Guia Abian 3-2

IRAKASLEARENTZAKO LIBURUTEGIA
Ikasgelarako egunez egunekoa
Euskara Abian
LEHEN HEZKUNTZA
Irakasle agurgarriok:
Gure argitalpen-proiektu berria duzue aurrean: Egiten jakin. Azterketa- eta

ikerketa-prozesu luze baten ondorio da, eta beren jakintzaren eta egiten
jakitearen ekarpena egin duten irakasle ugariren, pedagogoen, editoreen,
diseinatzaile grafikoen, ilustratzaileen eta beste profesional askoren
partaidetzarekin osatu da. Horien guztien lana eta Zubia/Santillanaren
esperientzia dira proiektuaren sendotasunaren oinarri.
Egiten jakin proiektuak hezkuntza-eskakizun berriei erantzuten die, eta
baliabide eta proposamen metodologiko onenak jartzen ditu zuen esku,
kalitatezko hezkuntza lortzeko xedearekin.
• Irakaslearentzako liburutegia. Programazio- eta ebaluazio-beharrei erantzuten
dieten atalak ditu, eta horrez gain, lanerako metodologia berriak eta ikasgaien
arteko programak ere proposatzen ditu, curriculumeko arlo guztietatik gara
daitezkeenak.
• Eskuekin erabiltzeko ikasgelarako materiala. Besteak beste, honako hauek
osatzen dute: jolas didaktikoak, horma-irudi interaktiboak, maketak eta
trokelak, eta irudien txartelak.
• Medialiburua, baliabide digital ugari dituena: jarduera-sortzaileak, multimedia-
jolasak, bideoak, aurkezpen didaktikoak, irudi-galeriak…
Ikasgelarako egunez egunekoak unitate didaktiko bakoitzari lotutako
proiektuaren baliabideak hartzen ditu barnean, eguneroko lanerako oso
erabilgarriak.
• Irakaslearentzako gida eta baliabideak
• Edukien ebaluazioa
• Gaitasunen ebaluazioa
• Hobekuntza-plana
• Zabaltze-programa
Egiten jakin argitalpen-proiektuari esker, ikasleek eraginkortasunez
bereganatuko dituzte garapen pertsonala eta soziala lortzeko behar dituzten
gaitasunak.
Zure konfiantza izango dugulakoan.
Egiten jakin da bere etorkizunak behar duen bultzada.
Argitalpen taldea
3
Aurkibidea
Gida didaktikoa
Honelakoa da ikaslearen liburua.......................................... 8
Honelakoa da gida didaktikoa.............................................. 12
6. unitatea ......................................................................... 14
Entzungaietako testuak ................................................... 32
7. unitatea ......................................................................... 34
8. unitatea ......................................................................... 54
Entzungaietako testuak ..................................................... 72
9. unitatea ......................................................................... 74
10. unitatea ........................................................................ 94
Entzungaietako testuak ................................................. 112
2. hiruhilekoaren berrikusketa .......................................... 114
Entzungaietako testuak ................................................. 116
Ebaluaziorako baliabideak
Edukien ebaluazioa
6. unitatea ......................................................................... 124
7. unitatea ......................................................................... 127
8. unitatea ......................................................................... 130
9. unitatea ......................................................................... 133
10. unitatea ........................................................................ 136
2. hiruhilekoaren ebaluazioa............................................... 139
Lorpen-adierazleak eta erantzunak....................................... 144
Kalifikazio-erregistroa............................................................ 152
Gaitasunen ebaluazioa
3. proba ............................................................................. 160
4. proba ............................................................................. 163
Lorpen-adierazleak eta erantzunak....................................... 168
Kalifikazio-erregistroa............................................................ 176
Irakaskuntza neurrira
Hobekuntza-plana
6. unitatea.......................................................................... 182
7. unitatea ......................................................................... 185
8. unitatea ......................................................................... 188
9. unitatea ......................................................................... 191
10. unitatea ........................................................................ 194
Zabaltze-programa
6. unitatea ......................................................................... 198
7. unitatea ......................................................................... 200
8. unitatea ......................................................................... 202
9. unitatea ......................................................................... 204
10. unitatea ........................................................................ 206
Erantzunak................................................................................ 210
Gida didaktikoa
7
Honelakoa da ikaslearen liburua
Euskara Abian 3 liburuak 15 unitate ditu, hiru hiruhilekotan banatuta. Unitate bakoitzaren amaieran,
ikusitakoa berrikusteko ariketak eskaintzen dira. Gauza bera gertatzen da hiruhileko bakoitzaren
amaieran ere.
Gainera, liburuki bakoitzean, eranskin bana dago, landutako edukien laukiak eskaintzen dituena:
aditzen taulak, izenen deklinabidea, erakusleak, zenbatzaileak…
6
Entzumena
Gorputza astintzen 2 Entzun Kirola jolas elkarrizketa eta erantzun galderei.
Zer dela-eta erabaki du irakasleak zerbaitetan jolastea?
Nola aukeratu dute zertan jolastu?
Zertan jolastuko dira?
Zer egitea erabaki dute kapitainak aukeratzeko?
Irakurmena
3 Aztertu alboko kartela eta erantzun.
Zertarako antolatu dute kartelean

iragartzen den jarduera?
Nork antolatu du?
Noiz eta non egingo da jarduera?
Zein da kartelean ageri den leloa?
4 Begiratu karteleko irudiei eta azaldu.
Zein kirol ageri dira bertan?
5 BALIOETAN HEZTEA. Zaindu zure gorputza.

Eman hiru arrazoi azaltzeko zergatik den kirola onuragarria gure osasunerako.
Idazmena egiten jakin
6 Pentsatu eta azaldu Pertsonen

Mintzamena koadernoan labur-labur. deskribapena
Zuk eta zure lagunek Zeri erreparatzen
1 Erreparatu irudiari eta erantzun. HIZTEGITXOA euskara erabiltzen diozu gehiago,
Zer leku ageri da bertan? txingoka jauzi egin al duzue kirola egitean pertsonen itxurari edo izaerari?
Zure eskolakoa horrelakoa da? edo jolastean? Zerk du, zure ustez, garrantzi
buruz behera kirol-arropa
Aztertu ume taldeak eta azaldu. Zergatik da garrantzitsua handiagoa?
ahuspez trakets
Zertan ari dira? orduan ere euskara Pertsonak deskribatzea nolakoak
gimnasia arin erabiltzea?
Zertan dabil irakaslea? diren azaltzea da. Horregatik, ondo
itzulipurdi gogotsu deskribatzeko, haien itxuraren eta
Gustuko al duzu gimnasia?
luzatu izerdi-patsetan izaeraren berri eman behar da.
Zer ariketa duzu gustukoen?
88 89
ES0000000001919 531955 Unidad 06_5522.indd 6 01/04/2015 15:33:29 ES0000000001919 531955 Unidad 06_5522.indd 7 01/04/2015 15:33:31
Atarikoa eta Ahozko komunikazio-programa

Unitate didaktikoen estraineko bi orrialdeek atari Programa honetan entzumena ere lantzen da,
gisakoa osatzen dute. Bertan hasierako irudia elkarrizketa tankerako entzungai baten bidez.
nabarmentzen da, ikasleek beren esperientzia eta Gainera, irakurmena ere lantzen da, ikasleek
iritziei buruz hitz egiteko abiapuntu bilakatzen ingurune hurbilean erraz aurkitu ahal duten testu
dena. Hori guzti hori mintzamena izeneko labur baten bidez. Eta, gaitik tiratura, idazmena
atalean lantzen da. ere lantzen da, ikasleei mota askotako
Haren alboan hiztegitxo bat ageri da, irudiko testutxoak sortzea proposatzen zaielarik.
gaiarekin zerikusia duten zenbait hitz edo esapide Amaitzeko, Balioetan hezteko ariketa bat ere
biltzen dituena. Ikasleen lexikoa aberasteko ez badago, gaiarekin zerikusia duena.
ezik, irudiari buruz mintzatzeko ere balio du.
8
Irakurmena. LITERATURA-TESTUA 6
Irakurmena
Handik astebetera, ile-apaintzaileari belardi polit bat, berde-
berdea, hazi zitzaion buruan. ile-zapa: ile ugari eta
Unitate guztietan irakurgai bat ageri da, irakurmena

Jendeak harrituta eta miretsita begiratzen zion kalean: nahasia.
–Hori da hori ile polita! ileorde: peluka.
–Bai, bai. Hain da naturala! goibel: triste.
eta irakurritakoaren ulermena lantzeko. Irakurgaiak

–Neuk ere eduki nahi nuke horrelako belar-ilea! ongarri: lur
–Baita neuk ere… aberatsagoa lortzeko
Arrakasta handi-handia izan zuen belar-ileak eta erabiltzen den
moda-modan jarri zen. Denek izan nahi zuten horrelako belar- substantzia.
adatsa! Baina, zoritxarrez, belar-ilea ez zen buru guztietan
hazten; buru soil-soiletan hazten zen bakarrik. Horregatik,
berezko ilea zutenek ileorde berdea jarri edo ilea berdez tindatu
adats: ile luzea.
mota askotakoak dira: literatura-testuak, azalpen-
testuak eta baita jarraibide-testuak ere. Jatorri
beste erremediorik ez zuten izan. Ahalegin handiak eginda ere,
berehala igartzen zen nork zeukan benetako belardi-burua eta
nork ez, jakina, eta jendeak inbidia handia pasatzen zuen
benetako belarrez apaindutako bururen bat ikustean.
Baina, ez pentsa, buruan horrelako zelaia izateak bazituen
bere alde txarrak ere!
Benetako belar-iledunek kontu handiz ibili behar zuten
anitzekoak ere badira: autoredunak, herrikoiak,
bertakoak eta mundu zabalekoak. Nolanahikoak
behiekin, zaldi eta behorrekin, ardiekin eta bestelako animalia
Belar-ilearen ipuina belarjaleekin. Ezin ziren mendian lasai ibili eta, gainera, ez ziren
zoora sartu ere egiten. Izan ere, kanguru handi batek buruko
Gure herriko ile-apaintzaileak ile-zapa ikaragarria zuen, ile belar-ile guztia jan zion behin gizon bati, eta burusoil utzi zuen
ugari eta ederra. Oso harro zegoen bere ileaz eta sarri askotan
aldatzen zuen orrazkera. Baina, egun batean, ilea erortzen hasi
zitzaion eta burusoil geratu zen. Marka eta mota guztietakoak
berriz.
Ursula Wölfel (moldatua) izanik ere, ikasleen gustukoak izango direlakoan
aukeratuak izan dira guztiak.
probatu bazituen ere, ez zuen aurkitu xanpurik ezta ilea
ateratzeko loziorik bere arazoa konpondu zionik.
–Nola liteke, ile-apaintzailea eta burusoila! Zer pentsatuko
ote dute ile-apaindegira datozen bezeroek? –esaten zion bere
Irakurgaien albo batean, testuetatik ateratako

buruari.
Etsita, ileorde bat jartzeko erabakia hartu zuen, baina, hala
ere, ezin zuen burutik kendu ile-apaintzaile burusoila besterik
ez zela eta oso zorigaiztokoa sentitzen zen.
zenbait hitzen edo esapideen esanahia azaltzen da,

Gizona egunetik egunera gero eta goibelago ikusita, emaztea
errukitu egin zitzaion eta pentsatu zuen:
–Ahal den guztia egin beharra dago senarrari laguntzeko!
ulermena errazteko eta hiztegia aberasteko.

Pentsatu eta egin. Senarra konturatu gabe, landareentzako
ongarria nahasi zion haren ile-lozioari.
Oi, miraria!
90 91
Irakurritakoaren ulermena Irakurgaia lantzen 6
1 Erantzun galderei koadernoan. IPUINETIK HARAGO
Irakurritakoaren ulermena maila guztietan lantzeko

Nolako ilea zeukan lehen gure herriko ile-apaintzaileak?
6 LAN KOOPERATIBOA. Bikoteka jarrita, erantzun galderei eta idatzi albistea.
Zer gertatu zitzaion egun batean?
Zer egin zuen arazoa konpontzen saiatzeko? Zerbait lortu zuen?
BELAR-ILEAREN ARRISKUAK
asmoz, irakurgaiaren egiturari, oinarrizko elementuei,

Azkenena, nork lagundu zion bere arazoa konpontzen?
Zooko kanguru batek belar-ilea jan dio gizon
2 Ordenatu irudiak eta azaldu. Zer gertatu zen? bati, eta baita ia belarriak ere.
gertakariei eta ikasleen iritziei buruzko ariketak biltzen  

Noiz gertatu zen?
Zer gertatu zen?
dira orrialde hauetan. Ipuinetik harago izeneko

Nola amaitu zen dena?
 Zer esan zuen gizonak gertatutakoari buruz?
atalean, gainera, irakurgaia oinarritzat harturik, mota HITZEN HABIA
7 Ezabatu lerro bakoitzean sobera dagoen hitza eta egin esaldiak ezabatu ez dituzunekin.
askotako testuak (albisteak, elkarrizketak, narrazioak,

belardi – belarjale – belarrondoko – belargune
ileorde – ilgora – ile-apaintzaile – ilehori
burusoil – bururatu – liburu – txoriburu
azalpen-testuak…) sortzeko eta irudimena lantzeko 3 Esan esaldi hauek egia ala gezurra diren. Zuzendu gezurrak.
8 Lotu esapide hauek esanahi zuzenekin.
burutik egon ahaztu
Herriko jendeari ez zitzaion batere gustatu ile-apaintzailearen belar-ilea.
ariketak ere proposatzen zaizkie ikasleei.

burutik kendu kontuan hartu
Belar-ilea buru soil-soiletan hazten zen bakarrik. burura etorri zoraturik egon
Horregatik, jendeak buruko ile guztia mozten zuen, belar-ile berdea eduki ahal izateko. buruan hartu gogoratu
Azkenean, den-denek lortu zuten belar-ilea izatea.
Hitzen habia izeneko atalean, bestalde, irakurgaiko

Belar-ilea izateak ere bazituen bere alde txarrak. 9 Idatzi hitzak, -tzaile atzizkia erabiliz.
Mendian zegoela, ahuntz batek belar-ilea jan zion gizon bati eta burusoil utzi zuen berriz. Ilea moztu eta orraztu egiten duena: ile-apaintzailea
Zerbait antolatzeaz arduratzen dena:
lexikoa, eta baita gaiarekin lotura duena ere, lantzeko

4 Azaldu zeure hitzez. Edozein salgai saltzen duen pertsona:
Zer alde on zituen benetako belar-ilea izateak? Kirol-talde bat entrenatzeaz arduratzen dena:
Zer alde txar zituen? Edozein joko edo lehiaketetan, galtzen duena:
ariketak ageri dira.

Harriak jasotzen dituen kirolaria:
5 Pentsatu eta eztabaidatu.
Modan jarriko balitz, zuk ere eduki nahi zenuke belar-ile berdea? Zergatik? Hitz horietatik zeinek adierazten dute lanbidea?
92 93
Hizkuntzaren erabilera. LEHEN, ORAIN, GERO 6
Eta oraindik ere

3 Irakurri eta adierazi egia direnak.
banaiz!
Amaren familia bost lagunek osatzen zuten.
Amak ahizpa bat eta neba bat zeuzkan.
Txikitan oso
guapoa zinen, Ama ilehoria zen txikitan.
Gramatika
aita! Ahal zuenetan, dantzako arropa janzten zuen.
Amari asko gustatzen zitzaion dantza egitea.
Pozik zegoen dantzan zebilenean.
Handitan ballet-dantzaria izan nahi zuen.
Idatzi amari buruzko testutxoa

koadernoan, egia diren esaldiekin
4
eta gezurra direnak zuzenduz.
Kontatu ahal bezain zehatz.

Hizkuntzaren erabilera izeneko programan
gramatikaren oinarrizko kontzeptuak lantzen dira,
Nolakoa zinen zu txikitan?
Zer egitea gustatzen zitzaizun?
Zer zenekien egiten?
1 Aztertu irudiak eta deskribatu.

Nolakoa zen aita lehen?
Eta nolakoa
izango zara
hamar urte barru?
5 Egin idazlantxo bat handitan izan nahi duzunari buruz.
Zein lanbide hartuko duzu?
modu naturalean landu ere, ikasleek praktikaren
bidez oharkabean ikas ditzaten.
Nolakoa da orain? Zer egingo duzu lanbide horretan?
Nolakoa izango ote da hamar urte barru? Non biziko zara?
ADITZAren AlDIA
Zer egingo duzu aspertzen zarenean?
2 Osatu testua koadernoan aditz hauekin.
Aditzak ekintza noiz
dabil
diogu
zaio
da
ditu
du
dago
dizkigu
gertatu den azaltzen du.
Adibidez:
Txikitan oso guapoa
Handia naizenean…
Ariketez gain, eduki gramatikalei buruzko argibide
labur-laburrak eta guztiz ulerterrazak ematen dira
zinen. (LEHEN)
Gure aitaren berri Oraindik ere guapoa
Gure aitak Xabier izena. Medikua eta naiz. (ORAIN)
laukitxo batean, adibidez hornituak, are

ospitale batean lanean. Aitak gaixorik dauden Hamar urte barru ere
haurrak sendatzen , pediatra baita. Gure aitari guapoa izango zara. 6 Azaldu lerro gutxitan.
asko gustatzen bere lana eta beti gaixoei (GERO) Zer egin zenuen atzo eskolatik irtetean?
laguntzeko prest.
ulerterrazagoak izan daitezen.

Zer gertatu zaizu gaur eskolan? Zer egin duzu jolas-orduan?
Batzuetan, ospitalean gertatuko kontuak kontatzen
Zer egingo duzu datorren asteburuan?
amari, arrebari eta hiruroi, eta guk gustura entzuten .
94 95
9
Ortografia. A ITSATSIA Ortografia
1 Irakurri testutxoa eta erreparatu nabarmendutako hitzei.
Ortografia-programan zuzentasunez idazteko oinarri-oinarrizko

Kirola, bai ala ez?
Osasuntsu egoteko, ona da soinketa apur bat egitea. Korrika aritzea, bizikletaz
ibiltzea edo, azken batean, gorputza mugitzea osasun-iturri dira. Kirola egiten dutenek,
gomendioak edo arauak aurkeztu eta lantzen dira, eta arreta berezia
arinak eta trebeak izan ez ezik, egun osoa telebista aurrean daudenek baino bihotz
sendoagoa eta bizitza luzeagoa izaten dituzte.
Ez da txantxa, aizu! Beraz, badakizu: utzi alde batera alferkeria eta mugitu ipurdia!
jartzen da bereziki gatazkatsuak diren gaietan, hala nola, txistukarien edota

Idatzi esaldiak koadernoan, hitz horiek erabiliz.
A ITSATSIA
2 Berridatzi esaldiak, emandako hitz-bikoteetatik
zuzena aukeratuz. Hitz batzuk a letraz
Aitak oso gustuko ditu arrautz/arrautza frijituak.

Pailazoek tontakeri/tontakeria mordoa egiten dituzte.
amaitzen dira eta ez
dute a letra hori inoiz
galtzen. Hitzaren
h letraren erabileran.
parte da. Adibidez:
Kutxa honetan gauz/gauza asko sartzen dira.
Oporretan bidai/bidaia luze-luzea egin genuen iaz.
Oihanean animali/animalia basatiak bizi dira.
aitona zaharra,
pertsona bat, ideia
zoragarria…
Gramatikan bezala, ariketez gain, arau ortografikoei buruzko argibide labur-
3 Sailkatu hitzak eta egin esaldiak.
betekada astakeria harrokeria antzerkigintza

laburrak eta guztiz ulerterrazak ematen dira laukitxo batean, adibidez
ostikada zikinkeria ipuingintza eskukada
hornituak, are ulerterrazagoak izan daitezen.
-KERIA amaiera duten hitzak:
-GINTZA amaiera duten hitzak:
-KADA amaiera duten hitzak: Amaieran a zeinek duten
jakiteko, jarri bat hitza.
Adibidez: Pilota bat.
4 Bereizi berez a letraz amaitzen diren hitzak.
pilota gimnasta
gona gerrikoa
aulkia gauza
izara baloia
eskua printzesa
koroa animalia
96
ES0000000001919 531955 Unidad 06_5522.indd 14 01/04/2015 15:33:42
Harremanetan. DAKIGUNA AZALTZEA 6
1 Entzun Elkarrizketa testua eta adierazi

esaldi hauek egia ala gezurra diren.
Harremanetan Getxoko skate-eskola Euskal Herriko

skate-eskola bakarra da.
Skatean ezin dezake edonork egin; oso-oso
trebea izan behar da horretarako.
Elkarrizketatuak, skate-eskolan ez ezik,
ikastetxeetan ere irakasten du skatean irristatzen.
Programa honetan entzumena eta ahozko komunikazioa lantzen dira. Normalean, neska-mutilek gustuko dute skatean
ibiltzea.
Skatean ibiltzeko, garrantzitsua da babesgarriak
janztea.
Entzumena lantzeko, kaleko hizkeraren oihartzunak dituzten 2 Aukeratu zuzenak. Zer irakasten da hasiberrientzako eskoletan?
 Skatearen gainean zutik jartzen.  Salto ikusgarriak egiten.
elkarrizketa eta kontakizun laburrak eskaintzen dira, entzundakoaren

 Oreka izaten.  Erori gabe egoten.
3 Azaldu ikaskideei.
ulermenari dagozkion ariketekin batera.

Badakizu skatean ibiltzen? Zer dakizu egiten?
Ez badakizu, gustatuko al litzaizuke ibiltzen ikastea? Zergatik?
4 LAN KOOPERATIBOA. Aztertu irudiak eta azaldu zer gertatu den ikaskide baten
Ahozko komunikazioa lantzeko, berriz, entzundakoarekin nolabaiteko

laguntzaz.
lotura duten mintzatzeko ariketak proposatzen dira, hizkuntza-funtzio

jakin baten ingurukoak.
Honako orrialdean ageri denaz gain, atarikoan eta amaierako Zertan ibili da gaztea? Zer gertatu zaio?
jardueretan ere entzundakoa lantzeko beste testu bana ageri dira.

Asmatu pertsonaien arteko elkarrizketa bion artean.
97
ES0000000001919 531955 Unidad 06_5522.indd 15 01/04/2015 15:33:44
egiten jakin Pertsonen deskribapena Testu-tipologia 6
Ikaskide berria
4 Sailkatu hitz hauek. Deskribapenaren zein alderi dagokio bakoitza?
aurpegia
Testu-tipologia
Nelson ikasturtea hasita zegoela etorri zen gure gelara,
gorputza ITXURA
baina hasiera-hasieratik primeran moldatu da gu
jantziak
guztiokin. Izan ere, mutil alaia da Nelson, bihurria eta
Egiten jakin izeneko programan testu-tipologia eta

txantxazalea, baina bihotz onekoa. Beti dago laguntzeko jokabidea
prest eta sekulako txiste barregarriak kontatzen ditu. irribarrea IZAERA
Nire ustez, horregatik ditu hainbeste lagun. Baina haren zaletasunak
lagunetan lagunena, lagun on-onena, neu naiz.
idazmena lantzen dira. Helburu nagusia ikasleek

ilea
Guztiek esaten dute bikote xelebrea osatzen dugula.
Nelson mutil altu samarra da, eta azalez oso beltzarana. umorea
Hortz handi zuri-zuriak ditu, eta irribarre zabala. Ilea
Osatu zerrendak. Zein ezaugarri dagozkio pertsonaia bakoitzari?
ingurune hurbilean aurkitu ohi dituzten testuen

5
kizkurra eta ikatza bezain beltza du, begiak bezala.
Eta ni… Hara! Txaparroa eta zuri-zuria naiz, ia gardena, ilekizkurra
Nelsonek dioen bezala. argala
egituraz jabetzeko eta, batez ere, testuok sortzeko

lehiakorra
MADDI ilehoria
1 Irakurri testua eta erantzun koadernoan. MARKEL kirolzalea
behar dituzten tresnak eskaintzea da. Horretarako,

baxua
ITXURA IZAERA
betaurrekoduna
Nolako itxura du Nelsonek? Nolakoa da Nelson izaeraz? garaia
Nolakoak ditu ilea eta begiak?
Nolakoa du aho-aldea?
Zergatik ditu hainbeste lagun?
lodikotea
lotsatia
ereduak ematen zaizkie lehenbizi, haietatik abiatuta,
testu berriak idaz ditzaten.
2 Idatzi koadernoan. Sailkatu goiko izenondoak.
Bilatu testuan eta kopiatu Nelson nolakoa den azaltzen duten hitzak edo
izenondoak. Adibidez: alaia, bihurria… Itxura adierazten dute , , , …
Egin zerrenda bat pertsonak nolakoak diren esateko erabiltzen diren beste
Prozesua gidatua da, azken ariketan testua idazteko

izenondo batzuekin. Adibidez: altua, beltzarana… Izaera adierazten dute , , …
3 Lehen ariketako testuan eta irudian oinarrituta, aukeratu Nelsonen laguna

deskribatzeko izenondo egokiak eta osatu haren deskribapena koadernoan.
Nolakoa iruditzen zaizu Nelsonen laguna?
 ilehoria  lotsatia  argala  jatorra
6 Deskribatu zure ikaskideren bat.
A. ANTOLATU
B. IDATZI
Idatzi zerrenda batean haren ezaugarri nagusiak.
Azaldu idatziz zure ikaskideak nolako itxura eta izaera dituen.
gomendioak eta jarraibideak ere ematen baitzaizkie
ikasleei, idazlanari urratsez urrats heldu ahal izateko.
 sudurluzea  alaia  sendoa  desatsegina C. BERRIKUSI Zuzendu akatsak eta pasatu idatzitakoa garbira.
98 99
10
Lexikoa Lexikoa. ESAPIDEAK
Gaztetatik hasita egundaino,

1 Irakurri eta aukeratu erantzun egokia. makina bat sari irabazi ditut.
Ikasleek lexikoa zabaltzeko eta finkatzeko modua izan dezaten, aukera

desberdinak ematen dira liburuan zehar. Alde batetik, Hitzen habia izeneko
atalean lantzen da irakurgaiarekin zerikusia duten lexikoa eta, bestetik,
Zer esan nahi du emakumeak?
a) Sariak egiteko makina duela. b) Sari asko irabazi dituela.
orrialde honetan hitzen alderdi semantikoarekin eta morfologikoarekin zerikusi

2 Adierazi zein den nabarmendutako esapideen azalpen egokia.
Buru-belarri ari zen liburua irakurtzen eta ez zidan entzun.

a) Burua eta belarriak liburuan zituen. b) Arreta handiz ari zen irakurtzen.
handiagoa duten ariketak eskaintzen dira. Amari ziria sartu nahi nion, baina ez zidan sinetsi.
a) Ama ziri batekin ziztatu nahi nuen. b) Ama engainatu nahi nuen.
Denok bat gatoz zurekin, eta horixe esango diogu irakasleari.
Ariketez gain, gramatika- eta eta ortografia- programetan bezala, argibide

a) Denok zurekin ados gaude. b) Guztiok elkarrekin gatoz.
Praka bete lan daukagu gure gela batzen.
a) Prakak batu behar ditugu gelatik. b) Lan handia daukagu gela batzen.
labur-laburrak eta guztiz ulerterrazak ematen dira laukitxo batean, adibidez 3 Lotu esanahi bera duten esapideak.
egonean egon oso urrun egon
hornituak, are ulerterrazagoak izan daitezen.

eztitan egon ezer egin gabe egon
sutan egon ezin gusturago egon
lekutan egon oso haserre egon
4 Berridatzi esaldiak koadernoan, esapide hauek erabiliz.
fitsik ez esan artoberoa izan kale egin ziztu bizian joan
Berriz ere huts egiten baduzu, jokoa galduko dugu.

Zure lehengusua harroputz galanta da.
Txakurra segika genuela, korrika-korrika joan ginen handik.
Galdetu arren, ez zuten ezer esan.
100
ES0000000001919 531955 Unidad 06_5522.indd 18 01/04/2015 15:33:49
Literaturaz gozatzen 6
Egia!
morkotsa orri
tronpeta
Literaturaz gozatzen
–Egia!
burua muturra
–Sudurraren ondoan begia,
haren ondoan kopeta,
iduri duela Frantziako
begiaren ondoan sudurra,
, Izenak berak dioen bezala, literaturaz gozatzen ikasteko
asmoz, denetariko literatura-testuak ageri dira prrograma
iduri duela kriseilu ,
sudurraren ondoan kokotsa,
iduri duela gaztaina ,
kokots gainean musua,
iduri duela arbi ,
musu alboetan belarri bi,
iduri dutela azaren .
honetan: olerkiak, bertsoak, aho-korapiloak, igarkizunak,
Anjel lertxundi
hitz-jokoak…
1
2
Irakurri olerkia eta osatu alboko hitzekin, errima kontuan izanda.
Lotu ditxoak eta ikasi, lagunekin erabiltzeko.

Testu horien bidez geure kultura-ondarearen ezagutza
Kaixo! Itzuli artio.
areagotu ez ezik, baliabide estilistikoak modu xumean landu
nahi dira, bai eta ikasleen sormen-gaitasuna sustatu ere.
Agur! Ahal den moduz.
Adio! Beharrean zarenean, etorri nire bila.
Esker mila! Bidea luze eta pausoa labur.
Zer moduz? Ni ez nago gaixo.
Asmatu ditxoak eta esan. Zer esango zenioke «Egun on!» esaten dizunari?
Eta «Gero arte» esaten dizunari?
101
ES0000000001919 531955 Unidad 06_5522.indd 19 01/04/2015 15:33:50
Amaierako jarduerak eta

1
2. HIRUHILEKOAREN BERRIKUSKETA
Irakurri testutxoa eta erantzun galderei. 5 Entzun Asmatzaile xelebrea testua 9 Aukeratu aditz zuzena eta kopiatu
Hiruhilekoen berrikusketa
eta adierazi esaldi hauek esaldiak koadernoan.
Munduko komunik azkarrena! egia ala gezurra diren. Mesedez, ekar ezazu/itzazu ogia.
Bidaiatzea ez da inoiz ere lehengo gauza Asmatzaileak oso
Unitate didaktikoen azken bi orrialdeetan

Neska ez zaitez izan/ez izan zaitez
bera izango iturgin batek egindako gustuko ditu ibilgailuak. hain ezkorra!
asmakizunari esker. Colin Furze izeneko Autoan zebilela bururatu Aita, zatoz/etor nire bila eskolara.
iturgin ingelesak lau aste behar izan ditu zitzaion asmakaria.
aurreko orrialde guztietan ikusitako eta

motordun komuna egiteko. Komunak 88 Zuek biok, ken zaitez /zaitezte nire
Inork ez zeukan ibilgailua begien aurretik!
kilometro orduko abiadura hartzen du eta
eduki nahi zuen.
gasolina erabiltzen du erregai modura. Iñigo eta Ane, eraman ezazue/eraman
Kazetariari ibilgailua itzazue zomorro hauek hemendik.
Komun bitxi honek eskulekua du gidatu
ikasitako oro berrikusteko ariketak biltzen

egingo dio egongelako
ahal izateko, eta baita egunkaria edota
sofarekin. 10 Berridatzi esaldiak, nabarmendutako
komuneko papera zein esku-oihala eramateko
Kazetaria poz-pozik
gako bana ere. Bonba ere badu. hitzen antonimoak erabiliz. 6
dira. Ariketa horietan lexikoa, egitura

dago ideiarekin. Anek bizkor-bizkor hitz egiten du.
«Beldurra ematen du gidatzeak, urak pisua ematen
AMAIERAKO diolako komunari eta bidean zuloren
JARDUERAK
bat zapaltzean ipurdia busti egiten delako», azaldu du Colinek. Kamerun hemendik oso urrun dago.
6 Aukeratu a itsatsia duten hitzak, eta
Hala ere, asmatzaileak izugarri gozatzen du bere komunaren azeleragailua zapaltzen
1 Irakurri testutxoa eta erantzun galderei. idatzi esaldiak, hitz horiek erabiliz. Guk nekez egiten dugu zerbait
4 Entzun Bihotzeko azukre-koskorra
gaizki.
5 Azaldu. Nor da gure bihotzeko
duen bakoitzean.
gramatikal egokiak, ortografia eta idazmena

paisaia animalia elkarrizketa arretaz
gizona Zuek
etabeti berandu iristen zarete.
adierazi azukre-koskorra?
Piperra baino gorriago erantzun zuzena.
Zer berezitasun du testuko komunak? lurra tripa gona  Maite dugun pertsona.
Lotsa ematen digun egoera batek edo gezur txiki bat 11 Aukeratu
Zertan jolastuko egokia. Nola idazten da?
dira neska-mutilak?
Nongoa da asmatzailea? Zein du lanbidea? armiarma jendea zapata  Gure lagun onena.
landu ez ezik, gainerako komunikazio-

esaten harrapatzeak piperra baino gorriago jartzen gaitu. a) Kukumikuka.
Zer du komunak? Nolakoa da? arazoa pertsona eskua
Barrua suak hartuta bezala geratzen gara, eta masailak 6 Aztertu Maddiren irudia eta idatzi
Zer gertatzen zaio gidariari zuloren bat zapalduz b) Katuka.
bero-bero. Batzuei bestegero?
batzuei baino gehiago, baina haren deskribapena koadernoan.
7 Hasiera kontuan izanda, amaitu c) Kulunka.
guztioi gertatzen zaigu hori. Nahi gabe gertatzen zaigu,
gaitasunak ere jorratzen dira, irakurritakoaren

baldintzazko esaldiak koadernoan. Nork joan behar du dentistarenera?
eta ezin dugu kontrolatu. Zergatik gertatzen zaigu ordea?
2 Erreparatu agendari eta idatzi esaldiak. 3 Aukeratu eta osatu esaldiak Zuk gezurra esaten ba…
Gezur txiki bat esaten harrapatzen gaituztenean edo a) Idoiak.
koadernoan. artaziak/artasiak
lotsatzen garenean, gure nerbio-sistemak azaleko odol- Guk jaia antolatzen … b) Aitzolek.
ulermena lantzeko testua, entzundakoaren

hodiei agindu bat ematen
GAUR Egunero esnea etaEta,
die: «zabaldu!». zerealak hartzen
zintzo-zintzo,
ATZO Ogi guztia amaitzen … c) Maddik.
masailetan dauden ari naiz/hartzen
odol-hodiak zabaldu ditut
egiten gosaltzeko.
dira. itxulapikoa/itsulapikoa
Amonarenera
joan. Telebista ikusi. Haiek zerbait apurtzen … Zer egingo dio dentistak?
Zabaltzean, odol gehiagoUne honetan
sartzen esnea edaten
da haietan ari naiz/
eta… odola
Lagunekin jolast
u. Alferkerian egon. edaten dut.gorri-gorria ematen die. a) Hortza atera.
gorria denez, gure masailei kolore
ulermena lantzeko entzungaia eta

8 Hitz hauek guztiek h dute. Idatzi
Amari ogia ekarr
i. Osaba-izebei deitu. Orain euskarako ariketak egiten ditut/ b) Txantxarra konpondu.
zuzen koadernoan.
Testuaren arabera,egiten ari naiz.
noiz lotsagorritzen gara?  ao  aizpa  odeic) Azterketa egin.
BIHAR sagua/xagua
Zer egin zuen Beti-beti
Nahita egiten al dugu? Norkegiten
ematenaridu
naiz/egiten
agindua?ditut frutaontzia/frutaontsia
Zergatik gorritu da Aitzol?
mintzamena lantzeko jarduerak ere

Etxeko lanak amaitu.  amairu  ool  zuaitz
Markelek atzo? eskolako lanak.
Zergatik ikusten dira masailak gorri?  aate  leio  leoia) Gezurra12esan duelako.
Gurasoei lagundu. Aukeratu goiko objekturen bat eta Nolako itxura du?
Zer egin du gaur? Zu erraz lotsagorritzen horietakoa al zara? Noiz jartzen zara piperra baino gorriago? b) Maddi gustuko duelako.
Logela txukundu. 4 Azaldu idatziz labur-labur. Zer egiten  oiu  aur  emen deskribatu. Nola dago jantzita?
Zer egingo du bihar?
eskaintzen baitira.
duzu eskolatik irtetean? c) Dentistak beldurra ematen
Irudiari erreparatuta eta entzundakoan
diolako.
oinarrituta, nolako izaera ote du?
168 2 Berridatzi esaldiak, aditzak adibidean 3 Aukeratu hitz egokiak eta berridatzi 169
bezala jarriz. esaldiak.
ASKOTARIKO ADIMENAK
Gaur auzokoek gaizki (lo egin).
Bestalde, liburuaren amaieran hiruhilekoan

ES0000000001919 531955 Repaso 02_5535.indd 86 Zooan 01/04/2015
animali/animalia asko
15:32:15 ES0000000001919 bizi02_5535.indd
531955 Repaso dira. 87 01/04/2015 15:32:18
Gaur auzokoek gaizki lo egin dute. 7 Irakurri eta esan zeinekin zauden ados.
Afaltzeko, arrautz/arrautza frijitua jaten
Iaz gu Bartzelonara (joan) oporretan. du aitak gauero. Oso garrantzitsua da itxura ona izatea.
Goizean zuek futbolean (jokatu), baina Txinan bada basamortu/basamortua Itxura ona izateko, arropa berriak jantzi behar ditugu egunero.
haiek saskibaloian (ibili).
Datorren astean, ipuin-kontalaria
(etorri) eskolara.
bat, Gobi izenekoa.
Etxeko trastelekuan gauz/gauza zahar
asko dauzkagu gordeta.
Oso garrantzitsua da sasoian eta osasuntsu egotea.
Sasoian eta osasuntsu egoteko, kirola egin behar dugu.
zehar ikusitakoa berrikusteko zenbait ariketa
eskaintzen dira, entzundakoaren ulermena
Osasuntsu egoteko, dieta orekatua izan behar dugu.
Etorkizunean, autoek eta bizikletek
(hegan egin). Dieta orekatuan gozokiak eta litxarreriak sartzen dira, batez ere.
Txikitan guk ez (jakin) zapaten
8 Idatzi lerro batzuk galdera honi erantzunez:
eta irakurritakoaren ulermena lantzeko

lokarriak lotzen.
Zer egiten duzu zuk zure itxura zaintzeko?
Zuek orain oso gazteak (izan).
testuak barne.
102 103
11
Honelakoa da Gida didaktikoa
Egiten jakin proiektu barruan dagoen Euskara Abian 3 liburuko Gida didaktikoa hiru liburukitan
aurkezten da, bat hiruhileko bakoitzerako, are erabilterrazagoa izan dadin. Bertan, Ikaslearen liburua
dago, oso-osorik.
Unitate bakoitza honela antolaturik dago:
Unitatearen
zenbakia eta 6 Gorputza astintzen
izenburua.
Unitaterako baliabideak
Unitatearen edukiak
HIZKUNTZAREN ERABILERA IRAKASLEARENTZAKO LIBURUTEGIA BALIABIDE DIGITALAK
Baliabide eta
Unitatean
• Lehen, orain, gero. Aditzaren aldia.
Gramatika
Ikasgelarako programazio didaktikoa MediaLiburua
• 6. unitatea: ariketak eta baliabideak.
ariketa
landutako
JAKIN Ebaluaziorako baliabideak
ORTOGRAFIA • A itsatsia.
• Edukien ebaluazioa. 6. unitatea.
digitalak.
IKASGELARAKO MATERIALAK
• Gaitasunen ebaluazioa. 6. unitatea.
edukiak. Hiru LEXIKOA • Esapideak. • Errubrika. 6. unitatea. Horma-irudia
Irakasluntza neurrira Entzungaien CDa
taldetan
• Horma-irudia.
• Mintzamena eta lexikoa: Ariketa fisikoa. • Hobekuntza-plana. 6. unitatea.
ATARIKOA
• Entzungaia eta entzundakoaren ulermena. • Zabaltze-programa. 6. unitatea. PROIEKTUAREN BESTE MATERIAL
banatzen dira:
Komunikazioa BATZUK
• Irakurmena: Kartela.
Lan kooperatiborako proiektuak
• Idazmena: Azalpen-testua.
• Bigarren hiruhilekoko proiektua. Ikaslearen koadernoa
Jakin IRAKURMENA
• Literatura-testua: Belar-ilearen ipuina.
• Ulermena lantzeko ariketak.
Baliabide osagarriak
• Irakurtzeko.
• Bigarren hiruhilekoa: 6. unitatea.
Irakurketarako liburuak
(kontzeptuak), HARREMANETAN
Komunikazioa
• Entzungaia: Elkarrizketa.
• Hizkuntza-funtzioa: Dakiguna azaltzea.
• Idazteko.
• Literatura-baliabideak.
• Txiri-txiri 3.
• Txinparta 3.
Egiten jakin
EGITEN JAKIN • Adimena garatzeko fitxak.
EGITEN JAKIN Ikasgaien arteko proiektuak

• Pertsonen deskribapena.
(trebetasunak)
Testu-tipologia eta idazmena • Balioen Hezkuntza.
• Hezkuntza emozionalerako programa.
• Familiarekiko harremanak.
eta Izaten jakin

LITERATURAZ GOZATZEN
• Olerkia eta ditxoak edo hitz-jokoak.
Literatura
(baloreak). AMAIERAKO JARDUERAK

Hizkuntza-komunikaziorako
• Irakurgaia, entzungaia eta berrikusteko
ariketak.
gaitasuna
TENPORALIZAZIO-PROPOSAMENA
IZATEN JAKIN BALIOETAN HEZTEA • Zaindu zure gorputza.
Urtarrila Otsaila Martxoa

Unitate
bakoitza
14 15
burutzeko
proposaturiko
Unitaterako baliabideak. egutegia.
Programetako Helburuak
• Irudiari buruz mintzatzea eta
6 Gorputza astintzen
Entzumena
2 Entzun Kirola jolas elkarrizketa eta erantzun galderei.

Gaitasunak
Mugimendurako gaitasuna.
helburuak. norbere esperientziak kontatzea. Zer dela-eta erabaki du irakasleak zerbaitetan jolastea? Mintzatu ikasleekin ariketa fisikoa

Nola aukeratu dute zertan jolastu? egiteak gure osasunareko,
• Ariketa fisikoarekin eta soinketarekin
Zertan jolastuko dira? autoestimurako eta gizarte-
zerikusia duen lexikoa aberastea.
Zer egitea erabaki dute kapitainak aukeratzeko? harremanaterako duen garrantziari
• Entzundakoaren ulermena lantzea.
buruz, egoneko bizimodua saihesteko
• Irakurmena lantzeko asmoz, kartela Irakurmena jarrera sustatuz.
aztertzea eta hari buruzko galderei
Izaten ikasteko gaitasuna. Kirolaren
erantzutea. 3 Aztertu alboko kartela eta erantzun.
esparrutik aldendu gabe, arestian
• Idazmena lantzeko asmoz, azalpen- Zertarako antolatu dute kartelean esan bezala, osasunerako ez ezik,
testu laburrra idaztea. iragartzen den jarduera?
gorputz-itxura eta funtzioak
Nork antolatu du?
• Gorputza zaindu beharrari buruz autoerregulatzen laguntzeko eta
hausnartzea eta jarrera egokiak autoestimu egokia izateko jarduera
sustatzea. egokia da ariketa fisikoa.
4 Begiratu karteleko irudiei eta azaldu. Gizarterako eta herritartasunerako
Baliabideak Zein kirol ageri dira bertan?
gaitasuna. Euskara eskolan
erabiltzeaz gain, gizarteko gainerako
• Entzungaien CDa. iko
tzarek
5 BALIOETAN HEZTEA. Zaindu zure gorputza.
Gorpu imena jarduera eta esparruetara zabaldu
ad
Eman hiru arrazoi azaltzeko zergatik den kirola onuragarria gure osasunerako. behar da, baita kirol esparrura ere.

Mintzamena koadernoan labur-labur. deskribapena
1 Erreparatu irudiari eta erantzun. HIZTEGITXOA euskara erabiltzen diozu gehiago,
Zer leku ageri da bertan? txingoka jauzi egin al duzue kirola egitean pertsonen itxurari edo izaerari?
Zure eskolakoa horrelakoa da? edo jolastean? Zerk du, zure ustez, garrantzi
buruz behera kirol-arropa
Aztertu ume taldeak eta azaldu. Zergatik da garrantzitsua handiagoa?
ahuspez trakets
Zertan ari dira? orduan ere euskara Pertsonak deskribatzea nolakoak
gimnasia arin erabiltzea?
Zertan dabil irakaslea? diren azaltzea da. Horregatik, ondo
itzulipurdi gogotsu deskribatzeko, haien itxuraren eta
luzatu izerdi-patsetan izaeraren berri eman behar da.
Liburuko
88 89
edukiei Iradokizun didaktikoak

Horma-irudia lantzeko orduan, eragin ikasle guztien parte
Entzumena lantzeko, entzun arretaz eta behin baino gehia-
gotan Kirola jolas elkarrizketa eta, ondoren eskatu ikasleei gal-
Erantzunak
1 E. L.
5 E. L.
6 E. L.
derei erantzuteko. Ariketa ahoz egitea komeni da.
buruzko hartzea, beren ikuspuntuak, ideiak eta iritziak ikaskideei kon-
tatzera animatuz.
Mintzamena lantzeko, hitz egin guztiok elkarrekin hasierako iru-
Irakurmena lantzeko ariketen bidez, nonahi eta egunero aur-
kitzen dituzten testu mota desberdinak aztertzeko aukera ema-

2 Ikasleek lan handia egin dutelako eta ongi aritu direlako
soinketako orduan.
Eskua jasota aukeratu dute.
Ikaslearen
ten zaie ikasleei. Honakoan, kirol-jarduera batzuei buruzko kar-
azalpenak eta diari buruz. Irakasleak irudiaren azpian ageri diren galderak egin-

go dizkie ikasleei, txandaka erantzun ditzaten. Erreparatu neska-
mutilak egiten ari diren ariketei eta galdetu ikasleei eskolako
tela ageri da, aztertu eta alboko galderei erantzuteko.
Idazmena lantzeko ere, aurreko ariketarekin loturik, azalpen-

Baloi errean jolastuko dira.
Zotz egitea erabaki dute.
3 Kirolean ere euskaraz egiteko.
liburuko
testu labur bat idaztea proposatzen zaie ikasleei, euskara eta
iradokizun ariketen
soinketa-orduan horrelakorik egiten duten. Mintzatu eskolaz asauriko udalak eta euskararen aldeko bi erakundek edo
B
kirol mundua uztartzen dituena.
kanpoko jarduerei buruz ere, eta galdetu asteburuetan kirola egi- taldek.
ten ote duten eta norekin egiten duten: lagunekin, familiakoekin… Balioetan heztea atalaren helburua, kirola egiteak dituen onurei
2012ko ekainaren 2an egingo da, Artunduaga kiroldegian.
buruz hausnartzea da.
didaktikoak. erantzunak.
Esan ikasleei Hiztegitxoko hitzak ozenki irakurtzeko. Ziurtatu hi- Bizi kirola euskaraz 2012.
Amaitzeko, irakurri Egiten jakin programan aurrerago lan-
tzen esanahia ulertzen dutela. Horretarako, eskatu hitz horiekin 4 Saskibaloia, eskalada, pilota, futbola, eskubaloia, atletis-
duko den gaiari buruzko galderatxoak eta azalpen laburra eta
esaldiak osatzeko edota zer diren azaltzeko eta bilatu irudian. moa, arkua, irristaketa edo irristailuetan ibiltzea.
mintzatu horri buruz, egingo den lanaren atari gisa.
16 17
12
Irakurmena. LITERATURA-TESTUA 6
Helburuak Handik astebetera, ile-apaintzaileari belardi polit bat, berde- Gaitasunak

Oinarrizko
• Irakurgaia arintasunez eta ongi Jendeak harrituta eta miretsita begiratzen zion kalean: nahasia. Gizarterako eta herritartasunerako
ahoskatuz irakurtzea. –Hori da hori ile polita! ileorde: peluka. gaitasuna. Irakurgaian kontatzen
• Lexikoa aberastea. –Bai, bai. Hain da naturala! goibel: triste. dena oinarri gisa harturik, sustatu
–Neuk ere eduki nahi nuke horrelako belar-ilea! ikasleengan moden aurrean zentzu
gaitasunak
ongarri: lur
–Baita neuk ere… aberatsagoa lortzeko kritikoz jokatzeko jarrera.
garatzeko
adatsa! Baina, zoritxarrez, belar-ilea ez zen buru guztietan adats: ile luzea.
iruzkinak eta
proposamenak.
Belar-ilearen ipuina belarjaleekin. Ezin ziren mendian lasai ibili eta, gainera, ez ziren
Gure herriko ile-apaintzaileak ile-zapa ikaragarria zuen, ile belar-ile guztia jan zion behin gizon bati, eta burusoil utzi zuen
ugari eta ederra. Oso harro zegoen bere ileaz eta sarri askotan berriz.
aldatzen zuen orrazkera. Baina, egun batean, ilea erortzen hasi Ursula Wölfel (moldatua)
buruari.
Oi, miraria!
90 91
Irakurgaiari buruzko iradozkizunak IRAKURGAIA Mintzatu ikasleekin irakurgaiari buruz. Galdetu ipuina gus- OHARRAK

Irakurri testua ozenki eta bata bestearen segidan. Ziurtatu tukoa izan ote duten, zer gustatu zaien gehien eta gutxien eta
IRAKURRI BAINO LEHEN ikasleek ahoskera eta entonazio egokiz irakurtzen dutela. zerbait aldatzekotan zer aldatuko luketen.
Aztertu ezkerreko irudia arretaz eta egin galderak ikasleei: Ondoren, ekin testua berriz ere irakurtzeari, baina oraingoan HIZTEGIA
Zein toki ageri da irudian? Zer-nolako aurpegiera du bertako isilpean eta bakarka, ikasleek ongi ulertzen dutela bermatze-
pertsonaiak? Zergatik ote dago hain larri? Zuen ustez, ba ote Irakurgaiaren alboan, laukitxo batean bildurik, irakurgaian go-
ko. Esan ulertzen ez dituzten hitzak azpimarratzeko, irakurke-
du zerikusirik burusoil egotearekin? rriz nabarmendutako zenbait hitz ageri dira. Ikasleentzat hain
ta amaitutakoan guztien artean haien esanahia argitzeko.
ezagunak izan ez zitezkeelakoan bildu ditugu hor. Irakurri hi-
Irakurri izenburua ozenki eta galdetu ikasleei zer ote den belar- Behatu irakurtzean ezpainak mugitzen dituzten eta lerroak tzak eta haien definizioak, eta eskatu ikasleei horien esanahia
ilea: Nola liteke buruan belar-ilea izatea? Nola irten ahal da be- hatzaren laguntzaz jarraitzen dituzten, joera horiek zuzentze- beren hitzez azaltzen saiatzeko edota haiekin beste esaldi ba-
larra buruan? Asmatu gertaera horri buruzko teoriak. Azkenik, ko. tzuk egiteko.
aztertu eskuineko irudia eta eskatu ikasleei kontatzeko zer
ageri den bertan, hots, eskatu eszena deskribatzeko. IRAKURRI ETA GERO
Irudietatik eta ikasleen erantzunetatik tiratuta, saiatu igartzen Amaitzean, egiaztatu ikasleek hasieran uste zutena eta testuak
ipuina zeri buruzkoa izan daitekeen. kontatzen duena bat ote datozen.
18 19
Hizkuntzaren erabilera. LEHEN, ORAIN, GERO 6
Helburuak Eta oraindik ere

3 Irakurri eta adierazi egia direnak. Gaitasunak
banaiz!
• Aditzaren aldia, hots, orainaldia, Amaren familia bost lagunek osatzen zuten. Ekimenerako eta ekintzaile-sena
lehenaldia eta geroaldia berrikustea Amak ahizpa bat eta neba bat zeuzkan. garatzeko gaitasuna. Bosgarren
Txikitan oso
eta lantzea. guapoa zinen, Ama ilehoria zen txikitan. ariketan, jarduerari beren kabuz heldu
aita! Ahal zuenetan, dantzako arropa janzten zuen. eta nork bere trebetasunak,
• Perpausak eta testuak aditz
egokiarekin osatzea. Amari asko gustatzen zitzaion dantza egitea. estrategiak eta usteak erabiliz egin
Pozik zegoen dantzan zebilenean. beharko dute ikasleek, ekiteko
Handitan ballet-dantzaria izan nahi zuen. gaitasuna areagotzen dutelarik
horrela.
4 Kontatu ahal bezain zehatz.

Eta nolakoa
1 Aztertu irudiak eta deskribatu. 5 Egin idazlantxo bat handitan izan nahi duzunari buruz.
izango zara
Nolakoa zen aita lehen? hamar urte barru? Zein lanbide hartuko duzu?
Nolakoa da orain? Zer egingo duzu lanbide horretan?
Nolakoa izango ote da hamar urte barru? Non biziko zara?
ADITZAren AlDIA
dabil zaio ditu dago Handia naizenean…
Adibidez:
diogu da du dizkigu
Txikitan oso guapoa
zinen. (LEHEN)
haurrak sendatzen , pediatra baita. Gure aitari guapoa izango zara. 6 Azaldu lerro gutxitan.
asko gustatzen bere lana eta beti gaixoei (GERO) Zer egin zenuen atzo eskolatik irtetean?
laguntzeko prest.
94 95
Iradokizun didaktikoak pen xumea ageri da lauki batean bilduta. Informazio hori arike- tzen ditu, pediatra baita. Gure aitari asko gustatzen zaio OHARRAK
Unitate honetan, aurrekoan bezala, garamatika-programan
aditzaren erabilera berrikusi eta lantzen jarraituko dugu zen-
tak egin aurretik, laguntza gisa, edo ariketak egin ostean,
azken ondorio gisa, irakur daiteke.
Orrialde hauetako ariketa guztiak bakarka egitea komeni da. Zu-

bere lana eta beti dago gaixoei laguntzeko prest.
Batzuetan, ospitalean gertatako kontuak kontatzen dizki-
gu amari, arrebari eta hiruroi, eta guk gustura entzuten
Irakasleak
oharrak
bait ariketen bidez. zendu, ahoz eta ozenki zuzendu ahal dituzue, guztiok batera. diogu.
Baliatu hasierako irudia, lehen ariketa egiteko, gaia aurkezte- 3 Egia dira: Amaren familia bost lagunek osatzen zuten.
ko eta argibideak emateko, bai eta ikasitakoa bertan egiazta- Erantzunak Ahal zuenetan, dantzako arropa janzten zuen. Amari asko
idazteko
tzeko ere. Aprobetxatu aukera ikasleekin beren esperientziei gustatzen zitzaion dantza egitea. Pozik zegoen dantzan
1 E. L. Adibidez: lehen ile argia zuen eta begi handi biribilak
buruz mintzatzeko, hala nola, txikitan zer egiten zekiten eta zebilenean. Handitan ballet-dantzaria izan nahi zuen.
orain zer ikasi duten edo txikitan nolakoak ziren eta orain alda- zituen. Aurpegi biribila ere bazuen.
Ikasleek testua idatzi behar dute informazio horrekin.
E. L. Adibidez: orain ilea ilunagoa du, aurpegia ere arga-
tokia.
tu ote diren galdetzeko, aditzaren orainaldia eta lehenaldia 4 E. L.
lantzeko aukera izango baitute horrela. lagoa eta luzeagoa du eta betaurrekoak erabiltzen ditu.
E. L. 5 E. L.
Hizkuntzaren erabilera edo gramatika lantzeko programa ho-
2 Gure aitak Xabier du izena. Medikua da eta ospitale ba- 6 E. L.
netan, ariketetan lantzen den kontzeptu gramatikalaren azal-
tean dabil lanean. Aitak gaixorik dauden haurrak senda-
22 23
13
Unitatearen edukiak
HIZKUNTZAREN ERABILERA
• Lehen, orain, gero. Aditzaren aldia.
Gramatika
JAKIN
ORTOGRAFIA • A itsatsia.
LEXIKOA • Esapideak.
• Horma-irudia.
• Mintzamena eta lexikoa: Ariketa fisikoa.
ATARIKOA
• Entzungaia eta entzundakoaren ulermena.
Komunikazioa
• Irakurmena: Kartela.
• Literatura-testua: Belar-ilearen ipuina.

IRAKURMENA
HARREMANETAN • Entzungaia: Elkarrizketa.

