •
•
.. . '
•
....... •··· .. ' . . .. ··• ·-········
:
. . . . . ... . . . . . ... . . . ,.
•

ti&n khach nghenh don ngay nay m&y tu&i

•
•

•
' ' '
'··· .. . - . .. . • • .. ' . .. . .' . • • •• • I. • • • , .. . . . . .. . .. . . .. . .' ... . • •
• . .. .' .... .. .. . .. . . . . .. .. . . . . ··-············•···'

9;,;p da C31 cu&c ho ten

• •
'

.... ........ ' ••. • ••• ••• ,,._ . ,, . ..... ... ... ........ ... ....... -········· • •• .•• .••••. ,, ' •• •••• •. ' •. ''' • . •.,. ... ........... ............ ..... •!'

•
•

ueng vang am nhQC doc kinh biet

•
•

• • •

• • • •

hom qua khot h03 huang hoang anh

.-··-·-···· ... ·-· -· -· ......... ····- ··················-········· ... ... ...... ........... ... ... ....... -· --··--·······- �··

chim khoch m&t th3nh phO nong thon

•
•

•
·
.

tim ngay ng&n 13i xe

. . . .
.... ... -.... ... . -· ... -· ·············- ·-···············-········· ... ... ...... ... ..... ... ... ... ... .... -· --····· -··-···- ·- -··

lot da trong sang phai kho

•
•

• • • • •

chon vui tnrac 6ay ritng �m sinh �nh

•
... . .. ... ... ... ........ ' .. ....... ... .... .... . . ' ... ... ... .... . ... . . . . . . ... ...... -- --··· ·- -·--·-·-· ... . . . •
 .... -· ...... -· , _ . .. . . . . '' . . ........ ... ... .. ...... ........................... ... ' .. ,, ... ' . ...... ''' .. ..... -· ........... ............ ...... .

b! viem the cOng tac mUi l3nh 6nh d;ly •

. .. . '. . T ' ... ••

•

.
. .. •• . .. . . ..' .
.
.'.. .. . . . . . .. . ....... ·········· . .. . . . :
•

•
con tem suu l3m tem trOn tr3nh dOng co •

. .. . .. . .. • • •• ·········· .... . . . . . . . . . . . . . . . . . •
•

Chay ao ao ghi nhO giun d£t con nh�n

•

...... .. ..... ... .. . ,, , ...... ...........

•

�....... ....... ... ... .... . . . . . . ... ... ... ........ ... .............. .... ... ... ... ' .... ... ..... ... ... ;

dong cilng kho heo di!n kjch d6ng Y3i •

... .. . .. . -. . . . . . . . . ... - . . .. ..'.. . . .... . ... .. . • . .. .. . .. .

.. .. . ... .. . .. . . .. . .. .. . ... ' .. . . .. . ..
•

mong chO c3nh ch�p tOi du xuan

;......... ..... '· . ... .. .... ... . , , .;. ... ... ........ ... ················ · -·· ... = ... ' .. ........ ...... ... ... ¥• ... ........... ..... ....... ... ...:
•
•

dQi Cho mat dou wt bcl ep chat

•
•

..
•

. . . .. .. .. ..... .. .. .. .. . . .... . ' ... .•

phe binh c&n mQt mi9ng rOn da di&u

'... .. . - . . . . •• • • ·'
• •

• •
. .. . .. . .. . . .. .. .. . . . •• •• . ... ' . ... .. . -. . . ... .
' . . - . ... . ...... .

phong nhonh bi m�t qua ca CU �I

• • • •

. .. . . . . .. . . .. . .' ... . . . . . . . . . .. . . . • . . . . . . . . . • . .
•
-...
•
.. .. .. .
•
..... . . . ....
•
.. . ..
,

cdi bO xOi r3u dn rau h� pha hO\ii

. . . . . . . . . ..
•

. .. ··-·-·· . . . . •·· .. .. . . . . .. .. . .. .. .... . .. . . . . - · · · · · · · · · · · · · · · · .. ····- '

•

sOng bi&n bo ngOQi nghi ngoi dOi rOi

:,..... - . .. ......... ,, ........ ... ·=· ... ... ........ ... ·············- ··=· ·•· .
•
. . •.. •. • •. • ..•. .• ··- ••. ••. ¥• .............. ............ ... ,,,�

m�t rOi Ong hUt ho3 sen ngO sen •

- .... ••
•

. .. . . . ··-······· . . •··•'· .... .. .. .. .. .... ·-···· · · · · · · · · · · · · · · · · · · - . ...

c3i duOi kho hang phep toon �nh Vien

:,............... . .. . ..... . • ,, ••. ·=· .•. .•. .•.••.•. ••••••• •••••••••••••• ••• •••••• ••• ••••••• •
•• •• ' •. ,,, ¥· ... ......... .. ............ ... .. -�

don gonh nOng nQc bu• c!inh S\iCh Si •

- .. .. . .. . .. . .. . . . . . .. .. •• •• .... · · · · - · · · · · · · · · - . ' .... .. . ... . - . .

. • •

yen tinh con khi •

. .. .. .. .. .. .. .. .•.... . .. . - . -. ·•

cilng donh thich dilt day keu gQi

, . ... .... ... ..... . ... ... ......,_, ............ ..... .;
•

�·-· -· ....... .......... ... ····-· ...... ........ ................. ..;. ·•· ... ... ' .. ' ,

buOc qu3 x�p ngoy ng&n d! Ch!u thOng minh

... .. . - .... . .. . .. . .. .. • ····- .... .... .. .... . . . .... .,•, .. .. .. ·
. .. . . . . . . . . . . . . -· .. . . . . . . . . . . . . ·•

thU v! ch�y tr&n cO slic

:.··-·-····-····"'"'''' ... . ···-· ...... ........ ....................... .
• •
••
... .. . . .... . .. ... .. . .. . ... ...... ........... ............ ..... . .
• •

boy san t�p c3i dU kinh vi!n vQng •

. ..- ... . .. . . .. . . . - . . . . . ... .. . . .

•

•
. .. . .. . .. •
• • .. ..
•
.. ' ,

canh sat th3 luOi vien 9\iCh vuot ve

•

• •
•

13m b&n
•

............
. ----------·-·--········-·-·-···---·-·····-·-·-····· ··· ·-·-----------
..

Phan thU- hai:

 - ........ '. • . .. . .. . .. . . . • . . . . . . . . . ' • . . . . . . . . . . . . . . . . ' ... ... ' . . • . . . . . . . . . . ' . . ' .... . . • .. • •

' '
•

• •
' '
nh�-nQng to-nhcl '
mem-cung •
• • • •
•

• • •

d:\i-ng&n <Qng-h�p doy-mclng '

• • ' •
•

troi-phai den-c!i yeu-ghet

•

. .' . . . . ' ' . ' ......

• •
• . .. ..' ..' • ••• ' ' .... - .•..•....•..•.......... · · · · · · - · · · · · · · · · · ... . . . . . . . ...

tot-xau d�p-xau tham-thOi

• • •

'
• • • •

•
co-khcing s6ng-ch�t can- khcing can
•

• • •

• • • •

• •

•
trong - dye •
s3ng-t0i •
sau-nong •
• , •
. . . . . ·- . .' . • . .. . .. . .. . • • ..•..•.... . • . . • . . . . • . . • . . • . · · - · · · · · · • · · · · · · · · · · · · · · - .. .. . . . . . ... •

.
thci-manh •
•

.
vuOng-trOn •
cong-th&ng •
.
....... -... . .... --···· .. ... ... ............ ················-·-······-·-···-·-···-··· ... ... - .. .. . .. . .... . ... ... .... ····- ... . ... ..

ra-v3o trOn-khuyet
•

.--·-·-······-·-····-·-·········-·····················-·-···-·-·-···-··-··-··-·······-·· -·····-··-··· .. ............. .. ..

•

nhi!u-it ngang-dqc th&ng-nghieng

.... -· -.... ··- ·-· ... --. -............. ················-·-··------···-·-···-··· ... ... ·- ·- ... ... -··- . . . . - . .. .. .... ··- . .. ...

• • • •

• •
•

•
n&i-chim l�nh-nOng ng:\y-dem •

------------
--- "----------·----------------------------··

Phan thU- ba:

·-··········-·· . . . . . . . . . . · · · • · · · · · · -···· ··········•··· .. .. .......... . . . ., ............ . .. .. . ..
• •

• •

mQt c3i sao mQt b3i tha c6 mQt cuQn len

• •

• • •

• • • •

mQt chiec t3u mQt chiec xe 6 tO mQt cuQn gi3y b3n

• •

• • • •
h3i qu3n •

'
• •
• •

mQt chiec ti vi m3u

• •

mQt g0c c3y mQt dia kim chi

• •
• •

' '
•

---------------·--·-·-···-·-·---·-···-----------------------------·--··
 ...·-·-········•-'•······ .......... ... . .. ... ..._,,, ••••••••••••••••••••••••••••••••••••• ••••• ·• ······-······
... d �· ••••••••• '' ' ·
. . . .
- -
• •

mQt sqi ddy chuyen mQt kj tUc x3 mQt do.in t3u

.··· - · - · · · · . . ····-·· . . . . . . .......... ·-
; �
• •
• •
• •
. . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . .. · • · · • · · • · · · . '. . . . . . .' . .. .. . •
; •
- -

mQt 13n du l!ch mQt chiec may bay m9t bite th11
• •
• •

• •
.
· · · · · · - · · · · . . ......... . . . • · · • · · · · · · · • · . . -- · · · · - · · · · . . .. . .. .
.. ...
. ... .. .. . .
.. . . . .. . .
' . .. . . .. . . . .. .. .... •

• •

• •

;
-
m9t quan bai ;
.
m9t biii cci .
....... .. ... . .... . ... '' . .._ ..... . ...... ,,,,, .. ... -·-··· ................ .. ... .... .... . ,, ····· .... ,, .. ... .. . ..... ,, . . -· .. . ... ... .... ' .
. .
m9t tcio boo !hap .

. - -
- - - -
- - -
-

, mot vang trang sang : mqt con IQc do mqt byi eel
- - -
. .

• •
· · · · · · - · · · · . . · - · · ·· . . . . .. . . . . . . . . . . . . ·. .. . . . .... . . . . . . . . . . . . . . . . .. .... . . . . .•. . . . .. . . . .. .. ' .. . . .
. . •
• •
•

-
m9t can phcing -
mQt b3y sOi
-
mqt hQt ngoc troi -
;........... ........... ,. . . . � •.. ...•...•...•. :.. ..... ... ·-··················· ... ...•. ... ···=· . ,, . ·• ,, ....... -· .. . ... -· ......• '' ... • ' :
. . - .

- -
- •

mQI hang cay mQt con voi mQt chiec nh&n

• •
• •

• •
•
. '. . . .. . .. .. . .. . ..
· · • · · · - · · · · . . · · · · · · · · · · . . . . .......... · · '- • · · - · · · · . , . . . . . . . . . . . . . · · · · • · . . · · · · · · ' · ' . . .

mQt dOi Chim en mQt ti!ng sao m9t doi giay bong
• -

- - -
• •• •
•
'
•

mot � chUQI mQt chi!c d3n pian6 mQt tr�n

•
•
•
•
•
•

cuOng phong
.
• •

•
•
• • •
-

m9t canh hoo mqt bQ phim mQt bCra com tOi

• •
• -
• •
• -
- - . .
...... -········ .......... - · .............. -··--·-···· ·········--·--·-···· ... ............. . . . . . . ......... . ··- . . . . ... .. .... .
•

Phan th& tzr:

- -
-
• •

mQt b3t com cS3y m" xanh rang tr&ng

• -
• •

.,., w.'" ''' • •••· ·-• -· •• ••• ••• ••••••••••••••·· - '•• •- ''' • '' ••• ••• •• ••• ••• ••• ' •• ••• •• ·••••• v••••·-·-•-·-••••••••••••• -··•- •- -• •
- - - -
-

. hoo d�p •

•
bi!n minh m6ng - dinh nUi cao -
• • • -
• • •
• • •

cay sao dai dQi hQi th& lhoo tirng d5y ghe ngOi
• • •
• • •
• • •
- • •
• • •
. • •

n3o nhi�t
• • •
. • •
• • •
• • •
-
• • -
• • •

c6 be nghe lbi may boy mau bQC

-

titng hQt cat vang

• •

•
• - •
•

•
• •
• • •

• •

.
.
con g3u v1,1ng ve .
: 10 than dO h0ng :
.
d\i hQi vui ve .
;
.... . -· - ... . .... ·-· -· .. ... ... ..............•... ... ·- ... . .. ... ... .. ... ... ... . .. ... .. ...... ·-···-·-·-·--············· -···- ·- -··
- - - -
- - -
• • •

c3n cdu C30 •

&ch keu 9P ciP -

•
•
chi&n si oai hUng •
•
-
• • •
• - •
• • •

10p ben : chu6ng xe reng reng :

•
•
• •
• • • •

- -
• • •

•
n11oc IQnh nh11 bang : •
ong CllOi ho ha •

• .
•
.

• • • ,

- Chim en bay : hQ3 mi va ho3ng anh : th3nh phO c6 nh3

----- --------·---- - -----·--·-·······---------- ---·
 _.,, .., - • ''' ••- • "' ,,, ,, • • •·• •·•••••• ••••· ••• •·. ·• • , ,, '•· ·•, ·•• , ''' '' ,, ·•• ·•· ••· ,, ·•' ••· u•• ,,, "' ....,,,,..,,,,,,,,,,,,, ,,,,,, .. ••• ••• .
. . . .

: '. thich h3t '. cao t3ng ;

.. . .
�• . . . . • . . ., . • • , .. , ., • ., . • • ,. ••••·•··• .o ' • ' ' • • ' ' ' • ,, ' •• ·• •••• a . • • . , , . , _ , , , • . • . . , . . . • • . • • . . • . . ,• . . . • . . •, • •, o
.
. - .

n6ngth6n c6 . 13i xe chuyin tam 13i . xe jep chQy nhanh -

-

c3yb3o bQc
-

-
•
-
•
-
•
-
•

; rirng cay r6m r�p ; tling b�c them ; nlt6'c chdy ao 3o

.
......,_,,, . ··- ·-······ ·-. -·············· .,...... ·-·
.- .. . ' . ...

.
... ........ ... ...... ' .... ... • ·····-·-····-· ·····-·-···· ·- -·- ·- -·.
.-
�
-

can phong , con giun bO � chim quyin kiu gU gU

- -
• • -

sang trung
• • -
-

• - -
•

•
- . .
• •

'
• •

_
Cci khci heo : canh dang rqng : soi x:im dang ghet
. . .
.... . . . . . . . . . .. .......... ···•············-···· . . . . . . . . . . . -· .. .. ---· .. · · · · · · · · · • · · · · · · ·· · · · · · .. ....... ......... .
• • • •
.
- -

qud h&ng giOng d3 di&u biet ch�y :- day chuyen v3ng :

•

din l&ng
• - •

-
•
•

•
•

• •
-
•

; sen nO dAy ao : ca tim ; sOng vO ;

..
=-
.
·····- ... ... - ·-· ······- . -•.. ············
.=
.
· ......................... .......... ..... ...
.
-=-
.
·····-·-·····- ········-·- - .. ... ...... :
.
.

�
.

� �
. .

; m3y kiu Om 3m khuyin tai cre:p 13 cay bay xuOng

. . .-
....... - .... ··- ·-· ... .. ·- . ... .. ············•··· ......... ' . ... ... ..... ... ... .... .. ········ ······-·-·-···· ···········- ·- ···-·- -··
.
hoa sen mem m�i : c3i du6i cong lin � kho ch£t d0y h3ng ;
-
•

san s�ch se phong doc sach Chu khi hOQI ba�

•

yin tinh hitu dQng -

•
-
•

th3m len mem m�i .

-
cay g�y cling danh . rucing dbng
•

- • - minh m6ng -
• • • •

san v�n cJQng chitc dU tli tli kinh IUp thU v!

•
• •
rQng r.li bay xuong
- -

• •
•

-------·-------·-·----··-·--·-·-·-·····-·········---- --- --·

Phan thU- nam:

Khach den nha, be m<'ri ngoi. Mli! di lam, be t;:tm bi�t mli!.

Vjt con, ga con gi).p nhau, cling di bat giun, cling di choi.

Hai con meo hoa, meo meo meo, mat rat tron, rilu v�nh hai ben.

Tr<'ri n6ng treo ng9n cay, vira keu l;:ti vira gao, chuy�n gi cling kh6ng
hi�u, ma l;:ti n6i hi�u roi. (con ve)

Mi�ng nhtr cai xeng, chiln nhtr cai qu;:tt, khi di lac ltr, boi tren mi).t ntr&c.
(con vjt)

Da mi).t day, trong bvng r5ng, danh ba roi, keu rung tung tung. (cai
trong)
 M9t con ngi.ra hai ngrrCri CU'OO, m9t dau len cao thi m9t dau xuong thap,
ngi.ra khong biet ch9y, nhrmg ngl.l'Cri CU'OO rat vui. (cai b�p benh)

E>en long do, den long xanh, co ngrrCri thich, co ngrrCri SQ". (qua 6t)

Tren dau lU-a chay 16n, tren ngl.l'Cri toan nrr&c mat, cang dot cang nho
l9i, cuoi cling bien mat luon. (cay nen)

Toan than do n;rc, trong long sang trrmg, ngay l� treo len, m�t CU'Cri h6n
h&. (den long)

M9t chiec chan nho nho, chi dap mi�ng, dap mui, phong b�nh gifr v�
sinh, ai cung phai chuiln bj. (khilu trang)

M9t chiec cau, bac tren dat, khi len treo, khi xuong trnQ"t. (cau trrrQ"t)

Anh em bay tam ngl.l'Cri, ngoi quanh m9t chiec c9t, neu mQi ngrrCri xa
nhau, thi ao quan rach nat. (cu toi)

M9t chu chim trang nho, biet bay khong biet keu, danh thi chu bay di,
khong danh chu r<ri xuong. (qua cau long)

Ngi.ra khong an co, than lam bKng Xl.l'OTig, CU'OO len thi ch9y, khong CU'OO
dli-ng yen. (cai xe d9p)

Em be dau tron, d�p m9t cai, nhay m9t cai. (qua bong da)

Can phong thuy tinh nho, ben ngoai xay trr6ng rao, ben trong nong
hling h\fc, ben ngoai l9nh nhrr bang. (phich nrr&c nong)

M9t mieng banh vuong, khi tam thBi bQt, cang tam cang nho, tam xong
thi mat. (xa phong thom)

E>au dQi mu do, m�c ao trang tinh, dang di di�U, VU'OTI Ccl noi chuy�n.
(con ng6ng)

Von di thap be, tinh khi that thrr6ng, g�p lU-a keu to, mQi ngrrCri rat
thich. (phao)

Vt'ra ch9y vira nhay, ch�ng can den ai, dil'.y di dil'.y l9i, danh rat la vui.
(ch<ri bong r6)
 Ban ngay thi ngu, ban dem thi ch<ri, lap lanh tren duoi, m9t ngoi sao
sang. (dom d6m)

Giong chim ma khong phai chim, bay cao hon chim, bay len keu am am,
khong bay thi yen li).ng. (may bay)

Tinh than rat tot, khong bao gi<'r ngu, ngtr<'ri nh6 sfrc 16n, khong ngii bao
gi<'r. (l�t d�t)

Sinh ra dau rat trang, rat thich boi dau den, khi rbi thi d(li mu, khi b�n
d� dau tran. (but long)

Ngtr<'ri nh6 sfrc khong nh6, doan ket l9i can cu, khi thi chuy�n ltrong
thi;rc, khi thi di dao ham. (con kien)

M(lt co gai nh6, song & trong ntr&c, ngtr<'ri mi).c vay hong, ngoi tren
thuyen xanh. (hoa sen)

E>oi mat giong vien ng9c, ngtr<'ri mi).c ao hoa do, song trong cung thuy
tinh, ti;r t9i va nh&n nha. (ca vang)

Trong ao m9t cai khay, mtra r<ri khong dong day, mtra nh6 r<ri r<ri miii,
ng9c trai tt1ng h9t m(lt. (la sen)

M(lt day nha dai, rat nhieu ell-a s6, tr�n gi6 vira th6i qua, tieng hat
truyen di khap. (cai dai)

Phan thU- sau:

··-· · · · - · · · · . . ··•· • · ·· · · · • · - · ·····•· ······ .. .. .......... .. .. ... ...... .. . . •··· ·········•··· . . .. . . . . . . . . . .
- - - -
. . . .
- - - -

: Ke tung ng1ri1i hilng : thuan bu&m xuoi gio : giOng nhll in -

:,•.•.. � ... . .. . ......... . . � •..•.••••.•••.•.: .. . .. ... ··•·••·•··•· . •.. •.. ..•..•.... ... ... ··=· . ...•.. .. .. ',,' ·• ,, . .. •.. . .•.. . '' • .• ••. ' ,, :
. -
.
. -
.
- - -
- .

•
•
: den kit nhlr san : menh mong bot ngot �
1· - · · · · · · · · · · · · · .......... ···•······ -······ -G ··· .• ..........••. ····· .....•.... .. .. · ;· · · · · · · · ······· .. .......... .... . . .•.. :

nOng nhll Ilia aOt -

•
d g&ng vugt Jen ng1ri1i dong -

- - -
nghin ngh!t -
- . - • •

. • • •
• • • •
• • • •

blia di.re blia c3i ba a&u sau tay : muon hang nghin tia :
•

• •

• •
.
. :

muon tiling kho khan ' •

n&i tiin IOi dinh pho tntong toi con '
•
.
• •

• •

:
-
tha h0 v&y vUng -
. cit bay d3 Ch\lY
-
_
tling Ii tling ti _
.
.-••••�OoOooO-OHOoOOH•·OMO ooOo•OoOooOo•O• .O • • ••·••••••••O•O•O o W • • • ••••••••••••>O·OO·•o••••••••••••••• ••OooOoo O.oO·O• OooO •O·oOooooo
- - - -

- -
- .

tram phuang � nghin Qudn V\ln m5 � tam tri Ia dang

-
•

-
•

nghin ke
• •

• •

·-··-· - ... ..... -- -·· - .. - - - ... ···-·· ·-·-· ·-· - . . .... ···--·-··· .. -·· -· ···-· ·-···· ' . . . . . . . . . . . . . ... .... .... - . . . . . . . . . ·-·· . ....
. . - ...•
 .......... '' .... ......... ·-. ·-·············· .... . . .. ·-······ ... ... ' -·· ... ........ ... _, .
. .. . -· .. ''' ' ... -· '' ... '·• ..... ·-· . ..... .. . . . ' .. ' .. .
- - - -

mO cO trong b1,1 ng .
•
sang do linh m&t _
binh tinh di�m d\im :
•

• .
•
.

.
thiin la d!a vOng .
•
•
ch3n trbi gOc bi&n .
vci phap vo thien •

' ' ' •

•
•

c5i CQ ye) lj
. •

u& o3i U rU •
•
•
ngva xe nh1.1 nuOc : •

�··-· - • ••• ·•• ·-•••••••-•••••·••••••••••• •4 - • •• •-•••••••••••• ' ••• ••• ••••• •••••• ••• •• • , • �·' ••' ••• ••••• ,,, ·••• ••••• ••·•••• ••• ' • ' - ••• I
- - - -
- . - -

- vO cOng r&i nghe .

•
6 mi Chu crao - muon m3u nghin ve . •
• • •
•

�
• •

: vO phuong cUu chlia . ng&i khOng an b3m

• : ' . .

: nlra ngO nlia khoai ·

•
kh6ng c3nh m3 bay : tronh thu tilng
•

giay tilng phut

.

.
•

>·····-· ... ···- . -···· -· ·-···········-··· -· . ·-···· .. ... .... ... .. ..... ...... . .. -
. . ,. . ... ... ..... .. . .. .. . .. ... ..... .... .. . - ...•
- - - -
•

hUng hUng h& h& •

•
•
tay khOng rbi s3ch h03 Chan muo toy .

• • • •

' '
• •

dai dong van l\I

• •
•
•
•
giO mua m!t mUng m3u ch3y dAu roi •
•
•
• •

vui mUng ph3n khOi : c&u sao duqc v�y tho ch�t khcing
·

• •

•
khuot phuc
• •

·
• •

:- · · · · · - · · · · . . · · · · · · - - · · . . . . . . . . . . . . . ·
� ·· .. ·- ········•· · · · · · · · · · · • · · . . . . • :· - · · · · · · ...... . . -· .. .. ·- . .. •
•
. . •

•
.

b3n tin b3n nghi th3ng lqi liin ti&p : m& hdi uOt d3m lung :
•

•
. .

...·-· -· ··· ···- ·-·······-·····-············· -· ·· ·-···· ········ · ··· ··· ····· ··· ··········· .. . .. . ... ..... ... .... ..... ....... ... . . ·�·-··
- . - .

•• • •
.

khcing CO Vl�C g1 kho

• . .

• Chim kiu hoo na cr&n nai cr&n ch On

. . .

• •
. • . .

• • •
. .

•
. • . .

. • . .

chi sc;r long

. . . .

. . . .

. . . .

. . . .

. . . .

. . . .

khcing b�n
. . . .

. .

• • • •
. .

' , '
. . .

•
.
•

•
• •
. . .

. • . .

h3o quong muon • cr&ng com CQng kh& tiiu di�t toin quan
.
•
. .

. • . .

•
. . .

. • . .

•
. . .

. •

trui;rng
. .

•
. . .

.
. .

. •
. . .

=-··-·-· ... ... ·-······- ·-·· ............ -.: -··· ·-· ........ ... . ... ... ..... ... ... ···- ·- :. ... . ... .. ... ... .... ....... ........ ··- . . .. .. :
. . . .

. .

tr3m l�ng it n6i nOi ngon n6i ngQt _ don thuong dQc m5
• • •
•

' '
• • •
•

•
•

long soi Chan duang •

IOng lang d\i sOi IQ rO ch3n tuOng •
•

.
. .
•
•

• • - th�n qu3 hOa khUng ;

suy ngh1 het each hoing thu dot dao
•
.
•

. - . -················ ... ... .... .... ... ..•.•. . ,.... . ... .•... ... .•.. •.. •. . ..... . ..• .• .•....•
•
. . .

>·•··· ... .. . ···-·-······· ....................

- . - -

-
� xu3t quy nh�p th3n � tinh to3n nhu th&n
. . .

vuon ngua1
• •

:
- -
: - -
: doing dQy :
................ .......... ·················•ol: .. •-·································-····•-•:•······························ ,,,, , , .... ··:
- - - -

:
. .

: thanh d&ng vach s&t nam nOp lo sc;r

:
. .

-
. - . .

---···-···· -- ------ ··········· ·······------:-. ····· ···-------· .. . ...... . ......... . . . . ................ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ...... •

Con nguOi khi con nh6, tinh than rat tgp trung; khi tru&ng
thanh suy nghi phdn tan. Thenen phdi dt;1y d6 s6m, almg b6
[i} mat CO" hQi.

Nhan Chi Thoi

DQ.y nguOi phdi dt;1y tlr nh6. Tre nh6 giong nhu mam non,
phdi vun a&p cdn thgn, m&i c6 thi sinh tru&ng phat triin.
Neu khong tuffi tho- se bj tffn thuo-ng, khong bj thui ch{)t thi
ciing kh6 thanh tai. Cho nen giao d1,1c ti€u hpc la cai goc cua
cong cu{)c xay dvng dat nu&c; giao d1,1c tre nh6 lg_i la goc cua
goc.
,.,

Dao Hanh Tri

 LIEU HOC CH , HQC
,..

• •

DOC DANH CHO T

•

Khi li.ra ch9n tai li�u h9c chfr, h9c d9c cho tre can chu y nhfrng di�m
sau. M9t la, nen xem lU"Q"Ilg chfr tre h9c nhieu hay it d� li.ra ch9n tai li�u d9c
tU"ong i'.mg, giam b6t kh6 khan cho tre. Hai la, li.ra ch9n n(li dung ma tre
cam thay m&i ll). va d@ hi�u, phu hgp v&i d9 tu6i va trinh d9 cua tre. Ba la,
tai li�u danh cho tre phai thu tj.

Tai li�u nhl.l" the nao thi dl.l"Q"C g9i la thu tj?

C6 van c6 di�u, d9c thu�n mi�ng;

Cac cau chuy�n ve cac con v�t, truy�n c6 tich;

Bai hat cho tre em, cau do c6 th� phat tri�n tl.l" duy va kha nang tU"6ng
tU"Q"Ilg;

Truy�n CU"Oi, bai ve;

Chuy�n ll)., chuy�n li kY, tri thfrc khoa h9c cho tre em.

