Whole Book Answers

Bab Bidang Pembelajaran: Perkaitan dan Algebra
1 Ubahan
Variations
1.1 Ubahan Langsung / Direct Variation
y
Latihan 1 Lengkapkan jadual bagi nilai x . Tentukan sama ada y berubah secara langsung dengan x.
y
Complete the tables for the values of . Determine whether y varies directly as x.
x
TP 2 Mempamerkan kefahaman tentang ubahan.
Contoh 1
1 x 5 6 7 10 12
y 10 12 14 20 24
y y berubah secara langsung dengan x ⇒ y  x
x 2 2 2 2 2 y
x = k atau y = kx, dengan keadaan k ialah
pemalar perkadaran.
y
ialah pemalar. Maka, y berubah secara langsung dengan x. y varies directly as x ⇒ y  x
x
y
y x = k or y = kx, where k is a constant proportionality.
is constant. Thus, y varies directly as x.
x
2
1 x 1 2 3 4 5 x 1 2 5 7 10
y 4 8 12 16 20 y 2 6 10 14 18
y y
4 4 4 4 4 2 3 2 2 1.8
x x
y y
x
ialah permalar. Maka, y berubah secara langsung x
bukan pemalar. Maka, y tidak berubah secara
dengan x. langsung dengan x.
y
y berubah secara langsung dengan x.
y
x = k dengan keadaan k ialah pemalar perkadaran.
Kecerunan graf = k
y varies directly as x.
y
x = k where k is a constant of proportionality.
Gradient of graph = k
Modul A+ Math Tg5(B1)3rd.indd 1 07/01/2021 4:19 PM

y y y
Latihan 2 Lengkapkan jadual bagi nilai , 3 and . Tentukan sama ada y berubah secara
x x2
x
langsung dengan x2, x3 atau  x .
y y y
Complete the tables for the values of , 3 dan . Determine whether y varies directly as x2, x3 or  x .
x x
2
x
Contoh 2
x 1 2 3 4 5 Penyelesaian
y
y 5 20 45 80 125 ialah pemalar.
x2
y
y is constant.
5 5 5 5 5 x2
x2
Maka, y berubah secara langsung dengan x2.
y 5
5 2.5 1.25 1 Thus, y varies directly as x2.
x3 3
y
5 14.14 25.98 40 55.9
x
1 x 1 2 3 4 5 2 x 1 4 9 16 25
y 2 8 18 32 50 y 100 200 300 400 500
y y 100 25 4
2 2 2 2 2 100 125 27 16 5
x2 x2
y 2 1 2 y 100 25 4
2 1 100 3.125 243 256 125
x3 3 2 5 x3
y y
3 5.66 10.39 16 22.36 100 100 100 100 100
x x
y y
ialah pemalar. Maka, y berubah secara langsung ialah pemalar. Maka, y berubah secara langsung
x2 x
dengan x2.
dengan x .
Ubahan Hubungan ubahan Bentuk persamaan

Variation Variation relation Equation form
y berubah secara langsung dengan kuasa dua bagi x
y ∝ x2 y = kx2
y varies directly as the square of x
y berubah secara langsung dengan punca kuasa dua bagi x y ∝  x atau/or y = k x atau/or
1 1
y varies directly as the square root of x y∝x 2 y = kx 2
y berubah secara langsung dengan kuasa tiga bagi x
y ∝ x3 y = kx3
y varies directly as the cube of x
y berubah secara langsung dengan punca kuasa tiga bagi x y ∝ 3 x atau/or y = k 3 x atau/or
1 1
y varies directly as the cube root of x y∝x 3 y = kx 3
y y y
0 x2 0 x 0 x3
y ∝ x2 y ∝ x y ∝ x3

Latihan 3 Tulis setiap ubahan yang berikut dalam bentuk persamaan.
Write each of the following variations in the form of equations.
TP 1 Mempamerkan pengetahuan asas tentang ubahan.
Contoh 3
1 y berubah secara langsung dengan kuasa dua x.
y varies directly as the square of x.
y berubah secara langsung dengan punca kuasa
dua x.
y ∝ x2
y varies directly as the square root of x.
y = kx2 , k ialah pemalar
Penyelesaian
y∝ x
∴ y = k x , k ialah suatu pemalar/k is a constant
2 a berubah secara langsung dengan punca kuasa 3 k berubah secara langsung dengan kuasa tiga m.
tiga b. k varies directly as the cube of m.
a varies directly as the cube root of b.
k ∝ m3
3
a∝ b k = hm3, h ialah pemalar
3
a = k b , k ialah pemalar
Latihan 4 Diberi bahawa m berubah secara langsung dengan n. Ungkapkan m dalam sebutan n.
It is given that m varies directly as n. Express m in terms of n.
TP 3 Mengaplikasikan kefahaman tentang ubahan untuk melaksanakan tugasan mudah.
Contoh 4
1 m = 20 dan/and n = 5 2 m = 4 dan/and n = 16
m = 40 dan/and n = 8 m = kn m = kn
Penyelesaian 20 = k(5) 4 = k(16)

m = kn 20 4 1
k= =4 k= =
5 16 4
40 = k(8)
∴ m = 4n
40 1
k= =5 ∴m= n
8 4
∴ m = 5n
Latihan 5 Diberi bahawa p berubah secara langsung dengan q . Ungkapkan p dalam sebutan q.
Given that p varies directly as q . Express p in terms of q.
Contoh 5
1 p = 10 dan/and q = 4 9
2 p = 3 dan/and q =
p = 2 dan/and q = 25 16
p = k q

p = k q
Penyelesaian
10 = k( 4 )
9
p=k q k=
2
5 10
3 = k  16 
2
k =
2 = k 25 2 3
2 = 5k
∴p=
5
q
= 5
3 = k 4
4
∴p=5 q k = 3 ×=4
3
∴p=4 q

Latihan 6 Selesaikan.
Solve.
TP 4 Mengaplikasikan pengetahuan dan kemahiran yang sesuai tentang ubahan dalam konteks penyelesaian masalah rutin yang mudah.
Contoh 6
Rintangan, R, wayar berubah secara langsung dengan panjang wayar, L. Rintangan wayar ialah 40 Ω apabila
panjangnya 60 cm. Cari panjang wayar jika rintangannya ialah 70 Ω.
The resistance, R, of a wire varies directly as the length of the wire, L. The resistance of the wire is 40 Ω when its length is 60 cm.
Find the length of the wire if it has a resistance of 70 Ω.
Penyelesaian Kaedah Alternatif

2
R∝L R = L R
3 = pemalar / constant
R = kL L
2
40 = k(60) 70 = L 40 70
3 =
2 60 L
k = L = 105 cm
3
40L = 4 200
L = 105 cm
1 Luas permukaan melengkung, A, sebuah hemisfera berubah secara langsung dengan kuasa dua
diameternya, d. Luas permukaan melengkung hemisfera itu ialah 3 850 cm2 apabila diameternya ialah
35 cm.
Cari diameter hemisfera itu jika luas permukaan melengkungnya ialah 1 500 cm2.
The curved surface area, A, of a hemisphere varies directly as the square of its diameter, d. The curved surface area of the
hemisphere is 3 850 cm2 when its diameter is 35 cm. Find the diameter of the hemisphere if its curved surface area is 1 500 cm2.
A ∝ d 2 22 2
1 500 = d
A = kd 2 7
3 850 = k(352) 7
d2 = × 1 500
22 22
k =
7 = 477.27
22 2
A = d
7 d = 477.27
= 21.85 cm
2 Isi padu bagi sebuah kubus, V, berubah secara langsung dengan kuasa tiga sisinya, x. Isi padu kubus itu
ialah 64 cm3 apabila sisinya 4 cm. Cari isi padu kubus itu jika sisinya ialah 7 cm.
The volume of a cube, V, varies directly as the cube of its side, x. The volume of the cube is 64 cm3 when its side is 4 cm. Find the
volume of the cube if its side is 7 cm.
V ∝ x3
V = kx3
64 = k(43)
k = 1
V = x3
V = 73
= 343 cm3
Ubahan tercantum ialah ubahan langsung dengan keadaan satu pemboleh ubah berubah sebagai hasil darab dua atau
lebih pemboleh ubah yang lain.
Joint variation is a direct variation in which one variable varies as a product of two or more variables.
Hubungan/ Relation Simbol/ Symbol Persamaan/ Equation

y berubah secara tercantum dengan x dan z
y ∝ xz y = kxz
y varies jointly as x and z
y = kxz
dengan keadaan k ialah pemalar/such that k is a constant.

Latihan 7 Diberi bahawa y berubah secara tercantum dengan x dan z. Ungkapkan y dalam sebutan x
dan z.
It is given that y varies jointly as x and z. Express y in terms of x and z.
Contoh 7
1 x = 7, z = 3 dan/and y = 84 1
2 x = 6, z = dan/and y = 14
x = 2, z = 5 dan/and y = 8 2
y = kxz y = kxz
Penyelesaian 84 = k(7)(3)
k=
8
=
4 84 = 21k 14 = k(6)  12 
y = kxz
10 5 k = 4 14 = 3k
8 = k(2)(5) 4 14
∴ y = xz k=
8 = 10k 5 ∴ y = 4xz 3
14
∴y= xz
3
Latihan 8 Diberi bahawa p berubah secara tercantum dengan q2 dan r. Ungkapkan p dalam
sebutan q dan r.
Given that p varies jointly as q2 and r. Express p in terms of q and r.
Contoh 8
1 p = 150, q = 5 dan/and r = 2 2 p = 35, q = 4 dan/and r = 7
p = 18, q = 3 dan/and r = 6
p = kq2 r p = kq2 r
Penyelesaian 150 = k(5)2(2) 35 = k(4)2(7)
18 1 150 = 50k 35 = 112k
p = kq2r k= =
54 3
18 = k(3)2(6) 150 35 5
1 k= =3 k= =
∴ p = q2r 50 112 16
18 = 54k 3
5 2
∴ p = 3q2 r ∴p= qr
16
Latihan 9 Selesaikan masalah yang berikut.

Solve the following problems.
Contoh 9
Diberi D berubah secara langsung dengan 3 E ,
1
Diberi v berubah secara langsung dengan u , v = 8 2 1
D = 2 apabila E = .
apabila u = 2. 216
1
Given v varies directly as u2, v = 8 when u = 2. Given D varies directly as 3 E , D = 2 when E = .
216
(a) Ungkapkan v dalam sebutan u.
Express v in terms of u. (a) Ungkapkan D dalam sebutan E.
Express D in terms of E.
(b) Hitung nilai v jika u = 5.
Calculate the value of v if u = 5. (b) Hitung nilai E jika D = 9.
Calculate the value of E if D = 9.
Penyelesaian
D = k3 E (a) D = 123 E
v = ku2 dengan keadaan k ialah pemalar.
v = ku2 where k is a constant 1 (b) 9 = 123 E
2 = k3
8 = k(2)2 216 3 3
1 = E
4
8 = 4k Kesilapan Umum 2 = k
6 3 3
8 2(5)2 = 102 = 100 k = 12
E = 
4
k= =2 Pengiraan ini tidak menggunakan
4 27
(a) v = 2u2 BODMAS. Pelajar mesti mengira =
64
kuasa dahulu, kemudian mendarab.
(b) v = 2(5)2 This calculation does not perform the power
= 50 first, then multiply.

1
2 Diberi k ∝ h2, k = 125 apabila h = 5. 3 Diberi W ∝ d 2 , W = 495 apabila d = 121.
Given k ∝ h , k = 125 when h = 5.
2
1
(a) Ungkapkan k dalam sebutan h. Given W ∝ d 2 , W = 495 when d = 121.

Express k in terms of h. (a) Ungkapkan W dalam sebutan d.
(b) Hitung nilai k jika h = 11. Express W in terms of d.
Calculate the value of k if h = 11. (b) Hitung nilai d jika W = 180.
Calculate the value of d if W = 180.
k = ph2, p ialah pemalar
1 1
125 = p(5)2 495 = k(121) 2 (a) W = 45d 2
125 495 = 11k 1

p = =5 (b) 180 = 45d 2
25 495 1
k =
d 2 = 4
(a) k = 5h2 11
d = (4)2
(b) k = 5(11)2 = 45
= 16
= 605

TP 5 Mengaplikasikan pengetahuan dan kemahiran yang sesuai tentang ubahan dalam konteks penyelesaian masalah rutin yang kompleks.
Contoh 10
1 Diberi bahawa P ∝ Q2. Cari nilai n dalam jadual di
Diberi bahawa y ∝ x . Cari nilai m dalam jadual bawah.
Given that P ∝ Q2. Find the value of n in the table below.
di bawah.
Given that y ∝ x . Find the value of m in the table below. Q 3 4
x 36 m P 18 n
y 8 3 P = kQ2
Penyelesaian 18 = k(3)2
4
y=k x 3 = m 18
3 k =
9
8 = k 36 = 2
9
8 = 6k m=
4 P = 2Q2
8 9 2 n = 2(4)2
 

k= m =
6 4
= 32
4
81
= =
3 16
4
y = x
3
3
2 Diberi bahawa s ∝ t3. Cari nilai w dalam jadual di 3 Diberi bahawa p ∝ r . Cari nilai h dalam jadual di
bawah. bawah.
3
Given that s ∝ t3. Find the value of w in the table below. Given that p ∝ r . Find the value of h in the table below.
t 2 w r 125 h
s 14 2 187 p 15 6
s = kt 3 p = k r
3
3 6

h =
24 = k(2)3 3 3

15 = k 125 3
24
h = 2
k = =3 15 = 5k
8 h = 23
s = 3t 3 k = 3
=8
3

2 187 = 3(w)3 p = 3 r
3

w = 3 729 6 = 3 h
= 9


Latihan 11 Selesaikan masalah berikut.
Contoh 11
1 Diberi bahawa w berubah secara tercantum
Diberi bahawa m berubah secara tercantum dengan x dan y. w = 12 apabila x = 3 dan y = 5.
dengan n dan p. m = 10 apabila n = 4 dan p = 8. Cari nilai w apabila x = 4 dan y = 3.
Cari nilai m apabila n = 12 dan p = 20. It is given that w varies jointly as x and y. w = 12 when x = 3
It is given that m varies jointly as n and p. m = 10 when n = 4 and y = 5. Find the value of w when x = 4 and y = 3.
and p = 8. Find the value of m when n = 12 and p = 20. 4
w = kxy w = (4)(3)
5
Penyelesaian 12 = k(3)(5)
5 48
m = knp m = np =
16 12 = 15k 5
10 = k(4)(8) 5 12
= (12)(20)
k =
10 = 32k 16 15
10 5 4
k = = = 75 =
5
32 16
2 S berubah secara tercantum dengan P dan M. 3 y berubah secara tercantum dengan x2 dan z .
S = 28 apabila P = 49 dan M = 2. Cari nilai P Cari nilai a.
apabila S = 30 dan M = 5. y varies jointly as x2 and z . Find the value of a.
S varies jointly as P and M. S = 28 when P = 49 and
M = 2. Find the value of P when S = 30 and M = 5. x z y
2 16 32

S = k P M S = 2 P M
30 = 2 P (5)
a 9 24
28 = k 49 (2)
30 = 10 P
28 = 14k
y = kx2 z
y = 2x2 z
P = 3

k = 2 32 = k(2)2 16 24 = 2a2 9
( P )2 = 32
24 = 6a2
∴P=9 32 = 16k
a2 = 4

k = 2 ∴ a = 4
= 2
Latihan 12 Selesaikan masalah berikut. KBAT Menilai

Contoh 12
Tekanan dalam cecair, P, berubah secara langsung dengan kedalaman, h dan ketumpatan, ρ.
Pressure in liquid, P, varies directly as the depth, h and the density, ρ.
P (Pa) 32 000 m
h (m) 4 12
ρ (kg m ) –3
800 1 100
(a) Ungkapkan P dalam sebutan h dan ρ. /Express P in terms of h and ρ.
(b) Hitung nilai m. /Calculate the value of m.
Penyelesaian
(a) P ∝ h ρ (b) m = 10(12)(1 100)
P = kh ρ = 132 000 Pa
32 000 = k(4)(800)
k = 10
∴ P = 10h ρ

1 Daya bersih yang bertindak pada suatu objek berubah secara langsung dengan jisim objek dan pecutan
objek. Sebuah kereta berjisim 1 000 kg bergerak pada pecutan 5 m s–2 apabila daya bersih 5 000 N bertindak
ke atasnya. Cari pecutan sebuah lori berjisim 2 200 kg jika daya bersih 5 500 N bertindak ke atasnya.
The net force acting on an object varies directly as the mass of the object and the acceleration of the object. A car of mass 1 000 kg
moves at an acceleration of 5 m s–2 when a net force of 5 000 N acts on it. Find the acceleration of a lorry of mass 2 200 kg if a net
force of 5 500 N acts on it.
Andaikan F = daya, m = jisim dan a = pecutan 5 500 = 2 200 a

F ∝ ma a = 2.5 m s–2
F = kma
5 000 = k(1 000)(5)
k = 1
∴ F = ma
2 Tenaga kinetik, E, objek yang bergerak berubah secara langsung dengan jisim objek, m dan kuasa dua
kelajuannya, v.
Kinetic energy, E, of a moving object varies directly as the object mass,m and square of its speed, v.
E 36 150
m 8 12
v 3 p
(a) Ungkapkan E dalam sebutan m dan v./Express E in terms of m and v.

(b) Cari nilai p./Find the value of p.
(a) E a mv2 (b) 150 = 0.5(12) v2

E = kmv2 150 = 6v2
36 = k(8)(32) v2 = 25
36 = 72k v = 5
k = 0.5
E = 0.5mv2
1.2 Ubahan Songsang / Inverse Variation
Latihan 13 Lengkapkan jadual bagi nilai xy. Tentukan sama ada y berubah secara songsang dengan x.
Complete the tables for the values of xy. Determine whether y varies inversely as x.
Contoh 13
1
x 15 7.5 5 3.75 3
x 1 2 4 5 8 y 1 2 3 4 5
y 8 4 2 1.6 1
xy 15 15 15 15 15
xy 8 8 8 8 8
xy ialah pemalar. Maka, y berubah secara songsang
xy ialah pemalar. Maka, y berubah secara songsang
dengan x. dengan x.
xy is constant. Thus, y varies inversely as x.
2 x 1 3 5 7 9
y 2 4 6 8 10
1
y berubah secara songsang dengan x ⇒ y  x xy 2 12 30 56 90
k
xy = k atau y = x , dengan keadaan k ialah pemalar. xy bukan pemalar. Maka, y tidak berubah secara
1 songsang dengan x.
y varies inversely as x ⇒ y  x .
k
xy = k or y = x , where k is a constant.

Ubahan Hubungan ubahan Bentuk persamaan
Variation Variation relation Equation form
y berubah secara songsang dengan kuasa dua bagi x 1 1 k

y∝ y=k atau/or y = 2
y varies inversely as the square of x x2 x2 x
y ∝ 1 atau/or y = 1 atau/or
y berubah secara songsang dengan punca kuasa dua bagi x x x
y varies inversely as the square root of x 1 1
y ∝ x2 y = k x2
1 1
y berubah secara songsang dengan kuasa tiga bagi x y∝ atau/or y=k atau/or
x3 x3
y varies inversely as the cube of x
y∝x –3
y = kx–3
1 1
y∝ atau/or y=k3 atau/or
y berubah secara songsang dengan punca kuasa tiga bagi x 3
x x
y varies inversely as the cube root of x 1 –
1
–
y∝x 3 y = kx 3

Write each of the following variations in the form of equation.
Contoh 14
1 u berubah secara songsang dengan punca kuasa
p berubah secara songsang dengan punca kuasa dua v.
dua q. u varies inversely as the square root of v.
p varies inversely as the square root of q. 1
u∝
Penyelesaian v
1 k
p∝ ∴u= , k ialah pemalar
v
q
1
∴p=k , k ialah pemalar
q
k is a constant
2 F berubah secara songsang dengan 3 k . 3 x berubah secara songsang dengan kuasa tiga y.
F varies inversely as x varies inversely as the cube of y.
3
k.
1 1
F∝3 x∝
y3
k
k
h ∴x= , k ialah pemalar
∴F = 3 , h ialah pemalar y3
k

Latihan 15 Lengkapkan jadual bagi nilai x2y, x3y atau 3 x y. Tentukan sama ada y berubah secara
songsang dengan x2, x3 atau 3 x .
3
Complete the tables for the values of x2y, x3y or x y. Determine whether y varies inversely as x2, x3 or 3 x .
Contoh 15
1
x 2 4 6 8
x 1 2 4 5
y 6.25 1.5625 0.6944 0.3906
5 4
y 20 2.5
16 25 x2y 25 25 25 25
xy
2
20 10 5 4 x3y 50 100 150 200
xy
3
20 20 20 20 3 xy 7.8745 2.4803 1.2618 0.7812
PAK-21 3 xy 20 3.15 0.50 0.27
x2y adalah malar.
VIDEO
x3y adalah malar. Maka, y berubah secara songsang

Maka, y berubah secara songsang dengan x2.
dengan x3.
x3y is constant. Thus, y varies inversely as x3.
2 3
x 1 2 3 4 5 x 1 2 3 4 5
1 1 1 1 y 225 56.25 25 14.0625 9
y 1 8 27 64 125
x2y 225 225 225 225 225
1 1 1 1
x2y 1 x3y 225 450 675 900 1 125
2 3 16 25
3 xy 225 70.87 36.0562 22.32 15.39
x3y 1 1 1 1 1
3 xy 1 0.1575 0.0534 0.02480 0.01368 x2y adalah malar.
x3y adalah malar.
Latihan 16 Diberi bahawa y berubah secara songsang dengan x, ungkapkan y dalam sebutan x.
Given that y varies inversely as x, express y in terms of x.
Contoh 16
1 y = 9 dan/and x = 3 1
2 y = 10 dan/and x =
y = 3 dan/and x = 5 k
2
y= k
x
y =
Penyelesaian x
k k k
y= 9= 10 =
x 3 1
k k = 27 2
3=
5 1
k = 15 ∴y=
27
x

k = 10 2
15 = 5
∴y=
x
5
∴ y =
Video x
Imbas dan layari https://
www.youtube.com/
watch?v=m0-ENxwv-0U
untuk menonton video
tentang langkah penyelesaian
masalah melibatkan ubahan
songsang.
Untuk tujuan pembelajaran
10

Latihan 17 Selesaikan masalah yang berikut. KBAT Mengaplikasi
Contoh 17
1 Diberi y berubah secara songsang dengan x2.
Diberi y berubah secara songsang dengan x3. Given y varies inversely as x2.
Given y varies inversely as x . 3 y = 2 apabila/when x = 4.
1 (a) Ungkapkan y dalam sebutan x.
y = apabila/when x = 4. Express y in terms of x.
8 2
(a) Ungkapkan y dalam sebutan x. (b) Hitung nilai y jika x = .
3
Express y in terms of x. 2
Calculate the value of y if x = .
(b) Hitung nilai y jika x = 6. 3
Calculate the value of y if x = 6.
k
y = 2
Penyelesaian x

k k
y= Kesilapan Umum
2 = 2
4
x3
1 k y = kx3 (✕) k
= 2 =
8 43 16
k = 32
1
k= × 64 = 8
8
32
8 (a)
y=
(a) y = x2
x3
8 32
(b) y = (b)
y =
2 2
63
8
 
3
= 9
216
= 32 ×
4
1
= 72
=
27
1 3 Diberi K berubah secara songsang dengan H.

2 Diberi/Given C ∝ .
N3 Given K varies inversely as H .
1
C = 64 apabila/when N = .
2 K = 5 apabila/when H = 9.
(a) Ungkapkan C dalam sebutan N. (a) Ungkapkan K dalam sebutan H.
Express C in terms of N. Express K in terms of H.
(b) Hitung nilai C jika N = 6. (b) Hitung nilai H jika K = 3.
Calculate the value of C if N = 6. Calculate the value of H if K = 3.
C
k K= , C ialah pemalar
C = 3 H
N
C
k 5=
64 = 3 9
1
 
2 5=
C
3
1
k = 64 × =8
8 C = 15
8
(a)
C= 15
N3 (a) K =
H
8
(b)
C = 15
63 (b) 3 =
1 H
=
27 15
H= =5
3
H = 52 = 25
11

Contoh 18
1
Diberi bahawa p ∝ . Cari nilai n dalam jadual di bawah.
q
1
Given that p ∝ . Find the value of n in the table below.
q
p 8 36
q 9 n
Penyelesaian
k 24 2
p= p= n = Kesilapan Umum
q q 3

2 2 24
8=
k
36 =
24 n =
3   p∝

Salah kerana
q This is wrong because
9 n
4 24 24
k = p∝ ⇒p=k
8= 24 9 q q
3 n =
36
k = 24
1 Diberi bahawa y ∝ 12 . Cari nilai m dalam jadual di bawah.

x
1
Given that y ∝ 2 . Find the value of m in the table below.
x
x 2 14
y 6 m
k 24
y = m =
x2 142
k 24
6 = =
4 196
k = 24
6
24 =
y = 2 49
x
1
2 Diberi bahawa Q ∝ 3 . Cari nilai p dalam jadual di bawah.
V
1
Given that Q ∝ 3
Find the value of p in the table below.
V
V 125 p
Q 3 45
k 1
p = 3
3
Q = 3 k = 5(3)
V
1
 
3
1 k = 15 p =
3 = 3
3
125 15 1
Q = 3 =
k V 27
=
5 15
45 = 3
p
12

Contoh 19
Rintangan seutas wayar, R, berubah secara songsang dengan kuasa dua jejari, r, bagi keratan rentas wayar
itu. Wayar yang berjejari 0.2 cm mempunyai rintangan 100 Ω.
The resistance of a wire, R, varies inversely as the square of radius, r, of the cross section of the wire. A wire with a 0.2 cm radius has
a resistance of 100 Ω.
(a) Ungkapkan R dalam sebutan r.
Express R in terms of r.
(b) Hitung rintangan wayar yang berjejari 0.08 cm.
Calculate the resistance of the wire with a 0.08 cm radius.
Penyelesaian
(a) R ∝
1
4
k = 100 × 0.22 (b) R =
r2 = 4 0.08 2

k
R = 2 = 625 Ω
r ∴R= 2
4
k r
100 =
0.2 2
1 Tekanan bagi suatu jisim gas yang tetap berubah secara songsang dengan isi padunya apabila suhu gas itu
malar. Apabila isi padu gas ialah 50 cm3, tekanan gas itu ialah 750 Pa.
The pressure of a fixed mass of gas varies inversely as its volume, when the temperature of the gas is a constant. When the volume
of the gas is 50 cm3, the pressure of the gas is 750 Pa.
(a) Ungkapkan tekanan gas, P dalam sebutan isi padu, V.
Express the pressure of the gas, P in terms of its volume, V.
(b) Cari isi padu gas itu jika tekanannya ialah 1 200 Pa.
Find the volume of the gas if its pressure is 1 200 Pa.
1 37 500
(a) P a k = 37 500 (b) 1 200 =
V V
37 500
P=
k P = 37 500 V =
1 200
V V
k = 31.25 cm3
750 =
50
1.3 Ubahan Bergabung / Combined Variation
Ubahan bergabung melibatkan gabungan ubahan langsung atau ubahan tercantum, dan ubahan songsang.
Combined variation involves a combination of direct variation or joint variation, and inverse variation.
Hubungan/ Relation Simbol/ Symbol Persamaan/ Equation

y berubah secara langsung dengan x dan
secara songsang dengan z x kx
y∝ z y= z
y varies directly as x and inversely as z.
y berubah secara tercantum dengan p dan q
tetapi secara songsang dengan z. pq kpq
y∝ y=
y varies jointly as p and q, but inversely as z. z z
k ialah pemalar/ k is a constant
13

Write each of the following variations in the form of an equation.
Contoh 20 1 x berubah secara langsung 2 m berubah secara songsang

dengan y2 dan secara songsang dengan kuasa tiga n dan secara
p berubah secara langsung
dengan z2. langsung dengan punca kuasa
dengan kuasa dua q dan secara
x varies directly as y2 and inversely dua p.
songsang dengan punca kuasa as z2. m varies inversely as the cube of n and
dua r. directly as the square root of p.
p varies directly as the square of q and y2
x∝ 2 p
inversely as the square root of r. z
m∝
n3
Penyelesaian ky2
x= 2
q2 z k p
p∝ m=
r n3
kq2
∴p= , k ialah pemalar
r
k is a constant
Latihan 21 Diberi bahawa P berubah secara langsung dengan Q dan secara songsang dengan R2.
Ungkapkan P dalam sebutan Q dan R.
Given that P varies directly as Q and inversely as R2. Express P in terms of Q and R.
Contoh 21 4 1
1 P= , Q = 400 dan/and R = 10 2 P = 392, Q = 49 dan/and R =
3 4
P = 3, Q = 36 dan/and R = 2
k Q k Q
Penyelesaian P = R2 P = R2
k Q 4 k 400 k 49
P = = 392 =
3 102 1 2
R 2
 
4
4 20k
k 36 =
3 100
3 = 7k
22 392 =
1
6k
4 1
= k
3 5   16
3 =
4 20 392 = 112k
k=
4 3
7
k = 3 × 20 Q k =
6 ∴P= 2
3R2
=2
7 Q
2 Q ∴P=
2R2
∴P=
R2
14

Contoh 22
U3
Diberi y berubah secara langsung dengan x3 dan 1 Diberi B ∝
R
. B = 3 apabila U = 9 dan R = 27.
secara songsang dengan z. y = 16 apabila x = 2 dan U3
z = 7. Given B ∝ . B = 3 when U = 9 and R = 27.
R
Given y varies directly as x3 and inversely as z. y = 16 when
x = 2 and z = 7. (a) Ungkapkan B dalam sebutan U dan R.
(a) Ungkapkan y dalam sebutan x dan z. Express B in terms of U and R.
16
Express y in terms of x and z. (b) Hitung nilai U jika R = 12 dan B = .
27
(b) Hitung nilai y jika x = 3 dan z = 9. 16
Calculate the value of y if x = 3 and z = 9. Calculate the value of U if R = 12 and B = 27 .
Penyelesaian kU3 U3
B= (a) B =
kx3 14x3
R 9R
y = (a) y =
z
z k (9)3 16 U3
3= (b) =
k(2)3 27 27 9(12)
16 = 14x3
7 (b) y = 3 = 27k
z 16 U3
=
8k 3 1 27 108
14(3)3 k= =
16 = = 27 9 16
7 9 U 3 = × 108 = 64
7 27
k = 16 × = 42 U = 3 64
8
= 14 = 4
P p
2 Diberi S ∝ . S = 60 apabila P = 60 dan M = 9. 3 Diberi S ∝ dan S = 7 apabila p = 6 dan m = 4.
M m
P p
Given S ∝ . S = 60 when P = 60 and M = 9. Given S ∝ and S = 7 when p = 6 and m = 4.
M m
(a) Ungkapkan S dalam sebutan P dan M. (a) Ungkapkan S dalam sebutan p dan m.
Express S in terms of P and M. Express S in terms of p and m.
(b) Hitung nilai M jika S = 27 dan P = 72. (b) Hitung nilai p jika S = 7 dan m = 4.
Calculate the value of M if S = 27 and P = 72. Calculate the value of p if S = 7 and m = 4.
kP 3P kp 7p

S = (a) S = S = (a) S =
M M m 3 m
k(60)
60 = 3(72) k(6) 7p
9 (b) 27 = 7 = (b) 7 =
M 4 3 4
60 = 20k
216 7 = 3k 7p
60 M = =8 7 =

k = 27 6
20 7
M = 8 2 k = 42 = 7p
3
= 3 = 64
42
p =
7
= 6
15

Contoh 23
y
1 Diberi bahawa x ∝ 2 . Cari nilai n dalam jadual di
q2 z
Diberi bahawa p ∝ . Cari nilai v dalam jadual di bawah.
r y
bawah. Given that x ∝ . Find the value of n in the table below.
2
q z2
Given that p ∝ . Find the value of v in the table below.
 r
1
x 21
p 6 18 3
q 2 3 y 7 n
r 16 v z 2 4
Penyelesaian ky 12y
x = x =
kq2 6q2 z2 z2
p = p=
r r 1 12n
k(7) =
21 = 3 (4)2
k(2) 2
6(3) 2 22
6 = 18 = 16
16 v 7k = 21 × 4 12n =
3
4k 54 84 16
6 = v = =3 k = n =
4 18 7 3(12)
k = 6 v = 32 = 12 4
n =
= 9 9
L 3 Diberi bahawa N ∝ p2 Q . Cari nilai x dalam

2 Diberi bahawa K ∝ . Cari nilai a dalam jadual jadual di bawah.
di bawah. M3
Given that N ∝ p2 Q . Find the value of x in the table below.
L
Given that K ∝ . Find the value of a in the table below.
M3
P Q N
1
K 4 2 169 26
4
L 400 100 9
4 x
36
M 1 a
1 2 9
N = kP2 Q x = (4)
h L 1 0.2 100 2 36
K = =
M3 4 a3
26 = k(2)2( 169 ) 1 1
h 400 1 3
a = 2
=
2
(16)
2 
4 = 4
13 26 = 52k
= 4
20h = 4 a3 = 8 26
a = 3 8 k =
52
h = 0.2 = 2 1
=
2
0.2 L
K = 1
M3 N = p2 Q
2
16

Contoh 22
1 Diberi w berubah secara tercantum dengan x
Diberi p berubah secara tercantum dengan q3 dan r dan y2 tetapi secara songsang dengan z . w = 6
tetapi secara songsang dengan s2. p = 10 apabila q apabila x = 4, y = 5 dan z = 25.
= 2, r = 8 dan s = 4. Given w varies jointly as x and y2 but inversely as z.
Given p varies jointly as q and r but inversely as s . p = 10
3 2 w = 6 when x = 4, y = 5 and z = 25.
when q = 2, r = 8 and s = 4. (a) Ungkapkan w dalam sebutan x, y dan z.
(a) Ungkapkan p dalam sebutan q, r dan s. Express w in terms of x, y and z.
Express p in terms of q, r and s. (b) Hitung nilai w jika x = 2, y = 6 dan z = 16.
(b) Hitung nilai p jika q = 4, r = 5 dan s = 6. Calculate the value of w if x = 2, y = 6 and z = 16.
Calculate the value of p if q = 4, r = 5 and s = 6. kxy2 3(2)(6)2
(a) w = (b) w =
z 10 16
Penyelesaian
k(4)(5)2
kq3r 5(4)3(5) 6 = 27
(a) p = (b) p = 25 =
5
s2 2(6)2
6 = 20k
k(2)3(8) 200
10 = = 6
42 9 k =
20
10 = 4k 3
=
10 10

k = 3xy2
4 w =
5 10 z
=
2
5q3r

p =
2s2
2 Diberi d berubah secara songsang dengan e3 dan pq

3 Diberi bahawa m ∝ .
secara tercantum dengan  f dan g. 3 n2
pq
It is given that d varies inversely as e3 and jointly as 3 f It is given that m ∝ .
n2
and g.
m p q n
d e f g
5 8 3 4
14 2 64 7
20 15 10 a
24 m 27 250
Cari nilai a.
Cari nilai m. Find the value of a.
Find the value of m.
3 3 kpq
k fg 4 27 (250) m = 60a2 = 1 500
d = m3 = n2
e3 24
k(8)(3) a2 = 25
3 m = 125
3 5 =
k 64 (7) (4) 2
a = 25
14 = 3
23 m = 125 80 = 24k
7 = 5
14 = k =5 80
2 k =
24
28 = 7k
10
k = 4 =
3 3
4 fg
d = 10pq
e3 m =
3n2
3
4 27 (250) 10(15)(10)
24 = 20 =
m3 3a2
17