Komunikazioa • Hizkuntza-funtzioa: Dakiguna azaltzea.
EGITEN JAKIN
EGITEN JAKIN
• Pertsonen deskribapena.
Testu-tipologia eta idazmena
• Olerkia eta ditxoak edo hitz-jokoak.
Literatura
AMAIERAKO JARDUERAK • Irakurgaia, entzungaia eta berrikusteko

gaitasuna ariketak.
IZATEN JAKIN BALIOETAN HEZTEA • Zaindu zure gorputza.
14
IRAKASLEARENTZAKO LIBURUTEGIA BALIABIDE DIGITALAK

• Errubrika. 6. unitatea. Horma-irudia
Irakaskuntza neurrira Entzungaien CDa

• Hobekuntza-plana. 6. unitatea.
• Zabaltze-programa. 6. unitatea. PROIEKTUAREN BESTE MATERIAL
BATZUK
Baliabide osagarriak • Bigarren hiruhilekoa: 6. unitatea.
• Literatura-baliabideak. Irakurketarako liburuak

• Bertsolaritza lantzeko programa. • Txiri-txiri 3.
• Antzerki-lantegia. • Txinparta 3.
• Hiztegiaren erabilera lantzeko fitxak.
• 100 proposamen hizkuntza-komunikaziorako
gaitasuna hobetzeko.
• Komunikazio-gaitasuna ikasle etorkinen artean.
Ikasgaien arteko proiektuak

• Balioen Hezkuntza.
15
Helburuak
norbere esperientziak kontatzea.
• Ariketa fisikoarekin eta soinketarekin
• Irakurmena lantzeko asmoz, kartela
erantzutea.
• Idazmena lantzeko asmoz, azalpen-
testu laburrra idaztea.
• Gorputza zaindu beharrari buruz
hausnartzea eta jarrera egokiak
sustatzea.
Baliabideak
• Entzungaien CDa.
Mintzamena
1 Erreparatu irudiari eta erantzun. HIZTEGITXOA
Zer leku ageri da bertan? txingoka jauzi egin
Zure eskolakoa horrelakoa da? buruz behera kirol-arropa
Aztertu ume taldeak eta azaldu. ahuspez trakets
Zertan ari dira?
gimnasia arin
Zertan dabil irakaslea?
itzulipurdi gogotsu
luzatu izerdi-patsetan
88
ES0000000001919 531955 Unidad 06_5522.indd 6 01/04/2015 15:33:29
Iradokizun didaktikoak Entzumena lantzeko, entzun arretaz eta behin baino gehia-
gotan Kirola jolas elkarrizketa eta, ondoren eskatu ikasleei gal-
Horma-irudia lantzeko orduan, eragin ikasle guztien parte derei erantzuteko. Ariketa ahoz egitea komeni da.
hartzea, beren ikuspuntuak, ideiak eta iritziak ikaskideei kon-
tatzera animatuz.
Mintzamena lantzeko, hitz egin guztiok elkarrekin hasierako iru- ten zaie ikasleei. Honakoan, kirol-jarduera batzuei buruzko kar-
diari buruz. Irakasleak irudiaren azpian ageri diren galderak egin- tela ageri da, aztertu eta alboko galderei erantzuteko.
go dizkie ikasleei, txandaka erantzun ditzaten. Erreparatu neska-
Idazmena lantzeko ere, aurreko ariketarekin loturik, azalpen-
mutilak egiten ari diren ariketei eta galdetu ikasleei eskolako
testu labur bat idaztea proposatzen zaie ikasleei, euskara eta
soinketa-orduan horrelakorik egiten duten. Mintzatu eskolaz
kirol mundua uztartzen dituena.
kanpoko jarduerei buruz ere, eta galdetu asteburuetan kirola egi-
Balioetan heztea atalaren helburua, kirola egiteak dituen onurei
ten ote duten eta norekin egiten duten: lagunekin, familiakoekin…
buruz hausnartzea da.
Esan ikasleei Hiztegitxoko hitzak ozenki irakurtzeko. Ziurtatu hi-
Amaitzeko, irakurri Egiten jakin programan aurrerago lan-
tzen esanahia ulertzen dutela. Horretarako, eskatu hitz horiekin
duko den gaiari buruzko galderatxoak eta azalpen laburra eta
esaldiak osatzeko edota zer diren azaltzeko eta bilatu irudian.
16
Entzumena
Gaitasunak
2 Entzun Kirola jolas elkarrizketa eta erantzun galderei. Mugimendurako gaitasuna.
Zer dela-eta erabaki du irakasleak zerbaitetan jolastea? Mintzatu ikasleekin ariketa fisikoa
Nola aukeratu dute zertan jolastu? egiteak gure osasunareko,
Zertan jolastuko dira? autoestimurako eta gizarte-
Zer egitea erabaki dute kapitainak aukeratzeko? harremanaterako duen garrantziari
buruz, egoneko bizimodua saihesteko
Irakurmena jarrera sustatuz.
Izaten ikasteko gaitasuna. Kirolaren
3 Aztertu alboko kartela eta erantzun.
esparrutik aldendu gabe, arestian
Zertarako antolatu dute kartelean esan bezala, osasunerako ez ezik,
iragartzen den jarduera?
gorputz-itxura eta funtzioak
Nork antolatu du?
autoerregulatzen laguntzeko eta
autoestimu egokia izateko jarduera
egokia da ariketa fisikoa.
4 Begiratu karteleko irudiei eta azaldu. Gizarterako eta herritartasunerako
Zein kirol ageri dira bertan?
gaitasuna. Euskara eskolan
o erabiltzeaz gain, gizarteko gainerako
BALIOETAN HEZTEA. Zaindu zure gorputza. rp utzarekik jarduera eta esparruetara zabaldu
5
Go imena
ad
Eman hiru arrazoi azaltzeko zergatik den kirola onuragarria gure osasunerako. behar da, baita kirol esparrura ere.

koadernoan labur-labur. deskribapena
euskara erabiltzen diozu gehiago,
al duzue kirola egitean pertsonen itxurari edo izaerari?
edo jolastean? Zerk du, zure ustez, garrantzi
Zergatik da garrantzitsua handiagoa?
orduan ere euskara Pertsonak deskribatzea nolakoak
erabiltzea? diren azaltzea da. Horregatik, ondo
deskribatzeko, haien itxuraren eta
izaeraren berri eman behar da.
89
ES0000000001919 531955 Unidad 06_5522.indd 7 01/04/2015 15:33:31
Erantzunak 5 E. L.
1 E. L. 6 E. L.
2 Ikasleek lan handia egin dutelako eta ongi aritu direlako
soinketako orduan.
Eskua jasota aukeratu dute.
Baloi errean jolastuko dira.
Zotz egitea erabaki dute.
3 Kirolean ere euskaraz egiteko.
Basauriko udalak eta euskararen aldeko bi erakundek edo
taldek.
2012ko ekainaren 2an egingo da, Artunduaga kiroldegian.
Bizi kirola euskaraz 2012.
4 Saskibaloia, eskalada, pilota, futbola, eskubaloia, atletis-
moa, arkua, irristaketa edo irristailuetan ibiltzea.
17
Irakurmena. LITERATURA-TESTUA
Helburuak
• Irakurgaia arintasunez eta ongi
ahoskatuz irakurtzea.
• Lexikoa aberastea.
Belar-ilearen ipuina
Gure herriko ile-apaintzaileak ile-zapa ikaragarria zuen, ile
ugari eta ederra. Oso harro zegoen bere ileaz eta sarri askotan
aldatzen zuen orrazkera. Baina, egun batean, ilea erortzen hasi
buruari.
Oi, miraria!
90
ES0000000001919 531955 Unidad 06_5522.indd 8 01/04/2015 15:33:33
Irakurgaiari buruzko iradozkizunak IRAKURGAIA

Irakurri testua ozenki eta bata bestearen segidan. Ziurtatu
IRAKURRI BAINO LEHEN ikasleek ahoskera eta entonazio egokiz irakurtzen dutela.
Aztertu ezkerreko irudia arretaz eta egin galderak ikasleei: Ondoren, ekin testua berriz ere irakurtzeari, baina oraingoan
Zein toki ageri da irudian? Zer-nolako aurpegiera du bertako isilpean eta bakarka, ikasleek ongi ulertzen dutela bermatze-
pertsonaiak? Zergatik ote dago hain larri? Zuen ustez, ba ote ko. Esan ulertzen ez dituzten hitzak azpimarratzeko, irakurke-
du zerikusirik burusoil egotearekin? ta amaitutakoan guztien artean haien esanahia argitzeko.
Irakurri izenburua ozenki eta galdetu ikasleei zer ote den belar- Behatu irakurtzean ezpainak mugitzen dituzten eta lerroak
ilea: Nola liteke buruan belar-ilea izatea? Nola irten ahal da be- hatzaren laguntzaz jarraitzen dituzten, joera horiek zuzentze-
larra buruan? Asmatu gertaera horri buruzko teoriak. Azkenik, ko.
aztertu eskuineko irudia eta eskatu ikasleei kontatzeko zer
ageri den bertan, hots, eskatu eszena deskribatzeko. IRAKURRI ETA GERO
Irudietatik eta ikasleen erantzunetatik tiratuta, saiatu igartzen Amaitzean, egiaztatu ikasleek hasieran uste zutena eta testuak
ipuina zeri buruzkoa izan daitekeen. kontatzen duena bat ote datozen.
18
6
Handik astebetera, ile-apaintzaileari belardi polit bat, berde- Gaitasunak

Jendeak harrituta eta miretsita begiratzen zion kalean: nahasia. Gizarterako eta herritartasunerako
–Hori da hori ile polita! ileorde: peluka. gaitasuna. Irakurgaian kontatzen
–Bai, bai. Hain da naturala! goibel: triste. dena oinarri gisa harturik, sustatu
–Neuk ere eduki nahi nuke horrelako belar-ilea! ongarri: lur ikasleengan moden aurrean zentzu
–Baita neuk ere… aberatsagoa lortzeko kritikoz jokatzeko jarrera.
adatsa! Baina, zoritxarrez, belar-ilea ez zen buru guztietan adats: ile luzea.
belarjaleekin. Ezin ziren mendian lasai ibili eta, gainera, ez ziren
belar-ile guztia jan zion behin gizon bati, eta burusoil utzi zuen
berriz.
Ursula Wölfel (moldatua)
91
ES0000000001919 531955 Unidad 06_5522.indd 9 01/04/2015 15:33:35
Mintzatu ikasleekin irakurgaiari buruz. Galdetu ipuina gus- OHARRAK

tukoa izan ote duten, zer gustatu zaien gehien eta gutxien eta
zerbait aldatzekotan zer aldatuko luketen.
HIZTEGIA
Irakurgaiaren alboan, laukitxo batean bildurik, irakurgaian go-
rriz nabarmendutako zenbait hitz ageri dira. Ikasleentzat hain
tzak eta haien definizioak, eta eskatu ikasleei horien esanahia
beren hitzez azaltzen saiatzeko edota haiekin beste esaldi ba-
tzuk egiteko.
19
Irakurgaia lantzen
Helburuak 1 Erantzun galderei koadernoan.
• Irakurgaia ulertzea. Nolako ilea zeukan lehen gure herriko ile-apaintzaileak?

Zer gertatu zitzaion egun batean?
• Gertakariak azaltzea.
Zer egin zuen arazoa konpontzen saiatzeko? Zerbait lortu zuen?
• Ipuinaren sekuentziazioa edo
Azkenena, nork lagundu zion bere arazoa konpontzen?
gertakarien segida ezartzea.
• Gertakariak egiaztatzea edo 2 Ordenatu irudiak eta azaldu. Zer gertatu zen?
gezurtatzea.
• Norbere iritziak ematea.
• Ipuinean oinarritutako albistea
 
idaztea.

• Irakurgaiarekin zerikusia duen
lexikoa lantzea.
3 Esan esaldi hauek egia ala gezurra diren. Zuzendu gezurrak.

Herriko jendeari ez zitzaion batere gustatu ile-apaintzailearen belar-ilea.
Belar-ilea buru soil-soiletan hazten zen bakarrik.
Horregatik, jendeak buruko ile guztia mozten zuen, belar-ile berdea eduki ahal izateko.
Azkenean, den-denek lortu zuten belar-ilea izatea.
Belar-ilea izateak ere bazituen bere alde txarrak.
Mendian zegoela, ahuntz batek belar-ilea jan zion gizon bati eta burusoil utzi zuen berriz.
4 Azaldu zeure hitzez.

Zer alde on zituen benetako belar-ilea izateak?
Zer alde txar zituen?
5 Pentsatu eta eztabaidatu.

Modan jarriko balitz, zuk ere eduki nahi zenuke belar-ile berdea? Zergatik?
92
ES0000000001919 531955 Unidad 06_5522.indd 10 01/04/2015 15:33:36
Iradokizun didaktikoak Zortzigarren ariketa dela-eta, proposatu ikasleei esaldiak egi-

tea esapideak erabiliz.
Irakurgaia lantzeko, ikasleek berriz ere irakurriko dute testua,
Bederatzigarren ariketa dela-eta, bestalde, aipatu guztion ar-
berriz ere isilpean. Nolanahi izanik ere, galderei erantzuteko
tean -tzaile atzizkia duten hitz gehiago eta eman haien defini-
eta ariketak egiteko, testuan informazioa bilatu behar dute-
zioa.
nean ez dute zertan behin eta berriz irakurri. Azaldu nahikoa
dela informazioa zein zatitan agertzen den buruan gordetzea
edo, bestela paragrafoaren hasiera irakurtzea, bertan zer azal-
Erantzunak
duko ote den ikusteko. 1 Ile ugaria zuen eta eder-ederra gainera.
Ipuinetik harago atalean, ipuinean kontatzen den gertakari ha- Ilea erortzen hasi zitzaion eta burusoil geratu zen.
rrigarriaren albistea idaztea proposatzen zaie ikasleei, horreta- Ilea ateratzeko xanpu eta lozio bereziak erabiltzen hasi
rako laguntza ematen zaielarik erantzun beharreko galdera zen. Ez zuen ezer lortu eta ileordea jarri behar izan zuen.
batzuen bidez. Eskatu ikasleei idatziriko albisteak ozenki eta Emazteak lagundu zion bere arazoa konpontzen.
gainerako ikaskideen aurrean irakurtzeko. 2 Jarri zenbakiak: 2, 1, 3.
20
6
IPUINETIK HARAGO Gaitasunak

6 LAN KOOPERATIBOA. Bikoteka jarrita, erantzun galderei eta idatzi albistea. Ikasten eta pentsatzen ikasteko
gaitasuna. Irudiek ematen dieten
informazioa bildu eta gertakarien
BELAR-ILEAREN ARRISKUAK
segida ezartzean, gaitasun hau
Zooko kanguru batek belar-ilea jan dio gizon
garatzen ari dira ikasleak.
bati, eta baita ia belarriak ere.
Izaten ikasteko gaitasuna.
Bosgarrena bezalako ariketen eta
Noiz gertatu zen? eztabaidatxoen bidez, norbere
Zer gertatu zen? pentsamendua eta ikasteko estilo
Nola amaitu zen dena? kognitiboa erregulatzen ikasten dute
Zer esan zuen gizonak gertatutakoari buruz? ikasleek.
HITZEN HABIA
7 Ezabatu lerro bakoitzean sobera dagoen hitza eta egin esaldiak ezabatu ez dituzunekin.
belardi – belarjale – belarrondoko – belargune
ileorde – ilgora – ile-apaintzaile – ilehori
burusoil – bururatu – liburu – txoriburu
8 Lotu esapide hauek esanahi zuzenekin.

burutik egon ahaztu
burutik kendu kontuan hartu
burura etorri zoraturik egon
buruan hartu gogoratu
9 Idatzi hitzak, -tzaile atzizkia erabiliz.

Ilea moztu eta orraztu egiten duena: ile-apaintzailea
Zerbait antolatzeaz arduratzen dena:
Edozein salgai saltzen duen pertsona:
Kirol-talde bat entrenatzeaz arduratzen dena:
Edozein joko edo lehiaketetan, galtzen duena:
o
Harriak jasotzen dituen kirolaria:
izk untzarak
H na
Hitz horietatik zeinek adierazten dute lanbidea? adime
93
ES0000000001919 531955 Unidad 06_5522.indd 11 01/04/2015 15:33:38
3 Gezurra. Jendeak miretsita begiratzen zion eta denek be- 7 Ezabatu behar dira: belarrondoko / ilgora / liburu. Gaine-
lar-ilea eduki nahi zuten. rako guztian, EA.
Egia. 8 Burutik egon - zoraturik egon / burutik kendu - ahaztu /
Gezurra. Jendeak ileordeak jartzen zituen edo ilea berdez burura etorri - gogoratu / buruan hartu - kontuan hartu.
tindatzen zuen.
9 Zerbait antolatzeaz arduratzen dena: antolatzailea.
Gezurra. Burusoilek baino ezin zuten belar-ilea eduki.
Egia.

Edozein salgai saltzen duen pertsona: saltzailea.
Kirol-talde bat entrenatzeaz arduratzen dena: entrenatzailea.
Gezurra. Zooan zegoela, kanguru batek jan zion ilea.

Edozein joko edo lehiaketetan, galtzen duena: galtzailea.
4 E. L. Adibidez: Alde onak: guztiek nahi zutena moduko
Harriak jasotzen dituen kirolaria: harrijasotzailea.
ilea izatea eta modan-modan egotea. Alde txarrak, berriz,
mendira eta zoora joan ezin izatea. Lanbidea adierazten dute: saltzailea, entrenatzaile, harrija-
sotzailea.
5 E. L.
6 E. L.
21
Hizkuntzaren erabilera. LEHEN, ORAIN, GERO
Helburuak Eta oraindik ere

banaiz!
• Aditzaren aldia, hots, orainaldia,
lehenaldia eta geroaldia berrikustea Txikitan oso
eta lantzea. guapoa zinen,
aita!
• Perpausak eta testuak aditz
egokiarekin osatzea.
Eta nolakoa
1 Aztertu irudiak eta deskribatu.
izango zara
Nolakoa zen aita lehen? hamar urte barru?
Nolakoa da orain?
Nolakoa izango ote da hamar urte barru?
ADITZAren AlDIA
dabil zaio ditu dago
Adibidez:
diogu da du dizkigu
Txikitan oso guapoa
zinen. (LEHEN)
haurrak sendatzen , pediatra baita. Gure aitari guapoa izango zara.
asko gustatzen bere lana eta beti gaixoei (GERO)
laguntzeko prest.
94
ES0000000001919 531955 Unidad 06_5522.indd 12 01/04/2015 15:33:39
Iradokizun didaktikoak pen xumea ageri da lauki batean bilduta. Informazio hori arike-
tak egin aurretik, laguntza gisa, edo ariketak egin ostean,
Unitate honetan, aurrekoan bezala, garamatika-programan azken ondorio gisa, irakur daiteke.
aditzaren erabilera berrikusi eta lantzen jarraituko dugu zen- Orrialde hauetako ariketa guztiak bakarka egitea komeni da. Zu-
bait ariketen bidez. zendu, ahoz eta ozenki zuzendu ahal dituzue, guztiok batera.
Baliatu hasierako irudia, lehen ariketa egiteko, gaia aurkezte-
ko eta argibideak emateko, bai eta ikasitakoa bertan egiazta- Erantzunak
tzeko ere. Aprobetxatu aukera ikasleekin beren esperientziei
1 E. L. Adibidez: lehen ile argia zuen eta begi handi biribilak
buruz mintzatzeko, hala nola, txikitan zer egiten zekiten eta
orain zer ikasi duten edo txikitan nolakoak ziren eta orain alda- zituen. Aurpegi biribila ere bazuen.
tu ote diren galdetzeko, aditzaren orainaldia eta lehenaldia E. L. Adibidez: orain ilea ilunagoa du, aurpegia ere arga-
lantzeko aukera izango baitute horrela. lagoa eta luzeagoa du eta betaurrekoak erabiltzen ditu.
E. L.
2 Gure aitak Xabier du izena. Medikua da eta ospitale ba-
tean dabil lanean. Aitak gaixorik dauden haurrak senda-
22
6
3 Irakurri eta adierazi egia direnak. Gaitasunak

Amaren familia bost lagunek osatzen zuten. Ekimenerako eta ekintzaile-sena
Amak ahizpa bat eta neba bat zeuzkan. garatzeko gaitasuna. Bosgarren
Ama ilehoria zen txikitan. ariketan, jarduerari beren kabuz heldu
Ahal zuenetan, dantzako arropa janzten zuen. eta nork bere trebetasunak,
Amari asko gustatzen zitzaion dantza egitea. estrategiak eta usteak erabiliz egin
Pozik zegoen dantzan zebilenean. beharko dute ikasleek, ekiteko
Handitan ballet-dantzaria izan nahi zuen. gaitasuna areagotzen dutelarik
horrela.
4 Kontatu ahal bezain zehatz.

5 Egin idazlantxo bat handitan izan nahi duzunari buruz.

Zein lanbide hartuko duzu?
Zer egingo duzu lanbide horretan?
Non biziko zara?
Handia naizenean…
6 Azaldu lerro gutxitan.

Zer egin zenuen atzo eskolatik irtetean?
95
ES0000000001919 531955 Unidad 06_5522.indd 13 01/04/2015 15:33:41
tzen ditu, pediatra baita. Gure aitari asko gustatzen zaio OHARRAK
bere lana eta beti dago gaixoei laguntzeko prest.
Batzuetan, ospitalean gertatako kontuak kontatzen dizki-
gu amari, arrebari eta hiruroi, eta guk gustura entzuten
diogu.
3 Egia dira: Amaren familia bost lagunek osatzen zuten.
Ahal zuenetan, dantzako arropa janzten zuen. Amari asko
gustatzen zitzaion dantza egitea. Pozik zegoen dantzan
zebilenean. Handitan ballet-dantzaria izan nahi zuen.
Ikasleek testua idatzi behar dute informazio horrekin.
4 E. L.
5 E. L.
6 E. L.
23
Ortografia. A ITSATSIA
Helburuak 1 Irakurri testutxoa eta erreparatu nabarmendutako hitzei.
• A itsatsiaren erabilera berrikustea Kirola, bai ala ez?

eta lantzea. Osasuntsu egoteko, ona da soinketa apur bat egitea. Korrika aritzea, bizikletaz
• A itsatsia duten hitzak bereiztea. ibiltzea edo, azken batean, gorputza mugitzea osasun-iturri dira. Kirola egiten dutenek,
arinak eta trebeak izan ez ezik, egun osoa telebista aurrean daudenek baino bihotz
sendoagoa eta bizitza luzeagoa izaten dituzte.
Gaitasunak Ez da txantxa, aizu! Beraz, badakizu: utzi alde batera alferkeria eta mugitu ipurdia!
Mugimendurako gaitasuna. Idatzi esaldiak koadernoan, hitz horiek erabiliz.
Mintzatu ikasleekin ariketa fisikoa A ITSATSIA
egiteak gure osasunareko duen 2 Berridatzi esaldiak, emandako hitz-bikoteetatik
garrantziari buruz, egoneko bizimodua zuzena aukeratuz. Hitz batzuk a letraz
amaitzen dira eta ez
saihesteko jarrera sustatuz.
Aitak oso gustuko ditu arrautz/arrautza frijituak. dute a letra hori inoiz
Pailazoek tontakeri/tontakeria mordoa egiten dituzte. galtzen. Hitzaren
parte da. Adibidez:
Kutxa honetan gauz/gauza asko sartzen dira.
aitona zaharra,
Oporretan bidai/bidaia luze-luzea egin genuen iaz.
pertsona bat, ideia
Oihanean animali/animalia basatiak bizi dira. zoragarria…
3 Sailkatu hitzak eta egin esaldiak.
betekada astakeria harrokeria antzerkigintza

ostikada zikinkeria ipuingintza eskukada
-KERIA amaiera duten hitzak:

-GINTZA amaiera duten hitzak:
-KADA amaiera duten hitzak: Amaieran a zeinek duten
jakiteko, jarri bat hitza.
Adibidez: Pilota bat.
4 Bereizi berez a letraz amaitzen diren hitzak.
pilota gimnasta
gona gerrikoa
aulkia gauza
izara baloia
eskua printzesa
koroa animalia
96
ES0000000001919 531955 Unidad 06_5522.indd 14 01/04/2015 15:33:42
Iradokizun didaktikoak 3 -KERIA amaiera dutenak: astakeria, harrokeria, zikinkeria.

-GINTZA amaiera dutenak: ipuingintza, antzerkigintza.
Irakurri arretaz laukitxoan a itsatsia duten hitzei buruz esaten -KADA amaiera dutenak: betekada, ostikada, eskukada.
dena eta egin jaramon azken ariketaren alboan ageri den iru-
4 Berez a letraz amaitzen dira: pilota, gona, izara, koroa,
diko gimnastari, a itsatsia duten hitzak eta artikulua dutenak
gimnasta, gauza, printzesa, animalia.
bereizteko.
Erantzunak
1 E. L.
2 Aitak oso gustuko ditu arrautza frijituak.
Pailazoek tontakeria mordoa egiten dituzte.
Kutxa honetan gauza asko sartzen dira.
Oporretan bidaia luze-luzea egin genuen iaz.
ihanean animalia basatiak bizi dira.
O
24
Harremanetan. DAKIGUNA AZALTZEA 6
1 Entzun Elkarrizketa testua eta adierazi Helburuak

esaldi hauek egia ala gezurra diren.
Getxoko skate-eskola Euskal Herriko • Testua entzutea eta ulertzea.
skate-eskola bakarra da. • Dakiguna azaltzea.
Skatean ezin dezake edonork egin; oso-oso
trebea izan behar da horretarako.
Baliabideak
Elkarrizketatuak, skate-eskolan ez ezik,
ikastetxeetan ere irakasten du skatean irristatzen. • Entzungaien CDa.
Normalean, neska-mutilek gustuko dute skatean
ibiltzea.
Gaitasunak
Skatean ibiltzeko, garrantzitsua da babesgarriak
janztea. Hitzez, hitzik gabe eta era
digitalean komunikazteko
2 Aukeratu zuzenak. Zer irakasten da hasiberrientzako eskoletan? gaitasuna. Informazioa jaso eta era
 Skatearen gainean zutik jartzen.  Salto ikusgarriak egiten. zuzen eta eraginkorrean adieraztean
 Oreka izaten.  Erori gabe egoten. datza gaitasun hau, besteak beste.
o
rp utzarekik Gizarterako eta herritartasunerako
Badakizu skatean ibiltzen? Zer dakizu egiten? Go imena gaitasuna. Kirola egitea edota hartan
ad trebatzea besteekiko harremanak
Ez badakizu, gustatuko al litzaizuke ibiltzen ikastea? Zergatik?
sortzeko bide aparta da, baita
4 LAN KOOPERATIBOA. Aztertu irudiak eta azaldu zer gertatu den ikaskide baten elkartasuna eta erantzukizunezko
laguntzaz. jarrerak indartzekoa ere.
Izaten ikasteko gaitasuna. Norbere
burua eta gustuak ezagutzeak eta
haiei buruz mintzatzeak izaten
ikasteko gaitasuna areagotzeko
modua ematen die ikasleei.
Zertan ibili da gaztea? Zer gertatu zaio?

Asmatu pertsonaien arteko elkarrizketa bion artean.
97
ES0000000001919 531955 Unidad 06_5522.indd 15 01/04/2015 15:33:44
Iradokizun didaktikoak Erantzunak

Entzundakoaren ulermena lantzeko, entzun Elkarrizketa tes- 1 Gezurra. / Gezurra. / Egia. / Egia. / Egia.
tuaren grabazioa behar duzuen guztietan eta, ondoren, ekin 2 Skatearen gainean zutik jartzen. / Oreka izaten. / Erori
horrekin loturiko ariketak egiteari. gabe egoten.
Laugarren ariketan binaka jarri eta irudiak azterturik, dakitena 3 E. L.
azaltzea proposatzen zaie ikasleei. Garrantzitsua izango da, ho-
4 E. L. Adibidez: Ume bat skatean dabil, arrapalan gora,
rrelako egoera horretan, parte hartzeak banatzea, hots, biok
ziztu bizian, salto egiteko asmoz. Hainbesteko bultzada
batera ez hitz egitea eta bakoitzak esango duena adostea. Hori
hartu duenez, zuhaitz baten adarrean amaitu du, txoritxo
egiteko modu egokia izango litzateke, esate baterako, batek
batzuen alboan eta suhiltzaileek etorri behai izan dute, zu-
irudi bitako eszenak eta besteak batekoa deskribatzea edo,
haitzetik jaistera.
bestela, batek hitz egitea eta besteak xehetasunak gehitzea.
25
egiten jakin Pertsonen deskribapena
Helburuak
Ikaskide berria
• Pertsonen deskribapenak dituen Nelson ikasturtea hasita zegoela etorri zen gure gelara,
ezaugarriak aztertzea. baina hasiera-hasieratik primeran moldatu da gu
• Izaeraren eta itxuraren berri emtaen guztiokin. Izan ere, mutil alaia da Nelson, bihurria eta
txantxazalea, baina bihotz onekoa. Beti dago laguntzeko
duten izeneondoak bereiztea.
prest eta sekulako txiste barregarriak kontatzen ditu.
• Izenondo egokiak aukeratzea. Nire ustez, horregatik ditu hainbeste lagun. Baina haren
lagunetan lagunena, lagun on-onena, neu naiz.
• Ikaskide baten deskribapena
Guztiek esaten dute bikote xelebrea osatzen dugula.
idaztea. Nelson mutil altu samarra da, eta azalez oso beltzarana.
Hortz handi zuri-zuriak ditu, eta irribarre zabala. Ilea
kizkurra eta ikatza bezain beltza du, begiak bezala.
Eta ni… Hara! Txaparroa eta zuri-zuria naiz, ia gardena,
Nelsonek dioen bezala.
1 Irakurri testua eta erantzun koadernoan.
ITXURA IZAERA
Nolako itxura du Nelsonek? Nolakoa da Nelson izaeraz?

Nolakoak ditu ilea eta begiak? Zergatik ditu hainbeste lagun?
Nolakoa du aho-aldea?
2 Idatzi koadernoan.
Bilatu testuan eta kopiatu Nelson nolakoa den azaltzen duten hitzak edo
izenondoak. Adibidez: alaia, bihurria…
Egin zerrenda bat pertsonak nolakoak diren esateko erabiltzen diren beste
izenondo batzuekin. Adibidez: altua, beltzarana…
3 Lehen ariketako testuan eta irudian oinarrituta, aukeratu Nelsonen laguna

deskribatzeko izenondo egokiak eta osatu haren deskribapena koadernoan.
Nolakoa iruditzen zaizu Nelsonen laguna?
 ilehoria  lotsatia  argala  jatorra
 sudurluzea  alaia  sendoa  desatsegina
98
ES0000000001919 531955 Unidad 06_5522.indd 16 01/04/2015 15:33:46
Iradokizun didaktikoak lantzeko. Galderak berez koadernoan erantzuteko badira ere,

komenigarria dela iritziz gero, ariketa ahoz egin dezakezue,
Programaren lanketa hasi aurretik, azaldu ikasleei pertsonen
oso-osorik. Nolanahi izanik ere, garrantzitsua da ikasleak tes-
deskribapena landuko dutela programa honetan. Eguneroko
tuaren ezaugarri orokorrez jabetzea.
egoeretan eta baita eskolako jardueretan pertsonak deskriba-
tzen ohituta egongo diren arren, gogorarazi pertsonak deskri- Programako ariketa gehienetan izenondoen lanketarekin lotu-
batzea nolakoak diren azaltzea dela, nolako itxura duten eta riko jarduerak burutuko dituzte ikasleek: izenondoak esana-
nolako izaera duten adieraztea, alegia. Azaldu deskribapenak hiaren arabera bereiztea, izenondo egokiak aukeratzea…
egiteko izenondo ugari erabiltzen direla. Izenondoek pertso- Amaieran ikaskideren bat deskribatuko dute, emandako ja-
nak edo gauzak nolakoak diren adierazten duten hitzak dira, rraibideak aintzat hartuta. Eredurik behar izanez gero, propo-
hala nola: lodia, handia, iluna, alaia, jatorra… satu hasierako testua berriz ere irakurtzea eta haren antzeko
zerbait idaztea. Ariketa amaitutakoan, eskatu ikasleei beren
Programaren hasieran, landuko den testu motaren eredu gi-
deskribapenak ozenki irakurtzeko.
sakoa ageri da. Ikasleek testua irakurri eta lehen ariketako gal-
derei erantzungo diete. Irakurketari dagokionez, ozenki etaba- Deskribapenak direla-eta, ziurtatu ikasleek ez dituztela ikaski-
ta bestearen segindan egin daiteke, irakurketa mota hori deak min ditzaketen izenondo iraingarriak erabiltzen.
26
Testu-tipologia 6
4 Sailkatu hitz hauek. Deskribapenaren zein alderi dagokio bakoitza? OHARRAK

aurpegia
gorputza ITXURA
jantziak
jokabidea
irribarrea IZAERA
zaletasunak
ilea
umorea
5 Osatu zerrendak. Zein ezaugarri dagozkio pertsonaia bakoitzari?

ilekizkurra
argala
lehiakorra
MADDI ilehoria
MARKEL kirolzalea
baxua
betaurrekoduna
garaia
lotsatia
lodikotea
Sailkatu goiko izenondoak.
Itxura adierazten dute , , , …
Izaera adierazten dute , , …
6 Deskribatu zure ikaskideren bat.

A. ANTOLATU Idatzi zerrenda batean haren ezaugarri nagusiak.
B. IDATZI Azaldu idatziz zure ikaskideak nolako itxura eta izaera dituen.
C. BERRIKUSI Zuzendu akatsak eta pasatu idatzitakoa garbira.
99
ES0000000001919 531955 Unidad 06_5522.indd 17 01/04/2015 15:33:48
Erantzunak 4 ITXURA: aurpegia, irribarrea, gorputza, jantziak, ilea.
1 Nelson itxura oneko mutila da, altu samarra eta azalez

IZAERA: jokabidea, zaletasunak, umorea.
oso beltzarana. 5 MADDI: argala, lehiakorra, ilehoria, garaia, kirolzalea.

Ilea kizkurra eta ikatza bezain beltza du eta begiak ere
MARKEL: ilekizkurra, baxua, lodikotea, betaurrekoduna,
oso beltzak ditu. lotsatia.

Irribarre zabala du eta hortz handi zuri-zuriak ditu. Itxura adierazten dute: argala, ilehoria, garaia, ilekizkurra,

Nelson bihurria eta txantxazalea da, baina bihotz onekoa. baxua, lodikotea, betaurrekoduna.

Beti dagoelako laguntzeko prest eta txiste barregarriak
Izaera adierazten dute: lehiakorra, kirolzalea, lotsatia.
kontatzen dituelako. 6 E. L.
2 Izenondoak: bihurria, txantxazalea, bihotz onekoa, altu
samarra, beltzarana, (hortz) handi zuri-zuriak, (ile) kizkurra
eta beltza. / E. L.
3 E. L. Adibidez: ilehoria, sudurluzea, alaia, sendoa, jatorra.
27
Lexikoa. ESAPIDEAK
Gaztetatik hasita egundaino,

Helburuak 1 Irakurri eta aukeratu erantzun egokia. makina bat sari irabazi ditut.
• Esapideen esanahia ezagutzea.
• Esapideak egoera egokietan
erabiltzea.
Zer esan nahi du emakumeak?

a) Sariak egiteko makina duela. b) Sari asko irabazi dituela.
2 Adierazi zein den nabarmendutako esapideen azalpen egokia.
Buru-belarri ari zen liburua irakurtzen eta ez zidan entzun.

a) Burua eta belarriak liburuan zituen. b) Arreta handiz ari zen irakurtzen.
Amari ziria sartu nahi nion, baina ez zidan sinetsi.
a) Ama ziri batekin ziztatu nahi nuen. b) Ama engainatu nahi nuen.
Denok bat gatoz zurekin, eta horixe esango diogu irakasleari.
a) Denok zurekin ados gaude. b) Guztiok elkarrekin gatoz.
Praka bete lan daukagu gure gela batzen.
a) Prakak batu behar ditugu gelatik. b) Lan handia daukagu gela batzen.
3 Lotu esanahi bera duten esapideak.
egonean egon oso urrun egon

eztitan egon ezer egin gabe egon
sutan egon ezin gusturago egon
lekutan egon oso haserre egon
4 Berridatzi esaldiak koadernoan, esapide hauek erabiliz.
fitsik ez esan artoberoa izan kale egin ziztu bizian joan
Berriz ere huts egiten baduzu, jokoa galduko dugu.

Zure lehengusua harroputz galanta da.
Txakurra segika genuela, korrika-korrika joan ginen handik.
Galdetu arren, ez zuten ezer esan.
100
ES0000000001919 531955 Unidad 06_5522.indd 18 01/04/2015 15:33:49

Esapideak hizkuntzaren gatza eta piperra dira, beraren bizita- 1 Sari asko irabazi dituela.
sunaren seinale; horregatik ezinbestekoa da esapide horiek 2 Arreta handiz ari zen irakurtzen.
ezagutzea, lantzea eta erabiltzen ohitzea. Bada, unitate hone- Ama engainatu nahi nuen.
tan, lexiko programan esapideak landuko dira. Azaldu ikasleei Denok zurekin ados gaude.
esapideak gauzak adierazteko erabiltzen ditugun esaldi be- Lan handia daukagu gela batzen.
reziak direla. 3 Egonean egon - ezer egin gabe egon / eztitan egon - ezin
Beti bezala, ziurtatu ikasle guztiek hemen ageri diren esapi- gusturago egon / sutan egon - oso haserre egon / lekutan
deen esanahia ulertzen dutela eta zein egoeretan erabiltzen egon - oso urrun egon.
diren dakitela. 4 Berriz ere kale egiten baduzu, jokoa galduko dugu.
Zure lehengusua artobero galanta da.
Txakurra segika genuela, ziztu bizian joan ginen handik.
Galdetu arren, ez zuten fitsik esan.
28
Helburuak
morkotsa orri
Egia! tronpeta • Literatura-testuak aztertzea eta
lantzea.
–Egia!
burua
–Sudurraren ondoan begia,
muturra • Olerkia osatzea, errima aintzat
haren ondoan kopeta, hartuta.
iduri duela Frantziako , • Ditxoak lotzea.
iduri duela kriseilu , • Ditxoak asmatzea.
sudurraren ondoan kokotsa,
iduri duela gaztaina ,
kokots gainean musua, Gaitasunak
iduri duela arbi ,
Arterako gaitasuna. Ditxoak eta
musu alboetan belarri bi,
iduri dutela azaren . bestelako ahozko zein idatzizko
ekoizpen literarioak sortzean, arterako
Anjel lertxundi
gaitasuna garatzen dute ikasleek.
1 Irakurri olerkia eta osatu alboko hitzekin, errima kontuan izanda.
2 Lotu ditxoak eta ikasi, lagunekin erabiltzeko.
zk untzarako
Kaixo! Itzuli artio. Hi na
adime
Agur! Ahal den moduz.
Adio! Beharrean zarenean, etorri nire bila.
Esker mila! Bidea luze eta pausoa labur.
Zer moduz? Ni ez nago gaixo.
Asmatu ditxoak eta esan. Zer esango zenioke «Egun on!» esaten dizunari?
Eta «Gero arte» esaten dizunari?
101
ES0000000001919 531955 Unidad 06_5522.indd 19 01/04/2015 15:33:50
Iradokizun didaktikoak iduri duela Frantziako tronpeta,

Literaturaz gozatzen izeneko programa honetan mota asko- iduri duela kriseilu muturra,
tako literatura-testuak biltzen dira, ikasleek ezagutzeko eta sudurraren ondoan kokotsa,
haietan erabiltzen diren baliabide estilistikoak poliki-poliki lan- iduri duela gaztaina morkotsa,
tzen hasteko. kokots gainean musua,
Bigarren ariketan ageri diren ditxoak direla-eta, animatu ikas- iduri duela arbi burua,
leak lagunak agurtzeko edo haiekin mintzatzeko erabiltzera. musu alboetan belarri bi,
Sortu beharreko ditxoak direla-eta, bestalde, ariketa guztion iduri dutela azaren orri.
artean egin dezakezue, are errazagoa izan dadin. Gogorarazi 2 Kaixo! - Ni ez nago gaixo.
ikasleei errrimatzen duten hitzak bilatu behar dituztela Agur! - Bidea luze eta pausoa labur.
Adio! - Itzuli artio.
Erantzunak Esker mila! - Beharrean zarenean, etorri nire bila.
1 Sudurraren ondoan begia, Zer moduz? - Ahal den moduz.
haren ondoan kopeta, E. L.
29
AMAIERAKO JARDUERAK
Helburuak
1 Irakurri testutxoa eta erantzun galderei.
• Unitatean landutako edukiak
berrikustea eta finkatzea. Piperra baino gorriago
• Testua irakurtzea eta Lotsa ematen digun egoera batek edo gezur txiki bat
esaten harrapatzeak piperra baino gorriago jartzen gaitu.
irakurritakoaren ulermena lantzea.
Barrua suak hartuta bezala geratzen gara, eta masailak
• Aditzak zuzen erabiltzea, aldia bero-bero. Batzuei beste batzuei baino gehiago, baina
kontuan hartuta. guztioi gertatzen zaigu hori. Nahi gabe gertatzen zaigu,
eta ezin dugu kontrolatu. Zergatik gertatzen zaigu ordea?
• A itsatsia duten hitzak bereiztea eta
Gezur txiki bat esaten harrapatzen gaituztenean edo
zuzen erabiltzea. lotsatzen garenean, gure nerbio-sistemak azaleko odol-
• Entzungaia entzun eta hodiei agindu bat ematen die: «zabaldu!». Eta, zintzo-zintzo,
entzundakoaren ulermena lantzea. masailetan dauden odol-hodiak zabaldu egiten dira.
Zabaltzean, odol gehiago sartzen da haietan eta… odola
• Esapideen esanahia ezagutzea. gorria denez, gure masailei kolore gorri-gorria ematen die.
• Pertsona baten deskribapena
idaztea. Testuaren arabera, noiz lotsagorritzen gara?
• Askotariko adimenak trebatzea, Nahita egiten al dugu? Nork ematen du agindua?
zenbait jardueren bidez. Zergatik ikusten dira masailak gorri?

Zu erraz lotsagorritzen horietakoa al zara? Noiz jartzen zara piperra baino gorriago?
Baliabideak
• Entzungaien CDa. 2 Berridatzi esaldiak, aditzak adibidean 3 Aukeratu hitz egokiak eta berridatzi
bezala jarriz. esaldiak.
Gaur auzokoek gaizki (lo egin). Zooan animali/animalia asko bizi dira.
Gaur auzokoek gaizki lo egin dute.
Afaltzeko, arrautz/arrautza frijitua jaten
Iaz gu Bartzelonara (joan) oporretan. du aitak gauero.
Goizean zuek futbolean (jokatu), baina Txinan bada basamortu/basamortua
haiek saskibaloian (ibili). bat, Gobi izenekoa.
Datorren astean, ipuin-kontalaria Etxeko trastelekuan gauz/gauza zahar
(etorri) eskolara. asko dauzkagu gordeta.
Etorkizunean, autoek eta bizikletek
(hegan egin).
Txikitan guk ez (jakin) zapaten
lokarriak lotzen.
Zuek orain oso gazteak (izan).
102
ES0000000001919 531955 Unidad 06_5522.indd 20 01/04/2015 15:33:52
Iradokizun didaktikoak 2 Iaz gu Bartzelonara joan ginen oporretan.

Goizean zuek futbolean jokatu duzue, baina haiek saski-
Ariketa hauen bitartez, ikasleek ikastunitatean zehar landuriko
baloian ibili dira.
edukiak berrikusten dira eta, zenbateraino ulertu edo barneratu
Datorren astean, ipuin-kontalaria etorriko da eskolara.
dituzten ikusi ahal izateko, ariketak beren kabuz eta bakarka
Etorkizunean, autoek eta bizikletek hegan egingo dute.
egitea komeni da.
Txikitan guk ez genekien zapaten lokarriak lotzen.
Bukatutakoan, zuzendu ariketak guztion artean eta ozenki. Zuek orain oso gazteak zarete.
3 Zooan animalia asko bizi dira.
Erantzunak Afaltzeko arrautza frijitua jaten du aitak gauero.
1 Lotsatzean edo gezur txiki bat esaten harrapatzean. Txinan bada basamortu bat, Gobi izenekoa.
Ez dugu nahita egiten. Gure nerbio-sistemak ematen du Etxeko trastelekuan gauza zahar asko dauzkagu gordeta.
agindua. 4 a) Kukumikuka. / c) Maddik. / c) Azterketa egin. / b) Maddi
Masailetan dauden odol-hodietan odol gehiago sartzen gustuko duelako.
delako. 5 Maite dugun pertsona.
E. L.
30
6
Gaitasunak
4 Entzun Bihotzeko azukre-koskorra 5 Azaldu. Nor da gure bihotzeko
elkarrizketa arretaz eta adierazi azukre-koskorra?
Zientziarako gaitasuna. Hasierako
erantzun zuzena.  Maite dugun pertsona. testuan, lotsatzean gorri zergatik
Zertan jolastuko dira neska-mutilak?  Gure lagun onena.
jartzen garen azaltzen da. Informazio
a) Kukumikuka. jakingarria da hori, baita zientzia
b) Katuka. 6 Aztertu Maddiren irudia eta idatzi alorreko zenbait kontzeptu ezagutu
haren deskribapena koadernoan. eta ulertzea eskatzen duena. Hala
c) Kulunka.
Nork joan behar du dentistarenera? izanik, zientziarako gaitasunarekin
a) Idoiak. zerikusia duten trebetasunekin loturik
b) Aitzolek.
dago zuzenean.
c) Maddik. Izaten ikasteko gaitasuna. Inguruan
Zer egingo dio dentistak? ditugun pertsonekiko sentimenduak
a) Hortza atera. identifikatu eta onartzea zein geure
b) Txantxarra konpondu. itxura fisikoarekin zerikusia duten
c) Azterketa egin. alderdiez mintzatzea, izaten ikasteko
Zergatik gorritu da Aitzol? gaitasunarekin loturiko jarduerak dira.
a) Gezurra esan duelako. Gizarterako eta herritartasunerako
Nolako itxura du?
b) Maddi gustuko duelako. gaitasuna. Norbere burua ulertu eta
Nola dago jantzita?
c) Dentistak beldurra ematen hura zaintzeko egin beharrekoaren
Irudiari erreparatuta eta entzundakoan
diolako. berri izan behar dute neska-mutilek
oinarrituta, nolako izaera ote du?
adin txikitik hasita, garrantzitsua dena
n eta kanpotik inposaturikoa bereiziz.
Adimeonala
ASKOTARIKO ADIMENAK
rts
7 Irakurri eta esan zeinekin zauden ados.
intrape
Oso garrantzitsua da itxura ona izatea.
Itxura ona izateko, arropa berriak jantzi behar ditugu egunero.
Oso garrantzitsua da sasoian eta osasuntsu egotea.
Sasoian eta osasuntsu egoteko, kirola egin behar dugu.
Osasuntsu egoteko, dieta orekatua izan behar dugu.
Dieta orekatuan gozokiak eta litxarreriak sartzen dira, batez ere.
8 Idatzi lerro batzuk galdera honi erantzunez:

Zer egiten duzu zuk zure itxura zaintzeko?
103
ES0000000001919 531955 Unidad 06_5522.indd 21 01/04/2015 15:33:53
6 E. L. OHARRAK
7 E. L.
8 E. L.
31
6. UNITATEKO ENTZUNGAIETAKO TESTUAK
Hasierako entzungaia: KIROLA JOLAS (89. or.)

(Neska-mutilen algarak entzuten dira eta, bat-batean,
txilibitu-hotsa)
Soinketako irakaslea (emakumea): Ea ba! Neska-mutilok!
Gogotsu ibili zarete gaur, eta primeran, gainera. Eta
ondo egindako lanak saria merezi duenez, zerbaitetan
jolastuko gara gaurko eskola amaitzeko…
(Umeak bibaka eta iufaka)
Neska bat : Zergatik ez gara baloi errean jolasten?
Mutila: Eta zergatik ez zapi-jokoan?
Soinketako irakaslea : Tira, zeuek erabaki! Zapi-jokoan
ibili nahi dutenek eskua altxatu. Orain, baloi errean ibili
nahi dutenek. Argi dago, baloi errean jolastuko gara.
(Atzera bibaren bat)
Mutila: Nola osatuko ditugu taldeak?
Soinketako irakaslea : Oso erraz. Ezkerraldean zaudetenok talde bat osatuko duzue, eta
eskuinaldekook, bestea.
Neska: Eta nola aukeratuko ditugu ordezkariak?
Soinketako irakaslea: Hori ere oso erraz, zeuen artean zotz eginda. Tira, aukeratu laster ordezkari
bana eta has gaitezen, denbora aurrera doa-eta!
Mutila (kexati): Hara, nik nahiago nuen zapi-jokoan ibili. Zapi-jokoa ez da hain nekagarria!
Soinketako irakaslea : Bai, batez ere zapiari eusten ari denarentzat, eta zuk horixe nahi
zenuen, ezta?
Mutila (protestaka): Neka-neka eginda nago eta izerdi-patsetan!
Soinketako irakaslea : Guztiok gaude izerditan! Tira-tira! Ez zaitez hain kexatia izan eta kokatu
zeure aldean. Ea ba, mugitu ipurdia!
Harremanetan: ELKARRIZKETA (97. or.)

KAZETARIA (neska): Euskal Herriko hainbat tokitan skate-eskolak sortu dira azken urteotan.
Horrelakoetan, neska-mutilek skatearekin irristatzen eta salto ikusgarriak egiten ikasten dute.
Guk gaur Getxoko skate-eskolako arduraduna dugu hizkide. Borja Casas.
Arratsalde on, Borja.
MUTILA: Arratsalde on.
KAZETARIA: Nolatan bururatu zitzaizun skate eskola sortzea?
MUTILA: Ba, nik gimnasiako irakasle izateko ikasketak egin nituen, eta, txikitatik naiz
skatezalea. Bi gauza horiek uztartu eta eskola sortzea erabaki nuen.
KAZETARIA: Eta nola irakasten da, bada, skatearen gainean irristatzen?
MUTILA: Hasiberrientzako eskolak ematen ditut nik: zutik nola jarri, skatearen gainean erori
gabe nola egon, oreka nola izan… Hori lortutakoan, salto batzuk eta bira errazak egiten ere
irakasten dugu, baina, aurrerantzean, ikasleak beren kasa aritzen dira skatean, ikasi
beharrekoa beren kabuz ikasten dute.
32
KAZETARIA: Neska-mutilek gustuko dute skatean ibiltzea?
MUTILA: Bai, bai! Behin hasiz gero, zaletu egiten dira erabat.
KAZETARIA: Ikastetxeetan ere aritzen zara skate irakasten. Ikasleek ongi hartzen
zaituzte?
MUTILA: Ongi baino hobeto! Pozez zoratzen jartzen dira.
KAZETARIA: Dohain berezirik behar al da skatean aritzeko?
MUTILA: Ez, edonork egin dezakeen kirola da hau. Batzuk besteak baino
trebeagoak izaten dira, baina, tira… Nahikoa da ikasteko eta ongi pasatzeko
gogoa izatea. A! Eta garrantzitsua da ongi-ongi babestea: kaskoa eta belaun zein
besoetarako babesgarriak janztea!
KAZETARIA: Mila esker, Borja.
MUTILA: Eskerrik asko zuri. Beste bat arte.
Amaierako jarduerak: BIHOTZEKO AZUKRE-KOSKORRA (103. or.)

(Neska-mutil talde bat jolasean hastekotan, norbait zotz egiten dabil)
Atxia motxia perolipan

nire semea errotan,
errotara nindoala
topatu nuen asto bat,
kendu nion buztan bat,
ipini nion beste bat,
errota txikiak klin-klan!
MADDI: Kaixo! Zertan zabiltzate?

AITZOL: Kaixo, Maddi! Kukumikuka jolastuko gara. Gurekin ibili nahi duzu?
MADDI: Ez, ezin dut. Etxera joan behar dut, gero dentistarenera noa-eta.
AITZOL: Gaixoa! Ea minik egiten ez dizun!
MADDI: Eskerrik asko, Aitzol. Zu bai mutil jatorra! Ez dut uste minik emango didanik,
azterketa besterik ez dut-eta. Hurrengo batean deituko dizut parkera etortzeko, ados?
AITZOL: (totelka moduan) Bai, bai, ados.
IDOIA: Ai, ai, ai… Gure Aitzol belarrietaraino gorritu da-eta! Zer duzu? Badakit! Neska hori gustuko
duzu! (abestuaz bezala, adarra jo nahian) Aitzol Maddiren atzetik dabil! Aitzol Maddiren atzetik
dabil!
AITZOL: Ixo, tuntuna! Eta zer, gustuko badut? Oso neska atsegina da, eta gainera, polita , eta
gainera jatorra…
IDOIA: (iseka eginez edo) Oso atsegina da, eta oso polita, eta oso jatorra… Ai, Maddi,
Maddi, Aitzolen bihotzeko azukre-koskorra!
AITZOL: (barreka) Burutik eginda zaude, neska! Zer, jolastuko gara kukumikuka, ala zer?
IDOIA: Jakina! Baina zuri egokitzen zaizu zenbatzea, horrela Maddirengan pentsatzeko astia
izango duzu…
AITZOL: Zuk segi adarra jotzen, segi! Ni zenbatzen hasiko naiz: bat, bi, hiru, lau…
33
7 Mendira nahi
Unitatearen edukiak
• Oraintxe eta egunero. Aditzaren aldia.
Gramatika
JAKIN
ORTOGRAFIA • H letra.
LEXIKOA • Sinonimoak.
• Horma-irudia.
• Mintzamena eta lexikoa: Natura-parkea.
ATARIKOA
Komunikazioa
• Irakurmena: Mapa.
• Idazmena: Ibilbidea.
• Literatura-testua: Botilako jeinua.

IRAKURMENA
HARREMANETAN • Entzungaia: Ametsa.

Komunikazioa • Hizkuntza-funtzioa: Irudiak aztertzea.
EGITEN JAKIN
EGITEN JAKIN
• Gutuna.
• Olerkia eta txistea.
Literatura

gaitasuna ariketak.
IZATEN JAKIN BALIOETAN HEZTEA • Zaindu natura.
34


BATZUK

• Bertsolaritza lantzeko programa. • Txiri-txiri 3

35
Helburuak
7 Mendira nahi
• Natura-parkearekin eta naturarekin
• Irakurmena lantzeko asmoz, mapa
erantzutea.
• Idazmena lantzeko asmoz, ibilbide
bat idatziz proposatzea.
• Natura zaindu beharrari buruz
hausnartzea eta jarrera egokiak
sustatzea.
Baliabideak
Mintzamena
1 Begiratu irudiari eta erantzun. HIZTEGITXOA
Non ote daude neska-mutilak? natura-parke atseden-leku
Zein animalia ageri dira irudian? zuhaizti harreragune
Zure inguruko mendietan ba al
landaretza gidari
da horrelako animaliarik?
fauna bidezidor
Zertan ari dira umeak?
orein paseatu
Zertan ari da irudiko gizona?
basapiztia babestu
Nolakoa da paisaia? Deskribatu.
104
ES0000000001919 531955 Unidad 07_5524.indd 22 01/04/2015 15:33:51
gotan Pagoetako natura-parkean elkarrizketa eta, ondoren
Horma-irudia lantzeko orduan, eragin ikasle guztien parte eskatu ikasleei esaldiak egia ala gezurra diren adierazteko.
hartzea, beren ikuspuntuak, ideiak eta iritziak ikaskideei kon- Ariketa ahoz egitea komeni da.
tatzera animatuz.
Mintzamena lantzeko, hitz egin guztiok elkarrekin hasierako iru- kitzen dituzten testu mota desberdinak aztertzeko aukera ema-
diari buruz. Irakasleak irudiaren azpian ageri diren galderak egin- ten zaie ikasleei. Honakoan, Pagoetako natura-parkearen
go dizkie ikasleei, txandaka erantzun ditzaten. Mintzamena area- mapa ageri da, aztertu eta alboko galderei erantzuteko.
go lantzeko, segi honelako galderak egiten: Noiz egin zenuten
Idazmena lantzeko Pagoetako natura-parkean ibilbide bat
azkenekoz txangoren bat eskolakoekin? Nora joan zineten? Zer
proposatzeko eskatzen zaie ikasleei. Horretarako, arestiko
egin zenuten han? Gustura ibili zineten? Zergatik? Nora egingo
mapa aztertu eta bertan ikusi nahi dituzten lekuetara nola joan
zenukete zuek hurrengo txangoa gustura ikaskideekin?…
azalduko dute.
Esan ikasleei Hiztegitxoko hitzak ozenki irakurtzeko. Ziurtatu hi- Jarduera gehiago zehatzeko, lehenik eta behin mintzatu ikas-
tzen esanahia ulertzen dutela. Horretarako, eskatu hitz horiekin leekin natura-parke horri buruz. Azaldu Gipuzkoan dagoela.
36
Entzumena
Gaitasunak
2 Entzun Pagoetako natura-parkean elkarrizketa eta adierazi egia ala gezurra diren.
Ikasten eta pentsatzen ikasteko
Pagoetan bizi diren oreinak betidanik bizi izan dira bertan.
gaitasuna. Mapak ematen dien
Adar handiak dituztenak orein arrak dira. informazioa bildu eta gertakarien
Pagoetan oreinak baino ez dira bizi, ez dago beste basapiztiarik. segida ezartzean, gaitasun hau
Bazkalostean erlategia ikustera eta lorategi botanikora joango dira haurrak. garatzen ari dira ikasleak.
Irakurmena
Lorategi botanikoa Gizarterako eta herritartasunerako
Lukun gaitasuna. Mintzatu ikasleekin natura
3 Erreparatu Pagoetako natura- zaintzeari buruz eta, bereziki, haren
parkearen mapari eta erantzun. Sarrola: oreinak,
pottokak, betizuak
aldeko jarrera egokia hartzeko bete
iturraran Harreragunea
Nondik sartuko zinateke Laurgain behar diren arauei edo jarraitu behar
Burdinola eta museoa
Pagoetako natura-parkera? eta errota
agorregi
diren gomendioei buruz.
Zer dago Iturraran aldean? Ekimenerako eta ekintzaile-sena
Eta Agorregin? garatzeko gaitasuna. Azken
Burnigurutzeko artadia
Nora joan beharko zenuke arrospide
ariketan, jarduerari beren kabuz heldu
Pagoeta
oreinak ikusteko?
n eta nork bere trebetasunak,
Adime la
mendia (719 m) aia
Zer egin daiteke mapako
estrategiak eta usteak erabiliz lan egin
gune bakoitzean? pazia
esAzkorteko beharko dute ikasleek, ekiteko
begiratokia
4 BALIOETAN HEZTEA. Zaindu natura. gaitasuna areagotzen dutelarik

Idatzi denon artean zerrenda batean zer egin behar den natura-parke batean horrela.
bertako animaliak eta landareak zaintzeko.
egiten jakin
Idazmena
gutuna
5 Aztertu goiko mapa eta Nori idatziko zenioke
proposatu ibilbide bat. gutun bat?
Zein toki ikusi nahi dituzu? Zer kontatzeko?
Nondik hasiko zara? Pentsa mendian zaudela,
Zer beste tokitara joango zara telefonorik eta ordenagailurik gabe.
gero? Nola kontatuko zenioke lagun bati
Zer egin behar duzu toki zeinen ongi pasatzen ari zaren?
batetik bestera joateko? Bada gutun bidez, jakina!
Nola hasi ez badakizu, lasai, hemen
Zer ikusiko duzu toki
ikasiko duzu eta.
bakoitzean?
105
ES0000000001919 531955 Unidad 07_5524.indd 23 01/04/2015 15:33:52
Zati handiena Aian dago, baina Zarautz eta Zestoako zati bat Erantzunak
ere hartzen du. Bere izena Pagoeta mendiari zor dio. Entzun-
1 E. L.
gaian azaldu den bezala, parke handi horretan animaliak ikus
daitezke, bai eta burdinola zahar bat edo museo bat ere. Pa- 2 Gezurra / Egia. / Gezurra. / Egia.
seo ederra emanez, paraje politaz gozatu eta jarduera ugari 3 Harreragune eta museo den eraikinaren aldetik.
egiteko aukera ematen du. Harreragunea eta lorategi botanikoa daude.
Balioetan heztea atalaren helburua natura zaindu beharraz Agorregin burdinola dago.
hausnartzea eta horretarako proposamenak egitea da. Laurgain aldera joan beharko genuke oreinak ikusteko.
Amaitzeko, irakurri Egiten jakin programan aurrerago lan- Azkoarteko begiratokian ikuspegi ederraz goza daiteke,
duko den gaiari buruzko galderatxoak eta azalpen laburra eta Arrospide aldean, berriz, Pagoeta mendira igo gaitezke,
mintzatu horri buruz, egingo den lanaren atari gisa. eta besteetan jada esan dugu zer egin.
4 E. L.
5 E. L.
37
Helburuak
ahoskatuz zein entonazio egokia
emanez irakurtzea.
Botilako jeinua
Behin batean bazen egurgile zahar bat, seme bat zuena.
Egurgileak aizkora bakarra zuen eta, hain pobrea zenez, beste
aizkora bat erosteko dirurik ere ez zeukan. Auzokoari bigarren
aizkora bat maileguan eskatuta, basora joan ziren egun batean
aita-semeak egurretan.
Goiz osoa jo eta ke lanean aritu ostean, bazkaltzeko etena egin
zuten, baina semeak, bazkaldu ordez, basoan osteratxo bat egitea
erabaki zuen.
Ibili eta ibili, basoko txoko batetik zetorren ahots bat entzun
zuen, bat-batean:
–Lagundu! Atera nazazu hemendik! Kanpora irten nahi dut!
–zioen ahotsak.
Inguru guztiak arakatu ondoren, barruan izaki txiki bat zeukan
botila bat aurkitu zuen sasi artean ezkutaturik. Eta, birritan
pentsatu gabe, mutilak botila ireki zuen, izaki txikiari laguntzeko
asmoz.
Baina, hara! Barruko izakia handitzen eta handitzen hasi zen,
jeinu beldurgarri bilakatu arte.
–Zureak egin du. Bertan akabatuko zaitut! –esan zion mutilari.
Eta mutilak:
106
ES0000000001919 531955 Unidad 07_5524.indd 24 01/04/2015 15:33:53
Irakurgaiari buruzko iradozkizunak IRAKURGAIA

Eskatu ikasleei testua isilpean irakurtzeko. Esan hitzen bat
IRAKURRI BAINO LEHEN ezagutzen ez badute, eta testuinguruari erraparatuta haren
Irakurri izenburua eta aztertu irudiak. Galdetu ikasleei bertan esanahia argitzerik ez badute, azpimarratzeko edo koader-
jeinurik ikusten ote duten. Galdetu, halaber, botilako jeinurik noan idazteko. Saiatu hitz horien esanahia guztion artean, hau
duen ipuinik ezagutzen ote duten eta eskatu jeinuak nor diren da, ikaskideen laguntzaz, argitzen eta, inork ez badaki, bilatu
azaltzeko eta nolakoak diren deskribatzeko. Esan jeinuren bat hiztegian.
azaltzen diren ipuinak kontatzeko. Ondoren, ekin testua berriz ere irakurtzeari, baina oraingoan
Jarraitu irudiak aztertzen eta egin honelako galderak ikasleei, ozenki eta bata bestearen segidan.
mintzamena lantzeko asmoz: Nor ote dira ipuineko protago-
nistak? Zertan da beren lana? Ezkerraldeko mutikoa eta eskui- IRAKURRI ETA GERO
neko medikua pertsona bera direla iruditzen zaizue? Zertan ari Mintzatu ikasleekin irakurgaiari buruz. Galdetu ipuina gustatu
da medikua?… zaien. Gainera, egin honako galderak: Ona iruditzen zaizue jei-
nuak mutilari emandako oparia? Zergatik? Zuek horrelako zapi
38
7
–Iruzurti halakoa! Zu ez zara botilan zegoen izaki bera, ez dizut
sinesten. Frogatu zu zarela eta orduan akaba nazazu, nahi Gaitasunak
maileguan eskatu:
baduzu.
erabiltzeko eskatu, Gizarterako eta herritartasunerako
Orduan, jeinu harroa txikitzen eta txikitzen hasi zen, lehengo
izaki ñimiño bihurtu arte, eta botilan sartu zenerako, mutil
itzultzeko asmoz. gaitasuna. Ipuin honek badu
azkarrak tapoiaz itxi egin zuen bizkor-bizkor. egurretan egin: berezitasun bat: ipuin magiko
zuhaitzak moztu, egurra
–Aska nazazu, arren! –esan zion jeinuak berriz–. Askatzen gehienetan ez bezala, saritzat
lortzeko.
banauzu, ez zaizu inoiz dirua faltako! lortutako aberastasun-iturria lanean
Mutilak jeinua askatu zuen bigarrenez, eta emandako hitzari akabatu: hil.
iruzurti: tranpati
eta jakintzan oinarrituta dagoela,
eutsiz, hark zapi bat oparitu zion.
–Zapi hau magikoa da. Alde batekin igurtziz gero, zauriak ñimiño: txikitxo.
alegia. Goraipatu balio horiek
sendatzen ditu eta beste aldearekin metalezko edozer igurtziz bizimodua aurrera ateratzeko bide
gero, zilarrezko bihurtzen da –esan zion. gisa.
Jeinuaren oparia hartuta, pozik itzuli zen mutila aita zegoen
lekura, baita lanari kemenez ekin ere. Baina aizkora zapiaz igurtzi
zuen oharkabean eta, zilarrezko bihurturik, hautsi egin zen lehen
kolpean.
–Zer egingo dugu orain? –esan zion aitak–. Ezin diogu
auzokoari aizkora hautsia itzuli eta ez daukagu beste bat erosteko
dirurik!
Mutilak jeinuaren kontu hura guztia azaldu zion aitari, eta
zilarrezko aizkora harturik, herrira joan ziren biak. Herrian
aizkora saldu zuten eta atera zuten diruarekin beste bat erosi
zioten auzokoari.
Zapi miragarriari esker, diru asko izan zuten aurrerantzean.
Aitak egurretan ibiltzeari utzi zion eta semea hirira joan zen,
ikastera. Ikasketak amaitu zituenean, zauriak sendatzen zituen
zapiaren laguntzaz, inguru haietako mediku on eta ospetsuena
bilakatu zen.
Grimm AnAiAk (moldatua)
107
ES0000000001919 531955 Unidad 07_5524.indd 25 01/04/2015 15:33:54
miragarri bat edukiz gero, zertarako erabiliko zenukete, zilarra OHARRAK

lortzeko ala jendea sendatzeko? Zergatik?
HIZTEGIA
Irakurgaiaren alboan, laukitxo batean bildurik, irakurgaian go-
rriz nabarmendutako zenbait hitz ageri dira. Ikasleentzat hain
tzuk egiteko.
39
Irakurgaia lantzen
Helburuak 1 Azaldu ipuineko pertsonaia bakoitzari buruz dakizuna.
• Irakurgaia ulertzea.
• Pertsonaiak bereizi eta haiei
buruzko informazioa ematea.
gertakarien segida ezartzea. 2 Osatu esaldiak eta kopiatu koadernoan.
• Ipuina laburtzea. Ipuineko egurgile zaharrak aizkora … zeukan.
• Norbere iritziak ematea.  bat  bi  mordoa

Ipuinean kontatzen zaiguna … gertatu zen.
• Jeinuei buruzko ipuinak kontatzea
eta idaztea.  basamortuan  hirian  basoan
Egurgilearen semeak … aurkitu zuen.
 zapia  botila  zilarrezko aizkora
lexikoa lantzea.
Ezkutaturik zegoen ….
 lurpean  zuhaitz batean  sasi artean
Bertan jeinu … bat zegoen sartuta.
 jator eta argi  gaizto eta harro  txiki eta inozo
3 Ordenatu irudiak eta azaldu. Nola gertatu zen?
  
