ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗ

ΚΑΙ ΠΡΟΛΗΨΗ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗΣ

ΚΑΚΟΠΟΙΗΣΗΣ
Μ Ι ΡΑ Ν ΤΑ ΚΟ Υ Μ Α Ν Α ΚΟ Υ
Σ.Ε.Ε. ΠΕ91-ΘΕΑΤΡΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ
2021-2022
 ΥΨΗΛΑ ΠΟΣΟΣΤΑ ΕΚΘΕΣΗΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
ΣΕ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗΣ ΚΑΚΟΠΟΙΗΣΗΣ
• 1 στα 5 παιδιά στην Ευρώπη έχει πέσει θύμα κάποιου είδους μορφής σεξουαλικής βίας

• Στην Ελλάδα, 1-2 στα 10 παιδιά, μεταξύ 11-16 ετών, αναφέρουν ότι έχουν υποστεί μία τουλάχιστον εμπειρία
σεξουαλικής βίας κατά τη διάρκεια της ζωής τους, αλλά είναι πιθανό τα ποσοστά να μην είναι
αντιπροσωπευτικά, εξαιτίας της έλλειψης κεντρικού σχεδιασμού υποχρεωτικής αναφοράς περιστατικών
κακοποίησης παιδιών, αλλά και της ανεπαρκούς ενημέρωσης των επαγγελματιών υγείας. Το γεγονός αυτό
δυσχεραίνει κατά πολύ την εκτίμηση της πραγματικής έκτασης του φαινομένου

• Στο 80% των περιπτώσεων ο θύτης είναι κάποιος που το παιδί γνωρίζει και εμπιστεύεται από το
οικογενειακό ή φιλικό του περιβάλλον.

• Εκατοντάδες θύματα δεν αποκαλύπτουν ποτέ την εμπειρία τους, φοβούμενοι τον στιγματισμό και το
αίσθημα απώθησης και ντροπής.

• Τα πολύ μικρά παιδιά που έχουν πέσει θύματα δεν καταλαβαίνουν τι τους έχει
συμβεί και δε γνωρίζουν πώς ή που να ζητήσουν βοήθεια.
 ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ

• Πρόσφατες ερευνητικές μελέτες δείχνουν ότι τα τραυματικά γεγονότα της παιδικής ηλικίας
έχουν σοβαρό αντίκτυπο και συνδέονται άμεσα με χρόνιες σωματικές και ψυχολογικές
ασθένειες και παρατηρείται θυματοποίηση του παιδιού για την υπόλοιπη του ζωή.

• Τα παιδιά που έχουν υποστεί σεξουαλική κακοποίηση δεν υποφέρουν μόνο από την
παραβίαση της σωματικής τους ακεραιότητας, αλλά και από την απώλεια της
εμπιστοσύνης τους στους ενήλικες και την επιδείνωση της ψυχικής τους υγείας.
 ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΠΡΟΛΗΨΗΣ
ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗΣ ΚΑΚΟΠΟΙΗΣΗΣ
• Στόχος των σχολικών προγραμμάτων πρόληψης της σεξουαλικής κακοποίησης είναι να
εκπαιδεύσουν τα παιδιά από την πρώιμη ηλικία να αναγνωρίζουν καταστάσεις που
μπορεί να τα βλάψουν, καθώς και την εκπαίδευση παιδαγωγών και δασκάλων στην
εντόπιση και αντιμετώπιση του φαινομένου.

• Στις ΗΠΑ, το φαινόμενα της σεξουαλικής κακοποίησης έχει μειωθεί σημαντικά, (από 1 στα
5 σε 1 στα 10 παιδιά), ύστερα από επένδυση σε βάθος δεκαετιών σε σχολικά και κοινοτικά
προγράμματα πρόληψης.
 ΓΙΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΗ
ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ
• Η ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗ ΑΓΩΓΗ ΩΣ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ ΓΙΑ ΠΡΟΛΗΨΗ ΚΑΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΤΟΥ
Χρειάζεται ο εκπαιδευτικός να πιστεύει βαθιά ότι οφείλει να λειτουργεί υπέρ των παιδιών. Και όλα
τα παιδιά έχουν το δικαίωμα να ζουν σε ένα ασφαλές περιβάλλον, ελεύθερο από κακοποίηση και
παραμέληση.