Latihan Pengukuhan 1
Kertas 1
1 Isi padu suatu mangkuk 4 Diberi bahawa y berubah 7 Jadual 3 menunjukkan nilai
hemisfera, V cm3, berubah secara songsang dengan 3x – 2 P, M dan R. Diberi bahawa
secara langsung dengan dan y = 4 apabila x = 6. Cari P berubah secara langsung
kuasa tiga jejarinya, r. Dengan nilai x apabila y = 6. dengan M dan berubah secara
menggunakan k sebagai Given that y varies inversely as songsang dengan punca kuasa
pemalar, ungkapkan k dalam 3x – 2 and y = 4 when x = 6. Find dua R.
sebutan V dan r. the value of x when y = 6. Table 3 shows the values of P, M
The volume of a hemispherical 9 26 and R. Given that P varies directly
bowl, V cm3, varies directly as the A C with M and varies inversely with the
38 3
cube of its radius, r. By using k as square root of R.
a constant, express k in terms of V 3 38
B D
and r. 26 9 P 5 2
1
V 6 4
A k = 1 C k = Vr 3
5 Jadual 2 menunjukkan
M
r 3
beberapa nilai pemboleh ubah R 9 k
V x, y dan z dengan keadaan
B k= 3 D k = Vr 3
Jadual 3/ Table 3
r x berubah secara langsung
dengan kuasa dua y dan Hitung nilai k.
2 Diberi bahawa p berubah secara songsang dengan z. Calculate the value of k.
secara langsung dengan Table 2 shows some values of
variables x, y and z such that x A 5 C 25
punca kuasa tiga q dan secara
varies directly as the square of y and B 8 D 15
songsang dengan kuasa dua r.
Jika p ∝ qmrn, nyatakan nilai m inversely as z.
8 L berubah secara songsang
dan nilai n.
x y z dengan punca kuasa tiga
It is given that p varies directly as
the cube root of q and varies inversely
M. Diberi bahawa k ialah
8 6 9 pemalar. Cari hubungan
as the square of r. If p ∝ qmrn, state
the value of m and of n. p 3 6 antara L dengan M.
1 L varies inversely as the cube root of
A m= ,n=2 Jadual 2/ Table 2 M. Given that k is a constant. Find
3
the relationship between L and M.
1 Hitung nilai p.
B m = , n = –2 A L = kM3
3 Calculate the value of p.
C m = 3, n = 2 A 2 k
D m = 3, n = –2 B L =
B 3 M3
C 5 C L = kM
3 Jadual 1 menunjukkan
beberapa nilai pemboleh D 9
k
ubah y dan z dengan keadaan D L= 1
y berubah secara songsang 1 M3

6 Diberi bahawa m ∝ dan
dengan punca kuasa dua z. n
Table 1 shows some values of m = 2 apabila n = 25. Hitung 9 Hubungan antara x, y dan z
variables y and z such that y varies nilai m apabila n = 64. z
ialah y ∝ . Diberi bahawa
inversely as the square root of z. 1 x
It is given that m ∝ and m = 2 3
n y = apabila z = 6 dan x = 30.
y 8 4 5
when n = 25. Calculate the value of Hitung nilai x apabila y = 18
z 4 16 m when n = 64. dan z = 42.
5 The relationship between variables x,
Jadual 1/ Table 1 A z
32 y and z is y ∝ . It is given that
x
Ungkapkan y dalam sebutan z. 25 3
Express y in terms of z. B y = when z = 6 and x = 30.
32 5
1 2 Calculate the value of x when y = 18
A y = 4z C y = z C 1
2 and z = 42.
16 128 5 A 7 C 9
B y= D y = 2 D
z z 4 B 8 D 10
18

Kertas 2
Bahagian A
1 Lapan orang lelaki boleh membina sebuah jambatan dalam tempoh 14 hari. Cari masa, dalam hari, yang
diambil oleh lima orang lelaki untuk membina jambatan yang serupa. KBAT Mengaplikasi
Eight men can build a bridge in 14 days. Find the time taken, in days, for five men to build the similar bridge.
[Andaikan bahawa semua lelaki mempunyai kemahiran yang sama dan boleh bekerja pada kadar yang
sama.]
[Assume that all the men have the same skills and can work at the same rate.] [4 markah/marks]
Bilangan lelaki 8 5
Bilangan hari 14 m
y berubah secara songsang dengan x.
xy adalah malar.
8(14) = 5m
m = 22.4
∴ Masa yang diambil ialah 22.4 ≈ 23 hari
2 Dalam satu kem sukan, terdapat makanan yang mencukupi untuk 81 orang atlet selama 8 hari. Jika 27 orang
atlet tidak hadir ke kem itu, berapa lamakah makanan itu boleh bertahan? KBAT Mengaplikasi
At a sports camp, there is sufficient food for 81 athletes to last 8 days. If 27 athletes are absent for the camp, how long can the food
last?
[Andaikan bahawa setiap atlet diberikan makanan yang sama banyak untuk setiap hidangan.]
[Assume that each athlete is given the same amount of food for each meal.] [4 markah/marks]
Bilangan hari makanan boleh bertahan 8 m

Bilangan atlet, y 81 81 – 27 = 54
y berubah secara songsang dengan x.
xy adalah malar.
8(81) = 54n
n = 12
∴ Makanan dapat bertahan selama 12 hari
Bahagian B
3 Frekuensi, f MHz, gelombang radio berubah secara songsang dengan panjang gelombang, λ m. Frekuensi
gelombang radio yang mempunyai panjang gelombang 200 m ialah 100 MHz. Cari KBAT Mengaplikasi
The frequency, f MHz, of a radio wave varies inversely as its wavelength, λ m. The frequency of a radio wave that has a wavelength
of 200 m is 100 MHz. Find
(a) frekuensi gelombang radio yang mempunyai panjang gelombang 500 m,
the frequency of a radio wave that has a wavelength of 500 m,
(b) panjang gelombang radio yang mempunyai frekuensi 80 MHz.
the wavelength of a radio wave that has a frequency of 80 MHz. [8 markah/marks]
1
fa
λ
k
f =
λ
k
100 =
200
k = 20 000
20 000 20 000
(a) f = (b) f =
λ λ

20 000 20 000
= 80 =
500 λ
= 40 Mhz 20 000
=
80
= 250 m
19

2 Matriks
Matrices
2.1 Matriks / Matrices
Latihan 1 Bentukkan satu matriks yang mewakili maklumat yang diberi.

Form a matrix to represent the given information.
TP 2 Mempamerkan kefahaman tentang matriks.
Contoh 1
1 Jadual di bawah menunjukkan bilangan guru dan
Dalam ujian bulan Mac, Hui Hui memperoleh 80 murid dalam tiga buah sekolah.
The table below shows the number of teachers and students in
markah, 72 markah dan 90 markah masing-masing
three schools.
dalam Fizik, Kimia dan Biologi. Farhana pula
memperoleh 75 markah, 85 markah dan Sekolah
60 markah masing-masing dalam subjek yang School
sama.
P Q R
In March test, Hui Hui obtained 80, 72 and 90 marks for
Physics, Chemistry and Biology respectively. Farhana Bilangan
obtained 75, 85 and 60 marks in the same subjects respectively. guru
52 20 115
Number of
Penyelesaian teachers
Fizik Kimia Biologi Bilangan
Physics Chemistry Biology murid
970 350 1 800
Number of
Hui Hui 80 72 90
students
Farhana 75 85 60
Matriks itu ialah
Matriks itu ialah/The matrix is
52 20 115
 80 72 90

Matriks juga boleh ditulis
dalam ( ).
 970 350 1 800 
75 85 60
The matrix can be written in ( ).
2 Balakrishnan menjalankan satu eksperimen untuk 3 Sebuah sekolah rendah di Pekan Maju
mengkaji hubungan antara sudut tuju, i dan sudut mempunyai tiga buah kelas darjah 1. Darjah 1
biasan, r, dalam sebongkah kaca. Amanah mempunyai 26 orang murid lelaki dan
Dia mencatatkan keputusan eksperimen seperti 20 orang murid perempuan, Darjah 1 Bestari
berikut. mempunyai 17 orang murid lelaki dan 26 orang
Balakrishnan conducted an experiment to study the murid perempuan, dan Darjah 1 Cekal pula
relationship between the incident angle, i , and the refracted mempunyai 20 orang murid lelaki dan 18 orang
angle, r, in a block of glass. He recorded the experimental murid perempuan.
result as follow. A primary school in Pekan Maju has three classes of standard
1. Standard 1 Amanah has 26 boys and 20 girls, Standard 1
i = 30°, r = 22° Bestari has 17 boys and 26 girls, and Standard 1 Cekal has
i = 40°, r = 31° 20 boys and 18 girls.
i = 50°, r = 39°
Darjah Lelaki Perempuan
i = 60°, r = 45°
Standard Boys Girls
Matriks itu ialah 1 Amanah 26 20
30 22 1 Bestari 17 26
40 31 1 Cekal 20 18
50 39
60 45 Matriks itu ialah

26 20

 17 26
20 18

20

Latihan 2 Nyatakan bilangan baris, bilangan lajur dan peringkat setiap matriks yang berikut.
State the number of rows, number of columns and the order of each of the following matrices.
TP 1 Mempamerkan pengetahuan asas tentang matriks.
Matriks Bilangan baris Bilangan lajur Peringkat matriks

Matrix Number of rows Number of columns Order of matrix
Contoh 1
2 3 2×3

Baris
Row  1 –2 –3
7 6 8 
Lajur/Column
1  47  2 1 2×1
2 [15 30] 1 2 1×2
3  0 4
–4 0 
2 2 2×2
 
1 2
4
6 3 3 2 3×2
8 7
Latihan 3 Tulis satu matriks bagi setiap peringkatnya.

Write a matrix for each of the following orders.
Contoh 3
(a) 1 × 2 (b) 1 × 3
Baris
1 baris dan 2 lajur Baris
1 baris dan 3 lajur
[3 1] [1 0 9]
Row 1 row and 2 columns Row 1 row and 3 columns
Lajur/Column Lajur/Column
1 2×1 2 3×1 3 2×2
 14  2
  1 5
7 3 0 
3
4 2×3 5 3×4 6 1×4
1 3 4 7 [ 1 7 6 9 ]

 7 8 9
6 3 2   2 6 5 1

9 7 4 2
21

–2 0 –4
Latihan 4 Kenal pasti unsur tertentu berdasarkan matriks P, diberi bahawa P = 6 0.3 9

–2 0 –4 5 8 1
 
Identify the element based on matrix P, given that P =
6 0.3 9

5 8 1
  .
Contoh 4
1 p31
p 13 = –4 baris pertama/1st row lajur ke-3/3rd column
5

–2 0 –4
1 3
6 0.3 9 2 p32
Baris Lajur
Row Column 5 8 1 8
3 p23 4 p33 5 p11

9 1 –2
6 p12 7 p21 8 p22

0 6 0.3
 
8 –3 9 –1
Latihan 5 Cari nilai bagi setiap yang berikut berdasarkan matriks Q, diberi bahawa Q = 2 2 6 0
3
 
8 –3 9 –1
Find the values of each of the following based on matrix Q, given that Q = 2 2 6 0
TP 3 Mengaplikasikan kefahaman tentang matriks untuk melaksanakan tugasan mudah.
3
Contoh 5
q11 1 q23 – q21
q11 + q23
=8+6 8 –3 9 –1 =6–2
Q= 2 =4
= 14 2 6 0
3
q23
2 q14 – q12 3 q22 – q13 4 2q21 + 3q22

2
= –1 – (–3) = 2 –9 = 2(2) + 3 3
= –1 + 3 3
=4+2
=2 = – 25
3 =6
Latihan 6 Tentukan sama ada setiap pasangan matriks adalah sama.

Determine whether each of the following pairs of matrices is equal.
Contoh 6
1
6
0.5 6 2
(a) 
–1.5 7
dan/and  3
– 7
Peringkat sama dan
(b) [ 2 1 3 ] dan/and [ 1 2 3 ]
2 unsur-unsur sepadan
Penyelesaian Penyelesaian
adalah sama.
1 Same order and the
6 [2 1 3]≠[1 2 3]
0.5 6 2
 
corresponding elements
= 3
–1.5 7 – 7
are equal. ≠
2
1 [a – b ab] dan/and [b – a ba] 2  p51+ q  dan/and  q 51+ p 

[a – b ab] ≠ [b – a ba]
 p 51+ q =  q 51+ p
22

3  25  dan/and [2 5] 2

5
2
6 2 .5 6
dan/and 7 3  
2 7 3
  5
≠ [2 5]
5
  2
7 3
6
=  2 7 .5 63 
Latihan 7 Tentukan nilai x dan y bagi setiap persamaan matriks.

Determine the values of x and y for each matrix equation.
Contoh 7
Penyelesaian
 6
–7
x
5  =  6 4
y 5   7 x
=
6 4
–7 5   y 5 
Bandingkan unsur-unsur yang sepadan.
Compare the corresponding elements.
∴ x = 4, y = –7
[3 x 6]=[3 4 y]
1
2  2xy –– 10 3x – 10
1   2 
=
[3 x 6]=[3 4 y]
x = 4 , y=6  2xy –– 10 =
3x – 10
1   2 
2x – 10 = 3x – 10, y – 1 = 2
x = 0 y = 3
3 1y
3
6
4
9 6 0.75 6 – 3x
= 5y – 9 10
4 [x + 5 0.8] =  6 –22x 3 
5
2y 10 5
1
[x + 5 0.8] =  6 –22x 3
y 
6 3 9 6 0.75 6 – 3x
4 = 5y – 9 10 6 – 2x 1
5 x + 5 = 0.8 = y
2y 10 5 2 3
2x + 10 = 6 – 2x y = 3(0.8)
9 = 6 – 3x 2y = 5y – 9 4x = –4 = 2.4
3x = –3 2y – 5y = –9 x = –1
x = –1 –3y = –9
y = 3
2.2 Operasi Asas Matriks / Basic Operation on Matrices
Latihan 8 Cari hasil tambah dua matriks yang berikut.

Find the sum of the following two matrices.
Contoh 8
7 + (–3) –2 + 9
 7 –2
+
–3 9
4 –5   –6 –1  4 + (–6) –5 + (–1) 
=
Menambah unsur-unsur sepadan
Adding the corresponding elements
4 7
=
–2 –6 

5
 +  –4
5 + (–4)
2 4 2+4
 –10 23   –10 + 23 
 
2 =
1 –11 + 6 = –11 + 6
2 5 2+5
6
=  131 


= –5
7
23

3 [70 –40] + [–20 20] –8 1 –1 4 –8 – 1 1 + 4
= [70 + [–20] – 40 + 20]
4 3 9
–5 11
+ –3 6
11 –19
= 3 – 3
–5 + 11

9+6
11 – 19

= [50 –20]
–9 5
= 0 15
6 –8
 
1 1
1
 x 6 2y –6
2y 6   y 3   2y – y 6 + 3 
 
1 –7 + (–5) + 8+3 x + 2y 6 + (–6)
–7 8 –5 3 2 2 6 + =
5 2 + 2 =
20 7 3 3 9 2 20 + 3 7 + 9 3 + 2
= 
3y 9 
x + 2y 0

=  –12
23 16 5 
1 11
Latihan 9 Cari hasil tolak dua matriks.

Find the subtraction of the two matrices.
Contoh 9
Penyelesaian
    
2 –6 2 –6 2 – (–6)
  
Menolak unsur-unsur sepadan
–3 – –8 –3 – –8 = –3 – (–8) Subtracting the corresponding elements
4 1 4 1 4–1
8

  = 5
3
1  79  –  64  2

[6 3 9]–[1 6 2]
=[6–1 3–6 9–2]
7–6
= 
9–4  =[5 –3 7]
=  15 
 30
  
50 –10 70 8 6 2 9
3 9   –6 
3 –
4 4 3 4 – –1 4
–10 7 –12 2
30 – (–10) 50 – 70
=   8 – 2 6–9
 
3 – (–6) 9–4
= 3 – (–1) 4–4
=  40 –20
9 5 
–10 – (–12) 7–2
6 –3


= 4 0
2 5

5  2x 6 x –5
7 5y   1 2y 
– 6  –3
p 7 –2p 5
q + 2   –2 –q 
–
=  2x – x
7 – 1
6 – (–5)
5y – 2y  =  p –3––(–2p) 7–5
(–2) q + 2 – (–q) 
=  6
x 11
3y 
=  3p 2
–1 2q + 2 
24

Latihan 10 Ungkapkan setiap yang berikut sebagai satu matriks tunggal.
Express each of the following as a single matrix.
Contoh 10
 3 –4 –2 5 3 0 1 1 3 0
0 2   3 6   1 –6   3 8   1 –6 
+ – = – Penambahan dan penolakan beberapa
matriks dilakukan dari kiri ke kanan.
Addition or subtraction of a few matrices is
=  –2
2
1
14  done from left to right.
 12  +  67  –  34 
    
10 –2 5
1 2
20 – 7 + 9
7 3
30 10 –10
=    
9
–
4
12 5 17
=
4
 
5
= 13 + 9
20
     
–10
= 22
10
[4 9 ] – [ –2 1]–[3 8]
3
=[6 8]–[3 8]
4
 –3 10 4 6 1 7
6 12   5 2   –3 9 
– +
=[3 0] =  1–7 104  +  1 7

–3 9 
=  ––6 2 19
11

Latihan 11 Cari nilai x dan y dalam setiap persamaan matriks.

Find the values of x and y for each matrix equation.
TP 4 Mengaplikasikan pengetahuan dan kemahiran yang sesuai tentang matriks dalam konteks penyelesaian masalah rutin yang mudah.
Contoh 11
1 3
1    
+ +
3 2 2y 4 –5
1  105 +  –2x  =  3y6 
x     
= +
7 –4 3 11
=
9   
–
Penyelesaian 4
10 + x
 5 + (–2)  =  3y 
6
4 2y – 5 = 3
3 = = 2y – 5
x  
5 7  2y = 3 + 5 10 + x = 6 , 3 = 3y
x = –4 , y = 1
2y = 8
∴ x = 7,
y = 4
[ 6x – 2 7 ] – [ 2x y]=[3 5]
2
3  3x –x 10
2y   3y   –10 
+ =
[ 6x – 2 – 2x 7 – y ] = [ 3 5]
4x – 2 = 3, 7 – y = 5  2x =
10
5y   –10 
4x = 5 y = 2
5 2x = 10 , 5y = –10
x = x = 5 y = –2
4
4  –2 8
–
x 1
=
2x 7
2y –6   3 2   7 –8 
5  2x 0 3x –2
6 –3   –9 5y   –3
+ =
–20 –2
3y 
2x 7
 –2 – x
2y – 3
8–1
–6 – 2  =  7 –8  5x –2
 –3
–3 + 5y
=
–20 –2
–3 3y   
–2 – x = 2x 2y – 3 = 7 5x = –20 –3 + 5y = 3y
–2 = 3x 2y = 10 x = –4 2y = 3
2 3
x = – y = 5 y =
3 2
25

Pendaraban Suatu Matriks dengan Suatu Nombor / Multiplication of a Matrix by a Number
Latihan 12 Cari pendaraban matriks bagi setiap yang berikut.

Find the multiplication of each of the following.
Contoh 12
2 6 –12
1 3  –42  2 –3 4  3
6
–5 

3 –3 15  3×2
2 2

= 3 × (–4)  
= (–3) × 4 (–3) ×
3
(–3) × (–5) 
× 6 × (–12) 6
3 3 6
= 2
× (–3)
2
× 15
=  –12  = –12  –
3
2
15
3 3
4 –8
= 
–2 10  Darabkan semua
unsur dengan 2
3
Multiply all the
elements by 2
3
3

1
8
–20
4

1
–0.2
5 5
5 0.2  30
16
–90
29 
2
22 6 –2
1 1
=  0.2 × 30
0.2 × 16
0.2 × (–90)
0.2 × 29 
 
×8 5× 5 × (–0.2)
2 = 5
1 4
= 2
× (–20) = –10 5 × 6 5 × (–2)
=  6 –18
3.2 5.8 
11
1
2
× 22 =  1 –1
30 –10 
Latihan 13 Ungkapkan setiap yang berikut sebagai satu matriks tunggal.

Express each of the following as a single matrix.
Contoh 13
6
3
1
2  57  + –10
10
3 10 –
3 –2  
+2  43  Darabkan matriks dengan = 2×5 +

2×7
6
–10   
nombor terlebih dahulu.
Kemudian, lakukan 10 6
=      86 
9
10
–
10
–2
+ penolakan diikuti
=
14  
+
–10 
penambahan.
9 – 10 + 8

= 10 – (–2) + 6  Multiply the number with =  164 
the matrix first. Then, do the
7 subtraction and addition.
=
18 
2 6 1 10 3 –1 3
1 2 –14
2 –3 2 +2 5  + 5 6   – 3 4 –2
5 3 1 2 18 22 7 8
3
6 3×1 2 × 10

   
= 2 – 3×2 + 2×5
5 3×3 2×1
=  1 –7
+
5 6
–
–3 9
9 11   7 8   4 –6 
6 3 20
 6 –1 –3 9
16 19   4 –6 
  
= –
= 2 – 6 + 10
5 9 2
23
=  9 –10
12 25 

 
= 6
–2
26

Latihan 14 Diberi bahawa A = –3 6 , B = 0 2  2 1   –1 4  dan C =  7 0
3 1  . Ungkapkan setiap yang berikut
sebagai satu matriks tunggal.
Given that A =  2 1
–3 6 
,B=
–1 4
0 2 
and C = 
7 0
3 1 
. Express each of the following as a single matrix.
Contoh 14
1 2A + 2B 2 2A – 2C
3A – B
2 1 –1 4
2  2 1
–3 6 
+2
–1 4
0 2 
2  2 1
–3 6 
–2
7 0
3 1 
=3 
–3 6
–
0 2   
=  4 2 –2 8
–6 12   0 4 
+ =  4 2 14 0
–6 12   6 2 
–
=  6 3
 
–
–1 4

–9 18 0 2 =  2 10
–6 16 
=  – –10 2
12 10
=  7 –1
–9 16 
3 2B – C 4 2B – C + 3A 5 2(A – 3B + 2C)
2 1 –1 4 7 0
2  0
–1 4 7 0
2   3 1 
– 2  0
–1 4 7 0
2   3 1 
– +3
2 1
–3 6 
2  –3 6  – 3  0 2  + 2  3 1  
2 1 –3 12 14 0
= 2 
–3 6   0 6   6 2  
– +
=  0
–2 8 7 0
4   3 1 
– =  0
–2 8 7 0 6 3
4   3 1   –9 18 
– +
–9 8
 –9 8
  6 3

=2   5 –11 14 0
–3 0   6 2  
+
= 
–3 3  =
–3 3
+
–9 18
19 –11
= 2
3 2 
=  ––12
3 11
21  38 –22
=
6 4 
Latihan 15 Selesaikan setiap persamaan matriks yang berikut.

Solve each of the following matrix equations.
TP 5 Mengaplikasikan pengetahuan dan kemahiran yang sesuai tentang matriks dalam konteks penyelesaian masalah rutin yang kompleks.
Contoh 15
3
x 3 6 –3 x 9 1  p5  – 2  2q  =  10
2  –2 2
–  
0 y
=
–4 10   
Penyelesaian  p5  –  2q4  =  103 
2x 6 6 –3 x 9
 –4 4
–  
0 y
=  
–4 10   5p––2q4  =  103 
2x – 6 9 x 9
 –4 4 – y
=
–4 10   p – 4 = 3 , 5 – 2q = 10
p = 7 –2q = 5
∴ 2x – 6 = x , 4 – y = 10 5
2x – x = 6 –y = 10 – 4 q = –
2
x = 6 –y = 6
y = –6
2 2 5 – 1
   xy  =  23  3 2[ x 3]=[7 3y ] – [ –1 5]
1 3
x x y [ 2x 6 ] = [ 8 3y – 5 ]
10 – = 2 , 2 – = 3
3 3 3 2x = 8 , 3y – 5 = 6
 102  – y =  23  30 – x = 6
x = 24
6 – y = 9
y = -3
x = 4 3y = 11
3 11
y =
3
x
10 –
3 2

y
=
3  
2–
3
27

4 4  p 1
0 q 
–2
–1 2
=
–10 0
–3 1   6 7  5 6 3x 1 0
5 –3

2 
x 2
–2
5 7 
=2 y
–5
2
 
4p 4 –2 4 –10 0
 0 4q 
–
–6 2  
=
6 7  10 –6
4p + 2 4–4
 12 6x
–
2 0
2x 4   10 14   y –10
=
 0 + 6  
–10 0
4q – 2 = 6 7  10 6x 10 –6
 2x – 10  
–10 = y –10 
4p + 2 = –10, 4q – 2 = 7
4p = –12 4q = 9 ∴ 6x = –6, 2x – 10 = y
p = –3 9 x = –1 2(–1) – 10 = y
q=
4 y = –12
Pendaraban Dua Matriks / Multiplication of Two Matrices
Latihan 16 Tentukan sama ada setiap pasangan matriks yang berikut boleh didarab. Nyatakan
peringkat matriks yang terhasil jika pendaraban boleh dilakukan.
Determine whether each of the following pairs of matrices can be multiplied. State the order of the product of
the matrices if the multiplication can be done.
TP 1 Mempamerkan pengetahuan asas tentang matriks.
Contoh 16
(a) [ 2 1 4 ]  47  (b) [ 4 5]  –1 4
0.2 3 
Penyelesaian Boleh didarab. Peringkat
Penyelesaian
matriks hasil darab = 1 × 2.
Tidak boleh didarab. Can be multiplied.
1 × 3 ≠ 2 × 1 Cannot be multiplied. 1 × 2 = 2 × 2 The order of the product is 1 × 2.
1  39  [ 6 5] 2

4
0  32 
2 × 1 = 1 × 2 1
Boleh didarab. 3 × 1 ≠ 2 × 1
Peringkat matriks hasil darab = 2 × 2 Tidak boleh didarab.
1
3  9 6
8 1   0 
4  –2 5
4 9 
[1 5]
2 × 2 = 2 × 1 2 × 2 ≠ 1 × 2
Boleh didarab. Tidak boleh didarab.
Peringkat matriks hasil darab = 2 × 1
Latihan 17 Cari hasil darab bagi setiap pasangan matriks yang berikut.
Find the product for each of the following pairs of matrices.
Contoh 17
(a) [ 1 3 ]  34  = [1 × 3 + 3 × 4]
= [15] c Kesilapan Umum
 
(a) [ a b ] d = [ac + bd]
➀ × 2 2 × ➀ = 1 × 1 1
–4 –4 × 2 –4 × 6
   2 [ 3 4]
(b)
3 
[2 6] =
3 × 2 3 × 6 a ac ad = [1 × 3 + 2 × 4]
–8 –24 (b) b 
[ c d ] = bc bd 
= 
6 18  ➁ × 1 1 × 2 = 2 × 2
= [11]
28

1 [5 1]  51  2 [1 2]  –63 
= [5 × 5 + 1 × 1] = [1 × (–6) + 2 × 3]
= [ 26 ] = [0]
3  67  [ 4 1] 4

6
1 [ 8 –2 ]
2
6 × 4 6 × 1

= 7 × 4 7 × 1  6 × 8 6 × (–2)
 24 6
=

1 × 8 1 × (–2) 
28 7 
= 2 2
48 –12
= 
4 –1 
5  4 1 3 6
0 6   1 9 
6

8
3 ( 3 –1 4 )
4 × 3 + 1 × 1 4×6+1×9 2

= 0 × 3 + 6 × 1 0×6+6×9  8 × 3 8 × (–1) 8×4 24 –8 32
13 33 = 3 × 3 3 × 4 = 9 –3 12
= 
6 54  2 × 3
3 × (–1)
2 × (–1) 2×4 6 –2 8
Latihan 18 Cari hasil darab setiap yang berikut.

Find the product of each of the following.
Contoh 18
2
(a)  3 –2
2 4   4  Kesilapan Umum
a b e ae + bf
=  3 2××2 2++(–2) ×4
4×4 
[2 1]
4 1
 3 2  (a)  c d   f  =  ce + df 
2 × 4 1 × 1 ➁ × 2 2 × ➀ 2 × 1
=
–2
 
=  2 × 3 1×2 
20 a b e f ae + bg af + bh
=  8 1  (b)  c d   g h  =  ce + dg 
6 2 cf + dh
(b)  2 5 3 4
–1 7   0 –6 
➁ × 2 2 × ➁ 2×2
c d
=  2 × 3 + 5 × 0 2 × 4 + 5 × (–6)
–1 × 3 + 7 × 0 –1 × 4 + 7 × (–6)   
(c) [ a b ] e f = [ ac + be ad + bf ]
➀ × 2 2 × ➁ 1×2
=  6
–3
–22
–46 
1  4 7 –1
2 3   2 
2  0 3 .2 –2
5   5 –1 
4 × (–1) + 7 × 2 0.2 × 5 + (–2) × (–1)

= 2 × (–1) + 3 × 2  
= 3 × 5 + 5 × (–1) 
=  10
4 
=  3
10 
29

3  1 3 1 0
5 8   6 9  4 4
2
 2 1
–6 3 
3
–2 7
= 15 ×× 11 ++ 38 ×× 6 6 1×0+3×9
5×0+8×9  2 2
4 × 2 + (–6) 4×1+ × (3)
19 27 3 3
=
53 72 
=
–2 × 2 + 7 × (–6) –2 × 1 + 7 × 3
=  4
–46
6
19 
5 [2 1]  1 9
5 –6 
6 [ 8 –2 ]  –1 3
–0.5 4 
= [2 × 1 + 1 × 5 2 × 9 + 1 × (–6)]
= [ 8 × (–1) + (–2) × (–0.5) 8 × 3 + (–2) × 4 ]
= [ 7 12 ]
= [ –7 16 ]
Latihan 19 Cari nilai x dan y bagi setiap persamaan matriks.

Find the values of x and y for each matrix equation.
Contoh 19
4 10
(a)  x 2
–2 y   –3   1 
= (b)  x3  [ 5 y]=  30 –24
15 –12 
10
 4x –6
–8 – 3y   1 
=  5x xy 30 –24
15 3y   15 –12 
=
4x – 6 = 10 , –8 – 3y = 1 5x = 30 , 3y = –12
4x = 16 –3y = 9 x = 6 y = –4
x = 4 y = –3
 
–12 –6
1   3
x
( –4 y ) = 4 – 1
2 [x y]  2 4
5 –2 
= [ 12 2]
3 [2x + 5y 4x – 2y] = [ 12 2 ]
2x + 5y = 12 ................➀
–12 –6

–12 3y
–4x xy
= 
4 –
1
3
 4x – 2y = 2 ..................➁
➁ + 2: 2x – y = 1 ..................➂
➀ – ➂: 6y = 11
3y = –6 , –4x = 4 11
y = –2 x = –1 y =
6
11
Dari ➂ 2x –
6
= 1  
17
2x =
6
17
x =
12
3  2x 2 2
=
x
4 2y   3   2y 
4  x 1 x 11
2y 3   2   4 
= ;x>0
x x2 + 2 11

4x + 6
8 + 6y   
= 2y  2yx + 6  =  4 
4x + 6 = x , 8 + 6y = 2y x2 + 2 = 11 , 2yx + 6 = 4
3x = –6 4y = –8 x2 = 9 2y(3) = –2
x = –2 y = –2 x = 3 6y = –2
1
y = –
3
30

5 [3 2]  x –1
–2 y 
=[3 9] 6  x3  [ 4 –y ] =  8 –xy
12 –2 
4x –xy 8 –xy
[ 3x – 4 –3 + 2y ] = [ 3 9 ]  12 –3y  =  12 –2 
3x – 4 = 3 , –3 + 2y = 9
3x = 7 2y = 12 4x = 8 , –3y = –2
x = 7 y = 6 x = 2 2
y =
3 3

Latihan 20 Selesaikan persamaan matriks yang berikut.

Solve the following matrix equations.
Contoh 20
1 [3 –2k ]  5k1  = [13]
[p 3]  3p  = [54] [15k – 2k] = [13]
Penyelesaian [13k] = [13]
13k = 13
[3p + 3p] = [54] k = 1
6p = 54
p = 9
 –24 = [p + 3] –2
2 [p 3]
[ –2p + 12 ] = [p + 3 ]
3
1
3
[ 3 6 k ] 4 = [–9]
5
 
1
–2p – p = 3 – 12 [–6 + 24 + 5k] = [–9]
3
–3p = –9 [18 + 5k] = [–27]
p = 3 5k + 18 = –27
5k = –45
k = –9
p
 x 2 0 2 = 8 6
 1 –y   4 1   –8 
5
4 [9 –1 –p] 2 = [p – 1] 2–y
3
[9p – 2 – 3p] = [ p – 1]  8 2x + 2 8 6
–4y 2 – y   –8 2 – y
=
6p – 2 = p – 1
–4y = –8 , 2x + 2 = 6
5p = 1
y = 2 2x = 4
1
p = x = 2
5
Matriks Identiti / Identity Matrix
Latihan 21 Ungkapkan setiap yang berikut sebagai matriks tunggal.