4 Kontatu labur-labur botilako jeinuaren ipuina.
5 Pentsatu eta azaldu:

Jeinu bat topatuz gero, zein opari magiko eskatuko zenioke? Zertarako erabiliko zenuke?
108
ES0000000001919 531955 Unidad 07_5524.indd 26 01/04/2015 15:33:56
Iradokizun didaktikoak Bederatzigarren ariketa dela-eta, bestalde, aipatu guztion ar-

tean -gile atzizkia duten hitz gehiago eta eman haien defini-
Lehen orrialdeko ariketak, idatziz eta bakarka egiteko dira oro zioak.
har; azken biak, ordea, ipuinaren laburpenarena eta hurren-
goa, ahoz ere egin daitezke nahi izanez gero. Erantzunak
Ipuinaren laburpena egiteko, ongi legoke bigarren eta hiruga-
1 E. L. Adibidez:
rrean ariketetan egindako lana aintzat hartzea.
Aita langilea da eta eskerroneko gizona, auzokoari aizkora
Ipuinetik harago atalean, jeinuei buruzko ipuinak kontatzea eta
lanerako eskatu eta, hautsi ondoren, berria erosten diona.
idaztea eta, baita jeinuei buruz mintzatzea eta marraztea propo-
Semea mutil argia da, jeinua engainatzea lortu eta ongi
satzen zaie ikasleei. Seguruenik, ezaguna izango dute Aladino-
merezitako saria lortzen duena. Medikuntza ikasi eta gai-
ren eta kriseilu miragarriaren istorioa baina, ezagutzen ez badu-
xoak zaintzeko erabakia hartzeak ere oso mutil azkarra
te, hari buruz mintzatzea eta ikasgelan kontatzea komeni da.
dela erakusten du.
Zortzigarren ariketa dela-eta, proposatu ikasleei esapidea era- Jeinua harroputza eta gaiztoa da, mutikoa hiltzeko gogoa
biltzeko moduko egoerak aipatzea edota beste esaldi batzuk erakusten baitu.
idaztea.
40
7

6 Pentsatu eta azaldu. Ikasten eta pentsatzen ikasteko
Ezagutzen al duzu jeinu miragarriren bati gaitasuna. Irudiek ematen dieten
buruzko beste ipuinen bat? Nola du izena? informazioa bildu eta gertakarien
Nolakoa da ipuin horretako jeinua? segida ezartzean, gaitasun hau
Non bizi da? garatzen ari dira ikasleak.
Zer egiten du? Arterako gaitasuna. Zazpigarren
ariketan jeinua marraztea proposatzen
7 Idatzi ipuin hori koadernoan eta egin jeinuaren
marrazkia.
zaie ikasleei eta hori, ezbairik gabe,
arterako gaitsunarekin loturik dago.
HITZEN HAbIA
8 Adierazi zein den esaldi honen esanahia.
Aita eta semea goiz osoan jo eta ke lanean aritu ziren.
 Aita eta semea atseden hartu gabe lanean aritu ziren.

 Aita eta semea gehiegi nekatu gabe aritu ziren lanean.
9 Idatzi lanbideen izenak, -gile atzizkia erabiliz.

Basoan zuhaitzak mozten ibiltzen dena, egurra egiteko: egurgile
o
Buztinezko ontziak edo eltzeak egiten dituena:
izk untzarak
Liburu eta ipuinetarako irudi politak marrazten dituena: H na
Musika egiten duena, konpositorea:
adime
Zumez, ihiz eta abarrez saskiak egiten dituena:
10 Kopiatu testutxoa koadernoan eta idatzi nabarmendutako hitzen sinonimoak.
Botilako jeinua
Behin batean, egurgile batek barruan izaki
txiki bat zeukan botila bat aurkitu zuen basoan.
ñimiño
Botila ireki zuenean, izakia handitzen eta
harroputza
handitzen hasi zen, eta jeinu beldurgarri bihurtu
topatu zen. Beldurgarria izan ez ezik, oso harroa ere
izugarria
hil bazen jeinu hura eta akabatu egingo zuela esan
zion egurgile gaixoari.
109
ES0000000001919 531955 Unidad 07_5524.indd 27 01/04/2015 15:33:56
2 Ipuineko egurgile zaharrak aizkora bat zeukan. 7 E. L.

Ipuinean kontatzen zaiguna basoan gertatu zen. 8 Aita eta semea atseden hartu gabe lanean aritu ziren.
E
gurgilearen semeak botila aurkitu zuen.
9 Buztinezko ontziak edo eltzeak egiten dituena: eltzegilea.
Ezkutaturik zegoen sasi artean.
Bertan jeinu gaizto eta harro bat zegoen sartuta.

Liburu eta ipuinetarako irudi politak marrazten dituena:
irudigilea.
3 Jarri zenbakiak laukitxoetan: 2, 1, 3. Askatu zuenean zapi
Musika egiten duena, konpositorea: musikagilea.
miragarri bat eman zion jeinuak mutilari. zapiarekin zila- Zumez, ihiz eta abarrez saskiak egiten dituena: saskigilea.
rrezko bihurtu zuen aizkora eta zuhaitza joatzean hausti
10 Behin batean, egurgile batek barruan izaki ñimiño bat
egin zen. azkenean, mediku-ikasketak egitera joan zen
zeukan botila topatu zuen basoan. Botila ireki zuenean,
mutila.
izakia handitzen eta handitzen hasi zen, eta jeinu beldur-
4 E. L.
garri bihurtu zen. Izugarria izan ez ezik, oso harroputza
5 E. L. ere bazen jeinu hura eta hil egingo zuela esan zion egur-
6 E. L. gile gaixoari.
41
Hizkuntzaren erabilera. oraintxe eta egunero
Helburuak Kaixo, edurne!

Zertan ari zara?
• Aditzaren ekintza noiz gertatu den
bereiztea.
• Aditzaren aspektua lantzea.
Margotzen ari naiz.

egunero etortzen naiz hona
1 Begiratu irudiari eta erantzun. margotzera.
Zertan ari da edurne?
Zer egiten du egunero?
2 Erreparatu ongi lehen ariketako irudiari eta azaldu esaldi hauek egia ala gezurra
diren. Zuzendu gezurrak koadernoan.
edurne paisaia margotzen ari da.
txoria habia egiten ari da zuhaitzean.
ardiak korrika egiten ari dira zelaian.
artzaina gazta egiten ari da.
Baserriko tximiniatik kea irteten ari da. ADITZAREN ALDIA
3 Erantzun galdera hauei. ekintza oraintxe gertatzen ari

Zer egiten ari zara zu une honetan? dela adierazteko:
Ni orain margotzen ari naiz.
Zertan ari dira zure ikaskideak?
ekintza normalean
eta irakaslea, zer egiten ari da? gertatzen dela adierazteko:
Zer egiten ari ote dira zure gurasoak? Egunero etortzen naiz hona.
eta itsasoan bizi diren arrainak?
110
ES0000000001919 531955 Unidad 07_5524.indd 28 01/04/2015 15:33:58
Iradokizun didaktikoak Orrialde hauetako ariketa guztiak bakarka egitea komeni da.
Zuzendu, ahoz eta ozenki zuzendu ahal dituzue, guztiok ba-
Unitate honetan, aurrekoan bezala, garamatika-programan tera.
aditzaren erabilera berrikusi eta lantzen jarraituko dugu zen-
bait ariketen bidez. Erantzunak
Baliatu hasierako irudia lehen ariketa egiteko, gaia aurkezteko 1 Edurne margotzen ari da.
eta argibideak emateko, bai eta ikasitakoa bertan egiaztatze-
Egunero etortzen da leku berera margotzera.
ko ere.
2 Edurne margotzen ari da. Egia.
Hizkuntzaren erabilera edo gramatika lantzeko programa ho- Txoria habia egiten ari da zuhaitzean. Gezurra. Txoria
netan, ariketetan lantzen den kontzeptu gramatikalaren azal- adarrean atseden hartzen ari da.
pen xumea ageri da lauki batean bilduta. Informazio hori arike- Ardiak korrika egiten ari dira zelaian. Gezurra. Ardiak be-
tak egin aurretik, laguntza gisa, edo ariketak egin ostean, larra jaten ari dira zelaian.
azken ondorio gisa, irakur daiteke, baina honakoan, aurretik Artzaina gazta egiten ari da. Gezurra. Artzaina txakurrare-
irakurtzea komeni da. kin jolasten ari da.
42
7
4 Irakurri testua eta sailkatu ekintzak koadernoan. OHARRAK

Baserriko bizimodua
Baserri batean bizi naiz, kaletik urrun samar. Amak
egunero eramaten nau eskolara eta, amaitzean, aitak
ekartzen nau etxera. Lehenik, askaria jaten dut eta,
gero, andereñok etxerako bidali dizkigun lanak egiten
ditut. Eta den-dena amaitu ostean, gurasoei laguntzen diet
baserriko lanetan. Batzuetan, ortuan aritzen gara, eta beste
batzuetan, abereak zaintzen. Orain, behia jezten ari naiz
eta esnea ontzi batean biltzen ari naiz, amari eramateko.
Esne horrekin amak gazta gozo-gozoak egiten ditu.
Eguneroko ekintzak:
Une honetako ekintzak:
5 Aztertu orriak eta idatzi koadernoan. Zer egiten dute baserrian astean zehar?
ASTELEHENEAN ASTEAZKENEAN
Herrian erosketak egin. Gazta egin. OSTEGUNEAN

Belarra moztu. ASTEARTEAN Barazkiak batu. Azokan saldu.
OSTIRALEAN
Ortua landu. Abereak zaindu.
Lagunekin elkartu.
Korta garbitu.
Atseden hartu.
Azaldu. Zer egiten duzu astean zehar? Eta asteburuan?
6 Aukeratu eta osatu esaldiak koadernoan.

Egunero, ohea eskolara joan aurretik.
a) egiten ari naiz b) egiten dut
Haurtxoa, orain, negar , gose delako.
a) egiten ari da b) egiten du
Aizu, zer makila luze horrekin?
a) egiten duzu b) egiten ari zara
Astero-astero, otarre bete sagar azokara.
a) eramaten dugu b) eramaten ari gara
111
ES0000000001919 531955 Unidad 07_5524.indd 29 01/04/2015 15:33:59
Baserriko tximiniatik kea irteten ari da. Gezurra. Baserriko Ostegunean, barazkiak azokan saltzen dituzte eta abe-
tximiniatik ez da kea irteten ari. reak zaintzen dituzte.
3 E. L. Ostiralean, lagunekin elkartzen dira eta atseden hartzen
dute.
4 Eguneroko ekintzak: bizi naiz, amak eramaten nau, aitak
ekartzen nau, askaria jaten dut, lanak egiten ditut, ortuan 6 Egunero, ohea egiten dut eskolara joan aurretik.
aritzen gara, abereak zaintzen aritzen gara, amak gazta Haurtxoa, orain, negar egiten ari da, gose delako.
gozoak egiten ditu. Aizu, zer egiten ari zara makila luze horrekin?
Une honetako ekintzak: behia jezten ari naiz, esnea bil- Astero-astero, otarre bete sagar eramaten dugu azokara.
tzen ari naiz.
5 Astelehenean, herrian erosketak egiten dituzte eta belarra
mozten dute.
Asteartean, ortua lantzen dute eta korta garbitzen dute.
Asteazkenean, gazta egiten dute eta barazkiak batzen di-
tuzte.
43
Ortografia. h letra
Helburuak 1 Bilatu testuan h letra duten hitzak eta osatu beheko zerrendak.
• H letraren erabilera berrikustea eta Paisaia harrigarria

lantzea.
Nire ustez, oihana da munduan ikusi ahal den
paisaia harrigarriena. Zuhaitz handiak daude eta
mila kolore alaitako hegaztiak bizi dira han.
Egunsentian, haien kantuak eta tximinoen oihuak
entzuten dira inguru osoan.
Oihana ezagutu nahi dut nik, hara bidaiatu;
baina ez dago hemendik batere hurbil, oso urrun
baizik. Urte gehiegi igaro baino lehen, hegazkin
bat hartu eta hantxe agertuko naiz ni, nire motxila
zaharra bizkarrean hartuta.
h hitzaren hasieran h bi bokal desberdinen h bi bokal berdinen

dago artean dago artean dago
2 Irakurri definizioak eta osatu hitz gurutzatuak.
L 5
E 3
1. Piztia hau oihaneko erregea da. 4. txakurren gustuko jaki gogorra.

2. Zeruan egoten da eta euria ekartzen du. 5. Indartsuaren kontrakoa da.
3. animalia honek kua-kua egiten du. 6. lo egiteko erabiltzen den altzaria.
112
ES0000000001919 531955 Unidad 07_5524.indd 30 01/04/2015 15:34:00
Erantzunak OHARRAK
1 H hitzaren hasieran dago: harrigarriena, handiak, hegaztiak,

haien, hara, hemendik, hurbil, hegazkin, hartu, hantxe, har-
tuta.
H bi bokal desberdinen artean dago: oihana, zuhaitz, oi-
huak, oihana, gehiegi.
H bi bokal berdinen artean dago: ahal, lehen, zaharra.
2 1. Lehoia.
2. Hodeia.
3. Ahatea.
4. Hezurra.
5. Ahula.
6. Ohea.
44
Harremanetan. IRUDIA AZTERTZEA 7
1 Entzun Ametsa testua, eta adierazi esaldi hauek egia ala gezurra diren. Helburuak
Neskak gozokizko etxetxo batekin egin du ametsetan,
• Testua entzutea eta ulertzea.
eta etxeak bizkotxozko teilatua zeukan.
Paisaia harrigarri batekin ere egin du ametsetan. • Irudia aztertzea.
Ametseko paisaia jaki gozoz osatuta zegoen.
Neskari ez zaio ametsa gustatu. Baliabideak
Esnatu denean, buruko min apur bat zeukan.
Azkenean, ez du gosalduko ikastolara joan
aurretik, ametseko janariekin bete delako.
Gaitasunak
2 Aztertu irudiak eta aukeratu. Zer irudi dator bat testuko paisaiarekin?
Hitzez, hitzik gabe eta era
A B digitalean komunikazteko
gaitasuna. Informazioa jaso eta era
zuzen eta eraginkorrean adieraztean
datza gaitasun hau, besteak beste.
Arterako gaitasuna. Irudiak
konparatzean, arterako gaitasunarekin
zerikusia duten trebetasunak lantzen
ari dira ikasleak.
Gogoratu eta azaldu. Nolakoa zen paisaia? Zerez eginda zegoen? Ikasten eta pentsatzen ikasteko
gaitasuna. Irudiek ematen dieten
3 Aukeratu. Zer esan nahi du esapide honek?
informazioa bildu eta modu ordenatu
Ni mauka-mauka jaten hasi naiz. eta egokian adieraztean, gaitasun hau
 Gogo handiz jaten hasi naiz.  Pittinka-pittinka jaten hasi naiz.
4 Aztertu irudia eta deskribatu tokia.

Nolako tokia da? Polita, itsusia,
lasaia…?
Zer dago toki horretan?
Nolakoak dira bertako elementuak?
Nolako hotsak entzuten ote dira bertan?
Zer datorkizu burura toki hori ikustean?
113
ES0000000001919 531955 Unidad 07_5524.indd 31 10/04/2015 8:14:35

Entzundakoaren ulermena lantzeko, entzun Ametsa izeneko 1 Gezurra. / Egia. / Gezurra. / Gezurra. / Gezurra. 2 Irudi
elkarrizketaren grabazioa behar duzuen guztietan eta, ondo- egokia B irudia da. E. L. Adibidez: belarra gomazko gozokiak
ren, ekin horrekin loturiko ariketak egiteari. bezalakoa zen eta loreak natazkoak ziren. Zuhaitz batzuk
Lehen ariketan, esaldiak egia ala gezurra diren esatea ez ezik, azukre-kotoizkoak ziren eta beste batzuk, aldiz, piruletak be-
gezurrak zuzendu eta egi bilkatzea ere proposatu ahal zaie zalakoak. Etxe alboan iturri bat zegoen, txokolate beroa ema-
ikasleei. ten zuena.
Bigarren ariketan, bestalde, entzungaian ageri den paisaia be- 3 Gogo handiz jaten hasi naiz.
ren hitzez deskribatzen saiatu behar dute ikasleek, hartatik ja- 4 E. L. Adibidez: Tokia oso ederra eta lasaia da. Erreka gar-
sotako informazioa aintzat hartuta. Horretarako, irudiko ele- bia pasatzen da zuhaitzen artetik eta harriak goroldioz es-
mentuak nolakoak edo zerezkoak diren azaldu beharko dute. talirik daude. Erreka garbiaren pol-pola entzuten da eta
txorien kantak ere entzuten dira. Paisai hori ikustean, mai-
tagarrien ipuinetako tokiak etortzen zaizkit burura.
45
egiten jakin Gutuna
Helburuak > 30å.

L”anzaro†æ, martxoa®e
• Gutunak dituen ezaugarriak
uΩ zau∂æ?
aztertzea. K”aixo, E”¬e>æ! Ze® mod >.
å gauzå
Uhar†æ txikiå då, bain artza>
na bi ¬ L”a nz ar o†e
• Gutunen atalak bereiztea. N^ priµera> d¤ etå hond
o egurald^ onå egi†e>
• Gutun-azaletako datuak zein diren asko dit¤ ikus†eko. Os
jakitea eta gutun-azalak betetzea. ego†e> garå batz¤eta>. hango
ragu>ea> ego> gi>e> så suri§
a> fa yå iΩe >e ko na tu
A”tzo Tim eΩ πent
• Gutuneko atalak ordenatzea eta µendia§ dau∂æ, bainå
suµendia§ ikus†e>. S<u entuΩ lasa^-lasa^ dau∂elå esa> zigu>
gutuna osatzea.
botatΩe> du†eni§! M”oµ å eΩetΩ jaki> Ωe® iza> Ωe> harrigarr^enå?
• Lagun bati gutuna idaztea. ∫±rtako gidaria§. B<ain il^ nintΩelå! E”∂erto pasat¤ n¤e>!
ib
B<adå, droµedarioa> ItzultΩea> kontatuko
dizu† ∂enå.
¤ ha nd ^-h an d^ ba †.
M”us
Norå
1 Irakurri gutuna eta erantzun koadernoan.

Nork idatzi du gutuna eta nori idatzi dio?
Nola hasten da gutuna? Nola bukatzen da?
Nondik dago idatzita? Zer egiten ari da han?
2 Bilatu atal hauek goiko gutunean. Gero, idatzi definizio egokiaren ondoan.
Hasierako agurra Azken agurra
Lekua eta data Testu nagusia Sinadura
Gutunaren hasieran agertzen da, hartzailea agurtzeko:

Gutuna nondik eta noiz idatzi den azaltzen du eta beti agertzen da goian
eta eskuinean:
Gutunaren zati luzeena da eta bertan kontatzen da gutunaren arrazoia edo
gora-behera guztiak:
Gutuna nork idatzi duen aditzera ematen du eta amaieran jartzen da beti:
Gutunaren amaieran azaltzen da, hartzaileari agur esateko:
114
ES0000000001919 531955 Unidad 07_5524.indd 32 01/04/2015 15:34:05
Iradokizun didaktikoak atalak bertan bereizteko eta bakoitzean zer-nolako informa-

zioa ageri den egiaztatzeko, bigarren ariketan eskatzen den
Ikastunitate honetako idazmen-programan, lagunarteko gutu-
legez.
nak izango ditugu aztergai. Atariko jarduera gisa, mintzatu
ikasleekin gutunei buruz. Izan ere, gaur egun Olentzerori bai- Hortik aurrera, ekin gainerako ariketak egiteari eta ziurtatu
no ez dizkiogu gutunak idazten, baina, azaldu ikasleei telefo- ikasleek ongi ulertu dutela zein diren gutunaren egitura eta
noa eta Internet asmatu aurretik, gutunak zirela kanpoko lagu- atalak, azken ariketa gisa, gutun bat idatzi beharko baitiote la-
nekin komunikatzeko bide bakarra. Garai hartan ohitura gun bati.
handia zegoen gutunak idazteko; orain, ordea, ez hainbeste.
Galdetu ikasleei nola komunikatzen diren lagunekin, zer egiten Erantzunak
duten haiei zerbait garrantzitsua esan nahi dietenean edo
1 Gutuna Norak idatzi du eta Eleneri idatzi dio.
haien berri izan nahi dutenean.
«Kaixo, Elene! Zer moduz zaude?», hasten da eta
Programaren hasieran, landuko den testu motaren eredu gi- bukaera honakoa du: «Musu handi-handi bat. Itzultzean
sakoa ageri da. Ikasleek testua irakurri eta lehen ariketako gal- kontatuko dizut dena».
derei erantzungo diete. Horrez gain, erabili testua gutunaren
Gutuna Lanzarotetik idatzita dago. Nora oporretan dago
46
Testu-tipologia 7
3 Erreparatu gutunazalaren atzeko eta aurreko aldeei, eta erantzun. OHARRAK

ATZEKO ALDEA AURREKO ALDEA
Nora Ibarrondo Aldai

Yaiza hotela
Lanzarote
Elene Etxaniz Osoro
Erripa kalea 35, 3A
40001 Bilbo
Non ageri dira gutuna idatzi duenaren datuak? Zer datu ageri dira?
Non ageri dira hartzailearen datuak? Zer datu ageri dira?
4 Ordenatu eta berridatzi Eleneren erantzun-gutuna osorik koadernoan.
Elene Besarkada handi bat.
gustura. Alemaniako
Ni, berriz, Bilbon nago, baina oso
ngus uak etorr i zaizkigu bisitan,
osaba-izebak eta lehe
egun ero dauk agu zerb ait berezia ikusteko
eta egunero-
o astirik. Ez pentsa,
edo egiteko. Ez daukat aspertzek
lara itzulitakoan
nik ere gauza piloa dut zuri esko
kontatzeko! Bilbo, apirilaren 9a.
Kaixo, Nora. Zer ondo zabiltzan
!
5 Idatzi gutuna lagun bati joan den asteburuan egin duzunaren berri emanez.
Bete gutunazala zure eta lagunaren helbideekin.
A. HASIERA Jarri eskuinean lekua eta data, eta idatzi hasierako agurra.
B. TESTUA Idatzi zer egin duzun eta nola pasatu duzun.
C. AGURRA Ez ahaztu azken agurra eta sinadura.
115
ES0000000001919 531955 Unidad 07_5524.indd 33 01/04/2015 15:34:06
han eta gauza piloa egiten ari da bertan: hondartzara joan,

Hartzailearen datuak aurreko aldean ageri dira. hartzailea-
sumendiak ikusi eta dromedarioan ibili, besteak beste. ren izena eta helbidea ageri dira.
2 Gutunaren hasieran agertzen da, hartzailea agurtzeko: 4 Bilbo, apirilaren 9a.
hasierako agurra. Kaixo, Nora. Zer ondo zabiltzan!

Gutuna nondik eta noiz idatzi den azaltzen du eta beti Ni, berriz, Bilbon nago, baina oso gustura. Alemaniako
agertzen da goian: Lekua eta data. osaba-izebak eta lehengusuak etorri zaizkigu bisitan, eta
Gutunaren zati luzeena da eta bertan kontatzen dira gu- egunero-egunero daukagu zerbait berezia ikusteko edo
tunaren arrazoia edo gora-behera guztiak: Testu nagusia. egiteko. Ez daukat aspertzeko astirik. Ez pentsa, nik ere
Gutuna nork idatzi duen aditzera ematen du eta amaieran gauza piloa dut zuri eskolara itzulitakoan kontatzeko!
jartzen da beti: Sinadura.
Besarkada handi bat.

Gutunaren amaieran azaltzen da, hartzaileari agur esate-
Elene.
ko: Azken agurra. 5 E. L.
3 Gutuna idatzi duenaren datuak gutunazalaren atzeko al-
dean ageri dira. Gutuna nork idatzi duen eta haren helbi-
dea ageri dira bertan.
47
Lexikoa. SINONIMOAK
Helburuak 1 Bilatu eskuineko testuan ezkerrekoan nabarmendutako hitzen sinonimoak.
• Sinonimoak aztertzea eta haien Herenegun Manexek

erabilera lantzea. eskutitza bidali zien
• Sinonimoak edo esanahi bera duten etxekoei Irlandatik. Irlanda
hitzak erabiltzea. oso herrialde polita dela
esaten du eta ez duela
etxera itzultzeko gogorik.
Txantxa ote?
Herenegun Manexek
gutuna bidali zien
etxekoei Irlandatik.
Irlanda oso herrialde
ederra dela esaten du eta
ez duela etxera
bueltatzeko gogorik.
2 Irakurri testua, eta berridatzi koadernoan, Broma ote?
sinonimo hauek erabiliz.
ospitalean adiskideekin berriak gizajoa medikuak apurtu
Manexen berri berriz

Gaur, Manexen albisteak jaso dituzte berriro
etxekoek. Hanka hautsi omen du lagunekin
mendian zebilela, eta erietxean dago.
Sendagileak esan dio makuluak erabili behar
dituela. Manex gaixoa!
3 Kopiatu eta eman nabarmendutako hitzen sinonimoak.
Lapitza du sinonimo eta estutxean denok

daukagu, antza: SINONIMOAK
Euritik babestekoa, aterkia edo…
Esanahi bera edo oso
Arbola du pareko hitza, izan daiteke
antzekoa duten hitzak
pinua edo haritza: sinonimoak dira. Adibidez:
Indabak berotzekoa, eltzea edo… gutun eta eskutitz.
Edateko erabilia, basoa edo…
116
ES0000000001919 531955 Unidad 07_5524.indd 34 01/04/2015 15:34:11

Unitate honetan, sinonimoen edo esanahi bera duten hitzen 1 Eskutitza - gutuna / polita - ederra / itzultzeko - bueltatze-
erabilera izango dugu aztergai. Sinonimoak zer diren jakiteko, ko / txantxa - broma.
laukitxoan ageri den azalpena irakurri besterik ez duzue. Beti 2 Gaur, Manexen berriak jaso dituzte berriro etxekoek. Han-
bezala, lanari ekin aurretik zein ondoren egin dezakezue hori. ka apurtu omen du adiskideekin mendian zebilela, eta os-
Nolanahi izanik ere, azaldu ikasleei oso interesgarria dela esa- pitalean dago. Medikuak esan dio makuluak erabili behar
nahi bera duten hitzak ezagutzea, hitz egitean edo idazte- dituela. Manex gizajoa!
rakoan beti hitz berberak erabiltzen ibili beharrik ez izateko. 3 Lapitza du sinonimo eta estutxean denok daukagu, antza:
Hitzak direla-eta, ziurtatu ikasle guztiek haien esanahia uler- arkatza.
tzen dutela eta argitu guztion artean edo hiztegiaren laguntzaz Euritik babestekoa, aterkia edo euritakoa.
ezagutzen ez dituzten hitzen esanahia. Arbola du pareko hitza, izan daiteke pinua edo haritza:
zuhaitza.
Indabak berotzekoa, eltzea edo lapikoa.
Edateko erabilia, basoa edo edalontzia.
48
Helburuak
Etxe zahar-zaharra • Literatura-testuak aztertzea eta
lantzea.
Oihan txokoan,
• Olerkia ulertzea eta bertako paisaia
zelai bat ondoan,
marraztea.
badut etxe zahar bat
han zutik aspaldikoan. • Txistearen amaiera igartzea.
Arrailak murruetan, • Txisteak idaztea.
kurrinkak leihoetan,
haize egunetan. arrailak: pitzadurak.
Etxe gibelean,
murru: horma. Gaitasunak
kurrinka: karranka,
aranondoa loretan hotsa. Arterako gaitasuna. Lehen ariketan
primaderetan. gibelean: atzean. olerkian deskribatzen dena bezalako
aranondo: aranak
Eta ilargi zuritan, ematen dituen arbola. paisaia marraztea proposatzen zaie
hontza uhuka primadera: udaberri. ikasleei eta hori, ezbairik gabe,
balkoi argitan! arterako gaitsunarekin loturik dago.
Luixa GiLtzu (moldatua)
n
Adime la
Kopiatu olerkia eta marraztu alboan bertan deskribatzen diren etxea eta paisaia. a
espazi
1
2 Irakurri txistea eta kopiatu koadernoan amaiera egokia.
Paisaia baten marrazkia

Paisaia bat marrazteko esan die irakasleak ikasleei. Handik
ordubetera, orri zuria eman dio Jaimitok. Irakasleak zer den
galdetu dionean, behi bat larrean belarra jaten dela esan dio
Jaimitok.
–Eta non da belarra? –galdetu dio irakasleak.
–Behiak jan du –erantzun du Jaimitok.
–Eta behia, non da?
–Belarra jan du eta joan egin da.
–Marraztea ahaztu zait! –Ez da behia, ardia da.
3 Idatzi zure gustuko txiste bat eta irakurri ikaskideei.
117
ES0000000001919 531955 Unidad 07_5524.indd 35 01/04/2015 15:34:12

Literaturaz gozatzen izeneko programa honetan mota asko- 1 E. L.
tako literatura-testuak biltzen dira, ikasleek ezagutzeko eta 2 Paisaia bat marrazteko esan die irakasleak ikasleei. Han-
haietan erabiltzen diren baliabide estilistikoak poliki-poliki lan- dik ordubetera, orri zuria eman dio Jaimitok. Irakasleak
tzen hasteko. zer den galdetu dionean, behi bat larrean belarra jaten
Irakurri hasierako olerkia ozenki. Hasteko, irakasleak irakur dela esan dio Jaimitok.
dezake, entonazioa ongi markatuz eta deklamatuz, ikasleek –Eta non da belarra? –galdetu dio irakasleak.
ere hark bezala irakur dezaten ondoren. Olerki honetan etxe –Behiak jan du –erantzun dio Jaimitok.
bat eta haren inguruko paisaia deskribatzen dira eta horixe da –Eta behia, non da?
ikasleek gero marraztu behar dutena. Hizkeraren aldetik zail- –Belarra jan du eta joan egin da.
tasunen bat aurkituko zutelakoan, zenbait hitzen esanahia ja- 3 E. L.
rri dugu alboan, baina hitz ezezagun gehiago egonez gero, ar-
gitu zer esan nahi duten, ikasleek marrazkia egiteko orduan
eragozpenik izan ez dezaten.
49
AMAIERAKO JARDUERAK
Helburuak
berrikustea eta finkatzea. Bai ikuspegi ederra!
• Testua irakurtzea eta Larrun mendia Lapurdin dago, Nafarroako mugan. Ez

da mendi garaia, 905 metroko garaiera du, baina, hala ere,
egun argietan Euskal Herri osoa ikus daiteke bertako
• Aditzak zuzen erabiltzea. tontorretik: Lapurdiko itsasaldea, Bidasoa ibaiaren arroa,
• H letra duten hitzak zuzen eta Pirinioak eta baita Hernio, Aizkorri, Anboto, Oiz eta
Gorbeia mendiak ere. Merezi du goraino igotzea, halako
ortografia-akatsik gabe idaztea.
ikuspegi ederraz gozatzeko!
• Entzungaia entzun eta Alabaina, ikuspegia ez da Larrun mendiak duen
entzundakoaren ulermena lantzea. berezitasun bakarra. Izan ere, tontorrera igotzea ez da
batere nekagarria, trenez joan baikaitezke goraino. Larrun
• Esapideen esanahia ezagutzea. mendiko trena egurrezko tren txikia da, San Inazio gainetik
• Gutuna idaztea. abiatu eta, sigi-saga, zelai berdetan barrena Larrunera
igotzen dena.
• Askotariko adimenak trebatzea,
zenbait jardueren bidez. Zer-nolako ikuspegia dago Larrunetik?
Ikuspegi hori beti-beti ikusten al da?
Baliabideak Nolakoa da Larrungo trena? Nolako bidea egiten du?
Larrunera igoko bazina, nola igoko zinateke, oinez ala
trenez? Zer dela-eta?
2 Aukeratu aditz zuzena eta osatu 3 Berridatzi esaldiak koadernoan,

esaldiak koadernoan. h letra leku egokian jarriz.
Egarri nintzen eta orain ura . Aatea lo dago bere lastozko oean.
a) edaten ari naiz b) edaten dut Baserri zaarraren aurrean zuaitz andi
Ane eta Jon astero judo bat dago.
egitera. Tripontzi aiek ezurrak baizik ez dituzte
a) joaten ari dira b) joaten dira utzi maaian.
Bat-batean, zerua ilundu du eta orain Odei beltz oriek euri asko bota dute
euria . eta atetik ere sartzen ari da ura!
a) egiten du b) ari du
Zu egunero eskolara irribarre
zabalarekin.
a) joaten zara b) joaten ari zara
118
ES0000000001919 531955 Unidad 07_5524.indd 36 01/04/2015 15:34:13
Iradokizun didaktikoak 2 Egarri nintzen eta orain ura edaten ari naiz.
Ane eta Jon astero joaten dira judo egitera.
Bat-batean zerua ilundu du eta orain euria ari du.
Zu egunero joaten zara eskolara irribarre zabalarekin.
3 Ahatea lo dago bere lastozko ohean.
egitea komeni da.
Baserri zaharraren aurrean zuhaitz handi bat dago.
Bukatutakoan, zuzendu ariketak guztion artean eta ozenki. Tripontzi haiek hezurrak baizik ez dituzte utzi mahaian.
Hodei beltz horiek euri asko bota dute eta atetik ere sar-
Erantzunak tzen ari da ura!
1 Euskal Herri osoa ikus daiteke bertatik. 4 c) Hendaiatik. / b) Parisera. / b) Bost ordu inguru. / c) Zer
Ez, ezin daiteke beti ikusi. Egun argietan soilik ikus daiteke. ikusi?
Larrungo trena egurrezko tren txikia da. San Inazio gainetik 5 E. L.
abiatu eta sigi-saga joaten da Larrun mendiaren gailurrera. 6 Trena oso-oso azkar pasatzen da leku guztietatik.
E. L.
50
7
Gaitasunak
4 Entzun Treneko leihotik elkarrizketa 5 Egin zerrenda. Zer gauza ikus
eta adierazi erantzun zuzenak. daitezke trenetik z letrarekin hasten Gizarterako eta herritartasunerako
Nondik abiatu dira izeba eta iloba? direnak? gaitasuna. Hasierako testuan, mendi-
a) Baionatik.
ibilbide harrigarri baten berri ematen
6 Zer esan nahi du esapide honek? zaie ikasleei, Larrunera trenez egin
b) Hernanitik.
daitekeena. Galdetu ikasleei tokia
c) Hendaiatik. Trena ziztu bizian pasatzen da
leku guztietatik. ezagutzen duten eta, ezagutu ezean,
Nora doaz trenez?
testua irakurri eta gero hura
a) Bilbora.
 Pasatzen den leku guztietan txistua ezagutzeko gogoa sortu ote zaien.
b) Parisera. jotzen du trenak.
c) Gasteizera. Matematikarako gaitasuna.
 Trena oso-oso azkar pasatzen da
Zenbait irauten du bidaiak? leku guztietatik. Ordutegia aztertu eta orduak
a) Lau bat ordu. zenbakien bidez interpertatu behar
b) Bost ordu inguru.
7 lAN KOOpERATIbOA. Pentsa zu eta dutenez logikaren bidez eragiketa
ikaskide bat Parisera edo mentala egiteko, matematikara
c) Ordubete. Eurodisneyra joan zaretela trenez.
trebetasunak erabili eta garatzen
Zer erantzun behar zaio Idatzi gutun bat lagun bati.
«Ikusi-makusi» dioenari? dituzte ikasleek zortzigarren ariketan.
Kontatu trenean egindako bidaia
a) Makusi-ikusi. nolakoa izan den. Ikasten eta pentsatzen ikasteko
b) Ez ikusi. Kontatu egon zareten leku horretan gaitasuna. Informazioa aintzat izan,
c) Zer ikusi? zer egin duzuen. hausnartu eta beren hitzez aditzera
Ez ahaztu lekua eta data, eta emateko orduan, gaitasun hau
hasierako eta amaierako agurrak garatzen ari dira ikasleak.
idaztea.
n
ASKOTARIKO ADIMENAK Adime atikoa
-matem
8 Aztertu alboko ordutegia eta erantzun. logiko
Hendaiatik Parisera 17:00etan doan trena DONOSTIA HENDAIA
hartzeko, zein tren hartu behar da Donostian
Hendaian ahalik eta gutxien itxaroteko? Irteera-ordua Helduera-ordua
15:15 15:52
9 Idatzi lerro batzuk galdera hauei erantzunez. 15:45 16:22
Zein da zuk gehien erabiltzen duzun garraiobidea? 16:15 16:52
Zertarako erabiltzen duzu? 16:45 17:22
Zer abantaila ditu beste batzuen aldean?
119
ES0000000001919 531955 Unidad 07_5524.indd 37 01/04/2015 15:34:14
7 E. L. OHARRAK
8 Laurak eta laurdenetako trena hartu behar da Donostian.

Tren hori hartuta oso juxtu heltzen gara, baina aurrekoa
hartuta, luzaroan egon behar dugu zain.
9 E. L.
51
Hasierako entzungaia: PAGOETAKO NATURA-PARKEAN (105. or.)

Mutikoa: Hara, andereño! Hor oreinak daude-eta! Zer-
nolako adarrak dituzten!
Neskatoa: Ba, ni askotan egon naiz mendian eta ez dut inoiz
oreinik ikusi!
Gidaria (gizona): Orein hauek duela urte batzuk hona
ekarritakoen kumeak dira eta kumeen kumeak ere sortu dira
dagoeneko. Batzuk nahiko hazi dira, ikusten duzuen bezala,
baina ez dira betidanik hemen bizi izan. Tira, ba al daki inork
ezer oreinei buruz?
Mutikoa: Bai: adar handiak dituztela.
Gidaria: Adar handiak dituzten horiek arrak dira eta
udaberrian galtzen dituzte adarrak, baina berriz hazten zaizkie.
Neska: Oso politak dira! Uki daitezke?
Gidaria: Ez dira oso arriskutsuak baina, dena den, kontuz ibili beharra dago, basapiztiak dira-eta!
Mutikoa: Egun osoa pasatuko nuke oreinei begira!
Gidaria: Eta ez dituzu pottokak eta betizuak ikusi nahi? Inguruotan dabiltza, hemendik gertu....
Neska: Bai, bai! Goazen pottokak ikustera!
Andereñoa: Gero bazkaltzera joango gara atseden-lekura eta den-dena jan ostean, ibilbideari
ekingo diogu berriz…
Mutikoa: Eta zer ikusiko dugu gero?
Gidaria: Erlategira joango gara, erleek eztia nola egiten duten ikustera eta gero lorategi
botanikora. Eta, amaitzeko, duela urte asko burdina nola egiten zuten ikusiko dugu, Agorregiko
burdinolan…
Mutikoa: Zenbat gauza geratzen zaizkigun ikusteko! Hobe izango da ogitartekoa, fruta eta den-
dena jatea, indarberritzeko!
Gidaria (barreka): On egin, ba!
Harremanetan: AMETSA (113. or.)

AITA: Egun on, nire loti ederra! Ireki begiak eta piztu pilak, jaikitzeko ordua iritsi da-eta. Zer
moduz egin duzu lo? Ongi deskantsatu duzu?
ALABA: (esnatu berriaren ahotsaz) Jope, aita! Ametsetan nengoen eta oso gustura, gainera.
AITA: A, bai? Eta nirekin amets egiten ari zinen?
ALABA: Ez. Oso amets polita eta gozo-gozoa neukan…
AITA: Tira, ba, kontatu, kontatu niri!
ALABA: Ba, mendian bizi ginen, Hansel eta Gretel ipuinekoa bezalako gozokizko etxetxo batean.
Teilatua txokolatezkoa zuen, eta hormak, azukre-koskorrez eginak. Altzariak bizkotxoz eginak
ziren. Baina hori ez zen harrigarriena!
AITA: Ez?
ALABA: Ez! Kanpoko paisaia ere gozokizkoa zen. Zelai handi bat zegoen etxe aurrean eta
zelaiko belarra gomazko gozokiak bezalakoa zen. Zuhaitz batzuk azukrezko kotoizkoak ziren, eta
52
beste batzuk, piruletak bezalakoak. Loreak ere jan zitezkeen, natazkoak
zirelako. Eta etxe ondoko iturriak ez zuen ura ematen, txokolate beroa
baizik. Pentsa, aita!
AITA: Azukre gehiegi, aukeran…
ALABA: Ba, ni mauka-mauka jaten hasi naiz, jan eta jan. Baina, orain…
AITA: Orain, zer?
ALABA: Tripako min apur bat daukat eta bete-bete eginda nago.
AITA: Hara! Ba, gosaldu egin behar duzu ikastolara joan aurretik.
ALABA: Eta ezin dut gosaria utzi eta apur batean ohean geratu? Asko jan
dut ametsetan!
AITA: Baina ametseko janariak ez zaitu elikatuko. Tira, ez izan alferrontzia eta goazen
gosaltzera.
Amaierako jarduerak: TRENEKO LEIHOTIK (119. or.)

(trenaren hotsa entzuten da, triki-traka hots hori)
MUTIKOA: Izeba, asko falta Parisera heltzeko?
IZEBA: Lau bat ordu oraindik.
MUTIKOA: Lau ordu??!!! Hainbeste??!!!
IZEBA: Bai. Duela ordubete inguru abiatu gara Hendaiatik.
MUTIKOA: Jo, ba, ni aspertuta nago!
IZEBA: Irakurri dituzu erosi ditugun komiki guztiak?
MUTIKOA: Bai.
IZEBA: Guzti-guztiak?
MUTIKOA: Tira, ez. Baina irakurtzen ere aspertu egiten naiz. (isilunetxoa) Jolastuko gara
zerbaitetan?
IZEBA: Zeuk esan…
MUTIKOA: Badakit! Ikusi-makusian ibiliko gara. Neu hasiko naiz! Ikusi-makusi!

IZEBA: Zer ikusi?
MUTIKOA: Ez du balio, ez du balio… Beste bat. Ikusi-makusi!
IZEBA: Zer ikusi?
MUTIKOA: Hara! Honek ere ez du balio. Ea hurrengoak… Ikusi-makusi!
IZEBA: Zer ikusi?
MUTIKOA: Jope, honek ere ez du balio!
IZEBA: Zer gertatzen da, ba, balio ez izateko?
MUTIKOA: Tren hau ziztu bizian pasatzen da toki guztietatik eta, ikusi dudana esan orduko,
begien bistatik joan da!
IZEBA: Horregatik ez du balio? Gauza bat egingo dugu: zuk ikusi duzuna esan eta ni igartzen
saiatuko naiz, nahiz eta une horretan aurrean ez eduki.
MUTIKOA: Horrela zailagoa izango da, baina, tira! Ikusi-makusi!
IZEBA: Zer ikusi?
MUTIKOA: Gauza bat, gauza bat… z letraz hasten dena!
53
8 Hagina dabilenean
Unitatearen edukiak
• Baldintza
Gramatika
JAKIN
ORTOGRAFIA • Ba- partikula.
LEXIKOA • Antonimoak.
• Horma-irudia.
• Mintzamena eta lexikoa: Supermerkatuan.
ATARIKOA
Komunikazioa
• Irakurmena: Etiketa.
• Idazmena: Erosketen zerrenda.
• Literatura-testua: Laminak eta emagina.

IRAKURMENA
HARREMANETAN • Entzungaia: Artisau-ogia egiten.

Komunikazioa • Hizkuntza-funtzioa: Jarraibideak ematea.
EGITEN JAKIN
EGITEN JAKIN
• Gonbidapena.
• Olerkia, errima eta ipuina.
Literatura

gaitasuna ariketak.
IZATEN JAKIN BALIOETAN HEZTEA • Zaindu elikadura.
54


BATZUK


55
Helburuak
8 Hagina dabilenean
• Supermerkatuarekin eta erosketekin
• Irakurmena lantzeko asmoz, jaki
baten etiketa aztertzea eta hari
buruzko galderei erantzutea.
• Idazmena lantzeko asmoz,
erosketen zerrenda idaztea.
• Geure elikadura zaindu beharrari
buruz hausnartzea eta aztura
egokiak sustatzea.
Baliabideak
Mintzamena
1 Begiratu irudiari eta erantzun. HIZTEGITXOA
Zer leku ageri da bertan? erosketak egin urdaitegi
Zertan ari da jendea? orga kutxa
Nolako salgaiak ikusten dituzu dendari kutxazain
irudian?
bezero atzerakoa eman
Laguntzen al diezu gurasoei
eskaintza janari izoztu
erosketak egiten?
esneki janari ontziratu
Zer erosten duzue?
120
ES0000000001919 531955 Unidad 08_5532.indd 38 01/04/2015 15:33:30
gotan Erosketak egiten elkarrizketa eta, ondoren eskatu ikas-
Horma-irudia lantzeko orduan, eragin ikasle guztien parte leei galderei erantzuteko. Ariketa ahoz egitea komeni da.
tatzera animatuz.
Mintzamena lantzeko, hitz egin guztiok elkarrekin hasierako ten zaie ikasleei. Honakoan, elikagaiei buruz ari garenez, gosa-
irudiari buruz. Irakasleak irudiaren azpian ageri diren galderak rirako zerealen etiketa ageri da, aztertu eta alboko galderei
egingo dizkie ikasleei, txandaka erantzun ditzaten. Hiztegia erantzuteko.
areago lantzeko asmoz, eta aurreago erosketen zerrenda egi-
Idazmena lantzeko, erosketen zerrenda idaztea proposatzen
teko erraztasunak izan ditzaten, erreparatu irudiko saltokiei
zaie ikasleei. Zerrenda emandako argibideak kontuan hartuta
(arrandegia, urdaitegia eta esnekien hozkailua) eta eskatu ikas-
osatuko dute, ez nahi duten eran.
leei bertan egoten diren jaki edo salgaien izenak aipatzeko.
Balioetan heztea atalaren helburua, kasu honetan, ikasleen
Esan ikasleei Hiztegitxoko hitzak ozenki irakurtzeko. Ziurtatu hi- elikadura-azturei buruz hitz egitea eta arlo horretan jokabide osa-
tzen esanahia ulertzen dutela. Horretarako, eskatu hitz horiekin sungarriak sustatzea da.
56
Entzumena
Gaitasunak
2 Entzun Erosketak egiten elkarrizketa eta erantzun galderei.
Zientziarako gaitasuna. Jakien
Nor joan da arrautzak erostera?
osagaiak aztertzean, zientziarako
Zer erosi behar du amak urdaitegian?
gaitasuna lantzen ari dira ikasleak.
Zein da eguneko eskaintza?
Gizarterako eta herritartasunerako
Zer korridoretan dago arrautzen apalategia?
gaitasuna. Mintzatu ikasleekin
INFORMAZIOA elikadura-aztura egokiei buruz eta
Irakurmena txokolatez et sustatu haiengan janariaren bidez
a banillaz bete
zerealak, 7 bi ta
tamina eta bu ko osasuna zaintzeko joera.
rdinarekin.
3 Aztertu alboko etiketa eta erantzun. OSagaiak:
Zere
osoa hautsean alak, azukrea, esne
, gatza, kolora
Zeren etiketa da? betakaroteno garriak,
a, bitaminak,
txokolatez eg burdina
Txokolatez eta banillaz gain, ba indako betega
esne-gazura, rria,
al dute beste osagairik zerealek? banilla aroma.
Denak ezagutzen dituzu? eRaBiLeRa:
Bota zerealak
batera, gehitu katilu
Nola prestatu behar dira zerealak? esne hotza ed
norberaren na o beroa,
hierara.
Zuk nola prestatuko zenituzke?
kOntSeRBa
ZiOa: Leku le
Zer egin behar da produktua ongi eta freskoan go hor
rde.
kontserbatzeko?
4 BALIOETAN HEZTEA. Zaindu elikadura.

