SYSTEM DETONACJI CIĄGŁEJ

INSTRUKCJA EKSPLOATACJI

NORABEL IGNITION SYSTEMS

Szwecja
Grudzień 2000
 INSTRUKCJA EKSPLOATACJI
SYSTEM DETONACJI CIĄGŁEJ

SPIS TREŚCI:

WSTĘP 4

OPIS PRODUKTÓW

Starter 5
Detonator 6
Urządzenie pobudzające 6
Konektor 6

OPAKOWANIE

Opakowanie wewnętrzne 7
Opakowanie zewnętrzne 7
Paletyzacja 8

INSTRUKCJA UŻYCIA

Uzbrojenie systemu 9
Odpalanie 10
Rozbrojenie systemu 11

POŁĄCZENIA SYSTEMU W SIECI

Przyłączanie konektorów 12
Łączenie przewodów 13

CHARAKTERYSTYKA I WŁAŚCIWOŚCI SYSTEMU 15

DANE TECHNICZNE

Wymiary i masy (wersje standardowe) 16

Opis elementów systemu 16

ŚRODKI OSTROŻNOŚCI 18
 4

WSTĘP

Celem tej instrukcji jest dostarczenie

ogólnej wiedzy na temat Systemu
Detonacji Ciągłej - STS (ang. SHOCK
TUBE SYSTEM), zasad jego działania i
użycia.
Określenie System Detonacji Ciągłej –
STS stanowi międzynarodową nazwę
handlową całej serii nieelektrycznych
systemów detonacji zaprojektowanych
przez szwedzką firmę NORABEL
IGNITION SYSTEMS AB.

System wywodzi się z dobrze znanej na

rynku cywilnym technologii używanej
m.in. w przemyśle górniczym i do prac
wysadzeniowych.
Produkty wchodzące w skład Systemu
Detonacji Ciągłej są wynikiem dalszego
rozwoju wersji cywilnej, skupiającego się
na potrzebach i wymogach sektora
wojskowego.

System przeznaczony jest do inicjowania

detonacji ładunków materiałów
wybuchowych (MW) przy pracach
minerskich. Umożliwia wykonywanie sieci
minerskich równoległych, szeregowych
oraz mieszanych w tym również
detonowanych z opóźnieniem (w
przypadku zastosowania spłonek
opóźniających).
System jest dostosowany do większości
typów ładunków wybuchowych
używanych w różnych rodzajach operacji
minerskich.
Dokonuje niezawodnej inicjacji ładunków
stosowanych podczas detonacji
niewybuchów oraz inicjacji ładunków
tnących, niszczących itp.
 5

OPIS PRODUKTÓW

Starter

Podstawowym zestawem w
Systemie Detonacji Ciągłej jest
Starter.
Służy do inicjowania wybuchu
MW, składa się ze spłonki
pobudzającej, przewodu oraz
złączki z urządzeniem
pobudzającym.

Spłonka pobudzająca służy do

inicjowania wybuchu ładunku
MW.
Złączka pobudzająca jest to
urządzenie służące do inicjowania
impulsu detonacyjnego w
przewodzie.
Przewód jest to giętka rurka z
plastiku, której wnętrze napylone
jest materiałem wybuchowym,
służy do przeniesienia impulsu
detonacyjnego ze złączki do
spłonki pobudzającej

Starter jest w pełni niezależny oraz

gotowy do natychmiastowego
działania bez potrzeby stosowania
dodatkowych narzędzi, urządzeń i
przyrządów.

Starter z przewodem o długości od

65 do 320 metrów dostarczany jest
nawinięty na szpuli.
W takiej wersji zawiera on
również konektor umożliwiający
łączenie kilku przewodów oraz
dwa uchwyty (rączki) ułatwiające
rozwijanie i nawijanie przewodu
na szpulę.
 6

Starter z krótszym przewodem o

długości od kilku do 50 metrów
dostarczany jest w formie zwoju.