Express the following as a single matrix.
Contoh 21
 3 –6 1 0 1 0 –2 –8
9 10   0 1   0 1   4 5 
–
Matriks identiti, I
Penyelesaian Identity matrix, I
3 –6 1 0 1 0 –2 –8 3 –6 –2 –8 IA = AI = A
         
 
– = – 1 0 0
9 10 0 1 0 1 4 5 9 10 4 5 1 0
5 2
I1 × 1 = [1], I2 × 2 =  0 1, I3 × 3 = 0 1 0
=
5 5  0 0 1
31

3
1  4 6 1 0
7 8   0 1   4 
2  4 –3
1 2 
+2
1 0 –2 4
0 1   2 5 
3
=  4 6
7 8   4 
= 4 –3
1 2 
+2
–2 4
2 5 
36
=  53 
4 –3 –4 8
=
1 2   4 10 
+
0 5
=
5 12 

3  1 0 4 –11 3 1 1 0
0 1   0 2   2 9   0 1 
– 4  4 1 1 0 2
–
9
–2 0   0 1   5   2 
3 1
0 2   2 9 
2 9
= 4 –11
– =  4 1
–2 0   5   2 
–
=
1 –12
–2 –7 
= 13 9
–4   2 
–
4
= 
–6
Matriks Songsang / Inverse Matrix
Latihan 22 Tentukan sama ada matriks A ialah matriks songsang bagi matriks B dan sebaliknya.
Determine whether matrix A is an inverse matrix of matrix B and vice versa.
Contoh 22
3 –5 –4 2
(a) A =  2 5
1 3 
dan/and B = 
–1 2 
(b) A =  3 –2
5 –4 
dan/and B = 
–5 3 
2 5 3 –5
AB = 
1 3 –1 2    3
AB =
–2 –4 2
5 –4   –5 3 
= 6 – 5 –10 + 10
  = 
–12 + 10 6 – 6
3 – 3 –5 + 6 –20 + 20 10 – 12 
1 0
= 
0 1  =  –2 0
0 –2 
≠I
Matriks identiti
= I
Identity matrix
∴ Matriks A bukan matriks songsang bagi
∴ Matriks A ialah matriks songsang bagi matriks B dan matriks B.
sebaliknya. Matrix A is not the inverse matrix of matrix B.
Matrix A is an inverse matrix of matrix B and vice versa.
Matriks P ialah matriks songsang bagi matriks Q dan sebaliknya jika PQ = I dan QP = I, dengan
keadaan I ialah matriks identiti.
Matrix P is the inverse matrix of matrix Q and vice versa if PQ = I and QP = I, where I is the identity matrix.
32

1 A=  2 3
4 5 
dan/and B = 
5 –3
–4 2  2 –2 –3
4
5
–
3
5
–
2 3 5 –3
A=
1 4 dan/and B =
1

 2
AB =
4 5   –4 2  5 5
4 3 8 3 6 6
–2 0 – – – –
=  0 –2
≠I  AB =
–2 –3
1 4   1
5
2
5 = 5 5
4 4
5 5
3 8
– + – +
Matriks A bukan matriks songsang bagi matriks B. 5 5 5 5 5 5
=  1 0
0 1 
=I
Matriks A ialah matriks songsang bagi matriks B dan

sebaliknya.
4 –2
3 A=  1 2
3 4 
dan/and B =  –3 1  4 A=  5 2
7 3 
dan/and B = 
3 –2
–7 5 
2 3 –2
AB =  1 2 4 –2
3 4   –3 1 
AB =  5
7 3   –7 5 
=  142 –– 6 12 –2 + 2
–6 + 4  =  1251 –– 14
21
–10 + 10
–14 + 15 
=  0
–2 0
–2
≠I =  1 0
0 1 
=I
Matriks A bukan matriks songsang bagi matriks B. Matriks A ialah matriks songsang bagi matriks B dan
sebaliknya.
Latihan 23 Cari songsangan bagi setiap matriks di bawah.

Find the inverse of each matrix below.
Contoh 23
–2 5 Rumus/Formula
 1 –4  1 d –b
Sudut Kalkulator
Penyelesaian

ad – bc –c a  Matriks songsang / Inverse matrix –2 5
Dalam mod MAT / In the MAT mode. 1 –4  
Tekan Mat (2) Shift 4 Dim (1) (3) 2
Press = 2 Mat(11(–2) Mat(12(5) Mat(21(1) Mat(22(–4)
–2 5 1 – 4 –5
   
–1
= = AC Shift 4 Mat (3)
1 –4 (–2)(–4) – 5(1) – 1 –2
Mat c x–1 =
1 – 4 –5
=
3 – 1 –2  
4 5
– – Kesilapan Umum
3 3
=
1 2 1 –4 1
– –
3 3
A=  –2 5
1 –4 
⇒A –1
= (–2)(–4) – 5(1) 5 –2  
Ramai pelajar menukarkan b dengan c.
Many students exchange b and c.
1  4 7 58 2  3 –2
1 –6 
3  4 –2
5 1 
4  2 3
5 8 
 47 58   3 –2 –1
  4 –2
5 1   2 3
5 8 
–1 –1 –1
1 –6
1 –6 2 1 1
=
1 8 –5
32 – (35) –7 4   =
–18 – (–2) –1 3   =
4 – (–10)  1 2
–5 4 
=
8 –3

16 – 15 –5 2 
1 –6 2 1 1 2
=
1 8 –5

–3 –7 4  =
–16 –1  3  =
14 –5 4  =  8
–5
–3
2 
8 5 3 1 1 1
– –
3 3 8 8 14 7
= 7 = 1 3 =
4 – 5 2
– –
3 3 16 16 14 7
33

Latihan 24 Cari nilai k jika setiap matriks yang berikut tidak mempunyai matriks songsang.
Find the value of k if each of the following matrices does not have an inverse matrix.
Contoh 24
k –1
5 2k
1 
W = 2 3 

A = 3 4  3k + 2 = 0
Penyelesaian 3k = –2
a b
5(4) – 2k(3) = 0  c d  tidak mempunyai matriks songsang k = –
2
3
20 = 6k jika ad – bc = 0.
20 a b
k =
6  c d  does not have an inverse matrix if
10 ad – bc = 0.
=
3
4 –2 k 4 –3 2
2 
Q = –6 k  3 G = 5 3  4 
E = 7 4 – k 
4k – 12 = 0 3k – 20 = 0 (4 – k)(-3) – 14 = 0
4k = 12 3k = 20 3k – 12 – 14 = 0
k = 3 20 3k = 26
k =
3 26
k =
3
Menyelesaikan Persamaan Linear Serentak dengan Kaedah Matriks

Solve simultaneous Linear Equations by Using Matrices
Latihan 25 Tulis semula persamaan linear serentak yang berikut dalam bentuk persamaan matriks.
Rewrite the following simultaneous linear equations in the matrix form.
Contoh 25
1 7x + 4y = 10
(a) 8x + 3y = 2 (b) x – 4y = 5 5x – 2y = 7
6x + 4y = 9 2x – y = 3 x
 7 4 10
5 –2  y   7 
=
8x + 3y = 2 1x – 4y = 5
6x + 4y = 9 2x – 1y = 3 2 3x – y = 6
4x – 2y = 3
 8 3 x
=
2
6 4   y   9   1 –4 x 5
2 –1   y   3 
=
 3 –1 x 6
4 –2  y   3 
=
3 4x + 3y = 2 4 2m – 3n = 4 5 5p – 3q = 7
6x – 2y = 1 n – 2m = 2 –6p + 3q = 1
x 4 p 7
–2 1   n   2  –6 3   q   1 
m
 4 3 2
6 –2  y   1 
=  2 –3
=  5 –3
=
6 2x + 3y = 1 7 –4p – 3q = 5 8 5x – 7y = 8
–x – 21y = 4 p – 7q = 3 9x + 3y = 4
1 p 5 x 8
–1 –21   y   4    q =  3  9 3   y   4 
x
 2 3
=  1
–4 –3
–7  5 –7
=
34

9 4x + 9y – 2 = 0 10 2x – 9 = y 11 y = 9x + 16
7x – 5y – 1 = 0 7y – 8 = 4x 4y = –5x + 10
4x + 9y = 2 2x – y = 9 –9x + y = 16
7x – 5y = 1 –4x + 7y = 8 5x + 4y = 10
x
 4 9 2 x x 16
7 –5  y   1 
=  2 –1 9
–4 7   y   8 
=  5 4   y   10 
–9 1
=
12 y – 3x – 5 = 0 13 p = 3q – 9 14 7m – 3n = 9 – 2m
2y – 8 + 7x = 0 –5q = 7p + 15 6m – 5n = 14 + m
y – 3x = 5 p – 3q = –9 9m – 3n = 8 PAK-21
2y + 7x = 8 –7p – 5q = 15 5m – 5n = 14
laman web
y p
 1 2 –37   x  =  58   1 –3
–7 –5   q   15 
=
–9
 9 –3 m 8
5 –5   n   14 
=
Latihan 26 Selesaikan persamaan linear serentak yang berikut dengan kaedah matriks.
Solve the following simultaneous linear equations by using matrices. KBAT Mengaplikasi
Contoh 26
–2x + 5y = 4
3x – 4y = 1 Laman Web
Imbas atau layari http://spmmatematik.blog.
Penyelesaian Rumus onlinetuition.com.my/2016/05/48-penyelesaian-persamaan-
Formula linear.html bagi menyelesaikan persamaan linear
–2x + 5y = 4 serentak menggunakan matriks.
1 d –b
3x – 4y = 1 
ad – bc –c a  Untuk tujuan pembelajaran
 –2 5 x 4
3 –4   y   1 
=
–4 –5
 xy  = (–2)(–4)1 – 5(3)  –3 –2   41  Darabkan semua unsur dengan –
1
1
7
Multiply all the elements with –
7
=
1
–7  – –16 + (–5)
12 + (–2) 
1 Kesilapan Umum
=
–7  ––21
14  3
3
Meninggalkan jawapan sebagai
2  
akan kehilangan
=
2   1 markah.
Leaving the answer as
3
 
will lose 1 mark.
2
∴ x = 3, y = 2
1 4x + 2y = 8 2 9x + 7y = 3
3x + 2y = 6 3x + 2y = –6
x 8
 4 3 22   y  =  6  x 3
 9 3 72  y  =  –6 
x 4 2 8
 y  =  3 2  6 
–1
x 3
 y  =  9 3 72  –6 
–1

1 2 –2 8
8 – 6  –3 4   6 
= 1 2 –7 3
18 – 21  –3 9   –6 
=
1 2 –2 8
=    1 48 –16
x
2 –3 4 6
1 4 2
=
–3 –63 
=
21  
     
y = 2 0 = 0 ∴ x = –16, y = 21
∴ x = 2, y = 0
35

3 –2x + 5y = 10 4 –4x + 5y = –38
4x – y = 6 2x + y = 26
x 10 x –38
 4
–2 5
–1   y   6 
=  2
–4 5
1   y   26 
=
x 10 x –38
 y  =  4
–2 5
–1   6   y  =  2
–4 5
1   26 
–1 –1

1 –1 –5 10 1 1 –5 –38
= 
2 – 20 –4 –2  6  =
–4 – 10 –2 –4   26 
20 1 –168
1 –40 9
=
–14 –28  
=
–18 –52
=
26  
12
9 = 2
20 26
∴x= ,y=
9 9 ∴ x = 12, y = 2
5 10x – 2y = 5 6 5x + y = –16
15x + 7y = 9 6x + 2y = –12
x 5 x –16
 110 5 –27   y  =  9   5 1
6 2   y   –12 
=
x x –16
 y  =  110 5 –27   59   y  =  5 1
6 2   –12 
–1 –1

1 7 2 5 1 2 –1 –16
=
70 + 30 –15 10   9 =
10 – 6 –6 5    –12 
1 –20
1 53
53
= 
4 36 
=
100 15
=
100
15
 
–5
100 = 9
∴ x = 0.53, y = 0.15
∴ x = –5, y = 9
7 y = 7x + 4 8 2x + 5y = –5
2y = 6x – 5 x + 9y = 4
x –5
–7x + y = 4  2 5
1 9   y   4 
=
–6x + 2y = –5
x –5
 y  =  2 5
1 9  4 
–1
x –7 14
 y = –5
–6 2    
1 –5
x –7 1 –1 4
  
=  9 –5
–1 2   4 
y = –6 2 –5    13
18 – 5
– 1 –65
1 2 –1 4 8 =  
=
–14 + 6 6 –7   
–5
=
– 59
13 13
13 59
8 =  –5
1 
∴x=– ,y=–
8 8
∴ x = –5, y = 1
9 4x – 2y = 3 10 x + 9y = 86
5x – 2y = 7 4x + 4y = 56
x 3 x 86
 4 –2
5 –2   y   7 
=  1 9
4 4   y   56 
=
x 3
 y  =  4 –2
5 –2  7 
–1
x 86
 y  =  1 9
4 4  56 
–1

1 –2 2 3
–8 + 10  –5 4   7 
x
=
 y  = 4 –136  4 –9 86
–4 1   56 
1 8
=   1 –160
2 13 = 
–32 –288 
4
= 13
2
=  5
9 
13 ∴ x = 5, y = 9
∴ x = 4, y =
2
36

Menyelesaikan Masalah Melibatkan Matriks / Solving Problems Involving Matrices
Latihan 27 Selesaikan setiap yang berikut.

Solving each of the following.
Contoh 27
Transformasi matriks  0 –1
–1 0 
memetakan ( p , q ) kepada ( 3 , 2 ) dan transformasi matriks 
–1 0
0 1 
pula
memetakan ( 3 , 2 ) kepada ( r , s ).
A matrix transformation  0 –1
–1 0 
maps (p, q) to (3, 2) and another matrix transformation 
–1 0
0 1 
maps ( 3, 2 ) to ( r, s ).
(a) Hitung nilai p, q, r dan s.

Calculate the values of p, q, r and s.
(b) Cari transformasi matriks tunggal yang memetakan ( p, q ) kepada ( r, s ).
Find the transformation of a single matrix mapping ( p, q ) to ( r, s ).
Penyelesaian
(a)  0 –1
–1 0   –1 0
0 1 
( p, q ) ( 3, 2 ) ( r, s )
p 3 3 r
 0 –1
–1 0   q   2 
=  –1 0
0 1   2   s 
=
3 r
 0 –p+ +(–q)0  =  2   –32  =  s 
–q = 3 , –p = 2 r = –3 , s=2
q = –3 , p = –2
p 3
(b) Dari/From =  0 –1
–1 0   q   2 
=
Darabkan persamaan di kedua-dua belah sebelumnya dengan  –1 0

0 1 
.
Multiply both sides of the equation before it with  –1
0 1 
0
.
p 3
 –1 0 0 –1
=
–1 0
0 1   –1 0   q   0 1   2 
p r
–1 0   q   s 
 0 1
=
Oleh itu, penjelmaan matriks tunggal yang memetakan ( p, q ) kepada ( r, s ) ialah  0 1

–1 0 
.
Therefore, the transformation of a single matrix that maps ( p, q ) to ( r, s ) is  0 –1 1

0.
1 Jadual 1 menunjukkan markah yang diperoleh tiga orang murid dalam suatu ujian yang mengandungi
Kertas 1 dan Kertas 2. Jadual 2 menunjukkan pemberat markah bagi kedua-dua kertas dalam ujian itu.
Table 1 below show the marks obtained by three students in a test consisting of two papers.
Table 2 shows the marks weightages of the two papers in the test.
Murid/Student Kertas 1/Paper 1 Kertas 2/Paper 2

Adam 80 70
Bella 60 85
Christ 85 90
Jadual 1/ Table 1
Kertas/Paper Kertas 1/Paper 1 Kertas 2/Paper 2

Pemberat/Weightage 40% 60%
Jadual 2/ Table 2
37

Dengan menggunakan kaedah matriks, cari peratusan markah yang diperoleh setiap orang murid dalam
ujian itu.
By using matrix method, find the percentage of marks obtained by each of the students in the test.
Murid Kertas 1 Kertas 2

Adam 80 70
Bella 60 85 Kertas 1 0.4
Christ 85 90 Kertas 2 0.6

80 70
   
80 × 0.4 + 70 × 0.6
0.4
60 85
85 90

0.6 =
60 × 0.4 + 85 × 0.6
85 × 0.4 + 90 × 0.6
 
74
= 75
88
∴ Markah Adam ialah 74%, markah Bella ialah 75% dan markah Christ ialah 88%.
2 Satu penjelmaan linear memetakan ( 1, 0 ) kepada ( 2, 1 ) dan ( 0, 1 ) kepada ( 1, –2 ). PQR ialah sebuah segi
tiga dengan bucu-bucu P( 3, 4 ), Q( –2, 5 ) dan R( 1, –4 ).
A linear transformation maps ( 1, 0 ) to ( 2, 1 ) and ( 0, 1 ) to ( 1, –2 ). PQR is a triangle with vertices P( 3, 4 ), Q( –2, 5 ) and
R( 1, –4 ).
(a) Cari matriks yang mewakili penjelmaan linear itu.
Find the matrix that represents the linear transformation.
(b) Cari koordinat imej bagi P, Q dan R di bawah penjelmaan di (a).
Find the images of P, Q, and R under the transformation in (a).
a b
Andaikan matriks ⇒  c d 
a b
 c d  a b
 c d 
∴ b = 1
d = –2
(a) [1, 0] [2, 1] [0, 1] [1, –2]
a b 1 = 1 a b 2 1

c d    
0 0 
a b
c d
0 = 1
   
1 –2
maka, 
c d
=
1 –2  
a + 0 = 2
   
c+0 1 
2 b 0
   
1 d 1
=
1
–2
∴ a = 2, c = 1 0+b 1
   
0+d
=
–2
2 1 2 1
 1 –2  1 –2
(b) P[3, 4] P'[x, y] R[1, –4]
R'[x, y]
2 1 1 2 1x

1 –2 4
3
=
x
   
y

–4 
=
1 –2
y    
2 × 3 + 1 × 4 = x 2–4

1 × 3 + (–2) × 4   
y

1+8
=
x
y   
10 x

–5    
=
y
–2
 9  =  xy 
∴ P'(10, –5)
∴ R'(–2, 9)
2 1
 1 –2 
Q[–2, 5] Q'[x, y]
2 1 –2 x

1 –2 5    
= y
–4 + 5 x

–2 – 10 =    y
1 x

–12    
= y
∴ Q'(1, –12)
38

Kertas 1
Diberi bahawa
1
8 –2 8 –5 0 1
6 Diberi bahawa [p 5]  4 0
–p 2 
=
mengira jumlah bayaran bagi
kedai Adam, x dan kedai

5 10
–  
–1 1
=3
2 n
.    [11 10], hitung nilai p. Basri, y?
Cari nilai n. Adam’s shop bought 12 cartons
4 0
Given that Given that [p 5] 
–p 2 
= [11 10], of grape drinks and 15 cartons of
strawberry drinks. Basri’s shop
8 –5
   
8 –2 0 1

5 10
–
–1 1
=3
2 n
.  calculate the value of p. bought 18 cartons of grape drinks
A 1 C –10 and 9 cartons of strawberry drinks.
Find the value of n. B 2 D –11 Each carton of grape drink costs
A 3 C 5 RM28 and each carton of strawberry
B 4 D 9 drink costs RM25. Which of the
7  1 5 27  + 3 – 2 3 02  –  5 1
–3 –2 
= following is the correct method to
calculate the total payment to be
2  8 5 23 +  3 9 65 –  4 1 28 +  1 6 38 = A  – 14 13 151  C  – 8 13 154 
made by Adam’s shop, x and Basri’s
shop, y?
x
A  6 7 –83  C  8 19 98  B  –4 4
13 16 
D  0 3
7 10 
A  12 18 28
15 9   25   y 
=
x
B
6 9
  D  8 3
 3p
B  12 15 25
18 9   28   y 
=
7 8 19 8 8 Jika [2 3]
–p  
= [12], maka p =
x
m –3
3p
 
C  12 18 25
15 9   28   y 
=
3 Diberi bahawa 4
3 –3
–   If [2 3]
–p
= [12], then p =
x
1 –6 8 –5 –16 A
1
C 4 D  12 15 28
18 9   25   y 
=

2 n –4
=
n –10  ,  4
cari nilai m dan n. 4
B D 6 11 [ 5 –6 3 ] – [ 2 5 –8 ] +
m –3 1 –6 8 3
Given 4 
3 –3
– 
2 n –4 
=  3[ –1 4 3 ] =
9 Diberi bahawa K ialah matriks A [ 2 –7 14 ]
–5 –16
 n –10 
, find the values of m and n.
2 × 2 dan K–1 = B [ 2 3 –2 ]
m = 2, n = 8 1 –5 p C [ 0 1 20 ]
A
B m = –2, n = 8

3(–5) – 4(–2) 2 q
.  D [ 0 11 4 ]
C m = 2, n = –8 Cari nilai p dan nilai q.
D m = –2, n = –8 It is given that K is 2 × 2 matrix 12  5 3
–8 7 
– 2M = 
–1 11
–12 7 
1 –5 p
4 Diberi bahawa 2[3 h] + k[–2 1] and K–1 =
3(–5) – 4(–2) 2 q
.   Cari matriks M.
= [–4 9], cari nilai h + k. Find matrix M.
Find the values of p and q.
Given that 2[3 h] + k[–2 1] = –1 –5
[–4 9], find the value of h + k.
A p = 4, q = 3
B p = –4, q = 3
A 
–4 7

A 5 C p = 4, q = –3
B 6 D p = –4, q = –3 B  3 –4
2 0 

C 7
D 10 10 Kedai Adam dan membeli 12
karton minuman anggur dan
C  –1
–4
11
5 
5 2  1 6 34  –  – 0 1 14  = 15 karton minuman strawberi.
Kedai Basri membeli 18 D  –1 11
–12 5 
karton minuman anggur dan
A  2 6 20  C  1 6 34  9 karton minuman strawberi.
Setiap karton minuman 13 Diberi bahawa [2m 5]
4
–3
=  
anggur berharga RM28 dan [9], cari nilai m.
 3 5
12 4   3 7
12 8 
setiap karton minuman 4
B D
strawberi berharga RM25.
 
Given that [2m 5] –3 = [9], find
the value of m.
Antara berikut, yang manakah A 1 C 3
kaedah yang betul untuk
B 2 D 4
39

Kertas 2
Bahagian A
1 Semasa hari kantin sekolah, sekolah itu menjual kupon makanan berharga RMx setiap satu dan kupon
minuman berharga RMy setiap satu. Hui Thing membelanjakan RM28 untuk 5 kupon makanan dan 6
kupon minuman. Xin Yee membelanjakan RM41 untuk 7 kupon makanan dan 9 kupon minuman. Dengan
menggunakan kaedah matriks, hitung nilai x dan nilai y. KBAT Evaluating
During the school canteen day, the school was selling food coupons of RMx each and drink coupons of RMy each. Hui Thing spent
RM28 on 5 food coupons and 6 drink coupons. Xin Yee spent RM41 on 7 food coupons and 9 drink coupons. Using the matrix
method, calculate the value of x and of y. [5 markah/marks]
5x + 6y = 28 1 9 × 28 + (–6) × 41
7x + 9y = 41 = 
3 –7 × 28 + 5 × 41 
x 28
 5 6
7 9   y   41 
= =
1 6
 
3 9
x 1 9 –6 28
 y  = 5(9) – 6(7)  –7 5   41  =  23 
∴ x = 2, y = 3
2 Jumlah umur Jerrine dan ibunya ialah 56 tahun. Dua tahun lalu umur ibu Jerrine adalah tiga kali umur
Jerrine.
The sum of the ages of Jerrine and her mother is 56 years. Two years ago, Jerrine’s mother was three times as old as Jerrine.
Diberi umur Jerrine dan ibunya kini masing-masing adalah x tahun dan y tahun.
Given that Jerrine and her mother present ages are x years and y years respectively.
(a) Tulis dua persamaan linear dalam sebutan x dan y.
Write two linear equations in terms of x and y.
(b) Seterusnya, selesaikan persamaan serentak dengan menggunakan matriks. KBAT Menilai
Hence, solve the simultaneous equations using matrices. [5 markah/marks]
(a) x + y = 56........................➀ (b) x + y = 56

y – 2 = 3(x – 2) –3x + y = –4
y – 2 = 3x – 6

1 1 x 56
   
 69 
–3x + y = –4 atau/y – 3x = –4...........➁ –3 1
y = –4
x 1 1 –1 56
 
y = 1 – [–3] 3 1    –4 
1 60
=
4 164
 
15
  = 41
\ x = 15 dan y = 41
3 RM150 dibahagikan antara Hui Ting dan Hui Kiam dengan keadaan satu perempat daripada bahagian
Hui Ting adalah bersamaan dengan satu perenam daripada bahagian Hui Kiam itu.
RM150 is divided between Hui Ting and Hui Kiam such that one quarter of Hui Ting’s share is equal to one sixth of Hui Kiam’s
share.
(a) Tulis dua persamaan linear dalam sebutan x dan y jika Hui Ting dan Hui Kiam masing-masing
menerima RMx dan RMy.
Write two linear equations in terms of x and y if Hui Ting and Hui Kiam received RMx and RMy respectively.
(b) Seterusnya, selesaikan persamaan serentak dengan menggunakan matriks. KBAT Menilai
Hence, solve the simultaneous equations using matrices. [5 markah/marks]
(a) x + y = 150........................... ➀
1 1
x = y
4 6
3x = 2y
3x – 2y = 0............................... ➁
40

(b) x + y = 150
3x – 2y = 0
1 1 x 150

3 –2 y = 0    
x 1 –2 –1 150
 
y = –2 – 3 –3 1   0 
1 –300
=
–5 –450
 
60
= 90  
\ x = 60 dan y = 90
4 Jadual berikut menunjukkan bilangan buku yang dibeli oleh Fitri.

The following table shows the number of books bought by Fitri.
Jenis buku Bilangan buku Harga per buku (RM)

Type of books Number of books Price per book (RM)
Buku cerita
x 3.5
Story books
Buku rujukan
y 21
Reference books
Fitri membeli 11 buah buku cerita yang terdiri daripada x buah buku cerita dan y buah buku rujukan.
Jumlah harga buku-buku itu ialah RM126.
Fitri bought 11 books that consists of x story books and y reference books. The total price of the books is RM126.
(a) Tulis dua persamaan linear dalam sebutan x dan y berdasarkan maklumat di atas.
Write two linear equations in terms of x and y based on the above information.
(b) Seterusnya, hitung nilai x dan y dengan menggunakan kaedah matriks. KBAT Menilai
Hence, calculate the values of x and y by using matrix method.
[5 marks/markah]
(a) x + y = 11 (b) x + y = 11
3.5x + 21y = 126 3.5x + 21y = 126
1 1 x 11
   
3.5 21 y = 126 
x 1 21 –1 11
  
y = 21 – 3.5 –3.5 1   126 
1 105
= 
17.5 87.5 
6
  = 5
∴ x = 6 dan y = 5
Bahagian B
5 (a) Cari matriks songsang bagi  5 6

3 4 
.
5 6
Find the inverse matrix of  3 4 . [3 markah/marks]
(b) Adila dan Hanie pergi ke sebuah pusat membeli belah untuk membeli oren dan epal. Adila membeli
5 biji oren dan 6 biji epal dengan harga RM19. Hanie membeli 3 biji oren dan 4 biji epal dengan harga
RM12. KBAT Evaluating
Adila and Hanie went to a shopping centre to buy oranges and apples. Adila bought 5 oranges and 6 apples for RM19. Hanie
bought 3 oranges and 4 apples for RM12. [5 markah/marks]
1
 5 6
 4 –6
–1
3 4  –3 5 
(a) =
5×4–6×3
1 4 –6
= 
2 –3 5 
2 –3
= –3 5
2 2
41

(b) x = harga sebiji oren y = harga sebiji epal
5x + 6y = 19 3x + 4y = 12
x 19
 5 6
3 4   y   12 
=
x 1 4 –6 19
= = 
2 –3 5   12 

y
1 4 × 19 + (–6) × 12
= 
2 –3 × 19 + 5 × 12 

2
1 4
=
2 3  
= 3
2
3
∴ x = 2, y =
2
–5 n
6 (a) Diberi P =  3 –2
4 –5 
, Q = m
–4 3 
dan I = 
1 0
0 1 
. Cari nilai m dan nilai n jika PQ = I. KBAT Menilai
3 –2 –5 n 1 0
Given that P =  4 –5 , Q = m –4 3  dan I =  0 1 . Find the values of m and n if PQ = I. [3 markah/marks]
(b) Dengan menggunakan kaedah matriks, hitung nilai x dan y yang memuaskan persamaan matriks
yang berikut:
By using the matrix method, calculate the values of x and y that satisfy the following matrix equation.
3x – 2y = 12
4x – 5y = 23
[5 markah/marks]
x 12
3 –2
(a) Q = P –1
1
(b)
y 
=
23
4 –5    
–5 2
=
3(–5) – (–2)(4)  –4 3 
x
=–
1 –5 2 12
    
y 7 –4 3 23
Bandingkan dengan Q = m  ––5 4 n3  = –
1 –5 × 12 + 2 × 23

7 –4 × 12 + 3 × 23 
1 1 –14
∴m=– ,n=2
7 = –
7 21  
2
=
–3  
∴ x = 2, y = –3
Zon KBAT
1 Terdapat beberapa ekor ayam dan kambing di sebuah ladang. Diberi bahawa haiwan-haiwan itu
mempunyai sejumlah 60 kepala dan 168 kaki.
There are some chickens and goats on a farm. Given that the animals have a total of 60 heads and 168 legs.
(a) Tuliskan dua persamaan linear dalam dua pemboleh ubah.
Write two linear equations in two unknowns.
(b) Seterusnya, cari bilangan ayam dan kambing di ladang itu dengan menggunakan matriks. KBAT Menilai
Hence, find the number of chickens and the number of goats on the farm using matrices.
(a) Bilangan ayam, x dan bilangan kambing y,

x + y = 60
Setiap ayam mempunyai 2 kaki dan setiap kambing mempunyai 4 kaki
2x + 4y = 168
(b) x + y = 60
2x + 4y = 168
1 1 x 60
   
2 4 y = 168 
x 1 4 –1 60
y =  
4 – 2 –2 1 168
  
1 72
=
2 48
 
36
  = 24
∴ x = 36 dan y = 24
Bilangan ayam = 36 ekor
Bilangan kambing = 24 ekor
42

Bab Bidang Pembelajaran: Nombor dan Operasi
3 Matematik Pengguna: Insurans

Consumer Mathematics: Insurance
3.1 Risiko dan Perlindungan Insurans / Risk and Insurance Protection
PAK-21
Risiko, Kepentingan Perlindungan Insurans, dan Jenis Insurans
Risks, Importance of Insurance Protection and Types of Insurance
VIDEO
• Insurans ialah jaminan tanggungan yang dibuat oleh sesebuah syarikat kepada pembelinya bagi menanggung risiko
tertentu sebagai balasan kepada bayaran premium tertentu.
Insurance is a guarantee of compensation made by a company to its buyer for specified risks in return for payment of a specified premium.
• Risiko ialah kebarangkalian berlakunya musibah yang tidak dapat dielakkan pada masa hadapan seperti kematian,
rompakan, diberhentikan kerja, kerosakan harta benda dan barang berharga, sakit atau kecederaan.
Risk is the probability of a disaster that cannot be avoided in the future such as death, robbery, being fired, damage of valuable property and
belongings, illness or being injured.
• Entiti yang memberi perkhidmatan insurans dikenali sebagai syarikat insurans, manakala seseorang atau entiti yang
membeli insurans dikenali sebagai pemegang polisi.
An entity that provides insurance is known as an insurer or insurance company, while a person or entity who buys insurance is known as the
insured or policyholder.
• Insurans bertujuan untuk memindahkan risiko kerugian kepada syarikat insurans. Kepentingan insurans ialah
mengurangkan beban kewangan apabila mengalami kerugian atau kemalangan.
Insurance is intended to transfer the risk of loss to the insurance company. The importance of insurance is to reduce financial burden when
suffering the loss or accidents.
• Insurans tidak boleh digunakan sebagai alat untuk keuntungan.
Insurance cannot be used as a tool for profitability.
• Jenis-jenis insurans:
Types of insurance: i-THINK Peta Pokok
Jenis Insurans
Insurance Types
Insurans Hayat / Nyawa Insurans Am

Life Insurance General Insurance
• Seumur hidup / Whole life • Motor / Motor

• Bertempoh tetap / Endowment • Kebakaran / Pemilik rumah / Fire/Houseowners
• Berkaitan pelaburan / Investment-linked • Kemalangan peribadi / Personal accident
• Insurans bertempoh / Term insurance • Perubatan dan kesihatan / Medical and health
• Insurans gadai janji baki berkurangan • Perjalanan / Travel
Mortgage Reducing Term Assurance (MRTA)
Video Video
Imbas atau layari https://www. Imbas atau layari https://www.youtube.
investopedia.com/terms/l/ com/watch?v=heHmtqhWL2w untuk
lifeinsurance.asp untuk menonton menonton video tentang perbezaan
video tentang insurans hayat. antara insurans am dan insurans hayat.
Untuk tujuan pembelajaran Untuk tujuan pembelajaran
43
Modul A+ Math Tg5(B3)2nd.indd 43 07/01/2021 4:20 PM

Latihan 1 Nyatakan risiko yang ditunjukkan dalam rajah di bawah dan namakan jenis insuran yang
melindungi risiko itu.
State the risk shows in the diagram below and name the type of insurance that covers the risk.
TP 1 Mempamerkan pengetahuan asas tentang insurans
Contoh 3 1
Risiko penyakit kritikal/The risk of critical illness Risiko kemalangan / kecederaan

Insurans am perubatan/Medical insurance Insurans am motor
2 3
Risiko kebakaran Risiko rompakan / kecurian

Insurans am kebakaran Insurans am kemalangan peribadi
4 5
Risiko hilang upaya Risiko banjir

Insurans hayat seumur hidup Insurans am motor/pemilik rumah
44

Latihan 2 Jawab soalan-soalan di bawah.
Answer the questions below.
TP 3 Mengaplikasi kefahaman tentang insurans untuk melaksanakan tugasan mudah
Contoh 2
(a) Apakah tujuan membeli insurans?

What is the purpose of buying an insurance?
Insurans yang patuh syariah dikenali sebagai TAKAFUL.
Shariah-compliant insurance is known as TAKAFUL.
Penyelesaian
Tujuan untuk membeli insurans adalah untuk mengurangkan beban kewangan apabila berlakunya
kerugian atau kemalangan.
The purpose of having an insurance is to reduce an individual’s financial burden when he/she suffers from losses or mishap.
(b) Banding dan nyatakan dua perbezaan antara insurans hayat dan insurans am.
Compare and state two differences between life insurance and general insurance.
Penyelesaian
Insurans hayat/Life insurance Insurans am/General insurance

Perlindungan insurans yang membayar Polisi insurans yang memberi perlindungan
sejumlah wang kepada pihak yang terhadap kerugian dan kemalangan selain
diinsuranskan atau benefisiari (waris) yang yang ditawarkan oleh insurans hayat.
dinamakan semasa kejadian tertentu seperti An insurance policy that protects the insured against
kematian orang yang diinsuranskan. losses and accidents other than those covered by life
An insurance coverage that pays out a certain amount of insurance.
money to the insured or their beneficiaries upon a certain
event like death of the insured.
Tempoh perlindungan biasanya lebih daripada Tempoh perlindungan kebanyakannya ialah
setahun dan memerlukan bayaran premium satu tahun di mana premium biasanya dibayar
berkala. secara bayaran sekali bayar.
The coverage period for life insurance is usually more The coverage period for most general insurance policies is
than a year and requires periodic premium payments. usually one year where premiums are normally paid on a
one-time basis.
1 Jawab soalan berikut berdasarkan situasi yang diberi.