Nen drm nhfrng chuy�n tre da trai qua va nhfrng mong U"6-c tU"ong lai
cua tre vao trong nhfrng tai li�u ti.r sang tac, nhU" the tre se cam thay VO cung
than thiet.

DU"&i day la m9t so tai li�u tham khao cho d9c gia li.ra ch9n. Hi v9ng tat
ca cac tre em deu biet chfr s&m d� dan bU"&c vao the gi&i d9c, th6a sfrc VU.ng
v§:y trong bi�n tri thfrc.

'

cAu DO vA BAI HAT TRE EM

Cau do (chu y khong nen cho tre biet tru&c 101. giai)
 M9t con brr&m, bay len cao theo gio, muon len trCri chcri, cai day keo no
l9i. (con <lieu)

M9t bong hoa, th�t kY 19. TrCri nang treo trong nha, trCri mrra cam tren
tay. (cai o)

Toi crrCri v&i blJ.n, blJ.n crrCri v&i toi. Toi drra tay keo blJ.n, nhrmg khong
thay blJ.n dau. (soi grrong)

Co luc treo tren SU'On nui, co luc treo tren ng9n cay, co luc giong cai ma
tron, co luc giong cai liem gi).t lua. (mi).t trang)

H9t ng9c trai d�u tren co. Sg nang chieu, SQ" gio lay, muon xem ng9c
trai, em phai d�y s&m. (h9t srrong)

M9t ban tay, co nhieu ngon, ngon tay tho, khong lam vi�c. C&i gang tay
mau vang, hi�n ra anh chang mau trang. (chuoi tieu)

M9t thay thuoc gioi, chuyen kham b�nh a trong riing. Mi�ng nh9n
giong dao m6, gap ra tiing con sau. (chim go kien)

E>au rat tron, khong xrrong, khong thjt, chi co da. Khi danh nhay cao ba
thrr&c, bv.ng chfra toan hcri. (qua bong da)

Hai anh em dai nhrr nhau, m9t ngay an ba bfra; chi an com rau khong
uong canh, chua ng9t dang cay deu nem tru&c. (doi dua)

NgrrCri cong cong, giong trang lrr&i liem, khong co mi�ng chi co rang;
sang sang chai toe em th�ng mrrgt. (cai lrrgc)

Be vira trang, l9i vira tron, mua dong ngoi tren dat, khong SQ" gio thtli,
chi SQ" nang soi. (ngrr(ri tuyet)

Dao khong chem dl.l'Q"C, tay khong cam drrgc; ai cfing can trong CUQC
song. (nrr&c)

Noi no la trau, no khong biet cay; tuy sire l\fC khong 16-n, nhrmg mang
ca nha di. (oc sen)

M9t cai h9p hinh vuong, m9t nhom cling sinh song, mCri m9t ngrrCri di
ra, ra crra la boc chay. (diem)
 Giong qua hong ma kh6ng c6 nap. Chua ng9t nhieu dinh du-6ng, vira la
hoa qua vira la rau. (qua ca chua)

Cay cong cong, day cong cong, treo tiing chum ng9c trai; mau tim mau
xanh th�t d�p mat, chin thi ng9t xanh thi chua. (qua nho)

M9t tO- giay nho nhrmg 6m tr9n ca nui cao, bign 16n. (ban do)

Hai anh em, ca dm kh6ng g�p nhau, nhrmg anh nghe du-gc dieu gi, em
nghe du-gc dieu ay. (tai)

Trong d9ng kh6ng day c6 chiec cau, m9t dau chl).m dat m9t dau rung
rinh, son hao hai vi di qua cau, sang ben kia thi ch�ng thay dau. (lu-&i)

May thay n6 nhu-b-ng du-b-ng, cay thay n6 v§y tay, ml). thay n6 cong
ngu-m, hoa thay n6 g�t dau. (gi6)

Vt'ra c6 chan ll).i vira c6 tay, luc thi bo luc thi di, khi di giong nhu- ngu-m,
khi bo ll).i giong ch6. (con khi)

BAI HAT THIEU NHI

Ga m� mang ga con, con th�t la do ngoc, dl).y con ClJ.C ClJ.C ClJ.C, con ll).i Ctf
chiep chiep.

M9i ngu-m xep hang vao, cun con meo con t�p thg dvc. Chi hu-ou sao
h6, m9t hai ba bon, lam rat tot.

Com gl).o te, rat la thom, chung ta cung den thU-. An nhanh, an no,
kh6ng lam rai com len tren ban.

M9t hai ba bon nam, len nui bat h6. Khong bat du-gc h6, ll).i bat du-gc
s6c. C6 may con s6c? M9t hai ba bon nam.

Danh du, danh du nao, em gai ai, dtl-ng ben tren, theo hu-6ng gi6, du
th�t nhanh. Ra sU-c nao, m9t hai ba, du len cao, du di xa, giong con bu-6m
bay len trm.

Gi6 mua thu th6i, canh cay dung du-a, la do, la vang rai xuong dat. Ll
do, la vang bay nhu- bu-6m.
 Cao cao nho, h9c nhay cao, nhay len co. B�t m9t cai, tach m9t cai, "ai
nhay cao nhrr toi'', co rung rinh, ngii 19n nhao.

Trong cua em keu tung tung, em n6i gi trong deu higu. Em n6i trong oi
keu ba tieng, trong n6i "tung tung rung". A nhrrng kbong dtrQ"C, em gai con
dang ngu, em bao trong oi dling keu nfra, trong n6i "higu, higu, higu!"

Gi9t mrra nho, tach tach tach, roi xuong vtr<'>n hoa, hoa crr<'ri n& mi�ng.

Gi9t mrra nho, tach tach tach, roi xuong ao ca, ca mling vfiy duoi.

Gi9t mrra nho, tach tach tach, roi xuong ru9ng dong, m9 non mling
ng6c dau len.

Bup be vai, bup be vai, mat to, t6c den. Ca ngay crr<'ri rat trroi, kbong
bao gi<'r n6i chuy�n. Em om lay bup be, chi lam m� bup be nhe.

M9t ngoi sao, rat co don, hai ngoi sao, toa anh sang. Ba bon nam sau
rat nhieu sao, chieu sang ca bau tr<'ri.

Ai day? Go vao crra s6 so9t so9t so9t. La toi, bong tuyet nho, toi den tl'r
tren tr<'ri, n6i v&i b9n mua dong den roi day!

Khan tay nho, dg lau mui, hang ngay & v&i em. Tr<'ri mrra dat tron, b9n
nho bi ngii, em d& d�y. Giup b9n lau bun & tren ngrr<'ri, co kben em la em be
ngoan.

M9t hai ba bon nam sau bay, bay sau nam bon ba hai m9t, bay co den
hai qua, xach theo bay chiec Ian. Bay 109i qua, bay hinh dang: tao, dao, li.ru,
hong, m�n, h9t de, le.

Khi duoi dai, tho duoi ngan, duoi s6c giong cai o. Vit duoi b�t, ga trong
duoi cong cong, duoi cong nhrr chiec qu9t.

E>rr<'>ng Tang crr&i ngi.ra, theo sau c6 Ton Ng9 Khong. Ton Ng9 Khong
ch9y rat nhanh, theo sau c6 Tru Bat Gi&i. Tru Bat Gi&i mui rat dai, theo sau
c6 Sa hoa thrrQ'Ilg. Sa hoa thrrQ'Ilg ganh hanh ly, theo sau c6 11io yeu ba. Lao
yeu ba, th�t la xau, ll'ra E>rr<'>ng Tang va Bat Gi&i. E>rr<'>ng Tang, Bat Gi&i th�t
ho do, la ngrr<'ri la yeu ma kbong nh�n ra. Khong nh�n ra, bi mac ll'ra, may
c6 Ton Ng9 Khong mat rat sang. Mat rat sang, phat hao quang, gicr cao g�y
Nhrr Y. G�y Nhrr Y th�t lQ"i h9i, yeu ma quy quai tieu di�t het.
 M� diing bao con con nho, con biet mi).c do, biet ma chan. Bo diing n6i
con con nho, con biet lau ban, biet quet nha. Bo m� b�n di lam, con biet lam
rat nhieu vi�c.

B?n n6i m(>t, toi n6i m(>t, meo con rat thich ma mi).t. B?n n6i hai, toi n6i
hai, con cong xoe cai qu9t. B?n n6i ba, toi n6i ba, l9c da cong hai qua nui.
B?n n6i bon, toi n6i bon, con nhim m9c gai tren ngtr<'ri. B?n n6i nam, toi
n6i nam, htrO"U sao tren dau m9c cay con. B?n n6i sau, toi n6i sau, tjt thich
bcri trong ntr&c. B?n n6i bay, toi n6i bay, ga trong g9i m9i ngrr<'ri thfrc d�y.
B?n n6i tam, toi n6i tam, ech keu QP QP Qp. B?n n6i chin, toi n6i chin, ca
heo dung dau danh bong. B?n n6i mtr<'ri, toi n6i mtr<'ri, v�t h9c n6i rat la tai.

Ntr&c suoi ntr&c suoi b?n di dau? Toi chay vao ho ao song suoi. Ntr&c
song ntr&c song b?n di dau? Toi chay vao bign ca.

Chim non thfrc d�y roi, cung em t�p thg d\lC. Em gia tay, chim giang
canh, em gia chan, chim nhay nh6t, em cong ngtr<'ri, chim cong duoi. T�p
xong roi, t?m bi�t nhe, chim nho bay di roi.

Ech hat mua xuan vui, ve keu mua he tuy�t, sau kia thich mua thu, cac
con V�t deu SQ" mua dong den.

Gi6 xuan thBi, gi6 xuan thBi, lam la cay xanh, lam hoa dao do, lam chim
en bay ve, lam chu ech tinh d�y, lam h?t mtra nh� rcri.

Vjt con keu qu9c qu9c, thtr<'mg xuong dtr&i ntr&c chcri. Xep hang tiing
chu m9t, ngay hang thKng loi ai cung khen.

M(>t h?t g?o, khong d@ c6 dau, bac nong dan rat vat va; ngtr<'ri day mo
hoi ngtr<'ri day bun, tiing h?t tiing h?t phai quy tr9ng.

� Sang roi, sang den cung mi).t tr<'ri; sang roi, sang om lay mi).t trang;
sang roi, dem theo niem hi VQng. Em cat ca bu6i sang va tri thfrc vao ci).p
sach.

� Btr&m mau bay trong khong trung, btr&m mau d�p nhtr hoa, muon
hoi sao btr&m d�p? Hay hoi m� ti.r nhien.

� Em yeu co xanh, em yeu hoa ttrcri, em yeu chim nho, em yeu chu ech,
em yeu bo yeu m�, em yeu trn<'mg yeu nha. B?n hoi em yeu gi nhat? Khong
doan dtrQ"C phai khong? Em n6i nhe. Em yeu nhat t6 quoc, vi chinh t6 quoc
d9Y em biet yeu.

� T6c cua m�, rat la den; t6c cua m�, rat la d�p. Khi em 16n len, em m&i
thay, t6c den cua m�, di dau mat roi? Mau den d6 cung v&i tri tu� da viet ra
chfr yeu rat to, da di vao tim em roi.

(Chu thich: nhfrng dong c6 dau � la do nha thcr chin tutli Nhi�m Hoan
viet.)

cAc cAu THI NOi NHANH

>

Bu6i tnra an btr&i chua.

Lua nep la lua nep non, lua len lap 16 long nang lang lang.
N °"' "
" nau ech .
N"01• d"'ong nau oc, no1 dat
N N N

Luc nao len nui lay nfra ve lam lan nen chu y ntr&c lu.

TRUYEN VUI •

Bo vii con

Con trai hoi bo: "Tren d<'ri bo lu6n biet nhieu hem con phai kh6ng 9?"

Bo n6i: "Dung v�y."

"V�y ai phat minh ra may hcri ntr&c?''

"James Watt." Bo tra l<'ri.

Con trai: "The t9i sao bo cua Watt l9i kh6ng phat minh ra may hcri
ntr&c?"

Tnr Bat Gi6i trong nhii

Dtr<'mg Tang sai Trtr Bat Gi&i tr6ng nha. Trtr Bat Gi&i l9i ngay kho kho
ben crra.

Dtr<'mg Tang lay Bat Gi&i d�y va trach m6c Bat Gi&i. Bat Gi&i n6i: ''Str
phv, cfra da h9 xuong roi, con n�m len tren thi con ai dam vao tr9m cfra
nfra a."
•

Meo con trong ca

Ngtr<'ri nong dan trong ng6 tren dat. Den mua thu, 6ng thu hoach dtrQ'C
rat nhieu ng6.

Ngtr<'ri n6ng dan trong l?C tren dat. Den mua thu, 6ng thu ho?Ch dtrQ'C
rat nhieu l?C.

Meo con thay theben trong ca tren dat, vi n6 muon thu dtrQ'C nhieu ca.

Khong dw�c uong nw6'c

Be kh6ng cfin th�n, khi an cam nuot m{>t h?t cam vao bv.ng.

Em be hang x6m n6i v&i be: "Chi khong dtrQ'C uong ntr&c dau day. Anh
trai em bao 'h?t cay khi c6 ntr&c va chat dinh dtr6ng se nay mam, l&n len'.
Neu chi uong ntr&c, tren dau se m<;>c cay cam day."

Ngu-01. di dwirng aeu di ben phcii

Tigu Hoa: ''Bo oi, con biet lu�t giao thong roi."

Bo: ''Con biet gi nao ?"

Tigu Hoa: ''Con biet la, ngtr<'ri di dtremg deu di ve hen phai. Nhtrng ma,
the thi hen trai dtremg nhtremg cho ai di ??"

.MO hoi dau mat roi

Yao mua he n6ng n\l'C, m{>t liio nha giau ra rat nhieu mo h6i, liio sai
ngtr<'ri hau qu?t cho minh. M{>t luc sau, tren ngtr<'ri liio kh6ng con mo h6i
nfra, liio lay lam l? hoi: ''Mo h6i cua ta di dau mat roi?"

Khi ay, ngtr<'ri hau n6ng den n6i tren ngtr<'ri mo h6i dam dia, n6i: "Thtra
6ng, mo h6i & tren ngtr<'ri con ?!'' Llio nha giau nhin thay the ctr<'ri n6i: "A,
thi ra mo h6i cua ta ch?y sang ngtr<'ri cua ngtroi roi!"

Cao bi h6 bat dtrQ'C hen VQi vang n6i v&i h6: "Ong tr<'ri phai ta xuong day
lam vua cua muong thu trong riing, ngtroi khong th� an thit ta dtrgc." Hb
khong tin. Cao l9i n6i: "Neu ngtroi khong tin, thi hay di vao riing cling ta,
d� xem xem muong thu c6 sg ta hay khong."

Hb ben di cling cao vao riing, muong thu nhin thay hb deu SQ' hiii b6
ch9y. Thay v?y cao dac y n6i: "Ngrroi xem kia, c6 ai khong sg ta khong?" H6
thay v?y ben tin l<'ri cao va khong dam an thit cao nfra.

TRI THUC KHOA KHOC •

TQ-i sao chui)t lQ-i gij_m gf>?

Chu9t rat dang ghet, n6 thtr6ng an tr9m cac 109i thi'.rc an, c6 khi n6 con
g�m sach, g�m giay bao, g�m do gb trong nha. Chu9t g�m nhfrng thi'.r d6
khong phai d� an ma la d� mai mon rang. B&i vi rang Ctfa cua chu9t m9c rat
nhanh, neu khong mai thtr6ng xuyen, rang se cang ngay cang dai, mom cua
chUQt Se khong ng?m l9i dtrQ'C, cfing khong an dtrQ'C, khong an dtrQ'C thi Se
bi d6i. Cho nen, chu9t phai thtr6ng xuyen tim kiem do v?t d� g�m, neu
khong tim thay n6 se g�m lung tung, vi n6 chi can mai mon rang la dtrgc.

TQ-i sao sau khi nhin thay ch6p m&i nghe thay tieng sum?

Khi tr<'ri mtra to, c6 b9n nh6 khi nhin thay ch&p loe len thi l?p tire bit tai
l9i, vi cac b9n ay biet, sau khi c6 ch&p se c6 sam. Thl,l'C ra, ch&p va sam xay
ra dong th<'ri. V?y thi t9i sao chung ta nhin thay ch&p trtr&c, roi m&i nghe
thay tieng sam? Ch&p va sam giong nhtr hai v?n d(>ng vien cling xuat phat
m9t luc. Nhtrng ch&p ch9y rat nhanh, trong ch&p mat dii den trn&c m�t
chung ta; sam ch9y ch?m hon, phai ch9y m9t luc m&i den dtrgc. Anh sang
ch9y nhanh hon am thanh, d6 la ly do t9i sao chung ta nhin thay ch&p
trn&c, roi sau d6 m&i nghe thay tieng sam.

TQ-i sao khi meo di lQ-i khong phat ra tieng di)ng

Bubi toi, meo ch9y di ch9y l9i trong nha bat chu(>t, nhtrng chung ta
khong nghe thay tieng btr&c chan cua meo, cho du n6 nhay tl'r tren cao
xuong cung khong he c6 tieng d(>ng. T9i sao khi meo di l9i khong phat ra
tieng d(>ng? B&i vi dtr&i ban chan meo c6 l&p d�m thit day va mem. Dau
ng6n chan CUa meo CO VUOt CO th� dubi ra dtrQ'C. Khi nghi ngoi Va khi di,
vuot cua meo thu vao trong, the nen khong he phat ra tieng d(>ng, va m6ng
vuot cua n6 cung khong bi mai mon.
 Co tren t1rtY11g do ai trCJng?

Co tren ttr6ng khong phai do ngtr<'ri trong, ma la do gi6, chim, meo

trong day. MU.a thu, gi6 se thbi nhfrng hl;lt co da chin & ngoai dong bay len
ttr6ng; cling c6 khi, meo di qua dam co, tren ngtr<'ri se dinh m9t it hl).t co,
khi meo treo len ttr6ng choi., hl;lt co roi. xuong ttr6ng. Ll).i c6 khi, chim ia ra
nhfrng hl).t co da an vao b\lng, roi. trung ttr6ng. Nhfrng hl).t co roi. tren ttr6ng
g�p dat bun, den mua xuan sang nam Se mQC thanh CO.

TQ-i sao nu-6-c miit lQ-i m(ln?

Ntr&c mat c6 vi m�n vi trong ntr&c mat c6 muoi. Sau khi tien hanh xet
nghi�m phan tich, cac nha khoa h9c da phat hi�n ra trong ntr&c mat cua
ngtr<'ri ngoai 99% la ntr&c ra, con co m(>t it muoi. Trong C<Y th� chung ta co
khong it noi. c6 chfra muoi. Ngoai ntr&c mat ra, trong mau cling c6 muoi,
th�m chi mo hoi cua chung ta cling c6 vi m�n. C6 noi. muoi nhieu, c6 noi.
muoi it. Muoi trong mau nhieu han muoi trong ntr&c mat.

Muoi trong ntr&c mat c6 tac d\lng di�t khu�n tieu d(>c. Nhfrng vi khu�n
binh thtr0ng tron trong mat chung ta Se bi ntrac mat rua Sl).Ch, Va khong
gay hl).i dtrQ"C nfra.

cAu CHUYEN THANH NGD

•

Thay b6i xem voi

C6 bon ngtr<'ri mu muon biet hinh dl).ng con voi ra sao, ben lay tay sO­
voi. Ngtr<'ri thfr nhat sO- vao rang voi va n6i: "Voi giong nhtr m9t cay g�y g6
cong cong." Ngtr<'ri thfr hai sO- vao ngtr<'ri voi va n6i: "Voi giong nhtr bfrc
ttr6ng." Ngtr<'ri thfr ba sO- vao chan voi va n6i: "Voi giong nhtr cai CQt to."
Ngtr<'ri thfr ttr sO- vao duoi voi va keu len: ''Cac ong n6i sai het. Voi giong
nhtr m9t cai day thirng!"

om cay dt;ri tho

C6 m9t con tho phi nhtr bay, khong chu y nen n6 va vao m9t cai cay to,
Ian ra dat. M9t ngtr<'ri di ngang d6, nh�t dtrQ"C con tho, ong ta rat vui, nghi
b\lng: "Tl'r giO- minh khong phai lao d(>ng nfra, chi can ngoi day dQ"i tho chl).y
den, khong phai la tot lam sao ?" Tl'r d6, ngay ngay ong ta ngoi dtr&i goc cay
dQ"i tho den dam vao goc cay, nhtrng dQ"i mai, dQ"i mai khong c6 con tho
 '

nao.

Cac bll.n nho oi, ngl.l'Cri nay nghi nhl.l' v�y c6 dung khong? Vi sao?

Nh6 mq. cho nhanh l6n

Ngay xrm, c6 mi;>t ngl.l'Cri tinh tinh hay n6ng vi;>i. Anh ta thay m9 l6n
ch�m qua, ben ra rui;>ng nhb het m9 len. Anh ta rat dac y va n6i: "Hom nay
minh da lam cho m9 cao len rat nhieu."

Cac blj.n nho oi, m9 bi nhb len c6 16n dl.l'Q'C khong? Dam m9 d6 se nhl.l'
the nao? B9n hay thrr nhb mi;>t cay co len xem sao nhe.

cAu CHUYEN co TfCH •

Tq.i sao oc sen lq.i cong nha tren ltntg?

Truy�n kg rKng, luc m&i dau oc sen cung di nhanh nhl.l' b<;> ngi.ra. Nhrmg
bay gier, bll.n xem n6 m&i ch�m ch9p lam sao, di mai cung khong di xa dl.l'Q'C
mi;>t tac, va luc nao cung cong mi;>t cai nha vira ni).ng vira Vl.l'6ng viu. Tll.i sao
l9i nhl.l' v�y? Cau chuy�n la the nay.

Mi;>t horn, tr<'ri mrm to. Gi<;>t ml.l'a to bKng hll.t d�u, lam rach ca tau la
chuoi, bl.l'6m, ong m�t, ruoi mu6i, sau r6m khong kjp tru ml.l'a nen bi U'Ot
het, c6 con bi thl.l'ong, c6 con con bi chet.

Qc sen bo VQi VaO nha, no n;tt dau l9i, tron trong nha ngu.

Nl.l'&c mrm lam mi;>t chu chuon chuon roi xuong ben c9nh nha cua oc
sen. Chuon chuon van xin: "Anh bll.n oc sen oi, cho toi vao tru ml.l'a v&i,
ml.l'a to lam toi sap chet roi."

Oc sen ch�m ch9p tho hai cai rau ra, khong hai long, n6 n6i: "Nha cua
toi thi toi &. Diing c6 quay ray giac ngu cua toi, di di!"

Chuon chuon danh phai di chfi khac. Vl'ra m&i Vl.l'OTI canh len thi mi;>t
tr�n ml.l'a rat to �p den hat n6 xuong nl.l'&c.

Mi;>t con kien troi trong nl.l'&c, ngang qua nha cua oc sen. Kien v&i lay
nha cua oc sen, th& h6n hgn van xin oc sen: "Anh oc sen oi, cho toi vao tru
ml.l'a v&i, nl.l'&c mrm sap cuon toi di mat roi."
 6c sen ch�m ch9p tho hai cai rau ra, tho 16 n6i: ''Nha cua toi khong ai
dtrQ'C phep vao. Toi phai di ngu day, anh mau di!"

Kien to danh phai bo di, Vl'ra m&i bo tay ra thi ntr&c mtra ao ao cuon n6
vao trong ao.

Ruoi mu6i, sau r6m deu den xin oc sen cho tnl. mtra nh<'r, nhtrng oc sen
deu mang nhiec lam chung bo di.
"
Mtra t9nh, mi).t tr<'ri len sang biing. Oc sen vrron vai, n6 thay d6i b\lng
ben di ra khoi nha tim thfrc an cho vao b\lng. N6 vlra di dtrQ'C hai btr&c thi
quay dau l9i nhin ''cai nha'': Oi! Ngoi nha d�p qua! Tren n6c nha con ch9m
tr<l hoa van, anh mi).t tr<'ri chieu vao vang ri.rc. 6c sen cang nhin cang dac y,
n6 nghi, minh c6 m9t ngoi nha tot nhtr the nay, nen b9n chung ghen tj,
muon den chiem. Neu bay gi<'r minh rm khoi nha di tim thrrc an, li�u b9n
chung c6 vao chiem nha minh khong? ''Khong dtrQ'c!" 6c sen n6i, "c6 le
minh mang nha tren ngtr<'ri se an toan hon."

Tir d6, oc sen ich ey di den dau, du tr<'ri nang hay mtra, n6 deu cong nha
tren ltrng. Cai nha de ni).ng tren ltrng lam n6 th& h<ln hgn, di mai cling
khong qua nrra tac.

(Nung Djch Thien)

Hai au bay

Hai au m� di tim thfrc an, hai au con <'r l9i trong nha. N6 nhin thay m�
bay sat mi).t bign, rat vui. M6i Ian bay ve nha, m� deu cap ve ca tom con
dang nhay tanh tach. Vira cho hai au con an, m� hai au Vl'ra n6i: "Luc nao
m� bay sat mi).t bign, me la tr<'ri se d�p. Ca, tom cling se len mi).t bign choi.
M� chi can keu m(lt tieng la da bat dtrQ'C chung!''

Ngay thrr hai, hai au con nhin thay m� bay d9c b<'r bign, ltrQ'Il may vong,
roi l9i bay ve nha, chi mang ve m9t it so bign. Hai au con hoi m�: ''M� oi,
sao m� khong bat tom bign ve?" Hai au m� n6i: ''Luc nao m� bay d9c b<'r
bign, c6 nghia la th<'ri tiet xau. Song bign rat to, lam cho Iii ca, tom khong
dam len choi. M� danh phai ra b<'r bien tim thrrc an cho con."
>

Ngay thrr ba, hai au con thay m� khong bay tren mi).t bign, cling khong
bay d9c theo b<'r bign, ma ltrQ'Il vong tren khong trung. Khi tr& ve, m� ch£ng
mang theo gi. M� n6i v&i hai au con: ''Khi nao m� bay len tr<'ri cao, me la
sap c6 mtra to. Con nhin kia, may den kit, song rat cao, ca, tom, oc deu tron
dtr&i bi�n sau roi, m� danh phai ve tay khong!"

Nghe m� n6i xong, hai au con dii hi�u: A, m� cua chung minh con la
nhan vien di.r bao th<'ri tiet nfra day!

(Ho Vznh Hoe)

Cai duoi nho

Nam Nam dii nam tu6i roi ma vfin con nhtr em be, luc nao cling quan
lay ngtr<'ri 16n. Bo m� be di lam xa, ca ngay be quan lay ba n9i.

Ba n9i di chQ", n6i v&i be: "Chau ngoan di choi. v&i cac b9n m9t lat nhe."
Be tre moi: ''Khong dau."

Ba n9i d<;>c bao, ba n6i v&i be: ''Chau ngoan choi. v&i cac b9n m9t lat
nhe." Be vfin tre moi: ''Khong dau."

Ba n9i di dau, be cling cfr tum lay v9t ao ba khong rm tay ra. Ngay xtra,
ba n9i b6 chan nen bay gi<'r di Clr xieu xieu V�O v�o, Nam Nam tum lay ao ba
di d�ng sau ngtr<'ri cfr lac la lac ltr, trong th?t buon ctr<'ri. B<;>n tre con cfr
nhin thay hai ba chau la l9i vfi tay hat: "Ba C\l gia, khong lam sao dtrQ"C,
d�ng sau c6 cai duoi nho."

Ba n9i dung la ch�ng biet lam the nao v&i "cai duoi nho". Chi tren v9t ao
cua ba bi Nam Nam lam tu9t het ra roi. Bucli toi, ba deo kinh liio vt'ra va ao
vtra n6i: ''Cai duoi nho oi. cai duoi nho, chau ma khong sua dtrQ"C, thi se
bien thanh cai duoi th?t day." Nam Nam bit tai l9i gia VCr khong nghe. Be
nham mat l9i suy nghi: Neu minh bien thanh cai duoi th?t thi cang hay!

Nghi miii nghi miii, be chQ"t cam thay c6 ai dang dfiy minh. La ai v?y
nhi? Nam Nam m& mat ra, h6a ra la m9t con chu9t, n6 dang dung m9t sQ"i
day thirng tr6i be l9i.

"Cut di, cut di! Khong dtrQ"C tr6i ta." Nam Nam het len.

M9t con chu9t to ctr<'ri n6i: ''Chit chit, quoc vrrong cua chung ta bi meo
can dirt mat duoi roi. Chit chit, ngtroi. ch�ng phai la cai duoi cua ba ngtroi.
hay sao. Quoc vrrong sai chung ta tr6i ngtroi. l9i dem ve d� thay the cho cai
duoi cua ong ay." N6i xong, n6 bao lu chu<}t tr6i Nam Nam l9i.