Detonator

Detonator jest to urządzenie

służące do inicjowania wybuchu
ładunku MW, składa się z
przewodu zakończonego spłonką
pobudzającą. Drugi koniec
przewodu pozostaje wolny.

Detonator jest produkowany z

przewodem o długości od 1,2 do
30 metrów. Jako element systemu
zestaw ten umożliwia włączanie do
systemu jego poszczególnych
części składowych.

Urządzenie pobudzające.
Jest to rodzaj ręcznego
mechanizmu spustowego,
jednokrotnego użycia, służącego
do zainicjowania detonacji złączki
pobudzającej, którego korpus
wykonany jest z plastiku.
Urządzenie pobudzające łączone
jest ze złączką pobudzającą
gwintem M12.

Konektor
Konektor jest elementem
pomocniczym, wykonanym z
plastiku. Służy do łączenia
przewodów w celu wykonania
sieci minerskich.

Urządzenie pobudzające oraz

konektor są integralna częścią
zestawu Starter.
 7

OPAKOWANIE

Opakowanie wewnętrzne

Poszczególne elementy systemu

pakowane są w szczelne,
fabrycznie zamknięte worki z folii
aluminiowej.
Bez ich naruszenia elementy
systemu mogą być składowane w
normalnych warunkach przez
wiele lat. Gwarancyjny okres
przechowywania systemu w
opakowaniach fabrycznych w
magazynach wynosi 10 lat.

W zależności od zawartości w
każdym worku może znajdować
się od 1 do 10 sztuk urządzeń .
Na opakowaniu wewnętrznym
podany jest rodzaj zawartości i
ilość.

Opakowanie zewnętrzne

Typowe opakowanie zewnętrzne

stanowi tekturowy karton. W
zależności od zawartości w
kartonie znajduje się od 2 do 100
sztuk danych elementów.
Karton jest opisany zgodnie z
międzynarodowymi przepisami
dotyczącymi oznakowania
towarów niebezpiecznych.
Oznaczenie zawiera następujące
informacje:
- rodzaj i ilość towaru
- numer kodu UN *
- międzynarodową nazwę
techniczną
- wagę materiału wybuchowego
- wagę brutto
- nalepkę „towarów niebezpiecznych”
 8

Paletyzacja

Załadowane i zaklejone kartony są

ułożone na EURO-palecie. W
pełni załadowana paleta zawiera
24 kartony zabezpieczone taśmą.

Każda paleta jest dodatkowo

oznakowana.
Oznaczenie zawiera następujące
informacje:
- rodzaj towaru
- ilość towaru
- numer kodu UN*
- międzynarodową nazwę
techniczną
- wagę materiału wybuchowego
- wagę brutto
- nalepkę „towarów
niebezpiecznych”

*/ wg Międzynarodowego Kodu
Materiałów Niebezpiecznych
 9

INSTRUKCJA UŻYCIA

Podstawowe zasady uzbrajania systemu

1. Połóż system na ziemi. Najlepiej

rozpocząć od końca ze spłonką
pobudzającą. Sprawdź czy przewód
swobodnie się rozwija, aby uniknąć
niepotrzebnych węzłów i załamań. Ma
to szczególne znaczenie w przypadku
systemów krótszych, dostarczanych w
zwojach (bez szpuli).

2. Zaleca się zamocowanie przewodu w

pobliżu ładunku do stałego obiektu np.
drzewa. Pozostaw wystarczającą
dodatkową długość przewodu
pozwalającą na umieszczenie spłonki
pobudzającej w ładunku materiału
wybuchowego.

3. Umocuj spłonkę pobudzającą w

ładunku MW.
(Producent przewiduje możliwość
zastosowania kołnierza mocującego
dostarczanego na życzenie).
Jest bardzo istotne, aby spłonka
pobudzająca sięgała i dobrze
dolegała do dna otworu w ładunku
MW który będzie detonowany.
 10

4. Rozwijaj przewód systemu idąc w kierunku

miejsca, z którego będziesz detonował
ładunek MW.