Hitz egin guztion artean. Zer gosaldu behar dugu osasuntsu egoteko?
5 Idatzi erosketen zerrenda. gonbidapena

Sartu bertan: Azken boladan,
Zenbait esneki. gonbidatu al zaituzte
Barazkiak eta zerbait egitera?
fruta. Gonbidapen formalik
Urdaitegiko jaso al duzu?
jeneroa. Gonbidapenak norbait ekitaldi
Okela. batera gonbidatzeko idazten
ditugu. Horregatik, gonbidapenetan
Arraina.
ekitaldi hori noiz eta non izango
Edariren bat.
den oso argi azaldu behar da beti.
Zerbait gozoa.
121
ES0000000001919 531955 Unidad 08_5532.indd 39 01/04/2015 15:33:32
Hori horrela izanik, elikadura-piramidearen irudi bat eskuratu eta 3 Txokolatez eta banillaz betetako zerealen etiketa da.
denon artean komentatu dezakezue, zer eta zein neurritan jatea Bai, osagai piloa dituzte. E. L.
komeni den jakiteko. Gainera, piramidearen gomendioak zenba- Zerealak katilu batera bota eta esne hotza edo beroa ge-
teraino betetzen dituzuen ere azter dezakezue. hitu behar zaizkie. E. L.
Amaitzeko, irakurri Egiten jakin programan aurrerago lan- Leku lehor eta fresko batean gorde behar da.
duko den gaiari buruzko galderatxoak eta azalpen laburra eta 4 E. L.
5 E. L.
Erantzunak
1 E. L.
2 Aita eta alaba joan dira arrautzak erostera.
200 gramo urdaizpiko egosia eta gazta pusketa bat.
Zergozo madalenak dira eguneko eskaintza.
Laugarren korridorean dago arrautzen apalategia.
57
Helburuak
emanez irakurtzea.
Laminak eta emagina

Oso noizbehinka bazen ere, laminek mesedeak eskatzen
zizkieten gizakiei eta, horrelakoetan, eskuzabalak izaten ziren
ordaintzerakoan.
Behin batean, Nafarroako Ultzama aldean, lamina bat ume
batez erditzeko zorian zegoen, eta beste laminak herriko
emaginaren bila joan ziren, erditze-lanetan lagun ziezaien.
Emagina laminen etxera joan zen, eta lana garbi-garbi eta
laminen gustura bete zuen.
Laminak pozik zeuden emaginarekin, lamina txiki eder bat,
ama bezain zoragarria, arazorik gabe jaio baitzen. Horregatik,
emakumeak ezagutzen ez zituen janari gozo batzuk jatera
gonbidatu zuten. Gauza guztiek ziruditen emakumeak bere
etxean jaten zituenak baino hobeak, gustagarriagoak... ogia ere
zuriagoa zen! Horregatik, emaginak zati bat hartu eta poltsikoan
gorde zuen, etxekoek ere jateko aukera izan zezaten.
Bazkalostean, laminek urrezko gorua eta ardatza eman
zizkioten emakumeari, esanez:
–Hartu opari hauek gure esker onaren seinale, gutako bati
lagundu diozulako. Goruarekin eta ardatzarekin paregabeko hari
fin eta sendoa lortuko duzu, eta ehun eder-ederrak egin ahal
122
ES0000000001919 531955 Unidad 08_5532.indd 40 01/04/2015 15:33:34
Irakurgaiari buruzko iradozkizunak Jarraitu irudiak aztertzen eta egin honelako galderak ikasleei,
mintzamena lantzeko asmoz: Nor ote da laminekin dagoen
IRAKURRI BAINO LEHEN emakumea? Nolako itxura du? Deskribatu haren janzkera.
Irakurri izenburua eta aztertu irudiak. Eskatu ikasleei irudian la- Nora ote daramate laminek? Zertarako daramate? Ikasleek
minak bilatzeko eta nola ezagutu dituzten esateko. Ondoren, emagina zer den ez badakite, azaldu umea izateko dagoen
galdetu zer dakiten laminei buruz: Non bizi dira laminak? No- emakumeari erditze-lanetan laguntzen dion pertsona dela. Ja-
lako ezaugarriak dituzte? Ezagutzen al duzue laminen ipuinik? rraian, erreparatu eskuinaldeko irudiari eta galdetu: Zer dara-
Ipuin horietan laminak gaiztoak izaten dira?… ma emakumeak eskuan? Zerezkoa dela ematen du? Laminek
eman diotela uste duzue? Nora doa orain?…
Ikasle gehienek laminak nor diren jakingo dute jadanik, baina,
badaezpada, azaldu laminak euskal mitologiako pertsonaia Irudietatik eta ikasleen erantzunetatik tiratuta, saiatu igartzen
ezagunak direla. Laminek emakume itxura dute eta oso ede- ipuina zeri buruzkoa izan daitekeen.
rrak dira, baina oinak ahateenak edo oiloenak bezalakoak di-
IRAKURGAIA
tuzte. Adats-luze-luzeak ere baditzute, eta gustuko dute ilea
urrezko orrazi batez orratzea. Haitzuloetan edo erreka, putzu Eskatu ikasleei testua isilpean irakurtzeko. Esan hitzen bat
nahiz aintziren ondoan bizi ohi dira. ezagutzen ez badute, eta testuinguruari erraparatuta haren
58
8
izango dituzu. Baina... gauza bat jakin behar duzu: etxe honetatik Gaitasunak
ateratzen zarenetik ez duzu behin bakarrik ere atzera begiratu emagin: erditzeko
dagoen emakumeri Gizarterako eta herritartasunerako
behar. Ulertu duzu?
Emaginak baietz esan zien, pozarren zegoen opariekin eta
laguntzen diona. gaitasuna. Euskal Herriko ipuin
etxera itzultzeko irrikan. Baina, aulkitik altxatzen hasi zenean, goru: iruteko tresna, tradizional honek, bertoko kultura-
buru antzekoa duen
ezin izan zuen. Behin eta berriz saiatu zen aulkitik altxatzen, baina ondarearen erakusgarri izateaz gain,
makila dirudiena.
alferrik izan zen, aulkiari josita bezala zegoen. badu irakaspen bat: esker onez
Orduan, laminek esan zioten: ardatz: iruteko tresna,
puntadun makila ematen digutena galdu egin
–Zurea ez den zerbait hartu al duzu etxe honetatik?
–Bai –onartu zuen emaginak, poltsikoan gordetako ogi zatiaz
tankerakoa. dezakegula gure aldetik borondate
gogoratuta–. Ogi pusketa bat hartu dut, etxera eramateko eta ehun: oihal. ona erakutsi ezean.
bertakoek zein gozoa den ikusteko.
–Hemendik ezin da inor atera guk eman ez diogun zerbait
eramanez –esan zioten laminek.
Emakumeak barkamena eskatu zien eta, ogia utzirik eta gorua
eta ardatza besapean hartuta, ahal bezain laster alde egin zuen
handik.
Laminen etxea eta herriaren arteko zubia zeharkatzerakoan,
atzera begiratzea bururatu zitzaion, laminak begira ote zeuden
ikusteko, eta une hartan bertan urrezko ardatza desagertu egin
zitzaion.
Goruari gogor eutsiz, etxera abiatu zen lasterka, baina
iristerakoan jakin-mina egin zitzaion eta, hanka bat etxe barruan
eta bestea kanpoan zituela, atzera begiratu zuen berriz. Orduan,
gorua ere desagertu egin zitzaion.
Laminek ez zioten beste inoiz deitu, eta beraz, ez zuen opari
baliotsu haiek eskuratzeko beste aukerarik izan.
Euskal Herriko ipuina (moldatua)
123
ES0000000001919 531955 Unidad 08_5532.indd 41 01/04/2015 15:33:36
esanahia argitzerik ez badute, azpimarratzeko edo koader- badute kontatzeko eta, bestela, honako helbidean aurkituko
noan idazteko. Saiatu hitz horien esanahia guztion artean, hau dituzu zenbait: http://www.amaroa.com.
da, ikaskideen laguntzaz, argitzen eta, inork ez badaki, bilatu
hiztegian. HIZTEGIA
Ondoren, ekin testua berriz ere irakurtzeari, baina oraingoan Irakurgaiaren alboan, laukitxo batean bildurik, irakurgaian go-
ozenki eta bata bestearen segidan. rriz nabarmendutako zenbait hitz ageri dira. Ikasleentzat hain
IRAKURRI ETA GERO tzak eta haien definizioak, eta eskatu ikasleei horien esanahia
Mintzatu ikasleekin irakurgaiari buruz. Galdetu ipuina gustatu beren hitzez azaltzen saiatzeko edota haiekin beste esaldi ba-
zaien eta amaiera zer iruditu zaien. Galdetu zer egingo luketen tzuk egiteko.
emaginaren lekuan egonda, atzera ez begiratzea lortuko zu-
ten ala ez.
Nahi izanez gero, aprobetxatu ikasgelan laminei buruzko ipuin
gehiago kontatzeko. Esan ikasleei bat edoren bat ezagutzen
59
Irakurgaia lantzen
• Irakurgaia ulertzea. Non gertatu zen ipuinean kontatzen dena?

Nori gertatu zitzaion?
Nork deitu zion emaginari eta zertarako?
gertakarien segida ezartzea. 2 Adierazi erantzun zuzena. Zer oparitu zioten laminek emaginari?
• Gertakariei buruz hausnartzea.  Gorua, ardatza eta ogia.
• Ipuina laburtzea.  Gorua eta ardatza.

 Ogia.
• Norbere iritziak ematea.
• Ipuin baten amaiera asmatzea. 3 Ordenatu irudiak eta azaldu. Zer gertatu zen?

lexikoa lantzea.  

Ezetz igarri zer gertatu zaidan!

4 Adierazi. Zergatik hartu zuen ogia emakumeak?
Laminek deitu didate haietako
 Lapurra zelako eta lapurtu nahi zuelako. bati erditzen laguntzeko…
 Etxekoek ogi gozo hura dasta zezaten.
5 Kontatu emakumeari gertaturikoa, hark etxekoei

kontatuko zien bezala.
6 Azaldu zure iritzia.

Ipuinean kontatzen zaiguna benetan
gertatu zela uste duzu? Zergatik?
Laminek ongi jokatu al zuten emaginarekin?
o
Eta emaginak laminekin? nartek
Pertsomena
124 adi
ES0000000001919 531955 Unidad 08_5532.indd 42 01/04/2015 15:33:38
Iradokizun didaktikoak artean adostuko dute zein iruditzen zaien onena edo ideia
guztiekin amaiera nola osatu. Amaiera idatziz bilduko dute.
Irakurgaia lantzeko, ikasleek berriz ere irakurriko dute testua, Azkenik, irakurri ipuin guztiak ikasgelan.
isilpean.
Zortzigarren ariketa dela-eta, esan ikasleei gurasoen edo hel-
Hirugarren ariketan, esan ikasleei irudiak ongi aztertzeko eta duren baten laguntzaz bilatzeko informazioa. Gorua eta arda-
ipuineko zein unetan gertatu ziren pentsatzeko. Gertakariak tza zer ziren eta zertarako erabiltzen ziren bilatu eta informazio
isilpean ordenatu eta, ariketa amaitutakoan, ozenki azalduko horren berri bildu ez ezik, esan haien argazkiak ere bilatzeko,
dute eszena bakoitza noiz gertatu zen eta zer gertatu zen. bederatzigarren ariketa egiteko lagungarriak izango baitira.
Bosgarren ariketa egiteko, hots, ipuinaren laburpen gisakoa
kontatzeko, arestian aipatutako ariketan egindako lana har de- Erantzunak
zakete oinarri gisa. Nolanahi ere, gogorarazi ipuina lehen per-
tsonan kontatu behar dutela, emagina izango balira bezala. 1 Nafarroako Ulzama aldean gertatu zen.
Ipuinetik harago atalean, lamina baten ipuinaren hasiera ema- Herriko emaginari gertatu zitzaion.
ten zaie, taldeka jarririk, nahi duten eran amaitzeko. Hori egi- Laminek deitu zioten, haietako bati erditzen lagun zie-
teko, taldekide bakoitzak bere ideiak emango ditu eta guztien zaion.
60
8

7 LAN KOOPERATIBOA. Jarri taldeka eta Ikasten eta pentsatzen ikasteko
amaitu ipuin hau nahi duzuen eran. gaitasuna. Irudiek ematen dieten
informazioa bildu eta gertakarien
Lamina eta biok
segida ezartzean, gaitasun hau
Behin batean, mendian gurasoekin
nenbilela, galdu egin nintzen. Luzaroan
noraezean ibili ondoren, erreka baten albora Izaten ikasteko gaitasuna.
heldu nintzen. Han lamina bat ikusi nuen. Gertakarien gainean hausnartu eta
Lamina bere adats luzea orrazten ari zen haiei buruzko iritzia eman ez ezik,
urrezko orrazi batez eta ikusi ninduenean zer
beren irizpideak oinarri gisa harturik,
gertatzen zitzaidan galdetu zidan. Nik
galduta nengoela esan nion eta ez kezkatzeko
ipuineko pertsonaien jokabide moralari
esan zidan, bere etxera eramango ninduela… buruz uste dutena azaldu behar dute
ikasleek seigarren ariketan.
HITZEN HABIA Arterako gaitasuna. Taldeka zein
bakarka, ipuinak edo bestelako
8 Bilatu informazioa Interneten eta erantzun.
ekoizpen literarioak sortzean, arterako
Zertarako erabiltzen ziren gorua eta ardatza?
gaitasuna garatzen dute ikasleek.
Zerez eginda egoten ziren goruak eta ardatzak?
Hitzez, hitzik gabe eta era digitalean
9 Azaldu. Hauetatik, zein da gorua eta zein ardatza? komunikatzeko gaitasuna.
A
Zortzigarrena bezalako ariketen bidez,
B
informazioa beren kasa eta bide
digitalak erabiliz lortzeko ohitura eragin
nahi dugu ikasleengan.
10 Adierazi zein den esapide hauen esanahia.
Laminak eskuzabalak izaten ziren ordaintzerakoan.
 Laminek beti eskura ordaintzen zuten.

 Laminek beti sari on bat ematen zuten ordaintzerakoan.
Emakumea etxera itzultzeko irrikan zegoen.
 Emakumeak ez zeukan etxera itzultzeko batere gogorik.

 Emakumeak etxera itzultzeko gogo handi-handia zuen.
125
ES0000000001919 531955 Unidad 08_5532.indd 43 01/04/2015 15:33:40
2 Gorua eta ardatza. 8 Gorua eta ardatza iruteko edo haria egiteko erabilitako tres-
3 Jarri zenbakiak laukitxoetan: 3, 2, 1. Lana amaitzean, ja- nak ziren. Tresna horiek biak zurez eginda egoten ziren. Ar-
tera gonbidatu zuten laminek emakumea eta hark ogi zati datza makila gisakoa zen, erdialdetik puntara zorroztuz zi-
bat hartu zuen, etxekoei eramateko. Ogia laminei itzuli eta hoana. Goruak, berriz, goian iruteko gaia jartzeko atala zuen.
etxera abiatu zen goruarekin eta ardatzarekin, baina zu- 9 A gorua eta B ardatza.
bian zela, atzera begiratu zuen eta ardatza desagertu zi- 10 Laminak eskuzabalak izaten ziren ordaintzerakoan: Lami-
tzaion. Etxean sartzeko zela, berriz ere atzera begiratu eta nek beti sari on bat ematen zuten ordaintzerakoan.
gorua desagertu zitzaion. Ezer gabe gelditu zen emaku- makumea etxera itzultzeko irrikan zegoen: Emakumeak
E
mea. etxera itzultzeko gogo handi-handia zuen.
4 Etxekoek ogi gozo hura dasta zezaten.
5 E
. L.
6 E. L.
7 E. L.
61
Hizkuntzaren erabilera. BALDINTZA
Platerean zerbait uzten
Helburuak baduzu, ohar bat jarri
• Baldintza adierazteko aditzak eta beharko diet gurasoei. Ez zait gustatzen!
egiturak aztertzea eta lantzea.
• Baldintzazko esaldi zuzenak
sortzea.
Lasai! Karlak dena amaitzen

ez badu, geuk jango dugu!
1 Begiratu irudiari eta erantzun.
Zer gertatuko da Karlak platerean zerbait uzten badu? baldintza
Zer gertatuko da dena amaitzen ez badu?
Baldintzak bi zati ditu.
Lehenengoan, ba-
2 Osatu esaldiak aditzekin koadernoan. agertzen da aditzarekin,
Janaria hozten , ez da hain gozo egongo. eta bigarrenean,
aditzak -ko/-go
Hortik erortzen , min hartuko duzu. darama. Adibidez:
Isiltzen ez , maisuak errieta egingo dizue. Jaten ez baduzu,
Berandu heltzen , hasita ikusiko dugu filma. gurasoei esango diet.
Partida irabazten , txapeldun izango dira.
3 Lotu bi atalak, esaldiak osatzeko, eta kopiatu osorik koadernoan.

Amak bizkotxoa egiten badu, ezingo duzu ogitartekoa prestatu.
Berandu oheratzen bagara, txakurrak haginka egingo dizu.
Ogia erosten ez baduzu, oso-osorik jango dugu.
Buztana zapaltzen badiozu, behingoan txukunduko dut.
Nire logela zikin badago, bihar logura izango gara.
126
ES0000000001919 531955 Unidad 08_5532.indd 44 01/04/2015 15:33:42
Iradokizun didaktikoak Ziurtatu baldintzak eta ondorioak bat datozela, koherenteak

direla. Bestalde, erreparatu komaren erabilerari: baldintza eta
Unitate honetan, garamatika-programan baldintza erreala haren ondorioa banatzeko, koma jartzen da beti.
lantzeko ariketak biltzen dira.
Baliatu hasierako irudia lehen ariketa egiteko, gaia aurkezteko Erantzunak
eta argibideak emateko, bai eta ikasitakoa bertan egiaztatze- 1 Karlak platerean zerbait uzten badu, jantokiko begiraleak
ko ere.
ohar bat jarriko die gurasoei.
Hizkuntzaren erabilera edo gramatika lantzeko programa ho- Dena amaitzen ez badu, lagunek jango dute.
netan, ariketetan lantzen den kontzeptu gramatikalaren azal- 2 Janaria hozten bada, ez da hain gozo egongo.
pen xumea ageri da lauki batean bilduta. Informazio hori arike- Hortik erortzen bazara, min hartuko duzu.
tak egin aurretik irakurtzea komeni da, are errazagoa izan Isiltzen ez bazarete, maisuak errieta egingo dizue.
dadin horiek egitea. Berandu heltzen bagara, hasita ikusiko dugu filma.
Orrialde hauetako ariketa guztiak bakarka egitea komeni da. Zu- Partida, irabazten badute, txapeldun izango dira.
zendu, ahoz eta ozenki zuzendu ahal dituzue, guztiok batera.
62
8
4 Irakurri testua eta bukatu esaldiak. Zer egingo du esne-saltzaileak? OHARRAK

Esne-saltzailearena
Bazen behin esne-saltzaile bat, esnez beteriko marmita buru
gainean hartuta, azokara abiatu zena, esnea saltzeko asmotan.
Azokara bidean zihoala, pentsatu eta pentsatu ari zen: «Esnea
saltzen badut, arrautzak erosiko ditut. Eta arrautzak berotzen
baditut, txitak jaioko dira bertatik. Txitak oilasko egingo dira
eta azokan saltzen baditut, ematen didaten diruarekin txerri bat
erosiko dut. Txerria gizentzen badut, saldu eta diru asko irabaziko
dut. Diru horrekin azokara banoa, beste behi bat erosiko dut.
Beste behi bat badaukat, esne gehiago edukiko dut… Baina,
halako batean, marmita erori zitzaion burutik eta esnea bertan
galdu zen, esnezalearen ametsekin batera.
Esnea azokan saltzen badu, Txerria gizentzen badu,

Arrautzak berotzen baditu, Diruarekin azokara badoa,
Txitak saltzen baditu, Beste behi bat badauka,
5 Egin baldintzak adibidean bezala eta idatzi esaldiak koadernoan.

Esne-saltzailea kontuz ibili ez esnea lurrera erori
Esne-saltzailea kontuz ez badabil, esnea lurrera eroriko zaio.
Zuek goiz jaiki ez autobusera garaiz iritsi ez
Zuk amari kontatu ez neuk kontatu
Haiek gose izan ez afari gozoa dastatu ez
Hark lagunei jostailuak utzi ez lagunek harekin jolastu ez
6 Erantzun galderei koadernoan, esaldi osoak erabiliz,

adibidean bezala.
Zer egingo duzu irakasleak etxerako lan asko bidaltzen badizkizu?
Irakasleak etxerako lan asko bidaltzen badizkit,…
Zer egingo duzu gurasoek afaria prestatzeko laguntza
eskatzen badizute?
Zer egingo duzu patioan dirua aurkitzen baduzu?
Zer egingo duzu asteburuan telebista ikusi ezin baduzu?
Zer egingo duzu etxera zoazela txakur galdu batekin n
topo egiten baduzu? Adimeonala
rts
intrape
127
ES0000000001919 531955 Unidad 08_5532.indd 45 01/04/2015 15:33:44
3 Amak bizkotxoa egiten badu, oso-osorik jango dugu. 5 Zuek goiz jaikitzen ez bazarete, ez zarete autobusera ga-
Berandu oheratzen bagara, bihar logura izango gara. raiz iritsiko.
Ogia erosten ez baduzu, ezin izango duzu ogitartekoa Zuk amari kontatzen ez badiozu, neuk kontatuko diot.
prestatu. Haiek gose ez badira, ez dute afari gozoa dastatuko.
Buztana zapaltzen badiozu, txakurrak haginka egingo Hark lagunei jostailuak uzten ez badizkie, lagunak ez dira
dizu. harekin jolastuko.
Nire logela zikin badago, behingoan txukunduko dut. 6 E. L.
4 Esnea azokan saltzen badu, arrautzak erosiko ditu.
Arrautzak berotzen baditu, txitak jaioko dira bertatik.
Txitak saltzen baditu, txerri bat erosiko du.
Txerria gizentzen badu, saldu eta diru asko irabaziko du.
Diruarekin azokara badoa, beste behi bat erosiko du.
Beste behi bat badauka, esne gehiago edukiko du.
63
Ortografia. ba- partikula
Helburuak 1 Irakurri elkarrizketa hau eta erantzun galderari.
• Ba- partikularen erabilera aztertzea Afaria nire kontu!

eta lantzea.
–Badakizu afaria prestatzen?
–Bai, badakit. Sukaldari trebea naiz, ez pentsa!
Zailtasunen –Badaukazu afaria prestatzeko behar duzun guztia?
aurreikuspena –Bai, badaukat: arrautzak, piperrak, patatak
eta tomateak.
• Ba- partikula. Ortografian ba-
–Eta badauzkazu txorizoa, urdaiazpikoa eta gazta?
partikularen erabilera landuko dutela –Bai, badauzkat. Zer, bazatoz nire etxera afaltzera?
aprobetxatuta, behatu ikasleek Gonbidatuta zaude!
proposamenak egiteko orduan, –Bai, banoa, pozik gainera!
batik bat, egitura zuzenak erabiltzen
dituzten. Izan ere, horrelakoetan Nola idazten da ba- partikula, bereiz ala loturik?
aditz trinkoak ba- partikularik gabe ba- partikula

2 Erantzun beheko galderei koadernoan.
erabiltzeko ohitura okerra du Erantzunak ez badakizkizu, bilatu informazioa.
zenbaitek: Zatoz parkera?. Erabilera Ba- partikula bi eratara
Ba al dute hegorik txantxangorriek? idatz daiteke.
hori ez da zuzena, euskaraz adizki Ba al daki marmokak igeri egiten? 1. aditzari loturik:
trinkoak perpausaren hasieran Ba al dago hondartzarik Biarritzen? Nik badakit hori
doazenean nahitaezkoa baita ba- Ba al dauka ogiak legamiarik?
egiten.
partikula jartzea: Bazatoz parkera? Ba al dabil itsasontzirik Bilbon?
badakizu hori egiten?
Zuzendu erabilera oker horiek. 2. Bereiz, al partikularekin,

galderetan:
3 Idatzi galderak koadernoan, erantzunetan oinarriturik.
Ba al dakizu hori
Ba al ? Bai, banoa zuekin gozokiak erostera. egiten?
Ba ? Ez, ez dakit zein gozoki nahi ditudan.
Ba al ? Ez, ez daramat dirurik aldean.
Ba ? Bai, badakit gozokiak erosteko dirua behar dela.
4 Irakurri esaldiak arretaz eta adierazi gaizki daudenak. Gero, zuzendu koadernoan.
 Ba al dago frutarik otarrean? Bai, dago.

 Ba dakizu kartetan jokatzen? Bai, dakit.
 Ba al zatoz gurekin jokatzera? Bai, ba noa.
 Gure amak badaki pianoa jotzen.
 Dakizu nor den hori? Bai, badakit.
128
ES0000000001919 531955 Unidad 08_5532.indd 46 01/04/2015 15:33:45
Iradokizun didaktikoak Bai, Biarritzen badago hondartza, bat baino gehiago

gainera.
Irakurri arretaz laukitxoan ba-partikulari buruz esaten dena eta Bai, ogiak badauka legamia.
ziurtatu ikasleek ongi ulertu dutela, ariketak egiten hasi aurretik. ai, badabil. Bilbon Txinbito itsasontzia dabil.
B
Eskatu bi ikasleri hasierako elkarrizketa ozenki irakurtzeko, en- 3 Ba al zatoz?
tonazio egokia emanez. Ondoren, erantzun beheko galdera-
Badakizu zer gozoki nahi duzun?
ri guztion artean. Segi gainerako ariketak bakarka eta islpean
egiten. Ba al daramazu dirurik aldean?
adakizu gozokiak erosteko dirua behar dela?
B
4 Badago frutarik otarrean? Bai, badago.
Erantzunak
Badakizu kartetan jokatzen? Bai, badakit.
1 Ba-partikula aditzari loturik idazten da. Ba al zatoz gurekin jokatzera? Bai, banoa.
2 Bai, txantxangorriek badituzte hegoak. Badakizu nor den hori? Bai, badakit.
Bai, marmokak badaki igeri egiten.
64
Harremanetan. JARRAIBIDEAK EMATEA 8
1 Entzun Artisau-ogia egiten testua eta aukeratu erantzun zuzena. Helburuak

Noiz hasten da Iñaxi ogia egiten?
• Testua entzutea eta ulertzea.
a) Iluntzean. b) Arratsaldean. c) Goizean goiz.
• Jarraibideak ematea.
Orea egindakoan, noiz ematen zaio ogiari forma?
a) Berehala. b) Zortzi ordu barru. c) Bi ordu barru.
Zertarako utzi behar da ogia kanpoan, labean sartu aurretik?
Baliabideak
a) Handitzeko. b) Gogortzeko. c) Deskantsatzeko. • Entzungaien CDa.
Nola egon behar du labeak ogia egiteko?
a) Epel samar. b) Nahiko bero. c) Bero-bero. Gaitasunak
Zenbat denbora behar du ogiak labean, eginda egoteko?
a) Ordu erdi. b) Ordubete. c) Ordu eta erdi.
digitalean komunikatzeko
2 Aukeratu. Zer osagai behar dira ogia egiteko?
 gatza  esnea  ura zuzen eta eraginkorrean adieraztean
 arrautzak  irina  legamia
Zientziarako gaitasuna.
3 Adierazi. Zer da ogia lo egiten jartzea? Entzungaian ogia egiteko prozesuari
 Ogia egindakoan, ohean sartu eta izararekin estaltzea. buruzko informazioa ageri da eta
 Ogia egiteko orea kanpoan uztea, handitzen joan dadin. zientziarako gaitasunarekin loturik
Erabili hitz hauek:
Lehenik,… Gero,…
dago zuzenan.
4 Ordenatu urratsak eta adierazi nola egiten den ogia.
Ondoren,… Azkenik,… Ikasten eta pentsatzen ikasteko
Orea zortzi bat orduz uzten da, handitzen joan dadin.
gaitasuna. Informazioa bildu,
Bien bitartean, sua pizten da labean. ordenatu eta modu egokian ematea
Ogia labean sartzen da ordubetez. pentsatzen eta ikasten ikasteko
Osagai guztiak ongi-ongi eta poliki-poliki nahasten dira. gaitasunarekin zerikusia duten
Orea hartu eta ogiari forma ematen zaio eta ordu pare trebetasunak dira.
batez uzten da lo egiten. Ekimenerako eta ekintzaile-sena
garatzeko gaitasuna. Jarduerari
5 Kontatu eta azaldu pausoz pauso.
beren kabuz heldu eta nork bere
Zein da gustukoen duzun ogitartekoa?
trebetasunak eta estrategiak erabiliz
Zer behar duzu prestatzeko? Nola prestatzen duzu?
lan egin beharko dute ikasleek,
Ogitartekoaz gain, ba al dakizu beste jakirik
prestatzen? Zer osagai behar dira jaki hori egiteko?
ekiteko gaitasuna areagotzen dutelarik
n horrela.
Adimeonala
Nola prestatzen da?
rts
intrape 129
ES0000000001919 531955 Unidad 08_5532.indd 47 01/04/2015 15:33:48
Iradokizun didaktikoak 2 Gatza, irina, ura eta legamia.

3 Ogia egiteko orea kanpoan uztea, handitzen joan dadin.
Entzundakoaren ulermena lantzeko, entzun Artisau-ogia egi-
ten izeneko elkarrizketaren grabazioa behar duzuen guztietan 4 Osagai guztiak ongi-ongi eta poliki-poliki nahasten dira.
eta, ondoren, ekin horrekin loturiko ariketak egiteari. Orea zortzi bat orduz uzten da, handitzen joan dadin.
Azken ariketa egiteko, hots, ogitartekoa edota beste jakiak nola Orea hartu eta ogiari forma ematen zaio eta ordu pare
prestatu azaltzeko orduan, kontuan hartu irudiko amonak dioe- batez uzten da lo egiten.
na eta erabili urratsen berri edo ordenaren berri ematen duten Bien bitartean, sua pizten da labean.
testu-antolatzaileak. Ogia labean sartzen da ordubetez.
5 E. L.
Erantzunak
1 c) Goizean goiz / b) Zortzi ordu barru. / a) Handitzeko. /
c) Bero-bero. / b) Ordubete.
65
egiten jakin Gonbidapena
Helburuak
• Gonbidapenen ezaugarriak
aztertzea. Kaixo, lagunok!
• Gonbidapenen atalak bereiztea. Udal ludotekak bost urte egin dituela ospatzeko, jai handi bat antolatu
dugu eta guztiok zaudete gonbidatuta. Ekintza asko prestatu ditugu
• Gonbidapenen hasierako eta egun horretarako: txotxongilo-emanaldia, haur-jokoak, karaokea eta
bukaerako formulak bereiztea. dantzaldi aparta. Tarta erraldoi bat ere izango dugu, jaian elkartzen
garen guztion artean banatzeko.
• Gonbidapeneko atalak ordenatzea
Eguna: larunbata, maiatzaren 24a.
eta gutuna osatzea.
Ordua: arratsaldeko 4retatik aurrera.
• Urtebetetze-jairako gonbidapena Tokia: Udal ludoteka.
idaztea. Animatu eta etorri gure jaira, primeran pasatuko dugu-eta!
Julene Berriozabalgoitia, ludotekako arduraduna.
1 Irakurri gonbidapena eta erantzun koadernoan.

Norentzat da gonbidapena?
Zertarako da?
Zer-nolako informazioa ageri da hor?
2 Konparatu goiko gonbidapena eta hau. Esan beheho

esaldiak egia ala gezurra diren.
Ikaskide laguna!
Hilaren 2an andereñoaren urtebetetzea izango da eta
ospatzeko merendola egingo dugu ikasgelan, arratsaldeko
bostetan.
Andereñoari zorionak abestu eta ondo-ondo pasatuko dugu.
3Ako ordezkaria.
Bietan ageri da gonbidapena norentzat den eta nork idatzi duen.

Bigarrenean ez dira ospakizunaren eguna, ordua eta tokia agertzen.
Lehen gonbidapenean ez da agertzen nolako ekitaldiak egingo dituzten ospakizunean.
130
ES0000000001919 531955 Unidad 08_5532.indd 48 01/04/2015 15:33:50
Iradokizun didaktikoak Programaren hasieran, landuko den testu motaren eredu gi-
sakoa ageri da. Ikasleek testua irakurri eta lehen ariketako gal-
Ikastunitate honetako idazmen-programan, gonbidapenak
derei erantzungo diete. Horrez gain, erabili testua gonbidape-
izango ditugu aztergai. Atariko jarduera gisa, mintzatu ikaslee-
nen ezaugarriak bertan bilatzeko, atalak bereizteko eta
kin gonbidapenei buruz. Galdetu inoiz edo behin jai batera
bakoitzean zer-nolako informazioa ageri den egiaztatzeko.
edo urtebetetze batera joateko gonbidapen idatzirik jaso edo
banatu ote duten eta eskatu esateko zer jartzen zuen bertan: Hortik aurrera, ekin gainerako ariketak egiteari eta ziurtatu
Jaia non ospatuko zen esaten al zen? Zer gehiago esaten ikasleek ongi ulertu dutela zein diren gonbidapenaren egitura
zen? Nolako ekintzak egingo ziren ere jartzen al zuen bertan? eta atalak, azken ariketa gisa, gonbidapen bat idatzi beharko
Azaldu gonbidapenak norbait ekitaldi batera gonbidatzeko baitute lagun batentzat.
idazten direla. Hartzailearekin dugun harramenaren arabera,
lagunartekoak edo formalak izan daitezke, serioagoak. Nola- Erantzunak
nahikoak izanik ere, gonbidapen guztietan honelako datuak
1 Ludotekara joaten diren guztiontzat.
agertu behar dira nahitaez: gonbidapena norentzat den (ha-
sieran), nork idatzi duen (sinaduran) eta ekitaldia zein egune-
Ludotekaren bosgarren urteurrena ospatzeko edo, beste-
ra esanda, ludotekak bost urte egin dituela ospatzeko.
tan, zein ordutan eta zein tokitan egingo den.
66
Testu-tipologia 8
3 Sailkatu esaldi hauek. Non agertzen dira gonbidapenean? Gaitasunak

Atsegin handiz gonbidatzen zaitut.
Lagun maitea, gonbidatuta zaude… HASIERAN
gaitasuna. Informazioa bereizi eta
Zatoz, ederki pasatuko dugu-eta! AGERI DIRA
BUKAERAN sailkatzean, ikasten ikasteko
Gogobetez gonbidatzen zaitut.
AGERI DIRA trebetasuna garatzen dute ikasleek.
Gure artean izango zarelakoan, agur.
Zain izango gaituzu.
4 Osatu gonbidapena koadernoan, falta diren datuak toki egokian jarriz.
ta
maiatzaren 7a, larunba
Telleria auzoko Kultura Aretoko ateak berriz irekiko ditugula
ospatzeko, ekitaldi bereziak prestatu ditugu. Txotxongiloak izango
ditugu txikitxoentzat eta, ondoren, disko-festa gaztetxoentzat.
arratsaldeko
4rak
Eguna:
Ordua:
Auzokide maitea:
Tokia:
Etorri eta gozatuko duzuelakoan, laster arte! Maite Arriola, alkatea
Telleria Kultura Aretoa
5 Asmatu galdera hauen erantzunak, urtebetetze-jai bat antolatzeko.

Nor gonbidatuko duzu?
Non egingo duzu urtebetetze-jaia?
Noiz izango da?
Zer-nolako jolasak eta menua izango dituzue?
Zure lagunak mozorroturik joatea nahi duzu? Zerez?
6 Idatzi urtebetetze-jairako gonbidapena, egitura egokia emanez.

A. HASIERA Idatzi gonbidapena norentzat den.
B. MAMIA Azaldu urtebetetze-jaian zer-nolako ekintzak edo menua izango
dituzuen edota jaiak berezitasunik izango ote duen. Argi eta garbi
esan noiz eta non izango den.
C. AMAIERA Jarri esaldiren bat zure lagunak etortzera animatzeko, eta sinatu.
131
ES0000000001919 531955 Unidad 08_5532.indd 49 01/04/2015 15:33:52

Zer-nolako ekintzak antolatu diren eta jaia zein egunetan, 4 Auzokide maitea:
zein ordutan eta zein tokitan izango den.
Telleria auzoko Kultura Aretoko ateak irekiko ditugula os-
2 Bietan ageri da gonbidapena norentzat den eta nork ida- patzeko, ekitaldi bereziak prestatu ditugu. Txotxongiloak
tzi duen. Egia. izango ditugu txikitxoentzat eta, ondoren, disko-festa gaz-

Bigarrenean ez dira ospakizunaren eguna, ordua eta tokia tetxoentzat.
agertzen. Gezurra. Eguna: maiatzaren 7a, larunbata.

Lehen gonbidapenean ez da agertzen nolako ekitaldiak
Ordua: arratsaldeko 4ak.
egingo dituzten. Gezurra.
Tokia: Telleria Kultura Arteoa.
Etorri eta gozatuko duzuelakoan, laster arte!
3 HASIERAN AGERI DIRA: Atsegin handiz gonbidatzen zai-
Maite Arriola, alkatea.
tut / Lagun maitea, gonbidatuta zaude…/ Gogobetez
5 E. L.
gonbidatzen zaitut.

BUKAERAN AGERI DIRA: Zatoz, ederki pasatuko dugu- 6 E. L.
eta. / Gure artean izango zarelakoan, agur. / Zain izango
gaituzu.
67
Lexikoa. ANTONIMOAK
Helburuak 1 Osatu elkarrizketa koadernoan, hutsuneetan hitz egokiak jarriz.
• Antonimoak aztertzea eta haien Tarta gozoa

erabilera lantzea. txarra gezurra ongi
–Begira nolako itxura ona duen tarta horrek!
traketsa garestia
• Antonimoak edo kontrako esanahia –Itxura ona? Bai, zera! Itxura txarra du.
duten hitzak erabiltzea. –Eta gainera merkea da. Erosi egingo dut.
–Ez da batere merkea, oso da. Gainera, zu oso
trebea zara tartak egiten. Zergatik ez duzu egiten zuk?
–Ongi da, baina lagundu egin behar didazu.
–Baina ni ez naiz sukaldari trebea, oso naiz!
–Hori ez da egia. Hori da.
–Lagunduko dizut, baina tarta gaizki ateratzen bada,
ez bota errua niri!
–Ez da gaizki aterako, aterako da, lasai.
2 Bilatu hitz hauen antonimoak letra-zopan eta idatzi koadernoan.
1. Handia A I R A B A Z I X M
2. Iluna R R T S I D N T B A
3. Zaila G X A K Z U M S A L
4. Galdu
I P I R M U L U J G
A X P O B Z M S A U
5. Polita
T A Z T E D F I K A
6. Zurruna
K S O N E R R A Z A
3 Berridatzi esaldiak, nabarmendutako hitzen antonimoak hutsuneetan erabiliz.
Gurasoak sendatu ondoren, seme-alabak dira.

Etxeko argi guztiak itzali dira eta kandelak ditugu.
Berriz zikindu duzu alkandora!
Bada, egin beharko duzu! ANTONIMOAK
Prakak busti ditu, baina arin dira.
Kontrako esanahia duten hitzak
Eguerdian eguzkiak berotu duen arren, antonimoak dira. Adibidez:
iluntzean egin du. polita ≠ itsusia.
Goiz hasi naiz lanak egiten eta arin dut.
132
ES0000000001919 531955 Unidad 08_5532.indd 50 01/04/2015 15:33:53
Iradokizun didaktikoak 2 Handia - txikia / iluna - argia / zaila - erraza / galdu - ira-
bazi / polita - itsusia / zurruna - malgua.
Unitate honetan, antonimoen edo kontrako esanahia duten
3 Gurasoak sendatu ondoren, seme-alabak gaixotu dira.
hitzen erabilera izango dugu aztergai. Antonimoak zer diren
jakiteko, laukitxoan ageri den azalpena irakurri besterik ez du- Etxeko argi guztiak itzali dira eta kandelak piztu ditugu.
zue. Beti bezala, lanari ekin aurretik zein ondoren egin de- Berriz zikindu duzu alkandora! Bada garbitu egin beharko
zakezue hori. duzu!
Prakak busti ditu, baina arin lehortu dira.
Hitzak direla-eta, ziurtatu ikasle guztiek haien esanahia uler- Eguerdian eguzkiak berotu duen arren, iluntzean hoztu
tzen dutela eta argitu guztion artean edo hiztegiaren laguntzaz egin du.
ezagutzen ez dituzten hitzen esanahia. Goiz hasi naiz lanak egin eta arin amaitu /bukatu dut.
Erantzunak
1 Falta diren hitzak hauek dira, hurrenez hurren: garestia /
traketsa / gezurra / ongi.
68
Helburuak
Erroskilla nola asmatu zen • Literatura-testuak aztertzea eta
lantzea.
Gaileta biribil bat Honela, laguntxoak,
munduan barrena zihoan, gaileta izan zen eraila, • Olerkia ulertzea eta haren komikia
pozaren pozez bira-biraka, baina ehiztari hari esker marraztea.
itzulipurdika, ttirripittaka. asmatu zen erroskilla.
• Errima lantzea.
Ehiztari anker batek Xabier OlasO • Ipuina idaztea.
tiro egin zion, danba!
Inguruetan entzun zen
tiroaren burrunba.
Gaitasunak
Bertan behera erori zen
gaileta biribila, Arterako gaitasuna. Lehen ariketan
gorputzaren erdian olerkian oinarritutako komikia egitea
zulo handi bat zuela. proposatzen zaie ikasleei eta hori,
ezbairik gabe, arterako gaitsunarekin
loturik dago.
1 Irakurri olerkia eta egin haren komikia koadernoan. Ekimenareko eta ekintzaile-sena
Zer kontatzen da olerkiaren zati edo ahapaldi bakoitzean? garatzeko gaitasuna. Azken ariketa
egiteko, zein hasiera hartu eta ipuina
2 Egin zerrendak koadernoan. Zein hitzek errimatzen dute erroskilla hitzarekin? nola amaitu adostu ez ezik, jarduerari
Eta gaileta hitzarekin?
 ezkila  bizikleta  mitxoleta  makila trebetasunak eta estrategiak erabiliz
 maleta  biribila  apirila  tximeleta lan egin beharko dute ikasleek,
3 LAN KOOPERATIBOA. Taldeka, asmatu eta idatzi ipuintxoa, tortilla nola asmatu zen
kontatuz. Aukeratu hasiera hauetako bat. horrela.
Behin batean, arrautza bat oso aspertuta zegoen
eta jolas-parkera joan zen. Han errusiar mendi
handi-handi bat zegoen eta arrautza bertara igo zen.
Egun batean, baserritar bat azokara zihoan,

otarre bete arrautza saltzera. Asto gainean
lasai-lasai zihoan, baina, bat-batean…
133
ES0000000001919 531955 Unidad 08_5532.indd 51 10/04/2015 8:14:25

Literaturaz gozatzen izeneko programa honetan mota asko- 1 Lehen ahapaldian: nola gaileta pozik zihoan kontatzen da.
tako literatura-testuak biltzen dira, ikasleek ezagutzeko eta Bigarren ahapaldian, berriz, ehiztariak tiro egin ziola kon-
haietan erabiltzen diren baliabide estilistikoak poliki-poliki lan- tatzen da. Hirugarrenean gaileta nola zulaturik gelditu zen
tzen hasteko. esaten da. Laugarrenean, azkenik, erroskila ehiztari hari
Irakurri hasierako olerkia ozenki. Hasteko irakasleak irakur de- esker asmatu zela esaten da.
zake, entonazioa ongi markatuz eta deklamatuz, ikasleek ere 2 Erroskilla hitzarekin errimatzen dute: ezkila, biribila, apirila,
hark bezala irakur dezaten ondoren. Olerki honetan erroskilla makila.
nola asmatu zen azaltzen duen istorio jolasgarria kontatzen da Gaileta hitzerkin errimatzen dute: matela, bizikleta, mitxo-
neurtitzez, eta istorio hori da ikasleek komiki tankeran eman leta, tximeleta.
behar dutena. Horretan lagunduko die lehen ariketan propo- 3 E. L.
satzen den jarduerak, hots, ahapaldi bakoitzean zer kontatzen
den laburbiltzeak, lau binetatan azaldu ahal izateko.
69
AMAIERAKO JARDUERAK
Helburuak
berrikustea eta finkatzea. Hain gozoak ote?
• Testua irakurtzea eta Argazkietako jakiek jateko gogoa sortzen

dute. Itxura gozoa dute benetan! Baina, askotan
itxura hutsa baino ez dira. Segi irakurtzen eta
• Baldintzazko esaldiak osatzea. jakingo duzu zergatik.
• Ba- partikula zuzen erabiltzea. Argazkietan agertzen den esneak fresko-
itxura izan dezan, ontziak garbitzeko xaboi-
• Entzungaia entzun eta burbuilak jartzen dizkiote gainean. Beste
entzundakoaren ulermena lantzea. batzuetan, esnez eta zerealez beteriko katilukoa
ez da esnea, kola baizik, esnea zerealak bustiko
• Esapideen esanahia ezagutzea.
lituzkeelako eta bigun-bigun geratuta ez
• Gonbidapena idaztea. luketelako hain itxura ona izango. Fruta-zukuek ez dute frutarik izaten. Urari koloragarria
• Askotariko adimenak trebatzea, botata egiten dituzte, horrela kolore erakargarriagoak lortzen direlako…
Horiek adibide gutxi batzuk baino ez dira. Hurrengo batean, jakiren baten argazkia
zenbait jardueren bidez.
ikustean, kontuan hartu: zuri guztiak ez dira irinak, ezta esnea ere!
Baliabideak Zer erabiltzen dute argazkietan esnearen ordez?

Nola lortzen dute argazkietako zukuek hain kolore erakargarriak izatea?
Zergatik egiten ote dute hori jakien argazkietan?
Zer esan nahi du esaera zahar honek: «Zuri guztiak ez dira irinak»?
2 Egin baldintzak, adibidean bezala, 3 Zuzendu gaizki dauden esaldi hauek.

eta idatzi esaldiak koadernoan.
Ba daukazu txikle bat niri emateko?
Gaur euria egin gu etxean geratu.
Bal zatoz nirekin etxera biharko
Gaur euria egiten badu, etxean azterketarako ikastera?
geratuko gara.
Daukazu jatekorik mendian jateko?
Zuek asko jan tripako mina izan.
Bai, ba daukat.
Eguraldi ona egin langileek lana
gaur amaitu.
Zuek nekatuta egon ez guk
txangoan jarraitu.
Bero handia egin denok izerdi-
patsetan egon.
134
ES0000000001919 531955 Unidad 08_5532.indd 52 01/04/2015 15:33:57
Iradokizun didaktikoak 2 Gaur euria egiten badu, gu etxean geratuko gara.

Zuek asko jaten baduzue, tripako mina izango duzue.
Eguraldi ona egiten badu, langileek lana gaur amaituko
dute.
Zuek nekatuta ez bazaudete, guk txangoan jarraituko
egitea komeni da.
dugu.
Bukatutakoan, zuzendu ariketak guztion artean eta ozenki. Bero handia egiten badu, denok izerdi-patsetan egongo
gara.
Erantzunak 3 Badaukazu txikle bat niri emateko?
Ba al zatoz nirekin etxera biharko azterketarako ikastera?
1 Kola erabiltzen dute.
Badaukazu / Ba al daukazu jatekorik mendian jateko?
Ez direlako zukuak, koloragarria duen ura baizik.
Bai, badaukat.
Argazkietako jakiek benetakoek baino are itxura hobea
4 Egia. / Gezurra. / Gezurra. / Gezurra. / Gezurra. / Egia.
izan dezaten eta guri jateko edo erosteko gogoa eragiteko.
Gauzak ez direla izaten ematen dutena.
70
8
Gaitasunak
4 Entzun Menu bitxia testua eta 5 Adierazi. Noiz egiten zaigu aho
adierazi esaldi hauek egia ala gozoa?
Zientziarako gaitasuna. Hasierako
gezurra diren.  Pastelak eta gozokiak jan eta gero. testuan, argazkietako jakiei buruzko
Pello Ogibitarte sukaldaria munduan  Gure gustuko zerbait oso gozoa
informazio jakingarria ageri da,
zehar ibili da errezeta berriak ikasten. ikustean, jateko gogoa sartzen zientziarako gaiatsunarekin lotura
Proposatu duen menua etxean jaten zaigulako. duena.
dugunaren antzekoa da.
Ekiteko eta ekintzaile-sena
Lore-entsalada egiteko, loreen atal 6 Idatzi gonbidapena zuk nahi
duzunari, Pelloren menua dastatzera garatzeko gaitasuna. Zazpigarren
guztiak erabili ditu.
joan dadin. ariketan egoera bat proposatzen zaie
Sugearen okela Afrikan dastatu zuen.
Agurtu zeure gonbidatua. ikasleei nola konponduko luketen
Postrea egiteko, txokolatea eta
inurriak erabili ditu. Gero, egin gonbidapena. esan dezaten. Horrelako jarduerak
Menua ezin hobea iruditzen zaio Pello Azaldu bazkaria non ekintzaile-sena areagotzeko
Ogibitarteri. eta noiz izango den. lagungarriak izan daitezke.
Esan zer izango Izaten ikasteko gaitasuna. Norbere
duzuen bazkaltzeko.
esperientziei buruz mintzatzeak izaten
Ez ahaztu zure
ikasteko gaitasuna areagotzeko
gonbidatua berriz
agurtzea eta modua ematen die ikasleei.
gonbidapena sinatzea.
n
Adimeonala
ASKOTARIKO ADIMENAK
rts
7 Irakurri egoera eta esan zuk zeuk zer egingo zenukeen.
intrape
Lagun batek bere etxera gonbidatu zaitu bazkaltzera. Hara joan eta
bazkaltzeko ordua heldu denean, prestatu duten janaria batere
gustatzen ez zaizula ohartu zara. Gainera, platera goraino bete dizute.
 Janaria gustuko ez duzula esan eta beste zerbait prestatzeko eskatu diezu.
 Janaria probatzen saiatu zara, eta apur bat jaten, gutxienez.
 Gose ez zarela esan duzu eta bazkaldu gabe geratu zara.
8 Kontatu idatziz labur-labur. Gertatu zaizu inoiz

halakorik? Noiz? Zer gertatu zen?
135
ES0000000001919 531955 Unidad 08_5532.indd 53 01/04/2015 15:33:59
5 Gure gustuko zerbait oso gozoa ikustean, jateko gogoa OHARRAK

sartzen zaigulako.
6 E. L.
7 E. L.
8 E. L.
71
Hasierako entzungaia: EROSKETAK EGITEN (121. or.)

Ama: Atera zerrenda, Jon. Zer falta dugu erosketak
amaitzeko? Orga goraino eginda daukagu jada!
Aita: Ea… urdaitegikoa falta dugu: 200 gramo
urdaiazpiko egosia eta gazta pusketa bat. Arrautzak
erostea ere falta dugu…
Ama: Tira! Neu joango naiz urdaitegira eta joan zuek
arrautzen bila.
(megafoniaz mezu bat entzuten da. Aurretik, bezeroen
arreta erakartzeko hotsa)
Megafonia: Gaurko eskaintza berezia! Zergozo
madalenak, kilo erdiko poltsa 99 zentimoan. Hirugarren
korridorean.
Alaba: Erosiko ditugu madalenak, ama? Eguneko
eskaintza dira!
Aita: Eguneko eskaintza izango dira, baina ezetz izan neuk egiten ditudanak bezain gozoak!
Ama: Ez, Eider, ez ditugu madalenak erosiko. Madalenak nahi badituzu, lagundu aitatxori
egiten.
Aita: Hori bai ideia aparta! Zatoz, Eider, irina eta arrautzak erosiko ditugu, madalenak
egiteko…
Alaba: Begira, aita, hor daude arrautzak! Neuk hartuko ditut. Zein hartuko ditut, handiak ala
super handiak?
Aita: Hartu handiak, hartu bi dozena… Baina, kontuz! Ez itzazu behekoak hartu!
Alaba: Lasai, aita! Nik badakit zer egin…
(Arrautzak lurrera erori eta hautsi egin dira)
Alaba: O, o! Ederra egin dut, ezta?
Aita: Esan dizut, ba, behekoak ez hartzeko!
(Megafoniaz zerbait esango dutenaren hotsa entzun da berriz)
Megafonia: Adi, mesedez! Garbitzaileren bat joan dadila laugarren korridorera, arrautzen
apalategi aldera…
Harremanetan: ARTISAU-OGIA EGITEN (129. or.)

AURKEZLEA (gizona): Kaixo, ikus-entzuleok. Euskal Herria Bertatik bertara programa
Atxondoko Sagastizahar baserrira etorri da, artisau ogia nola egiten den ikustera eta
ikastera.
(Ate joka balego bezala)
AURKEZLEA: Egun on, Iñaxi. Sar gaitezke?
IÑAXI: Sartu, sartu lasai!
AURKEZLEA: Iñaxi goizean goiz hasten da ogia egiten. Iñaxi. Zer osagai behar dira ogia
egiteko?
72
IÑAXI: Irina, ura, legamia eta gatza, besterik ez.
AURKEZLEA: Eta nola egiten da, ba?
IÑAXI: Lehenik, osagai guztiak ongi-ongi nahasten dira eta poliki-poliki
lantzen dira, orea egin arte. Ondoren, orea zortzi bat orduz uzten da,
handituz joan dadin.
AURKEZLEA: Zortzi orduz? Askotxo da hori!
IÑAXI: Orea hartu eta ogiari forma ematen zaio gero eta berriz ere ordu
pare batez uzten da, handitzen jarrai dezan. Horri ogia lo egiten jartzea
esaten zaio.
AURKEZLEA: Eta ogia «lotan» dagoen bitartean, sua pizten duzue labean, ezta?
IÑAXI: Bai. Labea bero-bero dagoenean, ogia labean sartzen dugu eta ordubete
igarotakoan, ateratzeko prest dago. Hatz koskorrez joz gero, barrutik hutsik balego moduko
hotsa ateratzen duenean, eginda dagoen seinale da. (tok,tok,tok hotsa)
AURKEZLEA: Ummm! Hau da usain ona! Ez da zuen etxeetara heltzen, baina benetan
ederra da ogi egin berriaren usaina. Aizu, Iñaxi, eta noiz probatuko dugu ogia?
IÑAXI: Ene, gizona! Utziozu apur bat hozten| (barreak).
Amaierako jarduerak: MENU BITXIA (135. or.)

Kaixo! Pello Ogibitarte sukaldaria nauzue, Euskal Herrian eta munduan ezaguna. Eta zergatik
naizen mundu osoan ezaguna? Hara! Bada, mundu osoan zehar ibili naizelako herri eta
lurralde guztietako jaki gozoak eta ez hain gozoak dastatzen, eta nola prestatzen diren
ikasten. Errezeta berri piloa ikasi ditut, zuei egiteko!
Hona gaurko proposatzen dizuedan menua:
Hasteko, lore-entsalada. Entsalada hau egiteko mendian bildutako loreak behar dira,
petaloak soilik, jakina, kirtenak gogor samarrak izaten dira-eta. Entsalada hau prestatzen
Indonesian ikasi nuen. Gozoa izateaz gain, ikusteko ederra da jaki hau. Ez al dute esaten
begiekin ere jaten dugula, ba horixe!
Ondoren, suge-xerrak saltsa berdetan. Asian probatu nuen suge okela eta esan beharra
daukat benetan gozoa eta fina dela. Okela hori saltsa berdetan eginda, legatza baino askoz
gozoago dago.
Amaitzeko, postre eder askoa: kilkerrak txokolatez estaliak. Kilkerrak labean erretzen dira,
kurruskatsu-kurruskatsu egon arte. Gero, txokolatez estaltzen dira. Bonboiak baino askoz
ederragoak eta proteinaz beteak, aizue!!
Ba, hauxe duzue zuek bazkaltzeko prestatu dudan janaria. Pentsatze hutsarekin
aho-gozoa egiten zait niri! Zer, ba al zatozte nire menu gozoa dastatzera?
73
9 Jaietan giro
Unitatearen edukiak
• Aginduak.
Gramatika
JAKIN
ORTOGRAFIA • S, x, z.
LEXIKOA • Esapideak.
• Horma-irudia.
• Mintzamena eta lexikoa: Jaiak.
ATARIKOA
Komunikazioa
• Irakurmena: Jaietako egitaraua.
• Idazmena: Jaietako egitaraua.
• Literatura-testua: Joselontxo Bildurbako.

IRAKURMENA
HARREMANETAN • Entzungaia: Bozketa.

Komunikazioa • Hizkuntza-funtzioa: Iritziak ematea.
EGITEN JAKIN
EGITEN JAKIN
• Objektuen deskribapena.
• Aho-korapiloak.
Literatura

gaitasuna ariketak.
IZATEN JAKIN BALIOETAN HEZTEA • Parte hartu jaietan.
74


BATZUK


75
Helburuak
9 Jaietan giro
• Jaiekin zerikusia duen lexikoa
aberastea.
• Irakurmena lantzeko asmoz, jaien
egitaraua aztertzea eta hari buruzko
galderei erantzutea.
• Idazmena lantzeko asmoz, jaien
egitaraua idaztea.
• Partaidetza sustatzea.
Baliabideak
Mintzamena
Zer ospatzen ari ote dira? jai-giro zaku-lasterketa
Zertan ari dira neska-mutilak? ospakizun sokatira
Eta helduak? jolastu parte-hartzaile
Zein jolasetan hartuko zenuke jostagarri ikusle
parte? Zergatik?
jolas jaialdi
Nolakoak dira zure herriko edo
gozo-eltze giro ona izan
auzoko jaiak?
136
ES0000000001919 531955 Unidad 09_5533.indd 54 01/04/2015 15:33:59
gotan Auzoko jaiak elkarrizketa eta, ondoren eskatu ikasleei
Horma-irudia lantzeko orduan, eragin ikasle guztien parte esaldiak egia ala gezurra diren adierazteko. Nahi izanez gero,
hartzea, beren ikuspuntuak, ideiak eta iritziak ikaskideei kon- gezurrak egi bilakatzea ere proposatu ahal diezu. Ariketa ahoz
tatzera animatuz. egitea komeni da.
Mintzamena lantzeko, hitz egin guztiok elkarrekin hasierako Irakurmena lantzeko ariketen bidez, nonahi eta egunero aur-
irudiari buruz. Irakasleak irudiaren azpian ageri diren galderak kitzen dituzten testu mota desberdinak aztertzeko aukera ema-
egingo dizkie ikasleei, txandaka erantzun ditzaten. Azken gal- ten zaie ikasleei. Honakoan, jaiei buruz ari garenez, jaietako egi-
dera dela-eta, ikasleen herriko edo auzoko jaiei dagozkiona, taraua ageri da, aztertu eta alboko galderei erantzuteko.
segi galderak egiten ikasleei beren esperientziei buruz mintza
Idazmena lantzeko, egitarua luzatzea eta hurrengo eguneko
daitezen eta jaietako pasadizo interesgarri edo barregarriren bat
ekintzak idaztea proposatzen zaie ikasleei.
konta dezaten.
Balioetan heztea atalaren helburua, kasu honetan, ikasleen par-
Esan ikasleei Hiztegitxoko hitzak ozenki irakurtzeko. Ziurtatu hi- taidetza eragitea eta ekintzetan parte hartzeko ekimena susta-
tzen esanahia ulertzen dutela. Horretarako, eskatu hitz horiekin tzea da.
76
Entzumena
Gaitasunak
2 Entzun Auzoko jaiak elkarrizketa eta adierazi esaldi hauek egia ala gezurra diren.
Ekimenerako eta ekintzaile-sena
Iratxe eta Oier auzo berean bizi dira.
garatzeko gaitasuna. Jarduerari
Neska-mutilek zaku-lasterketan eta sokatiran parte hartuko dute.
Oierrek ezin du jolasetan parte hartu.
trebetasunak eta estrategiak erabiliz
Oier mutil makala da, ez dauka indarrik. lan egin beharko dute ikasleek,
AUZOKO JAIAK
Irakurmena Apirilak 28, larunbata
horrela.
tulariekin. Gizarterako eta herritartasunerako
10:00etan: Diana txis
en kalejira. gaitasuna. Mintzatu ikasleekin jaietan
3 Aztertu auzoko jaien egitaraua 10:30etan: Fanfarrear
eta erantzun. Lauaxeta eta bestelako gizarte-ekintzetan parte
11:30etan: Haur-jolasak
Zein ordutan hasiko dira haur-jolasak? plazan. hartzeak dituen abantailei buruz:
en lehiaketa.
Non egingo dira? 13:00etan: Patata-tortill jendea ezagutzen da, ongi pasatzeko
ia aukera izaten da, esperientzia berriak
Zer egongo da eguerdiko ordu batean? 14:00etan: Herri-bazkar
Noiz eta non egingo da herri-bazkaria? pilotalekua n. bizitzeko eta ikaskuntzak eskuratzeko
.
Zenbat ekitalditan egongo da musika? 16:30 etan: Puzgarriak aukera izaten da gehienetan.
Noiz egingo dira ekitaldi horiek? 20:00etan: Dantzaldia.
4 BALIOETAN HEZTEA. Parte hartu jaietan.

Eztabaidatu denon artean. Gustatzen al zaizue jaietan parte hartzea?
Zer ekitaldi duzue gustukoen?
5 Idatzi iganderako jaien Objektuen deskribapena

egitaraua. Horretarako, hartu Objekturen bat edo gauzaren bat
eredutzat goikoa eta proposatu deskribatzean, haren itxura
zure gustuko ekitaldiak. bakarrik aipatzen al duzu?
Zein ekitaldi proposatuko Zer gehiago esaten duzu
zenituzke iganderako? objektuari buruz?
Zer ordutan egingo da ekitaldi Jada trebea zara pertsonak
bakoitza? deskribatzen eta, gai honetan
Non egingo dira ekitaldiak? ikasiko duzunari esker,
objektuak deskribatzen
ere aparta izango zara.
137
ES0000000001919 531955 Unidad 09_5533.indd 55 01/04/2015 15:34:01
Amaitzeko, irakurri Egiten jakin programan aurrerago lan- Herri-bazkaria pilotalekuan egingo da eguerdiko ordu bie-
duko den gaiari buruzko galderatxoak eta azalpen laburra eta tan.
mintzatu horri buruz, egingo den lanaren atari gisa. Hiru ekitalditan egongo da musika: hamarretan dianan,
hamar eta erdietan fanfarrean eta arratsaldeko zortzietan,
Erantzunak dantzaldian.
1 E. L. 4 E. L.
2 Iratxe eta Oier auzo berean bizi dira. Gezurra. 5 E. L.