Nam Nam SQ' toat het mo hoi, vira kh6c vira n6i: "Ta la ngtr<'ri, khong
phai la cai duoi, cac ngtroi. hay tha ta ra."

"Ha ha ha!" Lu chu<}t ctr<'ri pha len. "Chit chit, m<}t drra tre suot ngay
quan lay ngtr<'ri khac nhtr ngtroi. da bien thanh cai duoi tir lau roi, v?y ma
con khong chiu thira nh?n."

Nam Nam thay 19, ben gi?t minh nhin l9i minh. Tay dau mat roi, chan
dau mat roi, b\lng dau mat roi, ca ngtr<'ri be tron tu9t va da bien thanh m9t
cai duoi dai roi. Be dang dinh n6i: ''Tren ngtr<'ri ta khong c6 long, khong
phai la cai duoi chu<}t" thi hai con chu<}t nhay len gitremg, m9t con trong
long len ngtr<'ri be, m<}t con khac ttr&i ntr&c. Be da bien thanh cai duoi chu<}t
th?t roi, minh day long la.

Nam Nam SQ' qua, kh6c am len va gao: "Meo oi. mau den day, ba oi. mau
den day."

"Meo, meo." Meo ch9y t&i, lu chu<}t bo ch9y.

"Be ngoan dirng kh6c, be ngoan dirng SQ'." Ba n<}i ni;rng be.

"Oa oa... " Nam Nam om ch�t lay ba: "Chau khong muon lam cai duoi,
chau khong muon lam cai duoi, ba oi. chau khong muon lam cai duoi dau!"

Bay gi<'r thi Nam Nam da sira dtrQ'C t?t xau cua minh roi. Ba n<}i c6 vi�c
phai di thi be n6i: "Ba di di, de chau trong nha cho."
>

Dam Titu Kieu

Tho con vii m\{ phit thuy

C6 m<}t em be va m<}t chu tho trang nho song tren Strem nui. Tho trang
va em be la b9n than cua nhau, hang ngay cung choi. dua v&i nhau rat vui
>

ve.

M<}t horn, c6 m<}t ID\l phu thuy di qua Strem nui, nhin thay em be vira
beo vira trang rat muon an thit. Nhtrng be dang & cung v&i m� nen ffi\l phu
thuy danh bo di.
 Ngay horn sau, m� n6i v&i em be: ''M� phai di xay b9t, con & nha trong
nha nhe, ngoai m� ra, khong dtrQ'C m& crra cho bat kY ai."

"Con nh& roi m� 9, m� ve nhanh nhe."

M� vira di khoi dtrQ'C m(it lat, ID\l phu thuy den go crra: "Con ngoan, m�
ve roi, mau m& crra ra!"

Em be ttr&ng la m� ve th�t ben ch9y ra crra, dang djnh m& crra thi be
chgt nh& Im m� di).n v9i dling l9i.

"Neu dung la m�, thi hay tho tay vao khe crra cho con xem."

Ml,l phu thuy tho tay vao, em be nhin thay tren canh tay IDQC day long
vira to vira den, be sg qua: "Ngrrai khong phai m� ta, tren tay m� ta khong
co long."

Ml,l phu thuy VQi dung lrra dot het long tren tay, roi di ra song rrra s9ch.

"Con ngoan, m� ve roi day, mau m& crra ra!"

"Neu dung la m�, thi hay tho tay vao khe crra cho con xem."

M\l phu thuy tho tay vao, em be ttr&ng la m� ve th�t nen da m& crra ra.
M\l phu thuy xong vao, tom lay be, ch9y nhtr bay ve nha.

M� di xay b9t ve, khong tim thay be dau ca nen rat buon phien. M� ngoi
kh6c ben crra, kh6c mai, kh6c mai, kh6c c9n ca ntr&c mat.

Tho trang den ru em be chai cling: ''M� ai, b9n con dau roi, be di dau
rOi?''

"Con cua ta khong thay dau nfra, tho trang ai tho trang, hay giup ta tim
n6 ve!''

Tho trang g�t dau, cling m� di tim em be. HQ di mai di mai, gifra dtremg
gi).p m9t con chim rrng, chim rrng hoi m�: ''M� ai, sao m� l9i dau buon den
v�y?"

Tho trang kg cho chim trng nghe, chim trng nghe xong rat buon, ben
n6i: ''M� ai, m� dling buon, con se di cling v&i m�, nhat djnh se tim dtrgc
em be ve."
 Chim ung va tho trang di cling ml;! tim em be. Chim ung bay cao, nhin
dtrQ"C xa, no thay m{it ngoi nha nho trong rirng. Tren mai nha co m{it ong
kh6i nho, tren ong kh6i c6 di).t m{it chiec Ian nho, trong chiec Ian d6 chinh
la em be. Mv. phli thuy dang bac thang, mv. treo len mai nha dg lay em be
,., nau
xuong ,., b-tra trtra.

Chim ung v{ii bay tr& ve n6i v&i tho trang, tho trang v{ii nghi each Clru
em be. N6 nhanh ch6ng nghi ra m{it each. Tho trang dg ml;! tron trong bv.i
cay, n6 bao chim ung bay den mai nha cua mv. phli thuy. Con tho trang thi
nghenh ngang tien ve phia trtr&c va g9i am len: "Mv. phli thuy, mv. phli
thuy, mau xuong day, mau xuong day."

Mv. phli thuy vfin barn vao thang treo len, Vl'ra treo Vl'ra n6i: "Ngtrcri
dt'tng c6 quay ray ta! Ta phai nau bfra trtra day!"

"Sao mv. l�i treo len mai nha nau bfra trna v�y?''

"Ngtrcri khong biet dau. Hom nay ta bat dtrQ"C m{it d\ra be vlra beo vlra
trang, ta dg tren ong kh6i, bay gi<'r ta se lay n6 xuong dg nau bfra trtra."

"Con s&m ma! Toi nhay m{it di�u cho mv. xem nhe!"

Mv. phli thuy nhin len mi).t tr<'ri, dung th�t, vfin con s&m, mv. ben treo
xuong, ngoi tren b�c crra xem tho trang nhay mua. Tho trang nhay het di�u
n� • m� �, Vl'ra �� Vl'ra hM, l� �o � � � ™� � �
vang.

"Thoi, ta phai di nau bfra trtra day." Mv. phli thuy ngfing dau len nhin
mi).t tr<'ri, thay khong con s&m nfra, mv. n6i v&i tho trang: "Tho trang, ngtrcri
cling an CO'IIl trtra v(ri ta nhe, ta Se mm ngtrcri nem thrr mon thjt tre em."

"Thoi, thoi, horn nay chim ung m<'ri toi uong rtrQ"U, chac anh ay sot ru{it
lam roi. Toi phai di day." N6i xong, tho trang ba chan bon c£ng ch�y mat.

Mv. phli thuy barn vao thang treo len mai nha, lay chiec Ian tren ong
kh6i xuong, em be dii khong con trong Ian. Cac b�n doan xem, em be di dau
roi? Thi ra chim ung dii bay len mai nha, cong em be len lung va bay ve
nha. ME;! em be cung ch�y ve nha roi.

Mv. phli thuy tlrc gi�n keu len: "Day chac chan la tro quy quai cua con
tho trang kia, ta ma bat dtrQ'C no thi Se an thit no ngay!''

Mi;t phu thuy di tim tho trang, mi;t di qua rat nhieu biii co, cuoi cung
nhin thay tho trang dang ngoi tru&c mi;>t cay c6 thi;t. Mi;t lao den: ''Quan lira
dao, xem ngrroi. ch�y dau cho thoat. Ngrroi. lay tri;>m dtht be cua ta, ta se an
thit ngrroi.."

Tho trang ra bi;> khong higu, n6i: "Toi lira mi;t luc nao? Mi;t dirng dB oan
cho ngrr<'ri khac! Ngay nao toi cling d<;>c kinh cho quoc vtrong a day ma, lam
gi c6 th<'ri gian lira mi;t?"

Mi;t phu thuy chom len, n6i: "Ngrroi. lira ta ra sau nha xem ngrroi. nhay
mua, va sai ke khac lay cap dtht be, khong phai ngrroi. thi la ai?"

"Mi;t phu thuy nay! Ba nham roi! Tren ng9n nui nay c6 ca tram con tho
trang, dtr&i chan nui con c6 m9t tram con khac. Vira nay toi con nhin thay
mQt con tho trang VQi VQi Vang Vang ch�y qua day, chac Chan la no da lira
mi;t day. Neu mi;t danh trong hi;> ta, ta se giup mi;t di bat n6."

Mi;t phu thuy tin l<'ri tho trang, VQi n6i: "DtrQ'C, drrgc."

Tho trang chi vao mi;>t t6 ong va n6i: "Day la trong. Mi;t ngoi a d6 ma
danh nhe! Danh trong la m�nh l�nh cua quoc vtrong, lam khong tot, quoc
vtrong se ph�t mi;t day!"

"Biet roi, biet roi. Ngrroi. mau di di."

"Mi;t chufin bi nhe, nghe theo khfiu l�nh cua ta ma danh." N6i xong tho
trang dtra trong cho mi;t phu thuy.

Tho trang ch�y len dinh nui, gao to: "Mi;t phu thuy, danh trong m�nh
vao nc\o!''

Mi;t phu thuy nghe theo l<'ri tho trang, danh th�t m�nh vao cai t6 ong.
Vu! M(>t bay ong bay ra, vay lay mi;t phu thuy, dot day ngrr<'ri.

Luc nay mi;t phu thuy m&i biet minh bi lira, VQi vang du6i theo tho
trang. Ch�y qua may ng9n nui, mi;t nhin thay tho trang ngoi hen vach da,
tay dang cam m9t b6 l�t dan gio.

"Do xao quy�t, Ian nay xem ngrroi. ch�y d�ng tr<'ri!''
 Tho trang ra bi;> khong higu, hoi: "Mv n6i gi v�y?"

"Ngtroi, ngtroi con gia bi;> nfra ha. Ke nao bao ta danh trong? Ke nao
lam ta bt ong dot?''

"Mv diing c6 n6i lung tung! Tren dinh nui nay c6 ca tram con tho trang,
dtr6i. chan nui con c6 mi;>t tram con khac. Toi vang m�nh quoc vrrong ngoi
day dan gio, chtra he di dau nfra btr&c."

"V�y rut eve la ke nao?" Mv phu thuy tfrc gi�n dtl.ng gi�m chan.

"Vt'ra roi toi nhin thay mi;>t con tho trang ch;:ty qua, nhat dtnh la n6 da
lira mv. The nay nhe, mv giup ta dan gio, sau khi dan xong thi ta dtra mv di
a no.
b't ' ''

Mv phu thuy nghi bvng: Ta trong chiing n6, n6 c6 ch;:ty d�ng trCri. Mv
n6i: ''DtrQ'C! Ta se giup ngtroi dan gio, ngtroi khong dtrQ'C lira ta nhtr nhfrng
con tho kia dau day. Neu khong, ta se nuot cht1ng ngtroi."

"Mv yen tam, tir trtr&c t6i. nay toi khong he lira ngtrCri tot!''

Mv phu thuy cung dan gio v6i. tho trang. Tho trang dg mv ngoi a trong
dan con minh thi ngoi ben ngoai dan. Dan mai dan mai, cai gio cang ngay
cang cao, mi�ng gio cang ngay cang nho, di;>t nhien tho trang bit kin mi�ng
gio l;:ti, nhot mv phu thuy & trong. Mv phu thuy ra sfrc giay giva, tho trang
ctrCri to, n6i: "Mv phu thuy oi mv phu thuy, mv vt'ra an thtt ngtrCri vt'ra an
thtt tho. Hom nay ta se cho mv ti.ran thtt chinh minh!"

N6i xong, tho trang d�y cai gio xuong dtr6i. vach nui, the la mv phu thuy
di dCri.

An tu"Q71g c6 dtr{YC khi con be cho du c6 nh6 den mU-c khong cam nh¢n
cftr{YC, thz ciing Se CO anh htr6ng rat [671 Viz rat [au.

Locke
 PHU LUC 1 • •

KINH NG HIE DAY CON

.....

• •

H ai bai viet drr&i day la cua cac nha nghien cfru Phuong an 0 tu6i,
cung la hai chrrong trong cuon GQ'i m& ve than dong (Nha xuat ban Giao
di;tc Triet Giang) do toi chu bien. Bo IDE;! cua La Trrbng deu la cong nhan. HQ
da d9y con tr& thanh tre biet s6m, thanh ''fan" nhi cua sach. Bo IDE;! cua Ngo
Yen deu la gi&i tri thi'.rc. HQ da giao di;tc con minh tr& thanh m{it trong 10
d{ii vien xuat sac nhat toan quoc. Kinh nghi�m d9y con cua hQ deu rat toan
di�n, phong phu va dang quy, lien quan ch�t che v&i vi�c hQC chfr, hQC dQC
'

SO'!Il.

C6 rat nhieu tre biet s6m dU'Q'C trubng ham thi;t boi drr&ng, cha IDE;!
chung deu d9y con hQc chfr hQc dQc s6m theo tinh than ''phat trign toan
di�n, phat trign day du, boi drr&ng nhieu m�t, l\fa chQn phrrong phap phu
>

hQ'P v&i doi tll'Q'Ilg". (J day, chung toi chi drm ra hai bai viet, c6 le cung du
dg mang den nhfrng gQ'i m& sau sac cho cac vi phi;t huynh muon d9y con
thanh tai.

Mong rl'.ing Tigu Trrbng va Tigu Yen se tiep ti;tc bay len v&i doi canh cua
minh, den khap IDQi mien dat nrr&c, mang nhfrng thong tin ve hQC chfr hQC
dQC SOm t&i hang nghin hang v9n CaC ong bo ba IDE;!.

Du chi la m<)t azra tre binh thuimg, neu co aut;rc phuong phap giao
dv.c tot, n6 cilng se tr& thanh m<)t nguOi phi pham.

Helvetius
,. "

GIAO DVC TRE SO' SINH TRU'O'C BA TUOI

,. ,. ""'

La Kh&i Thdng Mii Chi Lan

-

Tiem nang tri l\fC cua tre SO' sinh rat kY di�u, con drrbng giao di;tc tre
tru&c ba tu6i rat r{ing m& va VO cung thu vj.
 Con trai La Ttr6ng cua chung toi khi len ba tubi dii bat dau boi. trong
bign tri thfrc. Tuy chau bay con chtra xa, chtra vfrng, nhtrng dtr&i si;r khich l�
va htr6ng d&n cua chung toi, nhat djnh chau se dung cam bay len.

CON DVONG NUOI DAY CON •

Toi nghi rKng, cha m� nao cling yeu con, mong con thanh tai. Khi con
chung toi sinh ra dtrQ"C may thang, chung toi CO may man dtrQ"C vao trtrOng
ham th\! phat trign s&rn tri li;rc tre em cua Vu Han. Tt'r d6, tinh yeu con cua
chung toi dtrQ"c d&n dat theo con dtr6ng khoa h9c, chfr khong vi cam tinh
ma mat di m\LC tieu.

Phan 16n cac ba m� & thanh pho deu thieu sfra, va VQ" toi cling nKm
trong so d6. Day la m9t de tai nghien cfru m&i danh cho khoa h9c hi�n d9i
va ca cho cac ba m�. Con cai mang den niem vui cho cha m�, dong th<'ri
cling mang den cho chung ta nhieu au lo. Tre thieu sfra m� thi phai nuoi the
nao? Chung toi di khap noi. tim kiem sach v& c6 lien quan den vi�c d9Y con
theo khoa h9c, h9c cac kien thfrc nuoi con ngoai sfra m�, cling tiep xuc v&i
m9t so ly lu?n giao d\lc s&rn cho tre. Cfr nhtr v?y, hai VQ" chong chung toi dii
btr&c vao con dtr6ng tim toi each nuoi d9Y con khoa h9c ngoai sfra m� va
giao d\lc s&rn cho con.

Theo cac tai li�U nghien Clru, trtrac ba tubi la th(ri k)' quan tr9ng doi v&i
S\l" phat trign CUa nao tre, neu trong th(ri k)' nay tre khong dtrQ"C cung cap du
dinh dtr6ng, tri li;rc cua tre se khong thg phat trign tot. Chung toi h9c each
nuoi con khoa h9c, xay di;rng nen tang vfrng chac cho vi�c phat trign tri li;rc
cua con. Khi chau dtrQ"C hon hai thang tu6i, chung toi cho them m9t it long
do trfrng ga vao trong sfra. Khi chau hon ba thang tu6i, m6i ngay chung toi
cho m9t long do trfrng vao sfra, sau d6 cho chau an them cac thfrc an giau
protein, photpho, canxi nhtr ttrong ca, ttrong tom, ttrong ho dao, trfrng ca,
canh Xtrong VaO trong sfra. Khi dtrQ"C SaU thang tubi tubi Chau da biet vjn
vao thanh gitr6ng dfrng d?y. Sau khi kigm tra, bac si ket lu?n: chau phat
trign tot, di).c bi�t la chu vi dau phat trign hon cac tre khac. Chau ngu rat
ngon, m6i Ian ngu khoang 10 tieng, dieu nay c6 le do niio cua chau phat
."
tnen tot.
,,

Tri nh& cua chau kha tot. Chtra den hai tu bi chau v§:n c6 thg nh& dtrQ"C
con dtr6ng dii di, trong hon bon thang, chau h9c thu9c thO" c6 rat nhanh,
ten nha tha chau cling khong bi nham bao gi<'r.
 Gi<'r h9c cua tre SO' sinh dl.l'<;YC bat dau & dau? Chinh la & trong vong tay
am ap cua m�, tren canh tay ran chac cua cha, va trong the gi&i day mau sac
xung quanh tre.

Tinh yeu cua m� hien la bai h9c dau tien sinh d<}ng nhat cua tre.

Tinh yeu cua cha se giup tre dung cam viing bl.l'&c vao d<'ri.

Con the gi&i than kY kia la VU.ng dat cho tre quan sat, tl.l' duy.

Sinh m�nh be nh6 khi m&i sinh ra khong chi biet an biet ngu, chung
con biet dung kha nang trf l\l'C, cam quan CUa minh dg di tim higu Va thfch
i'.mg v&i the gi&i m&i 19 nay.

Cung v&i vi�c tang Cl.l'Crng chat dinh dl.l'6ng cho chau, chung toi con
thl.l'<'rng xuyen cho chau tiep xuc v&i the gi&i ben ngoai. Khi chau hO'Il hai
thang tu6i, chung toi treo bong bay, hoa tl.l'm du mau sac tren gil.l'Crng chau
giup ren luy�n thi giac. Chung toi cung thl.l'<'rng xuyen m& nh9c cho chau
nghe, dg chau ren luy�n kha nang thinh giac. Khi chau 16n hO'Il m9t chut,
chung toi thl.l'Crng be chau ra ngoai cho chau xem, tiep xUC VOO the gi&i day
mau sac ben ngoai. Con nh& dip quoc khanh nam 1984, khap nm nh<}n
nhip trong khong khi ngay l�, chung toi be chau di xem duy�t binh, bu6i toi
l9i di xem hoa dang va canh dem. Chau rat vui va xem rat cham chu, den
A " "'

no1 quen ca an uong.

?I:'. · N

Chung toi chu�n bi cho chau but sap nhieu mau, cho chau chm, dg
luy�n ng6n tay va ren luy�n kha nang phan bi�t mau sac. Khi chrm day hai
tu6i, chau da biet phan bi�t gan 10 109i mau sac khac nhau. C6 le do thl.l'<'rng
xuyen cho chau tiep xUC VOO IDQi V�t, nen chau rat nhanh nh�n, hieu k)',
thich hoi, t�p trung, chm rat ngoan, c6 thg chm ca m<}t, hai tieng dong ho.

sue HAP DAN cDA cHD

Ngon ngfr cua be La Tl.l'<'rng phat trign tl.l'O'Ilg doi mu<}n. Khi hO'Il m<}t
tu6i ba thang, chau cung chi m&i biet g<;>i bo g<;>i m�. Nhrmg ca ngay chau
cfr bi bo, dieu d6 thg hi�n tinh hieu kY va ham h9c hoi. M<}t horn ba n<}i cho
chau chm h<}p thuoc hi�u "Trang Khanh". Chau chi tay vao hai chfr ''Trung
Khanh" nhl.l' muon hoi day la chfr gi. Ba n<}i chau ben n6i ''Day la chfr Trang
Khanh". May ngay sau, khi hoi l9i, chau chi chinh xac vao hai chfr "Trung
Khanh", Va con biet phan bi�t chfr ngl.l'Q'C Va chfr thu�n.
 Chung toi l9i d9y chau cac con so tren Itch, sau vai ngay hoi l9i chau,
chau lien chi ve phia so 1985. Ctr nhu v�y, chau dii lam chung toi chu y hon,
va phat hi�n ra rAng chau c6 kha nang ghi nh& rat tot. Chung toi mua ve b9
tranh h9c chfr va bat dau d9y chau h9c chfr m{>t each c6 y thrrc. Mfii ngay
chung toi d9y chau nam, sau chfr Han, d9y nhieu nhat hai Ian la chau dii
nh& dugc. Khi chau quay kh6c, chung toi cho chau xem tranh h9c chfr,
chau khong quay kh6c nfra.

Khi chau dU'Q'C IDQt tubi rnOi, CO IDQt bubi toi mua he, th(ri tiet rat oi
brrc, La Tubng ngoi im xem sach, mo hoi rong rong. Chung toi n6i v&i chau
"La Tubng, thoi khong h9c nfra." Thela chau kh6c khong chtu thoi, horn d6
chau dii xem hon m9t tieng dong ho. Khi d6 chau chua biet n6i, nhrmg c6
thg chi ra chinh xac hon 80 chfr Han. Sau hai thang, chau dii h9c xong m{>t
quygn xem tranh h9c chfr. Khi nhin thay chfr tren cac thuong hi�u, bign
hi�u, quang cao, bigu ngfr tren dubng chau deu rat thich va muon h9c.

Khi La Tubng m{>t tubi bay thang, chau dii biet may tram chfr Han, va
ngon ngfr n6i cung c6 tien b{>, chau dii biet n6i m{>t so tir hai am tiet. C6 thg
n6i rAng, chung toi d9y h9c n6i cho con thong qua d9y chfr, chinh vi�c h9c
chfr dii thuc day kha nang n6i cua chau. Chung toi lam m{>t cai bang den
>

nho, bubi toi viet chfr m&i len d9y chau vai Ian, ban ngay treo bang tren
tll'Ong cho chau xem. Khi di lam Ve chung toi kigm tra chau, dg tang Cll'Ong
kha nang ghi nh& cua chau. Khi hai tu6i bon thang, chau dii biet hon 1400
chfr. Va biet ti;r minh hoi chfr. Nhin thay brrc tugng & quang trnbng, ve nha
chau hoi chfr "brrc tugng" viet nhu the nao. M{>t Ian & tren thuyen, chau hoi
lien m{>t m9ch may tir "da ngam, dao, b9t bign, nham th9ch, xoay nu&c, sa
Ian''.

Sau hai tu6i rnOi, chau ho9t d{>ng nhieu hon, y thfrc ho9t d{>ng d{>c l�p
cua chau cung tang len, chau bt rat nhieu ho9t d{>ng thu vt {y the gi&i ben
ngoai loi cuon. Neu chung ta v§n SIT dl,lng phuong phap h9c chfr don thuan
nhu & giai do9n tru&c thi se rat kho khan, nham chan. Luc nay, chau khong
chi can nh�n biet hinh d9ng chfr, each d9c cua chfr, ma quan tr9ng hon
chau can biet ro ve nghia cua chfr. Chung toi dii thay deli phuong phap, d9y
C\lffi tir, d9y cau ghep, h9c chfr mm trong khi dQC, CO gang Ve them nhieu
hinh anh minh h9a. Vi d\l, chung toi rat kh6 giai thich ro nghia cua hai chfr
"ao giap". Chung toi ben ve m{>t VO si m?c ao giap, va giai thich them ve tac
dl,lng cua ao giap cho chau, chau lien higu ngay. Chung toi con dung giay
trang ve ra b9 "tranh h9c chfr" dg vi�c h9c chfr sinh d{>ng, hinh tugng hon.
Vi dv v6i hai chfr ''thoan thoat" chung toi ve m9t con chim en, viet them vao
cau ''Chim en bay nhay thoan thoat''. Chau higu ngay "thoan thoat'' c6 nghia
la bay di, bay l9i. V6i hai chfr ''phi nhanh", chung toi ve m9t chiec xe o to
ch9y nhanh tren dtr0ng quoc 19, va viet len cau ''6 to phi nhanh tren dtr0ng
quoc 19. Chau higu ngay nghia cua tir ''phi nhanh". Lll.i con biet n6i cac cau
nhtr "Ngi.ra Mong c6 phi nhanh tren dtr6ng quoc 19, o to con phi nhanh
tren drr6ng quoc 19".

Phtrong phap nay giup khoi. d�y hfrng thu h9c chfr cho chau, lam sau
sac them vi�c dlj.y chfr cho chau, bien gier h9c ngon ngfr tr& nen sinh d9ng.

Hi�n La Ttr6ng len ba tu6i, chau biet hon 2000 chfr.

H9c chfr qua th�t la btr&c kh&i dau cua biet s&rn, n6 c6 thg nang cao
hfrng thu h9c, kha nang ngon ngfr, kha nang ghi nh&, sire chu y va kha nang
quan sat CUa tre, tlj.O nen mong vfrng chac cho vi�c dQC sach, CO anh htrang
rat lan den S\f phat trign sau nay CUa tre.

D9y chfr tot nhat nen tien hanh trtr&c khi tre hai tubi, tfrc la trn&c khi
tre hinh thanh ngon ngfr, b&i vi luc nay tre rat to mo, rat hfrng thu, chung
Se tfch C\fC tiep thu giong nhtr khi tiep thu Vlj.n V�t CUa the gi(ri XUng quanh.
Chung chuyen tam va khong phan khang, chung ta dll.Y tre cai gi, tre se tiep
nh�n cai d6, kha nang ghi nh& may m6c cua tre luc nay rat cao. Neu khi tre
hon m9t tu6i, chung ta tich ci.rc dll.Y chfr cho tre, thi trn&c khi ba tu6i tre c6
thg h9c dtrQ"C 2000 chfr thtr0ng dung, den khi tre len ba tubi, d9 tubi ma tre
c6 sire phan khang m9nh me nhat, thi tre c6 thg d9c m9t each ti.r do.

V(yj tre SO" sinh, chung ta CO thg dlj.y tre h9c chfr vao bat Clr luc nao, a
bat Clr dau. Nhtrng chung ta phai CO long kien nh§:n, phai kien tri, khong
dtrQ"C nbi nong v(ri tre, ma chi CO thg dung phtrong phap d§:n dat tre, thu
hut tre h9c chfr. M9t gier h9c chfr cua tre chi nen tien hanh tir vai phut den
hon 10 phut, dg tre cam thay h9c chfr la m9t vi�c rat vui, chi can tre hinh
thanh th6i quen la dtrQ"C. Trong khi dlj.y cung phai thtr6ng xuyen khich l�
tre. Hi v9ng cac ong bo ba IDE;! s&rn phat huy dtrQ"C kha nang h9c chfr cua
con minh va ltjp th<'ri boi dtr6ng cho chung.

PHIEN AM THAN KY
Khi Tigu La Ttr6ng dtrQ"C m9t tubi tam thang, chung toi bat dau dll.Y
chau phien am tie'ng Han, vi�c nay kh6 hOTI la d1;ly chfr cho chau. Rieng
nhfrng am dOTI gian nhl.l' "a, O, e" chung toi phai luy�n cho chau may chi;tc
Ian chau m&i phat am chu�n dl.l'Q"C. Doi v&i m9t dfra tre chl.l'a day hai tu6i,
h� thong ngfr am chrm phat tri�n, thi day qua la bl.l'&c d9t pha vi d1;1.i. Tir d6
ve sau, vi�c h9c phien am di�n ra rat thu?n lQ"i, chau d9c va nh?n bie't cac
am, van rat nhanh, Va dan dan bl.l'CrC vao giai do9n vie't phien am cho chfr.

Vi�c vie't phien am cho chfr dii nang cao kha nang tl.l' duy cua chau.
Chung toi vie't phien am cho nhfrng chfr m&i trong bai, d� chau t\l' d9c, each
nay dii nang cao kha nang t\l' h9c cua chau. M9t so chfr m&i va bai Tinh dQ.
tu: cua Ly B9ch, hay Ly ly nguyen thu:Q7lg thdo cua B9ch CU' Di chau deu t\l'

d9c va t\l' h9c thu(>c.

