Νεοελληνική Φιλολογία ΙΙ

Καθηγήτρια: Χανή Αικατερίνη

Εξάμηνο ΣΤ’ (ΦΝ 83)
Κλιμάκιο Με – Ω

Μαθήματα 1ο (1/3/2017)
Θα ασχοληθούμε με τη Γενιά του 1930 ή Υπερρεαλισμός: αυτούς που
εμφανίστηκαν πριν τον πόλεμο (Ελύτης, Σεφέρης, Ρίτσος, Εμπειρίκος,
Εγγονόπουλος). Είναι ευρωπαϊκό κίνημα.

Αγγλία (και Αγγλοσάξονες)

Δεν επικοινωνούν πνευματικά.
Μιλούμε για ποίηση (Τόμας Έλιοτ, Έζρα Πάουντ).
1910: εμφάνιση νέων παραγόντων, με το τέλος της Βικτωριανής Εποχής.
Υπάρχει σύγχυση των ορίων ζωής.
Αυτοονομάστηκαν μοντερνιστές (σύγχρονοι).
Επικέντρωση στην επικαιρότητα με μια διάθεση αρνητική, δεν ωθούσε την
ευτυχία, ανακάτεμα συντακτικών εννοιών και αρνητική διάθεση.
Ο Έλιοτ ήταν εμπνευστής του Σεφέρη.
Μοντερνισμός στην Ελλάδα: Σεφέρης, Καβάφης, Καρυωτάκης και όλες οι
μεταπολεμικές γενιές. Στήριζε αυτό το στυλ η σαρκαστική φιλοσοφία.

Γαλλία (και Βέλγιο και Ολλανδία)

1915: πιο φιλελεύθερη.
Εμφανίζεται ο Μαρινέτι. Φτάνει σε ακρότητες, στο γκρέμισμα των πάντων,
λατρεία για το μέλλον (φουτουρισμός). Επιμέρους κλάδος στη ζωγραφική
είναι ο κυβισμός.
1916 – 1920: Κίνημα Νταντά.
Λόγω του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου ήταν ριζοσπάστες: «γκρεμίζουμε τα
πάντα, δεν χτίζουμε τίποτα». Όλη η φιλοσοφία τους ήταν ένα «εναντίον».
Αποσκοπούσε να ξυπνήσει το λαό, να σκεφτεί, να διαβάσει ποίηση…
Πως; Θυμώνοντάς τους.
Πικαμπιά: ντανταϊστής καλλιτέχνης – οξύτατη επανάσταση, απόλυτη
εξάρθρωση της γλωσσικής φράσης.
Υπερρεαλιστές: Μπρετόν, Ρεμπώ, Αραγκόν, Σουπώ. Ο Μπρετόν ζήτησε από
τους Ντανταϊστές να συζητήσουν τι είναι μοντέρνο (από τον Πικαμπιά).
Τέλος στην ύπαρξη του Νταντά – βγαίνει στη σκηνή ο Υπερρεαλισμός.
1920: θάνατος ποιητών – δεν δημιούργησε κίνημα το Υπερρεαλισμός.
Αφομοίωσαν το επαναστατικό πνεύμα του Ντανταϊσμού.
Πρέπει να παραμερίσουν τα όρια της τέχνης (πριν είχαν παραμερίσει τα
όρια της επιστήμης).
Η ζωή είναι μια απόλαυση, ένα ενιαίο αύριο (ζήσε τη ζωή).
Θεωρούσαν τη σεξουαλική πράξη ως πνευματική και υλική ένωση (εμμονή
στην ένωση). Όλες οι καταστάσεις τείνουν προς την ένωση που φέρνει
ευτυχία. Εκείνο που τείνει στον χωρισμό, φέρνει δυστυχία.
Τελείωσε το «κίνημα» με την άφιξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, μετά το
τέλος του πολέμου, έχουν ενταχθεί ως κίνημα του 20ου αιώνα.
Ζητούσαν να μπει στην λογική του ανθρώπου η φαντασία, η ενόραση.
Δεν δημιούργησε κίνημα γιατί είναι δύσκολο να έχει μια αναρχούμενη
διάθεση ενώ ο ρομαντισμός μας αφήνει στην αδράνειά μας.
Ενδυνάμωση δυσαρέσκειας με τον πόλεμο.

Το αντίστοιχο με τον μοντερνισμό είναι ο εξπρεσιονισμός (προβάλλεται

εκτός η ψυχική διάθεση – πίνακας «η κραυγή» του Μονκ).
Πίνακας «Χαλασμός» του Survege: σαν χορός αρχαίας τραγωδίας.
Εστίαση πάνω στην επικαιρότητα με αρνητικό συναίσθημα και με μεγάλη
προβολή.

(μας έδωσε κάτι κείμενα και τα αναλύσαμε)

Κείμενα από το κίνημα «Νταντά»
Σου δίνει την ευχέρεια με τα μεγάλη ή μικρά γράμματα να τα ντύσεις με
έννοιες. Έπαιζαν με τον στίχο ποικιλοτρόπως.
Με τα σύμβολα μακρού και βραχέως θέλουν να δώσουμε ήχο – σύνδεση και
με μουσική μέσω αρμονικής εναλλαγής μακρών και βραχέων.
O Hugo Ball χρησιμοποιεί λογάτομα γιατί δεν ήθελε να καταλάβουν τι λέει
(λεκτισμός, οπτικοφωνητικά ποιήματα).
Ντανταϊστική φιλοσοφία στο άλλο ποίημα.
Σκάκι: το αγαπημένο παιχνίδι των ενηλίκων.
Αισθητή η παρουσία του πολέμου με αρνητική σήμανση.
Κύρος και ηρωισμό προσέδιδε το κάλυμμα στο μάτι του δημάρχου που είχα
χάσει.
Παρούσα η εξουσία και η σαρκαστική βολή του ντανταϊσμού.
Η πυροσβεστική είναι επίσης όργανο της εξουσίας.
Κλείνει το ποίημα με αδιέξοδο.
Θέλει να διαβάσουμε ένα σοκαριστικό ακαταλαβίστικο ποίημα.
Ρεμπώ: εξαρθρώνει τα πάντα
Μπρετόν: εξαρθρώνεται και εδώ ο λόγος, λατρευτικό συναίσθημα, ύμνος
προς τη γυναίκα, τα πάντα στο φως χωρίς να ντραπεί. Στο τέλος κάνει κύκλο
και φτάνει στα μάτια. Χρησιμοποιεί την πανίδα της γαλλικής γης (είναι
πηγή παρηγοριάς).
Περνάνε καθαρά φουτουριστικά στοιχεία.
Τα ποιήματα των Υπερρεαλιστών περνούν ένα μήνυμα ότι η ζωή είναι δώρο.
Είναι ένα είδος μανιφέστου.
Άσος κούπα = από το παιχνίδι με τα χαρτιά της αστικής κοινωνίας στον
ελεύθερο χρόνο.
Η μεγάλη επανάσταση είναι ότι υμνεί τη γυναίκα του ενώ δεν συνηθιζόταν.

Ρεαλισμός = να απεικονίσω αυτό που βλέπω όσο πιο πιστά γίνεται

(Ντοστογιέφσκι και Τολστόι).