Neska-mutilek zaku-lasterketan eta sokatiran parte har-
tuko dute. Egia.
Oierrek ezin du jolasetan parte hartu. Gezurra.
Oier mutil makala da, ez dauka indarrik. Gezurra.
3 Haur-jolasak hamaika eta erdietan hasiko dira eta Lauaxe-
ta plazan egingo dira.
Eguerdiko ordu batean patata-tortilla lehiaketa egongo da.
77
Helburuak
emanez irakurtzea.
Joselontxo Bildurbako
Duela urte asko, mendiz inguraturiko herri txiki eta galdu
batean Joselontxo izeneko mutil koskor bat bizi zen. Herrixka
hartako bizilagunak zeharo beldurtuta bizi ziren, hainbatek
inguruan mamuak eta deabruak ikusi zituztela esaten zutelako.
Beldurraren beldurrez, gauetan ez ziren etxetik ateratzen ere
ausartzen, eta ate bakoitzean zazpi giltzarrapo jarri zituzten.
Baina gure Joselontxo sinesgabea eta ausarta zen, eta
mamuei buruzko istorioek ez zuten beldurtzen. Barre egiten
zion entzundako guztiari eta barre egiten zion entzundakoa
kontatzen zuenari ere. Herritarrek, haserre, herrixkatik kanpora
bidali zuten.
Denbora luzez ibili izan zen Joselontxo gurea tirriki-tarraka,
hara eta hona. Halako egun batean, ordea, etxe handi baten
aurrera ailegatu zen eta, birritan pentsatu gabe, barrura sartu
zen. Laster batean piztu zuen sua, berotzeko, eta sutondoan
eserita, erdi lo gelditu zen.
Halako batean, ahots ezezagun bat entzun zuen. Tximiniako
zulotik zetorren eta galdezka ari zitzaion:
–Jausiko naiz ala ez naiz jausiko?
138
ES0000000001919 531955 Unidad 09_5533.indd 56 01/04/2015 15:34:02
Irakurgaiari buruzko iradozkizunak du bizkarrean? Animaliaren irudia beldurgarria iruditzen zai-

zue?…
IRAKURRI BAINO LEHEN
Irudietatik eta ikasleen erantzunetatik tiratuta, saiatu igartzen
Hasteko, aztertu irudiak, galdetu ikasleei ipuineko protagonis- ipuina zeri buruzkoa izan daitekeen.
ta nor den eta eskatu hura deskribatzeko (itxura, jantzia…).
Jarraian irakurri ipuinaren izenburua eta pertsonaiaren izenari IRAKURGAIA
erreparaturik, galdetu zein ote den haren izaeraren ezaugarri Eskatu ikasleei testua isilpean irakurtzeko. Esan hitzen bat
nagusia. ezagutzen ez badute, eta testuinguruari erraparatuta haren
Irudiak areago aztertzeko eta mintzamena lantzeko asmoz, esanahia argitzerik ez badute, azpimarratzeko edo koader-
segi honelako galderak egiten ikasleei: Zenbat sarraila ditu iru- noan idazteko. Saiatu hitz horien esanahia guztion artean, hau
dian ageri den ateak? Zergatik itxiko ote dituzte herritarrek ate da, ikaskideen laguntzaz, argitzen eta, inork ez badaki, bilatu
guztiak giltzaz krik eta krak? Zerbaiten beldur ote dira? Zeren hiztegian.
beldur? Eta Joselontxo beldur dela ematen al du? Eskuineko Ondoren, ekin testua berriz ere irakurtzeari, baina oraingoan
irudian, zein da Joselontxoren aurrean ageri den animalia? Zer ozenki eta bata bestearen segidan. Testua irakurtzen ari dire-
78
9
Joselontxok, zirkinik egin gabe, bota zion erantzuna: Gaitasunak

–Nahi baduzu, bai, eta nahi ez baduzu, ez. giltzarrapo: sarraila.
Eta, plausta! Basahuntz beltz ikaragarri bat erori zen zirkin: keinua,
tximiniatik behera. mugimendua. gaitasuna. Mintzatu ikasleekin
Aitzur bat hartuta, segitzeko esan zion Joselontxori. aitzur: lurra lantzeko ipuinean azaltzen den egoerari buruz:
Kanpoan, etxe aurreko lurra zulatzen hasi zen eta altxor lanabesa, burdinazko herritarrek kanpora bidali zuten
liluragarri bat agertu zen begien bistan. xafla laua eta zurezko
Joselontxo, haien iritzi berekoa ez
–Ongi da, Joselontxo! –esan zuen barreka piztiak. kirten luzea dituena.
zelako, baina, hala ere, mutilak haiekin
–Nola dakizu nire izena? –galdetu zuen mutilak.
–Deabruak dena daki!
banatu zituen lortutako
Hori esan, eta piztia deabru bihurtu zen Joselontxoren aberastasunak.
begien aurrean.
–Ez zaitut izutzen? Ez al dizu deabruak beldurrik ematen?
–Egia baldin bada deabruek horrenbeste dakizuela –esan
zuen Joselontxok–, jakin beharko zenuke ez didazula inolako
beldurrik ematen.
–Zure ausardia miragarria da. Sekula, eta ondo zaharra naiz
gero, ez dut ikusi nire aurrean ikaratu ez den gizakirik. Irabazi
duzu: altxor zoragarri honen jabe zara. Tori eta eraman zurekin.
Joselontxo gazteak bere herrixkara eraman zuen altxorra eta
herritar guztien artean banatu zuen. Orduz geroztik, esaten
dutenez, Joselontxoren ausardia eredu bilakatu zen beste
guztientzat eta beldurrak uxatzea lortu zuten.
Alex Turrillas (moldatua)
139
ES0000000001919 531955 Unidad 09_5533.indd 57 01/04/2015 15:34:03
la, entonazio egokia erabili behar dute ikasleek. Horrez gain, HIZTEGIA
esan elkarrizketak irakurtzerakoan, pertsonaien ahotsa alda- Irakurgaiaren alboan, laukitxo batean bildurik, irakurgaian go-
tzen saiatzeko, irakurketa are biziagoa izan dadin. Zuk zeuk rriz nabarmendutako zenbait hitz ageri dira. Ikasleentzat hain
eman ahal diezu egin beharrekoaren adibidea. ezagunak izan ez zitezkeelakoan bildu ditugu hor. Irakurri hi-
IRAKURRI ETA GERO
Mintzatu ikasleekin irakurgaiari buruz. Galdetu ipuina gustatu tzuk egiteko.
zaien eta amaiera zer iruditu zaien. Galdetu zer egingo luketen
Joselontxoren lekuan egonda, bat-batean horrelako piztia bat
aurrean azalduko balitzaie.
Ipuina aitzakitzat harturik, mintzatu ikasleekin beldurgarriak
iruditu zitzaizkien esperientziei buruz eta esan ikasgelan kon-
tatzeko.
79
Irakurgaia lantzen

• Irakurgaia ulertzea. Noiz eta non gertatu omen zen ipuinean kontatzen dena?
Zer gertatzen zitzaien herrixkako bizilagunei?
Denei gertatzen al zitzaien gauza bera?
• Pertsonaia nagusia aztertzea.
Zergatik bidali zuten Joselontxo herrixkatik kanpora?
gertakarien segida ezartzea. 2 Esan Joselontxori buruz dakizuna.
Nor zen Joselontxo?
• Gertakariak egiaztatzea edo
gezurtatzea. Zein ezaugarri berezi zuen?
• Ipuinaren amaiera identifikatzea. 3 Ordenatu irudiak eta azaldu. Zer gertatu zen?
• Norbere esperientziei buruz
mintzatzea.   
• Kazetaritza-elkarrizketa prestatzea.
lexikoa lantzea.
4 Azaldu esaldi hauek egia ala gezurra diren. Zuzendu gezurrak.

Altxorra atera zuenean, basahuntza joan egin zen eta deabrua agertu zen.
Deabrua ikustean, orduan bai beldurtu zen Joselontxo.
Joselontxok altxorra lapurtu zion deabruari.
Joselontxok herrixkara eraman zuen altxorra.
5 Adierazi nola amaitu zen ipuina.

 Joselontxok etxe handi bat egin zuen herrian eta herritarren miresmena lortu zuen.
 Joselontxok altxorra banatu zuen eta eredu bilakatu zen herritarrentzat, guztiek
beldurti izateari utzi baitzioten.
6 Azaldu.
Beldurtia al zara? Mamuek beldurra ematen al dizute? Zerk beldurtzen zaitu?
n
Adimeonala
rts
140 intrape
ES0000000001919 531955 Unidad 09_5533.indd 58 01/04/2015 15:34:04

Irakurgaia lantzeko, ikasleek berriz ere irakurriko dute testua, 1 Duela urte asko gertatu zen, mendiz inguraturiko herri txi-
isilpean. ki batean.
Proposatu hirugarren ariketa beren kasa egitea eta gertatu- Beldurturik bizi ziren, inguruan mamuak eta deabruak
rikoaren berri koadernoan ematea. omen zeudelako.
Ipuinetik harago atalean, bikoteka jarri eta kazetaritza-elkarri-
Ez, Joselontxori ez zitzaion gauza bera gertatzen. Ez zen
beldur.
zketa bat egitea proposatzen zaie ikasleei. Azaldu elkarrizketa
argibideetan esaten den eran prestatzeko eta, amaitutakoan, Barre egiten ziolako kontatzen zuten guztiari.
proposatu ikaskideen aurrean antzeztea. Antzeztuz gero, 2 Joselontxo herriko mutil bat zen, sinesgabea eta ausarta,
planteatu zuzeneko elkarrizketa bat izango balitz bezala, eta beldurrik ez zuena.
eskatu ikasleei hasieran elkar agurtzeko, eta kazetariarena 3 Jarri zenbakiak laukitxoetan: 3, 1, 2. Herritik bidali zute-
egiten duenari, Joselontxo aurkezteko hitz batzuk esateko. nean, Joselontxo etxe bakarti batera heldu zen eta sua
Zortzigarren ariketan ageri den esapidea dela-eta, esan hura piztu zuen, berotzeko. Orduan, tximiniatik behera ba-
erabiltzeko moduko egoerak aipatzeko eta esaldiak idazteko. sahuntz beltz bat erori zen. Aitzur bat hartuta, kanpora ir-
ten eta altxor bat atera zuen basahuntzak lur azpitik.
80
9

7 LAN KOOPERATIBOA. Bikoteka jarrita, bata kazetaria izango Ikasten eta pentsatzen ikasteko
da eta bestea Joselontxo. Prestatu bion arteko elkarrizketa. gaitasuna. Irudiek ematen dieten
Prestatu zenbait galdera Joselontxori egiteko: bere informazioa bildu eta gertakarien
abenturari buruz, altxorrari buruz, herritarrei buruz… segida ezartzean, gaitasun hau
Egin galderak ikaskide bati, Joselontxo balitz bezala garatzen ari dira ikasleak.
erantzuteko.
Izaten ikasteko gaitasuna. Beren
Idatzi galderak eta erantzunak koadernoan, elkarrizketa
osatzeko.
esperientziei buruz mintzatzea,
emozioak autoerregulatzen laguntzeko
jarduera aparta izan daiteke, izaten
HITZEN HABIA
ikasteko gaitasuna lantzeko bidea
8 Adierazi zein den esapide honen esanahia. emango dielarik ikasleei.
Joselontxok zirkinik egin gabe bota zion erantzuna. Ekimenerako eta ekintzaile-sena
garatzeko gaitasuna. Binaka zein
 Birritan pentsatu gabe erantzun zion. bakarka, zazpigarren ariketa egiteko,
 Inolako keinurik egin gabe erantzun zion. jarduerari beren kabuz heldu eta nork
bere trebetasunak eta estrategiak
9 Bilatu definizio hauei dagozkien hitzak testuan eta idatzi koadernoan.
erabiliz lan egin beharko dute ikasleek,
Herri txiki-txikia:
Beldur handia ematen duen izakia, askotan izara batean bildua:
horrela.
Etxeetan kea kanpora botatzen duen hodia:
Goi-mendian bizi den ahuntz basatia:
Kutxa batean ezkutaturik gordetzen den diru eta bitxi multzoa:
10 Adierazi zein hots edo onomatopeia dagokion ekintza bakoitzari.
zazta-zazta kar-kar-kar plaust tirriki-tarraka
A B C D
141
ES0000000001919 531955 Unidad 09_5533.indd 59 10/04/2015 8:14:29
4 Altxorra atera zuenean, basahuntza joan egin zen eta 9 Herri txiki-txikia: herrixka.
deabrua agertu zen. Gezurra. Basahuntza deabru bihurtu
Beldur handia ematen duen izakia, askotan izara batean
zen. bildua: mamua.

Deabrua ikustean, orduan bai beldurtu zen Joselontxo. Etxeetan kea kanpora botatzen duen hodia: tximinia.
Gezurra. Ez zen beldurtu.
Goi-mendian bizi den ahuntz basatia: basahuntza.
Joselontxok altxorra lapurtu zion deabruari. Gezurra.
Kutxa batean ezkutaturik gordetzen den diru eta bitxi
Deabruak eman egin zion altxorra. multzoa: altxorra.

Joselontxok herrixkara eraman zuen altxorra. Egia.
10 A.- kar-kar-kar / B.- tirriki-tarraka / C.- plaust / D.- zazta-
5 Joselontxok altxorra banatu zuen eta eredu bilakatu zen zazta
herritarrentzat, guztiek beldurti izateari utzi baitzioten.
6 E. L.
7 E. L.
8 Inolako keinurik egin gabe erantzun zion.
81
Hizkuntzaren erabilera. aginduak
Helburuak
Zoaz kale honetatik eta
nondik joan behar dut
• Aginduak adierazteko aditzak eta museora heltzeko?
jarraitu aurrera, plazaraino.
egiturak aztertzea eta lantzea.
• Aginte-perpaus zuzenak sortzea.
Plazara heltzean, har

ezazu ezkerreko bidea.
Zer jarraibide eman dizkio emakumeak gizonari plazara joateko?
Eta plazatik museora heltzeko?
2 Irakurri esaldiak eta kopiatu koadernoan aginduak direnak.

umeok, itzal ezazue telebista!
aginduak
Euria ari du.
Hori da hori sudur handia daukazuna! aginduak hiru eratara eman
Sartu barrura eta itxi atea. ditzakegu. adibidez:
Joan kale honetatik.
Zenbat urte dituzu?
Zoaz kale honetatik.
Zoaz ahizparengana eta esan etortzeko.
Joan zaitez kale honetatik.
Ez dut ezer ulertzen.
Ez esan gezurrik!
3 Lotu berdinak diren aginduak eta kopiatu koadernoan elkarren ondoan.

Egon geldirik! ibil zaitezte adi-adi! Joan zaitez txirristara!
Etorri azkar! Zoaz txirristara! ibili adi-adi!
Zabiltzate adi-adi! Egon zaitezte geldirik! Zatoz azkar!
Joan txirristara! Etor zaitez azkar! Zaudete geldirik!
Egon geldirik! Egon zaitezte geldirik! Zaudete geldirik!
142
ES0000000001919 531955 Unidad 09_5533.indd 60 01/04/2015 15:34:07
Iradokizun didaktikoak Orrialde hauetako ariketa guztiak bakarka egitea komeni da. Zu-
zendu, ahoz eta ozenki zuzendu ahal dituzue, guztiok batera.
Unitate honetan, garamatika-programan agintera lantzeko
Ziurtatu aginduak emateko hiru egiturak zuzen erabiltzeaz
ariketak biltzen dira.
gain (behar denetan infirnitiboak eta behar denetan aditz oi-
Baliatu hasierako irudia, lehen ariketa egiteko, gaia aurkezte- nak erabiliz), aginduak ezezka ere ongi ematen dituztela ikas-
ko eta argibideak emateko, bai eta ikasitakoa bertan egiazta- leek.
tzeko ere.
Hizkuntzaren erabilera edo gramatika lantzeko programa ho- Erantzunak
netan, ariketetan lantzen den kontzeptu gramatikalaren azal- 1 Kale honetatik aurrera jarraitu behar du.
pen xumea ageri da lauki batean bilduta. Informazio hori ha-
Plazara heltzean, ezkerreko bidea hartu behar du.
sierako irudia aztertu eta hari buruzko galderei erantzun
2 Umeok, itzal ezazue telebista!
ostean, hots, gainerako ariketak egin aurretik, irakurtzea ko-
meni da, are errazagoa izan dadin horiek egitea. Sartu barrura eta itxi atea.
Zoaz ahizparengana eta esan etortzeko.
Ez esan gezurrik!
82
9
4 Idatzi aginduak, beheko egoeretan oinarrituta, adibidean bezala. OHARRAK

Semaforoa berde jarri arte zain zaudela, zure alboan
dagoen gizon bat bidea gurutzatzen hasi da.
AGINDUAK
Itxaron semaforoa berde jarri arte!
Lo egin nahi duzu, baina zure neba Erreparatu ondo:
nagusiak musika oso altu dauka. Eros ezazu arkatz bat!
Parkean zaudela, zomorro bitxi-bitxia ikusi Eros itzazu arkatzak!
duzu eta lagunei deitu diezu, ikus dezaten. Ezezko aginduetarako:
Amari edo aitari arkatza eta borragoma erosteko Ez ezazue ogirik ekar!
enkargua egin diezu. Ez ekarri ogirik!
Buruko min pixka bat daukazu eta etxekoei esan
diezu zaratarik ez egiteko.
5 Aukeratu eta osatu esaldiak koadernoan.

Aizue, kaskoa bizikletan ibiltzeko!
a) erabil itzazue b) erabil ezazue
Neska-mutilok, bidegorritik.
a) ibil zaitezte b) ibil zaitez
Aizu, mutiko, nire aginduak.
a) bete ezazue b) bete itzazu
Mesedez, udaltzain andrea, isunik!
a) jarri ez b) ez jarri
Zuek biok, , gaur ez dizuet isunik jarriko.
a) egon zaitez lasai b) zaudete lasai
6 Jarri agindu hauek ezezko eran eta idatzi koadernoan.
Sar zaitez behingoan!

Amai ezazue ariketa! Ez ezazue ariketa amai!
Ekarri itzazu artaziak! Ez
Itxi ezazu atea! Ez
Jantzi itzazue prakak!
Has zaitezte negarrez!
Igo itzazu eskailerak!
143
ES0000000001919 531955 Unidad 09_5533.indd 61 01/04/2015 15:34:08
3 Egon geldirik! - Egon zaitezte geldirik! - Zaudete geldirik! 6 Ez zaitez behingoan sar!
Etorri azkar! - Etor zaitez azkar! - Zatoz azkar! Ez ezazue ariketa amai.
Zabiltzate adi-adi! - Ibil zaitezte adi-adi! – Ibili adi-adi! Ez itzazu artaziak ekar!
Joan txirristara! - Zoaz txirristara! - Joan zaitez txirristara! Ez ezazu atea itxi!
4 Bajatu misikaren bolumena / Itzali - itzal ezazu musika… Ez zaitezte negarrez hasi!
Etorri - etor zaitezte - zatozte zomorroa ikustera! Ez itzazu eskailerak igo!
Erosi - eros iezazkidazu arkatza eta borragoma, mese-
dez.
Ez egin zaratarik - Ez ezazue zaratarik egin.
5 Aizue, erabil ezazue kaskoa bizikletan ibiltzeko!
Neska-mutilok, ibil zaitezte bidegorritik.
Aizu, mutiko bete itzazu nire aginduak.
Mesedez, udaltzain andrea, ez jarri isunik!
Zuek biok, zaudete lasai, gaur ez dizuet isunik jarriko.
83
Ortografia. s, x, z
Helburuak 1 Bilatu testuan s, x eta z duten hitzak, eta sailkatu koadernoan.
• S, z eta x txistukariak bereiztea eta Herri berezia

haien erabilera lantzea. Aspaldi, gizakiekin batera bizi omen ziren
• S, z eta x txistukarien ahoskera jentilak Ataunen, eta horren oroigarri, urtean
zuzena lantzea. behin jentilen etorrera ospatzen dute herrian.
Egun horretan, herriko biztanleak mitologiako
izakiak bezala mozorrotu eta ipuin zaharren
Gaitasunak bat antzezten dute: laminen istorio
liluragarriak, sorginen kontu izugarriak…
Gizarterako eta herritaratsunerako
Ospakizun berezi horrekin, magiaz betetzen
gaitasuna. Lehen ariketako testuan dira Ataungo plaza eta kalexkak.
Gipuzkoako Ataun herrian duela
s duten hitzak: x duten hitzak: z duten hitzak:
zenbait urtez geroztik egiten den
ekintza kultural baten berri ageri da, 2 Sailkatu hitz hauek koadernoan zerrenda egokian.
Jentilen etorreraren berri, alegia.
Aprobetxatu bertan esaten dena suhiltzaile zurgin sukar zurmaila zurtoin
ikasleen jakinmina pizteko eta sumendi zurgindegi sutegi
informazio gehiago bilatzeko.

SU hitzetik datoz ZUR hitzetik datoz
3 Kopiatu definizioak koadernoan eta idatzi alboan goiko ariketako hitz egokiak.
Lanbide gisa suteak itzaltzea duen pertsona:
Hostoen eta landareen kirten modukoa:
Zurginaren lantokia:
Gaixotzean sortzen den tenperatura-igoera:
Sukaldean eltzeak eta zartaginak berotzen diren tokia:
4 Lotu esanahi bera duten hitzak.

xukatu zurrupatu
xuxurlatu lehortu
xurgatu apal
xume murmurikatu
Idatzi esaldiak koadernoan x letradun hitzekin.
144
ES0000000001919 531955 Unidad 09_5533.indd 62 01/04/2015 15:34:10
Erantzunak Sukaldean eltzeak eta zartaginak berotzen diren tokia: su-

tegi.
1 S duten hitzak: aspaldi, ospatzen, istorio, sorginen, ospa-
4 Xukatu - lehortu / xuxurlatu - murmurikatu / xurgatu - zu-
kizun.
rrupatu / xume - apal.
Z duten hitzak: gizakiekin, bizi, ziren, biztanleak, izakiak, E. L.
mozorrotu, zaharren, antzezten, izugarriak, ospakizun,
berezi, magiaz, plaza.
X duten hitzak: kalexkak.
2 SU hitzetik datoz: suhiltzaile, sukar, sumendi, sutegi.
ZUR hitzetik datoz: zurgin, zurmaila, zurtoin, zurgindegi.
3 Lanbide gisa suteak itzaltzea duen pertsona: suhiltzaile.
Hostoen eta landareen kirten modukoa: zurtoin.
Zurginaren lantokia: zurgindegi.
Gaixotzean sortzen den tenperatura-igoera: sukar.
84
Harremanetan. IRITZIAK AZALTZEA 9
1 Entzun Bozketa testua eta adierazi esaldi hauek egia ala gezurra diren. Helburuak
Neska-mutilek herriko jaietako karaokean • Testua entzutea eta ulertzea.
parte hartuko dutela erabaki dute.
• Iritziak azaltzea.
Aspaldi-aspalditik daukate aukeratuta
zein abesti kantatuko duten.
Abesti hori euskal abesti martxosoren bat Baliabideak
izango dela pentsatu dute.
Aitorrek abestuko du eta gainerakoek
dantzan egingo dute.
Ez daukate koreografia prestatzeko asmorik; Gaitasunak
bat-batean irteten zaiena egingo dute.
2 Aukeratu irudi zuzena. Zeinetan onartu dute proposamena aho batez? digitalean komunikatzeko
A B zuzen eta eraginkorrean adieraztean
iritziei eta esperientziei buruz
mintzatzeak izaten ikasteko gaitasuna
areagotzeko modua ematen die
ikasleei.
Azaldu zure hitzez aho batez onartu esapidearen esanahia.
3 Aukeratu. Zer esan nahi du esapide honek?
Ez pipertu, motel!
Errespetatu hitz egiteko txandak.
 Ez zaitez lotsagorritu, motel! Entzun isil-isilik ikaskideek diotena.
 Ez zaitez haserretu, motel!
4 Eztabaidatu ikasgelan eta eman iritzia.

Zure ustez, zein da karaoke baterako
abesti aproposena?
Eta zein da musika talderik edo abeslaririk onena?
n
Adimeonala
Zein da jaialdi baterako egokiagoa,
karaokea ala disko-festa?
rts
intrape
145
ES0000000001919 531955 Unidad 09_5533.indd 63 10/04/2015 8:14:31
Iradokizun didaktikoak 2 B irudia da zuzena.

3 Ez zaitez haserretu, motel!
Entzundakoaren ulermena lantzeko, entzun Bozketa elkarri-
zketaren grabazioa behar duzuen guztietan eta, ondoren, ekin 4 E. L.
horrekin loturiko ariketak egiteari.
Lehen ariketan, esaldiak egia ala gezurra diren adieraztea pro-
posatzen zaie ikasleei. Nahi izanez gero, gezurrak zuzendu eta
egi bilatzea ere propsatu ahal diezu.
Azken ariketa egiteko, kontuan hartu irudiko neskatoak dioena
eta ziurtatu ikasleek hala egiten dutela.
Erantzunak
1 Egia. / Gezurra. / Egia. / Egia. / Gezurra.
85
egiten jakin Objektuen deskribapena
Helburuak 1 Irakurri jostailuaren deskribapena eta erantzun.
• Objektuen deskribapenak dituen Jostailu zaharren museoan

ezaugarriak aztertzea.
Duela gutxi, museo bitxi batean
• Objektuen atalak bereiztea eta
egon nintzen. Ezetz jakin zer zegoen han?
aztertzea.
Bada, jostailuak, jostailu mordoa
• Izenondo egokiak aukeratzea eta zegoen. Jostailu batzuk zahar-zaharrak
erabiltzea. ziren, eta beste batzuk, berriak, baina
• Ezaugarriak zerrendatzea. niri antigoalekoak iruditu zitzaizkidan

harrigarrienak.
• Jostailu baten deskribapena
Gogoan dut oraindik, bilintzi-
idaztea.
balantzaka ibiltzeko zalditxo bat.
Zaldiko-maldikoetan egoten direnen antza
zuen jostailu hark. Zurez eginda zegoen oso-osorik,
burutik hanketaraino, eta kolore biziz margoturik zegoen. Ez pentsa, zaldiari ez zitzaion
xehetasun bat bera ere falta, bridak eta zela ere bazituen-eta. Beheko aldean, zurezko bi
ohol oker zituen hankei itsatsita, kulunkatu ahal izateko. Jostailu hura ezin politagoa
iruditu zitzaidan, gaur egun egiten direnak baino askoz politagoa.
Zerez eginda zegoen jostailua?

Zeren antza zuen?
Zertarako erabiltzen zen?
Gaur egun, ba al dago antzeko jostailurik?
2 Deskribatu goiko jostailua atalez atal. Nolakoak ditu?

Gorputza. Osagarriak.
Koloreak. Kulunka.
3 Lehen ariketako testuan eta irudian oinarrituta, aukeratu jostailua deskribatzeko

izenondo egokiak eta osatu haren deskribapena koadernoan.
Nolakoa iruditzen zaizu zuri goiko jostailua?
 erosoa  dibertigarria  sinplea  itsusia
 polita  deserosoa  aspergarria  landua
146
ES0000000001919 531955 Unidad 09_5533.indd 64 01/04/2015 15:34:14
Iradokizun didaktikoak komenigarria dela iritziz gero, ariketa ahoz egin dezakezue,
oso-osorik. Nolanahi izanik ere, garrantzitsua da ikasleak tes-
Programaren lanketa hasi aurretik, azaldu ikasleei objektuen
tuaren ezaugarri orokorrez jabetzea.
deskribapena landuko dutela programa honetan. Honezkero
objektuak sarritan deskribatu badituzte ere, gogorarazi objek- Hortik aurrera, ekin gainerako ariketak egiteari eta ziurtatu
tuak deskribatzea nolakoak diren eta zertarako erabiltzen di- ikasleek ongi ulertu dutela zein diren objektuen deskribapena-
ren azaltzea dela, baita nola funtzionatzen duten esatea ere. ren ezaugarriak, azken ariketa gisa, jostailu baten deskribape-
Orain arte ikusitako beste deskribapenetan bezala, pertsone- na idatzi beharko baitute.
na kasu, itxura eta bestelako ezaugarriak azaltzeko izenondo
asko erabiltzen dira. Erantzunak
Programaren hasieran, landuko den testu motaren eredu gi- 1 Jostailua zurez eginda zegoen.
sakoa ageri da. Ikasleek testua irakurri eta lehen ariketako gal- Zaldiko-maldikoetan egoten diren zalditxoen antza zuen.
derei erantzungo diete. Irakurketari dagokionez, ozenki eta Kulunka ibiltzeko erabiltzen zen.
bata bestearen segindan egin daiteke, irakurketa mota hori
E. L.
lantzeko. Galderak berez koadernoan erantzuteko badira ere,
86
Testu-tipologia 9
4 Kopiatu testua koadernoan eta osatu deskribapena emandako hitzekin. Gaitasunak

gorri-gorriak kutuna zurezko azkarra
polit-polita gorria metalezko handia
gaitasuna. Zerrendak, eskemak eta
laburpenak bezala, ikasten laguntzeko
baliabide apartak dira. Ikasleek,
Jostailuzko auto kutuna
horrelako baliabideak erabiltzean,
Aitak txikitan pedalekin ibiltzen den ikasteko trebetasunak eskuratzen
auto horietako bat zeukan. Huraxe zen dituzte.
bere jostailu .
Suhiltzaileen autoa zirudien eta kolore
zuen. Lau gurpil zituen, haiek
ere .
Aurreko aldean kanpaitxoa zeukan,

txilin-txilin bazetorrela adierazteko, eta atzean, albo banatan, maila bat.
Autoa lagun bakarrarentzat zen; ez zen oso , beraz. Oso ere ez zen,
baina zen benetan!
5 Egin zerrenda bat gaur egungo jostailuek dituzten ezaugarriekin.

Zerez eginda egon ohi dira?
Nolakoak dira?
Pieza asko izaten dituzte?
Errazak izaten dira erabiltzen?
Eskuz eginda egon ohi dira?
Bakarrik ala lagunekin erabiltzeko
izaten al dira?
Pilarik edo besterik behar al dute
ibiltzeko?
6 Deskribatu koadernoan aurreko ariketako jostailuren bat.

A. ANTOLATU Idatzi zerrenda batean haren ezaugarri nagusiak.
B. IDATZI Azaldu nolakoa den: kolorea, zerez eginda dagoen, zein atal
dituen, zerez eta nola dabilen…
C. BERRIKUSI Zuzendu akatsak eta pasatu idatzitakoa garbira.
147
ES0000000001919 531955 Unidad 09_5533.indd 65 01/04/2015 15:34:18
2 Gorputza: zaldi baten itxura zuen, zaldiko-maldikoetan zurezko maila bat. Autoa lagun bakarrarentzat zen; ez-
egoten direnen antzekoa zen: buruan zurdak irudikatuta zen oso handia, beraz. Oso azkarra ere ez zen, baina
zituen, buztana ere bazuen eta hanka sendoak. polit-polita zen benetan!

Koloreak: kolore biziz margoturik zegoen. 5 E. L.
Osagarriak: bridak eta zela zituen. 6 E. L.

Kulunka: oinei itsatsita, zurezko bi ohol oker zituen, ku-
lunkatu ahal izateko.
3 E. L.
4 Aitak txikitan pedalekin ibiltzen diren auto horietako bat
zeukan. Huraxe zen bere jostailu kutuna.
Suhiltzaileen autoa zirudien eta kolore gorria zuen. Lau
gurpil zituen, haiek ere gorri-gorriak.
Aurreko aldean metalezko kanpaitxoa zeukan, txilin-txilin
bazetorrela adierazteko, eta atzealdean, albo banatan,
87
Lexikoa. ESAPIDEAK
Helburuak 1 Aztertu irudiak eta esan zein esapide erabiliko zenukeen egoera bakoitzean.
• Esapideen esanahia ezagutzea. A B
• Esapideak egoera egokietan
erabiltzea lur jota egon
jo eta ke aritu
C D
hanka sartu
usin egin
Idatzi istorio osoa zure koadernoan.
2 Berridatzi esaldiak, nabarmendutako hitzen ordez esapide hauek erabiliz.
amore eman gorriak ikusi ospa egin zur eta lur geratu barrez ito
Gelako lagunok asko sufritu dugu lana garaiz amaitzeko.

Elefantea hegan ikusi genuenean, harrituta geratu ginen.
Partida irabaziko ez genuela ikusi arren, ez genuen etsi eta saiatzen jarraitu genuen.
Zure ateraldiekin barre asko egiten dugu beti.
Autobusa bazihoala ikusita, korrika alde egin zuen hemendik.
3 Aukeratu eta azaldu. Zein esapide erabiliko zenuke

egoera bakoitzean?
Nire begikoa da. Begitan hartu nau.
Auzokoaren txakurrak amorrua hartu dit.

Gogoko dut neska hori; oso jatorra da.
148
ES0000000001919 531955 Unidad 09_5533.indd 66 10/04/2015 8:14:33
Erantzunak Autobusa bazihoala ikusita, korrika ospa egin zuen he-

mendik.
1 A.- jo eta ke aritu / B.- hanka sartu / C.- usin egin / D.- lur
3 A uzokoaren txakurrak amorrua hartu dit: Auzokoaren
jota egon.
txakurrak begitan hartu nau.
E. L. Adibidez: Atzo langile bat lanean zebilen kalean. Jo Gogoko dut neska hori; oso jatorra da: Nire begikoa da
eta je aritu zen goiz osoan lurra zulatzen. Baina, halako neska hori; oso jatorra da.
batean, hanka sartu eta uraren hodia ere zulatu zuen eta
zorrotada handi batek mela-mela eginda utzi zuen. Hoztu-
rik, usin egin zuen gizonak eta gaur gaixorik dago ohean.
Lur jota dago gizajoa eta sukarra ere badu.
2 Gelako lagunok gorriak ikusi ditugu lana garaiz amaitzeko.
Elefantea hegan ikusi genuenean, zur eta lur geratu ginen.
Partida irabaziko ez genuela ikusi arren, ez genuen amo-
re eman eta saiatzen jarraitu genuen.
Zure ateraldiekin barrez itotzen gara beti.
88
Helburuak
Patxi Putxi Ibargutxi • Literatura-testuak aztertzea eta
–Hemen bizi al da Patxi Putxi Ibargutxi?
lantzea.
–Hemen zenbait Patxi Putxi Ibargutxi bizi dira: • Aho-korapiloa irakurtzea eta
Goiko Patxi Putxi Ibargutxi teilatupekoa, ulertzea.
erdiko Patxi Putxi Ibargutxi
• Aho-korapiloak osatzea eta ikastea.
goiko Patxi Putxi Ibargutxi
teilatupekoaren azpikoa,
eta beheko Patxi Putxi Ibargutxi
goiko Patxi Putxi Ibargutxi teilatupekoaren Gaitasunak
Patxi Putxi Ibargutxi erdikoaren azpikoa. Matematikarako gaitasuna.
–Horiek Patxi Putxi Ibargutxi asko dira. Hasierako olerki tankerako aho-
–Horiek ez dira ez Patxi Putxi Ibargutxi asko, korapiloa irakurri eta bertan ageri diren
ez Patxi Putxi Ibargutxi gutxi, pertsonaien kalkulua egitea
horiek Patxi Putxi Ibargutxi
proposatzen zaie ikasleei. Horrek
besterik ez dira.
lotura du matematikarako
Anjel lertxundi (moldatua)
gaitasunarekin, ezbairik gabe.
Arterako gaitasuna. Aho-korapiloak
n
Adime atikoa osatu, ikasi eta ikasleek horrelako
-matem
1 Irakurri goiko aho-korapiloa eta jarri kopuru zehatza hutsunean.
logiko
literatura-lantxoak jolaserako eta
Zenbat Patxi Putxi Ibargutxi bizi dira hemen?
gozamenerako iturritzat hartzea nahi
2 Osatu aho-korapiloak atal hauekin. Gero, ikasi, azkar-azkar esateko. dugu.
badaroa, berea daroa;

Zein zen Sanson? oa.
baba errea ahoan dar
Martin akerra Sanson zein zen?

makerrakore Sanson Sanson zen.
n
aker adar-okerra
Beleak Berreagara
baino aker adar-okerragorik
zerbait daroa:
ez dut ikusi nik.
149
ES0000000001919 531955 Unidad 09_5533.indd 67 10/04/2015 8:14:34

Literaturaz gozatzen izeneko programa honetan mota asko- 1 Hiru Patxi Putxi Ibargutxi bizi dira hemen.
tako literatura-testuak biltzen dira, ikasleek ezagutzeko eta 2 Zein zen Sanson?
haietan erabiltzen diren baliabide estilistikoak poliki-poliki lan- Sanson zein zen?
tzen hasteko. Sanson Sanson zen.
Irakurri hasierako olerkia ozenki. Hasteko irakasleak irakur de- Martin akerra
zake, ahalik eta azkarren. Ondoren, proposatu ikasleei irakur- makerrakoren
tzea. Bata bestearen segidan irakur dezakezue, aurrekoak aker adar-okerra
baino azkarrago irakurtzen saiatuz, baina ongi irakurriz, hitz baino aker adar-okerragorik
guztiak behar den moduan ahoskatuz. ez dut ikusi nik.
Gainerako aho-korapiloak direla-eta, osatu ez ezik, ikasi buruz Beleak Berreagara
eta esan azkar-azkar, mihia trabatu gabe. zerbait daroa:
badaroa, berea daroa;
baba errea ahoan daroa.
89
amaierako jarduerak
Helburuak
berrikustea eta finkatzea. Bizimodu errazago baten bila
• Testua irakurtzea eta Gizakia oso animalia argia da, eta irudimen
irakurritakoaren ulermena lantzea. handikoa. Hasiera-hasieratik erabili ditu
dohain horiek bizimodua erraztu dioten
• Aginduak zuzen ematea. bideak bilatzeko eta tresnak asmatzeko:
• S, z, x txistukariak idazterakoan hizkuntza asmatu du, sua aurkitu du,
barazkiak landatzen ikasi du…
zuzen erabiltzea.
Aditu burutsu askoren ustetan, gizakiaren
• Entzungaia entzun eta asmakizun garrantzitsuenetarikoa gurpila
entzundakoaren ulermena lantzea. dugu. Lehen gurpil biribila asmatu zenetik,
hainbat makina eta tramankulutan erabil izan
• Objektu bat deskribatzea.
da aurrerantzean: gurdietan, errotetan, erlojuetan, automobilen eta hegazkinen motorretan….
• Askotariko adimenak trebatzea, Egia izanik ere, beste gauza erabilgarri pilo bat ere asmatu ditu gizakiak, hala nola,
zenbait jardueren bidez. inprenta, bonbilla, ordenagailuak eta Internet.
Zuri zein iruditzen zaizu asmakizun onena?
Baliabideak Zer esaten dute aditu askok gurpilari buruz?
• Entzungaien CDa. Asmatu zenetik, zer makinatan erabili izan da gurpila?

Testuan esaten denez, zer dohain ditu gizakiak?
Azaldu zein iruditzen zaizun gizakiak asmatu duen gauzarik onena eta esan zergatik.
2 Aukeratu agindu zuzena eta kopiatu 3 Osatu hitzak koadernoan, s, x edo z

esaldiak koadernoan. erantsiz.
Jon eta Iker, ekar itzazu/ekar itzazue gi aki liburu ka
pospolo horiek segituan!
a ko sarde ka
Aizu, entzun ezazu/entzun ezazue adi
i torio urgatu
esango dizudana.
lei e a maki un
Txomin, ibil zaitez/ibil zaitezte kontuz!
iku i
Zuek biok, zatozte /zatoz azkar!
herri ka
Lukas eta Irene, eraman ezazu/
eraman ezazue txakurra etxera. erra
Pintto, joan zaitezte/zoaz etxera are
oraintxe bertan! neka ari
150
ES0000000001919 531955 Unidad 09_5533.indd 68 01/04/2015 15:34:21
Iradokizun didaktikoak 2 Jon eta Iker, ekar itzazue pospolo horiek segituan!
Aizu, entzun ezazu adi esango dizudana.
Txomin, ibil zaitez kontuz!
Zuek biok, zatozte azkar!
Lukas eta Irene, eraman ezazue txakurra etxera.
egitea komeni da.
Pintto, zoaz etxera oraintxe bertan!
Bukatutakoan, zuzendu ariketak guztion artean eta ozenki. 3 gizaki, asko, istorio, leize, ikusi /ikuzi, herrixka, erraz, sare,
nekazari, liburuxka, sardexka, xurgatu, asmakizun.
Erantzunak 4 Egia. / Gezurra. / Egia. / Gezurra. / Gezurra. / Egia.
1 Gizakiaren asmakizun garrantzitsuenetarikoa dela esaten 5 Kamioia ez da aipatzen.
dute. 6 E. L.
Gurdietan, errotetan, erlojuetan, motorretan eta abarretan.
7 E. L.
Gizakia oso argia da eta irudimen handia du.
E. L. 8 E. L.
90
9
Gaitasunak
4 Entzun Iragarkia elkarrizketa, eta 5 Gauza hauetatik, zein ez da aipatzen
Teknologiarako gaitasuna.
adierazi esaldi hauek egia ala entzungaian?
gezurra diren. Hasierako testuan, gizakiaren
Emakumeak autoa saltzeko iragarkia asmakariei buruzko informazio
jarri nahi du aldizkari batean. jakingarria ageri da, teknologiarako
Autoa zahartxoa da eta horregatik gaitasunarekin lotura duena.
saldu nahi du.
Autoa gasolinarekin dabil.
digitalean komunikatzeko
Barrutik oso ondo dago, baina gaitasuna. Zazpigarrena bezalako
kanpoko aldean zenbait marka eta
mailatu ditu.
ariketen bidez, informazioa beren kasa
Erosten duenak margotu egin
eta bide digitalak erabiliz lortzeko
beharko du autoa. ohitura eragin nahi dugu ikasleengan.
Autoa prezio onean saltzeko asmoa Gizarterako eta herritartasunerako
dauka, nahiko merke. gaitasuna. Azken ariketa egiteko,
6 Aukeratu goiko objektuetariko bat taldekideekin batera lan egin,
eta deskribatu.
proposamenak aurkeztu eta
Nolakoa da? defendatu eta, azkenik, adostasunera
Zerez eginda dago? heldu behar dute ikasleek; eta,
Zer atal ditu? gainera, gizarte-zientzien arloko
Nola dabil? ezaguera ere badutela erakutsi behar
Zertarako da? dute.
ASKOTARIKO ADIMENAK
7 IKT. Bilatu euskarazko wikipedian fonografoari buruzko informazioa eta egin fitxa.
IZENA: Fonografoa.
ASMATZAILEA:
ZERTARAKO ZEN?
NOLAKOA ZEN?
o
ertsonartek
8 lAN KOOpERATIbOA. Taldeka, aukeratu zein izan den P na
gizakiaren asmakaririk onena eta eman arrazoiak. adime
151
ES0000000001919 531955 Unidad 09_5533.indd 69 10/04/2015 8:14:37
OHARRAK
91
Hasierako entzungaia: AUZOKO JAIAK (137. or.)

(Fanfarre baten soinua entzuten da. Urrunduz doa)
Iratxe: Hara, Oier! Nolatan zu hemen?
Oier: Kaixo, Iratxe! Gurasoekin etorri naiz zuen auzoko
jaietara. Osaba-izebak hemen bizi dira eta, badakizu…
bisitatxoa aprobetxatu dugu jaietara etortzeko. Oso giro
ona daukazue hemen!
Iratxe: Primerakoa! Aizu, Oier, hamar minutu barru
haurrentzako jokoak hasiko dira eta lagunok parte
hartzeko asmoa daukagu. Gurekin etorri nahi al duzu?
Oier: Eta zer joko dira horiek, ba?
Iratxe: Ba, betiko jokoak: sokatira, gozo-eltzeak
apurtzea, lasterketak… Zuen auzoko jaietan ez da
horrelakorik egiten, ala?
Oier: Gure auzoan? Gure auzoan ez da jairik egiten, neska!
Iratxe: A zer auzo aspergarria!
Oier: Eta nik ere parte har al dezaket jokoetan?
Iratxe: Jakina! Hemen nahi duenak har dezake parte! Guk zaku-lasterketarako asmoa daukagu.
Oier: Eta sokatiran ez? Nahiko ona naiz ni horretan, indar handia daukat, ez pen-tsa!
Iratxe: Tira! Sokatiran ere bai, orduan! Zer? Bazatoz gurekin?
Oier: Bai, bai! Baina, itxaron, gurasoei abisatu behar diet-eta! (Garrasika) Aita!, Ama!
(Berriz ere, fanfarrearen soinua entzuten da, hurbiltzen.)
Harremanetan: BOZKETA (145. or.)

KARMELE: Proposamen bat daukat zuei egiteko… Badakizue herriko jaietan karaokea
antolatu dutela aurten ere. Zer iruditzen zaizue guk ere parte hartzea?
NESKA-MUTILAK: Ongi, ongi bai! (denak batera)
KARMELE: Primeran! Proposamena aho batez onartu dugu.
URTZI: Ba, prestatzen hasteko, abestia aukeratu beharko dugu, ezta?
AITOR: Bai. Nik uste dut euskal abesti bat aukeratu behar dugula.
SAIOA: Hobe da abesti martxoso bat aukeratzea!
AITOR: Hara, bestea! Badaude euskal abestiak guztiz martxosoak direnak!
URTZI: Ez pipertu motel! Ez du inork kontrakorik esan!
SAIOA: Nire ustez, koreografia polita prestatu behar dugu. Lehengoan, sekulako pausoak
ikasi genituen dantza-eskolan! Ni zuei irakasteko prest nago…
URTZI: Ez dakit Aitor dantza egiteko gai izango ote den. Zeharo baldarra dugu mutila!
KARMELE: Baina bera da guztion artean abeslari onena!
URTZI: Bai, egia da. Berak abes dezala eta guk egingo dugu dantzan!
SAIOA: Primeran! Koreografia prestatzen hasteko irrikan nago!
KARMELE: Konforme gaude guztiok; beraz, abestia aukeratzea besterik ez zaigu falta.
92
Gauza bat egin dezakegu: bakoitzak euskal abesti martxoso bat proposa dezala eta
onena aukeratuko dugu guztion artean.
AITOR: Ados! Ea, ba, bota proposamenak eta goazen bozkatzera!
Amaierako jarduerak: IRAGARKIA (151. or.)

EMAKUMEA: Egun on! Zerbait saltzeko daukat eta iragarki bat jarri
nahi nuke zuen aldizkarian.
GIZONA: Leku aproposera zatoz, andrea. Denetariko salgaiak
iragartzen ditugu hemen: gitarra zein bizikleta, lapikoa zein iratzargailua.
EMAKUMEA: Nik autoa saldu nahi nuke.
GIZONA: Ongi. Autoa nolakoa den esan beharko didazu. Berria al da?
EMAKUMEA: Bai, bi urte besterik ez du. Gasolinarekin dabil, baina oso gutxi
kontsumitzen du. Itxura guztiz berria du kanpotik. Duela gutxi margotu dut eta ez
dauka markarik ez mailaturik. Autoa urdina da.
GIZONA: (errepikatzen, oharrak hartzen ariko balitz bezala) Duela gutxi margotua
eta urdina. Zer gehiago?
EMAKUMEA: Ba, barrutik ere berri-berri dago eta denetarik du: aire girotua, irratia eta MP3a,
nabigatzailea…
GIZONA: Eta, autoa hain ongi badago, zergatik saldu nahi duzu?
EMAKUMEA: Autoa txikia da. Bikiak izango ditut laster eta auto handiagoa erosi beharko dut
haurren aulkitxoak eta beharko dituzten gauza guztiak sartzeko.
GIZONA: Eta zenbatean saltzen duzu autoa?
EMAKUMEA: Prezio onean saltzen dut, nahiko merke.
GIZONA: Eta kasualitatez ez duzu autoa hemen izango?
EMAKUMEA: Kanpoan aparkatuta daukat. Zer ba?
GIZONA: Ni autoa erostekotan nago eta zureak itxura ona duela ematen du. Agian nik neuk
erosiko nizuke, egokia iruditzen bazait…
EMAKUMEA: Hara! Zatoz kanpora eta erakutsiko dizut. Lasai-lasai eta patxadaz ikusi ahal
izango duzu.
GIZONA: Goazen autoa ikustera!
93
10 Lurrak emana
Unitatearen edukiak
• Adberbioak.
Gramatika
JAKIN
ORTOGRAFIA • Ts, tx, tz.
LEXIKOA • Hitz elkartuak I.
• Horma-irudia.
• Mintzamena eta lexikoa: Landareak.
ATARIKOA
Komunikazioa
• Irakurmena: Azalpen-testua.
• Literatura-testua: Ipurtargi txikia.

IRAKURMENA
HARREMANETAN • Entzungaia: Loradendan.

Komunikazioa • Hizkuntza-funtzioa: Dakiguna azaltzea.
EGITEN JAKIN
EGITEN JAKIN
• Kartela.
• Olerkiak eta errima.
Literatura

gaitasuna ariketak.
IZATEN JAKIN BALIOETAN HEZTEA • Zaindu natura.
94


BATZUK


95
Helburuak
10 Lurrak emana
• Landareekin zerikusia duen lexikoa
aberastea.
• Irakurmena lantzeko asmoz, gostiari
buruzko azalpen-testutxoa
erantzutea.
• Idazmena lantzeko asmoz,
aurrekoaren antzeko azalpen-testua
idaztea.
• Natura zaintzeko eta, bereziki,
landareak zaintzeko ohitura
sustatzea.
Baliabideak
Mintzamena
Zertan ari dira pertsonaiak? landatu zuhaitzaren buru
Zergatik ari ote dira zuhaitzak erein zuhaitzaren ipurdi
landatzen?
loratu sustrai
Ba al dakizu zer den ureztatu adar
Zuhaitzaren eguna?
ureztagailu hosto
Landatu al duzu inoiz zuhaitzik
zuhaixka orbel
edo landarerik? Nola egiten da?
152
ES0000000001919 531955 Unidad 10_5534.indd 70 01/04/2015 15:34:29
Iradokizun didaktikoak guneei buruz eta galdetu non dauden zuhaitzak, eta baita zu-
haitz asko ala gutxi dauden beren ustez.
Horma-irudia lantzeko orduan, eragin ikasle guztien parte
Esan ikasleei Hiztegitxoko hitzak ozenki irakurtzeko. Ziurtatu hi-
tzen esanahia ulertzen dutela. Horretarako, eskatu hitz horiekin
tatzera animatuz.
Mintzamena lantzeko, hitz egin guztiok elkarrekin hasierako
Entzumena lantzeko, entzun arretaz eta behin baino gehia-
irudiari buruz. Irakasleak irudiaren azpian ageri diren galderak
gotan Zuhaitzaren eguna elkarrizketa eta, ondoren eskatu
egingo dizkie ikasleei, txandaka erantzun ditzaten. Erreparatu
ikasleei esaldiak egia ala gezurra diren adierazteko. Nahi iza-
irudiko zuhaitzek zintzilik dituzten etiketei eta galdetu: zertarako
nez gero, gezurrak egi bilakatzea ere proposatu ahal diezu.
izango ote dira etiketa horiek? Zer jarriko ote du bertan? Galde-
Ariketa ahoz egitea komeni da.
tu ikasleei zuhaitzen izenak ezagutzen ote dituzten eta aipatu
zenbait. Izenik ez badakite, zuk zeuk aipa ditzakezu, inoiz en- Irakurmena lantzeko ariketen bidez, nonahi eta egunero aur-
tzun ote dituzten esan dezaten (haritza, pagoa, urkia, indi- kitzen dituzten testu mota desberdinak aztertzeko aukera ema-
gaztainondoa, lertxuna, sahatsa, pinua, izeia, platanoa…). ten zaie ikasleei. Honakoan, landareei buruz ari garenez, goros-
Amaitzeko, mintzatu ikasleekin beren herri edo hirietako berde- tiaren berri biltzen duen azalpen-testutxoa ageri da, aztertu eta
alboko galderei erantzuteko.
96
Entzumena
Gaitasunak
2 Entzun Zuhaitzaren eguna eta adierazi esaldi hauek egia ala gezurra diren.
Zientziarako gaitasuna. Irakurmena
Naiarak eta bere lagunek zuhaitza landatu zuten atzo.
eta idazmena lantzeko ataletan,
Naiarari kazetariek argazkia egin zioten eta egunkarian agertu da.
landareei buruzko informazioa ulertu
Naiarak moztu egin du amonari erakusteko.
eta ematea eskatzen zaie ikasleei,
Amonak ez zekien zuhaitzaren eguna ospatu zenik. jarduera horiei esker zientzia arloko
ezagutzak aregotzeko modua ematen
Irakurmena GOROSTIA zaielarik.
Zuhaixka hau Europa
osoan hazten
da. Fruitu gorriak emate Gizarterako eta herritartasunerako
3 Irakurri testutxoa eta erantzun. n ditu. Toki
batzuetan debekatuta
dago moztea. gaitasuna. Mintzatu ikasleekin natura
Zein landare mota da gorostia? Hazi: poliki hazten da,
baina urteen zaintzeari buruz eta, bereziki,
Asko hazten al da? buruan, 10 metroko zuh landareak zaintzeari buruz.
aitza egiten da.
Fruiturik ematen al du? Tenperatura: leku hot
zetan ongi Hitzez, hitzik gabe eta era
hazten da.
Non hazten da? digitalean komunikatzeko
Argia: itzala atsegin du.
Landatzekotan, leku eguzkitsu gaitasuna. Azkena bezalako ariketen
batean jarriko zenuke? Zergatik? Ura: ur gutxi behar du.
bidez, informazioa beren kasa eta bide
Egunero-egunero ureztatuko
digitalak erabiliz lortzeko ohitura eragin
zenuke? Noiz bestela?
itzala ur gutxi hotza nahi dugu ikasleengan.
10 m
4 BALIOETAN HEZTEA. Zaindu natura.
a turarekiko
Hitz egin guztion artean: zer gauza egiten dituzue zuhaitzak, landareakN na
adime
eta
loreak zaintzeko eta babesteko? Ba al duzue etxean? Zein?
kartela
5 IKT. Bilatu informazioa
Interneten eta idatzi nolako Zer-nolako
ezaugarriak dituen arrosa- informazioa
landareak. jarriko zenuke
Zuhaitzaren
Idatzi goikoaren antzeko testu
egunerako kartel batean?
laburra koadernoan.
Irudirik jarriko zenuke? Zein?
Kartelak politak izaten dira, irudiz
hornituak. Baina kartelen eginkizuna
ez da soilik arreta erakartzea.
eguzkia nahikoa epela 2-5 m Informazioa ere ageri da bertan.
153
ES0000000001919 531955 Unidad 10_5534.indd 71 01/04/2015 15:34:31
Idazmena lantzeko, aurrekoaren antzeko azalpen-testu labu- Naiarak moztu egin du amonari erakusteko. Gezurra.
rra idaztea proposatzen zaie ikasleei. Amonak ez zekien zuhaitzaren eguna ospatu zenik. Egia.
Balioetan heztea atalaren helburua, kasu honetan, natura eta 3 Gorostia zuhaixka bat da.
inguruko landareak zaintzearen aldeko jarrera sustatzea da. Bai, urteen buruan asko haz daiteke.
Amaitzeko, irakurri Egiten jakin programan aurrerago lan- Bai, fruitu gorriak ematen ditu.
duko den gaiari buruzko galderatxoak eta azalpen laburra eta Europa osoan hazten da.
mintzatu horri buruz, egingo den lanaren atari gisa. Ez, ez nuke leku eguzkitsu batean jarriko, itzala atsegin
duelako.
Erantzunak Ez nuke egunero uretztatuko, ur gutxi behar duelako. Oso
lantzean behin ureztatu behar da.
1 E. L.
4 E. L.
2 Naiarak eta bere lagunek zuhaitza landatu zuten atzo.
5 E. L.
Egia.
Naiarari kazetariek argazkia egin zioten eta egunkarian
agertu da. Egia.
97
Helburuak
emanez irakurtzea.
Ipurtargi txikia
Bazen behin ipurtargi talde bat, zuhaitz tantai baten
enborrean bizi zena. Ilunabarrean, eguna belztu eta alboko
ibaiaren zurrumurrua baino entzuten ez zenean, ipurtargiak
zuhaitzaren enborretik irteten ziren, zerua argi-txinparta
hegalariz betetzeko.
Guzti-guztiak ez ziren kanpora irteten, alabaina. Ipurtargi
txiki bati ez zitzaion hegaz egitera irtetea gustatzen.
–Ez, gaur ere ez naiz irtengo –esaten zuen arratsero.
Beste ipurtargi guztiak primeran ibiltzen ziren eta ez zuten
ulertzen ipurtargi txikiari zergatik ez zitzaion gauez hegan egitea
gustatzen. Ekin eta ekin ibiltzen ziren egunero irteteko esanez,
baina ipurtargi txikiak ezetz eta ezetz esaten zien beti.
–Zatoz kanpora gurekin. Goazen hegaz egitera!
–Segi zuek. Ni ez noa, hemen oso gustura nago-eta!
Enbor hartako ipurtargi guztiak oso kezkatuta zeuden
ipurtargi txiki setati haren jokabidearekin, baina azkenean, etsi
egin zuten.
Iluntze batean, beste guztiak hegaz egitera joan zirenean,
hauxe galdetu zion taldeko ipurtargi zaharrenak ipurtargi
txikiari:
154
ES0000000001919 531955 Unidad 10_5534.indd 72 01/04/2015 15:34:34
Irakurgaiari buruzko iradozkizunak Irudietatik eta ikasleen erantzunetatik tiratuta, saiatu igartzen
ipuina zeri buruzkoa izan daitekeen.
IRAKURRI BAINO LEHEN
IRAKURGAIA
Irakurtzen hasi baino lehen, eskatu ikasleei irudiak aztertzeko
eta irakurri izenburua ozenki. Galdetu ipurtargia zer den bada- Eskatu ikasleei testua isilpean irakurtzeko. Esan hitzen bat
kiten eta esan intsektu horri dakiten guztia azaltzeko. Galdetu ezagutzen ez badute, eta testuinguruari erraparatuta haren
inoiz edo behin ipurtargiren bat ikusi duten eta eskatu konta- esanahia argitzerik ez badute, azpimarratzeko edo koader-
tzeko non eta noiz izan zen. Azaldu ipurtargiak intsektuak di- noan idazteko. Saiatu hitz horien esanahia guztion artean, hau
rela eta argia dutela ipurdi aldean, hortik datorkie izena. da, ikaskideen laguntzaz, argitzen eta, inork ez badaki, bilatu
hiztegian.
Aztertu irudietako pertsonaiak eta egin honelako galderak
ikasleei: Zenbat ipurtargi ageri dira irudian? Nor ote dira? Ho- Ondoren, ekin testua berriz ere irakurtzeari, baina oraingoan
rietatik zein da ipuineko protagonista? Zer-nolako aurpegiera ozenki eta bata bestearen segidan. Gogorarazi etenak egin
du ipurtargi txikiak? Zer gertatuko ote zaio?… Amaitzeko, az- behar dituztela, entonazio egokia erabili behar dutela eta tes-
tertu eskuinaldeko irudia eta eskatu ikasleei paisaia deskriba- tuaren irakurketari bizitasuna ematen saiatu behar dutela.
tzeko eta gogora zer ekartzen dien adierazteko.
98
10
–Zer gertatzen zaizu? Zergatik ez duzu kanpora irten nahi? Gaitasunak

–Zertarako irtengo naiz, bada? –azaldu zion ipurtargi tantai: luzea, garaia.
Izaten ikasteko gaitasuna. Ipurtargi
txikiak–. Daukadan argi apurrarekin ez naiz inoiz ilargia bezain setati: burugogorra.
argitsua izango! Ilargia handia da, eta oso dizdizaria. Txinparta txikiaren ipuinak gauza bat irakasten
iluntze: ilunabarra,
txiki-txikitxoa besterik ez naiz ni ilargiaren aldean! gauaren hasiera. digu, geure burua onartu beharra
–Hara! –esan zion ipurtargi zaharrak irribarre eginez–. Enbor dizdizari: distiratsua. daukagula zoriontsu izateko eta guzti-
honetatik irteten ez zarenez, ez duzu ilargia ongi ezagutzen. Ez aldabera: aldatzeko guztiok ditugula gauza onak eta
al dakizu ilargiak ez duela beti argi bera izaten? Ilargia oso joera duena. zerbaitetan nabarmentzen garela.
aldabera da, eta aldatu egiten da ia egunero. Batzuetan, distira
Mintzatu horri buruz ikasleekin,
betea izaten du, baina, beste batzuetan, ezkutatu egiten da eta
haren argia ez da inon ageri. norebere burua baloratzen ikas
–Egia da hori? Ilargia ezkutatu egiten da batzuetan? dezaten.
–Bai, bada! –segitu zuen ipurtargi zaharrak–. Ilargia txikitu
egiten da batzuetan, eta bestetan handitu egiten da. Gau
batzuetan, argi gorrixka izaten du; beste gau batzuetan, ordea,
hodeiek estali egiten dute haren argitasuna. Baina zuk, ipurtargi
txiki horrek, beti izango duzu argia eta zure distira berbera
izango da beti-beti.
Ipurtargi txikia zur eta lur gelditu zen ipurtargi zaharraren
azalpenak entzunda. Harrezkeroztik, iluntzero irten zen
enborretik kanpora, beste ipurtargiekin batera zerua argi-
txinparta hegalariz betetzera. Halaxe ikasi zuen ipurtargi txikiak
nork bere argitasuna eta distira dituela.
Thailandiako ipuina (moldatua)
155
ES0000000001919 531955 Unidad 10_5534.indd 73 01/04/2015 15:34:36
IRAKURRI ETA GERO HIZTEGIA

Mintzatu ikasleekin irakurgaiari buruz. Galdetu ipuina gustatu Irakurgaiaren alboan, laukitxo batean bildurik, irakurgaian go-
zaien, zer gustatu zaien gehien, zer gutxien eta aldatuko luke- rriz nabarmendutako zenbait hitz ageri dira. Ikasleentzat hain
ten zerbait ote dagoen. ezagunak izan ez zitezkeelakoan bildu ditugu hor. Irakurri hi-
Amaitzeko, galdetu ikasleei inoiz edo behin, ipurtargi txikia be- tzak eta haien definizioak, eta eskatu ikasleei horien esanahia
zala, zerbait egiten ausartu ez ote diren, lotsa eman dielako beren hitzez azaltzen saiatzeko edota haiekin beste esaldi ba-
edo seguru ez zeudelako. Eskatu azaltzeko norbaitek lotsa tzuk egiteko.
edo segurtasun eza gainditzen lagunduta, azkenean egiteko
ausardia izan duten. Halaber, galdetu zer esango lioketen
lotsagatik edo seguratsun faltagatik zerbait egiten ausartzen
ez den lagun bati adorea emateko.
99
Irakurgaia lantzen
• Irakurgaia ulertzea. Non bizi zen ipuineko ipurtargi txikia?