Tirng bl.l'CrC, tirng bl.l'CrC chau bl.l'CrC vao the' gi&i d9c, the' gi&i tri thfrc
tl.l'OTig lai.

Khi m9t tuBi tam thang, La Tl.l'bng dii bie't 800 chfr, chung toi bat dau
d1;ly chau d9c. Dau tien, chung toi luy�n cho chau d9c cau, cau ngan, cau
dai, roi de'n d9c do9n. Tirng bl.l'CrC chau d9c cau, roi d9c do9n rat troi chay.
Chung toi d9c mfiu m9t Ian cac bai van, bai tha, bai hat cho chau nghe, d�
khO'i ggi hfrng thu cua chau, sau d6 d1;ly chau cac chfr m&i. Sau khi dii h9c
xong cac chfr m&i, chung toi cam tay chau chi chfr d9c m9t Ian, khuye'n
lli� �fu �c & &. Uc m6i bh �. � d9c �n � � sn �
d9c rat 11.l'U loat.

BuBi toi ngoi tren gil.l'bng, chi can nghe thay bo ill!;! n6i La Tl.l'bng d9c
sach la chau gia tay ra chu�n bi d9c. M9t dfra tre hai tuBi ma cham chi nhl.l'
v?y qua la dang mirng.

Trong vong ba thang, chau dii h9c xong quy�n ngfr van ti�u h9c t?p
m9t. Khi hai tu6i hai thang, chau dii h9c gan he't quy�n ngfrvan t?p hai.
Chau d9c dl.l'Q"C cac bai van nhl.l' ''Qu9 uong nl.l'&c'', ''Khi xuong nui''. Chau
h9c thu9c 13 bai thO' c6, m9t so bai hat tre em va do9n van ngan.

D� tang hfrng thu d9c cho chau, chung toi khong ngirng dBi m&i
phl.l'OTig phap nhl.l' lam bao tl.l'bng Trang h9c tgp, m6i thang ra hai, ba so,
n9i dung gom c6 "the' gi&i tha''' "tan van ngan"' "truy�n"' "bai hat tre em"'
n9i dung phong phu, hinh anh sinh d9ng. Chau rat thich.

Khi chau dang chO'i, chau c6 th� dirng l9i d9c Trang hQc tgp tren tl.l'bng,
d<;>c xong l?i di choi.. Khi d6, tre se c6 cam giac h<;>c giong nhu choi..

Khi hai tu6i rum, chau dii h<;>c xong quygn ngfr van tigu h<;>c (t�p hai).
Kha nang d<;>c cua chau tang len dan dan, cling luc chau cung c6 li.ra ch9n
khi d<;>c. C6 mi)t so bai van chau cho r�ng minh dii biet d<;>c hoij.c chau khong
thich thi chau khong chiu d<;>c.

Theo thi.rc nghi�m tam ly, khi tre khoang ba tu6i se xuat hi�n th<'ri kY
phan khang th\r nhat, th<'ri kY nay di�n ra trong mi)t th<'ri gian ngan. Ngu<'ri
16n khong nen sot rui)t, khong dugc bat ep tre va n6i n6ng v&i tre, ma phai
phan tich nguyen nhan t?i sao tre khong muon d<;>c sach, c6 thg la do nhfing
ho?t di)ng khac thu hut tre, cung c6 thg do tam tr?ng cua tre khong tot,
hoij.c tre cam thay khong khoe. Khi d6, ngu<'ri 16n phai vb ve, to ra than thiet
v&i tre, tir tl'r hu6ng dfin tre d<;>c. Khi chau nha toi khong muon d<;>c, toi ben
n6i: ''Bo d<;>c cho con nghe nhe?" Chau g�t dau. The la toi d<;>c cho chau
nghe.

Khi th<'ri kY nay qua di, chau se lay l?i dugc long nhi�t tinh h<;>c t�p. Rat
nhieu vi phv huynh khong biet lam the nao v&i con trong th<'ri kY nay, h<;> SIT
dvng phuong phap don gian, tho b?O Va dfin den vi�c giao dvc s61n that b?i
nhanh ch6ng. Dieu d6 qua la dang tiec.

Cha IDE;! phai luon y th\rc dugc r�ng, tre cung c6 tinh cam, chung khong
phai la cai may. Ngu<'ri 16n phai ton tr9ng chung, khong du<;rc lam t6n
thuong chung. Khi tre thay chan ghet vi�c d<;>c, chung ta phai thay dBi
phuong phap, li.ra ch9n nhfing ni)i dung va phuong phap ma tre thich, dfin
<lat tre d<;>c. Ch�ng h?n, chung toi dii viet l?i tom tat nhfing cau chuy�n
trong 365 chuy�n kl hang ctem sao cho d� higu, ngan g<;>n, va ch\ra khoang
nam, sau tl'r m&i. Chung toi viet b�ng but long, ve them hinh anh, phien am
chfr m&i cho chau d<;>c. Neu chau thich bai hat, chung toi viet l<'ri bai hat,
phien am chfr m&i, dg chau d<;>c chau hat. Chau rat thich.

Be La Tu0ng ba tubi c6 thg d<;>c nhfing cau chuy�n ngan g<;>n, don gian
nhu Alibaba va 40 ten cu6p, Than but Mu Ltr07lg, Vo Tong ctanh h6, hay
Bai hat 365 aem, d<;>c va h<;>c thui)c gan 40 bai thcr c6.

D9c dii chap them doi canh vang cho chau, ngon ngfr cua chau phong
>

phu hon, Vll'Q't tri)i hon ca nhfing d\ra tre 16n hon chau. Khi len hai tuoi
rum chau vao nha tre, thay co giao deu nh�n xet chau n6i rat gioi. Tr<'ri mua
chau biet n6i: "La Tu0ng di con du0ng lay li)i ve nha." Khi di xe bu:Yt, chau
biet n6i "Dtr6ng khong b�ng ph�ng, 0 to nghieng nga, lac ltr'' khien m9i
ngtr<'ri rat ng;:tc nhien. D9c da lam cho chau hinh thanh th6i quen h9c t?p,
d9c lam situ sac them va cung co vi�c h9c chfr cua chau.

'

TAM HON TRE THO VA AM NHAC •

Tieng kh6c dau tien cua tre la m9t bai hat tuy�t di�u day sire song.
Tieng bi bo sau nay cua tre la bai hat kham pha the gi&i va can dtrQ"C vfi ve,
che ch&.

Tre thich nhat la nhfrng bai hat cua m�. Tieng hat cua m� ng9t ngao, dtu
dang nhat tren d<'ri. Tieng hat ay giong nhtr dong sfra ng9t ngao ttr&i mat
tam hon tre, thiet chi).t tinh m�u tir. Bueli toi khi di ngu, La Ttr6ng chi tay
vao mi�ng m� nhtr muon doi m� hat. M� chau hat di hat l;:ti bai hat "Tren
d<'ri chi c6 m� yeu" cho den khi chau ngil.

Khi hon m9t tu6i, chau bat dau c6 si;r li;ra ch9n bai hat, neu khong hat
theo dung y chau, chau se quay kh6c. D6 la bi�u hi�n tre da c6 si;r nh;:ty cam
v&i am nh;:tc, neu cho nghe nh;:tc, tre se phat tri�n tri li;rc tot hon. Hai tueli,
c6 luc chau cung tr tr hat khong thanh di�u, m&i nghe bo m� ch�ng hi�u
chau dang hat gi, nhtrng khi nghe kY thi thay cung hay hay va cung c6 n9i
dung. Hoa ra la chau ket hQ'P cac bai hat, cac tir trong bai van da h9c l;:ti, c6
luc con them vao l<'ri cua chinh minh.

D6 chinh la bai hat dau tien cua chau. Chung toi v6 tay khen chau hat
hay, khich l� chau hat l;:ti. La Ttr6ng rat thich quan sat banh xe o to. C6 m9t
Ian, chau hat ''banh xe, banh xe th?t d�p; banh xe, banh xe toi yeu b;:tn."
Chung toi hoi chau ''Day la bai hat gi?"

Chau n6i la bai hat banh xe. Sau d6 chau con ti;r sang tac l<'ri hat "Tho
trang nho nhay tung tang, nhay tren dtr6ng, o to den thi biet lam sao." L<'ri
hat cua chau rat ngay tho-, trong sang, va ch\ra di;rng ca the gi&i tre tho- than
kY, giau sire ttr&ng ttrQ'Ilg va sang t;:to.

Cung v&i si;r nang cao ve kha nang h9c va d9c chfr, be La Ttr6ng khi hon
hai tueli con biet bang chfr cai tieng Anh va hat "Bai hat chfr cai tieng Anh".
Hi�n gi(r chau c6 th� hat nhfrng bai nhtr ''Dem quan cang", "Trang r�m",
"Nv. hon cua m�''.

Chinh bai hat da dao luy�n nen tinh each cua tre, nang cao kha nang
h9c chfr va d9c cho tre, chung ta nen d@ tre tnr6ng thanh trong tie'ng hat.

TRO CHOI VA DIA LY •

Vui ch<ri la ban tinh cua tre em. Sfrc trr6ng trrgng trong khi tre vui ch<ri
vo cling phong phu.

C6 m9t horn sau bfra com toi, La Ttrbng doi bo ve song Tnrbng Giang,
bo chau dung phan ve m9t dtrbng cong tren mi).t dat, trrgng trrrng cho dong
song. Chau n6i song Trtrbng Giang c6 da ngam, ghenh da, dao, ng9n hai
dang. Chung toi vie't them "da ngam, ghenh da, dao", va chu thich ro ca
ng9n hai dang. La Ttrbng ben lay m9t chie'c h9p giay va n6i day la tau thuy,
n6 keu tu tu. Tau thuy ch9y tren song, vong qua da ngam, dao, ghenh da,
ne'u dam vao da ngam, tau se hong. Ng9n hai dang se chi dfin tau thuyen di
trong dem toi.

Chung toi l9i vie't them ten cac cang bi@n Trung Khanh, V9n Huy�n,
Nghi Xtrong, Vu Han, Nam Kinh, Thtrgng Hai. Chau l9i cam lay ''tau thuy",
keu tu tu, va n6i: "E>a de'n cang Trung Khanh, ong n9i xuong tau; da de'n
cang V9n Huy�n, ba n9i ve nha; da de'n cang Nghi Xtrong, bo xuong tau; da
de'n cang Vu Han, m� xuong tau; ... " Chau ch<ri rat vui, de'n t�n toi ma vfin
con doi bo ve song Hoang Ha, n6i rAng chau muon lai tau de'n song Hoang
Ha.

Tro ch<ri giup cho sfrc ttr6ng ttrgng cua tre dtrQ'C phat tri@n day du,
nhfrng chuy�n ma ngtr<'ri 16n cho la binh thtrbng thi trong mat tre l9i VO
cling than k)'. Khi cha m� tr& thanh ngtr<'ri cling tham gia vao cac ho9t d9ng
vui ch<ri cua tre, tre se nghe l<'ri bo m�, dem l9i niem vui cho cha m�.

Be La Ttrbng bat dau c6 hfrng thu v&i ban do tl'r khi chau hai tu6i nr&i.
Chau doi chung toi cam tay chau chi va giang cho chau nghe cac thanh pho,
song, nui, v.v... Chau bie't chfr nen vl'ra nhin da nh�n ngay ra. Chau con chi
len ban do hoi rat nhieu thfr, chung toi deu kien nhfin tra l<'ri chau.

Sau d6, chung toi ve ''Ban do cac thanh pho chinh", "Ban do cac song
chinh", ''Ban do cac nui chinh'' cua dat ntr&c, d@ chau c6 them kie'n thfrc dia
ly.

ve phtrong phap giang d9y, chung toi luon co gang m& r9ng tam mat
cho tre, t�n dl,lng m9i ca h9i d@ lam phong phu them kie'n thfrc cho tre.
Phirong phap nay t6t hon nhieu so v&i phirong phap truyen thi;t ki@u "nh'Oi
nhet".

Dip qu6c khanh nam 1986, chung toi dira chau di Trang Khanh du lich,
dieu nay rat c6 lgi cho vi�c phat tri@n tri Ii.re cua chau.

Trang Khanh la m{>t thanh phi) nui rat d�p. Chau thay m&i me, to mo
va thich thu. Chau c6 th@ xem dirge ca ban d'O thanh phi) Trang Khanh.
Chau con biet tir ga Trung Khanh c6 hai dir<'mg di cap treo. C6 le vi khi
choi, chung toi cho chau quan sat rat Icy, bu6i t6i l;:ti bat chau thu�t l;:ti, nen
chau c6 an tir<rng sau sac. Khi di tau tr& ve, m9t chau be hon nam tu6i
ngir<'ri Trang Khanh da thi n6i cac dia danh cua Trang Khanh v&i La
Tir<'mg, ket qua la, be ngir<'ri Trang Khanh kia da thua La Tir<'mg cua chung
toi, du khach tren tau deu lay lam thich thu.

Khi ve den nha, chung toi lam bao tranh thO' "Du lich Trang Khanh",
chung toi da viet dirge cac bai "Bia k)' ni�m giai ph6ng'', ''Cau Trn<'mg
Giang", "Tau di�n", "Cap treo". Chau rat thich va thu{>c long cac bai thO' d6
chi trong may ngay. Trong d6 con c6 ca thO' cua chau: "Ng9n hai dang, sang
lung linh, gi6ng nhir m9t vi sao tren tr<'ri." ''Thuyen va thuyen, toi va b;:tn,
b;:tn va toi, va di va l;:ti, th�t la vui; b;:tn va toi, toi va b;:tn, lam song bi@n v6
dat dao."
•

Sau khi tr& ve nha, chau con n6i ph6ng d;:ti ve nhfrng gi nhin thay &
Trang Khanh, nhir ha ma a virem bach thu ni).ng ba tan, h6 Dong Bae, h6
Hoa Nam ni).ng hai tan, khien ca nha c6 nhfrng tr�n cir<'ri vui ve. Chuyen du
lich Trang Khanh da mang l;:ti cho chau nhfrng kY \re d�p, kh6 quen.

MAM TOAN HOC •

H<;>c dem la bir&c kh&i dau d@ tre em phat tri@n kha nang toan h<;>c. Khi
hai tu6i, La Tir<'mg da c6 hfrng thu v&i toan h<;>c. M&i bat dau, chau chi coi
h<;>c toan nhir h<;>c chfr. Den khi h<;>c dem, chau m&i c6 nh�n thfrc r5 rang ve
toan. D@ h9c dem, chau thir<'mg gi& tung het sach tren ban, dem het Ian nay
den Ian khac. Diem, CUC ao, but sap deu tr& thanh cong Ci;t dem cua chau.
Chung toi con nhi).t nhfrng vien da CUQi 6ng anh ve cho chau dem. Hon 100
b�c them dir&i quang trir<'mg Hoa Binh da in dau chan va ca kY \re d�p ve
con s6 cua chau.
 Khi hai tuBi hai thang, La Ttrbng c6 thg dem chinh xac tir m9t den 100,
nh?n biet m9t so hinh khong gian, biet so 0 va m9t so khai ni�m khac, biet
cac kY hi�u ''+", "-". Chau phan bi�t rat ro rang cac khai ni�m dai, ngan, day,
>
" th'o, manh v.v...
mong, cao, thap,
>

Sau d6, chung toi d9y chau dem ngtrQ'C tir 10 den m9t. Khi di tren
dtrbng, chung toi cho chau dem tang cua cac toa nha dg giup chau lam quen
v&i khong gian l?p thg. Khi dem do v?t, chung toi yeu cau chau tra Im
nhanh, khong ap ung. M9t Ian khi chiec o to ch9y qua, chau n6i ra ngay l?p
tfrc nam chfr so tren bign so cua chiec xe d6. Chung toi khong tin nen kigm
tra l9i, m9t chiec 0 to khac ch9y qua, chau l9i n6i dung bign so xe. ve sau,
m6i khi chau ngoi trn&c crra, chung toi l9i bao chau nh& so xe dg luy�n tinh
nhanh nh9y khi ghi nh& con so cho chau.

Con so la khai ni�m triru ttrQ'Ilg, tre chi c6 thg dem so, con nh?n thfrc ve
so thi can phai c6 m9t qua trinh. Chung toi thtrbng dem do v?t ra cho chau
dem. Khi m&i bat dau chau thtrbng dem li).p l9i hoij.c dem thieu, chung toi
yeu cau chau dem l9i cho den khi dung. M6i khi chia hoa qua, chia k�o
chung toi deu dg chau lam. Khi hai tuBi rum, La Trr<'>ng c6 thg phan chia do
v?t c6 so ltrQ'Ilg tt'r 20 tr& xuong m9t each chinh xac.

Vi�c d9y phep tinh c9ng trt'r cho tre hon hai tuBi trrong doi kh6. Khi
m&i bat dau, chung toi thu d9y chau m9t so phep CQng trt'r don gian. Chung
toi Ve mQt SO do v?t len giay, Cr ben dtr&i viet nhfrng d£ng thfrc CQng trtr.
Khi d9y chau, chung toi ttr<'rng chau dii hieu va dii tinh dung. Nhtrng khi
>

viet d£ng thfrc ra m9t ter giay khac thi chau l9i lam sai. Chung toi viet bang
tinh nh�m phep CQng cac SO dtr&i 10 cho chau, chi may ngay la chau h<;>c
thu(lc. Nhtrng khi yeu cau chau lam tinh v&i do v?t, chau l9i tinh sai.

Chung toi l?p tfrc thay dBi phrrong phap. Khi chau c6 hfrng thu, chung
toi d9y chau m9t vai phep tinh don gian, yeu cau chau tinh toan v&i do v?t.
Vi dv, chung toi viet len v& so 1, roi bao chau di lay m9t do v?t, sau d6
chung toi viet dau ''+", viet tiep so 2, l9i bao chau lay hai do v?t, chau higu
ngay la 1+ 2, chung toi l9i hoi chau tat ca c6 may do v?t, chau tra Im la ba.
Chung toi hoi chau: "1+2 b�ng may?" Chau l?p tlrc tra Im ''B�ng ba." Cfr
nhtr v?y, chau higu dtrQ'C phep tinh nao coi nhtr thanh Cong v&i phep tinh
ay. Chung toi khong yeu cau chau phai higu S\l' thay dBi cua m6i m9t phep
tinh. Chung toi nghi r�ng khi an ttrQ'Ilg ve phep tinh cua chau sau sac hon,
chau se dan higu dtrQ'C S\l' thay dBi cua nhfrng phep tinh d6. Hi�n gier, La
Tu0ng biet lam tinh ci;>ng va tinh trir v&i cac so du&i 10, chau ciing dii co S\l'
higu biet nhat djnh tir v�t th�t den nhfrng phep tinh triru tugng.

Chung ta hoan toan c6 thg d;:ty tre dem va nh�n thfrc ve cac con so. Vi�c
tinh toan doi v&i tre qua th�t khong d@ dang, chung ta khong dU'Q"C ep bUQC
tre, va ciing khong dU'Q"C danh gia thap nhfrng phep ci;>ng, phep trir v&i cac
so du&i 10. D6 se la cau noi tir tu duy hinh anh den tu duy triru tugng cho
>

tre.

TINH CAM
Neu quan sat I<y, chung ta se phat hi�n rKng tre S<Y sinh c6 d(ri song tinh
cam rat phong phu, d�c bi�t la nhfrng dfra tre dU'Q"C giao dl)C s61n.

Khi hai tu6i rum, La Tu6ng dii biet thu<Yng x6t. Mi;>t lan nha lam thjt
vjt, chau nhin thay lien kh6c va ch;:ty l;:ti, cam tay bo n6i: "Sao bo l;:ti giet n6,
bo cam long l;:ti cho n6 di." Tiep d6 chau nhin xuong dat va n6i: "Con mau
nfra, con mau nfra, n6 chet roi." Chau kh6c rat thu<Yng tam va di ngu v&i
gu<Yng m�t dfim nu&c mat. Hinh anh d6 khien toi day dirt miii. Tir d6 khi
lam thjt ga, thjt vjt toi deu khong dg chau nhin thay. Nhfrng chuy�n nhu v�y
doi v&i ngu(ri l&n rat d6i binh thu6ng, nhrmg v&i tre em thi khac, chung
chua thg higu dU'Q"C, chuy�n d6 se phu bong den len tam hon chung. Chung
ta khong dU'Q"C lam t6n h;:ti den tam hon trong sang, tot d�p Va lu<Yng thi�n
> >

cua tre.

Mi;>t Ian khac, nhin thay tren tivi c6 hai bac si da de xach nguQ"C dfra tre
S<Y sinh va danh vao mong n6, chau vira kh6c vira n6i ''Bae si xau lam". Sau
khi nghe chung toi giai thich chau m&i binh tinh l;:ti.

Tinh cam ciing la di;>ng l\l'C phat trign ho;:tt di;>ng tri l\l'C, no tac di;>ng rat
l&n den ho;:tt di;>ng cua VO niio. Tinh cam tich C\l'C se thuc dfiy con ngu(ri t�p
trung Slrc l\l'C cho cac ho;:tt di;>ng tri l\fC. Tinh than chi phoi m;:tnh me t&i
vi�c h9c t�p cua tre. Doi v&i tre S<Y sinh, chi khi t90 cho tre cam giac hfrng
thu thi tre m&i c6 thg d@ dang tiep thu tri thfrc tir the gi&i hen ngoai.

V6i La Tu6ng, chung toi luon ap dvng phu<Yng phap khich l� khi chau
c6 tam tr;:tng tot. Chau rat thich viet, nhrmg do cac ng6n tay vfin chua phat
trign hoan chinh nen chau dieu khign but khong tot lam, chfr chau ngu�ch
ngo;:tc, nhrmg chung toi vfin khen chau viet d�p. DuQ"c nguCri l&n khen ngQ"i,
chau cang hang hai. V6i. nhiing bai van tirong dO'i dai, chung toi khich l�
chau: "Bai van nay tirong dO'i dai, con c6 d9c het dirge khong?'' Chau lien
n6i: ''Con khong sg kh6 khan, con se d9c het." DQ'i khi chau d9c xong,
chung toi khen nggi chau. Nhir v�y, chau Se duy tri dirge S\l' nhi�t tinh Va
hfrng thu h9c t�p.

Chung toi cho rKng mvc dich cua vi�c giao dvc s6m khong phai chi dg
tlj.O ra nhfrng dfut tre CO tri l\l'C phat trign SOm, ma quan tr9ng hon phai
nuoi dir&ng dirge nhiing drra tre holj.t bat, ngay thO', giau tinh ngirm va c6
tinh than tien thu tich c\fc.

Th(ri k)' dau CUa tre SO' sinh con quy hon Vang, chung ta khong dirge bo
qua.

Tre SO' sinh qua th�t c6 kha nang ghi nh& va kha nang bat chir&c dang
kinh nglj.C, tinh thich frng v&i ngon ngfr CUa chung cfing rat tfft. Th\l'C te, chi
can chung ta cho tre moi trir<'>ng ngon ngfr, tre se c6 kha nang h9c dirge bat
kY m9t ngon ngfr nao. La Tir<'>ng c6 thg h9c dirge hon 10 tt'r don tieng Anh
tt'r m9t ngirm chi h9c xong cap hai nhir toi va con dirge m9i ngirm khen la
n6i rat chufin. Neu toi biet tieng Anh, toi nghi La Tir<'>ng chac chan se c6
m9t nen tang tieng Anh nhat dinh. Chung toi cam thay rat ay nay va dang
tiec vi dieu nay.

Giao dvc s6m cho La Tir<'>ng khong nhiing nang cao tri l\fc cho chau,
ma con phat trign dirge nhiing nhan tO' phi tri l\l'C khac. Hang ngay, chung
toi dll.Y chau, chau deu c6 thg ngoi yen h9c m9t tieng dong ho. Tir duy cua
chau rat nhanh nhlj.y, chau thich hoi, thich tim higu. v6i. nhiing b9 phim
ma chau thich, chau c6 thg ngoi xem tt'r dau den cuO'i va khong muO'n bi
ngirm l&n quay ray. Sau d6 ve nha chau kg lll.i n9i dung phim cho ba n9i
nghe.

La Tir0ng dii trai qua giai dolj.n tre SO' sinh, bir&c vao thm k)' l&n hon,
thm kY tran day si'.rc sO'ng. Chung toi tin rKng, chi can kien tri, chau se phat
trign ngay cang tO't hon.

TAM TUOI HQC BON THU TIENG

Ngay 22 thang 11 nam 1986, cac ter bao l&n tren toan quO'c dii dira tin
"co be tam tu6i h9c bO'n thi'.r tieng" do ph6ng vien Tan hoa xii viet. Ngay 6
thang 3 nam 1987, chirong trinh ''Cliu Chau" cua Dai truyen hinh Trung
uong dii lam chuyen mvc ve Ngo Yen "Giao dvc c6 phuong phap se tl).o ra
than dong". Tir d6, tin Ngo Yen h9c m{it luc bon thfr tieng Trung, Anh,
Nh�t, Phap dUQ'C m9i ngu<'ri trong va ngoai nu&c chu y theo doi. Du lu�n
deu cho r�ng, cau chuy�n nay dii chfrng minh m{it each sinh d{ing tam quan
tr9ng va tinh kha thi cua vi�c giao dvc s&m cho tre, chfrng minh tri Ii.re cua
tre c6 tiem nang rat l&n, va th<'ri kY tre nh6 la th<'ri kY ly tu6ng nhat d� h9c
A -

ngon ngu.

HANH TRiNH GlAO DUC SOM •

Ngo Yen sinh ngay 10 thang 9 nam 1978, n�ng 3,Skg. Khi chau duQ'c hai
thang ru&i, chung toi treo m{it so chan hoa nhieu mau sac ben c9nh
giu6ng. Khi bon, nam thang tu6i, chau biet ngoi ghe, chung toi thu6ng bay
m{it so tranh mau tru&c m�t chau, cho chau xem tirng tranh m{it. Mau sac
ri.rc r& thong qua than kinh thi giac dii kich thich tot doi v&i sir phat tri�n
dl).i niio cua chau. Khi d6, IDE;! chau thu6ng xuyen n6i chuy�n v&i chau, d9c
cac bai dong dao, cac bai hat tre em cho chau nghe. Tuy chua biet n6i,
nhung chau CO th� nghe dUQ'C. Cach nay lam cho chau CO th� nghe dUQ'C
gi9ng n6i cua ngu<'ri l&n, nhin thay khuon mi�ng khi phat am, giup luy�n
thi giac, thinh giac, sfrc chu y, giup chau lam quen v&i vi�c tiep nh�n thong
tin ngon ngfr. Khi dUQ'C 10 thang tubi, Chau biet gQi bo, gQi IDE;! Va CaC thanh
vien khac trong nha. Khi dUQ'C 11 thang tubi, chau biet dQC cac bai dong dao
Cung IDE;!, CaC van CUOi mfii CaU dong dao deu do Chau dQC. Khi dUQ'C IDQt
tu6i hai thang, chung toi mua cho chau m{it b9 tranh d{ing v�t. Khong lau
sau, chau da CO th� nh�n biet dUQ'C may chvc ten gQi CUa cac loai d{ing V�t,
biet phan bi�t anh cua cac thanh vien trong gia dinh. Neu hinh anh dii c6
th� phan bi�t dUQ'C, thi chfr viet CO hinh thai don gian hon nfra chac chan
chau cung se phan bi�t dUQ'C. Chung toi viet ra 10 chfr so va bang chfr cai
tieng Anh d� dl).y chau. Khi IDQt tubi nam thang, chau da hQC dUQ'C het
nhfrng chfr so va chfr cai d6. Sau d6, IDE;! va ba n{ii dl).y chau h9c thu{ic ca
dao, tha va hat. Ong ba ngo9i dl).y chau tieng Anh. Khi dUQ'C m{it tu6i mum
thang, bo chau dii lam cho chau hon 500 the chfr, m6i ngay danh 20 phut
d� dl).y chau h9c tir ba den 10 chfr. Dong th<'ri, chung toi cung bat dau dl).y
chau h9c theo quy�n Tieng Anh thvc hanh m&i xuat ban tl;li Hong Kong cua
nha xuat ban Oxford. Khi len hai tu6i m{it thang, chau dii h9c thu{ic bang
cfrn chuong. Khi hai tu6i ba thang, chau dii biet hon 500 chfr, biet ghep tir
giai thich y nghia, biet hon 100 tir don tieng Anh, h9c thu{ic gan 30 bai tha
c6, c6 th� giai thich m{it so cau tha, biet k� m{it so cau chuy�n don gian,
ng:in gQn, bie't hat khoang 10 bai hat, phat am tirong dO'i ro rang, chinh xac.
Chau bie't de'm cac sO' dir&i 100, bie't lam phep c9ng va phep trir don gian va
higu sO' o.