5. W miejscu tym połącz urządzenie

pobudzające, wkręcając w nie koniec
przewodu ze złączką pobudzającą. Upewnij
się, że elementy łączone są wolne od
jakichkolwiek ciał obcych i zanieczyszczeń.

Urządzenie pobudzające MUSI BYĆ

dokładnie i do końca dokręcone do złączki
pobudzającej.

Odpalanie systemu.

Gdy wszystkie czynności przygotowawcze

(uzbrojenie systemu) są zakończone, a wszystkie
osoby znajdują się w bezpiecznym miejscu,
można dokonać odpalenia systemu, zgodnie z
następującymi podstawowymi zasadami:

1. Odbezpiecz urządzenie pobudzające poprzez

zdjęcie pierścienia i zawleczki
zabezpieczającej.
 11

2. Trzymaj urządzenie startowe jedną ręką

tak jak pokazano na rysunku.

3. Sprężyna spustu jest napinana poprzez

dociskanie ręką ruchomego elementu
urządzenia pobudzającego na około 3/4
jego długości aż do wyczuwalnego
oporu. Powinno pozostać wtedy około
5 mm do całkowitego wciśnięcia
spustu. System jest uzbrojony i gotowy
do odpalenia (jak pokazano na rys. A).

4. Aby odpalić system naciśnij

energicznie spust pokonując
wyczuwalny opór aż do końca. (rys. B).

Rozbrojenie systemu.

Jeśli zachodzi konieczność zwinięcia systemu bez odpalenia, może on zostać

łatwo rozbrojony, rozłączony i przywrócony do stanu pierwotnego
(przechowywania lub transportu). Rozbrojony system ze względu na
pozbawienie go opakowania fabrycznego, a tym samym narażenie na
oddziaływanie warunków atmosferycznych powinien zostać użyty w możliwie
krótkim czasie (w pierwszej kolejności).
Rozbrojenie i rozłączenie systemu przeprowadza się następująco:

1. Zabezpiecz urządzenie pobudzające poprzez założenie pierścienia i

zawleczki zabezpieczającej.
2. Odkręć urządzenie pobudzające od złączki pobudzającej.
3. Nawiń przewód na szpulę lub zwiń w formę zwoju.
4. Usuń spłonkę pobudzającą z ładunku MW.
5. Uwolnij przewód od stałego obiektu, do którego go przymocowałeś
6. Umieść urządzenie pobudzające i uchwyty w odpowiednich miejscach na
szpuli.
 12

POŁĄCZENIA SYSTEMU W SIEĆ

Zastosowanie zestawów Systemu Detonacji

Ciągłej umożliwia tworzenie sieci
minerskich .
Używając do tego celu konektorów możemy
tworzyć połączenia równoległe lub
szeregowe.

Połączenie równoległe.

Połączenie szeregowe.

Przyłączanie konektorów.

1. Umieść spłonkę pobudzającą w

gnieździe konektora przeprowadzając ją
najpierw poprzez pierścień zaciskowy.

2. Nałóż pierścień zaciskowy na wystające

prowadnice i dociśnij aż do zatrzaśnięcia.
Spłonka pobudzająca jest teraz
zabezpieczona w gnieździe i tworzy z
konektorem stabilną całość.
 13

Łączenie przewodów.

W zespolony ze spłonką pobudzającą

konektor wkładamy żądaną ilość
przewodów. W każdym konektorze można
połączyć do 8 przewodów.

Łatwym, a jednocześnie wystarczająco

mocnym i pewnym sposobem
zamocowania przewodu w konektorze jest
zawiązanie na przewleczonym końcu
prostego supła.