Answer the following questions based on the situation given.
Puan Aini membeli polisi insurans untuk melindungi dirinya sekiranya berlaku penyakit kritikal daripada
AIB Insurance bernilai RM250 000 dengan bayaran bulanan RM250.
Puan Aini buys an insurance policy to cover herself in case of critical illnesses from AIB Insurance worth RM250 000 with a
monthly payment of RM250.
(a) Siapakah syarikat insurans dan pemegang polisi?
Who is the insurance company and the policyholder?
(b) Berapakah had perlindungan?
How much is the coverage limit?
(c) Berapakah premium bulanan?
How much is the monthly premium?
(d) Apakah risiko yang harus diinsuranskan?
What is the risk to be insured?
(a) Syarikat insurans ialah AIB Insurance dan pemegang polisi ialah Puan Aini.
(b) Had perlindungan ialah RM250 000.
(c) Premium bulanan ialah RM250.
(d) Risiko yang akan diinsuranskan ialah penyakit kritikal.
45

• Insurans hayat atau insurans nyawa memberikan perlindungan jangka hayat kepada pemegang polisi. Premium
dibayar sepanjang hayat seseorang dan wang termasuk bonus akan dibayar apabila pemegang insurans itu meninggal
dunia atau mengalami hilang upaya menyeluruh dan kekal.
Whole life insurance provides life-long coverage to the policyholder. Premiums are paid throughout the policyholder's life and the money
including any bonuses will be paid when the insured passes away or suffers total and permanent disability.
• Insurans bertempoh tetap (endowmen) ialah gabungan perlindungan dan simpanan. Wang tersebut akan dibayar di
akhir tempoh tertentu apabila pemegang insurans itu meninggal dunia atau mengalami hilang upaya menyeluruh dan
kekal.
Endowment insurance is a combination of protection and savings. The money will be paid at the end of a specific period upon the policyholder's
demise or if the insured suffers total and permanent disability.
• Insurans berkaitan pelaburan menggabungkan pelaburan dan perlindungan, dengan keadaan premium dibahagikan
untuk perlindungan insurans hayat dan pelaburan dalam dana pilihan tertentu. Manfaat yang dibayar kepada
pemegang polisi atau penamanya akan bergantung kepada harga unit semasa pemegang polisi melepaskan polisinya
atau apabila dia meninggal dunia.
Investment-linked insurance combines investment and protection, where the premium is divided for life insurance cover and investment in
specific funds of choice. The benefits paid to the policyholder or his/her nominee will depend on the price of the units at the time the insured
surrenders his/her policy or when he/she passes away.
• Premium ialah amaun yang dibayar kepada syarikat insurans untuk perlindungan insurans.
A premium is the amount paid to the insurance company for the insurance cover.
• Faktor-faktor yang dipertimbangkan oleh syarikat insurans untuk mengira premium insurans:
The factors being considered by the insurance companies when calculating an insurance premium:
i-THINK Peta Buih
Umur
Age
Jumlah
** Maklumat perlindungan
peribadi Amount of coverage
** Personal Faktor-
information faktor yang
Mempengaruhi
Premium Insurans
Factors Affecting
Insurance
Premiums
Jenis
perlindungan
Sejarah tuntutan Type of
Claim history coverage
** Maklumat peribadi - jantina, status perkahwinan, gaya hidup, kesihatan, status merokok
** Personal information - gender, martial status, lifestyle, health, smoking status
46

Solve.
TP 4 Mengaplikasi pengetahuan dan kemahiran yang sesuai tentang insuran dalam konteks penyelesaian masalah rutin yang mudah
Contoh 2
Cik Tan merupakan seorang jurutera perisian dengan pendapatan RM5 000 sebulan. Baru-baru ini, dia
membeli insurans seperti yang ditunjukkan dalam rajah di bawah. Adakah kos premium tersebut sesuai
untuk Cik Tan?
(Andaikan bayaran premium tidak lebih daripada 6% daripada pendapatan bulanan)
Ms. Tan is a software engineer whose monthly income is RM5 000. Recently, she bought an insurance as shown in the diagram
below. Is the premium cost appropriate for Ms. Tan?
(Assume that the premium cost is not higher than 6% of monthly income)
MAKLUMAT POLISI
POLICY INFORMATION
PEMEGANG POLISI : TAN AI MEI TARIKH POLISI : FEB 02, 2020

INSURED POLICY DATE
JUMLAH MUKA : RM250 000.00 TARIKH MATANG : FEB 02, 2050
FACE AMOUNT MATURITY DATE
PELAN/PLAN : MED BASIC MATAWANG : RINGGIT MALAYSIA
UMUR/AGE : 25 CURRENCY : MALAYSIAN RINGGIT
JANTINA/GENDER : PEREMPUAN/FEMALE
JADUAL MANFAAT DAN PREMIUM

SCHEDULE OF BENEFITS AND PREMIUMS
Jumlah Manfaat Premium

Jenis Perlindungan Tarikh Matang
Amount of Benefit Premiums
Type of Coverage Maturity Date
(RM) (RM)
Perubatan asas
02/02/2050 250 000.00 3 000.00
Basic Medical
PREMIUM BULANAN : RM250.00

MONTHLY PREMIUM
JUMLAH YANG PERLU DIBAYAR : RM3 000.00
TOTAL AMOUNT PAYABLE
Penyelesaian
6% daripada pendapatan Cik Tan/6% of Ms. Tan's salary:
0.06 × RM5 000 = RM300
Premium bulanan yang ditawarkan ialah RM250 (kurang daripada RM300). Maka, kos premium tersebut
sesuai untuk Cik Tan.
6% of Ms. Tan’s income:
0.06 x RM5 000 = RM300
The monthly premium offered is RM250 which is less than RM300. Therefore, the premium cost is appropriate for Ms. Tan.
1 Aida membeli sebuah rumah di kawasan perumahan baharu. Dia mendapati bahawa jumlah premium
yang dibayar untuk insurans rumahnya berbeza daripada jumlah premium yang dibayar oleh jirannya.
Jenis rumah dan kawasan tanah bagi kedua-dua rumah adalah sama. Bolehkah jenis rumah yang sama
mempunyai jumlah premium yang berbeza? Mengapa?
Aida buys a house in a new housing area. She finds that the premium amount that she has paid for home insurance is different from
the amount that her neighbour has paid. The house type and land areas of both the houses are the same. Is it possible for the same
type of houses to have different premium amounts? Why?
Ya, jenis rumah yang sama boleh mempunyai jumlah premium yang berbeza. Salah satu faktor yang mempengaruhi
jumlah premium ialah jenis perlindungan. Polisi insurans rumah yang melindungi semua risiko (all risk coverage)
lebih mahal daripada insurans rumah yang hanya melindungi risiko-risiko asas. Selain itu, jumlah perlindungan juga
memberi kesan ke atas kos premium. Sebagai contoh, rumah yang diinsuranskan sebanyak RM500 000 lebih mahal
daripada menginsuranskan rumah itu pada harga RM250 000.
47

2 Kamarudin dan Encik Gopal membeli insurans kesihatan dengan polisi yang sama daripada syarikat
insurans yang sama. Jadual di bawah menunjukkan maklumat bagi Kamarudin dan Encik Gopal.
Kamarudin and Encik Gopal buy a health insurance with the same policies from the same insurer. The table below shows the
information of Kamarudin dan Encik Gopal.
Nama
Name
Kamarudin Encik Gopal
Umur / Age 21 tahun/ years old 60 tahun/ years old

Aktif bersukan
Aktiviti fizikal Physically active Sedentari (tidak aktif)
Physical activity Sihat dan cergas Sedentary (inactive)
Healthy and fit
Sejarah perubatan Tiada Tiada

Medical history None None
Premium (sebulan)
RM80 RM500
Premium (per month)
Mengapakah terdapat perbezaan premium antara insurans yang diambil oleh Kamarudin dengan Encik
Gopal?
Why is there a difference in premium for the insurance taken by Kamarudin and Encik Gopal?
Terdapat perbezaan harga premium kerana warga emas (Encik Gopal) biasanya menggunakan perkhidmatan perubatan
yang lebih banyak berbanding golongan muda (Kamarudin). Oleh itu, syarikat insurans cenderung untuk mengenakan
jumlah premium yang lebih tinggi kepada warga emas berbanding golongan muda yang sihat.
3 Harga premium mungkin berubah apabila insurans diperbaharui. Mengapa?

The price of the premium might change when an insurance is renewed. Why?
Harga premium mungkin berubah kerana terdapat perubahan cara risiko pemegang insurans itu dinilai seperti tahap
kesihatan dan peningkatan umur. Harga premium boleh naik secara berperingkat dan kadangkala premium mungkin
meningkat kerana tahap risiko telah meningkat.
4 Yi Fan dan Ping Li merancang untuk melancong ke New Zealand semasa cuti semester. Ping Li menggemari
sukan ekstrem seperti terjun lelabah (bungee jumping). Manakala, Yi Fan lebih menggemari aktiviti yang
kurang mencabar. Mereka membeli insurans perjalanan daripada Insurans XYZ untuk perlindungan
sebanyak RM50 000 seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 1.1 dan Rajah 1.2. Mengapakah terdapat
perbezaan dalam premium yang dibayar oleh Fan Yi dan Ping Li untuk perlindungan yang sama?
Yi Fan and Ping Li plan to travel to New Zealand during the semester break. Ping Li likes extreme sports like bungee jumping.
Meanwhile, Yi Fan prefers less adventurous activities. They purchase travel insurances from XYZ Insurance for a coverage of
RM50 000 as shown in Diagram 1.1 and Diagram 1.2. Why is there a difference in the premium paid by Yi Fan and Ping Li for the
same amount of coverage?
48

INSURANS XYZ / XYZ Insurance
No. Sijil: X239405910 Jenis Produk: Antarabangsa
Certificate No. Product Type International
Tarikh Mula: 01-Dec-2020 Premium: RM100.00
Effective Date
Tarikh Luput: 28-Dec-2020 Sukan Lasak: Tidak
Expiration Date Adventure Sports No
Had Maksimum: RM50 000.00
Maximun Limit
Pemegang Insurans ID Pemegang Insurans Tarikh Lahir

Insured Person Insured ID Date of Birth
Yew Yi Fan 20320 5-Mar-1991
Alamat/Address:
81, Jalan Muhibah 2, Taman Muhibah, Johor Bahru
Rajah 1.1 / Diagram 1.1
INSURANS XYZ / XYZ Insurance

No. Sijil: X239405910 Jenis Produk: Antarabangsa
Certificate No Product Type International
Tarikh Mula: 01-Dec-2020 Premium: RM200.00
Effective Date
Tarikh Luput: 28-Dec-2020 Sukan Lasak: Ya
Expiration Date Adventure Sports Yes
Had Maksimum: RM50 000.00
Maximun Limit
Pemegang Insurans ID Pemegang Insurans Tarikh Lahir

Insured Person Insured ID Date of Birth
Lew Ping Li 20321 28-July-1991
Alamat/Address:
235, Jalan Angkasa 10, Taman Angkasa Jaya, Johor Bahru
Rajah 1.2 / Diagram 1.2
Harga premium mereka berbeza walaupun amaun perlindungannya sama kerana Ping Li memilih polisi insurans yang
mempunyai perlindungan untuk aktiviti sukan lasak. Jenis sukan atau aktiviti ini mempunyai risiko yang lebih tinggi.
Oleh itu, premium yang lebih tinggi dikenakan ke atas polisi insurans ini.
5 Encik Chin membeli insurans kereta dengan jumlah yang diinsuranskan sebanyak RM20 000 seperti yang
ditunjukkan dalam Rajah 2.
Mr. Chin bought a car insurance with a sum assured amount of RM20 000 as shown in Diagram 2.
(a) Amaun caruman sebenar yang perlu dibayar oleh Encik Chin ialah RM880. Walau bagaimanapun,
syarikat insurans hanya mengenakan bayaran sebanyak RM429.80 kepadanya. Mengapakah hal ini
berlaku?
The actual contribution that he needs to pay is RM880. However, the insurance company only charges him RM429.80. Why
does this happen?
(b) Kereta Encik Chin telah hilang selepas 2 bulan dia memperbaharui insurans kenderaannya. Dia
membuat laporan kepada pihak polis dan syarikat insuransnya. Berapakah wang pampasan yang
dibayar oleh pihak insurans kepada Encik Chin jika polisi insurans adalah mengikut nilai yang
dipersetujui?
Mr Chin's car went missing after 2 months he renewed his vehicle insurance. He lodged a report with the police and his
insurance. How much compensation does the insurer pay to Mr. Chin if the insurance policy is according to the agreed value?
(c) Berdasarkan situasi di (b), apakah yang akan berlaku sekiranya Encik Chin mengambil polisi insurans
kenderaan mengikut harga pasaran? Diberi bahawa harga pasaran bagi kereta Encik Chin sewaktu
kecurian berlaku ialah RM15 000.
Based on the situation in (b), what will happen if Mr Chin takes a motor insurance policy according to the market value? Given
that the market value for Mr Chin's car is RM15 000.
49

ABC General Takaful Malaysia Berhad
No. Sijil/Certificate No. : 120402020 Nombor Pendaftaran : MCX 8000
Tarikh Dikeluarkan : 24 FEB 2020 Registration No
Issue Date Buatan Kenderaan : SUBUCAR 4 SP
Tempoh Takaful : 24/3/2020 – 23/3/2021 Make of Vehicle AUTOMATIC
Period of Takaful
No. Enjin/Engine No. : M12A2039405050 No. Casis : PPPEZC40392030
Muatan/Capacity : 1, 490.00 CC Chassis No.
Nama Peserta : CHIN YONG XIN Tahun Dibuat : 2011

Participant Name Year of Make
Alamat/Address : 10, JALAN GOMBAK 1, TAMAN SENTOSA, 75450, MELAKA
No. K/P/NRIC : 800828-04-2033
Jenis Perlindungan : MOTOR COMPREHENSIVE Jumlah Perlindungan : RM20 000.00
Type of Cover Sum Covered
Jumlah Perlindungan (RM) 20,000.00 Sumbangan (RM) 880.000

Sum Covered Contribution
Semua Rider (Ya/Tidak) Tidak Jumlah Semua Rider (RM) 0.00
All Rider (Yes/No) No All Rider Amount
NCD % 55.00% Jumlah NCD/NCD Amount (RM) 484.00
Lebihan sukarela (RM) 0.00
Voluntary Excess
Bayaran asas (RM) 396.00

Basic Net
Perlindungan Tambahan (RM) 0.00

Extra Coverage
SST 6.00% SST (RM) 23.80
Duti Setem (RM) 10.00
Stamp Duty
Sumbangan sebenar (RM) 60.00 Sumbangan Pembayaran (RM) 429.80

Actual Contribution Payable Contribution
Rajah 2 / Diagram 2
(a) Encik Chin membayar kurang daripada amaun sebenar kerana terdapat diskaun yang disebut Diskaun Tanpa
Tuntutan (NCD – No Claim Discount) pada sijilnya. NCD ialah ganjaran dalam bentuk diskaun yang diberikan
kepada pengguna jika tiada tuntutan ganti rugi terhadap polisi kenderaan bagi tahun sebelumnya. Berdasarkan
Rajah 1, Encik Chin berhak mendapat diskaun 55% untuk NCD.
(b) Wang pampasan yang diterimanya adalah mengikut jumlah yang diinsuranskan iaitu sebanyak RM20 000.
(c) Wang pampasan yang diterima Encik Chin adalah mengikut harga pasaran keretanya iaitu RM15 000.
50

Latihan 3 Hitung.
Calculate.
Contoh 3
(a) Puan Nalini berumur 40 tahun dan bukan seorang perokok. Dia ingin membeli insurans dengan nilai
muka sebanyak RM200 000. Dengan menggunakan Jadual 1.1, anggarkan kadar premium tahunan
Puan Nalini.
Madam Nalini is a 40-year old female who is a non-smoker. She wishes to purchase an insurance with a face value of
RM200 000. By using Table 1.1, estimate the annual premium rate for Madam Nalini.
Julat Umur Bukan perokok/Non-smoker (RM) Perokok/Smoker (RM)

Range of Ages
Lelaki Perempuan Lelaki Perempuan
(Tahun / Years) Male Female Male Female
< 30 1.192 1.185 1.27 1.265

30 – 34 1.245 1.221 1.310 1.295
35 – 39 1.350 1.303 1.440 1.339
40 – 44 1.460 1.398 1.580 1.447
45 – 49 1.710 1.615 1.890 1.686
50 – 54 2.050 1.917 2.340 2.123
Jadual 1.1: Jadual kadar premium tahunan bagi setiap RM100 nilai muka
Table 1.1: Annual premium rate schedule per RM100 face value
Penyelesaian
RM200 000
Anggaran premium tahunan / Estimated annual premium = × 1.398 = RM2 796
RM100
(b) Andaikan Puan Nalini ingin membayar premium dalam amaun yang lebih kecil. Berdasarkan kadar
premium dalam Jadual 1.2, hitung jumlah keseluruhan yang perlu Puan Nalini bayar selama setahun
untuk:
Assume that Madam Nalini would like to pay the premium in smaller increments. Based on the premium rate in Table 1.2,
calculate the total amount that Madam Nalini needs to pay during a year for:
(i) Premium setengah tahunan / Semiannual premium
(ii) Premium suku tahunan / Quarterly premium
(iii) Premium bulanan / Monthly premium
Tempoh Setengah tahunan Suku tahunan Bulanan

Period Semiannually Quarterly Monthly
Premium Tahunan (%)
51.00 26.00 8.75
Annual Premium (%)
Jadual 1.2 / Table 1.2
Penyelesaian
= RM2 796 × 0.51 = RM1 425.96
Jumlah bayaran setahun / Total amount per year
= RM1 425.96 × 2 = RM2 851.92
= RM2 796 × 0.26 = RM726.96
= RM726.96 × 4 = RM2 907.84
= RM2 796 × 0.0875 = RM244.65
= RM244.65 × 12 = RM2 935.80
51

• Kadar premium ialah amaun wang yang diperlukan untuk menampung kerugian, membiayai perbelanjaan dan
memberi keuntungan kepada pemegang polisi.
The premium rate is the amount of money necessary to cover losses, cover expenses and provide profit to the policyholder.

Nilai Muka polisi Face Value of policy Premium rate
Premium = × Kadar premium per RMx Premium = × per RMx
RM x RMx
• Jadual kadar premium memberikan amaun kasar premium yang dikenakan kepada pemegang polisi.
The premium rate schedule provides the gross amount of premium charged to the policyholder.
• Nilai muka polisi ialah jumlah wang yang dipilih oleh pemegang polisi untuk mendapatkan perlindungan insurans.
The face value of policy is the amount of money chosen by the policyholder to obtain insurance coverage.
1 (a) Encik Kim ialah seorang perokok yang berusia 52 tahun. Dia ingin membeli insurans dengan nilai muka
sebanyak RM250 000. Anggarkan kadar premium untuk Encik Kim menggunakan kadar insurans yang
ditunjukkan dalam Jadual 2.1.
Mr. Kim is a 52-year-old smoker. He wishes to buy an insurance with a face value of RM250 000. Estimate the premium rate
for Mr. Kim using the insurance rate shown in Table 2.1.
Bukan perokok Perokok

Julat Umur Non-smoker Smoker
Range of Ages (RM) (RM)
(Tahun / Years) Lelaki Perempuan Lelaki Perempuan
Male Female Male Female
< 30 1.035 1.176 1.16 1.282
30 – 34 1.362 1.302 1.405 1.325
35 – 39 1.423 1.395 1.530 1.502
40 – 44 1.563 1.498 1.620 1.599
45 – 49 1.832 1.751 1.952 1.795
50 – 54 2.542 2.465 3.268 3.065
55 – 59 3.952 3.217 4.256 3.954
60 – 64 4.876 4.236 5.953 5.024
Jadual 2.1: Jadual kadar premium tahunan bagi setiap RM100 nilai muka
Table 2.1: Annual premium rate schedule per RM100 face value
RM250 000
Anggaran premium tahunan = × 3.268 = RM8 170
RM100
(b) Andaikan bahawa Encik Kim mahu membayar premiumnya dengan amaun yang lebih kecil. Dengan
menggunakan kadar premium yang ditunjukkan dalam Jadual 2.2, hitung jumlah yang perlu Encik Kim
bayar selama setahun untuk:
Assume that Mr. Kim wants to pay his premium in smaller increments. By using the premium rate shown in Table 2.2,
calculate the total amount Mr. Kim needs to pay during a year for:
Premium Tahunan (%)
51.50 26.00 8.80
Annual Premium (%)
(i) Premium setengah tahunan Jumlah bayaran untuk setahun
= RM8 170 × 0.515 = RM4 207.55 = RM2 124.20 × 4 = RM8 496.80
Jumlah bayaran untuk setahun
(iii) Premium bulanan
= RM4 085.00 × 2 = RM8 415.10
= RM8 170 × 0.088 = RM718.96
(ii) Premium suku tahunan Jumlah bayaran untuk setahun
= RM8 170 × 0.26 = RM2 124.20 = RM718.96 × 12 = RM8 627.52
52

2 En. Daud yang tinggal di Pahang memiliki sebuah kereta sedan. Maklumat keretanya diberikan seperti yang
berikut:
En. Daud who stays in Pahang owns a sedan car. The information of his car is given as follows:
Jumlah yang diinsuranskan / Sum insured : RM30 000

Umur kenderaan / Age of vehicle : 4 tahun/years
Kapasiti enjin / Engine capacity : 1 296 cc
NCD : 25%
Hitung premium kasar bagi kereta En. Daud berdasarkan polisi komprehensif, polisi pihak ketiga,
kebakaran dan kecurian, dan polisi pihak ketiga. Anda boleh merujuk harga premium separa untuk Tarif
motor di bawah:
Calculate the gross premium for En. Daud’s car under the comprehensive policy, the third party, fire and theft policy, and the third
party policy. You can refer to the partial premium rates for Motor Tariff below:
Kapasiti enjin Semenanjung Malaysia Sabah dan Sarawak

tidak melebihi Peninsular Malaysia Sabah and Sarawak
Engine capacity not Polisi Polisi
exceeding Polisi pihak ketiga Polisi pihak ketiga
komprehensif komprehensif
(cc) Third party policy Third party policy
Comprehensive policy Comprehensive policy
(cc) (RM) (RM)
(RM) (RM)
1 400 273.80 120.60 196.20 67.50
1 650 305.50 135.00 220.00 75.60
2 200 339.10 151.20 243.90 85.20
3 050 372.60 167.40 266.50 93.60
Bagi Semenanjung Malaysia, kadar bagi RM1 000 yang pertama + RM26 bagi setiap RM1 000
For Peninsular Malaysia, the basic premium = Rate for the first RM1 000 + RM26 for each RM1 000
Untuk polisi komprehensif:
(a) RM1 000 yang pertama RM273.80 ← Rujuk pada jadual

(b) RM26 x 29 (setiap baki RM754 30 000 – 1 000
← = 29
RM1 000) 1 000
(c) Premium asas RM1 027.80

= (a) + (b)
(d) NCD 25% RM256.95 ← 0.25 × 1 027.80
(e) Premium kasar RM770.85
= (c) – (d)
Untuk polisi pihak ketiga, kebakaran dan kecurian:
(a) Premium asas RM770.85 ← 0.75 × 1 027.80

(b) NCD 25% RM192.71 ← 0.25 × 770.85
(c) Premium kasar RM578.14
= (a) – (b)
Untuk polisi pihak ketiga:
(a) Premium asas RM120.60 ← Rujuk pada jadual

(b) NCD 25% RM30.15 ← 0.25 × 120.60
(c) Premium kasar RM90.45
= (a) – (b)
53

• Deduktibel ialah nilai wang tetap yang dibayar oleh pemegang polisi manakala kos perbelanjaan perubatan yang
selebihnya dibayar oleh syarikat insurans.
Deductible is a fixed amount paid by the policyholder while the remaining medical expenses are paid by the insurance company.
Panduan umum / Rule of thumb:

Pastikan deduktibel tidak melebihi 5% daripada pendapatan tahunan kasar.
Keep your deductible to no more than 5% of your gross annual income.
• Ko-insurans atau insurans bersama ialah perjanjian bersama antara pemegang polisi dengan syarikat insurans
untuk membayar peratusan (%) mengikut nisbah yang ditentukan daripada jumlah kos perubatan.
Co-insurance or joint insurance is a co-sharing agreement between the policyholder and the insurance company to pay a specified percentage (%)
according to the ratio determined from the total medical costs.
• Ko-takaful ialah ko-insurans yang patuh syariah.
Co-takaful is shariah-compliant co-insurance.
• Perbandingan pelan ko-insurans, tanpa ko-insurans (ko-insurans 0%) dan deduktibel kepada pemegang polisi jika
dimasukkan ke hospital.
The comparison of co-insurance plans, non-co-insurance plans (0% co-insurance) and deductible to policyholder if warded.
Ko-insurans/ Co-insurance
Deduktibel
Deductible Dengan ko-insurans Tanpa ko-insurans
With co-insurance No co-insurance
Pemegang polisi membayar Pemegang polisi membayar Kos rawatan ditanggung

mengikut amaun tetap yang mengikut peratus yang dipersetujui sepenuhnya oleh pihak insurans
dipersetujui daripada jumlah kos daripada jumlah kos rawatan The cost of treatment is fully borne by the
rawatan The policyholder pays according to the agreed insurer
The policyholder pays according to the agreed percentage of the total cost of treatment
fixed amount of the total cost of treatment
Lebih tinggi nilai wang yang dibayar Lebih tinggi nilai peratus yang Harga caruman premium tinggi
oleh pemegang polisi, lebih rendah dibayar oleh pemegang polisi, lebih High premium contribution price
harga caruman premium rendah harga caruman premium
The higher the value of the money paid by The higher the value of percentage paid by
the policyholder, the lower the premium the policyholder, the lower the premium
contribution price contribution price
Jadual di bawah ialah pengiraan melibatkan kos perubatan berjumlah RM6 000.
The table below shows the calculation for the total medical cost of RM6 000.
Pelan Deduktibel Dengan ko-insurans Tanpa ko-insurans

Plans Deductible With co-insurance No co-insurance
Perjanjian (Nilai) 0%
Agreement (Value)
RM2 000 10%
Kos yang dibayar oleh

pemegang polisi RM6 000 × 10%
RM2 000 RM0
The cost paid by the = RM600
policyholder
Kos yang dibayar oleh

RM6 000 – RM2 000 RM6 000 – RM600
syarikat insurans RM6 000
= RM4 000 = RM5 400
The cost paid by the insurer
54

Latihan 4 Analisis situasi dan selesaikan masalah di bawah.
Analyse situation and solve the problem below.
Contoh 3
(a) Sharifah ialah seorang graduan yang baru sahaja bekerja selama setahun. Dia mahu mengambil
insurans perubatan tetapi dia tidak pasti jenis insurans yang sesuai dengannya. Beberapa butiran
tentang Sarah dan sejarah perubatannya diberi dalam maklumat di bawah:
Sharifah is a fresh graduate who has just started working for a year. She is looking for a medical insurance but she is not sure
which type of insurance best suits her. Some details about Sharifah and her medical history are given in the information below:
• Sharifah lebih cenderung memilih premium yang lebih rendah kerana pendapatannya tidak tinggi.
Sharifah prefers a lower premium as her income is not high.
• Dia seorang yang sihat dan jarang berjumpa doktor.
She is a healthy person who rarely visits the doctors.
• Dia bukan perokok dan tidak mempunyai penyakit keturunan.
She is a non-smoker and does not have any familial diseases.
• Tiada risiko tinggi yang terlibat dalam pekerjaannya.
There is no high risk involved in her occupation.
Analisis situasi Sharifah dan cadangkan insurans perubatan yang sesuai untuknya.
Analyse Sharifah’s situation and recommend a medical insurance that suits her.
Penyelesaian
Oleh sebab Sharifah cenderung kepada premium yang lebih rendah disebabkan oleh tahap
pendapatannya, maka pelan perubatan ko-insurans atau deduktibel yang paling sesuai untuknya.
Berdasarkan rekod perubatan Sharifah, dia seorang yang sihat dan dijangka tidak memerlukan
perkhidmatan perubatan yang mahal untuk tahun itu. Selain itu, dia berisiko rendah terhadap
penyakit keturunan dan pekerjaan. Oleh itu, pelan deduktibel atau ko-insurans yang tinggi dengan
premium yang rendah adalah pilihan yang terbaik untuk Sharifah.
As Sharifah prefers a lower premium due to her income status, so a co-insurance or deductible medical plan is best for her.
Based on Sharifah's medical records, she is a healthy person does not expect to need costly medical services for that year.
Besides, she has low risks associated with family disease and occupation. Therefore, a plan with high deductibility or high co-
insurance with low premium is the best option for Sharifah.
(b) Gopal baru-baru ini membeli insurans perubatan. Sebahagian daripada polisi insuransnya ditunjukkan
dalam rajah di bawah.
Gopal has recently purchased a medical insurance. Part of his insurance policy is shown in the diagram below.
BAHAGIA ASSURANCE MALAYSIA BERHAD

Nama/Name : Gopal A/L Krishna Product/Product : Perubatan/Medical
Jantina/Gender : Male Premium/Premiums : RM1 500.00
Tarikh Lahir : 20/10/1992 Deduktibel Tahunan: RM2 000.00
Annual Deductible
Date of Birth
Status Perokok : Kelas 1/Class 1
Smoking Status
Kelas Pekerjaan : Kelas 1/Class 1
Occupation Class
Maklumat Pelan
Details of Plan
Nama Pelan Tempoh (Tahun) Had Seumur Hidup (RM) Premium (RM)
Name of Plan Term (Years) Lifetime Limit (RM) Premiums (RM)
Pelan Perubatan Asas 40 350 000.00 1 500

Basic Medical Plan
(i) Pada bulan Januari, Gopal selesema dan dia telah berjumpa dengan doktor. Bil rawatannya ialah
RM200. Berapakah jumlah yang harus Gopal bayar untuk bil rawatan itu?
In January, Gopal had a flu and visited the doctor. The treatment was RM200. How much did Gopal pay?
55

(ii) Pada bulan April, Gopal kemalangan dan kakinya patah. Bil rawatan ialah
RM2 000. Berapakah yang dibayar oleh Gopal?
In April, Gopal had an accident and broke his leg. The treatment bill was RM2 000. How much did Gopal pay?
(iii) Pada bulan Mei, Gopal membuka kasnya. Bil rawatan itu ialah RM400. Berapakah yang dibayar
oleh Gopal?
In May, Gopal got his cast removed. The treatment bill was RM400. How much did Gopal pay?
Penyelesaian
(i) Gopal membayar RM200 untuk bil rawatan kerana dia belum membayar deduktibel untuk tahun
itu. Setelah membayar RM200, Gopal mempunyai RM1 800 dalam deduktibel tahunannya.
Gopal paid RM200 for the bill since he has not paid his deductible yet for the year. After paying the RM200, Gopal has
RM1 800 left on his yearly deductible. (RM2 000 – RM200 = RM1 800)
(ii) Deduktibel tahunan Gopal ialah RM1 800 (RM2 000 – RM200 daripada rawatan selesema). Oleh itu,
dia membayar bil sebanyak RM1 800 dan baki RM200 akan dibayar oleh syarikat insurans.
Gopal’s annual deductible is RM1 800 (RM2 000 – RM200 from the treatment of the flu). So, he paid RM1 800 of the bill
and the remaining RM200 will be paid by the insurance company. (RM2 000 – RM800 = RM200)
(iii) Gopal tidak membayar apa-apa kerana dia telah membayar deduktibel untuk tahun itu. Jadi,
syarikat insurans akan membayar keseluruhan bil sebanyak RM400.
Gopal did not pay anything as he has paid his deductible for the year. So, the insurance company will pay the entire bill of
RM400.
(c) Cik Chan mempunyai ko-insurans sebanyak 20%. Baru-baru ini, dia masuk ke hospital akibat
keracunan makanan dan bil hospital adalah RM3 000. Berapakah amaun yang perlu oleh dibayar oleh
Cik Chan dan syarikat insurans?
Ms. Chan has a 20% co-insurance. Recently, she was admitted to the hospital due to food poisoning and the hospital bill was
RM3 000. How much does Ms. Chan and the insurer need to pay for the bill?
Penyelesaian
0.20 × RM3 000 = RM600
Oleh sebab Cik Chan mempunyai ko-insurans sebanyak 20%, dia perlu membayar RM600 untuk bilnya.
Since Ms. Chan has a 20% coinsurance, she has to pay RM600.
RM3 000 – RM600 = RM2 400
Syarikat insurans akan membayar baki sebanyak RM2 400.
The insurer will pay the rest of the bill of RM2 400.
1 En. Hassan merupakan seorang ahli perniagaan berusia 40 tahun yang mempunyai masalah jantung ketika
dia masih muda. Dia juga mempunyai masalah obesiti. En. Hassan ingin membeli ko-insurans untuk
mengurangkan premium. Adakah anda cadangkan dia membeli ko-insurans itu? Mengapa?
En. Hassan is a 40-year-old businessman who experiences some heart problems when he was young. He also has an obesity problem.
En. Hassan wants to buy a co-insurance to reduce the premium. Do you recommend him to buy co-insurance plan? Why?
Membeli ko-insurans tidak digalakkan untuk En. Hassan. Beliau mempunyai risiko yang lebih tinggi kerana dia
mempunyai masalah jantung dan obesiti. Walaupun kadar peratusan untuk ko-insurans telah ditetapkan, namun jumlah
kos perubatan yang melibatkan masalah jantung biasanya tinggi. Jumlah ko-insurans juga berubah-ubah mengikut
peratusan daripada kos perubatan. Semakin mahal kos perubatan, semakin tinggi premium bagi pelan ko-insurans yang
terpaksa dibayar oleh En. Hassan.
2 Marina baru sahaja memiliki lesen memandu. Dia telah membeli sebuah kereta terpakai dan ingin membeli
insurans kereta. Rajah di bawah menunjukkan dua pekej insurans yang ditawarkan oleh syarikat insurans A
dan B.
Marina just has a driver's license. She bought a used car and wanted to buy a car insurance. The diagram below shows two
insurance packages offered by insurance companies A and B.
Syarikat Insurans A/Insurance Company A Syarikat Insurans B/Insurance Company B

Jumlah perlindungan: RM15 000 Jumlah perlindungan: RM20 000
Sum covered: RM15 000 Sum covered: RM20 000
Jenis perlindungan: Harga pasaran Jenis perlindungan: Harga perjanjian
Type of coverage: Market value Type of coverage: Agreed value
Caruman yang dibayar: RM800 Caruman yang dibayar: RM850
Payable contribution: RM800 Payable contribution: RM850

56

Selepas 6 bulan membeli insurans kereta, Marina telah mengalami kemalangan dan keretanya tidak dapat
dibaiki lagi. Harga pasaran bagi keretanya sewaktu kemalangan berlaku ialah RM13 000.
After 6 months buying car insurance, Marina had an accident and her car is considered total loss. The market price for her car at the
time of the accident is RM13 000.
(a) Andaikan Marina membeli insurans daripada syarikat insurans A. Berapakah ganti rugi yang dibayar
oleh syarikat insurans kepada Marina?
Assume that Marina buys insurance from insurance company A. How much compensation does the insurance company pay to
Marina?
(b) Andaikan Marina membeli insurans daripada syarikat insurans B. Berapakah ganti rugi yang dibayar
oleh syarikat insurans kepada Marina?
Assume that Marina buys insurance from insurance company B. How much compensation does the insurance company pay to
Marina?
(c) Insurans manakah yang merupakah pilihan terbaik untuk Marina? Mengapa? KBAT Menganalisis
Which insurance is the best option for Marina? Why?
(a) Wang pampasan yang diterima oleh Marina adalah mengikut harga pasaran keretanya iaitu RM13 000.
(b) Wang pampasan yang diterimanya adalah mengikut harga perjanjian yang diinsuranskan iaitu sebanyak RM20 000.
(c) Insurans daripada syarikat insurans B. Walaupun caruman yang dibayar lebih mahal, tetapi jumlah
perlindungannya lebih tinggi dan tidak berkurangan. Jumlah perlindungan yang diinsuranskan oleh syarikat
insurans A adalah mengikut harga pasaran kereta. Oleh itu, harganya berkurangan walaupun jumlah yang
diinsuranskan pada awalnya ialah lebih tinggi.
3 Oscar membeli insurans yang ditunjukkan dalam rajah di bawah.