• ΧΩΡΙΣ ΤΑΜΠΟΥ ΚΑΙ ΕΝΟΧΕΣ

• ΕΜΠΙΣΤΟΣΥΝΗ ΠΑΙΔΙΩΝ ΜΕ ΑΠΟΔΟΧΗ ΑΝΕΥ ΟΡΩΝ: πάντα στο πλευρό τους όσο καλό ή κακό
είναι ένα μυστικό. Αν τα παιδιά μας αποκαλύψουν ένα κακό μυστικό, δεν πρέπει να τα
πανικοβάλλουμε ή να τα ενοχοποιήσουμε. Αν και οι ίδιοι νιώθουμε ανεπαρκείς να το
αντιμετωπίσουμε, το καλύτερο που έχουμε να κάνουμε είναι να ζητήσουμε τη βοήθεια κάποιου
επαγγελματία.

• ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΚΑΙ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ

 ΕΝΔΕΙΞΕΙΣ
ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗΣ ΚΑΚΟΠΟΙΗΣΗΣ
✓ Δυσκολία στις κινήσεις, το περπάτημα και στο κάθισμα

✓ Εγκυμοσύνη σε νεαρές έφηβες

✓ Κνησμός και πόνος στη γεννητική περιοχή ή τον πρωκτό

✓ Αιματώματα, αμυχές ή άλλα τραύματα στο στήθος, τους γλουτούς, το υπογάστριο ή τους μηρούς

✓ Διαταραχές όρεξης (βουλιμία, ανορεξία)

✓ Σχισμένα, λερωμένα ή ματωμένα ρούχα

 ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗΣ
✓ Πτώση σχολικής επίδοσης, απώλεια κάθε ενδιαφέροντος για οποιαδήποτε δραστηριότητα

✓ Διαταραχή συγκέντρωσης και προσοχής

✓ Κοινωνική απόσυρση - απομόνωση από τους υπόλοιπους συνομηλίκους

✓ Μυστικοπάθεια

✓ Ξαφνικές και αδικαιολόγητες αντιδράσεις φόβου, άγχους, επιθετικότητας και θυμού

✓ Έντονα συναισθήματα ντροπής και ενοχής

✓ Αποφυγή οποιουδήποτε αγγίγματος - σωματικής επαφής, κυρίως με τους ενήλικες

✓ Έλλειψη εμπιστοσύνης προς τους άλλους, έντονη δυσπιστία και ανασφάλεια

✓ Συχνές φυγές από το σπίτι ή από το σχολείο

 ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗΣ
✓ Ασυνήθιστη προς την ηλικία του σεξουαλική γνώση
✓ Υπερβολική ενασχόληση με θέματα σεξουαλικού περιεχομένου και συχνά επίδειξη μη αναμενόμενης
συμπεριφοράς (π.χ. αυνανισμός στο χώρο του σχολείου, συμμετοχή σε παιχνίδια με σεξουαλικό
περιεχόμενο, σεξουαλική παρενόχληση ανηλίκων ή ενηλίκων)
✓ Υιοθέτηση μιας σεξουαλίζουσας συμπεριφοράς που δεν συνάδει με το αναπτυξιακό στάδιο του παιδιού
✓ Διαταραχή εικόνας σώματος - παραμέληση του εαυτού και βασικών κανόνων υγιεινής
✓ Έντονη άρνηση της σωματικής άσκησης
✓ Παλινδρόμηση ψυχολογικής ανάπτυξης
✓ Χαμηλή αυτοεκτίμηση
✓ Καταθλιπτικά συμπτώματα
✓ Ανεπαρκής έλεγχος παρορμήσεων - εμπλοκή σε παραβατικές συμπεριφορές, χρήση ουσιών, τάσεις
αυτοκαταστροφής
 ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΚΑΘΥΣΤΕΡΗΣΗΣ
ΑΠΟΚΑΛΥΨΗΣ ΚΑΚΟΠΟΙΗΣΗΣ
• Η σχέση του παιδιού με το θύτη

• Οι επιπτώσεις που αναμένονται αν γίνει γνωστή η κακοποίηση και σχετίζονται με τις

απειλές που ενδεχομένως να δέχεται το παιδί από το θύτη (π.χ. «Αν το πεις, θα πάω
φυλακή και εσύ θα μείνεις μόνος/η σου») ή με τις υποθέσεις για τις πιθανές αντιδράσεις