Tir do, chau hQc nhanh hon. Khi len ba tubi chau co thg d9c cac sach
nhir 365 chuy�n klhang dem. Ngoai quygn Tieng Anh thvc hanh m6i ra,
chau con hQC cac giao trinh ph\l d90 tie'ng Anh danh cho hQC sinh trung tigu
hQc. Khi chau bie't cam but, chung toi d9y chau vie't chfr, ve tranh. Chung toi
d9y chau vie't bKng but chi trir&c, sau do to chfr bKng but long.

Khi hon bO'n tu6i, chau eta bie't vie't thir cho bO' & E>9i hQc Thanh Hoa.
Dir&i day la m9t bi'.rc thir chau vie't:

"BO' kinh yeu! Con da nh�n dirQ'c sach bO' gm, con cam on bO'. Con b6
bong giay vao trong phong bi thir, bO' co d�p bong khong? ... BO' oi., bO' co d&
dirQ'C qua "nhanh nhir ch(rp" cua Tigu Hong a mien Nam khong? Qua
"nhanh nhir ch(rp" phat nhir the' nao bO' co bie't khong? Tay phai gifr bong,
tay trai phat bong. Khi chi).n lir&i, bO' gia th�ng hai tay tren lir&i, dQ'i khi
bong phat de'n thi l�p tire chi).n l9i, phai lam th�t nhanh, chi co the' thoi. Khi
chi).n lir&i ct& bong, bong chira phat de'n tay eta phai giO'ng nhir vuO't con h6,
ngir<'ri phai cong. Thoi con vie't de'n day thoi."

Khi dirQ'c nam tu6i ba thang, sau khi xem chirong trinh Dieu bi m(lt cua
tv nhien tren tivi, chau eta n9p ban thao bai "T9i sao nham th9ch l9i bi ni'.rt
ra" cho baa tilu chu nhan, bai vie't eta dirge dang tren bao ngay 5 thang 12
nam 1983.

Giai do9n nay chau eta hinh thanh thoi quen d9c sach, chau d9c dirge
rat nhieu truy�n dan gian, truy�n c6 tich, truy�n ng\l ngon trong va ngoai
nir&c, vO'n tir va kha nang bigu d9t cua chau ngay cang phong phu. Chau
con xem nhfrng cau chuy�n trong cac b9 phim.

Tie'ng Anh cua chau cling co tie'n b9. Chau to ra rat thich thu, thiremg ti;r
giac nghe bang, xem chirong trinh H9c cung toi, Walter va Connie. Chau co
thg kg khong sot chfr nao cau chuy�n Cong chua Bt;1ch Tuyet dai hon 1300
chfr bKng tie'ng Anh. Chau co thg d9c m9t sO' cau chuy�n don gian bKng
tie'ng Anh. Chau tie'p t\lC hQC phep tinh va kie'n thi'.rc ve khoa h9c ti;r nhien.
Chung toi mua cho chau b9 sach Tu sach tri thU:c khoa h9c thieu nhi, chau
rat thich d9c b9 sach nay. Chau h9c tinh bKng each giai cac de toan. Ngir<'ri
l&n d9y chau bO'n phep tinh c9ng trir nhan chia, sau do dg chau ti;r lam. Khi
d6, chau da biet lam cac bai t�p toan v&i bon phep tinh ci)ng, trt'r, nhan,
chia theo kigu li�t ke. Do nen tang ngfr van cua chau tot nen chau higu rat
nhanh cac bai t�p Ung dvng.

Thang 5 nam 1984, m� dl.l'a chau len Bae Kinh tham h9 hang. Chau rat
phan kh<'ri va da viet lien chin bai ghi chep chuyen di tham h9 hang, chau
viet ca nh�t kY dai den 5000 chfr. Trong cac bai viet do, S\l' lien tl.l'6ng cua
chau rat phong phu, l(ri van 11.l'U loat, dl.l'Q'C m9i ngl.l'Cri danh gia cao.

Khi len sau tu6i, chau bat dau t\l' h9c tieng Nh�t va tieng Phap. Chung
toi khong biet hai thfr tieng nay cfing khong m(ri dl.l'Q'C giao vien d9y chau,
nen danh phai dg chau t\l' h9c. Chau h9c bAng each xem cac chl.l'ong trinh
d9y tieng tren tivi va nghe bang. Chau h9c theo giao trinh H9c tieng NhQ.t
va NhQ.p man tieng Phap. Tinh t\l' giac cua chau rat cao, khi den gier chieu
chl.l'ong trinh d9y h9c tren tivi, chau t\l' di)ng len gac xem. Th�m chi, c6 luc
chau con mang com len phong vt'ra an vt'ra xem. Chau da h9c dl.l'Q"C t�p mi)t,
t�p hai quygn H9c tieng NhQ.t va t�p mi)t quygn NhQ.p man tieng Phap,
chau cfing lam dl.l'Q'C mi)t SO bai t�p viet.

Khi len bay tuBi, sau k)' kigm tra nghiem tuc, chau da dl.l'Q'C vao hQC k)'
hai cua l(rp ba, trn<'rng tigu h9c th\l'C nghi�m tr9ng digm Chl.l'ong Chau. Do
dl.l'Q'C gia dinh giao dl,lC SOnl toan di�n, nen chau CO C<Y Sa tl.l'ong doi vfrng
chac, chau thich Ung rat nhanh v&i moi trn<'rng m&i va d9t thanh tich xuat
sac. Chau dl.l'Q'C binh bau la h9c sinh h9c t�p tich C\l'C va di)i vien xuat sac.
Thang 5 nam 1986, chau da do9t giai nhi trong CUQC thi lam tinh danh cho
nhi dong cua qu�n Hl.l'ong Thanh.

NGO YEN HOC TIENG ME DE NHV THE NAO?

• •

Con chung toi h9c tieng m� de chu yeu bAng each h9c chfr, d9c, luy�n
khfiu ngfr va viet. Bon l.<y nang nay dl.l'Q'C tien hanh tuan t\l', bB sung hfi trQ'
nhau.

Chau chinh thfrc bat dau h9c chfr khi dl.l'Q"C mi)t tu6i ba thang. Nhrmg
nhfrng ho9t di)ng c6 lien quan den vi�c h9c chfr thi l9i dl.l'Q'C bat dau & giai
do9n s6ni hon. C6 thg n6i, chau da bat dau h9c chfr tt'r khi nghe m� d9c cac
cau dong dao, n6i chuy�n v&i chau, d9y chau h9c n6i. Muon h9c chfr thi
trn&c tien phai biet n6i mi)t so cau don gian. Chung toi SIT dvng phl.l'ong
phap d9y chau nh�n biet S\l' v�t bAng v�t th�t va bAng tranh anh, dg chau c6
nh?n thi'.rc ly tinh v'e nhiing v?t th?t dirge th@ hi�n biing nhiing kY hi�u tri'ru
tirQ'Ilg, sau d6 m&i cho chau lam quen v&i phan ngfr am tirong \mg. D9y
chau h9c chfr tren ca s<'r d6 se d� dang hon. Ngay tt'r dau, chung toi da cho
chau h9c tieng phB thong, va h� thong ngfr am quy ph9m. Thl,l'C ti�n da
ch\mg minh, v&i nhiing chfr chi cac si;r v?t than thu9c v&i tre thi cho du
each viet c6 phfrc t9p den may (ong m?t), (bir6m), tre cung c6 th@ nh& rat
nhanh. Con doi v&i nhiing chfr c6 y nghia tri'ru tirQ'Ilg, thi cho du hinh d9ng
chfr c6 don gian den dau, tre cung rat kh6 nh?n biet. Di'eu d6 da n6i len tam
quan tr9ng cua vi�c nh?n biet si;r v?t trn&c khi h9c chfr, nghe am trn&c khi
phan bi�t hinh d9ng.

Chung toi dung giay mau ri;rc r& lam thanh nhiing the chfr don d@ d9y
chau h9c va thu dirge hi�u qua rat tot. Nhiing the chfr ban Cr hi�u sach
thir<'>ng la hinh nhi'eu chfr nho, d� lam phan tan si;r chu y cua chau, kh6 nh&
hinh d9ng chfr, nen chung toi khong SIT dl,lng.

Sau khi chau biet dirge khoang nam, sau tram chfr, chung toi d@ chau
bir&c vao giai do9n ghep tt'r, giai thich nghia, noi cau. Nhir v?y chau se d�
cling co nhiing chfr don da h9c. each nay se lam cho cac tt'r don khong con
la nhiing kY hi�u chfr viet tri'ru tirQ'Ilg le te nfra ma la dong thong tin ngon
ngfr song d(>ng CO quan h� m?t thiet v(ri nhau Va bi@u d9t y nghia C\l th@.
Di'eu nay khong nhiing lam cho vi�c h9c chfr khong con kho khan nfra, ma
chau con c6 th@ biet d9c sach m9t each nhanh ch6ng. Chi khi bir&c vao giai
do9n d9c, chau m&i c6 th@ lien tl,lc cling co nhiing chfr da h9c, va khong
ngt'rng tang so lirQ'Ilg tt'r ngfr m&i. Chung toi mua cho chau rat nhi'eu sach
truy�n c6 ca hinh ve va chfr viet, n9i dung tt'r nong den sau, tt'r don gian den
phfrc t9p. Khi len ba tu6i, chau da c6 th@ d9c cac sach truy�n nhir 365 ngay.
LirQ'Ilg sach chau d9c cang ngay cang nhi'eu, ph9m vi tri thfrc chau biet ngay
cang r9ng, tri 11,l'C cua chau ngay cang phat tri@n.

Vi�c luy�n kha nang bi@u d9t biing l<'ri n6i dirge tien hanh song song v&i
vi�c luy�n d9c, chung b6 sung va h6 trg cho nhau. Do tt'r dau chau da n6i
tieng ph6 thong, chung toi l9i t?n dl,lng day du cac phirong phap nghe nhin
hi�n d9i (nhir xem tivi, nghe bang), nen chau thir<'>ng xuyen dirge nghe
ngon ngfr sinh d9ng va quy ph9m. Chung toi con thir<'>ng k@ chuy�n cho
chau nghe, va chu y d@ chau k@ l9i tinh tiet nhiing cau chuy�n xem tren tivi,
nghe trong bang hay d9c trong sach. each lam nay da giup nang cao kha
nang chu y, kha nang tir duy, ghi nh& cung nhir kha nang bi@u d9t biing l<'ri
n6i cua chau. Dong thong tin l<'ri n6i c6 dirQ'C qua thinh giac va dong thong
tin chfr viet CO dl.l'Q'C qua thj giac tac dl,lng l§:n nhau, tham nhuan sau sac,
lam tang nhanh tien d9 h9c tieng cua chau, lam phong phu them von tir,
nang cao kha nang v�n dl,lng tl'r ngfr cua chau.

H9c viet phai tien hanh mu9n hon m9t chut, it nhat cung phai dQ'i den
khi chau c6 thg cam dl.l'Q'C but viet. Con chung t6i bat dau h9c viet luc ba
tu6i. Luc dau, chung toi yeu cau chau nam dl.l'Q'C cac net chfr, th\r ti;r viet cac
net, dg chau hinh thanh th6i quen va tll' the viet tot. Do chau dii c6 CO" s& tu
vi�c luy�n d9c, luy�n n6i nen khi viet chfr gi).p rat nhieu thu�n lQ'i. Tl,lc ngfr
c6 cau: "D9c het v9n quygn sach, di).t but viet nhrr than." Dg boi drr6ng kha
nang viet cho chau, chung t6i di).t mua cac ta bao Bao ti€u chu nhan, Bao
van h9c thieu nhi, Nhi)_t ky thanh thieu nien, Bao thieu nien Trung Quoc,
Vua chuy�n, Khi nho, Tri Ive va rat nhieu an phfim danh cho tre em khac.
Chung t6i con co gang t90 ra cac CO" h9i di du ljch, tham quan cho chau, dg
chau tiep xUC v&i the gi&i ti;r nhien Va xii hQi ben ngoai, giup chau hinh
thanh th6i quen viet nh�t k)r, ghi l9i qua trinh di tham quan, du ljch, viet
cac bai viet khac. Theo thong ke kh6ng day du, hi�n t9i chau dii viet drrgc
hang v9n chfr gom cac bai viet va nh�t k)r.

, ,

NGO YEN HOC NGOAI NGO'NHV THE NAO?

• •

Thi;rc te dii ch\rng minh, & con ngrr<'ri thrr<'rng xuat hi�n m9t th<'ri kY ly
trr6ng nhat cho vi�c h9c va nam vfrng m9t kY nang nao d6. Neu dg l& mat
th<'ri kY d6 thi chung ta se mat rat nhieu c6ng s\rc, th�m chi kh6ng thg d9t
tieu chufin. Trong h9c tieng, th6i quen phat am dl.l'Q'C hinh thanh tl'r nho
den khi 16n len se rat kh6 srra. B&i v�y, dg h9c tot ngo9i ngfr, nam vfrng
each phat am chufin thi bat dau h9c khi con nh6 la thich hgp nhat. Tam
hon cua tre nhrr ta giay trang, rat d� dg l9i dau an kh6 phai. ThCri kY tre nh6
la th<'ri kY ly tll'6ng nhat dg h9c ngo9i ngfr. Tre hoan toan c6 thg cling luc
h9c tieng m� de va m9t hai ngo9i ngfr khac. Vi the, khi chau hon m9t tu6i,
chung t6i dii bat dau d9y chau h9c tieng Anh. C6 thg n6i rAng, chau h9c
tieng Anh gan nhrr dong th<'ri v&i tieng m� de.

each d9Y cua chung t6i la cho chau nh�n biet cac chfr cai, nh& tl'r don
trn&c, sau d6 h9c d9c cau, d9c bai van. Ngoai ra, chung t6i con ap dl,lng cac
phrrong phap sau.

Th{r nhat, tre h9c ngo9i ngfr khac v&i ngrr<'ri 16n, nen luy�n nghe, d9c
n6i trrr&c, viet c6 thg luy�n sau, ngfr phap c6 thg kh6ng can giang. Thong
qua luy�n dQC, nghe, noi, v6n tlr Va S\f nh?n thfrc ve cac m§.u cau CUa tre Se
tang dan. Tren CO' s<'r nghe higu, dQC higu, tre c6 thg nam dU'Q'C m9t s6
lrrQ'Ilg 16n m§.u cau va cac each ket hQ'P theo th6i quen, c6 thg nghe higu,
dQc higu y nghia. Vi�c dl).y chfr coi nhrr dii thanh cong. Du khong higu ngfr
phap, tre vfin c6 thg dQC sach, h9i thol).i.

Thi'.r hai, phai li.ra ch9n giao trinh hQ'P ly. Giao trinh tieng Anh cho tre
bat dau hQC phai vlra c6 tranh vlra c6 chfr, phai ket hQ'P dU'Q'C ca nhin va
nghe. Nhrr sau t?p cu6n Tieng Anh thv:c hanh m&i va Giao trinh ph!J- dg_o
tieng Anh trung ti€u h9c h� mtrOi nam, hai cu6n nay rat phu hQ'P cho tre,
c6 kem theo bang va tranh minh hQa chi tiet. Tre vi'ra h<;>c drrgc each phat
am chuiln, vlra higu dU'Q'C nhfrng tinh huong tll'O'Ilg i'.rng v&i chfr trong sach.
E>rrO'Ilg nhien cling can c6 ngrr<'ri hrr6ng dfin phat am cho tre. Con chung toi
chu yeu h<;>c nhfrng giao trinh nay. Sau d6, chau h<;>c theo cac chrrO'Ilg trinh
Walter va Connie, H9c cung toi tren tivi. Ngoai ra, chung toi cling ket hQ'P
v&i cac sach truy�n va sach h9i thol).i tieng Anh nhrr Robin, Don Quixote,
Marco Polo, Truy�n ng!J- ngon Edop, Nang tien ca, 30 bai tieng Anh hi�n
dg_i, h{li thog_i tieng Anh so- cap, v.v... Hau het cac sach deu c6 kem theo
bang.
>

Thi'.r ba, t?n dvng tri�t de cac phrrO'Ilg phap nghe nhin hi�n dl).i. Ngoai
h<;>c ngol).i ngfr ti'r ong ba ngol).i, chau con h<;>c qua tivi, may ghi am. Chau
h<;>c tieng Nh?t va tieng Phap hoan toan di,ra vao vi�c ti,r h<;>c qua xem tivi va
nghe bang. Cac chuyen gia sat hl).ch nh?n thay chau phat am trrO'Ilg doi
chufin. PhrrO'Ilg phap nay cling giup boi drr6ng kha nang ti,r h<;>c cua tre.

MOT VAI CAM NHAN

• •

Tre em c6 tiem nang tri tu� rat 16n, chung c6 CO' s<'r tam sinh ly dg tiep
nh?n giao dvc s&rn. Nhfrng each nhin nh?n danh gia thap kha nang tiep thu
va tiem Ii.re h<;>c t?p cua tre deu drrQ'c chi'.rng minh la sai lam. C6 thg n6i
r�ng, chi can c6 phrrO'Ilg phap tot, tien hanh theo trinh ti,r, c6 chi'rng mi.re,
thi tre it nhieu cling se linh h9i dU'Q'C, hoi).c s&rn mu9n cling se nam dU'Q'C.
E>rrO'Ilg nhien chung ta cling can chu y nam bat th<'ri kY tot nhat dg truyen
thv tri thi'.rc va kY nang cho tre, dl).t drrQ'c hi�u qua tot nhat. E>g tien hanh tot
vi�c giao dvc s&rn trong gia dinh, cac thanh vien trong gia dinh phai c6
nh?n thi'.rc thong nhat ve van de nay, dong tam hi�p Ii.re, nhrr the m&i c6 ket
qua tot. Ca gia dinh chung toi deu ling h9 vi�c giao dvc s&rn cho chau. Ca
nha deu co gang cling dl).y d6, boi drr6ng cho chau, cling quan tam den si.r
tnr&ng thanh cua chau.

Chung toi cho rKng, tre nho la thm kY ly ttr&ng nhat dg h<;>c ngon ngfr.
Neu c6 dieu ki�n, chung ta khong nen bo qua CO' h{>i d?y tre h<;>c chfr va
ngo?i ngfr cang s61n cang tot. Chi can tien hanh s61n, c6 phtrang phap, kien
tri, chung ta hoan toan c6 thg lam cho tre ba tu6i biet d<;>c sach, bon tu6i
biet lam van, x6a mu tnr&c khi den tu6i di h<;>c. Chung ta deu biet rKng,
ngon ngfr Va chfr viet la CO' s& dg con ngtrm giao ltrU ttr ttr&ng tinh cam, tich
lliy tri thfrc. Neu khong s61n h<;>c dtrQ'C m{>t lo?i ngon ngfr nao d6, khong
s61n biet chfr biet d<;>c thi tri Ii.re cua tre kh6 ma phat trign nhanh dtrQ'C. D?y
tre h<;>c chfr, d<;>c sach chinh la dii dtra cho tre chiec chia kh6a vang dg m&
crra kho bau tri thfrc. C6 dtrgc ban linh vfrng btr&c tren con dtrbng h<;>c, tre
se 1\1' tang von tri thfrc cua minh qua d<;>c sach, ti.r h<;>c thanh tai.

Chung toi cling cho rKng, giao d\lc s61n nen co gang h� thong h6a, dan
dan ttl.ng btr&c, t?O l�p cho tre c6 nen m6ng th�t vfrng chac. Chung toi d?y
con cling tren tinh than d6, b&i v�y khong can h<;>c kY m{>t, vao luon kY hai
cua l&p Ba, chau c6 thg theo h<;>c cung v&i l&p ngay l�p tfrc va d?t dtrQ'C
thanh tich trrang doi tot. Sau m9t h<;>c kY chau dii tr& thanh h<;>c sinh gioi
cua ca nam h<;>c.

E>trang nhien, tre em c6 di).c digm tam sinh ly rieng cua chung, d?i niio
phat trign chtra hoan chinh, th(ri gian t�p trung chu y ngan, nen th(ri gian
m6i Ian h<;>c khong nen qua dai, ngrrCri l&n nen co gang ket hgp truyen th\!
tri thfrc va tro chai, tim kiem cac phtrang phap ma tre thich dg d?t hi�u qua
tot nhat. E>i).c bi�t chung ta phai kien tri, khong dtrQ'C dfrt do?n. Ntr&c chay
da mon, tich tigu thanh d?i, chi can m6i ngay kien tri m{>t chut, thi lau dan
cling se c6 hi�u qua, va khong anh htr&ng den sfrc khoe cua tre.

Cuoi cung, chung toi cho rKng giao d\lc gia dinh nen chu y phat trign
toan di�n tri, dfrc, thg, my cho tre. Chung toi rat chu y boi dtr6ng cho chau
ttr ttr&ng tot tir nho, dg chau hinh thanh th6i quen Va phfim chat d?O dfrc
tot, van minh, v� sinh, l� phep. B&i v�y du nhieu Ian chau dtrgc len bao, len
>

phim, len tivi, nhtrng chtra bao gi(r chau to ra kieu ng?O hay lam nling. ()'
tnrang, chau ton tr9ng thay CO giao, tuan thu n{ji quy, chau dtrQ'C thay CO
giao cac b?n rat yeu men.

E>g s61n dao t?o ra dtrgc nhieu nhan tai, nang cao trinh d9 d?o dfrc, tri
Ii.re, sfrc khoe cho dat ntr&c, chung toi cho rKng nen khuyen khich han nfra
vi�c giao d\LC s61n cho tre. Chung toi hi v9ng van de nay se ngay cang dtrQ'C
nhieu tang l&p trong xa h{ii coi tr<;>ng.

Ngo Th;.tc Hien - Chu Cam Huy

Khoa Kien true truimg Dq_i h9c Triet Giang

 G AN o
,

Sau khi dir<;rc ph6 bie'n r(\ng rai tren ca nir&c, Phu:071g an 0 tu6i da nhi).n dir<;rc S\f chilo
d6n nong nhi�t cua dong dao d(\c gia. Mi\i ngily chung toi deu nhi).n dir<;rc hang tram la thir
cam OTI vii. thir bao tin gm de'n. Chung toi cung nhi).n dir<;rc nhfrng lCri khen vii. S\f ung h(\ cua
rat nhieu chuyen gia, h9c gia, nhfrng ngirCri lam cong tac giao xd1,1c, nhfrng ngirCri lam cong
tac dan so, nhfrng ngirCri lam cong tac thie'u nien nhi dong vii. cac ban ngilnh hfru quan,
mang l(li cho chung toi S\f d(\ng vien rat l&n. Ben C(lnh d6, CO m(\t SO ngirCri khong higu ve
P/1u:071g an o tu6i, c6 thai d(\ nghi ngc'r, phan doi, cung c6 nhfrng chuyen gia vii. 11inh d(lo l(li
higu lam ve phirong an cua chung toi. B6i vi).y chung toi xin dir<;rc khai quat ngiin g9n ve h�
thong ly lui).n cua "Phirong an o tu6i'', dg dong dao d(\c gia c6 dir<;rc cai nhin t6ng thg ve
phirong an nay, cung nghien Clru Va di de'n nhi).n thfrc chung.

THE NAO LA PHVONG AN o TUOI?

,

P/1u:071g an o tu6i la ten vie't tiit cua "Phirong an thvc thi vii. cong trinh giao d1,1c chat
lirQ'Ilg cao cho tre tir o de'n 6 tu6i". Day la thilnh qua nghien cl'.ru cua nh6m chuyen gia
chung toi sau 20 nam nghien cl'.ru vii. thvc nghi�m. Trong d6, chung toi da chi ro con ngirCri
phai nhi).n thfrc l(li ve thai nhi, tre sO' sinh vii. tre nh6. Thai nhi, tre sO' sinh vii. tre nh6 c6 m(\t
tiem nang phat trign rat l&n. Dong thCri cong trinh cung gi&i thi�u m(\t each h� thong ve
nhfrng phirong phap CO' ban dg phat trign tiem nang do.

TfNH CHAT COA PHVONG AN 0 TUOI

P/1u:071g an o tu6i la "Phirong an giao d1,1c to chat toiln di�n" thCri ey dau cua tre, la "cai
noi cua nhan tili'', n6 khac v&i giao d1,1c van h6a h� thong vii. cac kigu giao d1,1c chuyen ngilnh
khac.

To chat & day chi cac nhan to c6 lien quan mi).t thie't de'n sv phat trign, phat huy tiem
nang cua con ngirCri vii. h(lnh phuc ca nhan cua h9. Nhfrng nhan to d6 c6 thg tac d(\ng de'n
con ngirCri bat kY luc nilo. "Giao d1,1c to chat toiln di�n" la phat trign tre em m(\t each toiln
di�n thong qua cac ho(lt d(\ng tinh cam, cac tro choi trong CUQC song, ma khong chju S\f giao
d1,1c theo kigu truyen th1,1 tri thfrc h� thong Va S\f giao d1,1c mang tinh ap l\fC ve tie'n d(\ Va chi
tieu. Dieu d6 rat c6 lQ'i cho vi�c nang cao to chat CO' ban cua tre.
 THE NAO LA GlAO DUC SOM?
,

Con ngtrOi la sinh vi).t c6 sfrc song manh li�t, bi? nao con ngtrOi la ccr quan cua tri tu�.
Chfrc nang cua nao ngtrOi dtrQ"C Engels goi la "d6a hoa d�p nhat tren trai dat". ThOi ey o
tu6i (thai nhi) den sau tu6i la giai do(ln nao bi? phat tri€n nhanh nhat. Tac d/?ng, dfin dil.t,
boi dtr6ng, phat tri€n tfem nang th€ l\fC va tri tu� cho tre trong thOi kY nay dtrQ"C goi la giao
d1,1c s6m.

Giao d1,1c s6m la m/?t m6n khoa h0c giao d1,1c mm phat tri€n. D(lc bi�t la vi�c nghien
cfru giao d1,1c thOi kY tir thai nhi den trir&c ba tu6i hi�n vfin con la m/?t khoang trong, la
"vitng dat hoang" dang dQ'i ngirOi den "khai pha".

Giao d1,1c s6m cho tre tir o den sau tu6i ton t\li m/?t each khach quan. Cho du chung ta
dong y, thira nhi).n, tin tir&ng hay kh6ng, thi cac bi).c cha m�, gia dinh, xa h/?i deu dang giao
d1,1c s6m cho tre & m/?t phircrng di�n nao d6. D6 c6 th€ la vi�c giao d1,1c c6 y thfrc ho(lc kh6ng
y thfrc; theo chieu htr&ng tot, ho(lc theo chieu htr&ng xau; toan di�n ho(lc phien di�n; theo
each khoa hoc di,ra theo d(lc di€m tam sinh ly cua tre, ho(lc phi khoa hoc di ngtrQ"C l(li d(lc
di€m tam sinh ly cua tre. Thi).m chi, d6 c6 th€ la vi�c giao d1,1c do d/?ng vi).t dam nhi�m doi
v(ri nhfrng d(ra tre c6 hoan canh d(lc bi�t, bien tre tr& thanh "ngtrOi thu". Giao d1,1c Jue nao
cung ton t\lI trong cu0c song.
- ...... . ,.. �

Giao d1,1c s6m la lo(li hinh giao d1,1c c6 so lirgng ngtrOi tham gia r/?ng rai nhat, nhieu
nhat, c6 lich sfr lau dOi nhat, dcrn gian va ton it c6ng sfrc nhat. D6 ciing la lo(li hinh giao d1,1c
c6 y nghla to l&n nhtrng chira dirge nghien cfru m/?t each thau dao nhat. Phu:cmg an o tufii
ae xir&ng phtrcrng phap giao d1,1c s6m c6 y thfrc, t1,r giac, theo chieu htr&ng tot, toan di�n,
khoa hoc va di,ra theo d(lc di€m tam sinh ly cua tre. N6 c6 th€ phat huy nay du tiem nang to
l&n cua thai nhi, tre scr sinh va tre nh6, giup tre trir&ng thanh toan di�n, khoe m(lnh va vui
ve d€ tr& thanh nhfrng mam non nhan tai c6 to chat cao. P/1u:cmg an o tufii phan doi ki€u
giao d1,1c s6m v6 y thfrc, kh6ng tl,1' giac, theo chieu htr&ng xau, phi khoa hoc va di ngtrQ"C l(li
d(lc di€m tam sinh ly cua tre. Ki€u giao d1,1c nay se anh htr&ng kh6ng tot den Sl,1' tru&ng
thanh va kim ham S\1' phat tri€n cua tre. Phu:cmg an o tufii lay thanh qua ly lui).n va th\l'C ti�n
cua minh d€ de xir&ng phtrcrng phap giao d1,1c th(r nhat, cai tien phtrcrng phap giao d1,1c th(r
hai, d€ ngay cang c6 nhieu tre em dtrQ"C phat tri€n nay du va toan di�n.