Oscar has purchased an insurance which is shown in the diagram below.
CAHAYA INSURANCE
PEMEGANG INSURANS : OSCAR CHONG TARIKH POLISI : JAN 01, 2020

INSURED POLICY DATE
JANTINA/GENDER : LELAKI/MALE PELAN/PLAN : ONE MEDIC
UMUR : 23 NOMBOR POLISI : 256002361
AGE POLICY NUMBER
STATUS PEROKOK : TIDAK DEDUKTIBEL TAHUNAN : RM1 000.00
SMOKING STATUS NO ANNUAL DEDUCTIBLE
KELAS PEKERJAAN : KELAS 1
OCCUPATION CLASS CLASS 1

Jenis Perlindungan Tarikh Matang Jumlah Manfaat (RM) Premium (RM)

Type of Coverage Maturity Date Amount of Benefit (RM) Premiums (RM)
(Tahun/Years)
Perubatan Asas 47 250 000.00 1 800.00

Basic Medical

PREMIUM BULANAN/MONTHLY PREMIUM : RM150.00
(a) Pada bulan Mac, Oscar berasa tidak sihat dan telah pergi ke klinik. Bil rawatannya ialah RM120.
Berapakah yang harus dibayar oleh Oscar untuk bil itu?
In March, Oscar was not feeling well and he went to a clinic. The treatment bill was RM120. How much did Oscar need to
pay?
(b) Pada bulan Julai, Oscar jatuh dan lengannya patah. Bil perubatannya ialah RM1 200. Berapakah yang
perlu Oscar bayar?
In July, Oscar fall and broke his arm. The medical bill was RM1 200. How much did Oscar need to pay?
(c) Pada bulan Ogos, kas Oscar dikeluarkan. Bil perubatannya ialah RM300. Berapakah amaun yang perlu
dibayar oleh Oscar?
In August, Oscar had his cast removed. The medical bill was RM300. How much did Oscar need to pay?
57

(a) Oscar perlu membayar RM120 untuk bil rawatannya kerana dia belum membayar deduktibel untuk tahun itu.
Selepas membayar bil sebanyak RM120, Oscar mempunyai RM880 dalam baki deduktibel tahunannya.
RM1 000 – RM120 = RM880
(b) Deduktibel tahunan Oscar ialah RM880
Oleh itu, dia perlu membayar RM880 dan baki RM320 akan dibayar oleh syarikat insurans.
RM1 200 – RM880 = RM320
(c) Oscar tidak perlu membayar sebarang bil kerana dia telah membayar deduktibel untuk tahun itu. Jadi syarikat
insurans akan membayar keseluruhan bil itu sebanyak RM300.
4 Minggu lalu, Palani terjatuh ketika mendaki dan cedera di pergelangan tangannya. Dia menuju ke sebuah
hospital berdekatan untuk mendapatkan rawatan kecemasan dan dikenakan caj sebanyak RM3 000. Palani
mempunyai 25% ko-insurans. Berapakah yang Palani perlu bayar untuk kos perubatannya?
Last week, Palani fell while hiking and injured his wrist. He headed to a nearby hospital to get emergency treatment and the charge
was RM3 000. Palani has a 25% coinsurance. How much does Palani need to pay for his medical cost?
Jumlah yang perlu dibayar oleh Palani

0.25 × RM3 000 = RM750
Jumlah baki sebanyak RM2 250 akan dibayar oleh syarikat insurans.
RM3 000 – RM750 = RM2 250
Kertas 1
1 Antara berikut yang manakah tidak betul tentang perlindungan insurans?

Which of the following is not correct about insurance protection?
A Seseorang membeli insurans untuk melindungi sesuatu pembelian yang mempunyai nilai tinggi seperti
rumah atau kereta
People buy insurance to protect something they have purchased that has a high value like house or car
B Seseorang membeli insurans untuk melindungi harta benda mereka daripada bencana seperti kebakaran
dan banjir
People buy insurance to protect their property and possessions against disasters like fires and floods
C Pemilik perniagaan mengambil perlindungan insurans untuk melindungi aset dan saham
Business owners takes insurance cover to protect assets and stock
D Pemilik perniagaan membeli insurans untuk memastikan margin untung syarikat mereka
Business owners buy insurance to ensure the profit margin of their company
2 Antara berikut, yang manakah betul?

Which of the following are true?
I Deduktibel ialah jumlah yang dibayar oleh syarikat insurans tanpa mengira jumlah kos manfaat yang
layak
Deductible is an amount the insurance company must pay regardless of the amount of eligible benefits
II Risiko ko-insurans ialah jumlah yang ditanggung oleh pemegang polisi atas kerugian separa yang
dialami akibat tidak memenuhi peruntukan ko-insurans
Co-insurance risk is the amount that policyholders bear on the partial loss incurred as a result of not meeting the co-insurance
provision
III Premium yang dibayar akan menjadi rendah dengan adanya deduktibel dan ko-insurans dalam polisi
insurans.
The premium becomes lower with deductible and co-insurance in insurance policy
IV Ko-insurans ialah perkongsian kos dengan keadaan pemegang polisi menanggung peratusan tertentu
daripada kerugian bersama dengan syarikat insurans.
Co-insurance is a cost sharing where the policyholders borne a certain percentage of the loss with the insurance company
A I dan/and II C II dan/and III
B I dan/and III D III dan/and IV
58

3 Anne membeli beberapa polisi insurans untuk melindungi hartanya. Dia berpendapat bahawa dia boleh
mendapat keuntungan daripada polisi insurans amnya jika dia mengalami kerugian. Adakah ini benar?
Anne bought several insurance policies to protect her property. She is thinking that she can profit from her general insurance policy
if she suffers a loss. Is this true?
A Ya, Anne boleh mendapatkan keuntungan polisi insurans amnya. Sekiranya kehilangan atau kerosakan,
dia boleh menuntut pampasan daripada insurans yang berbeza yang dibeli.
Yes, Anne can profit from her general insurance policies. In the event of loss or damage, she can claim compensation from the
different insurances that she has bought.
B Ya, Anne boleh mendapat keuntungan daripada polisi insurans amnya. Apabila dia mengalami
kerugian, semua syarikat insurans akan membayar pampasan kepadanya mengikut perlindungan
insuransnya.
Yes, Anne can profit from her general insurance policies. When she suffers a loss, all the insurance companies will compensate
her according to her insurance coverage.
C Tidak, Anne tidak boleh mendapat keuntungan daripada polisi insurans amnya. Sekiranya
kehilangan atau kerosakan, dia hanya boleh membuat satu tuntutan. Amaun yang perlu dibayar akan
disumbangkan oleh syarikat insurans yang terlibat.
No, Anne cannot profit from her general insurance policies. In the event of loss or damage, she only can make one claim. The
payable amount is given by insurer.
D Tidak, Anne tidak boleh mendapat keuntungan daripada polisi insurans amnya. Apabila dia membuat
tuntutan, amaun yang dibayar akan dibahagikan sama rata di antara polisi yang berbeza yang dibelinya.
No, Anne cannot profit from her general insurance policies. When she makes a claim, the amount payable will be divided
equally among the different policies that she bought.
4 Anusha baru sahaja bergraduasi daripada sebuah kolej dan mendapat pekerjaan dengan gaji yang baik.
Dia berada dalam keadaan sihat dan jarang jatuh sakit. Dia berpendapat bahawa insurans perubatan ialah
perbelanjaan yang tidak diperlukan. Dia tidak memerlukan insurans perubatan sehingga di usia tuanya.
Adakah ini benar?
Anusha has just graduated from a college and obtains a well-paying job. She is in good shape and seldom falls sick. She thinks that
medical insurance is an unnecessary expenditure. She does not need a medical insurance until a later stage in life. Is this true?
A Benar. Anusha seorang dewasa muda yang sihat. Oleh itu, dia tidak memerlukan insurans perubatan
kerana dia jarang memerlukan perkhidmatan perubatan.
True. As Anusha is a healthy young adult, she does not need a medical insurance as she will seldom require medical service.
B Benar. Anusha boleh membeli insurans perubatan di usia tua apabila dia lebih mudah terdedah kepada
penyakit.
True. Anusha can purchase a medical insurance at a later stage in life when she is more susceptible to illness.
C Tidak, ini tidak benar. Anusha perlu mendapatkan insurans perubatan kerana dia boleh
menggunakannya sebagai alat untuk mengumpul keuntungan selain perlindungan.
No, this is not true. Anusha should get a medical insurance as she can use it as a tool to accumulate profit aside from protection.
D Tidak, ini tidak benar. Anusha perlu mendapatkan insurans perubatan seawal mungkin kerana pelan
insurans berbeza mengikut umur. Membeli insurans lebih awal bermakna ia lebih murah dibandingkan
dengan usia yang lebih tua dan ini membantu menjimatkan wang.
No, this is not true. Anusha should get a medical insurance as early as possible because insurance plans vary according to age.
Essentially, getting an insurance earlier means it is cheaper as compared to an older age which helps to save a lot of money.
5 Puan Mazuki ialah wanita berusia 46 tahun yang tidak merokok. Dia ingin membeli insurans dengan nilai
muka sebanyak RM200 000. Berdasarkan Jadual 1, apakah anggaran premium tahunan untuk Puan Mazuki?
Puan Mazuki is a 46-year old female who is a non-smoker. She wishes to purchase an insurance with a face value of RM200 000.
Based on Table 1, what is the estimated annual premium for Puan Mazuki?
Julat Umur Bukan perokok/Non-smoker Perokok /Smoker

(Tahun / Years) Lelaki/Male Perempuan/Female Lelaki /Male Perempuan/Female
< 30 1.102 1.163 1.187 1.198
30 – 34 1.188 1.169 1.237 1.225
35 – 39 1.362 1.331 1.406 1.375
40 – 44 1.427 1.405 1.625 1.581
45 – 49 1.648 1.607 1.811 1.762
50 – 54 2.125 1.827 2.265 2.054
55 – 59 2.725 2.614 3.127 2.982
60 – 64 3.895 3.682 4.652 4.259
Jadual 1 Kos insurans tahunan bagi setiap RM100 nilai muka
Table 1 Annual cost of insurance per RM100 face value
A RM3 524 C RM3 296
B RM3 214 D RM2 810
59

6 Catherine telah membeli insurans perubatan dengan deduktibel tahunan sebanyak RM2 500. Baru-baru ini,
dia mengalami pembedahan batu ginjal. Bil perubatannya ialah RM4 800. Berapakah yang Catherine bayar
menggunakan wang sendiri?
Catherine has purchased a medical insurance with an annual deductible of RM2 500. Recently, she underwent a surgery for kidney
stones. The medical bill costs her RM4 800. How much does Catherine pay using her own money?
A RM2 500 C RM2 300
B RM4 800 D RM0
Kertas 2
Bahagian A
1 Muthusamy mengambil pinjaman bank untuk membeli sebuah rumah. Dia dikehendaki membayar Insurans
Gadai Janji Baki Berkurangan (MRTA) oleh bank itu sebagai sebahagian daripada perjanjian pinjamannya.
Adakah MRTA diperlukan? Mengapa?
Muthusamy takes a bank loan to buy a property. He is required to pay for Mortgage Reducing Term Assurance (MRTA) by the bank
as part of his loan arrangement. Do you think it is necessary to have MRTA? Why? [4 markah/marks]
Ya, MRTA diperlukan sebagai mekanisme perlindungan kepada peminjam yang mempunyai gadai janji. Sekiranya
berlaku kematian atau kecacatan menyeluruh dan kekal kepada peminjam perumahan, masalah terbesar yang dihadapi
oleh anggota keluarga yang masih hidup ialah wang untuk membayar pinjaman yang belum dijelaskan oleh peminjam.
Ahli keluarga yang masih hidup mungkin perlu menjual harta itu dengan harga yang kurang daripada harga pasaran
untuk membayar jumlah baki tertunggak. Dengan MRTA, anggota keluarga yang masih hidup tidak akan dibebani
dengan hutang tersebut kerana ia melindungi sebahagian atau kesemua bahagian pinjaman perumahan yang belum
dibayar.
2 Zulkifli baru sahaja berkahwin. Dia perlu menyimpan untuk keperluan masa depan dan keluarganya. Selain
itu, dia juga memerlukan perancangan cukai dan perlindungan manfaat kematian. Apakah jenis insurans
hayat yang terbaik untuk Zulkifli?
Zulkifli is newly married. He needs to save for his future needs and family. Besides, he also needs tax planning and death benefit
protection. Which type of life insurance is the best for Zulkifli? [5 markah/marks]
Insurans hayat yang sesuai untuk Zulkifli ialah insurans hayat berkaitan pelaburan dan insurans seumur hidup.
Insurans berkaitan pelaburan bukan sahaja memberikan perlindungan insurans hayat, tetapi sebahagian daripada
premium juga akan dilaburkan dalam dana pelaburan tertentu. Zulkifli boleh memilih peruntukkan premium
insuransnya ke atas perlindungan dan pelaburan. Bagi insurans seumur hidup, Zulkifli boleh menuntut pelepasan cukai
sehingga maksimum RM6 000 setahun. Ini termasuk apa-apa sumbangan yang telah Zulkifli bayar kepada skim manfaat
persaraan yang telah diluluskan seperti Kumpulan Wang Simpanan Pekerja (KWSP) atau skim pencen yang lain.
Insurans ini memastikan keluarga terdekat Zulkifli mempunyai sokongan kewangan selepas kematiannya.
Bahagian B
3 En. Lim merupakan seorang jurutera awam berusia 30 tahun yang merokok. Dia berhasrat untuk membeli
satu pelan insurans untuk dirinya.
Mr. Lim is 30 years old civil engineer who smokes. He intends to purchase an insurance plan for himself.
Menggunakan Jadual 1.1, anggaran premium tahunan yang Encik Lim perlu bayar untuk nilai muka
sebanyak RM250 000.
Using Table 1.1, estimate the annual premium that Mr. Lim has to pay for a face value of RM250 000.
60

Kos insurans tahunan bagi setiap RM100 nilai muka
Annual cost of insurance per RM100 face value
Bukan perokok Perokok

Julat Umur Non-smoker Smoker
(Tahun / Years) Lelaki Perempuan Lelaki Perempuan
Male Female Male Female
< 30 1.176 1.138 1.285 1.249

30 – 34 1.322 1.221 1.321 1.306
35 – 39 1.384 1.303 1.426 1.382
40 – 44 1.438 1.398 1.580 1.447
45 – 49 1.629 1.608 1.890 1.651
50 – 54 2.116 1.988 2.469 2.258
55 – 59 2.792 2.627 3.426 3.056
60 – 64 3.988 3.582 4.670 4.328

[2 markah/marks]
Anggaran premium tahunan

RM250 000
= × 1.321
RM100
= RM3 302.50
(b) Encik Lim ingin membayar premium dalam amaun yang lebih kecil. Berdasarkan kadar premium dalam
Jadual 1.2, hitung jumlah keseluruhan yang Encik Lim perlu bayar selama setahun untuk:
Mr. Lim would like to pay the premium in smaller increments. Based on the premium rate Table 1.2, calculate the total amount
Mr. Lim needs to pay during a year for:

Premium Tahunan (%)

51.50 26.30 8.80
Annual Premium (%)
[6 markah/marks]
(i) Premium setiap setengah tahun
= RM3 302.50 × 0.515 = RM1 700.78
= RM1 700.78 × 2 = RM3 401.58
(ii) Premium suku tahunan

= RM3 302.50 × 0.263 = RM868.56
= RM868.56 × 4 = RM3 474.23
(iii) Premium bulanan =RM3 302.50 × 0.088 = RM290.62

=RM290.62 × 12 = RM3 487.44
61

4 Yasmin mempunyai insurans perubatan dengan deduktibel tahunan sebanyak RM2 000.
Yasmin has a medical insurance with an annual deductible of RM2 000.
(a) Pada bulan Februari, Yasmin mengalami sakit perut dan telah berjumpa dengan doktor. Bil rawatannya
ialah RM150. Berapakah amaun yang Yasmin bayar menggunakan wangnya sendiri?
In February, Yasmin had a stomach ache and visited the doctor. The treatment was RM150. How much did Yasmin pay using
her own money?
(b) Pada bulan April, Yasmin menjalani pembedahan fibroid uterus. Bil pembedahan ialah RM3 500.
Berapakah amaun yang Yasmin bayar untuk pembedahan menggunakan wangnya sendiri?
In April, Yasmin went for a surgery for uterine fibroid removal. The surgery bill was RM3 500. How much did Yasmin pay for
the surgery using her own money?
(c) Pada bulan Disember, Yasmin menjalani pemeriksaan susulan dengan doktor dan menemui beberapa
fibroid baharu. Pembedahan kecil dilakukan dengan kos sebanyak RM2 400. Berapakah wang yang
Yasmin bayar?
In December, Yasmin went for a follow-up with the doctor and discovered some new fibroids. A minor surgery was performed at
a cost of RM2 400. How much did Yasmin pay? [8 markah/marks]
(a) Yasmin membayar RM150 untuk bil rawatan kerana dia belum membayar deduktibel untuk tahun itu. Setelah
membayar RM150, Yasmin mempunyai baki RM1 850 pada deduktibel tahunannya.
RM2 000 – RM150 = RM1 850
(b) Deduktibel tahunan Yasmin ialah RM1 850.

Oleh itu, dia membayar RM1 850 kepada hospital dan baki RM1 650 akan dibayar oleh syarikat insurans.
RM2 000 – RM1 850 = RM1 650
(c) Yasmin tidak membayar sebarang bil kerana dia telah membayar deduktibel untuk tahun itu. Jadi syarikat insurans
akan membayar keseluruhan bil sebanyak RM2 400.
Bahagian C
5 Cik Pua merupakan seorang guru sekolah. Dia mempunyai fizikal yang cergas dan mengamalkan gaya
hidup sihat. Dia bukan seorang perokok dan tidak menghidap penyakit keturunan. Dia jarang berjumpa
dengan doktor. Pada 1 Disember 2020, Cik Pua tidak mempunyai insurans perubatan dan kesihatan.
Ms. Pua is a young school teacher. She is physically fit and practises healthy lifestyle. She is a non-smoker and does not have family
disease. She rarely visits the doctors. As of 1 December 2020, Ms. Pua does not have a medical and health insurance.
(a) Apakah kepentingan insurans perubatan kepada Cik Pua?
What is the importance of medical insurance to Ms. Pua? [3 markah/marks]
Insurans perubatan dan kesihatan ialah polisi insurans yang dirancang untuk menampung kos rawatan perubatan
swasta. Kos ini boleh menjadi sangat mahal, apabila perlu ditahan di hospital dan melakukan pembedahan.
Sekiranya Cik Pua mempunyai insurans perubatan, dia tidak perlu risau tentang kos mendapatkan rawatan semasa
kecemasan. Selain itu, insurans juga memberinya aliran pendapatan semasa menjalani rawatan.
(b) Cik Pua memahami kepentingan insurans perubatan. Maka, dia memutuskan untuk membeli insurans
itu. Namun, Cik Pua tidak dapat membayar premium yang mahal kerana dia mempunyai komitmen
kewangan yang lain. Cadangkan insurans perubatan yang sesuai dengannya.
Ms. Pua understands the importance of a medical insurance. So she decided to purchase one. However, Ms. Pua cannot afford
an expensive premium as she has some other financial commitments. Recommend a medical insurance that suits her.
[3 markah/marks]
Oleh sebab Cik Pua tidak dapat membayar premium yang mahal, pelan ko-insurans perubatan sesuai dengannya.
Berdasarkan rekod perubatan Cik Pua, dia seorang yang sihat. Selain itu, dia mempunyai risiko yang rendah
apabila berkaitan dengan penyakit keturunan. Oleh itu, pelan ko-insuran dengan peratus yang lebih tinggi dan
premium yang lebih rendah adalah pilihan yang baik untuk Cik Pua kerana dia dijangkakan tidak memerlukan
perkhidmatan perubatan yang mahal sepanjang tahun itu.
(c) Setelah melakukan beberapa pertimbangan, Cik Pua telah membeli insurans perubatan pada 1 Januari
2021. Maklumat polisi insuransnya ditunjukkan dalam Rajah 2.
After some consideration, Ms. Pua purchased a medical insurance on 1 January 2021. The information of her insurance policy
is shown in Diagram 2.
62

CAHAYA INSURANCE
PEMEGANG INSURANS : PUA SWEE LI TARIKH POLISI : JAN 01, 2021

INSURED POLICY DATE
JANTINA/GENDER : PEREMPUAN/FEMALE
UMUR/AGE : 24 NOMBOR POLISI : 102930291
PELAN/PLAN : MED BASIC POLICY NUMBER
STATUS PEROKOK : TIDAK DEDUKTIBEL TAHUNAN : RM1 000.00
SMOKING STATUS : NO ANNUAL DEDUCTIBLE
KELAS PEKERJAAN : KELAS 1
OCCUPATION CLASS : CLASS 1

Tarikh Matang
Jenis Perlindungan Jumlah Manfaat (RM) Premium (RM)
Maturity Date
Type of Coverage Amount of Benefit (RM) Premiums (RM)
(Tahun/Years)
Perubatan Asas
47 250 000.00 1 800.00
Basic Medical
PREMIUM BULANAN/MONTHLY PREMIUM : RM 150.00
Rajah 2 / Diagram 2
(i) Pada bulan Jun 2021, Cik Pua mengalami jangkitan virus dan dia pergi berjumpa dengan doktor. Bil
rawatannya ialah RM135. Berapakah yang dibayar oleh Cik Pua?
In June 2021, Ms. Pua had a virus infection and she went to the doctor. The bill was RM135. How much did Ms. Pua
pay? [3 markah/marks]
Cik Pua membayar RM135 untuk bil rawatan kerana dia belum membayarnya untuk tahun itu. Setelah
membayar bil rawatan berjumlah RM135, dia mempunyai baki RM865 untuk tahun itu.
RM1 000 – RM135 = RM865
(ii) Pada bulan Ogos 2021, Cik Pua jatuh dari tangga dan lengannya patah. Bil perubatannya ialah
RM1 500. Berapakah yang dibayar oleh Cik Pua?
In August 2021, Ms. Pua fell down from the staircase and broke her arm. The bill was RM1 500. How much did Ms. Pua
pay? [3 markah/marks]
Deduktibel tahunan Cik Pua ialah RM865. Oleh itu, dia membayar RM865 daripada bil dan selebihnya akan
dibayar oleh syarikat insurans sebanyak RM635.
RM1 500 – RM865 = RM635
(iii) Pada bulan September 2021, Cik Pua telah membuka kasnya. Bil rawatannya ialah RM320.
Berapakah yang dibayar oleh Cik Pua?
In September 2021, Ms. Pua had her cast removed. The bill was RM320. How much did Ms. Pua pay?
[3 markah/marks]
Cik Pua tidak membayar sebarang bil kerana dia telah membayar deduktibelnya untuk tahun ini. Jadi syarikat
insurans akan membayar keseluruhan bil tersebut sebanyak RM320.
63

Zon KBAT
1 Encik Wong merupakan seorang jurutera berusia 35 tahun. Encik Wong merancang untuk bersara pada usia
60 tahun. Dia mahu mempunyai dana persaraan sehingga berumur 80 tahun. Keperluan kewangan semasa
dan masa depan Encik Wong adalah seperti berikut:
Mr. Wong is a 35-year-old engineer. Mr. Wong plans to retire at 60. He wants a retirement fund that will last until the age of 80.
Mr. Wong current and future financial needs are as follows:
• Encik Wong mempunyai pinjaman rumah sebanyak RM350 000.

Mr. Wong has a house loan of RM350 000.
• Beliau juga mempunyai pinjaman kereta sebanyak RM45 000.
He also has a car loan of RM45 000.
• Beliau mempunyai jumlah pelaburan sebanyak RM80 000.
He has a total investment of RM80 000.
• Dia memerlukan kira-kira RM2.5 juta untuk bersara.
He needs approximately RM2.5 million to retire.
Anggarkan jumlah insurans hayat yang diperlukan oleh Encik Wong untuk perlindungan insurans
hayatnya. KBAT Menilai
Estimate the amount of life insurance that Mr. Wong requires for his life insurance coverage.
Hutang semasa dan keperluan kewangan:

= Pinjaman rumah + Pinjaman kereta
= RM350 000 + RM45 000
= RM395 000

Keperluan kewangan masa depan:
= Dana persaraan
= RM2 500 000

Aset = Pelaburan
= RM80 000
Oleh itu,anggaran jumlah perlindungan insurans hayat bagi Encik Wong

= RM395 000 + RM2 500 000 - RM80 000
= RM2 815 000
64

Bab Bidang Pembelajaran: Nombor dan Operasi
4 Matematik Pengguna: Percukaian

Consumer Mathematics: Taxation
4.1 Percukaian / Taxation
• Cukai merupakan sumber pendapatan utama bagi kerajaan yang diperoleh daripada pembayar cukai.
Taxes are the primary revenue source for the government derived from taxpayers.
• Percukaian penting kepada kerajaan untuk menyediakan dana untuk pembangunan negara seperti infrastruktur,
pendidikan, rawatan perubatan, kemudahan awam dan pertahanan negara.
Taxes are important to the government to provide funds for national development such as infrastructures, education, medical care, public facilities
and national defense.
• Individu, sama ada pemastautin atau bukan pemastautin di Malaysia, dikenakan cukai ke atas pendapatan yang
terakru (terkumpul) atau diperoleh dari Malaysia.
Individuals, whether residents or non-residents in Malaysia, are taxed on income accruing in or derived from Malaysia.
• Moral cukai ialah kesediaan individu untuk membayar cukai dan mematuhi undang-undang cukai.
Tax morality is the willingness of individuals to pay their taxes and comply with tax laws.
• Membayar cukai mengikut amaun yang sepatutnya sebelum tarikh akhir pembayaran dianggap sebagai
tanggungjawab sosial.
Paying a fair amount of tax before the payment deadline is seen as a social responsibility.
• Berikut ialah contoh tindakan yang tidak beretika dalam percukaian:
The following are the examples of unethical acts in taxation:
(a) Penipuan cukai semasa pemfailan untuk mengelak daripada membayar keseluruhan cukai yang ditanggung
Tax fraud in filing taxes to avoid paying the entire tax obligation
(b) Lewat membayar cukai dalam tempoh yang ditetapkan
Late payment of taxes within the stipulated period of time
(c) Gagal membayar cukai yang telah difailkan
Failure to pay the filed taxes
(d) Tidak membayar cukai
Not paying taxes
• Penipuan cukai ialah menipu dalam penyata cukai. Contoh penipuan cukai ialah membuat tuntutan palsu ke
atas potongan cukai, membuat tuntutan ke atas perbelanjaan peribadi sebagai perbelanjaan perniagaan dan tidak
melaporkan pendapatan.
Tax fraud is cheating on a tax return. Examples of tax fraud include claiming false tax deductions, claiming personal expenses as business expenses
and not reporting income.
• Terdapat dua jenis penipuan cukai.
There are two types of tax fraud.
(a) Pengelakan cukai ialah pengurangan tanggungan cukai melalui kaedah yang sah di sisi undang-undang.
Tax avoidance is the reduction of tax obligation through legal methods.
(b) Pelarian cukai ialah tidak membayar atau mengurangkan bayaran cukai secara tidak sah.
Tax invasion is the illegal non-payment or underpayment of tax.
Solve.
TP 2 Mempamerkan kefahaman tentang percukaian
Contoh 1
Encik Robinson merupakan seorang tukang masak British. Beliau telah bekerja di
sebuah hotel bertaraf 5 bintang di Malaysia selama 3 tahun. Adakah Encik Robinson
perlu membayar cukai kepada kerajaan Malaysia?
Mr. Robinson is a British chef. He worked for a 5-star hotel in Malaysia for 3 years. Is Mr. Robinson
required to pay tax to the Malaysian government?
Penyelesaian
Ya, sebagai warganegara asing yang menerima pendapatan di Malaysia, Encik Robinson dikehendaki
membayar cukai kepada kerajaan Malaysia.
Yes, as a foreigner who receives income in Malaysia, Mr. Robinson is required to pay taxes to the Malaysian government.
65
Model A+ Math Tg5(4).indd 65 07/01/2021 4:21 PM

1 En. Ibrahim telah bekerja di sebuah syarikat milik Indonesia di Jakarta selama 2 tahun. Sebagai rakyat
Malaysia, adakah En. Ibrahim perlu membayar cukai pendapatan kepada kerajaan Malaysia?
En. Ibrahim has been working for an Indonesian-owned company in Jakarta for 2 years. As a Malaysian, does En. Ibrahim need to
pay income tax to the Malaysian government?
En. Ibrahim tidak menerima pendapatan dari Malaysia dan hanya menerima pendapatan daripada pekerjaannya di
Indonesia. Oleh itu, En. Ibrahim tidak perlu membayar cukai pendapatan kepada kerajaan Malaysia.
2 Rashid mempunyai sebuah syarikat percetakan. Dia telah menggunakan wang sebanyak RM10 000 untuk
kegunaan peribadinya. Dalam penyata cukainya, dia membuat tuntutan potongan cukai ke atas wang
RM10 000 itu sebagai perbelanjaan syarikat. Adakah tindakan Rashid wajar? Beri alasan anda.
Rashid has a printing company. He has used RM10 000 for his personal use. On his tax return, he made a tax deduction claim for
the RM10 000 as company expenses. Is Rashid's actions ethical? Give your reasons.
Tidak wajar kerana tindakannya tidak beretika. Dia telah melakukan penipuan cukai dengan menuntut potongan
cukai ke atas wang yang digunakan untuk perbelanjaan peribadi, bukannya digunakan untuk perniagaan.
PAK-21
AKTIVITI
3 Kavitha telah menerima kenaikan gaji sebanyak RM500. Dengan gaji baharunya, dia perlu
mengisytiharkan pendapatannya untuk tujuan percukaian. Kavitha telah pergi ke Lembaga Hasil
Dalam Negeri untuk membuat pemfailan dan membayar cukainya. Adakah tindakan Kavitha ini wajar?
Mengapa?
Kavitha has received a salary increment of RM500. With her new salary, she has to declare her income for tax purposes. Kavitha
has gone to the Inland Revenue Board to file and pay her taxes. Is Kavitha's action justified? Why?
Tindakannya wajar kerana membayar cukai merupakan tanggungjawab sosial. Cukai penting sebagai dana untuk
pembangunan negara.
PAK-21 Kuiz Kilat dan Sumbangsaran

AKTIVITI
1 Guru menjalankan aktiviti kuiz kilat dan sumbangsaran di dalam kelas.

Teacher conducts a quick quiz activity in the classroom.
2 Guru menyoal murid dengan soalan-soalan berikut.
The teacher asks the students with the following questions.
(a) Jelaskan kepentingan cukai dalam sektor-sektor berikut:

Explain the importance of taxes in the following sectors:
(i) Kesihatan/Health
(ii) Pendidikan / Education
(iii) Perniagaan / Business
(b) Adakah percukaian dapat menjejaskan pertumbuhan ekonomi sebuah negara? Mengapa?
Do you think taxes can affect the state of economic growth of a country? Why?
(c) Mengapakah pembayaran cukai merupakan tanggungjawab sivik dan moral?
Why is paying taxes a civic and moral responsibility?
3 Murid memberi jawapan semasa sesi perbincangan (sumbangsaran).