W celu zminimalizowania ryzyka

uszkodzenia przewodu odłamkami
sugeruje się przed zawiązaniem powtórne
przeprowadzenie wolnego końca przez
konektor.
Najłatwiej zrobić to zaginając przed
włożeniem przewód podwójnie. Przy
takim rozwiązaniu jeden konektor może
połączyć do czterech złożonych podwójnie
przewodów.
 14

UWAGI !

 Sygnał rozchodzący się w przewodzie musi

rozpędzając się osiągnąć energię wystarczającą
do pobudzenia spłonki. Dlatego też minimalna
długość przewodu pomiędzy elementami
systemu nie może być mniejsza niż 0,6 metra.

 Wszystkie elementy systemu są odporne na

zawilgocenie, dlatego też nie wolno ucinać
przewodów lub narażać ich na inne
mechaniczne uszkodzenia, ponieważ może
doprowadzić to do ich niezadziałania. Elementy
z uszkodzonym przewodem należy wymienić.

 Umiejscowiona w konektorze spłonka podczas

detonacji ulega fragmentaryzacji. Powstające
odłamki mogą być niebezpieczne dla otoczenia,
dlatego tez zaleca się zachowanie 20 metrowej
strefy bezpieczeństwa. W celu uniknięcia
niepotrzebnych uszkodzeń bezpośrednio
sąsiadujących przewodów lub innych
wrażliwych materiałów konektor można pokryć
warstwą żwiru, piasku, błota itd.
 15

CHARAKTERYSTYKA I WŁAŚCIWOŚCI SYSTEMU

Elementy systemu są badane, zgodnie z przepisami SS 020130 (ISO2859), pod

względem zgodności z wymogami zawartymi w opracowanej przez producenta
specyfikacji technicznej. Każda partia przed wysłaniem musi przejść
pozytywnie badania producenta. Ponadto każdy nowy typ systemu przechodzi
testy, które oprócz wymogów dotyczących funkcjonowania badają określone
wymogi bezpieczeństwa. Poniżej wyspecyfikowano najważniejsze właściwości
systemu.

Odporność na zawilgocenie (test tropikalny)...36 cykli (+40°C/+60°C, 98%RH)

przez ciągły okres 6 dni

Funkcjonowanie w temperaturze otoczenia od - 50°C do + 65°C

Siła zrywająca ( dla połączeń fabrycznych systemu ) minimum 80 N

Przewód typu 3L

Siła zrywająca ( 20°C) 250 N

Granica plastyczności ( 20°C) 150 N
Rozciągliwość do zerwania ( 0°C do 70°C) > 200%
Odporność na wpływ materiałów olejopochodnych ok. 2 tygodnie
Odporność na wpływ promieniowania UV ok. 6 tygodni
Średnica zewnętrzna nominalna 3 mm
Prędkość detonacji (rozchodzenia sygnału) > 1900 m/s

Spłonka pobudzająca

Średnica 7,5 ± 0,1 mm

Czas opóźnienia : na żądanie 17 – 6000 ms
standartowo 25 ms
Złączka pobudzająca

Gwint łączący M12

Urządzenie pobudzające

Jednorazowego użycia
Zabezpieczenie : jedno lub dwu elementowe
Nie rozciągliwa (twarda) sprężyna spustowa
 16

DANE TECHNICZNE

Wymiary i masa ( wersje standardowe)

Rodzaj Wymiary[mm] Masa mat. wybuchowego [g] Masa brutto [ kg ]

produktu śred. szer. sztuka karton paleta sztuka karton paleta
ST Starter 30 m ok.220 ok.30 0,002 0,020 0,48 0,3 4,0 120
ST Starter 65 m 210 48 0,002 0,014 0,34 0,7 6,0 170
ST Starter 100 m 240 68 0,002 0,010 0,24 1,0 6,3 175
ST Starter 320 m 200 160 0,002 0,004 0,10 2,3 5,6 160
ST Detonator 7,8m ok.220 ok. 5 0,001 0,040 0,96 0,07 3,8 115

Opis elementów systemu - rysunek strona 17

1. Przewód
Giętka rurka z tworzywa sztucznego, której wnętrze napylone jest materiałem
wybuchowym, służąca do przeniesienia impulsu detonacyjnego.