Y NGHIA COA GIAO DUC SOM •

Giao d1,1c s6m c6 y nghla d(lc bi�t va c6 tac d1,1ng phi thir<'mg doi v(ri S\1' tru&ng thanh
cua tre. N6 virQ"t qua gi(ri h(ln thtr<'mg th(rc giao d1,1c hang nghin nam nay, la btr&c tien d/?t
pha quan trong cua nganh khoa hoc giao d1,1c. D6 la ki€u giao d1,1c thuc ddy S\1' phat tri€n cua
d(li nao, lam cho chfrc nang cua nao ngay cang hoan thi�n, m/?t giai do(ln giao d1,1c trong
thOi kY ly tir&ng nhat d€ phat tri€n tri tu� cua con ngirOi, giao d1,1c trong thOi kY hinh thanh
tinh each va phdm chat tot d�p cua con ngtrOi. Tom l(li, d6 la nen tang ccr s& d€ nu6i dtr6ng
con ngtrOi va nhan tai, la xuat phat di€m va lfU the cho vi�c phat tri€n (y giai do(ln sau cua
.
con ngirm.
'
 •

PHVONG CHAM CHi DAO COA PHVONG AN o TUOI •

Thuc d�y si.r phat tri€n toiln di�n, day du vii. di.ra tren d(lc di€m rieng & tre, khai thac toi
da tfem nang to 16-n cua con ngiriri, boi dir&ng nhieu nhan tili = tu vii. lam cho con ngiriri c6
dirge h<tnh phuc.

MUC DICH COA PHVONG AN o TUOI

•

Nuoi dir&ng nhfrng dl'.ra tre c6 tinh sang t(lo, khoe m(lnh, thong minh, c6 tinh each,
ph�m chilt = tu. Day la cO" s& vfrng chitc cho vi�c phat tri€n tre & giai do(ln sau vii. trong
suot cu(\c diri, giup nang cao to chilt con ngiriri cho ca xii h(\i.

NGUYEN TAC GIAO DUC COA PHVONG AN o TUOI •

P/1u:071g an o tudi de ra nhfrng nguyen tltc: khcri g<;ri ht'.rng thu, ke't hc;rp h9c vii. chcri, tich
C\fC gQ'i y, bie'n kh6 thanh d�, gi(r hQC CUQC song, vi�c giao dl,IC a gia dinh Va giao dl,IC a nha
tre quan tr9ng nhir nhau.

NOi DUNG GIAO DUC COA PHVONG AN o TUOI

• •

Trong ph(lm vi mil d(lc di€m tam sinh ly cua tre cho phep, ngiriri d<ty tre phai lam
phong phu CUQC song tinh than, khcri d�y h(rng thu cho tre d€ tie'n hanh vi�c d(ly hQC hilt Ctr
]uc nao, hilt Ctr dau, khong chia thanh mon h9c, khong giang theo h� thong, khong can hi€u
sau, cfing khong can chu y de'n nhfrng tai ]i�U phan thanh chirO'Ilg m1,1c ro rang Va nhfrng mo
hinh d(ly h9c co djnh ct'.rng nhitc. Nguon dinh dir&ng ve tinh than mil chung ta mang de'n
cho tre phai la nhfrng san ph�m cua tinh hoa van h6a nhan lo(li. Ne'u chung ta c6 th€ mang
](Ii cho tre S\f cam nh�n chan thgc ve CUQC song, thi nen h(ln che' dung nhfrng tro chcri tirQTig
trung d€ thay the'.

"Phir=g an" dii thao ra chir=g trinh giao d1,1c gom 15 "di€m giao d1,1c" vii. h= 100 m1,1c
ho(lt d(\ng tham khao.

HINH THUC GIAO DUC COA PHVONG AN o TUOI •

Giao d1,1c trong thiri kY thai nghen vii. giao d1,1c qua anh hir&ng tir moi truirng. Giao d1,1c
qua tro chcri hang ngily, giao d1,1c ho(lt d(\ng trong giir h9c, ho(lt d(\ng theo chu de, theo khoa
h9c, cac ho(lt d(\ng vii. vui chcri ti.r do.

• •

DAC DIEM GIAO DUC COA PHVONG AN o TUOI

• •

Coi vi�c nuoi dir&ng tinh each vii. ph�m chilt tot d�p la nhi�m Vl,1 hang dau. Hinh thilnh
cho tre tinh each vui ve, ho(lt bat, diem tinh chuyen tam, tich C\fC V\fO'Il ]en, dung cam tg tin,
cham chi lir=g thi�n, c6 y chi kien cirirng, d€ chung tr& thilnh nhfrng dl'.ra tre c6 tinh d(\c
]�p Va sang t(IO.
 Phat trign dong b(\ ngon ngfrthi giac (hQc chfr, hQc d9c) vil ngon ngfr thinh giac (nghe,
noi), SIT dl,lng phirong phap hQC chfr qua tie'p XUC, phirong phap hQC chfr trong CUQC song,
phirong phap hQc chfr qua tro chcri vil thong qua vi�c dQc, giup tre hQc chfr d� dang nhir khi
chung hQc nh�n bie't S\I' v�t, hQc n6i, hQc di, nghe nh(l.c, th�m chi c6 thg x6a mu cho tre luc
ba, bon tu6i va dQC thanh th(l.o. Phtr07lg an 0 tu6i cho r1lng, trong cung m(\t hoan canh giao
dvc, tre h9c ngon ngfr thi giac cung d� dang nhir khi h9c ngon ngfr thinh giac. Day la S\I'
bie'n d6i virQt thOi d(l.i trong ljch srr ly lu�n vil thl,l'C ti�n cua vi�c d(l.y chfr.

T(l.o dieu ki�n cho tre hQc ngo(l.i ngfr, dg tre coi ngo(l.i ngfr nhir tie'ng m� de, srr dvng
chu�n vil tl,I' nhien nhir tie'ng m� de.

D(l.y tre srr dvng may tinh, cho tre lam quen v&i ban phim t�p go b1lng tay, chcri tro
chcri, lam van, hQC tinh, hQC ve, hQC ngo(l.i ngfr b[ng may tinh.

Giao dvc trong Phtr07lg an o tu6i la giao dvc to chilt phi) c�p cho tilt ca tre em, ch(r
khong phai la "sieu" giao dvc hay giao dvc thien tili. Tren co- s& ph6 c�p, trong nhfrng gia
dinh va nha tre ap dl,lng Phtr07lg an 0 tu6i m(\t each nghiem tuc, khoa hQc, kien tri se xuilt
hi�n nhieu tre bie't s&m. D6 la dieu mil chung toi kY v9ng, vil dieu d6 cung da dirge thl,l'C ti�n
chtrng minh. B&i v�y Phu071g an o tu6i coi tr9ng vil khuye'n khich phat huy s& tru<'mg cho
tre, cho phep tre "nhay c6c" dg nang cao trinh d(\. Phu071g an o tu6i cho r1lng, tre bie't s&m
CO nhieu hinh th(rc khac nhau nhir hinh th(rc nhay VQt, kigU phat trign Gay du, Va hinh th(rc
s& tru<'mg. Chung deu la nhfrng mam non nhan tili c6 to chilt cao.

PHVONG PHAP GIAO DUC COA PHVONG AN o TUOI •

D(l.y trong cu(\c song, hQC trong tro chcri; d(l.y c6 mvc dich, hQC VO thtrc; hQC mil chcri,
chcri mil h9c; tie'p xuc qua moi tru<'mg, lily hinh mli:u dg dii:n ditt; diln gay tai trau, chi can
vun trong; gQ"i y tich cl,l'C, chu tr9ng khich l�; yeu con thi phai d(l.y, khong dirge cirng chieu
qua mfrc; COi trQng tinh cam, kiem che' cam XUC; boi dir6ng thoi quen tot d�p, hinh thanh XU
hir&ng phat trign, v.v... Phai dg tre n6i, cirOi, ban b(l.c, luc d('>ng, luc tlnh, h9c qua h6i vil dap,
nang cao ph�m chilt tam ly tri 11,l'C vil phi tri 11,l'C.

P/1u071g an 0 tu6i la m(\t thg thong nhilt cua chcri vil hQC, hQC m(\t each h(rng thu chinh
la chcri, chcri m(\t each c6 ich chinh la h9c.

SV DOI MOI TRONG GIAO DUC TRE COA PHVONG AN o

.
,

TUOI
P/1u071g an o tu6i cho r1lng each n6i "giao dvc tru<'rc khi h9c" la khong th6a dang. B&i
ten gQi nay d� gay higu nham thanh "tru<'rc tu6i di h9c". Tre chira de'n tu6i di hQC co nen d(l.y
-

hay khong khong quan tr9ng. "Trir<'rc khi h9c" vil "giao dvc" la hai khai ni�m mau thuan v&i
nhau, da la "tru<'rc tu6i di h9c" thi khong can phai giao dvc, da la giao dvc thi khong phai la
''tnr&c tu6i di hQc''.

P/1u071g an o tu6i con cho r1lng, cac nhil tre truyen thong nen d6i m&i khuynh hir&ng
''ch3.m s6c h6a'', ''tigu hQC h6a'', "nfr tinh h6a'', ''quy tQc h6a'' v3. ''choi mQt c3.ch dOTI thu'fin'',
nhat la khong dirc,rc h(ln che tre phat trii!n day du.

ca s(J LY LUAN cOA PHVONG AN o ru61

•

HQC thuyet tiem nang to 1611 Va phat trii!n (y thQi ky ly tir&ng nhat cua con ngir<'ri la CCY
s& nhan lo(li hQc cua Phucrng an o tu6i. Ly lu�n ve hi�n tir<;rng nao ngir<'ri phat trii!n s6m
nhat trong cac ccr quan cua con ngir<'ri vii thong tin ben ngoai kich thich nao bi? phat trii!n la
CCY s& sinh ly hQC, nao khoa hQC cua Phucrng an 0 tu6i. Cac dij.c dii!m tam ly cua thai nhi, tre
SCY sinh Va tre nho nhir kha nang thich (rng dij.c bi�t, vi�c CO dirge S\f nh(ly ben, ghi nhQ- an
tir<;rng, linh h/?i trong mQi hoan canh, ban nang bltt chir&c, h(rng thu ho(lt d/?ng, tim toi VO
thfrc la CCY s& tam ly hQC CUa Phtrcrng an 0 tucfi. Quan dii!m giao d\IC nay Se thuc d�y S\f phat
trii!n CUa tre ma khong ch(r dQ"i m/?t each tieu C\fC den khi tre 1611 m6i tien hanh giao d\IC Va
thuyet giao d\lc to chat toan di�n, thuyet giao d\lc theo titng doi tir<;rng la ccr s& giao d\lc hQc
cua Phucrng an o tu6i.

GIAO DUC THOI KY SAU COA PHVONG AN o TUOI

•

Giao d\IC th<'ri kY sau cua Phucrng an 0 tu6i ciing VO cung quan trQng, nen di vao quy
d(IO CUa giao d\IC trung, tii!u hQC to chat cao, di! thuc d�y qua trinh di\i m6i CUa giao d\IC
trung, tii!u hQc vii rut ngltn th<'ri gian hQc. Nhir v�y m6i c6 th€ phat trii!n hem nfra nhfrng to
chat CCY ban da dirc,rc boi dir&ng CUa tre. Giao d\IC SOm la CCY s& Va la S\f kh6i dau CUa "sieu
giao d\lc". Khi giao d\lc s6m dirge phi\ c�p, thi "sieu giao d\lc" ciing se dirc,rc phi\ c�p cung
v6i n6 vii thay theh� thong giao d\IC phi\ thong. Cong vi�c d6 doi hoi S\f sang t(IO vii n6 li.rc
cua nhieu theh�.

'> , ::.
MUC TIEU PHAN DAU CUA PHVONG AN o TUOI
"" ,.! ,.!

D6 la thi.rc hi�n m\)c tieu chien lirc,rc hi�n d(li h6a giao d\lc, hir611g ra the gi6i, hir611g
t6i tircrng lai, thuc d�y qua trinh d6i m6i tir tir&ng giao d\lc, h� thong giao d\lc, tir d6 t(lo ra
cai nhin m6i ve nen van minh nhan lo(li.
 PHl} Ll}C 3
UA T ' NH TI TOI VA
._

DANH GIA ?

G AN o TUOI
Nam 1957, sau khi Nga (Lien Xo cu) ph6ng thanh cong v� tinh nhan
tlj.O dau tien, thi con ngtr<'ri. cang quan tam t&i vi�c dfiy mlj.nh phat trign giao
di;tc. Nhieu h9c gia dii chuygn htr6ng nghien cfru tl'r toan h9c, v�t ly, sinh
V�t Va cac linh V\fC khac sang phat hi�n, li,ra ch9n boi dtr5ng nhan tai trU tu.
HQ dii ap di;tng hang lolj.t bi�n phap giao di;tc, trong d6 c6 vi�c tang ctrbng
giao di;tc s6ni va giao di;tc thien tai, tfrc la giao di;tc s6ni va sieu giao di;tc,
nang cao to chat cho tre em, chu tr9ng phat hi�n va boi dtr5ng nhfrng ca
nhan n&i tr9i.

Trong khoang th<'ri gian tl'r th�p kY 60 den th�p kY 70, cac ntr&c Anh,
My dii xay d\lTig h� thong liinh dlj.o cap quoc gia cho giao di;tc tre em thien
tai. Nam 1965, Anh thanh l�p ''Hi�p h9i tre em thien tai quoc gia'', c6 34
phan h9i tren ca ntr&c. Nam 1972, My thanh l�p ca quan giao di;tc tre em
thien tai thu9c b9 giao di;tc lien bang.

Nam 1979, tien si Miller hi�u trtr6ng trubng Dll.i h9c Hopkins cua My
>

dii thanh l�p ''Phong phat hi�n va phat trien thien tai". Trtr&c va sau khoang
th<'ri gian d6, ong dii tien hanh boi dtr5ng d?c bi�t cho cac thieu nien phat
trign s6ni ve toan h9c va ngon ngfr. Phong nghien cfru phat trign tiem nang
con ngtr<'ri dtrQ'C thanh l�p & bang Philadelphia cua My dii t�p trung hang
tram chuyen gia, va dii boi dtr5ng drrgc hang lolJ.t tre em c6 to chat cao.

Nga (Lien Xo cu) cung di:\c bi�t chu tr9ng boi dtr5ng tre em c6 to chat
cao. Ca ntr&c c6 hO"Il 700 trtrbng khoa h9c ti;r nhien, trubng ngolj.i ngfr,
trubng toan h9c thuc dfiy phat trign toan di�n cho tre em. Trong khung
giao di;tc tre em nha ntr&c quy dinh, tre em tlr chin thang tu&i phai dtrQ'C bat
dau dl.l'Q'C giao d\LC tri Ii.re c6 ke ho9ch va h� thong.

Gan 20 nam nay, hi�p h<}i phat trign tre em Nh�t Ban da tien hanh
nghien cfru thrr nghi�m v&i quy mo rat 16n. HQ xay di.mg hang 109t digm
thi.rc nghi�m & trong va ngoai nrr&c, boi drr5ng hang 109t tre biet s&m. Ket
qua nghien cfru cho thay, dg boi drr5ng mam non nhan tai c6 to chat cao,
thi vi�c giao d\lc tre em sau khi chung di nha tre la da qua mu<}n. Ci.ru thu
trr6ng Nh�t Ban Takeo Fukuda da n6i: "Dg du6i ltjp cac nrr&c Au My chung
ta phai bat chrr&c hQ, nhrmg sau do phai phat trign kha nang sang tlj.O d<}c
l�p; dg Vll'Q't qua hQ, chung ta phai dll.t drrgc trinh d9 giao d\lc cao". "Muon
Vll'Q't qua cac nrr&c khac, giao d\LC anh tai la rat can thiet."

N'en giao d\lc chat lrrQ'Ilg cao cua chung ta ciing da c6 tir lau (trn&c day
gQi la giao d\LC ''than dong"). Giao d\LC s&m hi�n dlj.i bat dau tir th�p kY 70.
Nam 1974, nha v�t ly hQc ngrrCri My goc Hoa Ly Chinh D90 khi den tham
Trung Quoc da de nghi v&i thu tll'6ng Chu An Lai: ''Nhan tai khoa hQc ciing
CO thg dl.l'Q'C boi drr5ng t\r nho nhl.l' nhan tai van hQC ngh� thu�t hay nhan
tai thg thao." Trong thCri gian D9i h<}i Dang Ian thfr III, kh6a XI, khfiu hi�u
"s&m dao tlj.O nhan tai, dao tlj.O nhan tai CO chat 11.l'Q'Ilg" da truyen di khap
ncri. Nam 1978, drrgc si.r ung h<} cua Vi�n khoa hQc Trung Quoc, trrr6ng D9i
hQc Khoa hQc Ky thu�t Trung Quoc da m& l&p dau tien dao tlJ.o nhiing sinh
vien dll.i hQc khi con dang trong d<} tu6i thieu nien. HQ da di dau trong nen
"sieu giao d\LC" hi�n dlj.i cua Trung Quoc, thuc dfiy giao d\LC s&m chat 11.l'Q'Ilg
cao Va ''sieu giao d\LC" phat trign.

Hon 10 nam tr& l9i day, so sinh vien & tu6i thieu nien va cac nhan tai
nho tu6i dl.l'Q'C giao d\LC s&m ngay cang nhieu. Cuoi th�p kY So, chi rieng
l&p thieu nien cua trn6ng D9i hQc Khoa hQc Ky thu�t da chieu sinh hon
500 hQc sinh, trong d6 d9 tu6i nho nhat la 11 tu6i, 16n nhat chrra day 15
tu6i. Digm thi dau vao cua cac l&p nay cao hon cac trn6ng trQng digm khac
tir 40 den 90 digm, da so sinh vien c6 thanh tich hQc t�p tot. Trong so 281
sinh vien da tot nghi�p, c6 hon 70% so sinh vien tham gia thi nghien cfru
sinh trong va ngoai nrr&c, hon 120 sinh vien di dao tlj.o tien si a My, trong
d6 c6 35,9% so sinh vien thi nghien cfru sinh trrr&c m9t den hai nam. Sinh
vien tot nghi�p nhiing kh6a trn&c da brr&c vao giai do9n thanh tai, da c6
giao vien trg giang dll.i hQc & tu6i 18, tien si & tu6i 21, ph6 giao srr drrgc dao
tlj.O & nrr&c ngoai tr& ve & tu6i 26. C6 ngrrCri dl.l'Q'C bao cao lu�n van tlj.i h<}i
nghi hQC thu�t quoc te.
 Trong thi.rc ti�n 20 nam cua giao di;tc s&rn va "sieu giao di;tc'', cac nha
nghien cfru da tim ra dtrQ'C nhieu dieu c6 tinh chat quy lu�t. Quan tr9ng
nhat la: boi dtr5ng nhan tai phai bat dau tl'r khi con nho. Bat dau giao di;tc
s&rn khi tre o tu6i thich hqp v&i m<;>i tre em. Giao di;tc s&rn khi tre o tu6i c6
thg nang cao to chat con ngtrCri cua ca dan t9c m9t each hi�u qua, la dieu
ki�n dg xuat hi�n tre biet s&rn va thieu nien xuat chung.

Vi ly do d6, nam 1977, toi da bat dau nghien cfru, xay di.mg ly lu�n va
phtrong phap giao di;tc chat ltr<;>ng cao cho tre tl'r 0 den sau tu6i (sau nay g<;>i
tat la "Phu:07lg an o tuBi"). Nam 1984, chung toi thanh l�p "Trung tam
nghien cfru phat trign tre em Vu Han'' tll.i truemg D9i h<;>c Ho Bae, dong thCri
thanh l�p ''Trtremg ham thi;t phat trign s&rn tri tu� tre em Vu Han", chung
toi da htr6ng d�n cac gia dinh va m9t so nha tre tien hanh thi.rc nghi�m giao
di;tc s&rn. Phtrong an o tu6i ngay cang nh�n dtrQ'C nhieu si.r ung h9 tl'r cac
b�c cha m�, nhiing ngtrCri lam cong tac tre em va cac tang l(rp khac trong xa
h9i.

De tai nghien cfru chinh cua toi la:

Ly lu(in CO' ban va CO' ScY nhan laQ.i h9c, sinh ly h9c, tam ly h9c, giaa
dv.c h9c cua giaa dv.c s&m cha tre tir 0 aen sau tudi.

N{)i dung va phu:07lg phap giaa dv.c tre tir o aen sau tudi.

Ly lu(in ngon ngfr thi giac va phat tri€n aong bf) ngon ngfr thi giac va
ngon ngfr thinh giac.

DQ.y ngaQ.i ngfr s&m cha tre.

Boi du:iYng s&m tinh each tot a�p cha tre.

Ly lu(in giaa dv.c to chat va adi m&i chu:07lg trinh giaa dv.c trang nha
tre, tru:img ti€u h9c.

Trong khoang tl'r nam 1985 den nam 1990, Phu:07lg an o tudi da tien
hanh thi.rc nghi�m chieu sinh v&i so ltr<;>ng hlj.n che, trong vong sau nam da
c6 5132 gia dinh tham gia. Trong d6, hon 4300 phi;t huynh da gm thtr cam
on va thtr bao tin t&i chung toi, c6 83% trong so h<;> nh�n thay con minh c6
tien b9 ro r�t. Gan 100 tre dtrQ'C coi la tre biet s&rn va khong it tre dtrQ'C g<;>i
la ''than dong".
 Nam 1989, chung toi m& l&p cho ph\l huynh h<;>c theo Phu:07!g an o
tuffi. Trong hai d<;rt, chung toi dii chieu sinh dtr<;rc 279 ngtr<'ri. M6i d<;rt, ph\l
huynh phai tham gia l&p huan luy�n trong vong hai thang rtr&i vao ngay
Chu nh?t hang tuan va dtr<;rc ttr van trong vong m9t nam, hi�u qua d9t dtr<;rc
rat ro r�t. Phan dong ph\l huynh phan hoi con minh tr& nen thong minh
hon, vang l<'ri hon sau khi dtr<;rc giao d\lC theo Phtr07!g an O tuffi. Theo
thong ke, tren 95% tre thich nghe kg chuy�n, thich kg chuy�n, 92% tre thich
d�t cau hoi, 96% tre thich am nh9c, 91% tre thich ve, 89% tre thich h<;>c bai
hat, thO" c6, 78% tre biet quan tam den ngtr<'ri khac. Tre hon m9t tuBi rum
deu biet chfr, chung biet tir 100 den hon 2000 chfr, c6 70% tre thich quygn
Tieng Anh cho m(! va con. Nhfrng drra tre d6 deu rat TI,r tin. Ngoai nhfrng vi
ph\l huynh sau khi tham gia huan luy�n khong lien l9c l9i v&i chung toi,
nhfrng ngtr<'ri khac deu c6 phan anh tot ve Phu:071g an o tuffi.

Trong cac l&p th\fc nghi�m nha tre, (r thanh pho C�m Chau tinh Lieu
Ninh, mfii l&p m�u giao be cua nha tre so 2 qu?n Lang Ha c6 40 tre, nha tre
so 2 qu?n CB Thap c6 35 tre m9t l&p, nha tre Nghia Huy�n c6 hon 40 tre
m9t l&p. Chung deu dtr<;rc h<;>c chfr s61n qua tro chm. Sau m9t nam, & l&p
m�u giao be trung binh c6 hon 400 tre biet chfr, l&p m�u giao nh& binh
quan c6 hon 600 tre biet chfr. Tre deu thich d<;>c sach danh cho tre em, giup
phat trign kha nang chu y cua tre, khien tre thich d�t cau hoi, mang l9i tam
tr9ng vui ve cho chung, lam cho tre t\f tin va thich giao tiep hon. Con nhfrng
drra tre h<;>c trong cac l&p binh thtr<'mg khong dtr<;rc vui ve ho9t bat nhtr tre
cua cac l&p th\fc nghi�m. Nha tre thon Ki Dtrong Tan thanh pho Trtrong
Gia Cang tinh Giang To tien hanh th\fC nghi�m h<;>c chfr qua tro chm cho
tre, tre dtr&i ba tu6i biet dem tir 10 den 800, phtrong phap nay dii khm g<;ri
dtr<;rc tinh tich C\fC h<;>c chfr qua tro chm cho tre.

Chung toi thanh l?p ban huan luy�n cho ph\l huynh va tre em Vu Han &
cung thieu nhi thanh pho Vu Han. Trong khoang tir nam 1989 den nam
1992, dii c6 4350 tre ghi ten tham gia l&p huan luy�n tre biet s61n vao Chu
nh?t hang tuan. Trong so 56 tre tham gia huan luy�n d<;rt m9t, chi so IQ
binh quan cua tre khi m&i vao h<;>c la 103.28, sau nrra nam chi so IQ binh
quan dii tang len den 110.03. Bon tram tre tham gia huan luy�n trong ba
d<;rt dau tien dii dtr<;rc len l&p Ba, l&p B on tigu h<;>c, 29 tre do9t giai trong
cac kY thi toan h<;>c Olympic va thi viet van t9i dia phtrong. Be An Phi do9t
giai nhat trong CUQC thi viet van danh cho tre em cac tinh phia Nam.
>

Tir sau nam 1991, trung tam phat trien tri l\fc cua tru<'mg D9i h<;>c Vu
Han dii tuyen truyen Phu071g an o tu6i tren ca ntr&c va m& ri;>ng chieu
sinh. Gan tam Vlj.n gia dinh dii dang kY tham gia. Phan ting cua xii hi;>i VtrQt
xa ngoai d\l" doan CUa chung toi, hang ngay chung toi nh�n dtrQ"C khoang
100 la thtr cam on, thtr bao tin va thtr xin ttr van, khong c6 gia dinh nao cho
biet ''phtrong an" bi that b?i.

Trong may nam gan day, dong dao h9c vien dao t?O tr\fC tiep va h9c
vien ham thl,l cfing nhtr dQC gia da gm thtr den neu ra hang Vlj.n CaU hoi,
trong do co mi;>t cau hoi lam toi suy nghi nhieu: T?i sao ong l?i say me S\f
nghi�p rru sinh, giao d\lc chat lrrgng cao? Ong dii thiet ke ra Phu071g an o
tu6i nhtr the nao?

Cau hoi nay rat hay, n6 lam toi binh tinh suy nghi, nhin l?i S\f nghi�p
minh dii mat an mat ngu theo duBi bao nhieu nam nay. Dg tt'r d6 nh& l?i
nhfing nam thang da qua, sap xep l?i mlj.Ch suy nghi, tim toi, htr&ng t&i
ttrong lai. Dong th<'ri, toi cung bi;>c b?ch v&i cac di;>c gia va h9c vien cua
minh, giao ltrU VOO hQ, dg cung Cong hien cho S\f nghi�p giao dl,lC chat ltrgng
cao day trign v9ng. Hon nfra, thong qua thao lu�n se lam sau sac them
nh�n th\rc cua cac b�c cha m� ve Phu071g an o tu6i, thi vi�c vun dap nen
mi;>t mam non nhan tai c6 to chat cao se c6 trign v9ng.

, , ,

TU TIEC NUOI DEN TIM TOI

Dau th�p kY 50, toi bat dau tien hanh nghien Clru th\fC nghi�m giao dl,lC
thieu nien nhi dong, den nay dii hon 40 nam. Trong khoang th<'ri gian dai
do, toi da bat gi)_p rat nhieu hi�n ttrgng giao dl,lC khac nhau lam toi phai suy
nghi:

T?i sao c6 nhfing d\ra tre thong minh, lanh lQ"i, tai d\rc song toan, trong
khi l?i c6 nhfing d\ra tre ngu dot, ltr<'ri nhac, thieu chi tien thu?

T?i sao c6 nhfing d\ra tre khong can cha m� quan thuc v§n chu di;>ng
Vtron len, trong khi l?i CO nhfing dfra tre bi cha m� thuc gil,lC, bat ep, danh,
mang ma ca d\rc va tai deu "kem"?

T?i sao trtr&c khi vao tigu h9c tre thtremg khong biet lam gi, vui ch<ri
khong ml,lC dich, chllng nhe chung khong thg chO"i CO ich hon Va thu tj hon
dtrgc sao?

T?i sao khi tre vao tigu h9c la l�p t\rc phai deo mi;>t chiec ci).p sach ni).ng
trinh trich va phai lam VO s6 bai t?p? ThCri gian hQC cua rtlt nhi'eu dira tre
con nhi'eu hon ca thCri gian lam vi�c cua b6 m� ...