• Ο φόβος του παιδιού για αρνητικές αντιδράσεις των γονέων/φροντιστών (π.χ. «θα θυμώσει
ο μπαμπάς αν το μάθει»)

• Ο φόβος του παιδιού ότι δεν θα το πιστέψουν

• Η ντροπή, αμηχανία ή ενοχή που αισθάνονται τα παιδιά

• Η ηλικία του παιδιού
 ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ
• Υπάρχουν περιπτώσεις που τα ίδια τα παιδιά γνωστοποιούν την κακοποίηση-παραμέλησή τους είτε με
άμεση είτε με έμμεση αποκάλυψη. Έτσι, τα παιδιά μπορούν να πουν ευθέως τι τους συμβαίνει (κάτι το
οποίο παρατηρείται σπάνια) ή μπορούν να αποκαλύψουν το γεγονός της κακοποίησής/παραμέλησής τους
μέσω της τέχνης (π.χ. μια ζωγραφιά), συζητήσεων σχετικά με φόβους ή ανησυχίες τους, λέγοντας μια
ιστορία για κάποιο φίλο/η τους (π.χ. «ένας φίλος μου είπε ότι...» ή «έχω μια φίλη που...») ή μιλώντας υπό
όρους («θα σου πω κάτι αλλά δεν θέλω να τα μάθει κανείς». Επιπλέον, κάποια παιδιά ίσως προσπαθήσουν
να γνωστοποιήσουν την κακοποίησή τους προβαίνοντας σε συμπεριφορές που
ενέχουν κίνδυνο, όπως για παράδειγμα αυτοτραυματισμούς, απόπειρες αυτοκτονίας κ.λπ.

• Σε κάθε περίπτωση, με όποιο τρόπο κι αν επιλέξει το παιδί να προσπαθήσει να επικοινωνήσει/ζητήσει

βοήθεια, η ανταπόκριση εκ μέρους των εκπαιδευτικών σε πιθανούς υπαινιγμούς και νύξεις των
παιδιών είναι ύψιστης σημασίας, καθώς έτσι παρέχεται στο παιδί άμεση υποστήριξη και προστασία από
περαιτέρω κακοποίηση.
ΟΤΑΝ ΕΝΑ ΠΑΙΔΙ ΠΡΟΣΠΑΘΗΣΕΙ ΝΑ ΣΑΣ
ΑΠΟΚΑΛΥΨΕΙ ΤΗΝ ΚΑΚΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ:

✓ Διατηρήστε την ψυχραιμία σας.

✓ Αποφύγετε οποιοδήποτε μορφασμό ή έκφραση που θα μπορούσε να
δηλώσει συναισθήματα θυμού, έκπληξης, αναστάτωσης, αηδίας,
αποστροφής κλπ.
✓ Ενθαρρύνετε την ελεύθερη αφήγηση των γεγονότων, μη διακόπτετε
και μη ρωτάτε λεπτομέρειες.

✓ Διαχείριση των ενδοιασμών του παιδιού. Το παιδί ενδεχομένως να

φοβάται και να μην αισθάνεται σίγουρο για την αποκάλυψη.
Διαβεβαιώστε το παιδί πως μιλώντας κάνει το σωστό.