Zer zegoen horren alboan?
Zer egiten zuten ipurtargiek ilunabarrean?
• Pertsonaiak bereiztea.
Zergatik ez zuen ipurtargi txikiak hegaz
• Gertakariak egiaztatzea edo egitera joan nahi?
gezurtatzea.
2 Irakurri eta azaldu.
• Ipuinaren laburpena kontatzea.
Nork esan zuen gauza bakoitza?
• Ipuinaren irakaspenari buruz
Zergatik ez duzu
hausnartzea. Goazen hegaz egitera!
kanpora irten nahi?
• Norbere iritziei buruz mintzatzea.
• Elkarrizketa asmatzea. Gaur ere ez
Esan ipuineko pertsonaia horiei buruz dakizuna.
naiz irtengo.
lexikoa lantzea. 3 Esan esaldi hauek egia ala gezurra diren.
Ipurtargi txikiak ongi ezagutzen zuen ilargia.
Ilargiaren argitasuna aldatu egiten da, baina ipurtargiena ez.
Ilargia ezkutatzen denean, ipurtargiak ere ezkutatu egiten dira.
Ipurtargiek beti izaten dute argia.
Ipurtargi zaharrak gezurra esan zion txikiari, kanpora irten zedin.
4 Kontatu labur-labur ipurtargi txikiaren ipuina. Hasi honela:

Bazen behin zuhaitzaren enborretik irten nahi ez zuen ipurtargi txiki bat…
5 Adierazi. Zer esan nahi du ipuineko azken esaldiak?
Halaxe ikasi zuen ipurtargi txikiak nork bere argitasuna eta distira dituela.
 Halaxe ikasi zuen guztiak zerbaitetan nabarmentzen garela.

 Halaxe ikasi zuen argia eta distira oso garrantzitsuak direla.
6 Azaldu.
Ados al zaude goian aukeratu duzun baieztapenarekin?
Zergatik?
o
nartek
Pertsomena
Zertan dute distira berezia zure ikaskideek, hots,
zertan nabarmentzen dira?
adi
156
ES0000000001919 531955 Unidad 10_5534.indd 74 01/04/2015 15:34:37

Irakurgaia lantzeko, ikasleek berriz ere irakurriko dute testua, 1 Zuhaitz garai baten enborrean bizi zen.
isilpean. Zuhaitzaren alboan ibai bat zegoen.
Laugarren ariketan ipuinaren laburpena kontatzea proposa- nborretik irteten ziren, hegaz egiteko.
E
tzen zaie ikasleei. Ariketa ahoz nahiz idatziz egin daiteke. No- Ilargiaren ondoan, bere argitasunaz lotsatzen zelako.
lanahi izanik ere, azaldu ikasleei ipuineko gertakari nagusiak oazen hegan egitera: Ipurtargi txikiaren senide eta lagu-
2 G
soilik kontatu behar dituztela, xehetasunik eman gabe. nek.
Ipuinetik harago atalean, bikoteka jarri eta ilargiaren eta ipur- Zergatik ez duzu kanpora irten nahi?: Ipurtargi zaharre-
targi txikiaren elkarrizketa osatzea proposatzen zaie ikasleei. nak.
Nahi izanez gero, eman astia ikasleei elkarrizketa idatziz osa- Gur ere ez naiz irtengo: ipurtagi txikiak.
tzeko eta, amaitutakoan, proposatu ikaskideen aurrean osorik
E. L. Adibidez: Ipurtargiak gauero ireteten ziren hegaz
antzeztea, liburuan ageri den hasierako zatitik hasita.
egitera, baita pozik irten ere, eta hasieran ipurtargi txi-
Hamargarren ariketan ageri diren hitz elkartuak direla-eta, pro- kiarengatik kezkaturik bazeuden ere, azkenean etsi egin
posatu ikasleei haiekin esaldiak idaztea.
100
10

7 LAN KOOPERATIBOA. Jarri bikoteka eta Ikasten eta pentsatzen ikasteko
asmatu nola jarraitzen duen ipurtargi gaitasuna. Informazioa laburbiltzea,
txikiaren eta ilargiaren arteko elkarrizketak. ulermenean oinarritutako
–Kaixo! Zu ez zintudan ezagutzen. pentsamendua lantzeko eta ikasteko
Non egon zara? gaitasuna areagotzeko jarduera
–Ez nintzen enborretik irteten ausartzen. lagungarria da.
–Badakizu oso distira polita daukazula?
Izaten ikasteko gaitasuna.
–Eskerrik asko! Zurea ere oso polita da.
Irakaspenaren gainean hausnartu eta
–Nire laguna izan nahi duzu? hari buruzko iritzia eman ez ezik,
ikaskideengan ikusten dituzten alderdi
HITZEN HABIA onak aipatu behar dituzte ikasleek
8 Bilatu definizioei dagozkien hitzak testuan eta idatzi koadernoan. seigarren ariketan, beren irizpideen
Zuhaitzek adarren eta sustraien artean duten zatia, lodia eta egurrezkoa dena:
arabera.
Erretzen ari den zerbaitek jaurtitzen duen zatitxo goria: Ekimenerako eta ekintzaile-sena
Eguna ilundu aurreko denbora-tartea: garatzeko gaitasuna. Binaka nahiz
Lurraren satelitea argitsua, gauez ikusten dena: bakarka, jarduerari beren kabuz heldu
Zerbaitek ematen edo islatzen duen argitasun bizia: eta nork bere trebetasunak eta
estrategiak erabiliz lan egin beharko
9 Lotu esanahi bera duten hitzak. dute ikasleek, ekiteko gaitasuna
tantai marmar areagotzen dutelarik horrela.
setati iluntze
zurrumurru handi
dizdizari burugogor
ilunabar distiratsu
10 Lotu zutabeetako hitzak eta osatu hitz berriak.
ipurdi lore ipurtargi

lore kume
aza argi
txakur buru
txori ontzi
157
ES0000000001919 531955 Unidad 10_5534.indd 75 01/04/2015 15:34:39
zuten. Ipurtargi txikia lotsatu egiten zen ilargiaren ondoan 7 E. L.

egoteaz eta ipurtargi zaharrenak txikiari lagundu zion bere
8 Zuhaitzek adarren eta sustraien artean duten zatia, lodia
jakituriarekin.
eta egurrezkoa dena: enborra.
3 Ipurtaragi txikiak ongi ezagutzen zuen ilargia. Gezurra.

Erretzen ari den zerbaitek jaurtitzen duen zatitxo goria:

Ilargiaren argitasuna aldatu egiten da, baina ipurtargiena txinparta.
ez. Egia. Eguna ilundu aurreko denbora-tartea: ilunabarra.
Ilargia ezkutatzen denean, ipurtargiak ere ezkutatu egiten Lurraren satelite argitsua, gauez ikusten dena: ilargia.
dira. Gezurra. Zerbaitek eman edo islatzen duen argitasun bizia: distira.
Ipurtargiek beti izaten dute argia. Egia.
antai - handi / setati - burugogor / zurrumurru - marmar
9 T

Ipurtargi zaharrak gezurra esan zion txikiari, kanpora irten
/ dizdizari - distiratsu / ilunabar - iluntze.
zedin. Gezurra.
10 Ipurdi + argi: ipurtargi / lore + ontzi: loreontzi / aza + lore:
4 E. L.
azalore / txakur + kume: txakurkume / txori + buru: txori-
5 Halaxe ikasi zuen guztiak zerbaitetan nabarmentzen garela. buru.
6 E. L.
101
Hizkuntzaren erabilera. ADBERBIOAK
Helburuak Ondo baino hobeto

Hemen bakea gaude gaur itzalpean.
• Adberbioen erabilera aztertzea eta
da nagusi!
lantzea.
• Adberbioak esanahiaren arabera
sailkatzea.
• Adberbioak zuzen erabiltzea.

Nola egoten da itzalpean?
Noiz egoten da ondo itzalpean?
Non da nagusi bakea?
2 Irakurri esaldi hauek eta sailkatu azpimarratuta dauden hitzak.

Gaur ez dugu txangorik egingo, baina etzi Itsas museora joango gara.
Ohi dugunez, berandu eta korrika heldu ginen atzo entrenamendura.
Aitonaren baserria urrun dago eta nekez helduko gara hara oinez.
Guk poliki eta garaiz egiten ditugu beti gauzak.
Aspaldi-aspaldi lamina bat bizi zen hemen eta nahiko jatorra zen.
Nola? galderari erantzuten diotenak:

Noiz? galderari erantzuten diotenak:
NoN? galderari erantzuten diotenak:
3 Lotu kontrako esanahia duten hitzak.
bizkor etzanda ADBERBIOAK

gaizki orain
Adberbioek ekintza noiz,
zutik ongi non eta nola gertatzen
lehen den adierazten dute.
gutxitan
Aditzaren ondoan kokatzen
sarritan astiro ditugu:
Ondo gaude gaur hemen.
Idatzi esaldiak ezkerreko zutabeko hitzekin.
158
ES0000000001919 531955 Unidad 10_5534.indd 76 01/04/2015 15:34:40
Iradokizun didaktikoak meni da. Zuzendu, ahoz eta ozenki zuzendu ahal dituzue, guztiok
batera.
Unitate honetan, garamatika-programan adberbioak lantzeko
Bigarren ariketara joanda, irakurri esaldiak ozenki eta egiazta-
ariketak biltzen dira.
tu adberbioak aditzaren ondoan ageri direla.
Baliatu hasierako irudia lehen ariketa egiteko, gaia aurkezteko
eta argibideak emateko, bai eta ikasitakoa bertan egiaztatze- Erantzunak
ko ere.
1 Itzalpean ondo baino hobeto egoten da.
Gaur egoten da ondo itzalpean.
Hemen da nagusi bakea.
pen xumea ageri da lauki batean bilduta. Informazio hori ha-
2 NOLA galderari erantzuten diotenak: korrika, nekez, oi-
sierako irudia aztertu eta hari buruzko galderei erantzun
ostean, hots, gainerako ariketak egin aurretik, irakurtzea ko- nez, poiliki.
meni da, are errazagoa izan dadin horiek egitea. NOIZ galderari erantzuten diotenak: gaur, etzi, berandu,
atzo, garaiz, beti, aspaldi-aspaldi.
Beti bezala, orrialde hauetako ariketa guztiak bakarka egitea ko-
NON galderari erantzuten diotenak: urrun, hemen.
102
10
4 Osatu elkarrizketa koadernoan. Horretarako, galderak egin behar dituzu, OHARRAK

erantzunetan oinarriturik.
–Kaixo, Jon Ander,
–Primeran nago. Gero zinemara joango naiz.
Etorri nahi baduzu, gonbidatuta zaude.
–Zinemara? Eta
–Arratsaldean joango naiz. Action Man
izeneko filma ikusteko asmoa daukat.
–Ez dut ezer entzun film horri buruz.
–Oso ondo dagoela esan didate ikaskideek.
–Ongi. Zurekin joango naiz zinemara.
–Han elkartuko gara, zineman bertan.
–Gero arte, orduan!
5 Sortu nola? galderari erantzuten dioten adberbioak, adibidean bezala.

Keinuak egiten keinuka Txiribueltak ematen
Zarata egiten Oinekin ibiltzen
Negar egiten Saltoak ematen
Idatzi esaldi bana koadernoan sortu dituzun hitzekin.
6 Osatu testua, adberbio hauek erabiliz.
oso gertu agian itzulipurdika gustura lasai

primeran bihar korrika sarritan berandu
Planak egiten
eguraldi ona egiten badu, zelaira
joango naiz loreak biltzera. joaten naiz hara
lagunekin, ikastetxetik dago-eta. Zelaian
eta belarretan ibiltzen gara.
pasatzen dugu!
Euria egiten badu, aldiz, etxean geratuko naiz
eta ez naiz ohetik jaikiko izan arte. Izan ere,
egoten naiz ni ohean!
159
ES0000000001919 531955 Unidad 10_5534.indd 77 01/04/2015 15:34:41
3 Bizkor - astiro / gaizki - ongi / zutik - etzanda / lehen - ora-

in / sarritan - gutxitan.
4 Kaixo, Jon Ander, zer moduz zaude?
Zinemara? Eta noiz joango zara?
Ez dut ezer entzun film horri buruz. Zelan dago?
Ongi. Zurekin joango naiz zinemara. Non elkartuko gara?
5 Keinuka, zarataka, negarrez, txiribueltaka, oinez, saltoka.
6 Bihar eguraldi ona egiten badu, agian zelaira joango naiz
loreak biltzera. Sarritan joaten naiz hara lagunekin, ikaste-
txetik oso gertu dago-eta. Zelaian korrika eta belarretan
itzulipurdika ibiltzen gara. Primeran pasatzen dugu!
Euria egiten badu, aldiz, etxean lasai geratuko naiz eta ez
naiz ohetik jaikiko berandu izan arte. Izan ere gustura
egoten naiz ni ohean!
103
Ortografia. TS, Tx, Tz
Helburuak 1 Bilatu testuan ts, tx eta tz duten hitzak, eta sailkatu koadernoan.
• Ts, tx eta tz txistukariak bereiztea

Udaberrian
eta haien erabilera lantzea.
Udaberria heltzean, zuhaitzak hostoz betetzen dira eta txorien
• Ts, tx eta tz txistukarien ahoskera txorrotxioek inguruak alaitzen dituzte. Tximeletak lorez lore
zuzena lantzea. ibiltzen dira eta mitxoletak hazten dira zelaietan.
Udaberrian egunak luzatzen dira. Etxean hainbeste denbora
eman beharrean, kalean jolasean pasatzen dut arratsalde-partea.
Udaberriko igandeetan, hondartzan ibiltzen naiz nire
txakurtxoarekin eta hankak itsasoan sartzen ditugu. Baina ez
pentsa! Ura hotz dago oraindik.
ts duten hitzak: tx duten hitzak: tz duten hitzak:
2 Erreparatu irudiei, eta osatu hitzak koadernoan, ts, tx eta tz erabiliz.
i ua i ulapikoa ha a
apela apelduna beha a
3 Idatzi definizioak eta hitzak koadernoan.

ts, tx, tz
mahatsondo itsas zaldi tximistorratz Hitz batetik sortzen
loreontzi diren hitzak jatorrizkoak
errauts bezala idazten dira:
Lore eta landareak jartzeko ontzia: lore + ontzi: loreontzi

tximista + argi:
Zerbait guztiz erretzean sortzen den hautsa:
tximistargi
Tximistak erakartzeko metalezko haga: itsaso + ontzi:
Mahatsa ematen duen landarea: itsasontzi
Itsasoan bizi den zaldi itxurako animalia txikia:
160
ES0000000001919 531955 Unidad 10_5534.indd 78 01/04/2015 15:34:42
Iradokizun didaktikoak 2 Itsua, itsulapikoa, hatza, txapela, txapelduna, behatza.

3 Lore eta landareak jartzeko ontzia: loreontzi.
Irakurri arretaz laukitxoan ts, tx, eta tz txistukariei buruz esaten
dena eta ziurtatu ikasleek ongi ulertu dutela, ariketak egiten hasi Zerbait guztiz erretzean sortzen den hautsa: errauts.
aurretik. Tximistak erakartzeko metalezko haga: tximistorratz.
Mahatsa ematen duen landarea: mahatsondo.
Itsasoan bizi den zaldi itxurako animalai txikia: itsas zaldi.
Erantzunak
1 Ts duten hitzak: arratsalde, itsasoan, sartzen, pentsa.
Tx duten hitzak: txorien, txorrotxioek, tximeletak, mitxole-
tak, etxean, txakurtxoarekin.
Tz duten hitzak: heltzean, zuhaitzak, betetzen, alaitzen,
ibiltzen, luzatzen, pasatzen, hondartzan, ibiltzen, sartzen,
hotz.
104
Harremanetan. GUSTUAK AZALTZEA 10
1 Entzun Loradendan testua eta erantzun galderei. Helburuak

Norentzat erosi nahi dute neska-mutilek lore sorta? • Testua entzutea eta ulertzea.
a) Amonarentzat. b) Aitarentzat. c) Andereñoarentzat. • Gustuak azaltzea.
Zein lore aipatu dira entzungaian?
a) Krabelinak. b) Arrosak. c) Bitxiloreak.
Baliabideak
Zer erosiko dute neska-mutilek azkenean?
a) Lore sorta. b) Landarea. c) Ezer ez. • Entzungaien CDa.
Non jartzeko omen da?
a) Balkoian. b) Etxean. c) Ikasgelan. Gaitasunak
Non jarri du oparia dendariak? Hitzez, hitzik gabe eta era
a) Kutxa batean. b) Poltsa batean. c) Paper polit batean digitalean komunikatzeko
2 Aztertu irudiak eta aukeratu. Irudietako zein landare loratu da?
zuzen eta eraginkorrean adieraztean
A B C datza gaitasun hau, besteak beste.
Zientziarako gaitasuna. Bigarren
ariketarekin, lexikoa aberasteaz gain,
ikasleak zientziarako gaitasuna lantzen
ari dira.
3 Adierazi erantzun zuzena. Zer esan nahi du esapide hauek? gustuei eta esperientziei buruz
mintzatzeak izaten ikasteko gaitasuna
Landare hau esker onekoa da. Nik nahiago
areagotzeko modua ematen die
dut tulipa.
 Landare honek eskerrak emateko balio du. Nik arrosa ikasleei.
 Zainduz gero, berehala igartzen zaio landare honi. atsegin dut.
Zein landare mota dituzu gustukoago,

loreak dituztenak ala lorerik gabekoak?
Lorezain-lanak atsegin dituzu? Zergatik?
Zer duzu nahiago, etxean landareak izan
ala maskota izan?
Zer-nolako maskota gustatuko litzaizuke Niri bitxilorea
n
edukitzea? Adimeonala gustatzen zait.
rts
intrape 161
ES0000000001919 531955 Unidad 10_5534.indd 79 01/04/2015 15:34:44

Entzundakoaren ulermena lantzeko, entzun Loradendan elka- 1 c) Andereñoarentzat. / b) Arrosak. / b) Landarea. / c) Ikas-
rrizketaren grabazioa behar duzuen guztietan eta, ondoren, gelan. / c) Paper polit batean.
ekin horrekin loturiko ariketak egiteari. 2 B irudia da zuzena.
Bigarren ariketa-dela eta, irudi egokia aukeratu ez ezik, pro- 3 Zainduz gero, berehala igartzen zaio landare honi.
posatu ikasleei koadernoan esaldi bat idaztea loratu aditza
4 E. L.
erabiliz.
Azken ariketa egin aurretik, irakurri alboko pertsonaiek diote-
na eta azaldu ikasleei beren gustuen berri ematerakoan, haiek
erabiltzen dituztenak bezalako egiturak erabili behar dituztela.
105
egiten jakin Kartela
Helburuak 1 Erreparatu kartelei arretaz eta erantzun galderei.

B
• Kartelen ezaugarriak aztertzea.
a
• Karteletako datuak bereiztea.
• Leloak aztertzea.
• Kartela egitea.
Zertarako da kartel bakoitza?

Zer-nolako datuak edo informazioa ageri
dira bakoitzean?
Zer lelo edo esaldi nagusi du bakoitzak?
Zure ustez, non jartzen da goiko kartel
bakoitza?
2 Aztertu ongi kartelak eta aukeratu. Zer izaten

dute kartelek?
 irudiak  letra txikiak
 testu laburrak  kolore biziak
 testu luze-luzeak  leloa
3 Osatu zerrenda koadernoan.

Zer kartel mota ezagutzen dituzu?
Filmen kartelak.
Iragarkien kartelak.
Jaien kartelak.
162
ES0000000001919 531955 Unidad 10_5534.indd 80 01/04/2015 15:34:48
Iradokizun didaktikoak Programaren hasieran zenbait kartel ageri dira. Estreinako bi

ariketak egiteko erabili ez ezik, aztertu kartelok arretaz eta
Unitate honetako idazmen-programan, ikastetxean zein ka-
deskribatu bertako irudiak. Erreparatu letrei eta ikusi zein itxu-
lean hainbat helburerkin erabiltzen diren kartelak aztertuko di-
ra eta tamainakoak diren.
tugu eta horien ezaugarriak ikusiko ditugu.
Hortik aurrera, ekin gainerako ariketak egiteari eta ziurtatu
Atariko ariketa gisa, mintzatu ikasleekin kartelei buruz. Aipatu
ikasleek ongi ulertu dutela zein diren kartelen ezaugarriak,
zer tokitan eta zein asmorekin jartzen diren. Izan ere, kartelak
azken ariketa gisa, kanpaina baterako kartela egin beharko
zerbait iragartzeko eta horri buruzko informazioa emateko as-
baitute.
moz egiten dira. Erraz ikusteko moduko lekuetan jartzen dira
eta deigarriak izan ohi dira, irudiz eta testuz osatuak. Galdetu
ikasleei kalean zein ikastetxean dauden kartelei errparatzen Erantzunak
dieten. Galdetu, halaber, nolako kartelak gustatzen zaizkien 1 A.- Donostiako Euskal jaiak iragartzeko. / B.- Euskararen
gehien, argazkiak dituztenak edo irudiak dituztenak, eta esan erabilera sustatzeko kanpaina baterako. / C.- Film baten
azken boladan ikusi duten kartel bereziki polit bat aipatzeko, kartela.
zerena zen esateko eta deskribatzeko.
106
Testu-tipologia 10
4 Osatu kartel bat datu hauekin. Erreparatu leloari eta egin ondo doakion Gaitasunak
marrazki bat.
Arterako gaitasuna. Elementu
EGUNAK: Maiatzaren 6a eta 7a. TOKIA: Ikastetxeko patioa. grafikoak dituen aldetik, kartela
egitean arterako gaiatsuna lantzen ari
eTtX
AaSSTtE XEeK
kOO dira ikasleak.
IiKk ZATOZ HUTS EGIN GABE!
O kA
OK a TtXXIiK
kIiAa
AaZZ
ORDUTEGIA: 11:00etatik
15:00etara
n
Adime la
ia
espaz
5 Irakurri lelo hauek arretaz eta azaldu. Zertarako ote da bakoitza?

Jendea kirola egitera animatzeko.
Euskara erabiltzeko.
Arrazakeriaren kontra egiteko.
6 Aukeratu goiko esaldietako bat eta egin kartela.

A. MARRAZTU Egin marrazkia kolore
deigarriekin.
B. IDATZI Idatzi kartelaren leloa koloreak
erabiliz.
C. ESEKI Eseki denen kartelak ikasgelan.
163
ES0000000001919 531955 Unidad 10_5534.indd 81 01/04/2015 15:34:51

A.- Jaiak noiz ospatuko diren. / B.- Euskaren aldeko leloa. Ez izan nagia eta mugitu ipurdia!: Jendea kirola egitera
/ C.- Filmaren izena eta pertsonaiak. animatzeko.
A.- Donostia Euskal Jaiak (bihotza ageri da marrazturik Mundu bakarrak, kolore bakarra: Arrazakeriaren kontra
logoan, zerbait kutuna direla edo Donostia haien alde da- egiteko.
goela adierazteko). / B.- Aire, aire! euskarari. / C.- Zabor 6 E. L.
bizidunak (marrazki bizidunak hitzarekin hitz-jokoa).
E. L.
2 Irudiak, testu laburrak, kolore biziak, leloa.
3 E . L. Adibidez: filmen kartelak, iragarkien kartelak, jaien kar-
telak, kontzertuen kartelak, kirol-proben kartelak, natura
zaintzearen aldeko kartelak, eskola garbi izatekoak…
4 E. L.
5 Batetik bestera joan, beti euskara ahoan: Euskara era-
biltzeko.
107
Lexikoa. HITZ ELKARTUAK I
Helburuak 1 Lotu zutabeetako hitzak eta idatzi sortutako hitz elkartuak beheko definizioetan.
• Hitz elkartuak osatzea.
• Hitz elkartuen esanahia ezagutzea. kume arkume
txori
lore
lore
egun
eguzki
buru
jai
ontzi
ardi
Pertsona txepel eta buruarina:

Lanik egiten ez den eguna:
Ardiaren kumea:
Loreak jartzeko erabiltzen den ontzia:
Eguzki-itxura duen lore bitxia, ate gainean jarri ohi dena:
2 Erantzun galderei, denden izenak emanez.
Zein dendatara joaten gara loreak eta landareak erostera?

Zein dendatara joaten gara gozokiak erostera?
Zein dendatara joaten gara jostailuak erostera?
Zein dendatara joaten gara zapatak erostera?
3 Azaldu adibidean bezala. Zein dira hitz elkartu hauen osagaiak?
basakatu baso + katu azalore +

o
eskubaloi + artaburu
i
+
zk untzarak
H+ na
adime
baserri + arrainontzi
katakume + besaulki +
4 Osatu hitz elkartuen zerrenda koadernoan. Eman hiruna hitz gutxienez.
KUME BASO BURU ONTZI

txerrikume basajaun hiriburu loreontzi
164
ES0000000001919 531955 Unidad 10_5534.indd 82 01/04/2015 15:34:52
Iradokizun didaktikoak 2 Loradendara. / Gozoki-dendara. / Jostailu-dendara. /

Lexiko-programan hitz elkartuak sortzeari eta aztertzeari ekin- Zapata-dendara.
go diogu. Hitzak sortu ez ezik, eskatu ikasleei haien esanahia 3 Basakatu: baso + katu / eskubaloi: esku + baloi / baserri:
azaltzeko edota haiekin esaldiak idazteko. baso + herri / katakume: katu + kume / azalore: aza + lore
/ artaburu: arto + buru / arrainontzi: arrain + ontzi / be-
Erantzunak saulki: beso + aulki.
4 E. L. Adibidez: txerrikume, antxume, txakurkume, txoriku-
1 Hitzak: txoriburu, loreontzi, eguzkilore, jaiegun, arkume.
me…, basajaun, basozain, baserri, basurde, basalore… ,
Pertsona txepel eta buruarina: txoriburu. hiriburu, artaburu, adaburu, buruhauste… , loreontzi,
Lanik egiten ez den eguna: jaiegun. itsasontzi, hautsontzi, negarrontzi…
Ardiaren kumea: arkume.
Loreak jartzeko erabiltzen den ontzia: loreontzi.
Eguzki-itxura duen lore bitxia, ate gainean jarri ohi dena:
eguzkilore.
108
Helburuak
Urteko hilabeteak • Literatura-testuak aztertzea eta
MAiATzA, lore-adatsa,
lantzea.
txepetx-kumeak hegalari, • Olerkia aztertzea eta ulertzea.
arrosa dantzari leihoari.
• Olerkia osatzea.
kolonia-usaina belarrari, • Olerkia idaztea.
marrazki handi bat tximeletari.
soineko berria zelaiari. Gaitasunak
Yolanda arrieta (moldatuta) Arterako gaitasuna. Olerkia
osatzeko jarduerak sormenarekin eta
arterako gaitsunarekin du lotura.
1 Irakurri olerkia eta adierazi egia direnak. Zer gertatzen da maiatzean?
Ekimenerako eta ekintzaile-sena
 Loreak hazten dira.
garatzeko gaitasuna. Azken
 Txepetx kumeak hegaz ibiltzen dira.
jarduerari beren kabuz heldu eta nork
 Belarrak usain txarra dauka.
bere trebetasunak eta estrategiak
 Zelaia lorez betetzen da.
erabiliz lan egin beharko dute ikasleek,
2 Osatu olerkiaren beste zati hau eta azaldu. Zer gertatzen da martxoan? ekiteko gaitasuna areagotzen dutelarik
horrela.
Urteko hilabeteak
MARTXOA, irri eta irri, txorrotxioka
eguzkia niri,
lanbroa agurka . haizeari
MARTXOA, irri eta irri,
ziri-miri
txoria amatxori,
keinuka
katua txakurrari.
MARTXOA, irri eta irri, miauka
elurrak urtuz .
3 Egin zerrenda bat koadernoan eta idatzi.

Zer gertatzen da ekainean? Aipatu hiru edo lau gauza on.
Ondoren, idatzi olerkitxoa, gauza horiek aipatuz. Hasi honela:
EKAINA, hilabete bikaina,
165
ES0000000001919 531955 Unidad 10_5534.indd 83 10/04/2015 8:14:31
Iradokizun didaktikoak 2 Martxoa irri eta irri,

eguzkia keinuka niri,
Literaturaz gozatzen izeneko programa honetan mota asko-
lanbroa agurka haizeari.
tako literatura-testuak biltzen dira, ikasleek ezagutzeko eta
Martxoa irri eta irri,
haietan erabiltzen diren baliabide estilistikoak poliki-poliki lan-
txoria txorrotxioka amatxori,
tzen hasteko.
katua miauka txakurrari.
Irakurri hasierako olerkia ozenki. Hasteko, irakasleak irakur Martxoa irri eta irri,
dezake, deklamatuz, ikasleek hura imitatzen irakur dezaten elurrak urtuz ziri-miri.
ondoren. Eskatu ikasleei bigarren eta hirugarren ariketatako
3 E. L.
olerkiak irakurtzean ere, deklamatzen saia daitezen.
Erantzunak
1 Loreak hazten dira. / Txepetx-kumeak hezgaz ibiltzen
dira. / Zelaia lorez betetzen da.
109
AMAIERAKO JARDUERAK
Helburuak
berrikustea eta finkatzea. Uretako lore bitxia
• Testua irakurtzea eta Udaberrian bereziki, edonon aurkitzen ditugu loreak: mendiko zelaietan, hiriko
lorategietan eta baita balkoietako loreontzietan ere, beti-beti lurrean ongi erroturik.
Baina ba al zenekien uretan hazten diren loreak ere
• Adberbioak bereiztea eta zuzen badirela?
erabiltzea. Loto-lorea horietako lore bitxi bat dugu. Sustraiak ibai
eta aintziren hondoan ondo erroturik dauzka, baina
• Ts, tz eta tx txistukariak
hostoak eta loreak uraren azalean agertzen dira.
idazterakoan zuzen erabiltzea. Kondaira zahar batek dioenez, behinola neska gazte
• Entzungaia entzun eta eder bat galdu zen basoan eta, noraezean zebilela, aintzira
entzundakoaren ulermena lantzea. sakon batean erori omen zen. Haren senide eta lagunak
neskaren bila ibili ziren luzaroan, baina ez zuten inoiz
• Lelo egokia aukeratzea. aurkitu. Hala ere, urteak pasatu zirenean, lore eder bat
• Kartela egitea. sortu zen aintzira haren erdian: loto-lorea.
• Askotariko adimenak trebatzea, Zergatik da bitxia loto-lorea?

zenbait jardueren bidez. Zein tokitan hazten da?
Non ditu sustraiak? Eta hostoak eta loreak?
Baliabideak Nola sortu omen zen loto-lorea?
2 Osatu esaldiak adberbio egokiekin. 3 Berridatzi esaldiak koadernoan,
hutsuneetan ts, tx edo tz jarriz.
hobeto Gaur poliki-poliki
gaizki isilik hurbil Zoologikoko iminoari asko
gusta en zaio maha a.
Nire jer eko pol ikoan euro bateko
lekak izan ditugu bazkaltzeko.
lau anpon aurkitu ditut.
Medikuak kendu zion besoko
I asargiari esker, i ason iak
igeltsua.
portura iristen dira.
Goazen museora, hemendik
Loreak jarri ditugu
dago-eta!
loreon ian.
Egin duzuen lana dago;
egin dezakezue.
egoteko esan digu andereñoak,
oso berritsuak garelako.
166
ES0000000001919 531955 Unidad 10_5534.indd 84 01/04/2015 15:34:56
Iradokizun didaktikoak Neska gazte polit bat basoan galdu eta aintzira sakon ba-
tean erori zelako. Handik urte batzuetara, lore eder bat
Ariketa hauen bitartez, ikasleek ikastunitatean zehar landuriko sortu omen zen aintzira haren erdian.
edukiak berrikusten dira eta, zenbateraino ulertu edo barneratu 2 Gaur lekak izan ditugu bazkaltzeko.
Medikuak poliki-poliki kendu zion besoko igeltsua.
egitea komeni da.
Goazen museora, hemendik hurbil dago-eta!
Bukatutakoan, zuzendu ariketak guztion artean eta ozenki. Egin duzuen lana gaizki dago; hobeto egin dezakezue.
Isilik egoteko esan digu andereñoak, oso berritsuak gare-
Erantzunak lako.
3 Zoologikoko tximinoari asko gustatzen zaio mahatsa.
1 Lurrean hazi beharrean, uretan hazten delako da bitxia.
Nire jertseko poltsikoan euro bateko lau txanpon aurkitu
Ibaietan eta aintziretan hazten da.
ditut.
Sustraiak ibaia edo aintzaira hondoan erroturik ditu eta hos-
Itsasargiari esker, itsasontziak portura iristen dira.
toak eta loreak, berriz, ur azalean.
Loreak jarri ditugu loreontzian.
110
10
Gaitasunak
4 Entzun Plazako zuhaitz zaharra eta 5 Aukeratu. Zein lelo aukeratuko
adierazi erantzun zuzena. zenuke zuhaitzaren alde erabiltzeko?
Nolako zuhaitza da plazan dagoena?
gaitasuna. Hasierako testuan loto-
a) Gaztainondoa.
ZUHAITZA BAI, lorearen kondaira ageri da. Azaldu
APARKALEKUA EZ
b) Sagarrondoa.
ikasleei kondaira hori oso zaharra dela
c) Haritza. UTZI BAKEAN GURE eta aintzina asmatu zutela loto-
RRA
Zenbat urte ditu? GAZTAINONDO ZAHA lorearen jatorria zein zen azaltzeko.
a) Auskalo. Izan ere, kondaira asko gizakiek
GAZTAINONDO
b) Hirurehun baino gehiago.
A HEMEN DAGO azaldu ezin zituzten naturako
ETA EZ DUTE BO
TAKO! fenomeno asko azaltzeko asmatu
c) Hirurehun ia-ia.
Zergatik dago plazaren erdian? ziren antzina. Eman adibideren bat
6 Egin kartela, goiko ariketan aukeratu ikasgelan.
a) Haren inguruan egin zutelako.
duzun leloarekin.
b) Bat-batean hasi zelako bertan. Ekimenerako eta ekintzaile-sena
Marraztu irudi egokia.
c) Ez dakigu. garatzeko gaitasuna. Bosgarren
Idatzi leloa letra handi eta argiekin.
Zergatik bota nahi dute? ariketan gai bati buruzko leloa
a) Gaixorik dagoelako. aukeratzea proposatzen zaie ikasleei.
b) Lekua okupatzen duelako. Hori egitean, ekimenerako gaitasuna
c) Aparkalekua egiteko. garatzen ari dira.
Arterako gaitasuna. Kartela egitean
arterako gaitasuna lantzen ari dira
ASKOTARIKO ADIMENAK ikasleak.
Elkarbizitzarako gaitasuna.
o
nartek
7 Adierazi zein iruditzen zaizkizun herria zaintzeko arau egokiak.
tso Elkarbizitarako gaitasuna bizikidetza
Herrian ez da zuhaitzik edo landarerik jarriko, Per na
alferrikakoak dira-eta. adime gidatzen duten arauak ezagutu eta
Guztiok parkeetan dauden jolasak zainduko ditugu. errespetatzean datza, besteak beste.
Nahi beste zarata egin dezakegu, musika altu jarriz,
garrasi eginez edo klaxona joz.
Txikleak lurrera botako ditugu, espaloi eta bideei
itxura koloretsua ematen baitiete.
Ez diegu txakurrei kalean kaka egiten utziko eta,
eginez gero, batu egingo dugu.
8 LAN KOOPERATIBOA. Proposatu guztion artean herria zaintzeko beste arau egoki batzuk.
167
ES0000000001919 531955 Unidad 10_5534.indd 85 01/04/2015 15:34:58
OHARRAK
4 a) Gaztainondoa. / b) Hirurehun baino gehiago. / a) Haren
inguruan egin zutelako. / c) Aparkalekua egiteko
5 E. L.
6 E. L.
7 E. L.
8 E. L.
111
Hasierako entzungaia: ZUHAITZAREN EGUNA (153. or.)

(Telefonoa joka)
Naiara: Bai, nor da?
Amona: Kaixo, laztana! Zer moduz zaude? Zer moduz
eguna?
Naiara: Ondo, baina nekatuta… Afaldu egin dut eta
laster joango naiz ohera.
Amona: Aizu, Naiara, ikusi al duzu zure argazkia gaurko
egunkarian?
Naiara: Bai, aitatxok erakutsi dit.
Amona: Oso ongi zaudete argazkian lagunak eta zu,
zuhaitza landatzen.
Naiara: Bai, atzo zuhaitzaren eguna ospatu zen eta
gurasoekin eta eskolako lagunekin joan nintzen zuhaitzak
landatzera. Oso ongi pasatu genuen baina lan pila bat egin genuen. Lehenengo, zuloa egin
behar izan genuen aitzurraz, zuhaitz-landarea sartzeko. Gero, zuhaitza landatu genuen eta
ureztatu ere bai, ondo-ondo haz dadin. Gure izena ere jarri genuen txartel batean, jendeak
zuhaitza nork landatu duen jakin dezan.
Amona: Hara!
Naiara: Egunkariko kazetariak ibili ziren argazkiak ateratzen eta jendeari galderak egiten eta, begira!
Gaur guri egindako argazkia ageri da egunkarian! Moztu egin dut bihar gelara eramateko eta
andereñoari erakusteko.
Amona: Ez nekien ezer Zuhaitzaren Egunari buruz; bestela, aitona eta biok ere joango ginen zuekin
zuhaitzak landatzera. Hurrengo urtean, abisatu eta elkarrekin joango gara guztiok.
Naiara: Bai, etorri nahi baduzue, abisatu egingo dizuet.
Amona: Tira, bihotza, orain segi ohera, lo egin eta deskantsatu beharra daukazu-eta. Bihar
arte!
Naiara: Bihar arte, amona! (muxu bota dio telefonotik)
Harremanetan: LORADENDAN (161. or.)

(Txilina entzun da, dendetan sartu eta atea irekitzean entzuten den horietakoa)
DENDARIA (emakumea): Egun on. Zer nahi duzue?
MUTIKOA: Egun on. Loreak nahi ditugu. Andereñoaren urtebetetzea da eta lore sorta erosi
nahi diogu.
DENDARIA: Hara! Bai gauza polita! Pozik egongo da zuen andereñoa hain ikasle jatorrak
izanda! Eta nolako loreak nahi zenituzten?
NESKATOA: Niri arrosak gustatzen zaizkit, baina aitak dio oso garestiak direla eta guk ez
daukagu diru asko…
MUTIKOA: Agian lore sorta txikia eraman diezaiokegu andereñoari. Zuri zer iruditzen zaizu?
DENDARIA: Lore sorta eraman beharrean, landare eder bat oparitu diezaiokezu, nahi izanez
gero…
112
NESKATOA: Bai, oso ideia ona iruditzen zait! Horrela gelan izan dezake!
DENDARIA: Bai eta, hartara zuek ere ikusiko duzue nola hazten eta loratzen den.
MUTIKOA: Eta, zure ustez, zein da andereñoari oparitzeko landare aproposena?
DENDARIA: Begira, hau! Zer iruditzen zaizue?
MUTIKOA: Oso polita eta handia da. Garestia izango da hori, ezta?
DENDARIA: Ez, ez da batere garestia. Gainera oso landare esker onekoa da, ez da asko
zaindu behar. Toki eguzkitsu batean utzi eta ur pixka bat botaz gero, ederki hazten da.
NESKATOA: Horixe eramango diogu, orduan, gure ikasgela oso eguzkitsua da-eta!
DENDARIA: Primeran! Paper polit batean bilduko dizuet eta xingola ikusgarria jarriko diot.
Txartela ere idatzi nahi al diozue?
MUTIKOA: Bai. Zera jarriko diogu… Zorionak, andereño!
Amaierako jarduerak: PLAZAKO ZUHAITZ ZAHARRA (167. or.)

EMAKUMEA: (edadekoa) Hara, Bittor! Ikusi al duzu zenbat jende dagoen plazan zuhaitz
horren ondoan?
GIZONA: (edadekoa hau ere) Bai gauza bitxia. Zer gertatuko ote da? Banoa galdetzera!
(tartetxo txiki bat) Aizu, gazte! Zerbait gertatzen al da hemen hainbeste jende bilduta
egoteko?
MUTIL GAZTEA: Bai. Protesta egiteko bildu gara. Zuhaitza bota nahi dute, eta gu kontra
gaudela esateko etorri gara hona.
EMAKUMEA: Zuhaitza bota? Zer dela-eta?
MUTIL GAZTEA: Ba, plazaren erdian dagoela esaten dute eta lekua okupatzen duela.
GIZONA: Egia esan, bitxi samarra da zuhaitz hau hemen egotea.
MUTIL GAZTEA: Duela hirurehun urte baino gehiago dago zuhaitza hemen. Plaza egin
aurretik zegoen. Orduko sasoian, plaza egin zutenean, gaztainondo honen inguruan egingo
zutela pentsatu zuten, baina orain autoentzako aparkaleku bat egin nahi dute hemen.
EMAKUMEA: Gaztainondo eder hau bota nahi izatea ere! Ez dago eskubiderik!
GIZONA: Eta aparkaleku bat egiteko, gainera! Ezin dute aparkalekua beste lekuren batean
egin, ala?
MUTIL GAZTEA: Atzeko kalean orube bat dago hutsik. Guk zera proposatzen dugu:
aparkalekua han egitea eta zuhaitza bakean uztea.
GIZONA: Ni ere zuen alde eta zuhaitz zaharraren alde nago.
EMAKUMEA: Aizu, Bittor, gera gaitezen gu ere hemen protesta egiten!
GIZONA: Horixe geratuko garela!
(Protesta egiten ari direnen oihuak entzuten dira, altuxeago hasieran et agero eta emeago,
entzungaia amaitu arte)
PROTESTA: Ez, ez, ez, ez dute botako! Gaztainondoa plazan, aparkalekua beste toki
batean! Ez, ez, ez, ez dute botako! Gaztainondoa plazan, aparkalekua beste toki batean! Ez,
ez, ez, ez dute botako!
113
2. HIRUHILEKOAREN BERRIKUSKETA
Helburuak 1 Irakurri testutxoa eta erantzun galderei.

• Hiruhilekoan zehar landutako
Munduko komunik azkarrena!
edukiak berrikustea eta finkatzea.
Bidaiatzea ez da inoiz ere lehengo gauza
• Irakurgaia irakurtzea eta hari bera izango iturgin batek egindako
buruzko galderei erantzutea. asmakizunari esker. Colin Furze izeneko
iturgin ingelesak lau aste behar izan ditu
• Aditzaren aldia berrikustea eta
motordun komuna egiteko. Komunak 88
lantzea.
kilometro orduko abiadura hartzen du eta
• Aditzaren aspektua berrikustea eta gasolina erabiltzen du erregai modura.
lantzea. Komun bitxi honek eskulekua du gidatu
ahal izateko, eta baita egunkaria edota
• Entzungaia entzun eta ulertzea. komuneko papera zein esku-oihala eramateko
• A itsatsia duten hitzak bereiztea. gako bana ere. Bonba ere badu.
«Beldurra ematen du gidatzeak, urak pisua ematen diolako komunari eta bidean zuloren
• Baldintzazko esaldien erabilera bat zapaltzean ipurdia busti egiten delako», azaldu du Colinek.
lantzea. Hala ere, asmatzaileak izugarri gozatzen du bere komunaren azeleragailua zapaltzen
• H letraren erabilera berrikustea. duen bakoitzean.
• Agintera berrikustea eta lantzea. Zer berezitasun du testuko komunak?

• Adberbioen erabilera berrikustea Nongoa da asmatzailea? Zein du lanbidea?
eta lantzea. Zer du komunak? Nolakoa da?
• Txistukarien erabilera berrikustea. Zer gertatzen zaio gidariari zuloren bat zapalduz gero?
• Objektu bat deskribatzea.

2 Erreparatu agendari eta idatzi esaldiak. 3 Aukeratu eta osatu esaldiak
koadernoan.
Baliabideak
GAUR Egunero esnea eta zerealak hartzen
ATZO
• Entzungaien CDa. ari naiz/hartzen ditut gosaltzeko.
Amonarenera
joan. Telebista ikusi.
. Une honetan esnea edaten ari naiz/
Lagunekin jo
lastu. Alferkerian egon edaten dut.
itu.
Amari ogia ek
arri. Osaba-izebei de Orain euskarako ariketak egiten ditut/
egiten ari naiz.
BIHAR
Zer egin zuen Beti-beti egiten ari naiz/egiten ditut
Markelek atzo? Etxeko lanak amaitu. eskolako lanak.
Zer egin du gaur? Gurasoei lagundu.

Logela txukundu. 4 Azaldu idatziz labur-labur. Zer egiten
Zer egingo du bihar? duzu eskolatik irtetean?
168
ES0000000001919 531955 Repaso 02_5535.indd 86 01/04/2015 15:32:15
Ikaslearen liburuko ariketak muneko papera eta esku-ohila eramateko gako bana ere
badu. Gainera, bonba ere badu. Motorra du, gasolina era-
Hiruhilekoaren berrikusketan, hizkuntza-trebetasun guztiak lan- biltzen du erregai modura eta gurpilak ditu.
tzeko aukera izango dute ikasleek: irakurmena, idazmena, en- Ipurdia busti egiten zaiola, komunak barruan duen urarekin.
tzumena eta, zenbaitetan, baita mintzamena ere. Alderdi horiek
2 Markel atzo amonarenera joan zen. Markelek atzo lagune-
barnebiltzen dituzten ariketen bidez, hiruhilekoan zehar jorratu-
kin jolastu zuen. Markelek atzo ogia ekarri zion amari.
riko zenbait eduki errepasatuko dute.
Markelek gaur telebista ikusi du. Markel gaur alferkerian
Ikasleek ariketak beren kabuz eta bakarka egitea komeni da. Zu- egon da. Markelek osaba-izebei deitu die.
zendu, ordea, guztion artean eta ozenki zuzendu ahal dira. Markelek bihar etxeko lanak amaituko ditu. Markelek gura-
soei lagunduko die. Markelek logela txukunduko du.
Erantzunak 3 Egunero esnea eta zerealak hartzen ditut gosaltzeko.
Une honetan esnea edaten ari naiz.
1 Alde batetik bestera joateko erabil daitekeela.
Orain euskarako ariketak egiten ari naiz.
Asmatzailea ingelesa da eta iturgina da lanbidez.
Beti-beti egiten ditut eskolako lanak.
Komunak eskulekua du, gidatu ahal izateko. Egunkaria, ko-
114
5 Entzun Asmatzaile xelebrea testua 9 Aukeratu aditz zuzena eta kopiatu
Gaitasunak
eta adierazi esaldi hauek esaldiak koadernoan. Teknologiarako gaitasuna.
egia ala gezurra diren. Mesedez, ekar ezazu/itzazu ogia. Hasierako testuan, asmakari xelebre
Asmatzaileak oso Neska ez zaitez izan/ez izan zaitez baten eta haren ezaugarrien berri
gustuko ditu ibilgailuak. hain ezkorra! ageri den aldetik, lotura du
Autoan zebilela bururatu Aita, zatoz/etor nire bila eskolara.
zitzaion asmakaria.
teknologiarako gaitasunarekin.
Zuek biok, ken zaitez /zaitezte nire
Inork ez zeukan ibilgailua begien aurretik!
eduki nahi zuen.
Iñigo eta Ane, eraman ezazue/eraman
Kazetariari ibilgailua itzazue zomorro hauek hemendik.
egingo dio egongelako
sofarekin. 10 Berridatzi esaldiak, nabarmendutako
Kazetaria poz-pozik hitzen antonimoak erabiliz.
dago ideiarekin. Anek bizkor-bizkor hitz egiten du.
Kamerun hemendik oso urrun dago.
6 Aukeratu a itsatsia duten hitzak, eta
idatzi esaldiak, hitz horiek erabiliz. Guk nekez egiten dugu zerbait gaizki.
paisaia animalia gizona Zuek beti berandu iristen zarete.
lurra tripa gona

11 Aukeratu egokia. Nola idazten da?
armiarma jendea zapata
arazoa pertsona eskua
7 Hasiera kontuan izanda, amaitu

baldintzazko esaldiak koadernoan.
Zuk gezurra esaten ba…
artaziak/artasiak
Guk jaia antolatzen …
Ogi guztia amaitzen …
itxulapikoa/itsulapikoa
Haiek zerbait apurtzen …
8 Hitz hauek guztiek h dute. Idatzi

zuzen koadernoan.
 ao  aizpa  odei
frutaontzia/frutaontsia sagua/xagua
 amairu  ool  zuaitz
 aate  leio  leoi 12 Aukeratu goiko objekturen bat eta
 oiu  aur  emen deskribatu.
169
ES0000000001919 531955 Repaso 02_5535.indd 87 01/04/2015 15:32:18
4 E. L. Aita zatoz nire bila eskolara.

Zuek biok, ken zaitezte nire begien aurretik!
5 Asmatzaileak oso gustuko ditu ibilgailuak. Egia.
Iñigo eta Ane, eraman itzazue zomorro hauek hemendik.
Autoan zebilela bururatu zaitzaion asmakaria. Gezurra.
10 Anek poliki-poliki / astiro-astiro hitz egiten du.
Inork ez zeukan ibilgailua eduki nahi zuen. Egia.
Kamerun hemendik oso hurbil dago.
Kazetariari ibilgailua egingo dio egongelako sofarekin.
Guk erraz / aise egiten dugu zerbait gaizki.
Egia. Zuek beti goiz iristen zarete.
Kazetaria poz-pozik dago ideiarekin. Gezurra.
11 Artaziak, itsulapikoa, frutaontzia, sagua.
6 Paisaia, armiarma, animalia, tripa, pertsona, gona, zapata.
12 E. L.
7 E. L.
8 Aho, hamahiru, ahate, oihu, ahizpa, ohol, leiho, haur /ahur,
hodei, zuhaitz, lehoi, hemen.
9 Mesedez, ekar ezazu ogia.
N
eska ez zaitez izan hain ezkorra!
115
2. HIRUHILEKOAREN ENTZUNGAIKO TESTUA
Berrikusketako entzungaia: ASMATZAILE XELEBREA (169. or.)

Kazetaria (neska): Zientziari eskaintzen diogun tartetxo honetan, asmatzaile batekin hitz
egingo dugu gaur. Asmakari benetan bitxia sortu du berak: motordun komuna.
Asmatzailea (gizona): Hala da, bai. Horixe da nire asmakaria.
Kazetaria: Nola bururatu zitzaizun ibilgailu berezi hau sortzea?
Asmatzailea: Oso gogoko ditut era guztietako ibilgailuak: bizikletak, motoak, autoak… eta
benetan berezia zen bat eduki nahi nuen, beste inork ez zeukan bat.
Kazetaria: Bai, baina zergatik komuna?
Asmatzailea: Bada, komunean eserita nengoen batean bururatu zitzaidalako. Pentsatu nuen:
«eta zergatik ez komun motorduna? Ez dut uste inork daukanik munduan batetik bestera
ibiltzeko gai den komunik».
Kazetaria: Bai, gizona, baina komuna!
Asmatzailea: Batzuk gehiago eta beste batzuk gutxiago, denok ematen dugu denboratxoa
komunean. Ondo toki erosoa da gainera!
Kazetaria: Tira, niri askoz erosoagoa iruditzen zait nire egongelako sofa…
Asmatzailea: Ez da ideia txarra, aizu! Buelta pare bat eman beharko dizkiot, baina uste dut horrekin
ere ibilgailu azkarra sortzeko gai izango naizela. Hain naiz burutsua! Nahi duzunean joango naiz zure
etxera, sofaren bila…
Kazetaria: Ez, eskerrik asko. Sofa ondo dago dagoen tokian, telebistaren aurrean. Bertan norabait
joan nahi badut, bidaiei buruzko dokumental horietakoren bat jarriko dut eta kitto!
(Ahapeka) Hau bai tipo xelebrea, sofa eskatu ez dit, ba!
116
Lehen Hezkuntzako 3. mailarako Euskara Abian gida didaktikoa Zubia Editoriala, S. L.ren
eta Santillana Educación, S. L.ren Hezkuntza Argitalpenetarako Sailean
Joseba Santxo Uriarteren eta Teresa Grence Ruizen zuzendaritzapean sortu,
taxutu eta gauzaturiko talde-lana da.
Proiektuaren zuzendaritza: Joseba Santxo Uriarte eta Maite López-Sáez Rodríguez-Piñero.

Edizioa: Ainhoa Basterretxea LLona.
Testua: Idoia Aranberri.
Arte-zuzendaritza: José Crespo González.
Proiektu grafikoa: Estudio Pep Carrió.

Azaleko argazkia: Leila Méndez.
Proiektu-burua: Rosa Marín González.