Toi dii quan sat m(\t s£S nha tre va rtlt phi'en long vi thtly CUQC s6ng tinh
than cua tre het sire ngheo nan. Nhfrng hinh thirc hQc t?p va vui choi trong
the gi&i 1\1' nhien VO cung it, con ho9t d9ng vui choi trong nha thi thu<'>ng it
du<;rc d6i m&i, nhfrng nam thang quy bau cua tre dii troi dan di trong liing
phi nhu v?y.

Nhi'eu b?c cha m� coi con cai nhu v?t bau cua minh. Khi con con nh6,
hQ du<;rc hu<'mg h9nh phuc lam cha lam m� m6i khi nhin thtly con minh
ngay thO' CU'Cri n6i vui Ve. Khi tre 16n hon Va di hQC, chung thu0ng lam cha
m� tire gi?n, than th& hon la mang l9i ni'em vui cho hQ. C6 dira tre khi bu&c
vao tu6i thanh thieu nien thi khong con c6 tieng n6i chung v&i cha m� minh
nfra, trong tam hon chung dii c6 birc tu<'>ng "khoang each gifra cac theh�''
ngan each hinh thanh. Le nao, m6i quan h� ru9t thit trong gia dinh l9i phat
tri�n theo chi'eu hu6ng d6? S6ng cung con cai trong m9t khoang thCri gian
dai, nhrmg vfin khong th� tr& thanh m9t nguCri b9n than thiet cua con, li�u
c6 phai la m9t bi ltjch cua dCri nguCri?

Nhfrng vtln d'e nhu v?y thu<'>ng lam cho mQi nguCri thtly dang tiec va
khien toi phai suy nghi...

Hai muoi nam trn&c & Can Chau tinh Giang Tay xutlt hi�n m9t ''than
dong". Dira tre 13 tu6i ten Ninh B9c, dii lam chtln d(lng ca xii h9i Trung
Qu6c dang mong tim kiem nhan tai. Dira tre d6 dii thu hut S\l' chu y cua toi.

M9t ngay thang 12 nam 1979, thanh ph6 Can Chau t6 chirc m9t CUQC thi
kY 19. M& dau la CUQC thi ca vay gifra Ninh B9c va thay chu khao, ket qua la
thay chu khao dii thua hai van lien tiep ... Tiep d6, thay giao ra d'e thi m&i,
thay hoi: ''Em dii dQc ti�u thuyet c6 d9i Trung Qu6c chua?"

Ninh B9c dap: "Em dQc roi, em thich nhtlt la b9 Tam quoc di€n nghia,
tinh tiet va nhan v?t trong Thuy htl:, Hong lau mpng em cling nh& kha ro."

Thay giao hoi tiep: ''Khi Gia Bao Ng9c d90 choi trong coi hu ao nhin
thtly cu6n sach v'e 12 nguCri d�p Kim Lang, cu6n sach dii mieu ta Tinh Van
nhu the nao?''

Thi sinh Ninh B9c suy nghi m9t luc roi tra lCri: "Trang trong kh6 gi).p,
may d�p d� tan. Long sao cao quy, ph�n l9i de hen. Tinh khon, dai cac t6
ngtr<'ri ghen. Chju tieng ong ve thanh t6n th9, da tinh cong trr luong than
phien."

Thay giao l9i hoi: "Mieu ta T�p Nhan nhtr the nao?"

Ninh Bl;lc dap: "Hai cau dau em khong nh&, hai cau sau la, 'Khen cho rm
linh phuc tot, ng<'r dau cong m duyen oi!'''

Tiep theo, Ninh Bl;lc tham gia thi bat ml;lch, kham b�nh, thi toan ba Ian
v&i de thi ttrong doi kh6, thi lam thO'. Sau 20 phu, thi sinh Ninh Bl;lc da lam
m9t bai thO' that lu�t ... , sau hai Ian ngam bai thO' d6 len, thay giao g�t dau
khen hay.

Sau khi cu9c thi ket thuc, Ninh Bl;lc da tr& thanh sinh vien <'r tu6i thieu
nien dau tien cua l(rp thieu nien do trtr<'rng D9i h9c Khoa h9c Ky thu�t
Trung Quoc m<'r.

M9t dlra tre 13 tubi ma c6 h9c van uyen bac phong phu, ttr thebinh
tinh, dinh dl;l.C khi tra }(yj cau hoi CUa ngtr<'ri l(rn, qua dung la ''than dong",
si;r ki�n nay da lam xon xao dtr lu�n...

Nhtrng cho du the nao toi cling khong tin c6 than dong bfim sinh, toi tin
vao cau n6i cua L5 Tan: "Cho du la thien tai thi tieng kh6c dau tien cua n6
cling khong phai la m9t bai thO' hay." Ninh Bl;lc khong phai la than dong,
>

nhtrng k)r tich ma em dl;lt dtrQ"C da gQ"i m<'r htr&ng phat trien giao dl,lC tre em
theo khoa h9c.

Co van Vi�n khoa h9c xii h(ii Trung Quoc Vu Quang Vi�n n6i: "Dt'tng coi
thtr<'rng tre em. Toi cho r§.ng kha nang ma con ngtr<'ri c6 thg dl;lt dtrQ"C khi
phat trign tri li;rc cao hon rat nhieu SO v(ri nhfrng gi chung ta da dl;lt dtrQ"C."
"Neu dtrQ"C dam bao ve mi).t sinh ly, dtrQ"C giao dvc tot ve tam ly, thi rat
nhieu d\ra tre c6 thg dl;lt dtrQ"c trinh d9 tri li;rc nhtr Ninh Bl;lc." Nhfrng l<'ri n6i
d6 nhtr anh sang ban mai mang den cho con ngtr<'ri, lam cho con ngtr<'ri tran
day sire song.

Tl;li sao Ninh Bl;lc l9i biet s&m? Khi em con bi bo t�p n6i, ba n9i da
thtr<'rng xuyen kg chuy�n cho em nghe. Cac cau chuy�n cua ba sinh d(ing,
hinh ttrQ'Ilg phong phu, c6 sire hap dfin l&n. Be hoi ba tl;li sao ba l9i biet. Ba
n6i: ''Sach viet ma chau." Cir nhtr v�y, khi hon m9t tu6i be da biet chfr, biet
cac con so. Khi bon tubi be biet hon 400 chfr, nam tubi be vao l&p M<}t. Len
sau tu6i be n6i cac sach & tnr<'mg qua don di�u, nen khi ve nha be lvc l9i
khap nai dg tim sach d9c. Sach y h9c, ljch SIT, thcr c6, van h9c, sach gi be
cung xem. Be thich nhat cuon Mum V(ln cau hoi t(li sao.

Bo d?y be chai cac thg lo?i ca khac nhau, giang cho be nghe ve tinh
nang va nguyen ly ho?t d<}ng cua o to. Bo mua ve cho be cac mieng gb xep
hinh va hl.l'&ng d�n be lap may bay, xe tang, phao v.v... Khi d6, nha Ninh
B?C thl.l'emg c6 cac chu, cac bac thu<}c gi&i tri thfrc den chai, hQ thl.l'emg n6i
chuy�n ve thien van, dja ly, ljch SIT, van h9c. Ninh B?C thl.l'emg ngoi m9t g6c
cham chu lang nghe, thinh thoang l?i thac mac... Tre khong t\l' nhien biet
s&m ma phai dl.l'Q'C vun dap bl'.ing tri tu�. Luc sau, bay tu6i, Ninh B?C dii
nam dl.l'Q'C tinh nang va each dung cua nhieu vj thuoc trung y. Luc tam, chin
tubi be nh�n biet dl.l'Q'C kha nhieu chom sao, nam dl.l'Q'C quy lu�t thay deli
cua bon mua. Luc 11 tubi, hai lan tham gia CUQC thi ca vay danh cho thieu
>

nhi va ngl.l'm l&n cua thanh pho Can Chau, be deu gianh giai nhi. CY tnr<'mg
h9c be lien tvc nhay c6c, luon dfrng dau mon toan va cac mon khoa h9c xii
h<}i. D6 la ket qua cua giao dvc s&m chat 11.l'Q'Ilg cao m<}t each t\l' phat.

Nhin l?i S\l' xuat hi�n CUa cac than dong Va cac thien tai trong Va ngoai
nl.l'&c tir c6 chi kim, bat kg la Karl Weter hay Truong HAng thm c6 d?i, Lb
Tan, Quach M?t Nhl.l'Q'C thm c�n d?i, tai nang ma hQ c6 dl.l'Q'C deu lien quan
m�t thiet v&i CUQC song tinh than phong phu thm thcr au Va each yeu con
khoa h9c cua cha m� hQ.

Sau khi toi c6 dl.l'Q'C nh�n thi'.rc sau sac hon ve van de d6, toi cang cam
thay dang tiec. Hon 30 nam trl.l'&c, hai di'.ra con yeu cua toi hoan toan phai
nghe theo S\l' sap di).t cua cha m�. La m<}t ngum cha, toi chl.l'a bao gia ti).ng
cho con m9t thi'.r do chai tri tu� nao, chrm tt'tng cho con nghe m9t di�u nh?c
du dl.l'ong, chrm he d?y con chfr, hay m9t tir tieng Anh nao, th�m chi chrm
bao gia cung con ve m9t bi'.rc tranh, h9c thu<}c m9t bai thcr c6, lam m9t con
dieu hay nh�n biet co cay hoa la v&i con. Tuy tubi thcr cua chung dl.l'Q'C
hl.l'ang S\l' dam am CUa gia dinh, dl.l'Q'C anh hl.l'ang tot tlr cha m�, dl.l'Q'C hQC
d?i hQC, CO S\l' nghi�p Va gia dinh rieng nhrmg nghi l?i, toi thay le ra chung
dii c6 thg phat trign hon bay gia rat nhieu. Tnr&c day, cac chau thl.l'emg chi
chai nhfrng tro chai nhl.l' chai bi, CUQC song thieu thon da lay mat thm nien
thieu d�p de cua cac chau.

Cung c6 luc toi l?i cam thay dang thl.l'ong cho thm thcr au cua chinh
minh. Toi sinh ra trong m(>t gia dinh ngheo & nong thon tinh Triet Giang.
Khi con nho, CUQC song tinh than con thieu thon hon ca CUQC song V�t chat,
du trong CUQC song cfing CO nhfrng niem vui la tinh yeu, S\f ltrong thi�n hien
lanh cua cha IDE;!, la nhfrng hi v9ng cua cha. Co luc toi dtrQ'C di "du ljch'' &
nha ba ngo9i each nha nam cay so, luc len nui don cui, di tao m9 vao tiet
Thanh minh, cau ca ben b(r song, bat oc tren dong ru(>ng, hai dau, nh6
mang rirng, b&i khoai lang, mo cua. Khi ngoi hong mat, toi dtrQ'C nghe bo kg
chuy�n, tuy r�ng ong chi biet kg dung m(>t cau chuy�n. Tom l9i, th<'ri tha au
cua toi qua don di�u. Tre nh6 co thg nam dtrQ'C hon 90% nhfrng khai ni�m
se CO dtrQ'C trong ca CUQC d(ri khi chung con nho. Nhtrng khi len tam tu6i,
toi vfin chtra tt'tng dtrQ'c nhin thay m9t quygn sach tranh hay m9t mon do
"
choi nao. An ttrQ'Ilg duy nhat la phan 16n th<'ri gian cua toi troi qua m9t
each VO vj. Con CUQC song kho khan nham chan tir ba tu6i tr& ve tru&c toi
khong con nh& dtrQ'C nfra.

E>Cri ngtr<'ri chi co m(>t Ian, th<'ri tha au cung v�y. So v&i nhfrng tre biet
s&m, vi�c danh mat tu6i tha la dieu dang tiec nhat. Theh� chung toi da
khong con each gi dg bu dap dtrQ'C nfra. Con nhfrng drra tre cua horn nay, co
bao nhieu tre da dtrQ'C giao d\IC s&m Va CO hi�U qua? E>a SO cac gia dinh vfin
nuoi d9Y con theo phtrong phap da ton t9i tir hang nghin nam trtr&c. HQ
VOn khong he biet tre em ngoai dtrQ'C nuoi dtr6ng Ve thg chat ra, chung con
phai dtrQ'C nuoi dtr6ng Ve tam ly, tinh than.

Nam 1981, toi da quyet tam kh&i dau tir hai ban tay trang, lam cac cong
tac chufin bi thanh l�p trung tam nghien cfru phat trign tre em dau tien cua
Trung Quoc, btr&c tren con dtr<'rng dai di tim phtrong phap giao dvc tre em
theo khoa h9c.

KHAM PHA Bf MAT TAM LY TRE VA PHVONG

•

PHAP GlAO DUC SOM •

Chung toi da nghien cfru rat nhieu trtr<'rng hQ'P tre biet s&m, trong do co
Ninh B9c va phat hi�n ra ba van de sau:

M(>t la, vi�c biet s&m cua tre co lien quan m�t thiet v&i giao dvc s&m.
Song cha IDE;! tre l9i khong he nh�n thfrc dtrQ'C tam quan tr9ng cua giao dvc
s&m, ma thtr<'rng chi la t\f phat, rat ma ho va ngfiu nhien, hoi).c VO tinh gi).p
may khi tien hanh nhfrng ho9t d(>ng phu hw v&i S\f phat trign tam sinh ly
> >

cua tre.
 Hai la, Trung Quoc c6 rat nhieu nha nghien cfru giao di;tc s&rn tam
huyet v6i. vi�c tim higu S\l' xuat hi�n CUa ''than dong" Va "sieu giao di;tc'',
nhrmg h9 nghien cfru theo kigu bi di;>ng. & dau c6 tre biet s&rn la h9 den d6
nghien cfru dieu tra. H9 khong tin rKng nhiing drra tre biet s&rn, khoe
ml).nh, CO tinh each tot CO thg dtrQ"C tl).O ra Va boi dtr5ng hang 101).t.

Ba la, tre biet s&rn deu do cha m� ho�c ong ba boi dtr5ng, chung toi
chtra phat hi�n trtrOng hQ'P tre biet s&rn nao dtrQ"C nha tre hay trtrOng tigu
h9c boi dtr5ng thanh cong mi;>t each c6 kehol).ch. Dieu kY 11). la nhiing t6
chrrc giao di;tc tre em chuyen nghi�p 11).i khong thg phat huy mi;>t each day
du tiem nang tri l\l'C to 16n CUa tre em.

Sau khi phat hi�n ra nhiing van de d6, toi da viet bai "Tir giao di;tc s&rn
phan tan, t\l' phat den phat trign tri l\l'C s&rn mQt each khoa h9c CO t6 chfrc".
Trong bai viet toi da dtra ra y ttr6ng nang cao to chat con ngtr<'ri mi;>t each
toan di�n CO kehOl).Ch, dao tl).O hang 101).t tre biet s&rn Va nhfrng mam non
nhan tai. Ngay l�p me toi da nh�n dtrQ"C mi;>t brrc thtr rat dai cua h9c gia n6i
tieng Vu Quang Vi�n. Ong dong y v6i. quan digm ''phat trign tri l\fc s&rn
mi;>t each khoa h9c" cua toi va khich I�: ''Neu c6 thg dl).t dtrQ"C ket qua tot, toi
cho rKng day se Ia m9t vi�c c6 y nghia rat I&n. Y nghia cua n6 khong thua
kem vi�c xay d\l'Ilg mi;>t cong trinh to 16n nao, b&i vi day la mi;>t van de 16n
cua tien bi;> nhan 101).i."

Brrc thtr cang cung co niem tin cho toi ve trung tam nghien cfru ma toi
sang l�p. Trong hoan canh khong quyen, khong tien, khong c6 dta digm,
khong c6 nhan vien, toi da d\fa vao ''m9t cay but mi;>t cai mi�ng, mi;>t tam ve
thang Va doi chan'' dg di khap nai, keu gQi, gm thtr cho hang tram C<Y quan,
dl).y h9c, quyen g6p, tim nguon ung hi;>. Chi d\l'a vao srrc song nho be ma
ngoan CtrOng CUa S\l' nghi�p giao di;tc s&rn, toi da trai qua hai nam phan
dau, cuoi cung vao thang 12 nam 1983, dtr6i. Ian gi6 m6i. cua cong CUQC cai
each m& ctht, "Trung tam nghien cfru th\l'c nghi�m phat trign tri l\l'C tre em
Vu Han" da ra d<'ri tl).i trnbng Dl).i h9c Ho Bae. Chung toi vui mirng khon
.
x1et.
,.,

Ly lu�n giao di;tc s&rn bat dau v6i. tre O tu6i phai d\l'a tren C<Y s& phat
trign tam sinh ly cua tre. Toi bat dau d9c nhiing tai li�u ve than dong trong
Va ngoai ntrCrC, tien hanh dieu tra S\l' trtrang thanh CUa nhfrng tre biet s&rn
dang ngay cang xuat hi�n nhieu trong xii hi;>i. Cac giao vien 16-p thieu nien
trnbng Dl).i h9c Khoa h9c Ky thu�t da cung cap cho toi nhieu ttr li�u song ve
cac sinh vien & tubi thieu nien. Toi nhu m9t con tiim tham lam an la dau,
nha tO" lam ken. Toi di tim kiem ly lu�n giao d\lC m&i va nhiing CO" s& nhan
lol;li h9c, sinh ly h9c, tam ly h9c, giao d\lC h9c trong cac hi�n tU"Q"Ilg dign
hinh.

S\l" th�t d@ dang ggi m& van de cho con ngu<'ri. Nhiing d\ra tre thong
minh do bilm sinh hoi).c chu yeu do yeu to di truyen quyet djnh chang? V�y
tl;li sao nhiing d\ra tre duQ"c coi la "than dong" kia khi con nh6 deu c6 cu9c
song rat phong phu, va chua h�n khi sinh ra da khac ngu<'ri hoi).c khong can
giao d\lC ma t\l" nhien tr& nen khac ngu<'ri? M9i ngu<'ri deu cho riJ.ng tre nho
khong biet lam gi. V�y tl;li sao chung ll;li c6 thg bfing choc tir m9t trinh d9
tam ly thap kem giong nhU" d9ng v�t phat trign t&i trinh d9 tam ly cua con
ngu<'ri hi�n dl;li, di het tien trlnh tien h6a mat hang tri�u nam cua the gi&i t\l"
nhien chi trong vong vai nam?

Rat nhieu cau hoi ly thu da dua toi vao the gi&i kY di�u cua tre em. The
gi&i tam ly f\l"C rfr sac mau, khong thg ly giai dU"Q"C biJ.ng nhiing kien thfrc
thong thuang. Tre nho dang & trong giai dol;ln nao bQ phat trign nhanh
ch6ng, d6 chinh la th<'ri kY dau cua d<'ri ngu<'ri. E>g phat trign b9 nao, tre can
dinh du&ng an uong va dinh du&ng tinh than theo ban nang. E>g sinh ton
Va phat trign, chung CO tinh thich \mg rat cao. Vi v�y, trong giai dol;ln tre tlr
0 den sau tu6i, vi�c phat trign b9 nao va thich \mg v&i moi trnang phai ket
hgp v&i nhau, h6 trQ" nhau lam cho ch\rc nang cua nao hoan thi�n va djnh
hinh.
>

(J th<'ri kY nay, vi�c h9c c6 tinh thich \mg VO th\rc va h9c c6 tinh thich
\mg theo h\rng thu cua tre c6 tac d\lng to 16n va kY di�u, giup tre nam bat
tri th\rc, phat trign tri l\fC, hinh thanh th6i quen va tinh each, dong th<'ri
ki�n toan ch\rc nang cua nao. Vi�c h9c c6 tinh thich \mg nay tuy khong c6
hi�u qua nhanh ch6ng nhu vi�c h9c c6 y th\rc & giai dol;ln thanh thieu nien
khi nao da hoan thi�n, rat d@ bj m9i ngu(ri coi nh�, nhrmg SlrC ml;lnh bien
d6i tt'tng bu&c, hi�u \mg lau dai, hi�u \mg tich luy va hi�u \mg t6ng thg cua
n6 lam ngu<'ri ta kinh ngl;lc. N6 c6 thg tl;lo ra "tai nang lau dai'', ll;li vira c6 thg
giup tre nam bat dU"Q"C hO"Il 90% khai ni�m ma con ngu(ri CO dU"Q"C trong
SUOt CUQC d(ri, di).t nen m6ng viing chac dg thanh tai. E>6 la nhiing ket lu�n
toi rut ra dU"Q"C sau khi nghien Clru vi�c tre h9c nh�n biet S\f V�t, h9c ngon
n� h� � �, h9cb�, h9c � ��, h9c � h9c thoo � � bh
khai ni�m, hinh thanh th6i quen, tinh each, sau d6 tien hanh so sanh v&i
ngu<'ri 16n.
 & giai do;:tn tre h9c t�p theo kigu thich \mg, tre c6 rat nhieu kha nang
nh�n th\rc di).c bi�t va hinh thanh nen "the gi&i nh�n th\rc VO th\rc". Khi ra
d(ri tre da CO cac dij_c digm nhU" ''tim kiem S\f giao lrm", "hinh thanh S\f nh;:ty
cam", "ghi nh& an tU"QTig", "linh h9i qua hoan canh", "bat chu&c ban nang",
"t;:to nen dau an'', ''h\mg thu ho;:tt d(ing'' va ''tim toi vo th\rc". Di.ra vao
nhfulg ban linh do tre CO thg hQC dU"Q"C ngon ngfr ma khong dung den
phuong ti�n ngon ngfr. Tre c6 thg tu duy va tu0ng tuQTig m9t each khong y
thfrc, nam bat dU"Q"C hang V;:tn khai ni�m, hinh thanh th6i quen Va tfnh each
rieng. Toi nh�n thay m9i dieu, hanh d(ing cua tre khong c6 y nghia rieng.
Tre di.ra vao nhling ch\rc nang ngoai y th\rc dg thuc dfiy S\f phat trign cua
nao, dg hinh thanh con nguCri xa h(ii c6 y th\rc. M(it, hai tu6i, tre da biet
d\mg th�ng, di l;:ti, n6i chuy�n lam vi�c, thoat khoi tr;:tng thai nhU" cua d9ng
v�t, hai, ba tu6i da biet neu cau hoi, tU" duy, thao tac, d9c, tinh toan, phat
trign cac kY nang.

V&i suy nghi d6, toi da neu ra quan digm ''con nguCri can nh�n th\rc l;:ti
ve tre em". Toi cho rKng bat kY d\ra tre phat trign binh thu0ng nao cung
deu la "than dong''. Kamala duQ"c m� s6i nuoi du6ng trong hang s6i cung la
"than dong''. Trong vai nam ngan ngui, Kamala da h9c dU"Q"C each song cua
s6i, hinh thanh tinh each di).c trnng cua loai s6i. Day chinh la dieu ma bat
Clr nguCri nao bi b6 I& mat giai do;:tn dau cua CUQC dCri deu khong muon h9c
va khong thg h9c dU"Q"C. Vi�c boi du6ng mam non nhan tai to chat cao phai
dU"Q"C bat dau tir khi tre o tuBi. Nam 1987, toi da xuat ban cuon Bi mQt than
dong. Cuon sach nay la m(it phan ly lu�n C<Y ban cua Phuong an o tu6i toi
danh ti).ng cho dong dao d9c gia. Cung v&i vi�c nh�n th\rc quy lu�t phat
trign tam ly rieng cua tre, toi da thanh l�p trn0ng ham thi;t phat trign tri Ii.re
s&m tre em & Vu Han, hu&ng d&n cac ong bo ba m� tien hanh thi.rc nghi�m
giao di;tc cho tre bat dau tir o tu6i. Chuong trinh m9t mi).t nang cao chat
lU"QTig giao di;tc gia dinh, mi).t khac khong ngirng xay d\l"Ilg va hoan thi�n
khung ly lu�n giao di;tc s&m hoan toan m&i. Trong khoang tir nam 1985 den
nam 1990, tru(mg da bien SO;:tn dU"Q"C 28 bQ giao trinh, gi&i thi�U v&i cac
b�c cha m� nhieu ly lu�n va phuong phap giao di;tc s&m, dong thCri t6ng ket
nhling kinh nghi�m quy bau va phong phu cua cac vi phi;t huynh. Chung toi
da ket hQ"P nghien c\ru v&i h9c t�p, ly lu�n v&i thi.rc ti�n, lien ket trung tam
trong nu&c v&i trung tam nu&c ngoai d;:tt hi�u qua tot. Tru0ng ham thv
khong nhfulg da boi du6ng dU"Q"C rat nhieu tre biet Sam, khoe m;:tnh, CO
tinh each phfim chat tot ma con dao t;:to dU"Q"C hon 50 nha nghien Clru giao
di;tc s&m, da so h9 chinh la nhling vi phi;t huynh tham gia kh6a h9c ham thi;t
(y tru(mg Va CO phuong phap giao di;tc con tot. Nhfulg nha nghien Clru nay
sau khi boi dtr&ng con minh, h9 dii tr& nen xuat chung, c6 ngtr<'ri viet bai,
CO ngtrCri viet sach, CO ngtrCri l�p nha tre ho�C l&p dao tl).O tre biet s61n, CO
ngtr<'ri 11).i chuygn sang lam cong tac nghien c\ru giao dvc s61n. Thanh qua
ma hQ dl).t dtrQ"C qua dang kham phlJ.C. Nhtr v�y, chung toi dii m(r r(>ng vi�c
nghien c\ru thi.rc nghi�m giao dvc s61n ra toan xii h(>i, cling xii h9i xay di.mg
m9t khung h9c thuyet m&i ve giao dvc s61n. Khung h9c thuyet m&i d6 n�m
trong Phu:07!g an o tudi. D6 la "Chim trng nho biet bay s61n - v&i doi canh
cua minh".

Ly do toi vi tre em v&i chim rrng nho la vi chung khong chi hol).t bat
dang yeu ma con c6 thg bay len bau tr<'ri r(>ng 16n. Ngtr<'ri dl).y tre phai cho
tre m9t ttrong lai r9ng m&, dg tre "nhtr chim tr<'ri bay cao, nhtr ca vrrQ"t bign
. ,,
kh01 •

Giao dvc s61n, bay s61n deu phai bat dau tir chfr ''s61n'', ly lu�n m&i
cung ra d<'ri tir chfr ''s61n'' d6. Hang nghin nam nay, con ngrr<'ri dii coi nhli!
vi�c giao d\IC s61n cho tre tlr 0 tu&i. Kien thfrc Ve thai nhi, tre SO" sinh CUa
chung ta con hl).n h!i!p, vi the dii bo qua mat nghien Clru CO" SCr CUa vi�c phat
trign nhan tai. Trong th<'ri dl).i hi�n nay, sir phat trign cua nganh nhi h9c,
sinh ly h9c, tam ly h9c, niio khoa h9c hoan toan c6 thg h6 trg hinh thanh h�
thong ly lu�n va phtrong an thi.rc thi giao dvc s61n. "Bay s61n" chinh la dg
tre s61n tiep xuc v&i the gi&i, tiep nh�n thong tin, nam bat ngon ngfr thinh
giac Va ngon ngfr thi giac, kfch thfch niio Va CO" thg phat trign, dg vfi canh
bay len.

Phai c6 m9t cO" thg phat trign khoe ml).nh, chu chim non m&i c6 du sfrc
ml).nh va phtrong htr6ng dg bay. Toi dung tir ''m(>t CO" thg" dg chi vi�c tre em
can c6 phfim chat tinh each va th6i quen tot. Tinh each tot la nhan to quan
tr9ng anh htr&ng den phtrong htr6ng phat trign cua con ngtr<'ri va dem 11).i
d(>ng Ii.re vrron len cho con ngtr<'ri.

MQt chiec canh chi vi�c lam phong phu CUQC song tinh than cua tre, dg
kinh nghi�m CUQC song Va cam nh�n tri.rc tiep CUa tre phong phu da dl).ng
hon. Chiec canh con 11).i chi vi�c h9c chfr qua tiep xuc v&i moi tru<'>ng va h9c
�c h9c � �a � ��. ra � � � �, sn � • � the�6i n�
tre Se luon CO dtrQ"C kinh nghi�m tri.rc tiep Va kinh nghi�m gian tiep, khong
>

ngirng phat trien ngon ngfr thinh giac va ngon ngfr thi giac, khong ngirng
quan sat, ttr duy, ttr&ng ttrQ"Ilg. Khi dii du long du canh, khi dii du sfrc
ml).nh, chu chim non se s61n bay len bau tr<'ri r9ng 16n.
 Chu chim ung nho biet bay s&rn se c6 m{>t nguon s\rc m?nh doi dao,
chu se bay cao len trm xanh, VU'Qt qua nui cao song sau, den v&i hen b(r
thanh cong.