✓ Αποφυγή λέξεων που μπορεί να μην καταλαβαίνουν ή να θεωρούν

ντροπιαστικές τα παιδιά. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό στην
περίπτωση της σεξουαλικής κακοποίησης. Χρησιμοποιώντας το
ανάλογο λεξιλόγιο οι εκπαιδευτικοί βοηθούν τα παιδιά να αισθανθούν
λιγότερη ντροπή όταν μιλούν για ένα τόσο προσωπικό θέμα.
✓ Αποφύγετε να χαρακτηρίσετε το δράστη και τις άδικες πράξεις του.
 ΑΦΟΥ ΣΑΣ ΑΠΟΚΑΛΥΨΕΙ:
✓ Κάντε μια περίληψη των όσων σας είπε, ζητήστε από το παιδί να σας πει αν έχετε κατανοήσει ορθά και ρωτήστε το αν θα
ήθελε να προσθέσει κάτι ακόμα.
✓ Πείτε στο παιδί ότι δεν συμβαίνει μόνο σε αυτό, ότι πολλά παιδιά κακοποιούνται και για να το κάνετε να αισθανθεί πιο
άνετα αναφέρετε ότι και εσείς ο ίδιος είστε γνώστης τέτοιων περιστατικών.
✓Υπογραμμίστε ότι για την κακοποίησή του δεν ευθύνεται το ίδιο.
✓ Ευχαριστήστε το που σας επέλεξε και σας εμπιστεύτηκε για να μοιραστεί μαζί σας το μυστικό του.
✓ Επιβραβεύστε ηθικά τη γενναιότητά του να σας μιλήσει.
✓ Πείτε του πως είστε πάντα στη διάθεσή του.
✓ Εξηγήστε του ότι το μυστικό του είναι ασφαλές, μη παραλείψετε όμως να τονίσετε ότι θα χρειαστεί να ενημερωθούν
συγκεκριμένα πρόσωπα, των οποίων η παρέμβαση θα είναι απαραίτητη. Είναι σημαντικό να ενημερωθεί το παιδί σχετικά με
το τι πρόκειται να ακολουθήσει τώρα που ο εκπαιδευτικός γνωρίζει για την κακοποίηση ή/και παραμέληση. Η γνώση των
όσων θα επακολουθήσουν δίνει στα παιδιά μια αίσθηση ελέγχου της κατάστασης και μειώνει την αβεβαιότητα, η οποία
συχνά συμβάλλει στα αυξημένα επίπεδα άγχους των παιδιών.
 ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΟ ΣΧΟΛΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ
• Σε κάποιες περιπτώσεις είναι δυνατό το σχολικό πλαίσιο να αναστείλει τη διαδικασία
καταγγελίας μιας οικογένειας εφόσον και για όσο διάστημα αυτή συνεργάζεται με
συμβουλευτικές, θεραπευτικές ή υποστηρικτικές υπηρεσίες της κοινότητας με στόχο
την αντιμετώπιση δυσλειτουργιών της οικογενειακής ζωής.
• Οι εκπαιδευτικοί εκτός από την αναφορά στον Διευθυντή της σχολικής μονάδας, στον
σχολικό ψυχολόγο & στον Συντονιστή Εκπαιδευτικού Έργου για στήριξη του παιδιού με
τις κατάλληλες ενέργειες, μπορούν επίσης να προτείνουν στους γονείς/φροντιστές να
απευθυνθούν σε φορείς που παρέχουν είτε εξειδικευμένη αξιολόγηση παιδιών σε
θέματα όπως μαθησιακές δυσκολίες, θέματα παραβατικής συμπεριφοράς,
προβλήματα στη συγκέντρωση είτε συμβουλευτική ή υποστηρικτική παρέμβαση σε
παιδιά και τις οικογένειές τους. Τέτοιοι φορείς μπορεί να είναι τα Κέντρα
Διαφοροδιάγνωσης, Διάγνωσης και Υποστήριξης (ΚΕΔΔΥ), τα Ιατροπαιδαγωγικά
Κέντρα, τα ΚέντραΨυχικής Υγείας και οι ΚοινωνικέςΥπηρεσίες των Δήμων.
• Οι εκπαιδευτικοί μπορούν τέλος να επικοινωνήσουν απευθείας με φορείς προκειμένου να
ζητήσουν οι ίδιοι πληροφορίες και οδηγίες για συγκεκριμένα περιστατικά παιδιών.
Αν εκτιμηθεί ότι τίθεται άμεση
ανάγκη για προστασία
της υγείας – ακόμα και της ζωής
του παιδιού – να ενημερωθούν
αμέσως και δίχως καθυστέρηση
οι εισαγγελικές αρχές.
Επίσης, μπορείτε να
επικοινωνήστε με τον
«Συνήγορο του Παιδιού».
Η αναφορά πρέπει να είναι γραπτή
και να περιέχει τα ακριβή στοιχεία
και την υπογραφή του προσώπου
που την υποβάλλει. Επίσης, να
περιλαμβάνει σαφείς πληροφορίες
για την υπόθεση, τα πρόσωπα και
τους εμπλεκόμενους φορείς και να
συνοδεύεται από κάθε αποδεικτικό
στοιχείο που ενδέχεται να βοηθήσει
στη διερεύνησή της. Όποιος/α
προσφεύγει στον Συνήγορο μπορεί
να ζητήσει να τηρηθούν απόρρητα
τα στοιχεία του έναντι τρίτων.
 ΑΝΑΣΤΟΛΕΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ

Η απόφαση δράσης από την πλευρά των εκπαιδευτικών σε υποθέσεις πιθανής κακοποίησης-
παραμέλησης παιδιών μπορεί να συνδυάζεται με διάφορους φόβους και ανησυχίες. Οι ανησυχίες και οι
φόβοι μπορεί να σχετίζονται με σκέψεις όπως:
«η αναφορά δεν θα βοηθήσει»,
«η κατάσταση θα χειροτερέψει»,
«θα υπάρξει μεγαλύτερη κακοποίηση για το παιδί από τη δυσλειτουργία του συστήματος»,
«ο εκπαιδευτικός θα στιγματιστεί αν ανακατευθεί».
Τα συναισθήματα αυτά ενδεχομένως να αποθαρρύνουν τους εκπαιδευτικούς να προχωρήσουν στις
απαραίτητες ενέργειες. Η αναγνώριση αυτών των δυσκολιών είναι σημαντική και αποτελεί το πρώτο
βήμα πριν από την ανάληψη δράσης. Οι συνέπειες της κακοποίησης - παραμέλησης είναι πολύ σοβαρές
και η κινητοποίηση απαραίτητη εφόσον υπάρχει σοβαρή υπόνοια.
 ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ
ΤΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΩΝ
ΔΕΞΙΟΤΗΤΩΝ
ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ
& ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
 Ε ΡΓΑΣΤΗΡΙΑ Δ ΕΞΙΟΤΗΤΩΝ Σ ΤΗ Γ ΄ & Σ Τ΄ Δ Η ΜΟΤΙΚΟΥ:
Γ ΝΩΡΙΖΩ Τ Ο Σ ΩΜΑ Μ ΟΥ – Σ ΕΞΟΥΑΛΙΚΗ Δ Ι ΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗ

• Από τις Βιβλιοθήκες Προγραμμάτων Καλλιέργειας Δεξιοτήτων:

Γνωριμία με το ανθρώπινο σώμα

• Από τα Προγράμματα Πιλοτικής Εφαρμογής:

Ο Κανόνας των Εσωρούχων – Καμπάνια «ΕΝΑ στα ΠΕΝΤΕ» για τον τερματισμό της παιδικής
σεξουαλικής κακοποίησης (Συμβούλιο της Ευρώπης)
 Ε ΡΓΑΣΤΗΡΙΑ Δ ΕΞΙΟΤΗΤΩΝ Σ ΤΗ Β ΄ Γ ΥΜΝΑΣΙΟΥ:
Γ ΝΩΡΙΖΩ Τ Ο Σ ΩΜΑ Μ ΟΥ – Σ ΕΞΟΥΑΛΙΚΗ Δ Ι ΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗ

Εκπαιδευτικά προγράμματα/υλικό: http://iep.edu.gr/el/ekpaideftika-programmata-yliko

Από τις Βιβλιοθήκες Προγραμμάτων Καλλιέργειας Δεξιοτήτων:

Η πορεία των εφηβικών σχέσεων από το χθες στο σήμερα

Από τα Προγράμματα Πιλοτικής Εφαρμογής:

• Διαμορφώνοντας Υγιείς Σχέσεις Ανάμεσα Στα Φύλα (ΑΓΩΓΗ ΥΓΕΙΑΣ ΔΔΕ Α΄ΑΘΗΝΑΣ)
• Ευαισθητοποίηση, Πρόληψη Ψυχικών Διαταραχών και Ενδυνάμωση της Ψυχικής Ανθεκτικότητας στις
Σχολικές Κοινότητες (Εταιρία Κοινωνικής Ψυχιατρικής Π. Σακελλαρόπουλος)
• Προχωρώντας Μπροστά (Πολύχρωμο Σχολείο)
• CONVEY (ΤΟ ΧΑΜΟΓΕΛΟ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ)

Από το υλικό της επιμόρφωσης:

• Μαθαίνοντας για τη Σεξουαλική Υγεία - Γνωρίζοντας Επαγγελματίες Υγείας
• Μαθαίνοντας για τη Σεξουαλική Υγεία - Γνωρίζοντας Επαγγελματίες Υγείας
• Μαθαίνοντας για τη Σεξουαλική Υγεία - Γνωρίζοντας Επαγγελματίες Υγείας
• Μαθαίνοντας για τη Σεξουαλική Υγεία - Γνωρίζοντας Επαγγελματίες Υγείας
• Μαθαίνοντας για τη Σεξουαλική Υγεία - Γνωρίζοντας Επαγγελματίες Υγείας
• Μαθαίνοντας για τη Σεξουαλική Υγεία - Γνωρίζοντας Επαγγελματίες Υγείας
 ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ
Ο ΚΑΝΟΝΑΣ
ΤΩΝ ΕΣΩΡΟΥΧΩΝ

ΚΑ ΜΠ Α Ν ΙΑ «ΕΝ Α Σ ΤΑ Π ΕΝ ΤΕ»
Γ ΙΑ ΤΟ Ν ΤΕΡ ΜΑΤΙΣ ΜΟ ΤΗΣ Π Α ΙΔΙΚΗΣ Σ ΕΞ Ο ΥΑ ΛΙΚΗΣ ΚΑ ΚΟ Π Ο ΙΗΣ ΗΣ
(Σ ΥΜΒΟ ΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡ ΩΠΗΣ )
 Ο ΚΑΝΟΝΑΣ ΕΣΩΡΟΥΧΩΝ ΟΡΙΖΕΙ:

Κανείς δεν μπορεί να αγγίξει ή να χαϊδέψει

το παιδί σε εκείνα τα σημεία του σώματός του,
που καλύπτονται από τα εσώρουχά του μαζί με το στόμα του.
Και αντίστοιχα, ούτε τα παιδιά επιτρέπεται να αγγίζουν
το σώμα άλλων σε αυτά τα σημεία
 MHNYMATA ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ
ΜΕ ΤΟΝ KANONA ΕΣΩΡΟΥΧΩΝ
α) ποια είναι εκείνα τα σημεία του σώματος του παιδιού στα οποία δεν επιτρέπεται να το αγγίζουν,

β) πώς πρέπει να αντιδράσει σε περίπτωση ανάρμοστης συμπεριφοράς και

γ) πού να στραφεί για βοήθεια ώστε να είναι ασφαλές

 ΚΑΝOΝΕΣ ΑΥΤΟΠΡΟΣΤΑΣIΑΣ ΠΑΙΔΙΩΝ
• το σώμα μου μού ανήκει
• διαφορά ανάμεσα σε ένα καλό και ένα κακό άγγιγμα ή χάδι
• διαφορά ανάμεσα σε ένα καλό και ένα κακό μυστικό
• πότε ένα δώρο αποτελεί προσφορά αγάπης και πότε δωροδοκία
• ποιος μπορεί να προσπαθήσει να με βλάψει (προφίλ του δράστη)
• πότε η συμπεριφορά ενός ενήλικα είναι αποδεκτή ή όχι
• να λέω «όχι» σε περίπτωση ανάρμοστης συμπεριφοράς
• πού να αποταθώ για βοήθεια (οικογένεια, κοινωνικό περιβάλλον, ειδικοί, τηλεφωνικές
γραμμές βοήθειας, αστυνομία)
• να μην έχω ταμπού σε σχέση με τη σεξουαλικότητα
• να μπορώ ανά πάσα στιγμή να συζητήσω με κάποιον ενήλικα που
εμπιστεύομαι
• να αναγνωρίζω, εμπιστεύομαι και μοιράζομαι τα συναισθήματα άγχους, αμηχανίας,
στενοχώριας ή φόβου
 ΜΑΘΗΣΙΑΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ
Οι μαθητές και οι μαθήτριες:
• Να γνωρίζουν ότι δεν επιτρέπεται να κοιτάζει ή να αγγίζει κανείς τα απόκρυφα σημεία του
σώματός τους που καλύπτονται από το εσώρουχο (και το στόμα τους!)
• Να γνωρίζουν ότι δεν επιτρέπεται να τους ζητάει κάποιος να δουν ή να αγγίξουν τα απόκρυφα
σημεία στο σώμα κάποιου άλλου.
• Να μάθουν να λένε όχι, αμέσως και κάθετα, σε περίπτωση ανάρμοστης σωματικής
συμπεριφοράς.
• Να ξέρουν ότι κανείς δεν μπορεί να τα αγγίξει, να τα χαϊδέψει χωρίς την άδειά τους.
• Να γνωρίζουν ότι μπορούν να αρνηθούν ένα φιλί ή χάδι ακόμη και από άτομο το οποίο
αγαπούν.
• Να γνωρίζουν τρόπους να αποφεύγουν καταστάσεις που απειλούν την ασφάλειά τους.
• Να ενημερώνουν έναν ενήλικα που εμπιστεύονται σε περίπτωση ανάρμοστης σωματικής
συμπεριφοράς.
• Να ξέρουν να επιμείνουν έως ότου ο ενήλικας να δώσει τη δέουσα σημασία παίρνοντάς τα στα
σοβαρά.
 ΜΑΘΗΣΙΑΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ

• Να αντιληφθούν τη διαφορά ανάμεσα σε ένα καλό και ένα κακό μυστικό.

• Να γνωρίζουν ότι οποιοδήποτε μυστικό τους δημιουργεί άγχος, αμηχανία, φόβο ή
στενοχώρια δεν θεωρείται καλό και άρα δεν θα πρέπει να το κρατούν μυστικό.
• Να ενημερώνουν έναν ενήλικα που εμπιστεύονται (γονιό, δάσκαλο, αστυνομικό, γιατρό) σε
περίπτωση που κάποιος τους ζητήσει να κρατήσουν ένα κακό μυστικό.
• Να γνωρίζουν ότι η μυστικότητα αποτελεί τακτική των δραστών.
• Να καταλάβουν ότι ακόμη και κάποιος που ήδη γνωρίζουν και εμπιστεύονται μπορεί να τα
βλάψει, ενδεχομένως και κάποιο άλλο παιδί.
• Να ενημερώνουν όταν κάποιος τους προσφέρει δώρα τακτικά ζητώντας ανταλλάγματα,
τους ζητάει να κρατήσουν μυστικά ή προσπαθεί να βρεθεί μόνος με το παιδί.
 ΜΑΘΗΣΙΑΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ
• Να γνωρίζουν κάποιους απλούς κανόνες σχετικά με την επαφή με αγνώστους, όπως λ.χ. να μην
επιβιβάζονται ποτέ σε αυτοκίνητο ατόμου το οποίο δε γνωρίζουν, ούτε να δέχονται δώρα ή
προσκλήσεις από αγνώστους ηλεκτρονικά με φωτογραφίες που προκαλούν άγχος, αμηχανία ή
φόβο
• Να φτιάξουν το δίκτυο ασφάλειάς τους, επιλέγοντας ενήλικες που μπορούν να εμπιστευτούν
και να τα βοηθήσουν. Να γνωρίζουν ότι μόνο ένα από τα μέλη του δικτύου ασφάλειάς τους
μπορεί να κατοικεί στο ίδιο σπίτι μαζί τους και τα υπόλοιπα μέλη του δικτύου ασφάλειάς τους
θα πρέπει να μην είναι συγγενικά πρόσωπα, ούτε να προέρχονται από τον άμεσο οικογενειακό
κύκλο.
• Να γνωρίζουν ότι υπάρχουν ομάδες επαγγελματιών, οι οποίες μπορούν να τα βοηθήσουν
(δάσκαλοι, κοινωνικοί λειτουργοί, συνήγορος του πολίτη, γιατροί, ο ψυχολόγος στο σχολείο, η
αστυνομία).
• Να γνωρίζουν ότι υπάρχουν ειδικά κέντρα στα οποία μπορούν να απευθυνθούν και ποια είναι
αυτά.
• Να γνωρίζουν ότι υπάρχουν τηλεφωνικές γραμμές τις οποίες μπορούν να καλέσουν, ώστε να
ζητήσουν συμβουλές και βοήθεια και ποιες είναι αυτές.
• Να ενημερώνουν έναν ενήλικα που εμπιστεύονται σε περίπτωση
που γνωρίζουν κάποιον άλλον που κινδυνεύει.
 ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ
• Πρόγραμμα με δραστηριότητες: https://enastapente.gr/pdf/kanonas_eswrouxwn.pdf