Irudien koordinazioa: Miren Pellejero Etxezarreta.
Proiektuaren garapenerako arduraduna: Javier Tejeda de la Calle.
Garapen grafikoa: Raúl de Andrés González eta Jorge Gómez Tobar.
Zuzendaritza teknikoa: Jorge Mira Fernández.
Koordinazio teknikoa: Miren Pellejero Etxezarreta eta Julio del Prado Martínez.
Prestaketa eta muntaketa: Miren Pellejero Etxezarreta eta Maitane Barrena Telleria.
Lan hau edozein modutan erreproduzitzeko, banatzeko, jendaurrean erakusteko edo

aldatzeko, nahitaezkoa da beraren jabeen baimena izatea, legeak aurreikusitako
kasuetan izan ezik. Lan honen zatiren bat fotokopiatu edo eskanerretik pasatu nahi
izanez gero, jo CEDROra (Centro Español de Derechos Reprográficos / Erreprografia
Eskubideetarako Espainiako Zentroa, www.cedro.org).
EBALUAZIORAKO BALIABIDEAK
Edukien ebaluazioa
119
Aurkezpena
Ebaluazioa funtsezko fasea da hezkuntza-prozesuan:

• Ikasleek edukiak nola barneratu dituzten eta gaitasunak nola garatu dituzten
jakiteko balio du.
• Irakasleen lana bideratzeko behar-beharrezko tresna da. Izan ere, ebalua-
zioaren emaitzetan oinarrituta, ikasle bakoitzarentzako berariazko planak egin
daitezke, ikasle bakoitzak bere gaitasunak edo trebetasunak gara ditzan, alor
batzuetan bultzatuz eta hobetuz, kasu batzuetan, eta eduki berriak bilatuz eta
horiek sakonduz, besteetan.
Ebaluazio-sistema osoa
Egiten Jakin proiektuak baliabide multzo zabala eskaintzen du irakasleen lana
errazteko eta haien beharrak asetzeko. Ebaluazioaren alderdi guztiak hartzen ditu
aintzat. Hauek dira, besteak beste, baliabideak:
• K
anpoko ebaluazioak: sarrera eta proba liberatuak. Erkidegoan, esta-
tuan eta nazioartean, Lehen Hezkuntzako ikasleei egiten zaizkien kanpoko
ebaluazio nagusien analisia, eta aurreko urteetako proba liberatuen laginak.
• E
dukien ebaluazioa. Unitate didaktiko bakoitzari dagozkion kontrol-probak,
eta ikasturte hasierako, hiru hiruhilekoetako eta ikasturte amaierako ebaluazio-
probak, ikasleek oinarrizko kontzeptuak eta prozedurak barneratu dituztela
egiaztatzeko.
• G
aitasunen ebaluazioa. Ikasleek gaitasunak noraino garatu dituzten ebalua
tzeko probak.
• E
baluazio-errubrikak. Dokumentu honen bidez, unitate didaktiko bakoi-
tzean ikasleak behatzeko eta haien aurrerapen-maila neurtzeko irizpideak ema-
ten dira, unitateko eta curriculumeko ikaskuntza-estandarren arabera, betiere.
• E
baluazio-probak sortzeko gailua. Tresna informatiko honek ebaluazio-
proba pertsonalizatuak sortzeko aukera ematen du, jarduerak iragazki-sistema
baten bidez aukeratuz. Jarduerak editatzeko eta aldatzeko aukera ere ematen
du, baita norberak egindako beste batzuk gaineratzeko aukera ere.
• E
baluazio-kudeatzailea. Programazio-kudeatzaileari konektatuta dagoen
aplikazio informatikoa da, eta ikasleen kalifikazioak ongi zehaztuta jasotzeko
aukera ematen du.
• T
xostenak eta estatistikak. Ebaluazio-txostenak egiteko tresna da, eta gra-
fikoak egiteko aukera ere ematen du, kudeatzaileko datuetatik abiatuta.
121
Edukien ebaluazio-baliabideak
Irakaskuntza- eta ikaskuntza-prozesuak kontrolatzeko aukera ematen du edukien
ebaluazioak, hau da, ikasleak edukiak nola bereganatzen ari diren une oro ikus-
teko aukera. Lan hori errazagoa izan dadin, baliabide hauek eskaintzen dira:
1. Hasierako ebaluazioa. Ikasturte hasieran, ikasleen abiapuntua zein den jaki

teko ebaluazio-proba.
2. Unitate didaktikoen ebaluazioa. Unitate bakoitzeko, baliabide hauek daude:
• Kontrol-probak. Oinarrizko mailako proba da, eta ikasle guztiek barneratu

beharreko gutxieneko edukiak ebaluatzen dira.
• Lorpen-adierazleak eta erantzunak. Taula baten bidez, unitate bakoitzeko

lorpen-adierazleak probetako jarduerekin lotzen dira. Horrez gain, jarduera
guztien emaitzak ere badatoz.
3. Hiruhilekoko ebaluazioak. Hiruhileko bakoitzaren amaieran, ikasleen jarrai

pena egiteko baliabide hauek daude:
• Hiruhilekoko ebaluazio-probak. Hiruhileko bakoitzean landu diren eduki

garrantzitsuenak ebaluatzeko balio dute.

122
4. Amaierako ebaluazioa. Ikaskuntzaren ebaluazio globalagoa egiteko. Elementu
hauek ditu:
• Amaierako ebaluazio-proba. Ikasturte osoko oinarrizko edukiak noraino bar-

neratu dituzten ebaluatzeko diseinatua.

5. Kalifikazio-erregistroa. Probetan ikasleek lortutako kalifikazioak biltzeko

erregistro-taula bat dago.
123
6 Kontrol-proba
Izena Data
1 Biribildu hitz hauen artean a itsatsia duten hitzak.
• gona • korrika • betekada • mahaia • eguna
• izara • ipurdia • aitona • zikinkeria • eskua
2 Lotu atalak, esaldiak sortzeko.
Orain, • • ludotekara joango gara.
Lehen, txikitan • • ikastetxerako autobusa galdu dut.
Gero, • • Xabier kiroldegira doa.
Gaur goizean, • • ez ginen kalean bakarrik egoten.
3 Lotu esapide bakoitza dagokion definizioarekin.
Sutan egon • • Lan ugari izan
Ziztu bizian joan • • Korrika edo segituan joan
Praka bete lan izan • • Jenio biziz egon
4 Aukeratu esaldi hauetako ekintzak noiz gertatzen diren.
• Alemanian biziko naiz ziurrenik. Noiz? Iaz / Datorren urtean.
• Egun osoa dantzan aritzea gustatzen zitzaidan. Noiz? Lehen / Orain.
• Frantziara joango naiz oporretan. Noiz? Pasaden udan / Datorren abuztuan
• Etxerako lanak egiten ditut. Noiz? Egunero / atzo.
5 Osatu taula hau aditzaren aldi desberdinak erabiliz.
Lehenaldia Orainaldia Geroaldia

kontatu du
ezagutu zenuen ezagutuko duzu
gustatu zitzaion
124 ABIAN 3 Fotokopiatzeko materiala © 2015 Zubia editoriala S.L. / Santillana Educación, S. L.
6
6 Berridatzi esaldi hauek parentesi arteko esapideak erabiliz.
• Azkenaldian lan ugari egin behar izan ditugu etxean.
(makina bat)
• Txina oso urrun dago!
(lekutan egon)
• Gelditu gabe eta arreta handiz ari da margotzen pintorea logela.
(buru-belarri)
7 Berridatzi esaldi bakoitza adierazten den denboran, adibidean bezala.
• Gaur zinemara joan naiz lagunekin. ► Bihar zinemara joango naiz lagunekin.
• Bihar dendak itxita egongo dira. ► Herenegun
• Atzo Gasteizen egon zineten. ► Etzi
• Atzo Ikerne presaka zebilen. ► Orain
8 Irakurri deskribapen hau eta konparatu

irudiarekin. Zer ez dator bat?
Laia neska txikia eta potoloa da. Ilehoria da;

ile luzea du, baina beti darama bilduta. Orezta
ugari ditu sudur txikiaren inguruan.
Betaurrekoak ditu eta begi beltz-beltzak.
Oso alaia da, beti dago irribarretsu. Musika
oso gustuko du eta gitarra jotzen ikasten ari
da. Rock izarra izan nahi luke. Beti ibiltzen da
berak asmatutako abestiak kantatzen.
9 Osatu perpausak denbora kontuan izanik eta parentesi arteko aditzak erabiliz.
• Sandra herenegun Londresera (joan)
• Mikelek gaur logela (txukundu)
• Gurasoek egunero (lan egin)
• Ainhoa handitan erizaina (izan)
Fotokopiatzeko materiala © 2015 Zubia editoriala S.L. / Santillana Educación, S. L. ABIAN 3 125
6
10 Irakurri deskribapen hau eta erantzun beheko galderei:
XABIER JAKINTSUA
Xabier oso mutiko jatorra da. Txiki-
txikitatik ezagutzen dugu eta lagun
handia dut.
Mutiko garaia da eta tripa apurtxo
bat ere badu. Ile luzea eta kizkurra
du, gaztaina kolorekoa. Aho handia
du eta hortz zuri-zuriak.
Xabier oso mutiko jakintsua da,
irakasleak esandako guztia arin
ikasten du. Oso emaitza onak
lortzen ditu eskolan. Gutxi ikasten
duela dio, baina ikaskideok ez diogu
sinesten.
• Zer testu mota da? Aukeratu.
Egoeren deskribapena
Pertsonen deskribapena
• Aukeratu zuzen ez den jarraipena:
Pertsona bat deskribatzen dugunean…
haren itxura eta izaera deskribatu ahal ditugu.
izenondoak (altua, jatorra…) erabiltzen ditugu.
ezin dugu pertsonari buruzko gauza txarrik esan.
7 Kontrol-proba
Izena Data
1 Bilatu eskuineko testuan ezkerrekoan nabarmendutako hitzen sinonimoak.
Julen gizajoa! Julen gaixoa!

Atzo, Julenek eltzea sutan utzi zuen Atzo, Julenek lapikoa sutan utzi zuen
ahaztuta eta indabak erre zitzaizkion. ahaztuta eta indabak kiskali
Gero, harrikoa egiten ari zela, zitzaizkion. Gero, harrikoa egiten ari
edalontzia puskatu eta erietxera joan zela, basoa puskatu eta ospitalera joan
behar izan zuen egindako zauria behar izan zuen egindako zuria
sendatzera. Hori da zoritxarra! osatzera. Hori da zoritxarra!

2 Lotu galdera bakoitza erantzun egokiarekin.
Zer egiten duzue parkean arratsaldero? • • Ibai ertzetik joaten naiz.
Zertan ari da Marta hor ezkutatuta? • • Musika entzuten ari gara.
Nondik joaten zara goizero eskolara? • • Kontu kontari aritzen gara.
Zer egiten ari zarete oraintxe? • • Ezkutaketan jolasten ari da.
3 Berridatzi hitz hauek h letra behar den tokian ipiniz.
• odei ► • antxe ► • zaarra ►
• arrigarria ► • itz egin ► • oea ►
• ezurra ► • aal ► • artu ►
4 Aukeratu esaldi bakoitzean zuzena den aditza.
• Ni oraintxe etxeko landareak .
ureztatzen ari naiz ureztatzen ditut
• Jonek fruitu lehorrak maiz .
jaten ari da jaten ditu
• Aizpeak egunero gauza barregarriak.
kontatzen ditu kontatzen ari da
7
5 Erreparatu irudiari eta adierazi esaldiak egia ala gezurra diren.
Neskatoa txakurrarekin jolasten ari da.
Senar-emazteak eguzkia hartzen ari dira.
Soroslea liburu bat irakurtzen ari da.
Gazteak karta-jokoan ari dira.
Emakumea eguzkitako krema ari da ematen.
eskutitz • • berri
lagun • • mediku
albiste • • gutun
sendagile • • adiskide
7 Adierazi ekintza hauek egunero ala oraintxe gertatzen diren.
• Lo egiten dut: ► • Pentsatzen ari dira ►
• Irakurtzen ari zara: ► • Lasaitzen gara ►
• Bazkaltzen dute: ► • Mintzatzen ari da ►
8 Adierazi Jonek zer egiten duen irudiei begiratuta.
1 2 3
1- Jone une honetan
2- Goizero
3- Arratsaldero
7
9 Osatu esaldiak parentesien artekoa erabiliz.
• Oraintxe nire ikaskidea (ariketak egin)
• Amak eta biok beti (elkarrekin gosaldu)
• Une honetan txoriak (kantuan ari)
• Gure irakasleak egunero (ipuin bat kontatu)
10 Irakurri testu hau eta erantzun galderei.
Paris, martxoaren 30a

Kaixo, Edurne!
Eiffel dorretik idazten dizut. Hemendik Paris oso-osorik ikusten
da, eta ikaragarri polita da.
Hemen toki asko daude bisitatzeko. Horretarako, metroz eta
autobusez mugitzen gara. Atzo, itsasontziz era ibili ginen. Sena
ibaian zeharkalditxoa egin genuen, afaldu bitartean.
Hurrengoan biok etorriko gara! Ikusiko duzu zenbat gustatuko
zaizun!
Musu handi-handi bat eta ondo pasatu zuk ere oporretan.
Erika
• Zer motatako testua da? Aukeratu.
Oharra Gutuna Deskribapena
• Zein atal ditu horrelako testu batek? Biribildu.
Lekua eta data. Binetak. Agurrak.
Sinadura. Testu nagusia.
8 Kontrol-proba
Izena Data
1 Lotu bi zatiak baldintzak osatzeko.
Sekretu hori kontatzen badidazu, • • elur-panpina egingo dugu.
Txakurra eta katua borrokatzen badira, • • oinez joan beharko dut eskolara.
Elurra egiten badu, • • ez diot inori kontatuko.
Bizikleta konpontzen ez badut, • • zeinek irabaziko du?
2 Osatu baldintzak aditz hauek erabiliz.
bazaudete badidazue badio bazarete
• Nire etxera etortzen , primeran pasatuko dugu.
• Nekatuta , har ezazue atseden.
• Lan hau bukatzen laguntzen , eskertuko dizuet.
• Anek aitari gezurra esaten , aitak igarriko du.
3 Bete hutsuneak nabarmendutako hitzen antonimoa erabiliz.
• Etxeko ganbara argia da, sotoa, berriz, .

sendatu
• Hori da kirol-legea: batzuek, , eta besteek galdu.
garbitu
• Haiek zikindu, eta geuk !? Ez dago eskubiderik! irabazi
• Herenegun gaixotu zen, baina arin da. iluna
4 Erreparatu irudiari eta erantzun galderei, adibidean bezala.
• Ba al dago ogirik orgatilan?
Bai, badago ogirik orgatilan.
• Badago piperrik orgatilan?
• Ba al darama jogurtik orgatilan?
• Badauka tomaterik orgatilan?
8
5 Ordenatu hitz hauek baldintzak osatzeko.
• egiten / badu, / Euria/ gara. / egingo / busti.
• badira, / egingo / Txisteak / barre / onak / dugu.
• galtzen / berandu / Autobusa / badugu, / gara. / helduko
• eroriko / Baloia / zapaltzen / lurrera / naiz. / badut, /
6 Osatu baldintzen bigarren zatia aditz hauek erabiliz.
• Leihoak ixten badituzue, ez da hotzik etxean. helduko

• Gurpila zulatzen bazait, amak dit. sartuko
• Landareari ura botatzen badiozu, segituan da. konponduko

haziko
• Oinez joaten banaiz, nekatuta naiz etxera.
7 Idatzi baldintza hauen bukaera, adibidean bezala.
• Lanak arin bukatzen baditu, Ander zinemara joango da gurasoekin.
• Kirola egiten baduzue, (sasoian egon )
• Entseatzen badugu, (arin ikasi)
• Gustatzen bazaizu, (nik zuri oparitu)
• Betaurrekoak ipintzen ez baditut, (ezer ikusi ez)
8 Ipini hitz bakoitzari dagokion antonimoa.
erreza lehortu bukatu itsusia hoztu txikia
• zaila ► • polita ► • busti ►
• handia ► • berotu ► • hasi ►
8
9 Adierazi zein den esapide honen esanahia.
Maitane eta Miren eskolak hasteko irrikan daude.
Maitanek eta Mirenek eskolak hasteko gogo handia dute.
Maitanek eta Mirenek ez dute eskolak hasteko gogo handirik.
Kaixo, musikazaleok!
Aurten musika-eskolak 10 urte bete dituela ospatzeko jaialdia antolatu dugu
datorren larunbaterako eta musika-eskolako ikasle zareten eta izan zareten
guztiak gonbidatu nahi zaituztegu. Jaialdian musika izango da protagonista
nagusia, jakina. Horregatik animatzen zaituztegu zuen gogoko musika-
tresna ekarri eta antolatu dugun kontzertuan parte hartzera.
Eguna: larunbata, otsailaren 24a
Ordua: Goizeko 10etatik aurrera
Tokia: musika-eskola
Animatu eta etorri musikaz gozatzera!
Garbiñe Sodupe, Musika-eskolako zuzendaria
Gonbita
Gutuna
Deskribapena
• Aukeratu zer azaltzen den horrelako testuetan:
Nor gonbidatzen dugun ospakizunera.
Non, noiz eta nolakoa izango den ospakizuna.
Gonbidatzen gaituen pertsona nolakoa den itxuraz eta izaeraz.
Nork egiten duen gonbita.
Ospakizuna iragartzeko kartela.
9 Kontrol-proba
Izena Data
1 Osatu hitz hauek s, x edo z letrak erabiliz.
• uhiltzaile • ukar • urrupatu • umendi • bere i
• a paldi • kale ka • o patu • u urlatu • i aki
2 Bete esaldi hauetako hutsuneak taulako esapideak erabiliz.
ospa egin lur jota egon barrez ito
• Xabierrek gaur lan dezente egin du eta dago.
• Anek sekulako ateraldiak ditu eta ikaskideak ohi dira harekin.
• Lapurrak du polizia ikusi duenean.
3 Lotu berdinak diren aginduak.
Egon zaitez geldirik! • • Eraman lepoan!
Eraman ezazu lepoan! • • Zaude geldirik!
Zatozte bizkor! • • Zabiltzate isilik korridoreetan!
Ibili isilik korridoreetan! • • Etor zaitezte bizkor!
4 Adierazi irudi bakoitzari zein agindu dagokion.
1. Eraman itzazu tresna hauek trastelekura, mesedez!
2. Jan itzazu barazkiak, gozo batean daude-eta!
3. Ez ezazue lurra zapal, garbitu berri dago-eta!
9
5 Aukeratu kasu bakoitzean erantzun zuzena.
• Neska-mutilok, nor datorren hortik!
begira ezazue begira itzazue
• Ander, mesedez, katuari bihurrikeriarik.
egin ez ez egin
• Jone, , txakur horrek ez dizu-eta kosk egingo!
ez zaitez beldurtu beldurtu ez zaitez
• Ama, begiak, eskuetan oparia jarri arte!
itxi itzazu itzazu itxi
6 Osatu hitz hauek s, x edo z letrak erabiliz, oinarrian duten hitza kontuan hartuta.
bi_itza _umendi bi_ilagun

_ahartu
bi_ileku
_ute _ugar _ahartzaro
_aharkitu
• su ► , , ,
• bizi ► , , ,
• zahar ► , , ,
7 Inguratu zuzena den ezezko agindua kasu bakoitzean.
• Ez itzazu gelako argiak itzal! / Itzazu ez gelako argiak itzal!
• Ez arropa alda ezazu! / Ez ezazu arropa alda!
• Ez itzazue liburuak apur! / Itzazue apur ez liburuak!
8 Ordenatu esaldi hauetako hitzak aginduak sortzeko.
• itzazue / liburuko / Egin / ariketak ! ►
• ezazu / hori / lurretik! / paper / Batu ►
• ezazue / kaktusa / Ez / loreontziko / uki ! ►
• zeharkatzean! / errepidea / adi / Zabiltzate ►
9
9 Aukeratu zer esan nahi duen esaldi honek.
Lehengusuak begitan hartu nau txantxa asko egiten dizkiodalako.
Lehengusua gustura jolasten da nirekin, txantxa asko egiten dizkiodalako.
Lehengusuak amorrua hartu dit, txantxa asko egiten dizkiodalako.
IDAZMAKINA
Izenak adierazten duenez, paperean idazteko balio
duen tresna da. Lauki forma du eta hainbat
materialez dago osatua: burdina, metala,
plastikoa…
Alde batean plastikozko teklak edo botoiak ditu.
Horiek sakatzen ditugunean, nahi dugun letra
inprimatzen da paperean, hitzak eta testuak osatu
ahal izateko.
Beste aldean, burdinazko ardatz bat dauka,
paperari eusteko. Ardatza ezker-eskuin mugitzen
da teklak sakatzean.
Harrigarria bada ere, tresna honek ez du pilarik ez
argindarrik behar bere lana egiteko.
Objektuen deskribapena. Egoeren deskribapena. Ipuina.
• Zer azaltzen da testuan? Aukeratu.
Objektua erabiltzen duen pertsonaren izaera.
Objektuaren itxura.
Objektuak zer atal dituen.
Objektua non erosi ahal den.
Objektua zerez eginda dagoen.
10 Kontrol-proba
Izena Data
1 Azaldu hitz elkartu hauen osagaiak zein diren.
• txoriburu ► • arrainontzi ► • ardikume ►
• eskubaloi ► • eguzkilore ► • jaiegun ►
2 Lotu irudiak eta esaldiak zenbakien bidez.
1- Urrun daude. 2- Antzina gertatu zen. 3- Poliki dabil. 4- Dotore jantzi da.
1969
3 Osatu hitz hauek ts, tx eta tz erabiliz.
• apela • imista • loreon i • apelduna
• pen atu • ho • e e • arra alde
4 Lotu galdera bakoitza dagokion erantzunarekin.
Nola egiten du amak marmitakoa? • • Gugandik hurbil bizi da.
Non bizi da zure lehengusua? • • Gozo-gozo egin du.
Noiz joaten zara ludotekara? • • Ezin hobeto bizi dira dirudunak.
Nola bizi dira aberatsak direnak? • • Arratsaldero joaten naiz ludotekara.
5 Aukeratu kasu bakoitzean adberbio zuzena.
• Kaktus hauek nekez/erraz bizi dira ur gutxirekin.
• Berandu/Garaiz ibiltzen bazara, autobusak ez dizu ihes egingo.
• Gimnastika ia denoi gustatzen zaigu, oso ondo/triste pasatzen dugu-eta.
10
6 Lotu zutabeetako hitzak, hitz berriak sortzeko.
aza • • katu txerri • • denda
gozoki • • lore jostailu • • buru
basa • • denda hiri • • kume
7 Osatu esaldiak adberbio hauek erabiliz.
Denbora Lekua Modua
iaz, gaur hemen, urrun lanpetuta, oinez
• (denbora) ikaskideekin (modua) joaten nintzen eskolara.
• Beñat (lekua) bizi zen, baina orain (lekua) joango da bizitzera.
• (denbora) (modua) nago, eta ezingo naiz kalera atera.
8 Osatu hitz hauek ts, tx eta tz erabiliz.
• maha a • imeleta • zuhai • oria • hondar a
9 Osatu esaldiak Nola? galderari erantzuten dioten adberbio hauek erabiliz.
keinuka oinez txiribueltaka zarataka saltoka negarrez
• Keinuak egiten dituen pertsona aritzen da.
• Ume hori lurrera jausi da eta dago.
• Ez da komeni ibiltzea; jendea lotan dago-eta.
• Gizakiok oinekin ibiltzen gara, hau da,
• Matxinsaltoa alde batetik bestera mugitzen da.
• Txiribueltak egitea gustuko dudanez, maiz ibiltzen naiz
10
1 Kontrol-proba 10
Izena Data
10 Irakurri eta aztertu testu hau eta erantzun galderei.
Oharra Kartela Deskribapena
• Zer-nolakoak dira horrelako testuek? Aukeratu.
Irudi ikusgarriak dituzte. Testu laburrak dituzte.
Azalpen luzeak dituzte. Lelo deigarriak dituzte.
Kolore biziak dituzte
Bigarren hiruhilekoaren ebaluazioa
Izena Data
1 Lotu hitz bakoitza dagokion antonimoarekin.
polita • • argia sendatu • • hoztu
iluna • • lehortu berotu • • gaixotu
handia • • itsusia txarra • • garbitu
busti • • txikia zikindu • • ona
2 Osatu esaldiak aditz hauek erabiliz.
zinen zara idazten du ezkonduko dira
• Anek teklatura begiratu gabe ordenagailuan.
• Zu gaztetan oso zuhurra , orain, berriz, oso eskuzabala
• Aztiak esandakoaren arabera, haiek hamar urte barru
3 Aukeratu bikote hauetan zuzen idatzita dagoen hitza, ts, tx eta tz kontuan izanik.
• itzulapikoa/itsulapikoa • zuhaitz/zuhaits • tsimeletak/tximeletak
• itsaso/Itxaso • ontsiak/ontziak • txakurra/tzakurra
4 Lotu bi zatiak, baldintzazko esaldi zuzenak sortzeko.
Mesede hori egiten badiguzu, • • ez diet ikasgelan

sartzen utziko.
Bion artean egiten badugu, • • eskertuko dizugu.
Arkatzez egiten badituzue, • • lehenago bukatuko dugu.
Ikasleak berandu etortzen badira, • • zuzentzeko aukera

izango duzue.
BIGARREN HIRUHILEKOAREN EBALUAZIOA
5 Lotu agindu bakoitza dagokion irudiari, eta berridatzi.
Zoaz eskuinetik! Itzali telebista berehala! Etor zaitez hona oraintxe bertan!
6 Aukeratu bikote hauetan zuzen dagoena.
• Bi arrautz / bi arrautza • Harrokeri handia / harrokeria handia
• Koilarakada bat/ Koilarakad bat • Gauza asko / gauz asko
• Bi animali / bi animalia • Bidai luzea / bidaia luzea
7 Osatu esaldi hauek, taulako adberbioak erabiliz.
etzanda berandu sarritan gaur
• patinatzera joango gara izotz pistara.
• esaten dizuet ikasitakoa birpasatu egin behar dela.
• Ez oheratu ; bestela, bihar logura izango duzu.
• Ni hondartzara joaten naizenean, eguzkia hartzen dut.
8 Aukeratu egoera bakoitzean erabiliko zenukeen esapidea.
• Usoak txakurra ikusi zuenean, alde egin zuen berehala.
Zur eta lur geratu zen. Ospa egin zuen.
• Ez dit ba gezurra esan! Kalean egon da lagunekin jolasean.
Ziria sartu dit. Oker dago.
• Ez etsi! Segi pedalei eragiten, hor aurrean duzu helmuga eta!
Ez eman amore! Ez egon sutan!
BIGARREN HIRUHILEKOAREN EBALUAZIOA
9 Aukeratu esaldi bakoitzean aditzaren denbora.
• Lagunak antzerkia entseatzen ari dira bihar antzezteko. (Oraintxe ala egunero)
• Hamar kilometro egiten ditu lasterka, sasoi betean egoteko. (Oraintxe ala egunero)
• Eskolara agenda eramaten dut, nire gauzak apuntatzeko. (Oraintxe ala egunero)
• Mugikorrarekin hainbat argazki ateratzen ari gara. (Oraintxe ala egunero)
10 Irakurri testu hauek eta erantzun galderei.
A) B)
Egipto, apirilaren 1a
Kaixo, Aitziber:
Egiptoko piramideetatik idazten dizut. Itzelak
dira! Gameluz egin dugu osteratxo bat eta bertako Felisa amonatxoa
musika ere entzuten izan gara.
Toki lehor-lehorra da, baina sekulako paisaiak 80 urte beteko ditu aurten. Ile zuria
daude. du, sendo-sendoa. Betaurrekoak ditu,
ez baitu ondo ikusten, eta begi txiki-
Besarkada handi bat. Itzultzean kontatuko dizut txikiak ditu. Ezpainak, aldiz, handiak
dena. ditu eta sudurra ere halakoxea. Felisa
Iban emakume gogorra da eta jostun ona.
Gaztetan huraxe zen haren lana. Beti
josten dizkit apurtutako arropak.
• Aukeratu zer testu mota den irakurritako testu bakoitza.
A testua: Posta elektronikoa. Gutuna.
B testua: Pertsonen deskribapena. Gonbita.
• Osatu definizioak aurreko ariketan aukeratutako testu motak erabiliz.
da pertsona baten ezaugarri fisikoak, izaera edota pertsona horri

buruzko zenbait datu ematen dituen testua.
da pertsona batek munduko toki jakin batean dagoen beste

pertsona bati bidaltzen dion mezua.
Lorpen-adierazleak
eta erantzunak
Lehen Hezkuntzarako Euskara eta Literatura
irakasgaiaren ebaluazio-irizpideak
1. E
a gai den harreman interpertsonaletan, hedabideetan eta hezkuntzan sarri-sarri agertu ohi
direnen moduko euskarri eta genero desberdinetako ahozko testuak ulertzeko (ikaslearen bizi-
penetatik gertuen daudenak, batik bat), eta horretan, ea igartzen dion testuen zentzu orokorra-
ri, ideia nagusiak eta bigarren mailako ideiak ondo bereiziz eta kasuan-kasuan lortu beharreko
helburuak erdiesteko informazio pertinentea hautatuz.
2. E
a gai den harreman interpertsonaletan, hedabideetan eta hezkuntzan sarri-sarri agertu ohi
direnen moduko euskarri eta genero desberdinetako idatzizko testuak ulertzeko (ikaslearen
bizipenetatik gertuen daudenak, batik bat), eta horretan, ea igartzen dion testuen zentzu oroko-
rrari, ideia nagusiak eta bigarren mailako ideiak ondo bereiziz eta kasuan-kasuan lortu beharre-
ko helburuak erdiesteko informazio pertinentea hautatuz.
3. E
a gai den norbaiten laguntzarekin harreman interpertsonaletan, hedabideetan, hezkuntzan eta
literaturan sarri-sarri agertu ohi direnen moduko euskarri eta genero desberdinetako ahozko
testu soil-soilak sortzeko, eta horretan, ea txukun eta egoki erabiltzen dituen bai ikus-entzu-
nezko teknologia berriak nahiz IKTak eta bai hitzezko nahiz hitzik gabeko baliabideak.
4. E
a parte hartzen duen eguneroko egoera interaktiboetan, eta horretan, ea errespetatzen dituen
komunikazio-trukearen oinarrizko arauak.
5. E
a gai den norbaiten laguntzarekin harreman interpertsonaletan, hedabideetan, hezkuntzan eta
literaturan sarri-sarri agertu ohi direnen moduko idatzizko testu soil-soilak paperean nahiz eus-
karri digitalean sortzeko.
6. Ea gai den testu, enuntziatu eta hitzak elkarrekin alderatu eta transformatu, eta hizkuntza-sis-
temari eta hizkuntzaren erabilera-arauei buruz gogoeta egiteko, eta ea gero badarabiltzan eza-
guera horiek ulermen-arazoak konpontzeko eta testualizazio- eta berrikusketa-prozesuak
hobetzeko.
7. E
a baduen zikloan zehar landutako oinarrizko terminologia linguistikoaren berri, eta ea termi-
nologia hori badarabilen testuak ulertzearekin eta sortzearekin lotutako hizkuntzaren erabilera-
ri buruzko jardueretan.
8. E
a baduen irakurtzeko ohiturarik, eta ea literatura hartzen duen gozamen-iturritzat eta mundua
ezagutzeko bidetzat.
9. E
a gai den bai haur-literatura klasikoko eta bai gaur egungo haur-literaturako testuak ulertzeko
eta erreproduzitzeko, eta horretan, ea badarabiltzan ahozko nahiz idatzizko literaturari eta kon-
bentzio literario espezifikoei buruzko bere ezaguerak.
10. Ea gai den bere inguruan hitz egiten diren hizkuntzak identifikatzeko eta balioesteko.
11. E
a badakien zein den bere ikasgelako, eskolako eta etxe inguruko errealitate linguistikoa, eta
ea balioesten duen errealitate linguistiko hori.
12. Ea ari den ohitura eta jokabide linguistiko asertibo eta enpatikoak hartzen, eta ea eskolan
euskaraz hitz egitearen aldeko jarrerarik baduen.
13. Ea, informazioa bilatzeko, hautatzeko, kudeatzeko eta komunikatzeko prozesuan, gai den
norbaiten laguntzarekin informazioaren teknologiak erabiltzeko, eskolan egunero sortzen zai-
zkion premiei aurre egiteko.
14. Ea gai den bere ikaskuntza linguistikoaz gogoeta egiteko, eta horretan, ea baduen konfiant-
zarik bere ikaskuntza-gaitasunean, horrela bere burua erregulatzen ikasteko.
Kontrol-probak UNITATEA 6
LORPEN-ADIERAZLEAK Ariketak
A itsatsia duten hitzak identifikatzen ditu. 1
Aditz formen aldiak bereizten ditu eta denborazko aditzondoekin lotzen ditu. 2, 4
Hainbat esapide haien definizioarekin lotzen ditu. 3
Aditz formak zuzen moldatzen ditu aldiaren arabera. 5, 7, 9
Antzeko esanahia duten esapideak erabiliz esaldiak berridazten ditu. 6
Pertsonaren deskribapen idatziaren eta irudiaren arteko ezberdintasunak identifikatzen ditu. 8
Pertsona deskribapena testu motaren ezaugarri nagusiak identifikatzen ditu. 10
Erantzunak
1. Gona, korrika, betekada, izara, aitona, 6. Azkenaldian makina bat lan egin behar izan
zikinkeria. ditugu etxean.
2. • Orain Xabier kiroldegira doa. Txina lekutan dago.
• Lehen, txikitan ez ginen bakarrik kalean Buru-belarri ari da margotzen pintorea
egoten. logela.
• Gero, ludotekara joango naiz. 7. Herenegun dendak itxita egon ziren.
• Gaur goizean, ikastetxerako autobusa Etzi Gasteizen egongo zarete.
galdu dut.
Orain Ikerne presaka dabil.
3. • Sutan egon - jenio biziz egon.
8. Laiak ez du ile luzea, motza baizik, eta ez
• Ziztu bizian joan – korrika edo segituan darama bilduta. Saxofoia jotzen du, eta ez
joan. gitarra. Beti ibitzen da berak asmatutako
abestiak jotzen, ez abesten.
• Praka bete lan izan – lan ugari izan.
9. Sandra herenegun Londresera joan zen.
4. • Datorren urtean.
Mikelek gaur logela txukundu du.
• Lehen.
Gurasoek egunero lan egiten dute.
• Datorren abuztuan.
Ainhoa handitan erizaina izango da.
• Egunero.
10. Pertsonen deskribapena.
5.
Pertsona bat dskribatzen dugunean, ezin
Lehenaldia Orainaldia Geroaldia dugu pertsonari buruzko gauza txarrik esan.
kontatu zuen kontatu du kontatuko du
ezagutu ezagutu ezagutuko
zenuen duzu duzu
gustatu gustatu zaio gustatuko
zitzaion zaio
Sinonimoak diren hitzak identifikatzen ditu. 1,6
Galderak eta erantzunak egoki lotzen ditu. 2
Hitzak osatzen ditu h-a erabiliz. 3
Aditz formak egoki aukeratzen ditu perpausak osatzeko. 4
Irudi baten informazio zehatza jasotzen du. 5
Aditz formen aldiak bereizten ditu eta denborazko aditzondoekin lotzen ditu. 7
Aditzen aldi egokia erabiliz, esaldiak osatzen ditu. 8, 9
Gutuna testu motaren ezaugarriak badakizki. 10
Erantzunak
1. Gizajoa – gaixoa; Eltzea – lapikoa; 6. Eskutitz – gutun; Lagun – adiskide.
Erre – kiskali; Edalontzia – basoa. Albiste – berri; Sendagile – mediku.
Erietxera – ospitalera; Sendatzera – 7. • Lo egiten dut. Egunero.
osatzera.
• Irakurtzen ari zara. Oraintxe.
2. • Zer egiten duzue parkean arratsaldero?
• Bazkaltzen dute. Egunero.
Kontu kontari aritzen gara.
• Pentsatzen ari dira. Oraintxe.
• Zertan ari da Marta hor ezkutatuta?
Ezkutaketan jolasten ari da. • Lasaitzen gara. Egunero.
• Nondik joaten zara goizero eskolara? Ibai • Mintzatzen ari da. Oraintxe.
ertzetik joaten naiz.
8. 1. Jone une honetan ogitartekoa jaten ari
• Zer egiten ari zarete oraintxe? Musika da.
entzuten ari gara.
2. Goizero loreak ureztatzen ditu.
3. Hodei, hantxe, zaharra.
3. Arratsaldero lagunekin elkartzen da.
Harrigarria, hitz egin, ohea.
9. • Oraintxe nire ikaskidea ariketak egiten ari
Hezurra, ahal, hartu. da.
4. • Ureztatzen ari naiz. • Amak eta biok beti elkarrekin gosaltzen
dugu.
• Jaten ditu.
• Une honetan txoriak kantuan ari dira.
• Kontatzen ditu.
• Gure irakasleak egunero ipuin bat
5. • Neskatoa txakurrarekin jolasten ari da.
kontatzen du. (K falta da ariketan).
Egia.
10.• Testu mota gutuna da.
• Senar-emazteak eguzkia hartzen ari dira.
Egia. • Gutunaren atalak hauek dira:
• Soroslea liburu bat irakurtzen ari da. Lekua eta data.
Gezurra.
Agurrak.
• Gazteak karta jokoan ari dira. Gezurra.
Sinadura.
• Emakumea eguzkitako krema ari da
Testu nagusia.
ematen. Gezurra.
Baldintzako perpausen bi zatiak, kausa eta ondorioa, lotzen ditu. 1
Baldintza-perpausak osatzen ditu aditz egokiak txertatuz. 2, 6
Perpausak osatzen ditu antonimo egokia txertatuz. 3
Esaldiak osatzen ditu partitiboa erabiliz. 4
Hitzak egoki ordenatzen ditu baldintza-perpausak osatzeko. 5
Perpausak osatzen ditu aditz formak zuzen moldatuz. 7
Antonimoak diren hitzak lotzen ditu. 8
Badaki zenbait esapideren esanahia. 9
Gonbita testu motaren ezaugarriak badakizki. 10
Erantzunak
1. • Sekretu hori kontatzen badidazu, ez diot • A
utobusa galtzen badugu, berandu
inori kontatuko. helduko gara.
• T xakurra eta katua borrokatzen badira, • Baloia zapaltzen badut, lurrera eroriko naiz.
zeinek irabaziko du? 6. • Leihoak ixten badituzue, ez da hotzik
• Elurra egiten badu, elur panpina egingo sartuko etxean.
dugu. • Gurpila zulatzen bazait, amak konponduko
• Bizikleta konpontzen ez badut, oinez joan dit.
beharko dut eskolara. • Landareari ura botatzen badiozu, segituan
2. • Nire etxera etortzen bazarete, primeran haziko da.
pasatuko dugu. • Oinez joaten banaiz, nekatuta helduko naiz
• Nekatuta bazaudete, har ezazue atseden. etxera.
• Lan hau bukatzen laguntzen badidazue, 7. • Lanak arin bukatzen baditu, Ander
eskertuko dizuet. zinemara joango da gurasoekin.
• A
nek aitari gezurra esaten badio, aitak • Kirola egiten baduzue, sasoian egongo
igarriko du. zarete.
3. • Etxeko ganbara argia da, sotoa, berriz, • Entseatzen badugu, arin ikasiko dugu.
iluna. • Gustatzen bazaizu, nik zuri oparituko dizut.
• Hori da kirol legea: batzuek irabazi eta • Betaurrekoak ipintzen ez baditut, ez dut
besteek galdu. ezer ikusiko.
• Haiek zikindu, eta geuk garbitu!? Ez dago 8. Zaila - erreza; Handia - txikia; Polita - itsusia;
eskubiderik. Berotu - hoztu; Busti - lehortu; Hasi - bukatu.
• Herenegun gaixotu zen, baina arin sendatu 9. Maitanek eta Mirenek eskolak hasteko gogo
da. handia dute.
4. • Bai, badago ogirik orgatilan. 10. • Testu mota: gonbita.
• Bai, badago piperrik orgatilan. • Nor gonbidatzen dugun ospakizunera.
• Bai, badarama jogurtik orgatilan. • Non, noiz eta nolakoa izango den
• Bai, badauka tomaterik orgatilan. ospakizuna.
5. • Euria egiten badu, busti egingo gara. • Nork egiten duen gonbita.
• Txisteak onak badira, barre egingo dugu.
Hitzak osatzen ditu s, z, x txistukariak erabiliz. 1
Perpausak osatzen ditu esamoldeak txertatuz. 2
Esanahi bera duten aginduak lotzen ditu. 3
Aginduak eta irudiak lotzen ditu. 4
Agindu egokia aukeratzen du perpausak osatzeko. 5
Zenbait hitz eratorriren idazkera ezagutzen du. 6
Aginterazko ezezko perpausen ordena zuzena ezagutzen du. 7
Hitzak egoki ordenatzen ditu aginterazko perpausak osatzeko. 8
Objektuen deskribapena testu motaren ezaugarriak badakizki. 10
Erantzunak
1. Suhiltzaile, sukar, zurrupatu, sumendi, 6. Su: sute, sugar, sumendi. Bizi: bizitza,
berezi. bizileku, bizilagun. Zahar: zahartu,
zaharkitu, zahartzaro.
Aspaldi, kalexka, ospatu, xuxurlatu, izaki.
7. • Ez itzazu gelako argiak itzal!
2. • Xabierrek gaur lan dezente egin du eta lur
jota dago. • Ez ezazu arropa alda!
• Anek sekulako ateraldiak ditu eta • Ez itzazue liburuak apur!
ikaskideak barrez itotzen ohi dira.
8. • Egin itzazue liburuko ariketak!.
• Lapurrak ospa egin du polizia ikusi
• Batu ezazu paper hori lurretik!
duenean.
• Ez ezazue uki loreontziko kaktusa!
3. • Egon zaitez geldirik! - Zaude geldirik!
• Zabiltzate adi errepidea zeharkatzean!
• Eraman ezazu lepoan! - Eraman lepoan!
9. Lehengusuak amorrua hartu dit, txantxa
• Zatozte bizkor! - Etor zaitezte bizkor!
asko egiten dizkiodalako.
4. 1. irudia: Ez ezazue lurra zapal, garbitu
10. • Testu mota: objektuen deskribapena.
berri dago-eta!
• Objektuaren itxura.
2. irudia: Eraman itzazu tresna hauek
trastelekura, mesedez! • Objektuak zer atal dituen.
3. irudia: Jan itzazu barazkiak, gozo batean • Objektuak zerez eginda dagoen.
daude-eta!
5. • Neska-mutilok, begira ezazue nor
datorren hortik!
• Ander, mesedez, ez egin katuari
bihurrikeriarik.
• Jone, ez zaitez beldurtu, txakur horrek ez
dizu eta kosk egingo!
Hitz elkartuen osagaiak bereizten ditu. 1
Zenbait adberbioren esnahia ezagutzen du. 2
Hitzak osatzen ditu ts, tz, tx txistukariak erabiliz. 3, 8
Galderak eta erantzunak egoki lotzen ditu. 4
Adberbio egokia aukeratzen du, perpausak osatzeko 5
Hitz elkartuak sortzen ditu osagaiak egoki lotuz. 6
Esaldiak osatzen ditu emandako adberbioak erabiliz. 7, 9
Kartela testu motaren ezaugarriak badakizki. 10
Erantzunak
1. Txori-buru; arrain-ontzi; ardi-kume. 7. • Iaz ikaskideekin oinez joaten nintzen
eskolara.
Esku-baloi; eguzki-lore; jai-egun.
• Beñat hemen bizi zen, baina orain urrun
2. 1. Irudia: Poliki dabil.
joango da bizitzera.
2. irudia: Antzina gertatu zen.
• Gaur lanpetuta nago, eta ezingo naiz
3. irudia: Urrun daude. kalera atera.
4. irudia: Dotore jantzi da. 8. Mahatsa, tximeleta, zuhaitza, txoria,
hondartza.
3. Txapela, tximista, loreontzi, txapelduna.
9. • Keinuak egiten dituen pertsona, keinuka
Pentsatu, hotz, etxe, arratsalde.
aritzen da.
4. • Nola egiten du amak marmitakoa?
• Ume hori lurrera jausi da eta negarrez ari
Gozo-gozo egiten du.
da.
• Non bizi da zure lehengusua?
• Ez da komeni zarataka ibiltzea, jendea
Gugandik hurbil bizi da.
siestan dago-eta.
• Noiz joaten zara ludotekara?
• Gizakiok oinekin ibiltzen gara, hau da,
Arratsaldero joaten naiz ludotekara.
oinez.
• Nola bizi dira aberatsak direnak?
• Matxinsaltoa alde batetik bestera saltoka
Ezin hobeto bizi dira dirudunak.
mugitzen da.
5. • Kaktus hauek erraz bizi dira ur gutxirekin.
• Txiribueltak egitea gustuko dudanez, maiz
• Garaiz ibiltzen bazara, autobusak ez dizu ibiltzen naiz txiribueltaka.
ihes egingo.
10. • Testu mota: kartela.
• Gimnastika ia denoi gustatzen zaigu oso
• Irudi ikusgarriak dituzte.
ondo pasatzen dugu-eta.
• Kolore biziak dituzte.
6. Azalore, gozokidenda, basakatu.
• Testu laburrak dituzte.
Txerrikume, jostailudenda, hiriburu.
• Lelo deigarriak dituzte.
Kontrol-probak 2. HIRUHILEKOA
Antonimoak diren hitzak lotzen ditu. 1
Perpausak osatzen ditu, aditz egokiak txertatuz. 2
Ortografikoki zuzen idatzitzako hitzak aukeratzen ditu.. 3
Baldintza-perpausen bi zatiak, kausa eta ondorioa, lotzen ditu. 4
Agintera-perapausak ulertzen ditu, eta irudiekin lotu. 5
A itsatsia duten hitzak identifikatzen ditu. 6
Perpausak osatzen ditu, emandako adberbioak erabiliz. 7
Aditz formen aldiak bereizten ditu eta denborazko aditzondoekin lotzen ditu. 9
Gutuna eta pertsonen deskribapenaren testu moten ezaugarriak badakizki. 10
Erantzunak
1. Polita – itsusia; Iluna – argia; handia – 7. • Gaur patinatzera joango gara izotz
txikia; busti – lehortu; sendatu – gaixotu; pistara.
berotu – hoztu; txarra – ona; zikindu –
• Sarritan esaten dizuet ikasitakoa
garbitu.
birpasatu egin behar dela.
2. • Anek teklatura begiratu gabe idazten du
• Ez oheratu berandu, bestela bihar logura
ordenagailuan.
izango duzu.
• Zu gaztetan oso zuhurra zinen, orain,
• Ni hondartzara joaten naizenean eguzkia
berriz, oso eskuzabala zara.
etzanda hartzen dut.
• Aztiak esandakoaren arabera, haiek
8. • Ospa egin zuen.
hamar urte barru ezkonduko dira.
• Ziria sartu dit.
3. Itsulapikoa; itsaso; zuhaitz; ontziak;
tximeletak; txakurra. • Ez eman amore!
4. • Mesede hori egiten badiguzu, 9. • Lagunak antzerkia entseatzen ari dira
eskertuko dizugu. bihar antzezteko. Oraintxe.
• Bion artean egiten badugu, • Hamar kilometro egiten ditu lasterka,
lehenago bukatuko dugu. sasoian egoteko. Egunero.
• Arkatzez egiten badituzue, • Eskolara agenda eramaten dut, nire
zuzentzeko aukera izango duzue. gauzak apuntatzeko. Egunero.
• Ikasleak berandu etortzen badira, • Mugikorrarekin hainbat argazki ateratzen
ez diet ikasgelan sartzen utziko. ari gara. Oraintxe.
5. 1. Irudia: Itzali telebista berehala! 10. A testua: gutuna.
2. irudia: Zoaz eskuinetik! B testua: pertsonen deskribapena.
3.irudia: Etor zaitez hona berehala! • Definizioak. 1-Pertsonen
deskribapena.
6. Bi arrautza, koilarakada bat, bi animalia;
harrokeria handia; gauza asko; bidaia 2-
Gutuna.
luzea.
Kalifikazio-erregistroa
1. 2. 3. 4. 5. 1. hiruhil.
Ikasleak
unitatea unitatea unitatea unitatea unitatea ebaluazioa
Ebaluazio jarraitua egiteko probak
6. 7. 8. 9. 10. 2. hiruhil.
OHARRAK
11. 12. 13. 14. 15. 3. hiruhil.
Ikasleak
Amaierako ebaluazioa OHARRAK
Lehen Hezkuntzako 3. mailarako Euskara Abian Edukien ebaluazioa koadernoa
Zubia Editoriala, S. L.ren eta Santillana Educación, S. L.ren Hezkuntza Argitalpenetarako
Sailean Joseba Santxo Uriarteren eta Teresa Grence Ruizen zuzendaritzapean sortu,

Edizioa: Jon Ander Rojo Garcia eta Ainhoa Basterretxea Llona.
Irudiak: Gorka Aranburu Santamaria
Testua: Jon Gastelurrutia Cengotitabengoa eta Jon Ander Rojo Garcia


Koordinazio teknikoa: Miren Pellejero Etxezarreta eta Julio del Prado Martínez.
Lan hau egile-eskubideei buruzko legeek babestuta dago eta Zubia-Santillanari

dagokio haren jabetza intelektuala. Legezko erabiltzaileei ikasgelan erabiltzeko
fotokopiak egitea bakarrik zaie zilegi. Debekatuta dago baimendutakoez bestera
erabiltzea, batez ere merkataritza-helburuekin erabiltzen bada.
EBALUAZIORAKO BALIABIDEAK
Gaitasunen
ebaluazioa
Aurkezpena
Gaitasunak HEZIBERRIn
Ikasleek eguneroko bizitzako ohiko arazoei –ohikoak izanagatik ez dute zertan
errazak izan– konponbidea emateko erabili behar dituen ahalmen multzo integra-
tu bat (ezagutzak, estrategiak, trebetasunak, abileziak, motibazioak, jarrerak…)
dira gaitasunak.
Heziberrik, etengabeko ikaskuntzako oinarrizko gaitasun giltzarrien erreferentzia
marko europarrean oinarrituta, ikasleek ibilbide akademikoa amaitutakoan berega-
natu beharreko hamabi gaitasun zehazten ditu.
Hauek dira gaitasunak:
– Hizkuntza- eta literatura-komunikaziorako gaitasuna.
– Matematikarako gaitasuna.
– Zientziarako gaitasuna.
– Teknologiarako gaitasuna.
– Gizarterako eta herritartasunerako gaitasuna.
– Arterako gaitasuna.
– Mugimendurako gaitasuna.
– Hitzez, hitzik gabe eta era digitalean komunikatzeko gaitasuna.
– Ikasten eta pentsatzen ikasteko gaitasuna.
– Elkarbizitzarako gaitasuna.
– Ekimenerako eta ekintzaile-sena garatzeko gaitasuna
– Izaten ikasteko gaitasuna.
Gaitasunak curriculumean sartzeak gaitasunak irakaskuntza-ikaskuntza proze-

suan egiten diren ataza eta jarduera didaktikoetan ere txertatu beharra dakar, eta,
beraz, estu-estu lotuta dago ikasleen ebaluazioarekin. Hori dela eta, ebaluazio-
irizpideek arlo bakoitzeko berezko helburuak eta edukiak kontuan hartzeaz gain,
arlo horiek gaitasunak eskuratzen nola laguntzen duten ere aztertu behar dute.
158
Gaitasunen ebaluazioa egiteko
baliabideak
Egiten Jakin proiektuaren baitan ebaluaziorako hainbat baliabide daude, eta, ho-
rien artean, ikasleek hezkuntza-gaitasunak nola garatu eta eskuratu dituzten eba-
luatzeko probak ere badaude.
Gaitasunak ebaluatzeko probak edukiak ebaluatzeko proben osagarriak dira.
Bai batzuek, bai besteek, prozesu kognitiboak eta ikaskuntzan izandako aurre-
rapenak ebaluatzen dituzte, baina edukiak ebaluatzeko proben ardatza arloaren
beraren curriculuma da, eta gaitasunak ebaluatzeko probek berriz, arlo horiek
hezkuntza-gaitasunak eskuratzen nola laguntzen duten aztertzen dute.
Lehen Hezkuntzako bigarren mailan, baliabide hauek eskaintzen ditu gure
proiektu editorialak:
• Gaitasunak ebaluatzeko probak. Ikasturte osoan zehar erabiltzeko bede-
ratzi proba eskaintzen dira, ikasleek gaitasunak noraino bereganatu dituzten
ikusteko.
• Erantzunak. Probetan planteatzen diren jarduera guztien erantzunak ere ba-
dituzte.
• Mailak. Proba bakoitzak lau lorpen-maila ditu, irakaslearentzat errazagoa izan
dadin ikasleek egindako lana zuzendu eta baloratzea.
• Erregistro-orriak. Proba bakoitzerako, puntuazioen erregistro orria dago,
eta hartan, probaren balorazio kualitatiboa egiteko irizpideak ere badaude.
159
PROBA
3
Izena Data
1 Irakurri testu hau, ahoskera, doinu eta erritmo egokiarekin.
Txakurkume herrena
Dendari bat iragarki hau atean jartzen ari zen:
«Txakurkumeak salgai».
Horrelako iragarkiek haurren arreta era-kartzen
dute beti, eta laster agertu zen mutiko bat
galdezka: «Zenbat balio dute txakurkumeek?».
Dendariak erantzun zion: «30 eurotik 50 eurora
bitartean». Eskua poltsikoan sartu eta txanpon
batzuk atera zituen umeak: «2,50 euro besterik ez dut… ikus al ditzaket txakurtxoak?»
Gizonak irribarre egin eta txistu jo zuen. Dendariaren txakur emea lasterka irten zen
denda-ostetik, bost txakurkume atzetik zituela. Txakurtxo haietako bat nahiko atzean
geratzen ari zen. Umeak berehala erreparatu zion atzera geratutako txakurkume herrenari.
«Zer gertatzen zaio txakurtxo horri?» galdetu zuen. Gizonak azaldu zion txakurkumea
jaio ostean albaitariak esan ziola aldakan arazo bat zuela eta herrenka ibiliko zela bizi
guztian. Umea zeharo hunkitu zen, eta oihu egin zuen: «Horixe da nik erosi nahi dudan
txakurtxoa!». Gizonak honela erantzun zion: «Ez duzu txakurkume hori erosiko. Benetan
nahi baduzu, oparitu egingo dizut».
Mutikoa haserretu egin zen: «Nik ez dut nahi zuk oparitzea. Txakurkume horrek
gainerakoek adina balio du, eta prezioa oso-osorik ordainduko dizut. Benetan, nik
dauzkadan 2,50 euroak emango dizkizut orain, eta hilero beste 50 zentimo, den-dena
ordaindu arte». Gizonak erantzun zion: «Egia esan, mutiko, zuk ez duzu nahi txakurkume
hori erosi. Ez da inoiz lasterka, saltoka eta jolasean ibiliko, gainerako txakurkumeen
moduan».
Mutikoa makurtu zen, eta galtzaren barrena altxatu zuen, ezkerreko hanka erakus-teko.
Okertuta eta elbarrituta zeukan zangoa, metalezko aparatu handi batez eutsita. Gizonari
berriro begiratu eta esan zion: «Tira, ni ere ez naiz korrikalari bikaina, eta txakurkume
horrek bere egoera ulertzen duen norbait beharko du».
Gizonak ezpainak hozkatu zituen; eta, begiak malkotan, esan zion: «Txakurkume
hauetako bakoitzak zu bezalako jabea izatea espero dut, ume».
160 ABIAN 3 Fotokopiatzeko materiala © 2015 Zubia Editoriala, S. L. / Santillana Educación, S. L.
PROBA
3
2 Seinalatu testuaren esanahia hobekien adierazten duen esaldia.
a) Dendariak txakurkumea oparitu zion umeari, pobrea zelako.

b) Dendariak txakurkumea oparitu zion umeari, bai baitzekien ondo zainduko zuela.
c) Dendariak txakurkumea oparitu zion umeari, elbarria zelako.
3 Haurra haserretu egin zen dendariak esan zionean:
a) «Ez duzu txakurkume hori erosiko. Benetan nahi baduzu, oparitu egingo dizut».
b) «Txakurkume hauetako bakoitzak zu bezalako jabea izatea espero dut, ume».
c) «Egia esan, mutiko, zuk ez duzu nahi txakurkume hori erosterik».
4 Zergatik uste zuen dendariak umeak ez zuela nahi txakurkume hura erosterik?
5 Irakurri esaldi hauek. Zuzenak badira, Z inguratu; okerrak badira, O inguratu.
Txakurra astiro irten zen denda-ostetik eta txakurkumeak atzetik. Z O
Txakurkumea herrenka ibiltzen zen aldakan arazo bat zuelako. Z O
Mutikoak metalezko aparatu handi bat zuen eskuineko zangoan. Z O
6 Idatzi definizio hauekin bat datozen testuko hitzak.
DEFINIZIOAK HITZAK
Denda batzuetan daukaten gela, bezeroei arreta emateko lekuaren atzean

dagoena.
Pausoa ondo eman ezin duena.
Animaliak sendatzen aritzen den pertsona.
7 Azaldu esaldia. Txakurkume horrek bere egoera ulertzen duen norbait beharko du.
Fotokopiatzeko materiala © 2015 Zubia Editoriala, S. L. / Santillana Educación, S. L. ABIAN 3 161
PROBA
3
8 Mutikoak, dendan sartzean, 2,50 euro besterik ez zuen. Zenbat 50 zentimoko

txanponak dira 2,50 euro?
9 Adierazi zein animalia dagokion kume bakoitzari.
Txakurra • • Txahala
Oiloa • • Txita
Ardia • • Moxala
Behia • • Txakurkumea
Zaldia • • Arkumea
10 Haur askok txakur bat nahi dute etxean. Horrek ardura berriak dakartza. Idatzi 6
lerro maskota gisa hartutako txakur horiek behar duten zainketari buruz.
11 Zer adierazten dizu irudi honek?
PROBA
4
Izena Data
1 Irakurri testu hau, ahoskera, doinu eta erritmo egokiarekin.
Mirenen sakelakoa
Miren eskolara iritsi zen, goizero bezala. Ikasgelara sartu eta bere lekuan eseri
zenean, jauzi eginarazi zion motxila barruan entzun zuen soinuak: «ti-ti».
Berehala konturatu zen sakelako telefonoa ekarri zuela eskolara. Gurasoek
uzten zioten sakelako telefonoa eramaten bakarrik zegoenean, segurtasunerako
soilik; esate baterako, bezperan, bere lagun Evaren urtebetetze-jaira joan
zenean, eraman zuen. Baina hiruren artean erabaki zuten eskolara eramatea ez
zela beharrezkoa. Agudo itzali zuen, telefonoak jotzen bazuen irakasleak
begiratu txarra egingo baitzion. Segundo batzuk egin zituen eskuan zuen
telefonoari begira: aspaldikoa zen, urteak zituen, baina nahiko ondo zebilen.
Mireni ez zitzaion asko axola modakoa ez izatea; behar zuenean dei egiteko
eta mezuak idazteko balio zuen artean...
Horretan pentsatzen ari zen, hain zuzen, sorbalda gainetik zetorkion ahots bat
entzun zuenean. Atzeko mahaian zegoen ikaskidea zen.
–Utziko al didazu ikusten? Zer telefono daukazu? –galdetu zion nahiko gogoko
zuen ikaskide Kepak.
–Ez dakit. Sakelako telefono bat. Edozein –erantzun zion Mirenek axolagabe.
–Egia esan –erantsi zuen Kepak–, aspaldi ez nuen ikusi horrelako telefonorik.
Ez al zaizu iruditzen modelo modernoago bat eskatzeko garaia duzula?
–Ez –erantzun zuen Mirenek lasai, une batean pentsatu ostean–, pozik nago
nire sakelakoarekin.
PROBA
4
2 Zure iritziz, zer beste izenburu da egokiena irakurri duzun irakurgaiari jartzeko?
a) Ez eraman sakelako telefonorik eskolara.

b) Sakelako telefonoa aldatzeko garaia da!
c) Sakelako telefonoaren erabilera arduratsua.
3 Non gertatzen da testuan kontatzen den istorioa?
a) Keparen eskolan.
b) Evaren urtebetetze-ospakizunean.
c) Mirenen etxean.
4 Sakelako telefonoa noiz erabiltzea adostu zuten Mirenek eta haren gurasoek?
5 Zergatik itzali zuen Mirenek agudo sakelako telefonoa?
a) Zaharra zelako eta ez zuelako nahi ikaskideek ikusterik.

b) Ez zuelako oso ondo funtzionatzen.
c) Ez zuelako nahi irakasleak errieta egiterik.
6 Testuan ageri diren hiru irudiei erreparatuta, zein lotuko zenuke esaldi honekin:
Mireni ez zitzaion asko axola modakoa ez izatea; behar zuenean dei egiteko eta
mezuak idazteko balio zuen artean... ?
a) Sakelako telefonoen kontsumo arduratsua.

b) Atera probetxua sakelako telefonoaren balio-bizitza guztiari.
c) Birziklatu funtzionatzeari uzten dionean.
7 Azpimarratu telefono hitzaren familiakotzat jotzen dituzun hitzak eta idatzi

definizioa.
telefonozain – sakelako – teleikusle – telefonatu – mezu
:
:
:
PROBA
4
8 SMS bidezko mezuetan laburdurak eta ikurrak erabiltzen dira. Lotu esapide
bakoitzari dagokiona.
mesdz • • hemen : -) • • begi keinua

2ar • • muxu :-( • • pozik
hmn • • mesedez ;-) • • mihia kanpoan
mx • • bihar :-p • • goibel
9 Markatu X baten bidez komunikabide bakoitzean aukera egokia.
Ahozkoa Idatzizkoa
Egunkaria
Sakelako telefonoa
Telebista
Gutuna
Irratia
10 Idatzi elkarrizketa txiki bat, protagonistak eta haren amak sakelako telefonoz
egindakoa. Gogoratu zertarako erabiltzen duten. Ez ahaztu marrak jartzea
pertsonaia bakoitzak hitz egiten duenean.
11 Norekin identifikatzen zara gehiena? Mirenekin ala Keparekin? Azaldu zure

erantzunaren arrazoiak 4 lerrotan, letra garbiz eta ortografia-akatsik gabe.
Lorpen-adierazleak
eta erantzunak
Euskara eta Literatura ikasgaiaren Lehen
Hezkuntzarako ebaluazio-irizpideak
EUSKARA ETA LITERATURA
1. E
a gai den harreman interpertsonaletan, hedabideetan eta hezkuntzan sarri-sarri agertu
ohi direnen moduko euskarri eta genero desberdinetako ahozko testuak ulertzeko (ikas-
learen bizipenetatik gertuen daudenak, batik bat), eta horretan, ea igartzen dion testuen
zentzu orokorrari, ideia nagusiak eta bigarren mailako ideiak ondo bereiziz eta kasuan-
kasuan lortu beharreko helburuak erdiesteko informazio pertinentea hautatuz.
2. E
a gai den harreman interpertsonaletan, hedabideetan eta hezkuntzan sarri-sarri agertu
ohi direnen moduko euskarri eta genero desberdinetako idatzizko testuak ulertzeko (ikas-
learen bizipenetatik gertuen daudenak, batik bat), eta horretan, ea igartzen dion testuen
zentzu orokorrari, ideia nagusiak eta bigarren mailako ideiak ondo bereiziz eta kasuan-
kasuan lortu beharreko helburuak erdiesteko informazio pertinentea hautatuz.
3. E
a gai den norbaiten laguntzarekin harreman interpertsonaletan, hedabideetan, hezkun-
tzan eta literaturan sarri-sarri agertu ohi direnen moduko euskarri eta genero desberdine-
tako ahozko testu soil-soilak sortzeko, eta horretan, ea txukun eta egoki erabiltzen dituen
bai ikus-entzunezko teknologia berriak nahiz IKTak eta bai hitzezko nahiz hitzik gabeko
baliabideak.
4. E
a parte hartzen duen eguneroko egoera interaktiboetan, eta horretan, ea errespetatzen
dituen komunikazio-trukearen oinarrizko arauak.
5. E
a gai den norbaiten laguntzarekin harreman interpertsonaletan, hedabideetan, hezkun-
tzan eta literaturan sarri-sarri agertu ohi direnen moduko idatzizko testu soil-soilak pape-
rean nahiz euskarri digitalean sortzeko.
6. Ea gai den testu, enuntziatu eta hitzak elkarrekin alderatu eta transformatu, eta hizkun-
tza-sistemari eta hizkuntzaren erabilera-arauei buruz gogoeta egiteko, eta ea gero bada-
rabiltzan ezaguera horiek ulermen-arazoak konpontzeko eta testualizazio- eta berrikus-
keta-prozesuak hobetzeko.
7. E
a baduen zikloan zehar landutako oinarrizko terminologia linguistikoaren berri, eta ea
terminologia hori badarabilen testuak ulertzearekin eta sortzearekin lotutako hizkuntzaren
erabilerari buruzko jardueretan.
8. E
a baduen irakurtzeko ohiturarik, eta ea literatura hartzen duen gozamen-iturritzat eta
mundua ezagutzeko bidetzat.
9. E
a gai den bai haur-literatura klasikoko eta bai gaur egungo haur-literaturako testuak
ulertzeko eta erreproduzitzeko, eta horretan, ea badarabiltzan ahozko nahiz idatzizko li-
teraturari eta konbentzio literario espezifikoei buruzko bere ezaguerak.
10. Ea gai den bere inguruan hitz egiten diren hizkuntzak identifikatzeko eta balioesteko.
11. E
a badakien zein den bere ikasgelako, eskolako eta etxe inguruko errealitate linguis-
tikoa, eta ea balioesten duen errealitate linguistiko hori.
12. Ea ari den ohitura eta jokabide linguistiko asertibo eta enpatikoak hartzen, eta ea esko-
lan euskaraz hitz egitearen aldeko jarrerarik baduen.
13. Ea, informazioa bilatzeko, hautatzeko, kudeatzeko eta komunikatzeko prozesuan, gai
den norbaiten laguntzarekin informazioaren teknologiak erabiltzeko, eskolan egunero
sortzen zaizkion premiei aurre egiteko.
14. Ea gai den bere ikaskuntza linguistikoaz gogoeta egiteko, eta horretan, ea baduen kon-
fiantzarik bere ikaskuntza-gaitasunean, horrela bere burua erregulatzen ikasteko.
3
3. proba. Txakurkume herrena
EBALUATZEN
EBALUAZIO-
DIREN
IRIZPIDEAK
LORPEN-ADIERAZLEAK Jarduera
GAITASUNAK
Literatura-testuak entzunez edo irakurriz gozatzen du. 1
9
HIZKUNTZA- Literatura-testuak interpretatzen eta ulertzen ditu. 2, 3, 4, 5, 6, 7
KOMUNIKAZIORAKO
GAITASUNA 5 Idatzizko testu argiak sortzen ditu. 4, 7, 10, 11
6 Testuko lexikoa eta esamoldeak ulertzen ditu. 6
MATEMATIKARAKO Euroaren baliokidetasuna menderatzen du.