Students give the answer during the discussion session.
4 Jawapan-jawapan yang munasabah dicantumkan menjadi jawapan lengkap.
Reasonable answers are combined to form a complete answer.
66

Jenis-jenis Cukai
Types of Taxes
Cukai Huraian Pihak yang mengutip cukai

Tax Description Tax collector
Cukai pendapatan Cukai yang dikenakan ke atas pendapatan yang diperoleh Lembaga Hasil Dalam Negeri
Income tax perniagaan atau perseorangan yang berada di bawah bidang (LHDN)
kuasa mereka Inland Revenue Board
A tax that is imposed on an income generated by businesses or individuals
within their jurisdiction
Cukai jalan • Cukai yang perlu dibayar ke atas kenderaan bermotor yang Jabatan Pengangkutan Jalan
Road tax menggunakan jalan-jalan awam (JPJ)
A tax which has to be paid on a motor vehicle using public roads Road Transport Department
• Faktor-faktor yang mempengaruhi amaun cukai jalan:
The factors that affect road tax amount:
(a) Jenis kereta (sama ada kereta diesel atau petrol)
Type of car (whether the car is diesel or petrol)
(b) Kapasiti enjin/ engine capacity
(c) Kegunaan (sama ada kenderaan itu digunakan untuk
kegunaan komersil atau domestik)
Uses (whether the vehicle is for commercial or domestic use)
Cukai taksiran/ • Cukai yang dikenakan oleh kepada pegangan atau harta Pihak berkuasa tempatan
Cukai taksiran harta/ tanah untuk membiayai pembinaan dan penyelenggaraan (majlis perbandaran atau
Cukai pintu infrastruktur awam, perkhidmatan pembersihan dan kerja majlis daerah)
Assessment tax/ naik taraf di kawasan di bawah bidang kuasanya Local authority (municipal council
Property assessment tax A tax imposed on real estates to fund the construction and maintenance or district council)
of public infrastructure, cleaning services and upgrading works in the area
under its jurisdiction
Cukai tanah • Cukai yang dikenakan ke atas pemilik kediaman, tanah Kerajaan negeri (Pejabat
Quit rent/ Land tax pertanian, tanah perusahaan dan tanah bangunan bagi Tanah dan Galian)
pegangan kekal atau pegangan pajak (pajakan) State Governments (Land and
Taxes imposed on the owners of residential, agricultural, industrial land Mines Office)
and building land permanently or leasehold
• Cukai tanah juga dikenakan kepada pemilik kediaman
di bangunan bertingkat (seperti pangsapuri atau
kondominium) dengan hak milik strata.
Quit rent is also levied on homeowners in multi-storey buildings (such as
apartments or condominiums) with strata title
• Di Selangor, pemilik kediaman di bangunan bertingkat
dengan hak milik strata perlu membayar cukai petak bagi
menggantikan cukai tanah.
In Selangor, homeowners in multi-storey buildings with strata titles have
to pay parcel rent to replace quit rent.
Cukai jualan dan • Dikenakan pada barangan kena cukai yang dikilangkan Jabatan Kastam Diraja
perkhidmatan (SST) oleh individu atau syarikat berdaftar di Malaysia dengan Malaysia
Sales and Service tax perolehan tahunan melebihi RM500 000 dan barang yang Royal Malaysian Customs
(SST) diimport ke Malaysia. Department
Applied on taxable goods manufactured by an individual or a registered
company with an annual turnover exceeding RM500 000 and on goods
that are imported into Malaysia.
• Terdiri daripada dua jenis cukai iaitu cukai jualan dan cukai
perkhidmatan
Consists of two types of taxes, namely sales tax and service tax
• Cukai jualan dikenakan sekali sahaja ke atas barangan
bercukai kepada pengeluar dan pengimport
Sales tax is levied only once on taxable goods on manufacturers and
importers
• Cukai perkhidmatan dikenakan ke atas pengguna yang
menggunakan perkhidmatan bercukai
Service tax is levied on consumers who use taxable services
67

Latihan 2 Bincangkan.
Discuss.
TP 3 Mengaplikasi kefahaman tentang percukaian untuk melaksanakan tugasan mudah
Contoh 2
(a) Achara ialah pengamal urut terapeutik dari Thailand. Pada Januari 2020, dia datang ke Malaysia dan
bekerja selama 5 bulan. Adakah Achara perlu membayar cukai untuk tempoh masa ini?
Achara is a therapeutic massage practitioner from Thailand. In January 2020, she came to Malaysia and worked for 5 months.
Does Achara need to pay tax for this period of time?
Penyelesaian
Anggaran bilangan hari = 30 hari x 5 = 150 hari
Estimated number of days = 30 days × 5 = 150 days
Achara dianggap sebagai individu tidak bermastautin di bawah undang-undang cukai Malaysia kerana
dia tinggal di Malaysia kurang dari 182 hari dalam setahun. Dia masih perlu membayar cukai untuk
pendapatan yang diperoleh di Malaysia tetapi dia akan dikenakan cukai pada kadar yang berbeza dari
penduduk.
Achara is regarded as a non-resident under Malaysian tax laws as she stayed in Malaysia for less than 182 days in a year. She will
still need to pay taxes for income earned in Malaysia but she will be taxed at a different rate from residents.
(b) Encik Rajiv memiliki sebuah kereta dengan enjin 2 500 cc manakala Puan Rajiv mempunyai sebuah kereta
dengan enjin 1 000 cc. Encik Rajiv perlu membayar RM700 untuk cukai jalannya manakala Puan Rajiv
hanya perlu membayar RM80. Mengapa terdapat perbezaan dalam amaun cukai tersebut?
Encik Rajiv owns a 2 500-cc car while Mrs. Rajiv owns a 1 000-cc car. Mr. Rajiv needs to pay RM700 for his road tax while Mrs.
Rajiv only needs to pay RM80. Why is there a difference in the tax amount?
Penyelesaian
Encik Rajiv membayar cukai jalan lebih tinggi berbanding isterinya kerana kapasiti enjin keretanya lebih
besar. Di Malaysia, semakin besar saiz kapasiti enjin kenderaan, semakin mahal cukai jalan.
Encik Rajiv pays a higher amount of road tax than his wife because the engine capacity of his car is larger. In Malaysia, the larger
the capacity of the vehicle’s engine, the more expensive the road tax.
(c) Nyatakan perbezaan di antara cukai tanah dan cukai taksiran (cukai pintu) di Malaysia.
State the difference between quit rent and assessment tax in Malaysia.
Penyelesaian
Cukai tanah/ Quit rent Cukai taksiran/ Assessment tax
Cukai yang dikenakan ke atas pemilik tanah oleh Cukai tanah tempatan yang dikutip oleh
kerajaan negeri pihak berkuasa tempatan untuk membina dan
A tax imposed on landlords by the state government menyelenggara infrastruktur dan perkhidmatan
tempatan
A local land tax collected by local authority for developing
and maintaining local infrastructure and services
Mesti dibayar sekali setahun Dibayar secara ansuran dua kali setiap tahun
It must be paid once a year It is payable in two instalments annually
• Cukai tanah hendaklah dibayar pada 1 Januari sehingga 31 Mei setiap tahun.
Quit rent must be paid from January 1st to May 31st annually.
• Cukai taksiran perlu dibayar 2 kali setahun:
Assessment tax must be paid twice a year:
(a) 6 bulan pertama – 1 Januari hingga 28 Februari
First 6 months – January 1st to February 28th
(b) 6 bulan kedua – 1 Julai hingga 31 Ogos
Second 6 months - July 1st to August 31st
• Jumlah cukai taksiran adalah berbeza berdasarkan faktor berikut:
The amount of assessment tax varies based on the following factors:
(a) Jenis bangunan/ Type of building
(b) Keluasan lantai/ Floor area
(c) Lokasi/ Location
(d) Bahan-bahan pembinaan/ Construction materials
(e) Kegunaan/ Uses
68

1 Su Lin berkerja sebagai penganalisis sistem dengan gaji bulanannya sebanyak RM2 500. Adakah Su Lin
perlu membayar cukai pendapatan?
Su Lin works as a system analyst with a monthly salary of RM2 500. Is Su Lin required to pay income tax?
Pendapatan tahunan Su Lin: RM2 500 × 12 = RM30 000

Untuk dikenakan cukai, individu perlu menjadi pemastautin di Malaysia yang memperoleh pendapatan tahunan
RM34 000 (selepas potongan KWSP).
Oleh sebab pendapatan tahunan Su Lin ialah RM30 000, dia tidak perlu membayar cukai pendapatan.
2 Bukhari memiliki sebuah pangsapuri dengan hak milik strata di Bukit Jalil. Adakah Bukhari perlu
membayar cukai tanah sedangkan dia tidak mempunyai tanah untuk apartmennya?
Bukhari owns an apartment with a strata title in Bukit Jalil. Does Bukhari need to pay quit rent since he literally does not own
any land for his apartment?
Ya, Bukhari masih perlu membayar cukai tanah kerana cukai tanah juga dikenakan ke atas bangunan dengan hak
milik strata.
3 Jian Xing memiliki sebuah rumah teres dua tingkat di Damansara Heights. Dia perlu membayar RM960
setahun untuk cukai taksiran harta/cukai pintu. Adiknya, Jian Yong, yang tinggal di sebuah rumah teres
satu tingkat di Kampung Baru Damai hanya perlu membayar RM350 setahun untuk cukai taksiran harta.
Mengapa terdapat perbezaan dalam amaun cukai tersebut? KBAT Menganalisis
Jian Xing owns a double-storey terrace house in Damansara Heights. He needs to pay RM960 a year for the property assessment
tax. His brother, Jian Yong, who stays in a single-storey terrace house in Kampung Baru Damai only needs to pay RM350 a year
for the property assessment tax. Why is there a difference in the tax amount?
Rumah Jian Xing berkemungkinan terletak di kawasan kediaman kelas atasan dan luas lantai yang lebih besar maka
nilai tahunan (anggaran kadar sewa) dan kadar pasaran rumah itu lebih tinggi. Maka, cukai taksiran harta Jian Xing
lebih tinggi berbanding adiknya.
4 Malaysia Timur mempunyai kadar cukai jalan yang lebih rendah berbanding dengan Semenanjung
Malaysia. Mengapa? KBAT Menganalisis
East Malaysia has a lower rate for road tax as compared to Peninsular Malaysia. Why?
Keadaan infrastruktur dan rangkaian jalan raya di Sabah dan Sarawak tidak sama seperti di Semenanjung Malaysia.
Oleh sebab keadaan geografi dan permukaan jalan yang kurang memuaskan, kebanyakan pemilik kereta di Malaysia
Timur lebih cenderung membeli kenderaan pacuan empat roda dengan kapasiti enjin yang kukuh untuk memandu
di kawasan yang sukar. Oleh itu, struktur cukai jalan yang lebih murah di Sabah dan Sarawak bertujuan untuk
mengimbangi kekurangan yang ada.
5 Anita ialah seorang perunding kecantikan yang bekerja di Pulau Pinang. Dari semasa ke semasa, dia
pergi ke Pulau Langkawi untuk membeli produk penjagaan kulit dan kecantikan. Menurut Anita, produk
penjagaan kulit dan kecantikan yang dijual di Pulau Langkawi jauh lebih murah dibandingkan dengan
tempat lain di Semenanjung Malaysia. Mengapakah harga produk penjagaan kulit dan kecantikan murah
di Pulau Langkawi?
Anita is a beauty consultant who works in Pulau Pinang. From time to time, she travels to Pulau Langkawi to buy skin care and
beauty products. According to Anita, the skin care and beauty products sold in Pulau Langkawi are much cheaper as compared to
the other places in Peninsular Malaysia. Why is the price of skin care and beauty products cheaper in Pulau Langkawi?
Pulau Langkawi merupakan salah satu tempat di Malaysia yang dikecualikan daripada SST (cukai jualan dan
perkhidmatan). Oleh itu, harga produk penjagaan kulit dan kecantikan di sana lebih murah.
69

Cukai yang dibayar selepas tarikh akhir pembayaran akan dikenakan caj denda/penalti lewat bayar mengikut kadaran
yang ditentukan.
Taxes paid after the payment deadline will be charged late payment fine/penalty according to the specified rate.
Kesan Pengelakan Cukai

Consequence of Tax Evation
Cukai Kesalahan Denda/Penalti/Tindakan mahkamah

Tax Crime Fine/Penalty/Court actions
Cukai pendapatan Sengaja elak cukai Boleh dikenakan denda sehingga RM20 000, penjara sehingga
Income tax Intentionally avoiding taxes 3 tahun atau kedua-duanya
PAK-21 Can be fined up to RM20 000, impresonment up to 3 years or both
laman web
Laman Web
Imbas atau layari http://www.hasil.gov.my/bt_goindex.php?bt_
kump=5&bt_skum=5&bt_posi=3&bt_unit=7000&bt_sequ=11
bagi memahami hukuman dan akta yang diguna pakai
kesan pengelakan cukai pendapatan.
Cukai jalan Menggunakan kenderaan Boleh dikenakan denda sehingga RM2 000
PAK-21 Road tax tanpa cukai jalan Can be fined up to RM2 000
Using a vehicle without a road tax
AKTIVITI
Cukai taksiran/ Tidak menjelaskan Majlis bandaran boleh menyita barang-barang yang ada di
pintu cukai pintu selepas notis dalam rumah atau bangunan atau menutup bangunan daripada
Property assessment dikeluarkan menjalankan operasinya atau melelong bangunan tanah
tax Does not pay assessment tax after Local authority may seize items in a house or building or close a building from
the notice issued operating or auctioning off the land building
Cukai tanah Tidak menjelaskan cukai Tanah akan dirampas
Quit rent/quit tax tanah selepas notis Land will be confiscated
dikeluarkan
Does not pay quit rent after the
notice issued
Cukai jualan dan Sengaja elak cukai Kesalahan pertama – salah satu atau kedua-duanya
perkhidmatan Intentionally avoiding taxes First offence – either or both
Sales and servive tax • Denda dengan minimum 10 kali jumlah cukai jualan dan
(SST) maksimum 20 kali jumlah cukai jualan
Fine with a minimum of 10 times of the sales tax amount and maximum 20
times of sales tax amount
• Hukuman penjara tidak lebih dari 5 tahun
Impresonment not exceeding 5 years
Kesalahan kedua – salah satu atau kedua-duanya
Second offence – either or both
• Denda dengan minimum 20 kali jumlah cukai jualan dan
maksimum 40 kali jumlah cukai jualan
Fine with a minimum 20 times of the sales Tax amount and a maximum 40
times of Sales tax amount
• Hukuman penjara tidak melebihi tempoh 7 tahun
Impresonment not exceeding 7 years
PAK-21 Persembahan
AKTIVITI
1 Bentuk 5 kumpulan murid.

Form 5 groups of student.
2 Setiap kumpulan diberi satu jenis cukai. Senaraikan kesalahan, denda yang dikenakan dan akta yang diguna
pakai dalam cukai itu.
Each group is given a type of tax. List the crimes, fines and acts applied in the tax.
3 Bentangkan dapatan di hadapan kelas.
Present the findings in front of the class.
70

Latihan 3 Selesaikan./Solve.
TP 4 Mengaplikasi pengetahuan dan kemahiran yang sesuai tentang percukaian dalam konteks penyelesaian masalah rutin yang mudah
Contoh 3
Cik Haslina bekerja sebagai setiausaha di Hebat Holding Berhad. Dia membuat potongan cukai bulanan
(PCB) bagi pendapatan diperolehnya.
Cik Haslina is a secretary in Hebat Holding Berhad. She is doing a monthly tax deduction (MTD) for her income.
Jumlah/ Amount
Perkara/ Item
(RM)
Cukai pendapatan kena dibayar untuk tahun taksiran 2020 1 800
Income tax payable for the assessment year of 2020
Pengurangan cukai bulanan (PCB)/Monthly tax reduction (PCB) 80 sebulan/80 per month
Zakat pendapatan / Zakat on income 640
Zakat pada simpanan / Zakat on savings 420
Zakat fitrah 24
Berdasarkan maklumat yang diberikan dalam jadual di atas, hitung baki cukai kena dibayar oleh Cik
Haslina untuk tahun taksiran 2020.
Based on the information given in the table above, calculate the balance of tax payable by Cik Haslina for the assessment year
of 2020.
Baki cukai kena bayar/Balance of tax payable
= Cukai kena bayar – Rebat cukai – PCB/Tax payable – Tax rebate – PCB
= RM1 800 – (RM640 + RM420 + RM24) – (RM80 × 12)
= RM1 800 – RM1 084 – RM960 Nilai negatif menunjukkan terdapat cukai terlebih bayar.
= –RM244 Negative value indicates that there is overpaid tax.
Cik Haslina tidak perlu membayar cukai kerana terdapat cukai terlebih bayar sebanyak RM244. Dia boleh
mendapatkan bayaran balik cukai terlebih bayar untuk baki RM244 daripada cukai pendapatannya.
Ms. Haslina does not have to pay taxes because there is an overpayment tax of RM244. She can get an overpaid tax refund for the
remaining RM244 from her income tax.
• Individu pemastautin di Malaysia layak menuntut potongan, pelepasan dan rebat cukai.
Resident individual in Malaysia entitles to claim tax deduction, relief and rebates.
• Pengecualian cukai mengurangkan jumlah agregat (jumlah) pendapatan. Pemberian hadiah dan sumbangan
terkandung dalam pengecualian cukai.
Tax exemption reduces the amount of aggregate (total) income. Giving gifts and donations are included in tax exemption.
• Pelepasan cukai ialah perbelanjaan atau perkara-perkara yang dibenarkan ditolak daripada pendapatan bercukai.
Tax relief is the expenses or items that are allowed to be deducted from taxable income.
• Perbelanjaan itu yang ditetapkan oleh Lembaga Hasil Dalam Negeri (LHDN) melibatkan perbelanjaan diri dan
tanggungan, keluarga, barangan asas dan sebagainya.
The expenses are set by the Inland Revenue Board (IRB) involving personal expenses and dependents, family, basic goods and so on.
Pelepasan cukai/ Tax relief Rebat cukai/ Tax rebate

Potongan daripada jumlah pendapatan tahunan Potongan daripada amaun sebenar yang dicukaikan (jumlah
untuk mendapatkan pendapatan bercukai. cukai pendapatan) untuk mendapatkan cukai kena bayar.
The deduction from the total annual income to obtain the The deduction from the actual taxed amount (total income tax) to obtain the
chargeable tax. tax payable.
• Terdapat dua jenis rebat cukai:

There are two types of tax rebates:
(a) Rebat sebanyak RM400 diberikan kepada pemegang cukai jika pendapatan bercukainya kurang daripada
RM35 000.
A rebate of RM400 is given to the taxpayer if the chargeable income is less than RM35 000.
(b) Rebat bagi bayaran zakat dan fitrah oleh warganegara beragama Islam
Rebate for payment of zakat and fitrah by Muslim citizens
• Potongan Cukai Bulanan (PCB) ialah suatu mekanisme potongan cukai pendapatan daripada saraan bulanan semasa
pekerja. Majikan menolak bayaran cukai bulanan daripada pendapatan penggajian pekerja mereka. Potongan ini
bertujuan untuk mengurangkan beban pekerja membayar cukai sekaligus apabila cukai sebenar ditentukan.
Monthly Tax Deduction (MTD) is an income tax deduction mechanism from the current monthly remuneration of employees. Employers deduct
monthly tax payments from their employee’s employment income. This deduction is intended to reduce the burden of employees paying taxes at
once when the actual tax is determined.
• Bayaran balik cukai wujud apabila pembayar cukai telah membuat bayaran lebih daripada cukai kena bayar. Baki
cukai kena bayar akan menjadi negatif yang menunjukkan berlakunya cukai terlebih bayar.
Tax refunds occur when taxpayers have made more payments than taxes payable. The balance of tax payable will be negative indicating the
occurrence of overpayment taxes.
71

1 Cik Syarifah merupakan seorang penolong pengurus yang bekerja di Jaya Group Sdn. Bhd. Beliau
mengambil kursus induk di Open University pada hujung minggu. Cik Syarifah sedang bersedia untuk
memfailkan cukai untuk tahun taksiran 2020. Jadual di bawah menunjukkan maklumat pemfailan cukai
untuk Cik Syarifah:
Cik Syarifah is an assistant manager who works in Jaya Group Sdn. Bhd. She is doing a masters course in Open University
during weekends. Cik Syarifah is preparing to file her tax for the assessment year of 2020. The table below shows the tax filing
information for Cik Syarifah:
Perkara/Items Jumlah (RM)/Amount (RM)
Jumlah pendapatan tahunan / Total annual income 54 000
Diri dan tanggungan / Self and dependent 9 000
Yuran pendidikan (had RM7 000)

3 000
Education fee (limited to RM7 000)
Gaya hidup (had RM2 500)

2 800
Lifestyle (limited to RM2 500)
KWSP & Insurans Hayat (had RM7 000)

6 000
EPF & Life Insurance (limited to RM7 000)
(a) Hitung pendapatan bercukai untuk Cik Syarifah.

Calculate the chargeable income for Cik Syarifah.
(b) Berdasarkan kadar cukai pendapatan separa yang ditunjukkan dalam jadual berikut, hitung jumlah
cukai Cik Syarifah untuk tahun taksiran 2020.
Based on the partial income tax rates shown in the following table, calculate Cik Syarifah’s tax amount for the assessment
year of 2019.
Banjaran pendapatan Pengiraan Kadar Cukai

bercukai (RM) Calculations Rate Tax
Chargeable Income (RM) (RM) (%) (RM)
0 – 5 000 Pada 5 000 pertama /On the first 5 000 0
Pada 5 000 pertama/On the first 5 000 0
5 001 – 20 000
15 000 seterusnya/Next 15 000 1 150
Pada 20 000 pertama /On the first 20 000 150
20 001 – 35 000
15 000 seterusnya /Next 15 000 3 450
Pada 35 000 pertama /On the first 35 000 600
35 001 – 50 000
15 000 seterusnya /Next 15 000 8 1 200
Pada 50 000 pertama /On the first 50 000 1 800
50 001 – 70 000
20 000 seterusnya /Next 20 000 14 2 800
(c) Cik Syarifah telah membuat sumbangan Zakat sebanyak RM560. Hitung jumlah cukai kena dibayar
untuk tahun taksiran 2020.
Let say Cik Syarifah has made a Zakat contribution of RM560. Calculate the total tax payable for the assessment year
of 2020.
(d) Bagi mendapatkan potongan cukai, Cik Syarifah telah menambah jumlah amaun bagi tanggungan diri
dan keluarganya. Apakah akta dan hukuman yang dikenakan kepadanya jika dia didapati menipu
dalam mentaksir cukai?
To obtain tax deductions, Cik Syarifah has increased the total amount for her and her family's dependents. What are the acts
and penalties imposed on her if she is found to be cheating in assessing taxes?
(a) Pendapatan bercukai

= jumlah pendapatan tahunan – pelepasan cukai
= RM54 000 – RM9 000 – RM3 000 – RM2 500 – RM6 000
= RM33 500
(b) Bagi pendapatan bercukai sebanyak RM33 500, kadar cukai ialah 3%.
Jumlah yang perlu dibayar pada RM20 000 pertama = RM150
Baki: RM33 500 – RM20 000 = RM13 500
Jumlah yang perlu dibayar pada RM13 500 berikutnya
= RM13 500 x 0.03
= RM405
Cukai kena dibayar = RM150 + RM405
= RM555
72

(c) Jumlah cukai kena dibayar
Jumlah cukai pendapatan – rebat cukai
= RM555 – RM560
= –RM5 (lebihan)
= RM0
Maka, Cik Sharifah tidak perlu membayar sebarang cukai pendapatan kerana terdapat lebihan rebat RM5. Rebat
yang berlebihan tidak akan dibayar balik kepada pembayar cukai.
(d) Di bawah Akta Cukai Pendapatan 1967 (Akta 53) Seksyen 113(1)(b), Cik Syarifah boleh didenda antara RM1 000
hingga RM10 000 dan penalti 200% atas cukai terkurang lapor.
2 Suraya memfailkan cukainya untuk tahun taksiran 2019. Jadual di bawah menunjukkan maklumat
pemfailan cukai untuk Suraya:
Suraya is filing her taxes for the assessment year of 2019. The table below shows the tax filing information for Suraya:
Jumlah/Amount
Perkara/Items
(RM)
Pendapatan tahunan / Annual income 70 000

Potongan cukai: Derma 4 000
Tax deduction: Donations
Pelepasan cukai/ Tax relief:

Diri dan tanggungan / Self and dependent 9 000
Perbelanjaan perubatan untuk ibu bapa (terhad RM5 000) 1 300
Medical expenses for parents (limit RM5 000)
Gaya hidup (terhad RM2 500) / Lifestyle (limit RM2 500) 2 200
KWSP & Insurans Hayat (terhad RM7 000) 6 000
EPF & Life Insurance (limit RM7 000)
Rebat cukai/ Tax rebate:

Diri/ Self 400
Zakat fitrah 12
Zakat simpanan/ Zakat on savings 150
Zakat pendapatan/ Zakat on income 500
Potongan cukai bulanan (PCB) 50

Monthly tax deduction (MTD)
(a) Hitung nilai pendapatan bercukai Suraya.

Calculate the value of Suraya’s chargeable income.
(b) Berdasarkan kadar cukai pendapatan yang ditunjukkan dalam jadual berikut, hitung jumlah cukai
pendapatan Suraya untuk tahun taksiran 2019.
Based on the income tax rates shown in the following table, calculate her total income tax for the assessment year of 2019.
Pendapatan bercukai Pengiraan Kadar Cukai

Chargeable income Calculations Rate Tax
(RM) (RM) (%) (RM)
0 – 5 000 Pada 5 000 pertama/On the first 5 000 0 0
5 001 – 20 000 Pada 5 000 pertama/On the first 5 000 0
15 000 seterusnya /Next 15 000 1 150
15 000 seterusnya/Next 15 000 3 450
15 000 seterusnya /Next 15 000 8 1 200
50 001 – 70 000 Pada 50 000 pertama/On the first 50 000 1 800
20 000 seterusnya /Next 20 000 14 2 800
73

(c) Hitung cukai kena dibayar, dalam RM.
Calculate the tax payable, in RM.
(d) Berapakah baki cukai kena dibayar oleh Suraya?
What is the balance of tax payable by Suraya?
(e) Apakah kesan jika Suraya sengaja tidak membayar cukainya?
What is the effect if Suraya does not pay her tax intentionally?
Amaun Jumlah
Perkara
(RM) (RM)
Pendapatan tahunan 70 000
Tolak: Derma 4 000
Jumlah pendapatan tahunan: 70 000 – 4 000 = 66 000 66 000
Tolak: Pelepasan cukai
Diri dan tanggungan 9 000
Perbelanjaan perubatan untuk ibu bapa 1 300
Medical expenses for parents
Gaya hidup 2 200
KWSP & Insurans Hayat 6 000
Jumlah pelepasan cukai 18 500
Pendapatan bercukai 47 500
Jumlah pendapatan tahunan – pelepasan cukai 66 000 – 18 500 = 47 500
Cukai bagi RM35 000 yang pertama 600
Cukai bagi RM12 500 berikutnya 12 500 × 0.08 = 1 000
Jumlah cukai pendapatan: 600 + 1 000 = 1 600 1 600
Tolak: Rebat cukai Rebat diri RM0 kerana pendapatan
Diri bercukai > RM35 000 0 (Tidak layak)
Zakat fitrah 12
Zakat simpanan 150
Zakat pendapatan 500
Jumlah rebat: 662
Cukai kena bayar: 938
Jumlah cukai pendapatan – rebat cukai 1 600 – 662 = 938
Potongan cukai bulanan (PCB) 600
Baki cukai kena bayar: 338
Cukai kena bayar – PCB 938 – (RM50 × 12 bulan)
= 338
(a) Pendapatan bercukai = RM47 500

(b) Jumlah cukai pendapatan = RM1 600
(c) Cukai kena bayar = RM938
(d) Baki cukai kena bayar = RM338
(e) Dia boleh dikenakan denda sehingga RM20 000, penjara sehingga 3 tahun atau kedua-duanya.
• Pasangan berkahwin mempunyai pilihan untuk memfailkan taksiran cukai bersama atau taksiran cukai secara
berasingan dengan pasangan mereka.
Married couples have a choice to file a joint tax assessment or separate tax assessment with their spouse.
• Taksiran cukai secara bersama memberi manfaat kepada pasangan jika salah seorang daripadanya mempunyai
pendapatan tinggi manakala pasangannya berpendapatan rendah atau tidak bekerja.
Joint tax assessment is beneficial to the couple if one of them is a high-income earner and the spouse earns low or no income.
• Taksiran cukai secara berasingan berguna kepada pasangan yang kedua-duanya mempunyai berpendapatan tinggi.
Separate tax assessment is useful for couples who both have high incomes.
74

Latihan 4 Selesaikan dan rujuk jadual kadar cukai pendapatan individu dalam buku teks, halaman
105, bagi menyelesaikan masalah di bawah. KBAT Menilai
Solve and refer the individual income tax rates table in the textbook, page 105, to solve the problem below.
TP 4 Mengaplikasi pengetahuan dan kemahiran yang sesuai tentang percukaian dalam konteks penyelesaian masalah rutin yang mudah
1 En. Hashim ialah seorang pegawai bank yang berpendapatan RM5 400 sebulan dan isterinya
Puan Nabilah ialah seorang suri rumah. Mereka dikurniakan 3 orang anak yang berusia 12, 10 dan
5 tahun. Jadual di bawah menunjukkan pemfailan En. Hashim bagi taksiran cukai 2020.
En. Hashim is a bank officer who earns RM5 400 monthly and his wife Puan Nabilah is a housewife.
They are blessed with 3 children aged 12, 10 and 5 years. The table below shows his filing for the 2020 tax assessment.
Jumlah/ Amaun
Perkara / Items
(RM)
Individu/ Individual 9 000
Isteri/ Wife 4 000
Anak/ Children 2 000
Gaya hidup (terhad RM2 500)
3 000
Lifestyle (limit RM2 500)
Insurans hayat dan KWSP (terhad RM6 000)
8 000
Life insurance and EPF (limit RM6 000)
Sumbangan kepada Tabung NKF
600
Contribution to NKF Fund
Zakat dan/and fitrah 400
PCB 50
(a) Taksiran cukai manakah lebih menguntungkan mereka? Bersama atau berasingan? Mengapa?
Which tax assessment is more profitable to them? Joint or separate? Why? KBAT Menganalisis
(b) Hitung cukai pendapatan En. Hashim berdasarkan taksiran cukai yang dipilih di (a).
Calculate his income tax based on the tax assessment chosen in (a).
(a) En. Hashim dan Puan Nabilah harus memilih penilaian cukai pendapatan bersama. Ini kerana penilaian bersama
membolehkan En. Hashim menuntut pelepasan isteri sebanyak RM4 000. Maka, jumlah cukai yang perlu
dibayarnya berkurangan.
(b)
Perkara Taksiran cukai bersama (RM)
Jumlah pendapatan tahunan 5 400 × 12 = 64 800
Pengecualian: Sumbangan 600
Pelepasan cukai:
Individu 9 000
Isteri 4 000
Anak 2 000 × 3 = 6 000
Gaya hidup (had RM2 500) 2 500
Insurans hayat/KWSP (had RM6 000) 6 000
Pendapatan bercukai 36 700
Cukai dasar 600
Cukai atas baki 36 700 – 35 000 = 1 700
1 700 × 8% = 136
Rebat cukai:
Zakat dan fitrah 400
Cukai kena bayar 600 + 136 – 400 = 336
Jumlah PCB 50 × 12 = 600
Baki cukai kena bayar 336 – 600 = –264
Oleh sebab baki cukai yang perlu dibayar ialah negatif, maka En. Rosli tidak perlu membayar cukai
pendapatannya. Lebihan potongan PCB sebanyak RM264 akan dikreditkan ke dalam akaun banknya sebagai
bayaran balik cukai.
75

2 Rosli dan Mastura ialah pasangan suami isteri dengan pendapatan masing-masing sebanyak RM68 000
dan RM48 000 setahun. Jadual di bawah menunjukkan pemfailan bagi taksiran cukai 2019 mereka.
Rosli and Mastura are a married couple with an annual income of RM54 000 and RM48 000 respectively. The table below shows
their filing for the 2019 tax assessment.
Perkara Jumlah/ Amaun (RM)

Items Rosli Mastura
Individu/ Individual 9 000 9 000
Isteri/ Wife 3 000 –
Anak/ Children 3 000 3 000
Gaya hidup (terhad RM2 500) 2 800 RM2 000
Lifestyle (limit RM2 500)
Insurans hayat dan KWSP (terhad RM6 000) 7 000 5 000
Life insurance and EPF (limit RM6 000)
Derma/ Donations 600 500
Zakat 1 250 500
(a) Hitung cukai pendapatan mereka bagi taksiran cukai bersama dan taksiran cukai berasingan.
Calculate their income tax using joint tax assessment and separate tax assessment.
(b) Berdasarkan jawapan anda di (a), tentukan taksiran cukai manakah lebih menguntungkan.
Justifikasikan jawapan anda. KBAT Menganalisis
Based on your answer in (a), determine which tax assessment is more profitable. Justify your answer.
(a)
Taksiran cukai bersama Taksiran cukai berasingan
Perkara (RM) (RM)
Suami dan isteri Suami Isteri
Jumlah pendapatan tahunan 68 000 + 48 000 = 116 000 68 000 48 000
Pengecualian: Derma 600 + 500 = 1 100 600 500

Pelepasan cukai:
Individu 9 000 9 000 9 000
Isteri 3 000 3 000 0
Anak (3 000 + 3 000) = 6 000 3 000 3 000
Gaya hidup (had RM2 500) 2 500 2 500 2 000
Insurans hayat/KWSP (had RM6 000) 6 000 6 000 5 000
Pendapatan bercukai 88 400 43 900 28 500
Cukai dasar 4 600 600 150
Cukai atas baki 88 400 – 70 000 = 18 400 50 000 – 43 900 35 000 – 28 500
18 400 × 21% = 3 864 = 6 100 = 6 500
6 100 × 8% = 488 6 500 × 3% = 195
Rebat cukai:
Zakat (1 250 + 500) = 1 750 1 250 500
Diri 0 0 400
Cukai kena bayar 4 600 + 3 864 – 1 750 600 + 488 – 1 250 150 + 195 – 500 – 400
= 6 714 = –162 = –555
Cukai = RM0
(b) Berdasarkan jawapan di (a), sebanyak RM6 714 perlu dibayar jika membuat taksiran cukai bersama. Cukai
pendapatan tidak perlu dibayar bagi taksiran cukai berasingan. Maka, taksiran cukai secara berasingan lebih
menguntungkan kerana cukai pendapatan yang perlu dibayar lebih rendah berbanding menggunakan taksiran
cukai bersama.
76
Model A+ Math Tg5(4).indd 76 16/03/2021 8:44 AM

(a) Pendapatan bercukai = Jumlah pendapatan tahunan – Pengecualian cukai – Pelepasan cukai
Chargeable income = Total annual income – Tax exemption – Tax relief
(b) Cukai jalan = Kadar asas + Jumlah kadar progresif
= Kadar asas + Perbezaan kapasiti enjin (cc) × Kadar progresif
Road tax = Base rate + Total progressive rate
= Base rate + Difference of engine capacity (cc) × Progressive rate
(c) Cukai taksiran harta = Nilai tahunan × Kadar cukai pintu %
Property assessment tax = Annual value × Property assessment tax rate %
Nilai tahunan ialah anggaran kasar sewa setahun

yang diperoleh daripada harta itu jika sewakan.

Annual value is the gross estimation of annual rental to
be obtained from a property is if is rented out.
(d) Cukai tanah = Kadar cukai tanah untuk setiap unit keluasan × Jumlah keluasan tanah
Quit rent = Quit rent rate per unit area × Total land area
(e) Cukai jualan: Kadar bergantung kepada barang yang ditetapkan (5%, 10%)
Sales tax: The rates depend on the stated goods (5%, 10%)
(f) Cukai perkhidmatan: 6%
Service tax: 6%
TP 5 Mengaplikasi pengetahuan dan kemahiran yang sesuai tentang percukaian dalam konteks penyelesaian masalah rutin yang kompleks
Contoh 5
Pei Li memiliki sebuah kereta dengan kapasiti enjin 1 799 cc. Berdasarkan maklumat yang diberikan dalam
jadual berikut, hitung jumlah cukai jalan yang Pei Li perlu dibayar untuk keretanya.
Pei Li owns a car of 1 799 cc engine capacity. Based on the information given in the following table, calculate the amount of road tax
Pei Li has to pay for her car.
Enjin Kadar Asas Kadar Progresif (setiap cc)

Engine Base Rate Progressive Rates (per cc)
(cc) (RM) (RM)
1 000 dan ke bawah
20 –
1 000 and below
1 001 – 1 200 55 –
1 201 – 1 400 70 –
1 401 – 1 600 90 –
1 601 – 1 800 200 0.40
1 801 – 2 000 280 0.50
2 001 – 2 500 380 1.00

Penyelesaian
Kapasiti enjin kereta terletak antara 1 601 cc dan 1 800 cc. Jadi, ia mempunyai kadar asas RM200.
The capacity of the car engine falls between 1 601 cc and 1 800 cc. So, it has a base rate of RM200.
Jumlah kadar progresif / The total progressive rate

= (1 799 cc – 1 600 cc) × RM0.40
= 199 × RM0.40
= RM79.60
Oleh itu, jumlah cukai jalan / So, the total road tax amount
= Kadar asas / Base rate + Jumlah kadar progresif / Total progressive rate
= RM200 + RM79.60
= RM279.60
77

1 Encik Yee memiliki sebuah rumah teres dua tingkat berkeluasan 2 800 kaki persegi di Kuala Lumpur.
Anggaran sewa rumah itu ialah RM1 600 sebulan.
Mr. Yee owns a 2 800 square foot double-storey terrace house in Kuala Lumpur. The estimated monthly rent of the house is
RM1 600.
(a) Hitung jumlah cukai pintu yang Encik Yee perlu bayar untuk tahun 2020, dengan mengambil kira
kadar cukai pintu sebanyak 6%.
Calculate the total property assessment tax that Mr. Yee has to pay for the year 2020 assuming an assessment rate of 6%.
(b) Berapakah jumlah cukai pintu yang perlu dibayar oleh Encik Yee sebelum 28 Februari 2020?
What is the amount of property assessment tax that Mr. Yee has to pay before 28th February 2020?
(c) Hitung cukai tanah yang Encik Yee perlu bayar untuk tahun 2020 dengan kadar yang dikenakan
sebanyak RM0.035 bagi setiap kaki persegi.
Calculate the quit rent that Mr. Yee needs to pay for the year 2020 with the chargeable rate of RM0.035 per square foot.
(a) Cukai taksiran harta = Nilai tahunan × Kadar %

= (RM1 600 × 12) × 0.06
= RM19 200 × 0.06
= RM1 152
(b) Cukai taksiran harta yang perlu dibayar pada awal tahun
= RM1 152 ÷ 2 Dibayar 2 kali setahun
= RM576
(c) Cukai tanah = 2 800 × RM0.035
= RM98
2 Encik Suganthi memiliki sebuah kereta dengan kapasiti enjin 2 494 cc. Berdasarkan maklumat yang
diberikan dalam di bawah, hitung jumlah cukai jalan yang Encik Suganthi perlu bayar untuk keretanya.
Mr. Suganthi owns a car with the engine capacity of 2 494 cc. Based on the information given in the table below, calculate the
amount of road tax Mr. Suganthi has to pay for his car.