2. Urządzenie pobudzające
Urządzenie do zainicjowania detonacji złączki pobudzającej za pomocą iglicy z
mechanizmem sprężynowym. Urządzenie jednorazowego użytku.

3. Konektor
Plastikowe urządzenie do łączenia przewodów ( max. 8 ) w celu wykonywania
sieci minierskich.

4. Złączka pobudzająca
Urządzenie do zainicjowania impulsu detonacyjnego w przewodzie.

5. Spłonka pobudzająca.
Urządzenie do inicjowania wybuchu ładunku MW. Zawiera ok. 1 g materiału
wybuchowego umieszczonego w aluminiowej obudowie.

6. Szpula
Plastikowe urządzenie do nawijania przewodu. Posiada gniazda do
umieszczenia urządzenia pobudzającego, konektora oraz dwóch uchwytów.

6. Uchwyty
Plastikowe rączki ułatwiające nawijanie i rozwijanie przewodu. Jeden z
uchwytów stanowi również schowek dla spłonki pobudzającej.
17
 18

ŚRODKI OSTROŻNOŚCI.

Ze względu na zawartość materiału wybuchowego System Detonacji Ciągłej

przy niewłaściwym obchodzeniu może stanowić potencjalne zagrożenie,
dlatego też zaleca się opracowanie zasad i przepisów dotyczących użycia
systemu oraz ich bezwzględne przestrzeganie.
System powinien być obsługiwany przez doświadczony i przeszkolony personel
z zachowaniem środków ostrożności uwzględniając poniższe zasady ogólne:

 Prace z zastosowaniem materiałów wybuchowych powinny być

zaplanowane i zorganizowane w sposób zapewniający bezpieczeństwo
personelu i otoczenia.
 Za zrealizowanie powyższego celu musi być odpowiedzialna jedna osoba,
która wśród innych rzeczy powinna sprawdzić czy wszyscy zainteresowani
otrzymali odpowiednie instrukcje i założenia oraz czy obchodzenie się z
materiałem wybuchowym i jego składowanie jest zgodne z zasadami
bezpieczeństwa.
 Jeżeli osoba, na której spoczywa główna odpowiedzialność nie bierze
bezpośredniego udziału w zadaniu to powinna ona wyznaczyć zastępcę w
pełni odpowiedzialnego za praktyczną stronę zadania.
 Przy przenoszeniu i transporcie materiałów wybuchowych powinny
znajdować się tylko niezbędne i zaangażowane osoby.
 Wszystkie materiały wybuchowe znajdujące się tymczasowo w miejscu
wykonywania zadania powinny być w odpowiedni sposób zabezpieczone
przed uszkodzeniami mechanicznymi, źródłami ciepła, itp. które mogłyby
spowodować niezamierzoną detonacje.
 Materiały niebezpieczne różnych klas powinny być transportowane i
składowane oddzielnie.
 W celu uniknięcia ryzyka zranienia lub uszkodzeń otoczenia zaleca się
dobór metody odpalenia zapewniającej pełną kontrolę. System odpalenia
musi być pewny i działać natychmiastowo.
 Przed odpaleniem należy upewnić się, co do zachowania bezpiecznej strefy
20 metrów od konektorów zawierających spłonki pobudzające.
 Uszkodzone spłonki lub niewypały stanowią duże niebezpieczeństwo,
dlatego też należy zachować szczególna ostrożność i jeżeli jest to możliwe
dokonać neutralizacji przez zdetonowanie na miejscu. Pod żadnym pozorem
nie wolno składować uszkodzonych spłonek lub niewypałów z innym
materiałem wybuchowym.