Toi rat thich hinh anh so sanh "chu chim ung nho biet bay s&rn", n6
giup m<;>i ngum hi�u dtrgc y nghia cua Phtr071g an o tudi m{>t each d� dang
hon. Sau khi khung ly lu?n giao dvc s&rn m&i btr&c dau dtrQ'C xay d\l'Ilg, tt'r
nam 1988 den nay chung toi da ma dtrQ'C 16 lap huan luy�n Va nghien Clru
ly lu?n m&i, d{>ng thai m&i, thanh qua m&i, phtrong phap m&i cua giao dvc
s&rn tren ca ntr&c. Chung toi da dtrgc mm di thuyet trinh a cac tinh, thanh
pho tren toan quoc, so ltrQ'Ilg ngtr<'ri tham di.r len den hang chvc nghin
ngtr<'ri. Nhiing ho?t d{>ng thi.rc ti�n d6 da luon lam phong phu them h�
thong ly lu?n cua h<;>c thuyet m&i. Nam 1990, toi chinh ly l?i bai giang t?i
tinh An Huy va viet thanh cuon sach Phtr071g an o tudi - Chiec noi uom
h<;1t giong tai nang. Cuon sach nay la nhiing tbng ket btr&c dau khung ly
lu?n m&i cua toi, va cilng la giao trinh chu yeu cua Phu071g an o tudi.

BIET CHO' SOM LA MOT TRONG NHO'NG NOi

. , .

DUNG QUAN TRQNG COA GIAO Dl)C TO CHAT

Sir nghi�p nghien Clru d?y chfr s&rn cua toi da qua 20 nam. Khi m&i bat
dau toi chi nghien c\ru kha nang biet chfr cua tre. Den nam 1990, toi m&i c6
nh?n th\rc VU'Qt b?c ve vi�c biet chfr, biet d<;>c cua tre. D?y tre biet chfr s&rn
la m{>t phan khong th� thieu cua giao dvc to chat s&rn, la "m9t chiec canh
cua chu chim nho".
>

H<;>c chfr qua tro chcri hoan toan phu hQ'P v&i di).c diem tam ly va quy
lu?t nh?n th\rc cua tre. Chung se thich \mg v&i moi tru(rng h<;>c chfr, c6
dtrQ'C tinh nh?y ben khi h<;>c chfr, chung Se ghi nha an ttrQ'Ilg Va linh h{ji qua
hoan canh, bat chtr&c d<;>c va viet theo ngtr<'ri l&n. Chi trong vong vai nam,
tre da c6 th� thoat khoi tinh tr?ng mu chfr giong nhtr vi�c chung thoat khoi
tinh tr?ng ''mu si.r v?t", "mu ngon ngfr", "mu hanh vi". Ngum l&n h<;>c chfr
cam thay kho, con tre em thi l?i khong he SQ' nhfrng chfr m&i - nhfrng con
hB can dtrCrng. Dieu d6 th?t la kY di�u.

Qua thi.rc te ch\rng minh, vi�c h<;>c chfr s&rn la hoan toan kha thi va rat
c6 lQ'i cho vi�c phat tri�n tri lire, boi dtr5ng tinh each tot d�p cho tre. Day la
nen tang cho vi�c t?O l?p to chat s&rn cho tre. Vi�c biet chfr s&rn khong
dang SQ' nhtr nhiing ngtr<'ri cho rAng "biet chfr s&rn la c6 h?i'' tt'rng lo ng?i.
Bie't chfr, bie't dQc s&rn va nhfrng tro choi. ho9t di;ing phong phu ciing gi6ng
>

nhl.l' vi�c hQC n6i, se thuc day kha nang chu y, kha nang quan sat, ghi nh&,
tl.l' duy va tl.l'<'mg tl.l'QTig cho tre, lam phong phu them tri thfrc m& ri;ing tam
nhin cho tre. TU' duy ma con ngl.l'<'ri SIT dvng nhieu nhat va quan tr9ng nhat
trong xii h9i hi�n dl;li la "tl.l' duy cua ng6n ngfr thj giac"' n6 sau sac hon
nhieu so v&i ''ng6n ngfr thinh giac''. Ne'u con ngl.l'<'ri kh6ng dl.l'Q'C phat tri�n
>

tl.l' duy ng6n ngfr thj giac tir khi con nho, thi l&n len kha nang phat trien
toan di�n se rat kh6. Bie't chfr, bie't dQc s&rn c6 th� boi dl.l'5ng tinh cam
phong phu va lanh ml;lnh, ph�m chat t6t d�p cho tre, lam cho tre tr& nen
vui Ve, ho9t bat, diem tinh chuyen tam, yeu thfch dQC sach Va CO thoi quen
ti;r hQc. Dieu d6 rat c6 y nghia.

TU' tll'<'mg giao dvc tre truyen th6ng thl.l'<'mg phu djnh vi�c bie't chfr s&rn
>

cua tre. Ngay Uy ban Giao dvc qu6c gia ciing kh6ng cho phep cac nha tre c6
�n � � �� � �9n n� �ng �� �c � hw � � � t�
sinh ly cua tre. C6 ngIT<'ri cho rAng vi�c hQc chfr cua tre nho ciing gi6ng nhl.l'
vi�c hQC chfr cua hQC sinh trung, ti�u hQC va ngl.l'<'ri l&n, phai len l&p nghe
giang, phat tri�n dong b9 am, hinh, nghia, vie't, phai hi�u thau dao, cling c6
ltjp th<'ri, va con phai di).t ra chi tieu, tie'n di;>, bat bui;ic hQc t?p ... H9 kh6ng
bie't rAng, tre hQc chfr ciing gi6ng nhl.l' vi�c chung nh?n bie't con ngl.l'<'ri, si;r
v?t. Tre hQc chfr tirng bl.l'&c qua cac tro choi., kh6ng he c6 ganh ni).ng, kh6ng
he c6 ap li;rc. Chung vui choi. ke't hw hQc hanh mi;it each thoai mai, vui ve
ma kh6ng can phai hi�u hay ghi nh&, chung se bie't chfr m9t each ti;r nhien
nhl.l' khi hQc nghe, hQc n6i. D� mQi ngl.l'<'ri hi�u dl.l'Q'C y tl.l'<'mg cua t6i, t6i dii
tie'n hanh thi;rc nghi�m va dl.l'a ra ly lu?n "ng6n ngfr thj giac". Ly lu?n d6 cho
rAng chi can tl;lo dieu ki�n cho tre, ng6n ngfr thj giac va ng6n ngfr thinh giac
cua tre se dl.l'Q'C phat tri�n dong bi;>. Toi ciing dii tfing ke't dl.l'Q'C hon 50
phl.l'ong phap "H9c chfr qua tro choi.". Cung choi. tro choi. hQc chfr v&i tre
bAng phl.l'ong phap nay, nhieu b?c cha m� dii giup con minh tir ch6 kh6ng
bie't n6i tr& thanh dfra tre bie't chfr. C6 rat nhieu 6ng b6 ba m� dii gm thl.l'
de'n n6i rAng, qua th?t dii "bie'n dieu kh6ng tl.l'<'mg thanh si;r th?t."

Si;r trn<'mg thanh cua rat nhieu danh nhan deu gan lien v&i bie't chfr bie't
dQc s&rn. Hon m9t nghin sinh vien dl;li hQc, nghien cfru sinh & tu6i thie'u
nien cua Trung Qu6c hi�n nay deu dii bie't dQc trl.l'&c khi len sau tufii. Si;r
trn<'mg thanh cua nhan tai phai gan v&i kinh nghi�m tri;rc tie'p c6 dl.l'Q'C tir
thi;rc ti�n va kinh nghi�m gian tie'p c6 dl.l'Q'C qua sach v&. Ca hai 109i deu
phai dl.l'Q'C coi tr9ng nhl.l' nhau, chung h6 trQ' lfin nhau d� tr& thanh ''d6i
canh" cho nhan tai. Ne'u ''chu chim rmg non" chi d?p mi;it ben canh trong
vong sau, bay nam, ben canh con l9i bi tr6i, thi den luc can bay len ben canh
d6 dii bi te li�t mat roi. Vi�c d6 ciing giong nhtr nhiing di'.ra tre h9c hanh
m9t each kh6 khan, vat va khi vao trnemg, th�m chi la ca d(ri khong c6
duyen v&i sach v&.

Toi tin r�ng biet chfr s&rn la btr&c d9t pha quan tr9ng c6 tinh each
m9ng cua giao di;tc hi�n d9i.

Hi�n c6 hang nghin tre biet chfr dang tiing btr&c trn&ng thanh, trong so
d6 c6 khong it tre biet chfr trrr&c khi len ba tu6i. Toi nghi trong trrong lai
nhat dinh se c6 m9t ngay tre em den trnemg tigu h9c v&i hai "hanh trang''
quan tr9ng: nghe n6i va d9c viet. Khi di h9c, chung dii c6 hi'.rng thu va kha
nang ti;r h9c ban dau dtr&i si;r d§n <lat cua thay co giao. Chat ltrQ"Ilg giao di;tc
se dtrQ'C cai thi�n dang kg, chung ta se boi dtr5ng dtrQ'C m9t theh� nhan tai
> •

g101.
•

Tir cac CUQC thtr nghi�m thanh cong, toi da bB sung thanh cuon sach
Phu<rng an o tuffi - Phat tri€n ngon ngfr tU: trong noi. Toi dii dtra thanh
qua d6 vao Phu<rng an o tuffi. Neu tre bat dau h9c chfr qua tro choi tir luc
m9t tu6i v&i phtrong phap tot, tre hoan toan c6 thg x6a mu khi len ba tu6i
va d9c dtrQ'C nhieu sach khi len bon tuBi. Dtrong nhien, do nhieu h9n che,
chung toi khong yeu cau m9i di'.ra tre deu phai d9t dtrQ'C trinh d9 d6, ma chi
can thong qua phtrong phap "h9c chfr qua tro choi"' khi len sau tu6i tre biet
d9c la dtrQ'C. Tuy nhien, chung toi ciing xin khuyen cac vj m(it cau: hoan
toan khong nen ap d�t quan digm va phtrong phap giao di;tc cua tigu h9c
cho tre, ciing khong dtrQ'c lay vi�c tre h9c dtrQ'c bao nhieu chfr lam tieu chi
dg danh gia si;r thanh b9i cua giao di;tc s&rn.

DVA BOI DVONG TfNH cAcH TOT DEP CHO TRE •

LEN VI TR.f HANG DAU TRONG GIAO DUC SOM

• •

Toi thtremg thay rat nhieu b�c ong ba, cha m� yeu con yeu chau, mong
con chau thanh tai, h9 dii b6 ra nhieu tam huyet, nhtrng khong thu dtrQ'c
ket qua, ngtrQ'C l9i lam con tre quay kh6c. C6 ngtr<'ri tien hanh giao di;tc tri
li;rc cho con m9t each kien nh§n, nhtrng di'.ra tre l9i ch�ng he dg y den,
khong he vrron len va khong c6 long ti;r tin. C6 di'.ra tre an m9t bfra com
phai dg ngtr<'ri 16-n d6 mat ca tieng dong ho. C6 tre l9i thich lam theo y
minh, ich k}'...
 "
C6 rat nhieu b?c cha m� chap nh?n lam "nguCri phv.c V\l hay "thu
dong" cho con minh. Tinh yeu, tam huyet va tien b;:tc h9 b6 ra kh6ng it, v?y
ma ket qua thu dU'Q'C l;:ti chi la ''qua dang".

Trong nhfrng brrc thu ma t6i nh?n dU'Q'C, c6 nhieu tj phv. huynh phan
nan, keu ca: con t6i kh6ng nghe lCri, con t6i kh6ng chiu an cO'IIl, n6 kh6ng
chju ngoi yen m9t phut nao, n6 rat bu6ng v.v... Phai lam the nao d� t;:to l?p
th6i quen va tinh each tot cho tre?

Nam 1989, dU'Q'C si;r ung h9 cua H(li Lien hi�p Phv. nfr qu?n Vu Xuong,
toi da tien hanh dieu tra nghien Ctfu thi;rc tr;:tng Va nguyen nhan hinh thanh
tinh each cua m9t nghin drra tre la con m(lt. Ket qua thong ke cho thay, so
tre ti;r do, v6 kY lu?t, tam tr;:tng bat fin chiem 23,74%; so tre luCri nhac
kh6ng bao gi<'r lao d9ng chiem 40%. Kha nang song, choi va h9c d9c l?p cua
chung deu thap. Phfim chat d;:to drrc va vi�c h9c t?p cua nhfrng drra tre nay
deu kh6ng ly tu6ng khi chung len ti�u h9c.

Toi cung tien hanh dieu tra v&i hang nghin tre biet s6ni khac. Sau khi
so sanh v&i ket qua dieu tra tren, chung t6i rut ra ket lu?n tre biet s6ni c6
sau d�c di�m tinh each tot sau: vui ve ho;:tt bat, diem tinh chuyen tam, dung
cam ti;r tin, cham chi hien lanh, c6 tinh d9c l?p, c6 tinh than sang t;:to. Sau
tfnh each do la nguon goc CUa m9i tfnh each tot d�p CUa con ngu(ri, la CO" Sa
d� tre thanh tai.

Tiep d6, t6i dii tien hanh nghien cfru nguyen nhan hinh thanh tinh each
cua tre, d� tim ra nhfrng nhan to c6 srrc anh hu&ng m;:tnh nhat t&i tinh each
tre. Nhfrng nhan to d6 la:

Xay di;rng m9t m6i tru<'rng song lanh m;:tnh cho tre, bao gom m6i
trn<'rng tri dv.c, m6i trn<'rng d;:to dfrc, m6i tru<'rng song va m6i tru<'rng my
dv.c. Chung ta phai t;:to ra m6i trn<'rng lanh m;:tnh vun dap cho tre, b&i si;r
ket hw gifra m6i tru<'rng va thCri gian se giong nhu thay phu thuy t;:to nen
tinh each cua con nguCri. Xet ve y nghia nay, con nguCri chinh la san phfim
;> A • ..

cua mo1 truong.

Cac b?c cha m� phai yeu con m9t each khoa h9c. Tinh yeu cua cha m�
danh cho con cai thu<'rng dU'Q'C th� hi�n theo ba thai Cl;rC. Thfr nhat la ''tinh
yeu b�ng giao dv.c". Tinh yeu nay c6 ly tu&ng, c6 mv.c tieu, c6 nguyen tac,
rat chu tr9ng den "each thfrc yeu", lam cho tre CO dU'Q'C tr;:tng thai tinh than
tot nhat, day la thai ci;rc t;:to ra hi�u frng giao dv.c tich ci;rc. Thrr hai la ''tinh
yeu huyet thong". Tinh yeu nay thieu ly hr6ng, thieu mv.c tieu, khong chu
tr9ng den "each thuc yeu". Gorki tt'tng phe phan ki�u yeu nay la "Ngay ca ga
mai cling biet". Ki�u yeu nay lam cho tre TI.r do thich lam gi thi lam. Thu ba
la ''tinh yeu nuong chieu". Cha m� mat di ly tri va hoan toan bi chi phoi b&i
S\l" ngay thO" Va nfing nju CUa con, gay ra h�u qua nghiem tr9ng, vUi lap di
tam hon tot d�p CUa tre. Qua dieu tra chung toi da t6ng ket dtrQ"C 10 hinh
thfrc bi�u hi�n cua vi�c qua nuong chieu con cai, cac b�c cha m� c6 th� doi
chieu d� tranh dtrQ"C nhfing sai lam dang tiec, phan nao giup cac b�c cha m�
doi chieu d� tim ra bi�n phap phong ngira va sU-a d6i.

Chung ta phai t9o l�p th6i quen sinh ho9t lanh m9nh cho tre. Day la
kh&i di�m d� nuoi dtr5ng tinh each tot d�p. Tre em c6 an ttrQ"Ilg sau sac
nhat v&i nhfing hanh vi ban dau. Khi nhfing hanh vi d6 dtrQ"C li).p l9i vai Ian
Se hinh thanh XU the tam ly Va XU the hanh vi. Khi XU the do dtrQ"C CO djnh
se tr& thanh tinh each. Giong nhtr cau ngtrCri ta thtr<'mg n6i: "Tinh each
hinh thanh khi nh6 la bii:m sinh''. ''Gieo hanh vi se gi).t th6i quen; gieo th6i
quen se gi).t tinh each; gieo tinh each se gi).t v�n m�nh''.

S\l" hinh thanh th6i quen tot d�p nen bat dau tt'r nhfing vi�c nh6 nhtr an,
uong, v� sinh, mi).c, ngt1, tam, ngoi, chO"i, n6i, hoi, l@ phep, lao d(>ng, hanh vi
d9c l�p v.v... NgtrCri 16n phai khich l� va yeu cau nghiem khac tre th\l"C hi�n
tt'tng hanh d(>ng nho. Lltm dtrQ"C nhtr v�y la chung ta da thanh Cong mQt
nU-a. Nhfing vi�c khong cho phep tre lam thi ngay tt'r dau chung ta phai kien
quyet v&i tre, nhtr the tre se cam thay d@ chju va khong li).p l9i. Neu chung
ta d� tre hinh thanh th6i quen roi m&i bat tre stl-a, thi d� stl-a 100 hanh vi
xau se phai can den 200 hanh vi tot. Chung ta se phai mat rat nhieu cong
sue, dong thCri khien tre kh6 chju va mau thu§:n.

M9t nhan to quan tr9ng nfra anh htr6ng den tinh each cua tre la tam
gtrO"Ilg cua cha m� va ngtrCri d9y tre. Ly ttr6ng, niem tin, S\l" theo du6i mv.c
dich, hfrng thu, s& thich, CIT chi, lCri n6i, tinh khi, va each doi nhan XU the
cua nhfing ngtrCri gan gfii v&i tre luon anh htr6ng t&i tinh each cua tre. Tre
giong nhtr "cai bong" cua cha m�. Toi hi v9ng cac b�c cha lam m� hay nang
cao ban than d� lam gtrO"Ilg sang cho tre. Con cai c6 th� nghe thay lCri bo m�
n6i, nhin thay vi�c bo m� lam bat kJ luc nao. Tinh each cua cha m� se tr&
thanh v�n m�nh cua con cai. Giao dv.c s6ni khong chi la van de phat tri�n
tri l\l"C, vi�c boi dtr5ng tinh each tot d�p cho tre phai dtrQ"C di)_t len vj tri
hang dau. Phfim chat tinh each se la CO" s& d90 due cua con ngtrCri, dam bao
cho S\l" phat tri�n nhan tai, la dieu ki�n tien quyet doi v&i h9nh phuc CUa
d(ri ngl.l'Cri, va la d{ing l\fC dg phat trign tri tu�. Do suy nghi den tam quan
tr9ng cua tinh each - phfim chat tam ly phi tri l\fc, toi da de xuat dBi ten
"Trung tam nghien cfru th\fc nghi�m phat trign tri l\fc s61n cho tre'' thanh
"Trung tam nghien cfru phat trign tre em", "Trung tam nghien cfru phl.l'ong
an o tuBi'', ''Vi�n nghien cfru giao d\lC s61n". Den nay, chung toi da xay
d\l'Ilg dl.l'Q'C bon CO' quan nghien cfru giao d\lC s61n tren ca nl.l'aC.

Ly lu�n va th\l'C ti@n cua Phu07lg an o tuffi da t;:to dl.l'Q'C hi�u ich xa h{ii
ro r�t, gay S\f chu y trong va ngoai nl.l'ac. V&i nhfrng thanh qua d6, Phu07lg
an 0 tuffi da vinh d\l' dl.l'Q'C nh�n tam giai thl.l'Ong cua nha nl.l'&c, dl.l'Q'C Tan
Hoa xa, Tan Van xa Trung Quoc va hang tram t<'r bao trong va ngoai nl.l'&c
>

drm tin khen nggi. Thang 5 nam 1988, Uy ban Khoa h9c Ky thu�t nha nl.l'&c
>

da giao cho Uy ban chuyen gia ca quan danh gia thanh qua khoa h9c kY
thu�t tien hanh giam djnh danh gia Phu07lg an o tuffi. Ban bao cao da chi
ro:
-

1. Day la h� thong ly lu�n va phl.l'ong phap giao d\lC s61n thai nhi, tre SO'
sinh va tre nh6 tl.l'ong doi hoan chinh. N{ii dung giao d\lC la tien hanh
giao d\lc s61n toan di�n cho tre (giao d\lc to chat toan di�n) trong ph;:tm
vi tam sinh ly cua tre cho phep bAng each kh<Yi gQ'i hi'.ing thu cua tre.
109 ho;:tt d{ing giao d\lC tham khao gom 15 phl.l'ong di�n ma phl.l'ong an
thiet l�p c6 tinh kha thi cao.

2. Phl.l'ong phap giao d\lC can d\fa vao di).c digm d{i tucli cua tre em dg th\l'C
hi�n d;:ty tre h9c trong tro ch<Yi; d;:ty c6 m\lc dich, h9c vo th\rc; tiep xuc
v&i moi trl.l'<'rng, lay hinh mfiu dfin dat, di).c bi�t khai thac tiem nang cua
tre (y giai do;:tn ly tl.l'Ong nhat cua vi�c phat trign tri l\fC, thuc dfiy phat
trign toan di�n.

3. Phl.l'ong an nay cho rAng, boi dl.l'i5ng tinh each tot d�p cho tre la m{it
phan quan tr9ng CUa giao d\lC to chat Va phai dl.l'Q'C di).t len hang dau
trong giao d\lC s61n. Phl.l'ong an cling da t6ng ket dl.l'Q'C sau tinh each tot
d�p ma m{it dfra tre can phai CO, dg t;:to nen tang cho S\f trl.l'Ong thanh
cua tre.
> >

4. Phl.l'ong an da di tien phong trong vi�c trign khai nghien cfru, m& r{ing
thi nghi�m giao d\lC s61n cho tre VOO quy mo lan, ket hgp nghien cfru ly
lu�n Va th\l'C ti@n, di).c bi�t la ly lu�n ngon ngfr thj giac da CO m{it trinh
d{i nhat djnh. Cac chuyen gia deu nhat tri: phl.l'ong an nay da d;:tt trinh
d9 dfin dau trong linh V\fC giao d\lc s61n cho tre em.
 Cac chuyen gia khuyen chung toi tien hanh nghien cfru tim toi them ve
phtrong an nay, dg hoan thi�n h� thong ly lu�n, cung cap so li�u phan tich
thi nghi�m so sanh khoa h9c, phai chu y den d�c digm tam sinh ly va quy
lu�t phat trign cua tre, chu y den thCri digm thich hgp dg giao dvc tre. Nhtr
the, phtrong an Se dtrQ"C Ung dvng r(lng rai hon.

Nhling nh�n xet d6 da khich I� chung toi co gang hon nfra dg hoan
thi�n va mer r9ng quy mo cua h9c thuyet giao dvc con ngtrCri m6i hinh
thanh nay.

Hinh thanh phat trien Phu07lg an o tuoi da btr&c vao giai do?n "sang
> ,

l�p Ian hai". Mvc tieu va nhi�m vv Ian nay la:

M<'r m9t so "nha tre HoAng Xtrong theo phtrong an o tu6i" va mer h�
thong trn<'>ng HoAng Xtrong - c<Y s<'r th\l'c nghi�m - bat dau tir giao dvc <'r gia
dinh khi tre o tu&i den nha tre, m§u giao, tigu h9c, trung h9c, d?i h9c, dg
phan l&n tre vao d?i h9c Cr d9 tu&i 15.

Ket hgp v6i dja phtrong xay d\l'Ilg "d�c khu giao dvc HoAng Xtrong theo
phtrong an 0 tu&i" Cr nhling khu c6 so dan may tram nghin ngtrCri, nang cao
to chat cho tre m9t each toan di�n trong vong may nam, dg tre biet chfr
trn&c nam tu&i, biet SIT dvng may tinh trtr&c tam tu&i, va biet ngo?i ngfr
trn&c 10 tu&i. Nang cao to chat con ngrrCri tren ph?m vi r9ng dg gay S\l' chu
y cua Lien hgp quoc doi v6i S\l' nghi�p giao dvc s&m.

Thanh l�p H9c vi�n Str ph?m Giao dvc s&m HoAng Xtrong, nhAm boi
dtr5ng d9i ngil giao vien c6 to chat cao, nhan vien nghien cfru, nhan vien
phvc VV ttr van Va ngtrCri lam Cong tac sinh de CO ke hO?Ch cho S\l' nghi�p
giao dvc s&m. Day se la ''Hoang Pho'' cua S\l' nghi�p phat trign Phu07lg an
,,.
o tuoz.

Ket hgp mer ''nha tre HoAng Xtrong theo phtrong an o tu6i" <'r nhling
quoc gia va khu V\fC t�p trung Hoa Kieu, dg cho hang tri�u con chau Hoa
Kieu lien h� m�t thiet hon nfra v6i van h6a Trung Hoa, dong thCri tirng
btr&c mer r(lng Phu07lg an o tuffi ra the gi6i.

M<'r l?i t?p chi ''Cai noi nhdn tai'' cua Phtrong an o tuoi, lam cho n6 tr&
>

thanh ter t?p chi dtrQ"C phat hanh r(lng rai trong Va ngoai ntr&c, d\l'Ilg nen
ng9n CCr cho S\l' nghi�p nghien cfru ly lu�n va ph6 c�p Phu07lg an 0 tuffi.
 Xay d\l'Ilg ''Bao tang giao dvc s&in" c6 m{it khong hai tren the gi&i.

Toi tin ttr6ng chac chan rAng si;r thanh cong cua Ian sang l?p thfr hai
nay se giup si;r nghi�p giao dvc s&in cua nhan 109i phat trign ri;rc r& hon.
Toi mong ngay cang c6 nhieu ngtr<'ri tham gia vao d{ii ngu cua chung toi, dg
cung phan dau cho si;r nghi�p phat trign cua nhan 109i.

C6 ngtr<'ri n6i rAng thek)' 21 la "thek)' cua may tinh", "thek)' cua nang
ltrQ"Ilg nguyen m", ''the kY cua khoa h9c kY thu?t cao", "the kY cua khong
gian vU trv" ... Nhtrng n6i cho cung thi si;r phat trien va c9nh tranh cua con
>

ngtr<'ri phai di;ra vao nhan tai, cho nen thekY 21 chac chan se la ''thekY cua
giao dvc".
>

Trong qua trinh thai nghen va ra d<'ri Phuong an o tuoi, toi phai cam on
nhieu ngtr<'ri. Trong so h9 c6 rat nhieu ngtr<'ri la h9c vien tri;rc tiep va h9c
vien ham th\l CUa toi, la nhfrng ong bo ba mli! tre, nhfrng ngtr<'ri. ong ngtr<'ri.
ba la nhfrng thay co giao dii tich ci;rc ap dvng giao dvc s&in theo khoa h9c
vao vi�c d9y tre. HQ dii thrr nghi�m m{it each hi�u qua nhfrng kinh nghi�m,
ttr li�u, thanh qua cua toi. Dong th<'ri h9 cung dii khich I� toi, giup toi c6
them sfrc mlj.nh tim ra con dtr<'>ng dung dan tru&c nhfrng djnh kien lau nay
cua xii h{ii. The gi&i c6 rat nhieu ngtr<'ri di tien phong trong vi�c nghien cfru
thi;rc hi�n nen giao dvc s&in nhtr Karl Witte, Montessori, Hisakazu Kimura,
Suzuki, Dao Hanh Tri, Tinh Tham Dll.i, Tran H9c Cam, Di�p Thanh Dao,
v.v... Ttr ttr6ng sang ch6i trong cac tac phfim cua h9 dii mang den nhfrng
gQ"i m& hfru ich cho toi. Nam 1987, CUQC g�p g& v&i Tinh Tham Dlj.i va Da
Ho Huy dii giup toi rut ra nhieu kien thfrc b& ich. Cho den nay, hang thang
ong Tinh Tham Dll.i v§:n gm tai li�u quy cho toi. Toi xin dtrgc bay to long
biet on chan thanh t&i nhfrng ngtr<'ri thay dii chi bao va giup d& toi!

Toi xin lay cau n6i cua thay Hisakazu Kimura lam l<'ri ket cho cuon sach
nay, dg bay to tam long cua minh:

"Toi nh?n thfrc dtrgc ve si;r ton tlj.i k)' di�u cua con ngtr<'ri va neu ra van
de ''quoc sach giao dvc tre". Neu chinh sach giao dvc tre tir khi chung m&i
sinh ra dtrQ"C thi;rc hi�n tren toan the gi&i, thi the gi&i Se hoan toan tr& nen
m&i me sau 30 nam nfra. Dg toan thg nhan 109i c6 thg s&in thi;rc hi�n chinh
sach giao dvc tre khi chung m&i sinh ra tren ph9m vi toan the gi&i, toi se
song cho tam nguy�n."