1, 8
GAITASUNA
Testuan ageri diren animaliak eta horien kumeen izenak

9 1, 9
ZIENTZIARAKO ezagutzen ditu.
GAITASUNA Maskotek behar dituzten zainketak ezagutzen eta
5 10, 11
azaltzen ditu.
GIZARTERAKO ETA Maskota izateak dakartzan gizartearekiko ardurak

HERRITARTASUNE- 5 ezagutzen eta azaltzen ditu. 10, 11
RAKO GAITASUNA
9 Testuan ageri diren elkartasun balioez ohartzen da. 1, 4, 7

ELKARTASUNERAKO
GAITASUNA Idatzizko testu argiak sortzen ditu,eta elkartasun balioak
5 4, 7
azaltzen ditu.
3
Jarduera Erantzunak Mailak
Intonazio eta hitz-jario egokiarekin eta A. Ez da saiatu ere egin.

puntuazioa errespetatuz irakurtzea. B. Hutsegiteren bat egin du.
1
C. Behar bezala egin du, nolabaiteko laguntzarekin.
D. Behar bezala egin du, laguntzarik gabe.
b) Dendariak txakurkumea oparitu zion umeari, A. Ez da saiatu ere egin.

bai baitzekien ondo zainduko zuela. B. Ez du esaldi zuzena aukeratu.
2
a) «Ez duzu txakurkume hori erosiko. Benetan A. Ez da saiatu ere egin.

nahi baduzu, oparitu egingo dizut». B. Ez du esaldi zuzena aukeratu.
3
Erantzun Eredua (E.E.): Herrena izanik, A. Ez da saiatu ere egin.

txakurkumeak ezin izango ditu gainerako B. Ez du jarduera osatu.
4
txakurrek egin ohi dituzten gauzak egin eta hori C. Behar bezala egin du, nolabaiteko laguntzarekin.
beste edozein umek ez luke nahiko. D. Behar bezala egin du, laguntzarik gabe.
O/Z/Z/O A. Ez da saiatu ere egin.

B. Hutsegiteren bat egin du.
5
txakurkumea / denda-ostea / herrena / A. Ez da saiatu ere egin.

albaitaria. B. Hutsegiteren bat egin du.
6
E.E.: Mutilak txakurkumearen egoera ulertuko A. Ez da saiatu ere egin.

du berearen antzekoa delako. B. Ez du jarduera osatu.
7
50 zentimoko bost txanpon. A. Ez da saiatu ere egin.

B. Ez du aukera zuzena hautatu.
8
C. Hutsegite bat edo bi egin ditu.
D. Behar bezala egin du.
txakurra – txakurkumea / oiloa – txita / ardia – A. Ez da saiatu ere egin.

arkumea / behia – txahala / zaldia – moxala. B. Hutsegiteren bat egin du.
9
Erantzun librea. A. Ez da saiatu ere egin.

B. Ez du jarduera osatu.
10

11
A maila: 1 puntu B maila: 2 puntu C maila: 3 puntu D maila: 4 puntu
4
4. proba. Mirenen sakelakoa
EBALUATZEN
EBALUAZIO-
DIREN
IRIZPIDEAK
LORPEN-ADIERAZLEAK Jarduera
GAITASUNAK
Literatura-testuak entzunez edo irakurriz gozatzen du. 1
9
Literatura-testuak interpretatzen eta ulertzen ditu. 2, 3, 4, 5, 6
5 Idatzizko testu argiak sortzen ditu. 4, 7, 10, 11

HIZKUNTZA-
KOMUNIKAZIORAKO Hitz-familiak osatzen ditu. 7
GAITASUNA
SMSetan erabiltzen diren laburdurak eta ikurrak
8
6 ezagutzen ditu.
Hizkuntzaren idatzizko eta ahozko adierazpideak

9
bereizten ditu.
Teknologia hizpide duten testuak interpretatzen eta

9 1
ulertzen ditu.
TEKNOLOGIARAKO
Teknologiari buruzko hitz-familiak osatzen ditu. 7
GAITASUNA
6 SMSetan erabiltzen diren laburdurak eta ikurrak
9
ezagutzen ditu.
IZATEN IKASTEKO 9 Gauzen kontsumo arduratsuaz ohartzen da 1, 4, 6

GAITASUNA 5 Bere izaeraz hausnartzen du. 11
GIZARTERAKO ETA Gizarte-arauak balioesten ditu..

HERRITARTASUNE- 9 1, 5
RAKO GAITASUNA
EKIMENERAKO ETA Idatzizko testu argiak sortzen ditu.

EKINTZAILE-SENA
5 10
GARATZEKO
GAITASUNA
4
Jarduera Erantzunak Mailak
Intonazio eta hitz-jario egokiarekin eta A. Ez da saiatu ere egin.

puntuazioa errespetatuz irakurtzea. B. Hutsegiteren bat egin du.
1
C. Sakelako telefonoaren erabilera arduratsua. A. Ez da saiatu ere egin.

B. Ez du esaldi zuzena aukeratu.
2
A. Keparen eskolan A. Ez da saiatu ere egin.

3
Bakarrik zegoenean, segurtasunerako soilik. A. Ez da saiatu ere egin.

B. Ez du erantzun ona eman.
4
C. Ez zuelako nahi irakasleak errieta egiterik. A. Ez da saiatu ere egin.

5
B. Atera probetxua sakelako telefonoaren A. Ez da saiatu ere egin.

balio-bizitza guztiari. B. Ez du esaldi zuzena aukeratu.
6
telefonozain eta telefonatu A. Ez da saiatu ere egin.

7
mesdz: mesedez / 2ar: bihar / hmn: hemen / A. Ez da saiatu ere egin.

mx: muxu. B. Hutsegiteren bat egin du.
8
:-) pozik :-( goibel ;-) begi keinua :-p mihia C. Hutsegite bat edo bi egin ditu.
kanpoan D. Behar bezala egin du.
Ahozkoa: sakelako telefonoa, telebista, irratia. A. Ez da saiatu ere egin.

Idatzizkoa: egunkaria, sakelako telefonoa B. Hutsegiteren bat egin du.
9
(mezuak), gutuna. C. Behar bezala egin du, nolabaiteko laguntzarekin.

10

11
A maila: 1 puntu B maila: 2 puntu C maila: 3 puntu D maila: 4 puntu
Kalifikazio-erregistroa
3. proba 3
Probako jarduerak
IKASLEAK
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 GUZTIRA BALORAZIOA
Emaitza
30 puntutik gora, guztira. Bikain.
30 eta 20 puntu artean. Ongi.
20 puntutik behera. Gutxiegi.
4. proba 4
Probako jarduerak
IKASLEAK
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 GUZTIRA BALORAZIOA
Emaitza
30 puntutik gora, guztira. Bikain.
30 eta 20 puntu artean. Ongi.
20 puntutik behera. Gutxiegi.
Lehen Hezkuntzako 3. mailarako Euskara Abian Gaitasunen ebaluazioa koadernoa
Zubia Editoriala, S. L.ren eta Santillana Educación, S. L.ren Hezkuntza Argitalpenetarako
Sailean Joseba Santxo Uriarteren eta Teresa Grence Ruizen zuzendaritzapean sortu,

Edizioa: Jon Ander Rojo García, Cristina Cerezo eta Ainhoa Basterretxea Llona.
Irudiak: Kepa De Orbe Ferreiro eta Fernando Pérez Velasco.
Testua: Jon Ander Rojo García.


Koordinazio teknikoa: Miren Pellejero Etxezarreta eta Jesús Muela Ramiro.
Lan hau egile-eskubideei buruzko legeek babestuta dago eta Zubia-Santillanari

fotokopiak egitea bakarrik zaie zilegi. Debekatuta dago baimendutakoez bestera
erabiltzea, batez ere merkataritza-helburuekin erabiltzen bada.
IRAKASKUNTZA NEURRIRA
Hobekuntza-plana
Zabaltze-programa
179
Aurkezpena
Irakaskuntza neurrira
Ikasle bakoitzak hezkuntza-helburuak bere gaitasunekin eta trebetasunekin bat
datorren erritmoan lor ditzan sustatzen du neurrirako irakaskuntzak. Horretarako,
garrantzitsua da plangintza bat egitea, zailtasunak gainditzen laguntzeko, batetik,
eta bere trebetasunak garatu eta hobetzeko, bestetik.
Irakaskuntza mota horren ardatza, beraz, metodologia malgua eta ikasle bakoitza-
ren beharrei ondoen egokitzen zaizkion hezkuntza-teknikak eta baliabideak dira.
Eta horretarako, beste baliabide batzuez gain, berariazko material didaktikoak
behar dira, haur bakoitzaren ikaskuntza-baldintzen arabera erabiltzeko aukera
ematen dutenak eta kasuan-kasuan ezartzen diren hobekuntza-helburuen ara-
bera erabiltzeko aukera ematen dutenak.
Ikuspegi horretatik, Egiten Jakin proiektuko Irakaslearentzako liburutegiak
zenbait material ditu, lan hori errazteko. Besteak beste, hauek:
• Baliabide osagarriak izeneko baliabide multzoa. Zenbait atal ditu, curriculume
ko arlo bakoitzerako, irakasleak kasuan-kasuan egokienak iruditzen zaizkion
fitxak aukera ditzan.
• Eta azkenik, Irakaskuntza neurrira deritzon koaderno hau. Ikaslearen liburu
ko unitate didaktiko bakoitzerako, bi atal ditu koadernoak:
– Hobekuntza-plana. Lan-fitxak dira, eduki nagusiak finkatzeko eta gaitasunak
garatzeko jarduera gehiago behar dituzten ikasleentzat.
– Zabaltze-programa. Fitxak dira horiek ere, baina helburua da ikasleek
zenbait edukitan sakontzea, ezagutzak zabaltzea eta eskuratutako gaitasunak
erabiltzea.
181
6 Lehen, orain, gero HOBEKUNTZA-PLANA. 1. fitxa
Izena Data
1 Osatu testua emandako aditz egokiak erabiliz.
nago • dut • dira • diot • dit
Goizaldeko hirurak eta esnaturik oraindik. Txizagura
ikaragarria eta komunera pixa egitera. Halakoetan amari
deitzen ; izan ere, iluntasunak beldurra ematen .
2 Erreparatu Asierren txikitako irudiei eta erantzun galderei.
(alaia eta potzoloa) (puzzleak egin) (dantza egin)
• Nolakoa zen Asier txiki-txikitan?
• Zer egitea gustatzen zitzaion lau urterekin?
• Zer zekien egiten sei urterekin?
3 Irakurri agenda eta idatzi. Zer egingo du Aitorrek larunbatean?
Bihar goizean Aitor goiz esnatuko da.

• Goizeko bederatzietan esnatu.
• Gela jaso eta gosaldu.
• Etxerako lanak egin.
• Markelen etxean bazkaldu.
• Kalean lagunekin jolastu.

6 A itsatsia HOBEKUNTZA-PLANA. 2. fitxa
Izena Data
1 Aukeratu -a itsatsia duten hitzak.
arroza etxea animalia gerrikoa
paisaia opila pertsona gauza
mutila planeta neska aldapa
2 Idatzi. Zer ikusten duzu irudi bakoitzean? Zehaztu kopurua.
3 Osatu esaldiak hitz hauek erabiliz.
platerkada • zikinkeriak • koilarakada • alferkeria
• alde batera utzi eta nire logela txukundu dut azkenean.
• Gosetuta etorri naiz eskolatik; ez dakit bete babarrun nahikoa izango

den ni asetzeko!
• Berriz ere lokatza eta ura nahasten zabiltzate! Berriz ere egiten!
• Haurrak ia dena jan du, fruta bi baino ez ditu utzi jan gabe.
4 Idatzi esaldiak harrokeria, tontakeria, haginkada eta tripakada hitzak erabiliz.

6 Esapideak HOBEKUNTZA-PLANA. 3. fitxa
Izena Data
1 Berridatzi esaldiak eta idatzi makina bat esapidea nabarmendutako hitzen ordez.
• Txirrindulari hark lasterketa asko irabazi zituen.
• Iñakik komiki pila bat ditu etxean.
2 Lotu esanahi bera duten esapideak.
bat etorri • • lan handia
praka bete lan • • ados egon
ziria sartu • • korrika joan
ziztu bizian joan • • engainatu
buru-belarri • • arreta handiz
3 Berridatzi esaldiak, esapide hauek erabiliz.
sutan egon kale egin lekutan egon eztitan egon

• Ainhoa oso gustura dago sofan etzanda.
• Maria oso haserre dago.
• Ezagutu nahi duzuen gaztelua oso urruti dago.
• Arku-tiratzaileak huts egin du geziarekin.

7 Oraintxe eta egunero HOBEKUNTZA-PLANA. 1. fitxa
Izena Data
1 Erreparatu irudiei eta idatzi. Zertan ari dira?
2 Erreparatu irudiei eta aukeratu. Zer egiten du Gaizkak larunbatero?
• Gaizka larunbatero berandu esnatzen da.
• Gaizka, larunbatero,
• Gaizkak,
3 Aukeratu eta osatu esaldiak.
• Nik egunero gurasoekin etxean.
bazkaltzen dut bazkaltzen ari naiz
• Maite lagunekin eta ez du etxeratzeko asmorik.
jolasten du jolasten ari da
• Zuek astelehenero biolina musika-eskolan.
jotzen duzue jotzen ari zarete

7 H letra HOBEKUNTZA-PLANA. 2. fitxa
Izena Data
1 Idatzi. Zer dira?
2 Bete hutsuneak taulako hitzak erabiliz.
hara • lehena • zaharra • oihukatu • handiak
• Azeriak piztia txikiak dira; hartzak, berriz, dira.
• Lasterketan urrezko domina irabazi dut, izan ere, izan naiz.
• Bi bizikleta dauzkat eta utzi ahal dizut nahi baduzu.
• Ez ezazu , baxuago hitz eginda ere entzuten dizut-eta.
• Hango jatetxe hark itxura ederra dauka, joan gaitezen .
3 Nola idazten da?
hate ur
ate hur
ahate uhur
hahate hurr

7 Sinonimoak HOBEKUNTZA-PLANA. 3. fitxa
Izena Data
polita • • lapitza
albistea • • hautsi
arkatza • • bueltatu
itzuli • • ederra
apurtu • • berria
2 Osatu hitz gurutzatuak hitz hauen sinonimoekin.
• 1. laguna: 4
• 2. eltzea: 3
5
• 3. erietxea: 2
• 4. euritakoa:
• 5. sendagilea:
• 6. eskutitza: 1
3 Berridatzi esaldiak, nabarmendutako hitzen ordez haien sinonimoak jarriz.
• Ainhoari asko gustatzen zaio guri bromak egitea.
• Ez ezazu basoa goraino bete urez.
• Txoriak habia egin du arbolaren adar batean.

8 Baldintza HOBEKUNTZA-PLANA. 1. fitxa
Izena Data
1 Egin baldintzak, adibidean bezala.
• Edurnek aterkia eraman ez > jaka eta motxila busti
Edurnek aterkia eramaten ez badu, jaka eta motxila bustiko zaizkio.
• Zuk txartelik eduki ez > igerilekuan sartzen utzi ez
• Jon arropa berriekin hain harro joan > jende guztiak begiratu
2 Lotu baldintzaren bi atalak, esaldiak osatzeko.
Jaka kentzen ez baduzu • • ez du telefonoa entzungo.
Berogailua itzaltzen baduzue • • arrantzaleak portuan geratuko dira.
Ikerrek telebista ozen jartzen badu • • haur txikienak beldurtu egingo dira.
Baserriko txakurrak zaunka egiten badie • • izerditu egingo zara.
Itsasoa txarra badago • • izoztu egingo zarete.
3 Asmatu esaldien bukaera edo hasiera.
• Loreontzietako landareak gehiegi hazten badira,
• Gurasoek agindutakoa betetzen ez badute,
•
, zapata berriak erosiko dizkiete.
• , lagunei emango diet.

8 Ba- partikula HOBEKUNTZA-PLANA. 2. fitxa
Izena Data
1 Irakurri testua eta azpimarratu ba- partikula duten hitzak.
KANPINEAN
–Zer egingo dugu gaur bazkaltzeko?
–Kanpinean egonda, arroza egitea errazena da!
–Guk egingo al dugu? Badaukagu surik, ala?
–Bai, badaukagu. Ama eta biok sarritan joaten
ginen lehen kanpinean. Hara, badator ama
laguntzera. Laztana, badakizu su hau pizten?
–Bai, badakit, pospoloak baino ez ditugu behar.
Badago pospolorik jatekoaren poltsan?
–Bai, hemen daude.
2 Lotu galderak eta erantzunak.
Badaramazu dirurik poltsikoan? • • Bai, badakit, iaz ikasi nuen igerilekuko ikastaroan.
Ba al dakizu igeri egiten? • • Bai, badauzkate. Atzo erosi zituzten txarteldegian.
Badakarzu zirarik? • • Ez, ez dakart. Ez dut uste euria egingo duenik.
Ba al doaz eskolako jaialdira? • • Ez, gero eskatuko diet gurasoei.
Badaukate sarrerarik? • • Ez, ez doaz, saskibaloi-partida daukate Altsasun.
3 Egin galderak erantzunetan oinarriturik, adibidean bezala.
• Ba al dakizu /Badakizu gizon hori nor den?
Ez, ez dakit gizon hori nor den.
•
Bai, badaukagu lehengusu jaioberriaren argazkia.
•
Ez, ez noa etxera, parkera noa.
•
Bai, badator trena; ibili azkar.

8 Antonimoak HOBEKUNTZA-PLANA. 3. fitxa
Izena Data
1 Idatzi. Zer dira?
handia • zurruna • garestia • zaila

malgua • erraza • txikia • merkea
200 € 2€
/ /
/ /
2 Lotu aurkako esanahia duten hitzak.
berotu • • hoztu
busti • • bukatu
sendatu • • lehortu
hasi • • gaixotu
3 Osatu esaldiak, nabarmendutako hitzen antonimoak hutsuneetan erabiliz.
• Zu oso trebea zara Legoak egiten, baina ni oso naiz.
• Hark esan duena ez da egia; gezurtiak beti .
• Etxeko sotoa iluna da, baina goiko solairua da.
• Lasai, ez duzu ariketa hau gaizki egingo, baizik.
• Barazkiak jatea ohitura ona da; gozoki asko jatea, berriz, ohitura da.

9 Aginduak HOBEKUNTZA-PLANA. 1. fitxa
Izena Data
1 Lotu irudiak eta aginduak.
1. Jantzi ezazue jaka! 2. Ken itzazue zapatak! 3. Egon geldi! 4. Joan zaitezte ohera!
2 Jarri baiezko esaldiak ezezkoan eta alderantziz.
• Joan zaitezte korrika!
• Ez ezazue kantatzen jarrai!
• Etorri hona!
• Joan zaitez kalera!
• Ez itzazu argiak itzali!
• Ez joan hondartzara!
3 Aukeratu forma egokia esaldiak osatzeko.
• Mikel eta Xabier, sukaldera berehala!
etor zaitez etor zaitezte
• Ainhoa, ogia etxerako bidean.
eros ezazu eros itzazu
• Markel eta Gotzon, txapin zikinak sukaldean.
utz ezazue utz itzazue
• Ama, lasai, guk batuko dugu mahaia-eta.
eser zaitez eser ezazu

9 S, x, z HOBEKUNTZA-PLANA. 2. fitxa
Izena Data
1 Bilatu letra-zopan definizioei dagozkien hitzak.
• Ibaia jaiotzen den tokia, iturburua:

A T R E Z L B T P I
U M A G I E A R E T
• Harrian egindako zulo sakona, haitzuloa: P R N E X I Z J O S
X T M G A Z I A U A
• Ibaiko urak bat-batean beheratzen F T Z I B E F U T S
diren lekua: ur- A R R A S A E Z I L
• Gatz asko duen ura, itsasoko ura, U S J N I U T I O A

esaterako: ur S O R B U R U A S B
M R U F D U T H E A
• Itsasertzeko amildegia:
S O M T E P E R B R
I A O A I K A D T R
• Barazkiak eta ereiteko asmoz lantzen Z N R U G R L U X A
den lur zatia:
2 Bete hutsuneak taulako hitzak erabiliz.
• Deba ibaiaren Arlabanen dago,

Araban, baina gero Gipuzkoa zeharkatzen du.
• Munduko ur- ezagunena Niagarakoa da,

Kanada eta Estatu Batuen arteko mugan.
• Itsasoko arrainek ur behar dute bizitzeko,

ibaiko arrainek, ordea, ur geza.
• Amonaren oparoa da, landatu gabe ere,

kuiak hazten zaizkio bertan.
• hartatik izurdeak begiztatu genituen.
• Santimamiñeko oso ezaguna da,

antzinako gizakiek marrazkiak egin zituztelako hango
paretetan.

9 Esapideak HOBEKUNTZA-PLANA. 3. fitxa
Izena Data
1 Markatu nabarmendutako esapideen esanahi bera dutenak.
• Nik gogoko dut Mikel, oso pertsona atsegina delako.
begiratu dut begitan hartu dut begikoa dut
• Arrantzaleek asko sufritu dute itsasoan, baina onik itzuli dira.
gorriak ikusi urdinak ikusi berdeak ikusi
• Guztiz harrituta geratu ginen Maialenen akrobaziekin.
zer edo zer zur eta lur bai ala bai
• Rakel oso tristatuta dago karpeta galdu duelako.
haizeak jota zerua jota lur jota
• Ez genuen etsi eta azkenean lortu genuen bizikleta konpontzea.
zin egin amore eman hitz egin
2 Aztertu irudiak eta esan zein esapide erabiliko zenukeen egoera bakoitzean.
barrez ito ospa egin jo eta ke aritu usin egin

10 Adberbioak HOBEKUNTZA-PLANA. 1. fitxa
Izena Data
1 Egin galderak erantzun hauetan oinarriturik.
• Garazik bikain egin du matematikako azterketa.
• George eta Michael iaz etorri ziren Australiatik Euskal Herrira.
• Ainarak mahaian utzi dizkizu atzo eskatu zenizkion argazkiak.
2 Irakurri esaldiak eta sailkatu azpimarratuta dauden hitzak.
• Txakurrak, etxera heldu ginenean, saltoka eta pozik hartu gintuen.
• Saltzaileak esan dit gaur ez dauzkala eranskailuak, baina, etzi, bai; han edukiko dituela.
• Hemen ez dituzte liburuak saltzen, hor saltzen dituzte.
• Bart oinutsik ibili ginen hondartzan.
NOLA NOIZ NON
3 Osatu esaldiak azpiko hitzekin.
ondo • garaiz • goibel • hurbil
• Aitona-amonak gure etxetik bizi dira.
• Gaur goizean, iritsi gara eskolara.
• Oso famatua da Askojan jatetxea, oso jaten delako han.
• Arantza dago aita itsasora joan delako, baina laster etorriko da bueltan!

10 Ts, tx, tz HOBEKUNTZA-PLANA. 2. fitxa
Izena Data
1 Erreparatu irudiei. Zer dira? Ondoren idatzi esaldiak hitz bakoitzarekin.
2 Osatu hitzak, ts, tx eta tz erabiliz.
• hi on i • i aslapurra • u i
• i asadar • hon a • urra a
• ikitu • hari a • i ali
• zulo oa • ingarra • errau a
3 Idatzi definizioei dagozkien hitzak.
• Metalezko diru-pieza:
• Lurra urarekin nahasten denean sortzen dena; basa:
• Ikatza egiteko erabiltzen den egur pila edo meta:
• Material beltza, Olentzerok txarto portatzen direnei ekartzen die:

10 Hitz elkartuak I HOBEKUNTZA-PLANA. 3. fitxa
Izena Data
1 Lotu hitz elkartuak eta idatzi. Ondoren, bete esaldietako hutsuneak hitz horiekin.
katu • • ontzi
esku • • jaun
eguzki • • kume
baso • • lore
arrain • • baloi
• Ipuin zaharretan, basoan bizi den izaki iletsua da.
• Lore hori handi horiek dira.
• Arrain bat erosi dugu eta sartu dugu.
• Ikastetxeko taldeak partida irabazi du.
• Baserriko katuak lau izan ditu.
2 Markatu nabarmendutako esapideen esanahi bera dutenak.
• Loreak jartzen diren ontzia:
• Txerriaren kumea:
• Basoan bizi den katua:
• Gozokiak saltzen dituzten denda:
3 Idatzi azpian denda bakoitzaren izena.

6 Norberaren burua deskribatzea ZABALTZEKO FITXA
Izena Data
Autorretratua
Hona hemen ni, aurpegi zorrotzeko gizona.
Gaztaina-koloreko ilea dut, kopeta laua eta
garbia. Begi alaiak ditut eta sudur okerra,
baina neurrikoa.
Bizarra zuritu egin zitzaidan aspaldi, baina
urre-kolorekoa nuen gaztetan. Bibote handia
dut, eta aho txikia. Nire hortzak… hobeto ez
baditut erakusten. Sei baino ez dauzkat,
beste guztiak erori ondoren.
Ez naiz azal beltzaranekoa, zurikoa baizik.
Gorputzez ez naiz ez handi, ez txiki. Bizkarra
pixka bat okertu zait, eta hanka motelekoa
naiz.
Soldadua izan nintzen denbora luzez, eta
ezkerreko eskua mugitu ezinda geratu
zitzaidan gerra batean. Bost urte egin nituen
preso. Han ikasi nuen pazientzia izaten arazoen aurrean.
Idazlea naiz eta Miguel de Cervantes dut izena. Ni naiz On Kixote idatzi zuena.
Miguel de Cervantes (moldatua)
1 Aukeratu Cervantesek bere buruaren zer gauza deskribatu dituen.
Ezaugarri onak. Itxura soilik.
Ezaugarri ez hain onak. Izaera soilik.
Ezaugarri onak eta ez hain onak. Itxura eta izaera.
2 Azpimarratu Cervantesen deskribapenarekin bat datozenak.
aho txikia • bizar zuria • ile beltzarana • bibote handia • futbolaria

pazientzia handikoa • aurpegi biribila • bizkar okerra • hortzak erorita

ZABALTZE-PROGRAMA
6
3 Orain, zerrendatu zeure ezaugarriak.
NIre itxura NIre izaera Egiten dudana
4 Zerrendatutako ezaugarriak kontuan hartuz, idatzi zeure buruaren deskribapena.
NIRE AUTORRETRATUA


7 Lagunarteko gutuna idaztea
Izena Data
1 Irakurri testua eta idatzi atal bakoitzari dagokiona.
a) sinadura c) lekua eta data e) azken agurra
b) hasierako agurra d) testu nagusia
Santa Grazi, apirilaren 3a

Kaixo, Itziar. Zer moduz zabiltza Atxarteko eskalada ikastaroan?
Gu ederto ari gara pasatzen Santa Grazin. Santa Grazi Zuberoako
herritxo bat da. Atzo, hemendik hurbil dagoen Kakuetako arroilara joan
ginen. Ibilbide osoa erreka baten paretik egin genuen; ederra benetan: ur-
jauziak, basoak... denetarik ikusi genuen.
Kanpin denda bat jarri dugu basoan eta ez daukagu ez komunik ez

dutxarik. Errekan bainatu behar izan gara garbitzeko. Badakizu hozbera
hutsa naizela, ezta? Horiek oihuak bota ditudanak; ura izoztuta dago!
Amak sekulako errieta egin digu uretan ikusi gaituenean. Tira, hitz egingo
dugu itzultzean, beste gauza asko ere egin ditugu-eta.
Espero dut zeu ere ikaragarri ondo pasatzen aritzea; seguru baietz!
Edozer emango nuke zu paretan gora ikustearen truke!
Patxo bat!
Galder
2 Erantzun galderei.
• Nork idatzi du gutuna?
• Nori idatzi dio?
• Nola hasten eta bukatzen da gutuna?
• Nondik idatzi du? Zer egiten dago han?
• Non dago Itziar? Zer egiten dago han?

ZABALTZE-PROGRAMA
7
3 Aukeratu lagunarteko gutuna idazteko agurrak.
- Kaixo, Galder! - Adeitasunez, agur.

- Jaun agurgarria: - Besarkada handi bat.
- Galder jauna: - Zure erantzunaren zain, agur.
- Kaixo, aspaldiko! - Aurretiaz, eskerrik asko.
- Egun on, lagun! - Musu handi-handi bat!
- Jaun agurgarri hori: - Interesgarri izango zaizulakoan, agur.
- Jauna/Andrea: - Patxo bat!
4 Idatzi Itziarrek Galderri idatziko liokeen erantzuna.
a) Hasiera: jarri eskuinean lekua eta data, eta idatzi hasierako agurra.
b) Testua: idatzi zer egiten ari den, nola pasatu duen, zer sentitu duen…
c) Agurra: ez ahaztu azken agurra eta sinadura.

8 Gonbidapenei erantzutea
Izena Data
1 Irakurri gonbidapena eta hari emandako bi erantzunak. Ondoren, erantzun galderei.
Gonbidapena
Lagun maitea:
Pozik gonbidatzen zaitut datorren astean egingo dudan
urtebetetze-jaira. Askari ederra eta jolasak izango dira.
Arratsalde aparta igaro nahi dut, ahal dela zurekin ere bai.
Eguna: ostirala, urriaren 19a.
Ordua: arratsaldeko 17:00etan.
Helbidea: Fika kalea, 25.
Zu etortzea nahi nuke. Ederki pasatuko dugu elkarrekin!
Markel
Kaixo, Markel: Kaixo, Markel:

ita.
i naiz zure dut zure gonb
Oso pozik jarr Asko estimatu
udanean. lean kanpoan
gonbita jaso d Tamalez, ostira zin
lagunak eta e
z rasoekin eta e
Aspalditik gara izango naiz gu ena
in nahi. n zure jaira. D
nizuke huts eg izango dut joa
r egon hantxe dela, eskerrik
asko
Horregatik, ziu
, ezin hobeto atik eta ea
izango naizela rte gonbidatzeag
goz. Ordura a hurrengoan ah
al dudan.
pasatzeko go
Nekane Gorka
• Zer erantzun du baiezko erantzuna eman duenak?
• Zein arrazoi eman ditu ez joateko gonbidapenari ezezkoa eman dionak?
• Zakarra izan al da ezezkoa ematerakoan? Nolako hitzak erabili ditu?

ZABALTZE-PROGRAMA
8
2 Aukeratu. Zein hitz erabiliko zenituzke erantzun egokia emateko?
bai zera! • estimatzen dizut
joan nahi nuke, baina • ez molestatu
eskerrik asko • ez dut joan nahi
ezta pentsatu ere • pozik joango naiz
3 Irakurri gonbidapena eta asmatu erantzuna, baiezkoa zein ezezkoa emanez.
Kaixo, ikaskidea:
Musika talde berria gara Piztitzarrak.
Bihar kontzertua egingo dugu
ikastetxeko gimnasioan. Zu han
egotea nahi genuke.
Eskolak amaituta izango da.
Zatoz eta musika zer den ikusiko
duzu!
Piztitzarrak
BAIEZKOA EZEZKOA
Kaixo, Kaixo,


9 Objektuen deskribapenak egitea
Izena Data
1 Irakurri furgonetaren deskribapena eta erantzun.
Aurrekoan Baionako furgoneta, karabana eta

autokarabanen azokan egon ginen.
Furgonetek harritu ninduten gehien, hain toki
txikian zenbat gauza dauden ikusita!
Furgoneta batzuk etxeen modukoak ziren:
oheak, sukaldea, komuna, armairuak…
denetarik zeukaten! Berogailua ere bazuten.
Furgonetaren aurrealdea, edozein autoren
aurrealdea bezalakoa da. Furgoneta
gidatzeko pedalak, bolantea eta palanka
erabiltzen dituzte. Furgonetek lau gurpil
dituzte, baina autoen gurpilak baino handiagoak eta zabalagoak izan ohi dira;
garestiagoak ere bai.
Aurreko aldean, gidariarentzako eta lagunarentzako eserleku bi dituzte.
Eserlekuak biratu egin daitezke eta atzera begira jarri. Eserleku horiekin eta
atzealdean dauden beste bi eserlekuekin, egongelatxoa atondu dezakegu.
Egongelan bertan, sukalde txiki bat ere badago, sua eta arraska egon ohi dira
bertan. Furgoneta dotoreenek komun txiki bat ere badute, dutxa eta guzti.
Egongela logela bihurtzen da eta bi lagunek egin dezakete lo bertan. Nahi
izanez gero, goiko sabaia altxatuta, beste pertsona bik ere egin dezakete lo.
• Nolako gurpilak ditu furgonetak?
• Zein ezaugarri dute eserlekuek?
• Zein gela ditu furgonetak?
• Non egiten da lo?

ZABALTZE-PROGRAMA
9
2 Markatu. Zer ezaugarri ematen ditu testuak?
keinukariak gurpilak balaztak
komuna ateak eserlekuak
leihoak bolantea irratia
erregaia logela berogailua
sukaldea egongela ur beroa
3 Erreparatu irudiei eta deskribatu.
AUTOKARABANA


10 Kartelak sortzea
Izena Data
1 Erreparatu kartelari arretaz eta erantzun.
Matxingor piratak DVDak sinatuko ditu.
• Zer iragartzen du kartelak?
2 Erreparatu kartelari eta aukeratu leloa.
Azukrea biziaren poza. Eguzkitan berotu bai, baina kiskali ez.
Ongi jan, ongi bizi. Kirola osasunaren bidea.

ZABALTZE-PROGRAMA
10
3 Egin kartel bat, lelo eta guzti.
a) Marraztu: marraztu karteleko irudia.
b) Idatzi: zehaztu tokia, eguna eta ordua.
c) Asmatu: jarri leloa kartelari.

2 Erantzunak
Erantzunak
HOBEKUNTZA-PLANA
6. UNITATEA 7. UNITATEA
Gramatika Gramatika
1. Goizaldeko hirurak dira eta esnaturik nago 1. Neskak abesten ari dira.
oraindik. Txizagura ikaragarria dut eta komunera Untxiak saltoka ari dira.
noa pixa egitera. Halakoetan amari deitzen diot; Behiak belarra jaten ari dira.
izan ere, iluntasunak beldurra ematen dit. Neska zapatak lotzen ari da.
2. Asier ume alaia eta potzoloa zen txiki-txikitan. 2. Gaizka, larunbatero, igerilekura joaten da.
Asierri puzzleak egitea gustatzen zitzaion lau Gaizkak, larunbatero, aitona-amonen etxean
urterekin. bazkaltzen du.
Asierrek dantza egiten zekien sei urterekin. 3. Nik egunero gurasoekin bazkaltzen dut etxean.
3. Bihar goizean Aitor goiz esnatuko da. Lehenik, gela Maite lagunekin jolasten ari da eta ez du
jasoko du eta gosaldu egingo du. Ondoren, etxeratzeko asmorik.
etxerako lanak egingo ditu. Gero, Markelen etxean
Zuek astelehenero biolina jotzen duzue musika-
bazkalduko du eta arratsaldean lagunekin jolastuko
eskolan.
da kalean.
Ortografia Ortografia
1. zuhaitza; hodeia; hezurra; ahoa; hortza; ohea;
1. animalia; paisaia; pertsona; gauza; planeta; neska; mahaia; hamabi.
aldapa.
2. Azeriak piztia txikiak dira; hartzak, berriz, handiak
2. Hiru pilota; lau arrautza; hiru ohe; bi gona. dira.
3. Alferkeria alde batera utzi eta nire logela Lasterketan urrezko domina irabazi dut, izan ere,
txukundu dut azkenean. lehena izan naiz.
Gosetuta etorri naiz eskolatik; ez dakit platerkada Bi bizikleta dauzkat eta zaharra utzi ahal dizut nahi
bete babarrun nahikoa izango den ni asetzeko! baduzu.
Berriz ere lokatza eta ura nahasten zabiltzate! Berriz Ez ezazu oihukatu, baxuago hitz eginda ere
ere zikinkeriak egiten! entzuten dizut-eta.
Haurrak ia dena jan du, fruta koilarakada bi baino Hango jatetxe hark itxura ederra dauka, joan
ez ditu utzi jan gabe. gaitezen hara.
4. Erantzun librea. 3. ahate; hur.
Lexikoa Lexikoa
1. Txirrindulari hark makina bat lasterketa irabazi 1. polita: ederra; albistea: berria; arkatza: lapitza; itzuli:
zituen. bueltatu; apurtu: hautsi
Iñakik makina bat komiki ditu etxean. 2. 1. laguna: adiskidea; 2. eltzea: lapikoa; 3. erietxea:
2. bat etorri: ados egon ospitalea; 4. euritakoa: aterkia; 5. sendagilea:
praka bete lan: lan handia medikua; 6. eskutitza: gutuna.
ziria sartu: engainatu 3. Ainhoari asko gustatzen zaio guri txantxak egitea.
ziztu bizian joan: korrika joan Ez ezazu edalontzia goraino bete urez.
buru-belarri: arreta handiz Txoriak habia egin du zuhaitzaren adar batean.
3. Ainhoa eztitan dago sofan etzanda.
Maria sutan dago.
Ezagutu nahi duzuen gaztelua lekutan dago.
Arku-tiratzaileak kale egin du geziarekin.

Erantzunak
HOBEKUNTZA-PLANA
8. UNITATEA Etxeko sotoa iluna da, baina goiko solairua argia da.
Lasai, ez duzu ariketa hau gaizki egingo, ongi/
Gramatika ondo baizik.
1. Zuk txartelik ez badaukazu, ez dizute utziko Barazkiak jatea ohitura ona da; gozoki asko jatea,
igerilekuan sartzen. berriz, ohitura txarra da.
Jon arropa berriekin hain harro badoa, jende
guztiak begiratuko dio.
2. Jaka kentzen ez baduzu, izerditu egingo zara.
9. UNITATEA
Berogailua itzaltzen baduzue, izoztu egingo zarete. Gramatika
Ikerrek telebista ozen jartzen badu, ez du telefonoa 1. 4; 2; 3;1.
entzungo. 2. Ez zaitezte korrika joan!
Baserriko txakurrak zaunka egiten badie, haur Jarrai ezazue kantatzen!
txikienak beldurtu egingo dira.
Ez etorri hona!
Itsasoa txarra badago, arrantzaleak portuan
Ez zaitez kalera joan!
geratuko dira.
Itzali itzazu argiak!
3. Erantzun librea.
Joan hondartzara!
Ortografia 3. Mikel eta Xabier, etor zaitezte sukaldera berehala!
1. Badaukagu; badaukagu; badator; badakizu; Ainhoa, eros ezazu ogia etxerako bidean.
badakit; Badago.
Markel eta Gotzon, utz itzazue txapin zikinak
2. Badaramazu dirurik poltsikoan? Ez, gero eskatuko sukaldean.
diet gurasoei.
Ama, eser zaitez lasai, guk batuko dugu mahaia-
Ba al dakizu igeri egiten? Bai, badakit, iaz ikasi nuen eta.
igerilekuko ikastaroan.
Badakarzu zirarik? Ez, ez dakart. Ez dut uste euria Ortografia
egingo duenik. 1. sorburua; leizea; ur-jauzia; ur gazia; itsaslabarra;
Ba al doaz eskolako jaialdira? Ez, ez doaz, saskibaloi- soroa
partida daukate Altsasun. A T R E Z L B T P I
U M A G I E A R E T
Badaukate sarrerarik? Bai, badauzkate. Atzo erosi P R N E X I Z J O S
zituzten txarteldegian. X T M G A Z I A U A
3. Ba al daukazue /Badaukazue lehengusu F T Z I B E F U T S
A R R A S A E Z I L
jaioberriaren argazkia? U S J N I U T I O A
Ba al zoaz/Bazoaz etxera? S O R B U R U A S B
M R U F D U T H E A
Ba al daramazue /Badaramazue bazkide-txartelik? S O M T E P E R B R
I A O A I K A D T R
Ba al dator /Badator trena? Z N R U G R L U X A
Lexikoa
1. handia / txikia; zurruna / malgua; garestia / merkea; 2. Deba ibaiaren sorburua Arlabanen dago, Araban,
erraza / zaila. baina gero Gipuzkoa zeharkatzen du.
2. berotu / hoztu; busti / lehortu; sendatu / gaixotu; Munduko ur-jauzi ezagunena Niagarakoa da,
hasi / bukatu. Kanada eta Estatu Batuen arteko mugan.
3. Zu oso trebea zara Legoak egiten, baina ni oso Itsasoko arrainek ur gazia behar dute bizitzeko,
traketsa naiz. ibaiko arrainek, ordea, ur geza.
Hark esan duena ez da egia; gezurtiak beti Amonaren soroa oparoa da, landatu gabe ere,
gezurra. kuiak hazten zaizkio bertan.

Erantzunak
HOBEKUNTZA-PLANA
Itsaslabar hartatik izurdeak begiztatu genituen. Lexikoa

Santimamiñeko leizea oso ezaguna da, antzinako 1. katakume; eskubaloi; eguzki-lore; basajaun;
gizakiek marrazkiak egin zituztelako hango paretetan. arrainontzi.
Lexikoa Ipuin zaharretan, basajauna basoan bizi den izaki
1. Nik begikoa dut Mikel, oso pertsona atsegina iletsua da.
delako. Lore hori handi horiek eguzki-loreak dira.
Arrantzaleek gorriak ikusi dute itsasoan, baina onik Arrain bat erosi dugu eta arrainontzian sartu dugu.
itzuli dira. Ikastetxeko eskubaloi taldeak partida irabazi du.
Guztiz zur eta lur geratu ginen Maialenen Baserriko katuak lau katakume izan ditu.
akrobaziekin. 2. Loreak jartzen diren ontzia: loreontzia.
Rakel lur jota dago karpeta galdu duelako. Txerriaren kumea: txerrikumea.
Ez genuen amore eman eta azkenean lortu genuen Basoan bizi den katua: basakatua.
bizikleta konpontzea. Gozokiak saltzen dituzten denda: gozo-denda.
2. barrez ito; ospa egin; jo eta ke aritu; usin egin. 3. zapata-denda; loradenda.
10. UNITATEA
Gramatika
1. Nola egin du Garazik matematikako azterketa?
Noiz etorri ziren George eta Michael Australiatik
Euskal Herrira?
Non utzi dizkizu Ainarak atzo eskatu zenizkion
argazkiak?
2. Nola: saltoka; pozik; oinutsik.
Noiz: bihar; etzi; bart.
Non: han; hemen; hor.
3. Aitona-amonak gure etxetik hurbil bizi dira.
Gaur goizean, garaiz iritsi gara eskolara.
Oso famatua da Askojan jatetxea, oso ondo jaten
delako han.
Arantza goibel dago aita itsasora joan delako, baina
laster etorriko da bueltan!
Ortografia
1. loreontzia; itsasargia; hautsontzia; itsasontzia;
mahatsa; tximinoa.
2. hitzontzi; itsaslapur; itsasadar; hontza; urratsa; txikitu;
haritza; itzali; zulotxoa; txingarra; errautsa; utzi.
3. txanpona; lokatza; txondorra, ikatza.

Erantzunak
ZABALTZE-PROGRARAMA
6. UNITATEA 8. UNITATEA
1. Ezaugarri onak eta ez hain onak. 1. Pozik joango dela urtebetetze-jaira.
Itxura eta izaera. Egun horretan gurasoekin kanpoan izango dela.
2. Aho txikia; bizar zuria; bibote handia; pazientzia Ez. Oso modu onean eta arrazoiak emanez eman du
handikoa; bizkar okerra; hortzak erorita. ezezkoa.
3. E. L. 2. Estimatzen dizut; joan nahi nuke, baina; eskerrik asko;
4. E. L. pozik joango naiz.
3. E. L.
7. UNITATEA
1.
9. UNITATEA
lekua eta data 1. Furgoneta hauen gurpilak autoen gurpilak baino
hasierako agurra Santa Grazi, apirilaren 3a handiagoak eta zabalagoak izan ohi dira; garestiagoak
Kaixo, Itziar. Zer moduz zabiltza Atxarteko eskalada ikastaroan? ere bai. Lau izan ohi dira. mota bat.
Gu ederto ari gara pasatzen Santa Grazin. Santa Grazi Zuberoako herritxo bat
da. Atzo, hemendik hurbil dagoen Kakuetako arroilara joan ginen. Ibilbide osoa Aurreko aldean, gidariarentzako eta lagunarentzako
erreka baten paretik egin genuen; ederra benetan: ur-jauziak, basoak... denetarik
ikusi genuen.
testu nagusia
eserleku bi dituzte. Eserlekuak biratu egin daitezke eta
Kanpin denda bat jarri dugu basoan eta ez daukagu ez komunik ez dutxarik. atzera begira jarri. Eserleku horiekin eta atzealdean
Errekan bainatu behar izan gara garbitzeko. Badakizu hozbera hutsa naizela,
ezta? Horiek oihuak bota ditudanak; ura izoztuta dago! Amak sekulako errieta
egin digu uretan ikusi gaituenean. Tira, hitz egingo dugu itzultzean, beste gauza
dauden beste bi eserlekuekin, egongelatxoa atondu
asko ere egin ditugu-eta. dezakegu.
Espero dut zeu ere ikaragarri ondo pasatzen aritzea; seguru baietz! Edozer
emango nuke zu paretan gora ikustearen truke! Furgonetak egongela bat du, bertan dago sukaldea.
Patxo bat! azken agurra Egongela logela bihurtzen da. Komun txiki bat ere
Galder
badu.
sinadura
Egongelan egiten da lo, logela bihurtuta. Nahi izanez
gero, goiko sabaia altxatuta, beste pertsona bik ere egin
2. Galderrek dezakete lo.
Itziarri. 2. gurpilak; komuna; eserlekuak; bolantea; logela;
sukaldea; egongela; berogailua.
Tokiaren izena eta datarekin.
3. E. L.
Zuberoatik, Santa Grazitik idatzi du.
Kanpinean dago, familiarekin.
Bizkaiko Atxarten, eskalada-ikastaro batean. 10. UNITATEA
3. Lagunarteko agurrak: 1. Matxingor pirata izeneko antzezlana iragartzen du.
Kaixo, Galder! 2. Ongi jan, ongi bizi.
Kaixo, aspaldiko! 3. E. L.
Egun on, lagun!
Besarkada handi bat.
Zure erantzunaren zain, agur.
Musu handi-handi bat!
Patxo bat!
4. E. L.

Oharrak

Oharrak

Lehen Hezkuntzako 3. mailarako Euskara Abian Irakaskuntza neurrira Zubia Editoriala, S. L.ren
eta Santillana Educación, S. L.ren Hezkuntza Argitalpenetarako Sailean Joseba Santxo Uriarteren
eta Teresa Grence Ruizen zuzendaritzapean sortu, taxutu eta gauzaturiko talde-lana da.

Edizioa: Josu Goikoetxea Gezuraga eta Ainhoa Basterretxea Llona.
Irudiak: Alex De Orbe Ferreiro, Gorka Aranburu Santamaria, Kepa De Orbe Ferreiro eta Piru Pérez Velasco.
Testua: Saioa Larrauri Castresana eta Nahia Larrauri Castresana.


Koordinazio teknikoa: Miren Pellejero Etxezarreta eta Jesús Muela Ramiro.
© 2015 by Zubia Editoriala, S. L. / Santillana Educación, S. L.

Legizamon poligonoa
Gipuzkoa kalea, 31
48450 Etxebarri (Bizkaia)
Printed in Spain
ISBN: 978-84-9894-510-2 Lan hau egile-eskubideei buruzko legeek babestuta dago eta Zubia-Santillanari
PK: 544474 fotokopiak egitea bakarrik zaie zilegi. Debekatuta dago baimendutakoez beste-
Lege-gordailua: M-34830-2015 ra erabiltzea, batez ere merkataritza-helburuekin erabiltzen bada.

Guia Abian 3-2

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Guia Abian 3-2

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

IRAKASLEARENTZAKO LIBURUTEGIA

Ikasgelarako egunez egunekoa

Gure argitalpen-proiektu berria duzue aurrean: Egiten jakin. Azterketa- eta

3 Aztertu alboko kartela eta erantzun.

Zertarako antolatu dute kartelean

4 Begiratu karteleko irudiei eta azaldu.

Zein kirol ageri dira bertan?

5 BALIOETAN HEZTEA. Zaindu zure gorputza.

Idazmena egiten jakin

6 Pentsatu eta azaldu Pertsonen

Atarikoa eta Ahozko komunikazio-programa

Unitate guztietan irakurgai bat ageri da, irakurmena

eta irakurritakoaren ulermena lantzeko. Irakurgaiak

Irakurgaien albo batean, testuetatik ateratako

zenbait hitzen edo esapideen esanahia azaltzen da,

ulermena errazteko eta hiztegia aberasteko.

Irakurritakoaren ulermena Irakurgaia lantzen 6

1 Erantzun galderei koadernoan. IPUINETIK HARAGO

Irakurritakoaren ulermena maila guztietan lantzeko

asmoz, irakurgaiaren egiturari, oinarrizko elementuei,

gertakariei eta ikasleen iritziei buruzko ariketak biltzen  

dira orrialde hauetan. Ipuinetik harago izeneko

atalean, gainera, irakurgaia oinarritzat harturik, mota HITZEN HABIA

askotako testuak (albisteak, elkarrizketak, narrazioak,

ariketak ere proposatzen zaizkie ikasleei.

Hitzen habia izeneko atalean, bestalde, irakurgaiko

lexikoa, eta baita gaiarekin lotura duena ere, lantzeko

ariketak ageri dira.

Hizkuntzaren erabilera. LEHEN, ORAIN, GERO 6

Eta oraindik ere

Idatzi amari buruzko testutxoa

Kontatu ahal bezain zehatz.

1 Aztertu irudiak eta deskribatu.

laukitxo batean, adibidez hornituak, are

ulerterrazagoak izan daitezen.

Ortografia-programan zuzentasunez idazteko oinarri-oinarrizko

jartzen da bereziki gatazkatsuak diren gaietan, hala nola, txistukarien edota

Aitak oso gustuko ditu arrautz/arrautza frijituak.

betekada astakeria harrokeria antzerkigintza

ES0000000001919 531955 Unidad 06_5522.indd 14 01/04/2015 15:33:42

Harremanetan. DAKIGUNA AZALTZEA 6

1 Entzun Elkarrizketa testua eta adierazi

Harremanetan Getxoko skate-eskola Euskal Herriko

elkarrizketa eta kontakizun laburrak eskaintzen dira, entzundakoaren

ulermenari dagozkion ariketekin batera.

Ahozko komunikazioa lantzeko, berriz, entzundakoarekin nolabaiteko

lotura duten mintzatzeko ariketak proposatzen dira, hizkuntza-funtzio

jardueretan ere entzundakoa lantzeko beste testu bana ageri dira.

ES0000000001919 531955 Unidad 06_5522.indd 15 01/04/2015 15:33:44

egiten jakin Pertsonen deskribapena Testu-tipologia 6

Egiten jakin izeneko programan testu-tipologia eta

idazmena lantzen dira. Helburu nagusia ikasleek

ingurune hurbilean aurkitu ohi dituzten testuen

egituraz jabetzeko eta, batez ere, testuok sortzeko

behar dituzten tresnak eskaintzea da. Horretarako,

Prozesua gidatua da, azken ariketan testua idazteko

3 Lehen ariketako testuan eta irudian oinarrituta, aukeratu Nelsonen laguna

Gaztetatik hasita egundaino,

Ikasleek lexikoa zabaltzeko eta finkatzeko modua izan dezaten, aukera

orrialde honetan hitzen alderdi semantikoarekin eta morfologikoarekin zerikusi

Buru-belarri ari zen liburua irakurtzen eta ez zidan entzun.

Ariketez gain, gramatika- eta eta ortografia- programetan bezala, argibide

egonean egon oso urrun egon

AMAIERAKO JARDUERAK • Irakurgaia, entzungaia eta berrikusteko

IZATEN JAKIN BALIOETAN HEZTEA • Zaindu zure gorputza.

• Irakurgaia ulertzea. Nolako ilea zeukan lehen gure herriko ile-apaintzaileak?