(cc) (RM) (RM)
1 000 dan ke bawah
20 –
1 000 and below
1 001 – 1 200 55 –
1 201 – 1 400 70 –
1 401 – 1 600 90 –
1 601 – 1 800 200 0.40
1 801 – 2 000 280 0.50
2 001 – 2 500 380 1.00
Enjin kereta ialah antara 2 001 cc dan 2 500 cc. Jadi, ia mempunyai kadar asas RM380.
Jumlah kadar progresif
= (2 494 cc – 2 000 cc) × RM1.00
= 494 × RM1.00
= RM494.00
Jumlah jumlah cukai jalan = Kadar asas + Jumlah kadar progresif
= RM380 + RM494.00
= RM874.00
78

3 Hui Min mempunyai sebuah rumah berkembar berkeluasan 3 200 kaki persegi di Melaka. Anggaran nilai
sewa bulanan rumah itu ialah RM1 400.
Hui Min owns a 3 200 square foot semi-detached house in Melaka. The estimated monthly rental value of the house is RM1 400.
(a) Hitung jumlah cukai taksiran harta yang perlu dibayar oleh Hui Min untuk tahun 2020 dengan kadar
penilaian sebanyak 6%.
Calculate the total property assessment tax that Hui Min has to pay for the year 2020 with the assessment rate of 6%.
(b) Apakah jumlah cukai taksiran harta yang perlu dibayar oleh Hui Min sebelum 28 Februari 2020?
What is the amount of property assessment tax that Hui Min has to pay before 28 February 2020?
(c) Hitung cukai tanah yang Hui Min perlu bayar untuk tahun 2020 dengan mengandaikan kadar
sebanyak RM0.032 bagi setiap kaki persegi.
Calculate the quit rent Hui Min needs to pay for the year 2020 assuming a chargeable rate of RM0.032 per square foot.
(a) Jumlah cukai taksiran harta

= (RM1 400 x 12) x 0.06
= RM16 800 x 0.06
= RM1 008
(b) Cukai taksiran harta yang perlu dibayar pada awal tahun
= RM1 008 ÷ 2
= RM504
(c) Cukai tanah = 3 200 × RM0.032
= RM102.40
4 Andaikan anda mempunyai satu kad kredit yang dikeluarkan oleh Bank Bunga Raya. Anda juga
mempunyai sekeping kad tambahan. Jika anda menggunakan kad di zon bebas cukai seperti Labuan,
adakah anda masih perlu membayar cukai perkhidmatan? Jika ya, berapa yang perlu anda bayar?
Suppose you are holding a credit card issued by Bank Bunga Raya. You also have a supplementary card. If you use the cards in a
duty-free zone like Labuan, do you still need to pay the service tax? If so, how much do you need to pay?
Ya, anda masih perlu membayar cukai perkhidmatan walaupun digunakan di zon bebas cukai seperti Labuan.
Jumlah cukai perkhidmatan
= RM25 × 2 (kad utama + kad tambahan) Cukai perkhidmatan bagi setiap kad kredit
= RM50 ialah RM25.
Solve.
TP 5 Mengaplikasi pengetahuan dan kemahiran yang sesuai tentang percukaian dalam konteks penyelesaian masalah rutin yang kompleks
Contoh 6
Timothy ialah seorang arkitek dan isterinya, Jaraline, merupakan seorang peguam. Kedua-dua mereka
mempunyai gaji yang tinggi. Pada pendapat anda, haruskah mereka memilih untuk penilaian cukai
pendapatan bersama? KBAT Menganalisis
Timothy is an architect and his wife, Jaraline, is a lawyer. Both of them draw high salaries. In your opinion, should they elect for joint
income tax assessment?
Penyelesaian
Tidak, Timothy dan Jaraline tidak sepatutnya memilih cukai taksiran secara bersama kerana kedua-duanya
berpendapatan tinggi. Gabungan pendapatan mereka boleh dikenakan agregat pendapatan bercukai yang
lebih tinggi yang membawa kepada kadar cukai yang lebih tinggi. Oleh itu, lebih baik jika mereka memfailkan
cukai taksiran secara berasingan.
No, Timothy and Jaraline should not elect for joint assessment because both of them have high salaries. Their combined income will
result in an even higher aggregate chargeable income that will be subjected to a higher tax rate bracket. Therefore, it is better that they
file separate assessment tax.
79

1 Encik Poh dan Puan Poh mempunyai seorang anak perempuan. Encik Poh ialah pengurus di sebuah
syarikat antarabangsa manakala Puan Poh ialah penyelia di sebuah organisasi kecil. Mereka memilih
untuk membuat taksiran cukai secara berasingan. Pada pendapat anda, siapakah yang patut menuntut
pelepasan (cukai) anak?
Mr. and Mrs. Poh are married with one daughter. Mr. Poh is a manager in an international company while Mrs. Poh is a
supervisor in a small organization. They elect for separate income tax assessment. In your opinion, who should claim for child
relief?
Encik Poh perlu menuntut pelepasan anak kerana Encik Poh mempunyai pendapatan yang lebih tinggi. Maka,
tuntutan untuk pelepasan anak dapat mengurangkan pembayaran cukainya.
2 Farid ingin membeli sebuah kereta terpakai. Dia pergi ke sebuah perniagaan kereta terpakai bersama
isterinya. Terdapat dua buah kereta yang dijual pada harga yang berpatutan seperti yang ditunjukkan
dalam rajah di bawah.
Farid would like to purchase a used car. He visits a second-hand car dealer with his wife. There are two cars sold at reasonable
prices as shown in the diagram below.

Kereta A/ Car A Kereta B/ Car B
2 356 cc 1 231 cc
RM65 000 RM60 000
Farid lebih meminati kereta A kerana kereta itu lebih luas dan selesa. Bagaimanapun, dia juga perlu
mempertimbangkan kos cukai jalan selain daripada harga kereta. Beri cadangan anda kepada Farid. Anda
boleh menggunakan kadar cukai jalan yang ditunjukkan dalam jadual berikut untuk menyokong jawapan
anda. KBAT Menganalisis
Farid prefers car A as the car is more spacious and comfortable. However, he also needs to consider the road tax cost besides the
car’s price. Give your recommendation to Farid. You can use the road tax rate shown in the following table to justify your answer.

(cc) (RM) (RM)
1 000 dan ke bawah/1 000 and below 20 –
1 001 – 1 200 55 –
1 201 – 1 400 70 –
1 401 – 1 600 90 –
1 601 – 1 800 200 0.4
1 801 – 2 000 280 0.50
2 001 – 2 500 380 1.00
Harga jual kereta A dan B tidak banyak beza (≤ RM5 000).

Untuk pengiraan cukai jalan untuk kereta tersebut:
Kereta A Kereta B
Jumlah kadar progresif Jumlah cukai jalan
= (2 356 cc – 2 000 cc) × RM1.00 = Jumlah kadar progresif + Kadar asas
= RM356 = RM0 + RM70
= RM70
Jumlah cukai jalan
= Jumlah kadar progresif + Kadar Asas
= RM356 + RM380
= RM736
Walaupun, harga jual kedua-dua kereta itu tidak banyak beza, terdapat perbezaan besar dalam jumlah cukai jalan.
Cukai jalan untuk kereta A hampir 10 kali lebih mahal daripada kereta B. Oleh itu, membeli kereta B lebih lebih baik
berbanding kereta A.
80

3 Cik Lee tinggal bersama ibunya di Taman Angkasa yang merupakan kawasan perumahan lama
yang dibangunkan pada tahun 1990. Baru-baru ini, beliau berpindah ke kawasan perumahan baharu
berhampiran Taman Angkasa. Dia dapati bahawa kadar cukai taksiran untuk rumah baharu adalah mahal
seperti yang ditunjukkan dalam rajah di bawah. Kadar cukai taksiran untuk rumah lamanya ialah RM90.
Mengapakah terdapat beza nilai yang tinggi dalam kadar cukai taksiran tersebut?
Ms. Lee used to stay with her mother in Taman Angkasa which is an old housing area developed in 1990. Recently, she moved to
a new housing area near Taman Angkasa. She finds that the property assessment rates for the new house is expensive as shown in
the diagram below. The property assessment rates for her old house used to RM90. What is the reason for such a difference in the
property assessment rates?
BIL CUKAI TAKSIRAN MAJLIS PERBANDARAN DUNGUN

Nama: Lee Kau Ming
Name
Alamat: 10, Jalan Maju Jaya, 43000 Dungun, Terengganu
Address
Cukai taksiran/Assessment tax : RM300.00
Tunggakan/Arrears : RM0.00
Jumlah/Total : RM300.00
Beza harga dalam cukai taksiran dipengaruhi oleh beberapa faktor seperti kawasan tanah, lokasi dan juga bahan
binaan. Selain itu, kadar cukai taksiran juga dihitung berdasarkan nilai pasaran hartanah. Rumah baharu akan
mempunyai harga pasaran yang lebih tinggi berbanding rumah lama kerana rumah tersebut masih baharu dan dalam
keadaan baik.
4 Jadual di bawah menunjukkan bil elektrik rumah Encik Vishnu pada bulan Disember.
The table below shows Mr. Vishnu’s home electricity bill in December.
Blok tarif Blok prorata Kadar Amaun

Tariff block Prorated block Rate Amount
(kWh) (kWh) (RM) (RM)
200 200 0.218 43.60
100 100 0.334 x
300 300 0.516 y
300 80 0.546 z
Encik Vishnu menggunakan elektrik sebanyak 680 kWh pada bulan itu. Cukai perkhidmatan sebanyak 6%
dikenakan bagi penggunaan elektrik melebihi 600 kWj dalam tempoh sebulan.
Mr. Vishnu used 680 kWh of electricity in that month. A service tax of 6% is levied on electricity consumption that exceeds
600 kWh within a month.
(a) Cari nilai x, y dan z.
Find the values of x, y and z.
(b) Berapakah jumlah pembayaran yang tidak dikenakan cukai perkhidmatan?
What is the total amount of payment which is not subjected to service tax?
(c) Hitung cukai perkhidmatan yang dikenakan dalam bil elektriknya pada bulan itu.
Calculate the service tax charged in his electricity bill in that month.
(a) x = 100 × 0.334 = 33.40

y = 300 × 0.516 = 154.80
z = 80 × 0.546 = 43.68
(b) Jumlah pembayaran yang tidak dikenakan cukai perkhidmatan
= RM43.60 + RM33.40 + 154.80
= RM231.80
(c) Cukai perkhidmatan dikenakan
= RM43.68 × 6%
= RM2.62
81

Kertas 1
1 Antara berikut, yang manakah rangkaian produk kepada RM105 for the house. Should Nurul
merupakan kepentingan pengguna pay for the quit rent?
cukai? Sales and service tax is charged A Ya, Nurul perlu
Which of the following are the at every stage of the products membayar cukai tanah
importances of taxation? chain to consumers kerana dia yang tinggal di
I Pertumbuhan ekonomi D Pekerja asing yang rumah tersebut
Economic growth bekerja di Malaysia Yes, Nurul should pay the quit
II Pendapatan kerajaan kurang daripada 60 hari rent as she is currently staying
Government revenue dikecualikan daripada in the house
III Pembangunan cukai pendapatan B Tidak, cukai tanah harus
infrastruktur Foreigners working in Malaysia dikongsi bersama antara
Infrastructure development for less than 60 days are Nurul dan pemilik rumah
IV Pembiayaan swasta exempted from income tax No, the quit rent should be
Private funding shared equally between Nurul
A I dan/and III 4 Nurul menyewa sebuah and the house owner
B II dan/and III rumah satu tingkat di Taman C Tidak, pemilik rumah
C I, II dan/and III Desa Permai. Dia menerima yang perlu membayar
D II, III dan/and IV penyata cukai tanah bagi cukai tanah
rumah itu yang berjumlah No, the house owner should pay
2 Antara berikut, yang manakah RM105 daripada kerajaan for the quit rent
pendapatan bercukai? negeri tempatan. Adakah D Ya, Nurul harus
Which of the following are chargeable Nurul harus membayar cukai membayar cukai tanah
incomes? tersebut? bermula dari tarikh dia
I Yuran sekolah/School fees Nurul rents a single-storey house in berpindah ke rumah itu
II Pekerjaan/Employment Taman Desa Permai. She receives Yes, Nurul should pay the quit
III Dividen/Dividends a statement from the local state rent starting from the date when
government for the quit rent of she moved into the house
IV Royalti/Royalties
A I dan/and II 5 Baharuddin bekerja sebagai pentadbir di sebuah syarikat tempatan.
B III dan/and IV Pendapatan tahunannya ialah RM48 000 dan dia telah menuntut
C I, II dan/and III RM13 000 untuk pelepasan cukai.
D II, III dan/and IV Baharuddin works as an administrator in a local company. His annual income is
RM48 000 and he has claimed RM13 000 for tax reliefs.
3 Antara pernyataan berikut, Pendapatan yang Pengiraan Kadar Cukai
yang manakah tidak benar dikenakan cukai Calculations Rate Tax
berkaitan dengan sistem cukai Chargeable income (RM) (%) (RM)
Malaysia?
Which of the following statement in
0 – 5 000 Pada 5 000 Pertama 0 0
On the First 5 000
relation to Malaysian tax system is
not true? 5 001 – 20 000 Pada 5 000 Pertama 0
A Hadiah wang yang On the First 5 000
diberi kepada kerajaan, 15 000 Seterusnya 1 150
kerajaan negeri atau Next 15 000
institusi yang diluluskan 20 001 – 35 000 Pada 20 000 Pertama 150
diberi potongan cukai On the First 20 000
pendapatan 15 000 Seterusnya 3 450
A gift of money made to the Next 15 000
government, state government 35 001 – 50 000 Pada 35 000 Pertama 600
or an approved institution is On the First 35 000
given a deduction in income tax 15 000 Seterusnya 8 1 200
B Zakat dan fitrah ialah Next 15 000
rebat cukai 50 001 – 70 000 Pada 50 000 Pertama 1 800
Zakat and fitrah is a tax rebate On the First 50 000
C Cukai jualan dan 20 000 Seterusnya 14 2 800
perkhidmatan dikenakan Next 20 000
pada setiap peringkat
Jadual 1 Table 1
82

Jika Baharuddin telah A RM100 C RM600 Crystal owns a serviced apartment
membayar zakat sebanyak B RM250 D RM450 in Ipoh. The monthly rental value for
RM350, berapakah jumlah her serviced apartment is RM1 800.
cukai yang perlu dia bayar? 6 Crystal memiliki sebuah What is the total payable property
assessment tax for the serviced
Rujuk Jadual 1 untuk kadar pangsapuri servis di Ipoh.
apartment assuming an assessment
cukai pendapatan separa di Nilai sewa bulanan untuk
tax rate of 7%?
Malaysia. pangsapuri servisnya ialah A RM1 512
If Baharuddin has contributed RM350 RM1 800. Berapakah jumlah
to zakat, what is the tax amount that
B RM126
cukai taksiran yang harus
he has to pay? Refer to Table 1 for the C RM1 000
dibayar untuk pangsapuri
partial income tax rate in Malaysia. D RM756
servis dengan kadar cukai
pintu sebanyak 7%?
Kertas 2
Bahagian A
1 Jelaskan perbezaan antara pelepasan cukai dan rebat cukai.
Explain the difference between tax relief and tax rebate. [3 markah/marks]
Pelepasan cukai ialah insentif bagi mengurangkan amaun cukai dengan membuat potongan daripada jumlah
pendapatan tahunan. Sebaliknya, rebat cukai mengurangkan jumlah cukai daripada jumlah cukai pendapatan untuk
mendapatkan cukai kena dibayar.
2 Encik Suvindran mengendalikan sebuah kedai perabot dan isterinya, Puan Suvindran bekerja sebagai
akauntan di sebuah firma perakaunan. Akibat kemerosotan ekonomi, Encik Suvindran mengalami kerugian
dalam perniagaannya. Pada pendapat kamu, Encik dan Puan Suvindran harus memilih taksiran cukai
bersama atau secara berasingan? Mengapa?
Mr. Suvindran runs a furniture shop and his wife Mrs. Suvindran works as an accountant in an accouting firm. Due to economy
downturn, Mr. Suvindran incurs some losses in his business. In your opinion, should Mr. and Mrs. Suvindran elect for joint or
separate income tax assessment? Why? [3 markah/marks]
Encik Suvindran dan Puan Suvindran harus memilih taksiran cukai bersama kerana Encik Suvindran telah menanggung
kerugian dalam perniagaan. Maka, taksiran cukai bersama di bawah nama Puan Suvindran lebih sesuai dipilih untuk
memaksimumkan potongan cukai akibat kerugian perniagaan dan pelepasan cukai.
3 Encik Tan dan Puan Tan kedua-duanya bekerja. Mereka tidak pasti sama ada untuk memilih taksiran cukai
secara berasingan atau bersama untuk tahun 2019. Berikut ialah beberapa maklumat mengenai pasangan
suami isteri tersebut:
Mr. Tan and Mrs. Tan are both working. They are not sure whether to opt for separate or joint income tax assessment for year 2019.
The following is some information about the married couples:
• Gaji bulanan untuk Encik dan Puan Tan masing-masing ialah RM4 000 dan RM3 300.
The monthly salaries for Mr. and Mrs. Tan are RM4 000 and RM3 300 each.
• Mereka mempunyai seorang anak lelaki berusia 2 tahun dan seorang anak perempuan berusia 4 tahun.
They have a 2-year-old son and a 4-year-old daughter.
• Mereka perlu menjaga ibu bapa kandung yang tinggal berdekatan dengan rumah mereka.
They need to take care of their own parents who live nearby their house.
Pada pendapat anda, adakah Encik Tan dan Puan Tan perlu memilih taksiran cukai secara berasingan atau
bersama bagi tahun 2020? KBAT Menganalisis
In your opinion, should Mr. and Mrs. Tan elect for separate or joint income tax assessment for the year 2020?
[5 markah/marks]
Encik Tan dan Puan Tan harus memilih taksiran cukai secara berasingan. Kedua-duanya berhak mendapat pelepasan
peribadi dan pelepasan yang lain. Contohnya, mereka boleh membuat tuntutan untuk pelepasan cukai anak secara
berasingan (contohnya yuran penjagaan anak dan tadika). Selain itu, mereka juga boleh mendapatkan pelepasan
perbelanjaan perubatan ke atas ibu bapa kandung masing-masing dengan had RM5 000. Jika mereka membuat taksiran
cukai bersama, pasangan itu hanya dapat menuntut sehingga had bagi seorang individu sahaja.
83

4 Encik Tan memiliki sebuah kereta 1 822 cc. Berdasarkan maklumat yang diberikan dalam Jadual 1, hitung
jumlah cukai jalan yang perlu Encik Tan bayar untuk keretanya.
Mr. Tan owns a 1 822 cc car. Based on the information given in Table 1, calculate the amount of road tax Mr. Tan has to pay for his
car.

(cc) (RM) (RM)
1 000 dan ke bawah
20 –
1 000 and below
1 001 – 1 200 55 –
1 201 – 1 400 70 –
1 401 – 1 600 90 –
1 601 – 1 800 200 0.40
1 801 – 2 000 280 0.50
2 001 – 2 500 380 1.00
Jadual 1/ Table 1
[5 markah/marks]
Kapasiti enjin kereta terletak antara 1 801 cc dan 2 000 cc. Jadi, kadar asas ialah RM280.
Jumlah kadar progresif
= (1 822 cc – 1 800 cc) × RM0.50
= 22 × RM0.50
= RM11.00
Jumlah jumlah cukai jalan
= Jumlah kadar progresif + Kadar asas
= RM11.00 + RM280.00
= RM291
Bahagian B
5 Puan Yati memiliki sebuah banglo yang berkeluasan 4 000 kaki persegi. Anggaran nilai sewa bulanan rumah
itu ialah RM2 000.
Puan Yati owns a 4 000 square foot bungalow. The estimated monthly rental value of the house is RM2 000.
(a) Hitung jumlah cukai pintu yang perlu dibayar oleh Puan Yati untuk tahun 2020 dengan mengambil kira
kadar cukai pintu sebanyak 5%.
Calculate the total property assessment tax that Puan Yati has to pay for the year 2020 assuming an assessment rate of 5%.
(b) Berapakah jumlah cukai pintu yang perlu dibayar oleh Puan Yati sebelum 28 Februari 2020?
What is the amount of property assessment tax that Puan Yati has to pay before 28 February 2020?
(c) Hitung cukai tanah yang Puan Yati perlu bayar untuk tahun 2020 dengan mengandaikan kadar cukai
tanah sebanyak RM0.03 bagi setiap kaki persegi.
Calculate the quit rent Puan Yati needs to pay for the year 2020 assuming the quit rent rate of RM0.03 per square foot.
(d) Apakah yang akan berlaku jika Puan Yati tidak membayar cukai tanahnya walaupun notis telah
dikeluarkan?
What will happen if Puan Yati does not pay her quit rent although the notice has been issued?
[8 markah/marks]
(a) Jumlah cukai taksiran harta
= (RM2 000 × 12) × 0.05
= RM1 200
(b) Cukai pintu yang perlu dibayar pada awal tahun
= RM1 200 ÷ 2
= RM600
(c) Cukai tanah
= 4 000 × RM0.03
= RM120.00
(d) Tanahnya akan dirampas oleh pihak berkuasa negeri
84

6 Jonathan dan Samuel merupakan rakan sekerja dalam sebuah syarikat. Kedua-dua pendapatan bercukai
tahunan mereka ialah RM40 000. Jonathan menuntut sejumlah RM11 800 dalam pelepasan cukai sementara
Samuel tidak menuntut sebarang pelepasan cukai. Hitung jumlah cukai yang perlu dibayar oleh Jonathan
dan Samuel. Rujuk Jadual 2 untuk kadar cukai pendapatan separa di Malaysia.
Jonathan and Samuel are colleagues in a company. Both of their annual taxable incomes are RM40 000. Jonathan has claimed a total
of RM11 800 in tax relief while Samuel does not claim for any tax relief. Calculate the amount of taxes that Jonathan and Samuel
have to pay. Refer to Table 2 for the partial income tax rate in Malaysia.
Pendapatan yang Pengiraan Kadar Cukai

Dikenakan Cukai Calculations Rate Tax
Chargeable Income (RM) (%) (RM)
0 – 5 000 Pada 5 000 Pertama/On the First 5 000 0 0
5 001 – 20 000 Pada 5 000 Pertama/On the First 5 000 0
5 000 Seterusnya/Next 15 000 1 150
20 001 – 35 000 Pada 20 000 Pertama/On the First 20 000 150
15 000 Seterusnya/Next 15 000 3 450
35 001 – 50 000 15 000 Seterusnya/Pada 35 000 Pertama 600
On the First 35 000/Next 15 000 8 1 200
50 001 – 70 000 Pada 50 000 Pertama/On the First 50 000 1 800
20 000 Seterusnya/Next 20 000 14 2 800
Jadual 2/ Table 2
[8 markah/marks]
Bagi Jonathan:
Pendapatan bercukai
= RM40 000 – RM11 800
= RM28 200
Bagi pendapatan bercukai sebanyak RM28 200, kadar cukai ialah 3%.
Jumlah yang perlu dibayar bagi RM20 000 yang pertama = RM150
RM28 200 – RM20 000 = RM8 200
Jumlah yang perlu dibayar bagi RM8 200 seterusnya
= RM8 200 x 0.03
= RM246
\ Jumlah cukai perlu dibayar = RM150 + RM246
= RM396
Bagi Samuel:
Pendapatan bercukai = RM40 000
Bagi pendapatan bercukai sebanyak RM40 000, kadar cukai ialah 8%.
Jumlah yang perlu dibayar pada RM35 000 pertama = RM600
RM40 000 – RM35 000 = RM5 000
Jumlah yang perlu dibayar pada RM5 000 seterusnya
= RM5 000 × 0.08
= RM400
\ Jumlah cukai perlu dibayar = RM600 + RM400
= RM1 000
85

Bahagian C
7 En. Daud merupakan pengurus teknologi maklumat (IT) yang bekerja di Green Tech Sdn. Bhd. Beliau
mempunyai seorang anak perempuan berusia 10 tahun. En. Daud sedang membuat pemfailan untuk
taksiran cukai pendapatannya bagi tahun taksiran 2020.
En. Daud is an IT manager who works in Green Tech Sdn. Bhd. He has a 10-year-old daughter. En. Daud is preparing to file for his
income tax for the assessment year of 2020.
(a) Terangkan kepentingan cukai.
Explain the importance of tax.
[2 markah/marks]
(b) Jadual 3.1 menunjukkan maklumat pemfailan cukai untuk En. Daud. Hitung pendapatan bercukai
untuk En. Daud.
Table 3.1 shows the tax filing information for En. Daud. Calculate the chargeable income for En. Daud.
Jumlah
Perkara Amount
Items
(RM)
Jumlah pendapatan tahunan
73 000
Total annual income
Diri dan tanggungan
9 000
Self and dependent
Perbelanjaan perubatan untuk ibu bapa (terhad RM5 000)
1 100
Medical expenses for parents (limited to RM5 000)
Gaya hidup (terhad RM2 500)
2 040
Lifestyle (limited to RM2 500)
KWSP dan Insurans Hayat (terhad RM7 000)
6 000
EPF and Life Insurance (limited to RM7 000)
Jadual 3.1/ Table 3.1

[3 markah/marks]
(c) Berdasarkan kadar cukai pendapatan separa yang ditunjukkan dalam Jadual 3.2, hitung cukai yang
perlu dibayar oleh En. Daud untuk tahun taksiran 2020.
Based on the partial income tax rates shown in Table 3.2, calculate En. Daud’s tax payable for the assessment year of 2020.
Pendapatan yang Pengiraan Kadar Cukai

Dikenakan Cukai Calculations Rate Tax
Chargeable Income (RM) (%) (RM)
0 – 5 000 Pada 5 000 Pertama 0 0
On the First 5 000
5 001 – 20 000 Pada 5 000 Pertama 0
On the First 5 000
15 000 Seterusnya 1 150
Next 15 000
20 001 – 35 000 Pada 20 000 Pertama 150
On the First 20 000
15 000 Seterusnya 3 450
Next 15 000
35 001 – 50 000 Pada 35 000 Pertama 600
On the First 35 000
15 000 Seterusnya 8 1 200
Next 15 000
50 001 – 70 000 Pada 50 000 Pertama 1 800
On the First 50 000
20 000 Seterusnya 14 2 800
Next 20 000
Jadual 3.2/ Table 3.2

[5 markah/marks]
86

(d) Andaikan En. Daud telah membayar zakat sebanyak RM1 500. Hitung jumlah cukai yang perlu dibayar
untuk tahun taksiran 2020.
Assume that En. Daud has made a Zakat contribution of RM1 500. Calculate the total tax payable for the assessment year
of 2020.
[3 markah/marks]
(e) En. Daud dan isterinya, Puan Shima, biasanya mengemukakan taksiran cukai pendapatan secara
berasingan. Namun, Puan Shima telah meletakkan jawatan kerana masalah kesihatan. Adakah mereka
perlu memilih untuk membuat taksiran cukai secara berasingan atau bersama untuk tahun 2020?
KBAT Menganalisis
En. Daud and his wife, Puan Shima, used to file for separate income tax assessments. However, Puan Shima resigned from
her work in December 2019 due to health problems. Should they elect for separate or joint income tax assessments for the year
2020?
[2 markah/marks]
(a) Percukaian penting kepada kerajaan untuk membiayai perkhidmatan awam seperti infrastruktur pengairan dan
jalan raya, pendidikan, rawatan perubatan, keselamatan awam, dan pertahanan negara.
(b) Pendapatan yang dikenakan cukai
= RM73 000 – RM9 000 – RM1 100 – RM2 040 – RM6 000
= RM54 860
(c) Bagi pendapatan yang dikenakan cukai sebanyak RM54 860, kadar cukai ialah 14%.
Jumlah yang perlu dibayar pada RM50 000 yang pertama = RM1 800
RM54 860 - RM50 000 = RM4 860
Jumlah yang perlu dibayar pada RM4 860 seterusnya
= RM4 860 x 0.14
= RM680.40
Jadi, jumlah cukai yang perlu dibayar = RM1 800 + RM680.40
= RM2 480.40
(d) Jumlah cukai yang kena dibayar
= Cukai yang kena dibayar – Zakat
= RM2 480.40 – RM1 500
= RM980.40
Maka, En Daud perlu membayar cukai pendapatan sebanyak RM980.40.
(e) Ya, En. Daud and Puan Shima harus memilih penilaian cukai pendapatan bersama. Ini kerana penilaian bersama
membolehkan En. Daud menuntut pelepasan isteri sebanyak RM3 000 kerana isterinya tidak bekerja. Ini akan
mengurangkan jumlah cukai yang perlu dibayarnya.
87

Bab Bidang Pembelajaran: Sukatan dan Geometri
5 Kekongruenan, Pembesaran dan

Gabungan Transformasi
Congruency, Enlargement and Combined Transformations
5.1 Kekongruenan / Congruency
Latihan 1 Tentukan sama ada setiap pasangan rajah berikut kongruen atau bukan.
Determine whether each of the following diagrams is congruent or not.
TP 2 Mempamerkan pengetahuan asas tentang kekongruenan, pembesaran dan gabungan transformasi.
Contoh 1
Dua objek ialah kongruen jika dua objek itu mempunyai
dimensi (saiz) dan bentuk yang sama.
Two objects are congruent if they have the same dimensions (size) and
shape.
2 cm 2 cm 2 cm 2 cm
A B
Kongruen / Congruent 1 cm 1 cm
1 2
Kongruen Bukan kongruen
3 4
Kongruen Bukan kongruen
Latihan 2 Nyatakan rajah yang kongruen dengan P.

State the diagrams which are the congruent of P.
TP 2 Mempamerkan kefahaman tentang kekongruenan, pembesaran dan gabungan transformasi.
Contoh 2
B
A
C Penyelesaian
P
B, C dan E kongruen dengan P

D B, C and E are the congruent of P
E
88

1 2 3
A C
B A B A
P
P C C P
E B
E D
E D D
B, C dan D kongruen dengan P A, C dan D kongruen dengan P A, B dan D kongruen dengan P
Latihan 3 Tentukan sama ada setiap pasangan segi tiga adalah kongruen.
Determine whether each pair of triangles is congruent.
TP 2 Mempamerkan pengetahuan asas tentang kekongruenan, pembesaran dan gabungan transformasi.
Contoh 3
1
5 cm
4 cm
4 cm 120°
8 cm 5 cm
3 cm 120°
6 cm
6 cm 3 cm 8 cm
Kongruen / Congruent Kongruen
2 3
7 cm
34° 25°
4 cm 10 cm
30° 10 cm
4 cm 34°
7 cm 30°
25°
Bukan kongruen Kongruen
4 5
62° 40°
110° 12 cm
55° 12 cm
55° 110°
60°
40°
Bukan kongruen Kongruen
89

Kekongruenan Segi Tiga
Triangles Congruency
Dua segi tiga adalah kongruen jika dan hanya jika kedua-dua segi tiga mempunyai
Two triangles are congruent if and only if both triangles have
(a) tiga sisi yang sama (Sisi-Sisi-Sisi – SSS)
three equal sides (Side-Side-Side – SSS)
(b) dua sisi dan satu sudut terkandung yang sama (Sisi-Sudut-Sisi – SAS)
two equal sides and one equal included angle (Side-Angle-Side – SAS)
(c) dua sudut dan satu sisi yang sama (Sudut-Sudut-Sisi – AAS atau Sudut-Sisi-Sudut – ASA)
two equal angles and one equal side (Angle-Angle-Side – AAS or Angle-Side-Angle – ASA)
Latihan 4 Selesaikan masalah-masalah berikut.

TP 4 Mengaplikasikan pengetahuan dan kemahiran yang sesuai tentang kekongruenan, pembesaran dan gabungan transformasi dalam konteks penyelesaian masalah
rutin yang mudah.
rutin yang kompleks.
Contoh 4
1 Dalam rajah di bawah, pentagon PQRST dan
WXRUV ialah kongruen.
Trapezium ABCD dan PQRS adalah kongruen. In the diagram below, pentagons PQRST and WXRUV are
Trapezium ABCD and PQRS are congruent.
congruent.
S
A B
P X W
8 cm
1.5 cm
V
T
D 7 cm C
3 cm
R S Q R 4.5 cm U
10 cm
Cari perimeter, dalam cm, seluruh rajah.
Find the perimeter, in cm, of the whole diagram.
Q P
S
3 cm 1.5 cm
Cari, dalam cm, P X W
Find, in cm, 1.5 cm 3 cm
(a) panjang BC, 1.5 cm
V
the length of BC, T
(b) panjang AB. 3 cm
the length of AB. 3 cm
Penyelesaian Q 3 cm R 4.5 cm U
(a) BC = QR = 10 cm A E B
(b) BE = 102 – 82 Perimeter seluruh rajah

= 6 cm 8 cm 8 cm
10 cm
= (3 + 3 + 4.5 + 3 + 1.5 + 3 + 1.5 + 3 + 1.5) cm
∴ AB = (7 + 6) cm = 24 cm
= 13 cm D 7 cm C
90

2 Diberi bahawa ΔKLM dan ΔPQM adalah 3 Shaik mempunyai sebidang tanah berbentuk
kongruen. trapezium. Dia mewasiatkan tanahnya kepada
Cari perimeter, dalam cm, seluruh rajah. dua orang anak lelakinya dengan membahagikan
It is given that KLM and PQM are congruent. tanah itu menjadi dua bidang yang kongruen
Find the perimeter, in cm, of the whole diagram. seperti yang ditunjukkan dalam rajah di bawah.
K Shaik has a trapezoid piece of land. He bequeathed his land to
his two sons by dividing the land into two congruent pieces
as shown in the diagram below.
13 cm Hitung luas, dalam m2, keseluruhan tanah itu.
Q
Calculate the area, in m2, of the whole piece of land.
20 m
L 5 cm M P
25 m
27 m
7 cm
13 cm Q Oleh sebab dua bidang tanah itu ialah kongruen, maka
13 cm kedua-duanya mempunyai ukuran yang sama.
5 cm Menggunakan teorem Pythagoras:
L 5 cm M 12 cm P 20 m 20 m
25 m 25 m
KM = 132 – 52 = 12 cm 24 m
QM = LM = 5 cm
∴ KQ = 12 – 5 = 7 cm
27 m 27 m
Perimeter = 13 + 7 + 13 + 12 + 5
= 50 cm 252 = h2 + 72 Luas bidang tanah
625 = h2 + 49 1
h2 = 625 – 49 = (a + b) × h
2
= 576 1
h = 576 = 2 (20 × 2 + 27 × 2) × 24
= 24 m = 1 128 m2
5.2 Pembesaran / Enlargement
Latihan 5 Tentukan sama ada setiap pasangan poligon berikut adalah serupa atau tidak serupa.
Determine whether each of the following pairs of polygons is similar or not similar.
TP 2 Mempamerkan kefahaman tentang kekongruenan, pembesaran dan gabungan transformasi.
Poligon Serupa
Similar Polygons
Poligon serupa mempunyai y y
c a r
Similar poligons have p
• bentuk yang sama tetapi tidak semestinya saiz sama
same shapes but not necessarily the same size x z z x
• sudut sepadan sama b q
corresponding angles are equal
• sisi yang sepadan mempunyai nisbah yang sama
corresponding sides are in the same ratio a b c
= =
p q r
91

Contoh 5
1
2 cm
65°
10 cm
3 cm
40° 40° 25°
8 cm
Serupa
Similar Serupa
2 3
10 cm
3 cm
6 cm
2 cm
Tidak serupa Serupa
4 5
4.5 cm 3 cm
2 cm 3 cm
4 cm 6 cm
Tidak serupa Serupa
Latihan 6 Lukis imej bagi objek P di bawah suatu pembesaran dengan faktor skala, k, pada pusat O.
Draw the image of object P under an enlargement of scale factor, k, at the centre O.
TP 3 Mengaplikasikan kefahaman tentang kekongruenan, pembesaran dan gabungan transformasi untuk melaksanakan tugasan mudah.
B′
Sifat-sifat Pembesaran
Properties of Enlargement
• Objek dan imej ialah serupa. B
Object and image are similar. C′
• Nisbah panjang sisi imej dengan panjang C
sisi objek yang sepadan ialah faktor skala, k.
The ratio of length of image to the corresponding
length of object is the scale factor, k. O
A A′
• Nisbah jarak titik imej dari pusat dengan
jarak titik objek dari pusat ialah faktor Aʹ Bʹ Aʹ Cʹ Bʹ Cʹ
skala, k. Faktor skala, k / Scale factor, k = = =k
AB AC BC
The ratio of the distance of image point from the centre Panjang imej / Length of image
to the distance of object point from the centre is the =
Panjang objek / Length of object OAʹ OBʹ OCʹ
scale factor, k. = = =k
OA OB OC
92

Contoh 6
1
1 k=1
k=2 2
P'
P' P
P
O
Panjang imej / Length of image 1

Pʹ = 4 × 1 = 6
=2×2=4 2
1 3 k = –2
2 k=
2
P
P'
O P'
1 Pʹ = 1 × –2 = –2
Pʹ = 4 × =2 imej
2
terbalik
Latihan 7 Nyatakan faktor skala dan tandakan pusat sebagai O bagi suatu pembesaran.
State the scale factor and mark the centre as O of an enlargement.
(PQRS → objek/object; PʹQʹRʹSʹ → imej/image)
Contoh 7
1
P' Q
P P Q'
Q P'
Q'
O O
S R
R'
S' R' R
S'
Penyelesaian
SʹRʹ 6 PʹQʹ 2 1
k= = =3 k= = =
SR 2 PQ 4 2
93

2 3
P' Q' R' S'
P P Q
Q
O T'
T
S R
O R R' Q' P'
PʹQʹ 6 PʹQʹ 4
k= = =2 k= = – = –2
PQ 3 PQ 2
Latihan 8 Cari luas objek dan imej di bawah suatu pembesaran.