• Η Κίκο & το χέρι: https://enastapente.gr/pdf/gr_final_KIKO-kai-to-XERI.pdf

• Το Μυστικό της Νίκης: https://www.youtube.com/watch?v=gyzEcIgogFg&t=4s

• Το μυστικό της Νίκης 2 - Η περιπέτεια του Βίκτωρα: https://www.youtube.com/watch?v=d0DSvwsM12c&t=4s

• Παρουσίαση:
https://enastapente.gr/pdf/20210609_(f)%20%CE%A3%CE%A5%CE%9C%CE%A0%CE%9B%CE%97%CE%A1%CE%A9%CE%9C%CE%91%CE%A4%CE%99%CE%9A%CE%9F%20%CE%A5%CE%9B%CE%99%CE%9A%CE%9F
%20%CE%95%CE%93%CE%9A%CE%95%CE%9A%CE%A1%CE%99%CE%9C%CE%95%CE%9D%CE%9F%CE%A5 %20%CE%A0 %CE%A1 %CE%9F%CE%93%CE%A1 %CE%91%CE%9C%CE %9C%CE%91%CE%A4%CE%9F%CE
%A3%20160877-2020.pdfhttps://www.youtube.com/watch?v=p2H_qEPzOkU

• 7 τηλεφωνικές γραμμές βοήθειας: https://enastapente.gr/pdf/flyer_gr.pdf

• Τετράδιο μαθητή από σχετικό πρόγραμμα πρόληψης «Ασφαλές Άγγιγμα» του σωματείου
«ΕΛΙΖΑ- ΕΤΑΙΡΙΑ ΚΑΤΑ ΤΗΣ ΚΑΚΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ»:
http://iep.edu.gr/images/IEP/skill-
labs/sex%20education/%CE%91%CF%83%CF%86%CE%B1%CE%BB%CE%AD%CF%82_%CE%86%CE%B3%CE%B3%CE%B9%CE%B3%CE%BC%CE%B1/%CE%A4%CE%B5%CF%84%CF%8
1%CE%AC%CE%B4%CE%B9%CE%BF_%CE%BC%CE%B1%CE%B8%CE%B7%CF%84%CE%AE_%CE%A0%CF%81%CF%8C%CE%B3%CF%81%CE%B1%CE%BC%CE%BC%CE%B1_ELIZA.
pdf
 ΠΡΟΕΚΤΑΣΕΙΣ
• GROOMING/ SEXTING/ Διακίνηση φωτογραφιών χωρίς άδεια και συναίνεση:
1. https://blogs.sch.gr/mkoumanakou/diadiktyo/asfaleia-sto-diadiktyo/
2. Online έρευνα σε δημοφιλή κοινωνική πλατφόρμα βιντεοκλήσεων από το «Χαμόγελο του Παιδιού»:
https://youtu.be/-NRinXKq1wM

• ΑΠΑΓΩΓΕΣ ΠΑΙΔΙΩΝ: Το Παπάκι Πάει (ΤΟ ΧΑΜΟΓΕΛΟ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ)

[εγκεκριμένο πρόγραμμα από το ΙΕΠ για τα Εργαστήρια Δεξιοτήτων]

• ΚΑΚΟΠΟΙΗΣΗ/ ΠΑΡΑΜΕΛΗΣΗ: https://blogs.sch.gr/mkoumanakou/prostasia-anilikon-2/prostasia-anilikon/

• ΣΧΟΛΙΚΗ ΒΙΑ/ ΕΚΦΟΒΙΣΜΟΣ: https://blogs.sch.gr/mkoumanakou/scholikos-ekfovismos/

• ΙΣΟΤΗΤΑ ΦΥΛΩΝ: https://blogs.sch.gr/mkoumanakou/dimokratia/isotita-fylon/

• ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΠΡΟΣΩΠΙΚΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ & GDPR:

https://blogs.sch.gr/mkoumanakou/diadiktyo/prosopika-dedomena-kai-gkpd/
 ΠΗΓΕΣ

Όλες οι πηγές της παρουσίασης είναι συγκεντρωμένες στους παρακάτω υπερσυνδέσμους:

• https://blogs.sch.gr/mkoumanakou/ergastiria-dexiotiton/zo-kalytera-ey-zin/
• https://blogs.sch.gr/mkoumanakou/prostasia-anilikon-2/sexoyaliki-agogi/