Find the area of the object or image under an enlargement.
rutin yang mudah.
Contoh 8
ΔA’B’C’ ialah imej ΔABC di bawah pembesaran
faktor skala 3. Jika luas ABC ialah 40 cm2, cari luas
ΔA’B’C’.
Δ A’B’C’ is the image of ABC under an enlargement of scale
factor 3. If the area of ABC is 40 cm2, find the area of A’B’C’.
Pembesaran dengan faktor skala, k.
An enlargement of scale factor, k.
Penyelesaian
k
Luas ΔA’B’C’/Area of A’B’C’ Objek / Object Imej/Image
= k2 × luas/area of ABC
= 32 × 40 cm2 Luas imej = k2 × luas objek
Area of image = k2 × area of object
= 360 cm2
1 P’Q’R’ ialah imej PQR di bawah pembesaran 2 Luas sisi empat ABCD ialah 60 m2. Cari luas imej
faktor skala –2. Jika luas PQR ialah 21 cm2, cari sisi empat ABCD di bawah pembesaran dengan
luas P’Q’R’ 1
skala faktor .
ΔP’Q’R’ is the image of PQR under an enlargement of 2
scale factor –2. If the area of PQR is 21 cm2, find the area of The area of quadrilateral ABCD is 60 m2. Find the area of the
P’Q’R’. image of quadrilateral ABCD under an enlargement of scale
1
factor .
2
Luas P’Q’R’ = k2 × luas ABC
Luas A’B’C’D’ = k2 × luas ABCD
= (–2)2 × 21
1 2
= 84 cm2 =
2 
× 60
= 15 m2
94

3 ΔP’ialah imej ΔP di bawah suatu pembesaran. 4 Sisi empat A’B’C’D’ ialah imej sisi empat ABCD di
ΔP’ is the image of ΔP under an enlargement. bawah suatu pembesaran.
Quadrilateral A’B’C’D’ is the image of quadrilateral ABCD
under an enlargement.
B'
B
P A
C
P'
D C'
D'
Jika luas P’ ialah 180 cm2, cari luas P. Jika luas sisi empat ABCD ialah 45 m2, cari luas
If the area of P’ is 180 cm2, find the area of P. sisi empat A’B’C’D’.
If the area of quadrilateral ABCD is 45 m2, find the area of
Luas ΔP’ = k2 (Luas P) quadrilateral A’B’C’D’.
180 = 32 (Luas P)
180 Luas A’B’C’D’ = k2 (Luas ABCD)
luas P =
9 = 22(45)
= 20 cm2 Luas A’B’C’D’ = 180 m2
Latihan 9 Selesaikan masalah berikut.

bukan rutin secara kreatif.
Contoh 9
Sisi empat A’B’C’D’ ialah imej sisi empat ABCD di bawah suatu pembesaran. D C
Quadrilateral A’B’C’D’ is the image of quadrilateral ABCD under an enlargement. A'
(a) Pada rajah, tanda dan labelkan pusat pembesaran itu sebagai O. B'
On the diagram, mark and label the centre of the enlargement as O.
(b) Nyatakan faktor skala pembesaran itu.
D'
State the scale factor of the enlargement. C' B
(c) Jika luas sisi empat ABCD ialah 120 cm2, cari luas, dalam cm2, rantau berlorek.
If the area of quadrilateral ABCD is 120 cm2, find the area, in cm2, of the shaded region.
A
Penyelesaian
(a) D C (c) Luas A’B’C’D’ = k2 × (luas/area ABCD)
A' Area of A’B’C’D’
B' 1
 2  (120)
2
O x= –
D' = 30 cm2
C' B
∴ Luas rantau berlorek

A Area of shaded region
= (120 – 30) cm2
= 90 cm2
BʹCʹ 2
(b) k ⇒ =–
BC 4
1
= –
2
95

1 Rajah berikut menunjukkan pentagon PQRST dan PʹQʹRʹSʹTʹ.
y
Pentagon PʹQʹRʹSʹTʹ ialah imej bagi pentagon PQRST di
bawah suatu pembesaran. 8 P' Q'
The following diagram shows pentagons PQRST and P’Q’R’S’T’. Pentagon
P’Q’R’S’T’ is the image of pentagon PQRST under an enlargement.
6
(a) Nyatakan pusat pembesaran.
State the centre of the enlargement. P Q
(b) Cari faktor skala. 4 T' R'
Find the scale factor.
(c) Jika luas kawasan berlorek ialah 48 m2, cari luas, dalam m2, 2 R
T
pentagon PQRST.
If the area of the shaded region is 48 m2, find the area, in m2, of pentagon S
x
PQRST. 0 2 4 6 8 10
(a) Pusat = S
(b) k = 2
(c) Luas P’Q’R’S’T’ = k2(luas PQRST)
48 + x = 22(x)
48 = 3x
x = 16 m2
5.3 Gabungan Transformasi / Combined Transformation
Latihan 10 Tentukan imej bagi suatu objek di bawah gabungan dua transformasi isometri.
Determine the image of an object under the combination of two isometric tranformations.
rutin yang mudah.
Contoh 10
y
–1
Diberi bahawa T ialah translasi
2  
dan P ialah pantulan pada garis
III
y = 2. Trapezium I, II dan III ialah imej bagi objek berlorek di bawah dua 6
transformasi isometri. Berdasarkan rajah, tentukan imej bagi objek berlorek
di bawah gabungan transformasi yang berikut. 4
II
–1
Given that T is a translation
2  
and P is a reflection in the line y = 2. Trapeziums I, II and
2
III are the images of the shaded object for two isometric transformations. Based on the diagram,
determine the image of the shaded object under the following combined transformations. x
(a) T2, (b) PT, (c) TP. 0 2 4 I 6
–2
Penyelesaian
y y y
(a) (b) (c)
III
6 6 6
T
4 4 T 4
T II
y=2 y=2 T
2 2 2 P
P
x x x
0 2 4 6 0 2 4 I 6 0 2 4 6
–2 –2 –2
Imejnya ialah trapezium III. Imejnya ialah trapezium I. Imejnya ialah trapezium II.
The image is trapezium III. The image is trapezium I. The image is trapezium II.
96

A dan B ialah dua transformasi.
A and B are two transformations.
AB mewakili transformasi B diikuti dengan transformasi A.
AB represents the transformation B followed by the transformation A.
A2 mewakili transformasi A diikuti dengan transformasi A.
A2 represents the transformation A followed by the transformation A.
1 Dalam rajah di sebelah, trapezium I, II, III dan IV ialah imej y

bagi trapezium berlorek di bawah gabungan transformasi. IV
In the diagram on the right, trapeziums I, II, III and IV are images of the 6
II
shaded trapezium under the combined transformations.
Diberi bahawa R ialah pantulan pada garis y = x, T ialah 4
–2
translasi  
2
dan V ialah putaran 90° ikut arah jam pada III
2
titik (1, 3).
Tentukan imej objek berlorek di bawah setiap gabungan
–4 –2 0 2 4 6
transformasi yang berikut.
–2
Given that R is a reflection in the line y = x, T is a translation
2 
and
–2
V is a rotation of 90° clockwise about the point (1, 3).
Determine the image of the shaded object under each of the following
combined transformations. –4
I
(a) TR = II
(b) VT = III
(c) RV = I
(d) VR = IV
Latihan 11 Tentukan imej bagi suatu objek di bawah gabungan dua pembesaran dan transformasi
isometri.
Determine the image of an object under the combination of two enlargements and isometric transformation.
rutin yang mudah.
Contoh 11
Dalam rajah di sebelah, sisi empat I, II, dan III ialah imej bagi y
objek berlorek di bawah gabungan transformasi. 8
In the diagram on the right, quadrilaterals I, II, and III are images of the
shaded object under the combined transformations.
6
Diberi bahawa P ialah pembesaran dengan faktor
–3
skala 2 pada asalan, Q ialah translasi
ialah pantulan pada paksi-y.
–4
dan R   II
4
Given that P is an enlargement of scale factor 2 about the origin, 2

I
–3
Q is translation  
–4
and R is a reflection in the y-axis.
x
–8 –6 –4 –2 0 2 4
Tentukan imej objek berlorek di bawah setiap gabungan
transformasi yang berikut. –2
III
Determine the image of the shaded object under each of the following
combined transformations. –4
(a) P2
(b) PR
(c) QP
97

Penyelesaian
(a) P2 (b) PR (c) QP
y y y
8 8 8
6 6 6
4 4 4
II P P
2 2 2
P I P
x x x
0 –4 –2 0 R 2 4 –8 –6 –4 –2 0
–8 –6 –4 –2 Q
–2 –2 –2
III
–4 –4 –4
Imejnya ialah sisi empat II Imejnya ialah sisi empat I Imejnya ialah sisi empat III
The image is quadrilateral II The image is quadrilateral I The image is quadrilateral III
1 Dalam rajah di bawah, segi tiga I, II, dan III ialah 2 Dalam rajah di bawah, pentagon I, II, dan III
imej bagi objek berlorek di bawah gabungan ialah imej bagi objek berlorek di bawah gabungan
transformasi. transformasi.
In the diagram below, triangles I, II, and III are images of the In the diagram below, pentagon I, II, and III are images of the
shaded object for the combined transformations. shaded object for the combined transformations.
y y
8 8
II
II
6 6
4 4
I
2 2
III
x x
–6 –4 –2 0 2 4 6 –6 –4 –2 0 2 4 6
III I
–2 –2
–4
Diberi bahawa E ialah pembesaran dengan faktor
Diberi bahawa R ialah putaran 90° lawan arah
1 6
jam pada asalan, T ialah translasi
–1
4
, E ialah   skala
3
pada asalan, F ialah translasi
5
, G ialah  
pembesaran dengan faktor skala 2 pada (0, 1) dan
pantulan pada garis x = 1 dan H ialah putaran
P ialah pantulan pada garis y = 1.
180° pada asalan.
Tentukan imej bagi objek berlorek di bawah setiap
Tentukan imej bagi objek berlorek di bawah setiap
gabungan transformasi yang berikut.
gabungan transformasi yang berikut.
Given that R is a rotation of 90° anticlockwise about the 1
Given that E is an enlargement of scale factor about the
origin, T is a translation –1 , E is an enlargement of scale
  6
3
4
factor 2 about (0, 1) and P is a reflection in the line = y = 1.
origin, F is a translation
5  
, G is a reflection in the line
x = 1 and H is a rotation 180° about the origin.
(a) TE = II
(a) FE = II
(b) PE = III
(b) GE = III
(c) ER = I
(c) EH = I
98

Latihan 12 Cari koordinat imej bagi suatu titik di bawah satu gabungan transformasi.
State the coordinates of the image of a point under a combined transformation.
Contoh 12
Diberi bahawa P ialah putaran pada paksi-x, T ialah translasi  –32  dan R ialah putaran 90° ikut arah jam
pada titik (0, 2). Cari koordinat imej A(1, 4) di bawah setiap gabungan transformasi yang berikut.
2
Given that P is a reflection in x-axis, T is a translation  –3 and R is a rotation of 90° clockwise about (0, 2). Find the coordinates
of the image of the point A(1, 4) for each of the following combined transformations.
(a) PT (b) TR (c) PR
y y y
A 2 A A
4 ➤ 4 4
R R
T 3
➤
2 2 2
Aʹ 2
Aʹ ➤ Aʹ
x x P x
0 2P 4 0 2 T 4 0 2 4
Aʹʹ
➤
Aʹʹ 3
–2 –2 –2
Aʹʹ
T R R
A(1, 4) Aʹ(3, 1) A(1, 4) Aʹ(2, 1) A(1, 4) Aʹ(2, 1)
P T R
Aʹʹ(3, –1) Aʹʹ(4, –2) Aʹʹ(2, –1)
∴ Imejnya ialah (3, –1) ∴ Imejnya ialah (4, –2) ∴ Imejnya ialah (2, –1)
The image is (3, –1) The image is (4, –2) The image is (2, –1)
1 Diberi bahawa T ialah translasi  32  dan M ialah pantulan pada garis yang melalui titik (0, 0) dan (5, 5).
Cari koordinat imej B(2, 0) bagi setiap gabungan transformasi yang berikut.
Given that T is a translation  32  and M is a reflection in the line passes the points (0, 0) and (5, 5). Find the coordinates of the
image of B(2, 0) for each of the following combined transformations.
(a) T2 y (c) MT y
6 6
B ʹʹ
4 B ʹʹ 4
2 Bʹ 2 Bʹ
B B
x x
0 2 4 6 8 0 2 4 6 8
–2 –2
T T T M
B(2, 0) Bʹ(5, 2) Bʹʹ(8, 4) B(2, 0) Bʹ(5, 2) Bʹʹ(2, 5)
(b) TM (d) M2
y y
6 6
4 B ʹʹ 4
2 Bʹ 2 Bʹ
B B B ʹʹ
x x
0 2 4 6 8 0 2 4 6 8
–2 –2

M T M M
B(2, 0) Bʹ(0, 2) Bʹʹ(3, 4) B(2, 0) Bʹ(0, 2) Bʹʹ(2, 0)
99

2 Transformasi S mewakili translasi  –13  dan transformasi R mewakili putaran 90° lawan arah jam pada (1, 2).
Cari koordinat imej C(2, 4) di bawah transformasi yang berikut.
Transformation S represents a translation  –13  and transformation R represents a rotation of 90° anticlockwise about (1, 2).
Find the coordinates of the image of C(2, 4) under the following transformation.
(a) R, (b) SR, (c) RS.

R R S S R
(a) C(2, 4) Cʹ(–1, 3) (b) C(2, 4) Cʹ(–1, 3) Cʹʹ(2, 2) (c) C(2, 4) Cʹ(5, 3) Cʹʹ(0, 6)
y
y
(–1 + 3, 3 + (–1))
= (2, 2) 6
R
C
4
Cʹ 4 C
(5, 3)
2
2
–2 0 2 x
0 2 4
3 Diberi bahawa U ialah pembesaran dengan faktor skala 2 pada asalan, V ialah putaran 90° ikut arah jam
4
pada (1, 2) dan W ialah translasi
–2  
. Cari koordinat imej D(2, 3) di bawah setiap gabungan transformasi
yang berikut.
Given that U is an enlargement of scale factor 2 about the origin, V is a rotation of 90° clockwise about (1, 2) and W is
translation  –24 . Find the coordinates of the image of D(2, 3) under each of the following combined transformations.
(a) VU y (c) WU y
Dʹ Dʹ
6 6
V
Dʹʹ
4 4
D
D
2 2
x x
0 2 4 6 8 0 2 4 6 8
Dʹʹ
–2 –2
–4 –4
U V U W
D Dʹ(4, 6) Dʹʹ(5, –1) D Dʹ(4, 6) Dʹʹ(8, 4)
(b) UV y (d) VW y
6 6
4 4
D D
2 D ʹʹ 2
Dʹ
Dʹ
x x
0 2 4 6 8 0 2 4 6 8
–2 –2
Dʹʹ
–4 –4
V U W V
D Dʹ(2, 1) Dʹʹ(4, 2) D Dʹ(6, 1) Dʹʹ(0, –3)
100

4 Transformasi P mewakili pantulan pada garis y = x dan transformasi Q mewakili translasi
koordinat imej E(3, 1) di bawah transformasi yang berikut.
 –12  . Cari
Transformation P represents a reflection in the line y = x and transformation Q represents a translation  –12 . Find the
coordinates of the image of the point E(3, 1) under the following transformations.
(a) P, (b) QP, (c) PQ.
P P Q
(a) E(3, 1) Eʹ(1, 3) (b) E(3, 1) Eʹ(1, 3) Eʹʹ(0, 5)
y
E’ (1, 3)
3 y=x Q P
(c)
E(3, 1) Eʹ(2, 3) Eʹʹ(3, 2)
2
1 E
x
0 1 2 3
Latihan 13 Lukis imej suatu objek di bawah gabungan dua transformasi.

Draw the image of an object under a combination of two transformations.
rutin yang mudah.
Contoh 13
y
Diberi bahawa P ialah pembesaran dengan faktor skala 2
pada asalan, Q ialah pantulan pada paksi-x dan S ialah 6
3
translasi
2  
.
4
Given that P is an enlargement of scale factor 2 about the origin, Q is the
3 2
reflection in x-axis and S is a translation
2
.   A
Lukis imej bagi objek A di bawah setiap gabungan x

transformasi yang berikut. –4 –2 0 2 4 6
Draw the image of object A under each of the following combined
–2
transformations.
(a) SQ, (b) SP.
–4
Seterusnya, nyatakan suatu transformasi tunggal yang
setara dengan gabungan transformasi SP.
Hence, state a single transformation equivalent to a combined
transformation SP.
Penyelesaian
(a) (b)
y y

6 6
Aʹʹ
4 4
Aʹ
S
2 2
A A
P
Q Aʹʹ
x x
–4 –2 0 2 4 –6 –2 0 2 4 6 8 10
M Aʹʹ
Aʹ S –2
–2
–4 –4
Transformasi tunggal:
Pembesaran dengan faktor skala 2 pada titik
M(–3, –2).
Enlargement of scale factor 2 about point M(–3, –2).
101

1 Diberi bahawa P ialah putaran 90° lawan arah (b) QR,
jam pada asalan, Q ialah pantulan pada garis y
–4
y = x dan R ialah translasi
7
.   Bʹ
6 y=x
Given that P is a rotation of 90° anticlockwise about 4

the origin, Q is a reflection in the line y = x and R is a
–4
translation  
7
. 2 Q
R
(a) PQ,
x
–6 –4 –2 0 2 4 6
y
–2 B B ʹʹ
6 y=x
–4
4
Bʹ 2 Q (c) PR.
y
P
x 6
–6 –4 –2 0 2 4 –6
Bʹ
B ʹʹ –2 B 4
P
–4 2
R
Seterusnya, nyatakan transformasi tunggal x

–6 –4 –2 0 2 4 6
bagi gabungan transformasi PQ.
Hence, state a single transformation of combined B ʹʹ –2 B
tranformation PQ.
Pantulan pada paksi –y atau x = 0 –4
2 Diberi bahawa S ialah pembesaran dengan (b) TU,

faktor skala 2 pada asalan, T ialah pantulan pada y
2
garis y = 2 dan U ialah translasi
–3
.   6
Cʹʹ
Lukis imej segi tiga C di bawah setiap gabungan
penjelmaan yang berikut. 4
Given that S is an enlargement of scale factor 2 about the T
origin, T is a reflection in the line y = 2 and U is translation 2 y=2
C
2 . Draw the image of triangle C for each of the
 
–3
U
x
following combined transformations. –4 –2 0 2 4 6
(a) ST, Cʹ
–2
y
6 (c) US.
Cʹʹ
Seterusnya, nyatakan transformasi tunggal
4 bagi gabungan transformasi di (c).
S Hence, state a single transformation of combined
C y=2
2 transformation in (c).
C T Pembesaran dengan faktor skala 2 pada titik
M(–2, 3). y
x
–4 –2 0 2 4 6
6
–2
4
M Cʹ
–4
S U
2
C
C ʹʹ
x
–4 –2 0 2 4 6
–2
102

Latihan 14 Huraikan gabungan dua transformasi. KBAT Menganalisis
Describe the combination of two transformations.
rutin yang mudah.
Contoh 14
Penyelesaian y
y
Qʹ Qʹ
6 6
X: Pantulan pada paksi-y
Q Q
4 Pʹ 4 Pʹ Reflection in y-axis
P P Y: Pembesaran dengan faktor
2 Rʹ Sʹ 2 Rʹ Sʹ skala 2 pada titik (2, 2).
S R S R Enlargement of scale factor 2
about the point (2, 2).
x x
–4 –2 0 2 4 6 –4 –2 0 2 4 6
1 Dalam setiap rajah di bawah, segi empat PʹQʹRʹSʹ ialah imej bagi empat PQRS di bawah transformasi X
diikuti dengan transformasi Y. Huraikan selengkapnya transformasi X dan transformasi Y.
In each diagram below, quadrilateral PʹQʹRʹSʹ is the image of quadrilateral PQRS for transformation X followed by transformation
Y. Describe in full, the transformation X and transformation Y.
(a) x=1 (b)
y y
6 6
P
Q
4
Pʹ 4 Qʹ S Pʹ
Q 2 P 2
R Qʹ
R Rʹ Sʹ
x x
–4 –2 0 2 4 6
–4 –2 S 0 2 4 6
–2 –2
Sʹ
Rʹ
–4 –4
Pantulan pada garis x = 0 atau paksi-y

X :
Pantulan pada garis x = 1.
X :
Pembesaran dengan faktor skala 2 pada
Y :
Pembesaran dengan faktor skala 3 pada
Y :
1 titik (2, 7).
titik 3 , 1.
2
y
(c) y (d) 6
Pʹ Sʹ
6
Qʹ Pʹ
4
4 Qʹ
Sʹ 2
2
Rʹ
Rʹ x
–4 –2 0 2 4 6
x
–4 S – 2 0 2 4 6 P S
–2
P –2 Q
–4
R
Q –4
R
4
Translasi 
6
.
X :
Putaran 90° mengikut arah jam pada asalan.
X : Pembesaran dengan faktor skala 2
8 Y :
Translasi  .
Y : 0 pada titik (–1, 3).

103

2 Dalam setiap rajah di bawah, ΔPQR ialah imej bagi ΔABC bagi suatu transformasi X diikuti dengan
transformasi Y. Huraikan selengkapnya, transformasi X dan transformasi Y.
In each diagram below, ΔPQR is the image of ΔABC for transformation X followed by transformation Y. Describe in full, the
transformation X and transformation Y.
(a) (b) y
y
A x=1
6 8
P
P
4 6
C B
B 2 Q 4
R Q R
x 2
–4 –2 C 0 2 4 6
PAK-21 A
x
–6 –4 –2 0 2 4 6
VIDEO
1
Pembesaran dengan faktor skala pada Putaran 180° pada titik C.
X : 2 X :
titik (–1, 2).
–5
Pantulan pada garis x = 1. Translasi  –2 .
Y : Y :
y y
(c) (d)
x = –3 Cʹ
8 8
R
6 6 C
B
4 A 4
R
Q A
P 2 2
P
C
Q B B
x x
–6 –4 –2 0 2 4 6 8 –6 –4 –2 0 2 4 6 8
Putaran 90° lawan arah jam pada (0, 0). Putaran 90° lawan arah jam pada asalan
X : X :
1
Pantulan pada garis x = –3. Pembesaran dengan faktor skala pada titik
Y : Y : 3
(–3, 2).

Kesilapan Umum Kesilapan Umum

Murid sering meletakkan jawapan dalam huraian yang Faktor skala 3 tidak boleh ditulis sebagai "skala 3"
tidak lengkap. atau "faktor 3" atau "3 kali".
Students tend to leave the answer in incomplete description. Faktor skala 3 cannot be written as "scale of 3" or "factor of
3" or "3 times".
Example / Contoh:
Putaran 90° ikut arah jam.
Rotation 90° clockwise. Video
Pembesaran dengan faktor skala 3. Imbas atau layari http://www.
Enlargement with scale factor 3. youtube.com/watch?v=h_5va9dAzqg
untuk menonton video tentang
gabungan dua transformasi
104

5.4 Teselasi / Tessellation
Latihan 15 Ikuti langkah-langkah berikut dan bentukkan suatu teselasi. KBAT Mencipta STEM
Follow the following steps and form a tessellation.
Contoh 15
P A P A P A
R T R T R T
Langkah 1 Langkah 2 Langkah 3

Step 1 Step 2 Step 3
P A
T R
A P
R T
Langkah 4 Langkah 5
Step 4 Step 5
Penyelesaian
T R T R T R
A P A P A P
T R T R T R
A P A P A P
105

Teselasi ialah pola bagi bentuk berulang yang memenuhi suatu satah tanpa ruang kosong atau pertindihan.
Tessellation is a pattern for a recurring shape that fills a plane without empty spaces or overlapping.
Antara teselasi yang terkenal ialah teselasi jenis Escher.

Among the famous tessellations is the Escher Tessellation.
Langkah/Step 1 Langkah/Step 2 Langkah/Step 3
Langkah/Step 4
Langkah/Step 5
106

2
Langkah/Step 1 Langkah/Step 2 Langkah/Step 3
Langkah/Step 4
Latihan 16 Reka bentuk teselasi yang melibatkan dua transformasi isometri yang berkait (a) dan (b).
KBAT Mencipta STEM
Design a tessellation involving two combined isometric transformations (a) and (b).
Contoh 16
A B
A B (a) Translasi D → C duaAkali B

Translation D → C twice
D C (b) Pantulan pada garisADC B
Reflection in the line DC
D C D C
D C
Penyelesaian
(a) A B (b)
A B A B
DA BC
D C D C
D C
A B
107
D C
1 A
B C
(a) Putaran 60° ikut arah jam dua kali (b) Pantulan pada garis BC
pada titik C Reflection in the line BC
Rotation 60° clockwise twice about point C
A A
B C B C
2
A B
F C
E D
(a) Pantulan pada garis BC dan pantulan pada garis CD.

Reflection in the line BC and reflection in the line CD.
A B
F C
E D
(b) Pantulan berulang

Repeated reflections
A B
F C
E D
108

Kertas 1
1 Rajah berikut menunjukkan lima buah pentagon. 2 Pʹ ialah imej P di bawah pembesaran.
Antara pentagon A, B, C atau D, yang manakah Pʹ is the image of P under an enlargement.
tidak kongruen dengan pentagon P?
The following diagram shows five pentagons. Which
pentagon, A, B, C or D, is not congruent with pentagon P?
A
B
Pʹ
P
P

Faktor skala pembesaran itu ialah
C The scale factor of the enlargement is
D
A –2 C 0.5
B –0.5 D 2
Kertas 2
Bahagian A
1 Rajah 1 menunjukkan ABCDEF ialah sebuah heksagon sekata dengan pusat O. JBFK, JCD dan DEK ialah
garis lurus. JB = BF = FK.
Diagram 1 shows ABCDEF is a regular hexagon with center O. JBFK, JCD and DEK are straight lines. JB = BF = FK.
Huraikan selengkapnya, KBAT Analysing
A Describe in full,
(a) transformasi tunggal P yang memetakan ΔBAF
B F kepada ΔCDE.
J K
a single transformation P that maps ΔBAF onto ΔCDE.
O (b) transformasi tunggal Q yang memetakan ΔCDE
kepada ΔJDK.
C E
a single transformation Q that maps ΔCDE onto ΔJDK.
D [5 markah/marks]
Rajah 1/Diagram 1 (a) Pantulan pada garis lurus yang melalui O dan selari
dengan BF.
(b) Pembesaran dengan faktor skala 3 pada titik D.
2 Rajah 2 menunjukkan dua buah heksagon sekata yang kongruen. FAKJ ialah imej bagi BCDE di bawah satu
penjelmaan transformasi WV.
Diagram 2 shows two congruent regular hexagons. FAKJ is the image of BCDE under a combined transformation WV.
Huraikan selengkapnya, KBAT Analysing
Describe in full,
J K
(a) transformasi V,
transformation V,
A B (b) transformasi W.
H
transformation W.
C [3 markah/marks]
G F
V
(a) BCDE BAFE
E D V ialah pantulan pada garis BE
Rajah 2/Diagram 2 W
(b) BAFE FAKJ
W ialah putaran 120° ikut arah jam pada titik A
109

3 Rajah 3 menunjukkan titik P pada suatu satah Cartes.
Diagram 3 shows point P on a Cartesian plane.
4
P
3
x
–6 –5 –4 –3 –2 –1 0 1 2 3 4 5
–1
–2
–3
Rajah 3/Diagram 3

Penjelmaan T ialah satutranslasi  –53  .

Penjelmaan E ialah satu pembesaran pada pusat (–4, 2) dengan faktor skala 2.
Nyatakan koordinat imej bagi titik P di bawah transformasi berikut:
3
Transformation T is a translation  –5 .
Transformation E is an enlargement about the centre (–4, 2) with a scale factor 2.
State the coordinates of the image of point P under the following transformations:
(a) T,
(b) TE. [4 markah/marks]
(a) P(2, –2)

E T
(b) P Pʹ(2, 4) Pʹʹ(5, 1)
4 Rajah 4 menunjukkan K(4, 1) dilukis pada suatu satah Cartes.

Diagram 4 shows K(4, 1) drawn on a Cartesian plane.
y
Transformasi T ialah translasi  –23  .
Transformasi R ialah pantulan pada garis y = 3.
Nyatakan koordinat imej bagi titik K di bawah
10
setiap transformasi berikut:
–2
8 Tansformation T is a translation  3 .
Transformation R is a reflection in the line y = 3.
6 State the coordinates of the image of point K under each of the
following transformations:
4 (a)
T 2,
(b)
TR. [4 markah/marks]
2
K
T  –23 T  –23
(a) K(4, 1) Kʹ(2, 4) Kʹʹ(0, 7)
x
0 –2
2 4 6 8 10 12
R
T
3 
Rajah 4/Diagram 4 (b) K(4, 1) Kʹ(4, 5) Kʹʹ(2, 8)
110

Bahagian B
y
5 Rajah 5 menunjukkan bentuk geometri ABCDE,
AJKLE and AMNPQ dilukis pada suatu satah
7
Cartes.
Diagram 5 shows geometrical shapes ABCDE, AJKLE and 6
AMNPQ drawn on a Cartesian plane.
B A J M
(a) AMNPQ ialah imej bagi ABCDE di bawah 5
gabungan transformasi YX.
4
AMNPQ is the image of ABCDE under the combined
C E K
transformation YX. 3
Huraikan selengkapnya transformasi:
Describe in full, the transformation: 2 N
D L
(i) X, (ii) Y. 1
Q
(b) Diberi bahawa AJKLE mewakili suatu kawasan x

–6 –5 –4 –3 –2 –1 0 1 2 3 4 5
yang mempunyai luas 50 m2. Hitung luas,
–1
dalam m2, kawasan yang berlorek. P
It is given that AJKLE represents a region of area 50 m2. –2
Calculate the area, in m2, of the shaded region.
[8 markah/marks] –3
Rajah 5/Diagram 5
(a) (i) X: Pantulan pada garis x = –2

(ii) Y: Pembesaran dengan faktor skala 2 pada titik A (–2, 5)
(b) Luas AMNPQ = 22 (luas AJKLE)
= 4 × 50 m2
= 200 m2
∴ Luas kawasan berlorek = (200 – 50) m2
= 150 m2
6 Rajah 6 menunjukkan dua buah pentagon y

ABCDE dan PQRST dilukis pada suatu Cartes.
Diagram 6 shows two pentagons ABCDE and PQRST,
10
drawn on a Cartesian plane.
(a) Pentagon PQRST ialah imej bagi pentagon P
ABCDE di bawah gabungan transformasi 8
XW. Huraikan selengkapnya transformasi:
Pentagon PQRST is the image of pentagon ABCDE 6
under the combined transformation XW. Describe in B
Q
C D R
full the transformation: 4
(i) W, (ii) X. A E
(b) Diberi bahawa pentagon PQRST mewakili 2
suatu kawasan yang mempunyai luas T S
108 m2. Hitung luas, dalam m2, pentagon
x
ABCDE. 0 2 4 6 8 10 12 14 16
It is given that pentagon PQRST represents a region
with an area of 108 m2. Calculate the area, in m2, of Rajah 6/Diagram 6
pentagon ABCDE.
[8 markah/marks]
(b) (i) (a) W: Putaran 90° ikut arah jam pada (4, 0).
(b) X: Pembesaran dengan faktor skala 3 pada T atau (7, 2).
(ii) Luas PQRST = k2 (luas ABCDE)
108
= 32 (luas ABCDE)
108
Luas ABCDE = 9 = 12 m2
111

Bahagian C
7 Rajah 7 menunjukkan sisi empat ABCD, KLMN dan EFGH dilukis pada satah Cartes.
Diagram 7 shows quadrilaterals ABCD, KLMN and EFGH are drawn on a Cartesian plane.
y (a) Transformasi P ialah pantulan pada garis x = 3.

Transformasi R ialah putaran 90° lawan arah jam
pada pusat (2, 0).
8 Nyatakan koordinat imej bagi titik A di bawah
C D
setiap transformasi berikut.
H 6 E Transformation P is a reflection in the line x = 3.
B Transformation R is a rotation of 90° anticlockwise about the
centre (2, 0). State the coordinates of the image of the point A
G 4
N A under the following transformations.
K
(i) R,
2
F M (ii) RP.
L
Seterusnya, nyatakan satu transformasi tunggal
–6 –4 –2 0 2 4 6
bagi titik A yang mewakili gabungan transformasi
RP.
Rajah 7/Diagram 7 Hence, state a single transformation of the point A that
represent combined transformation RP.
[8 markah/marks]
(b) EFGH ialah imej ABCD di bawah gabungan transformasi VU.

EFGH is the image of ABCD under the combined transformation VU.
Describe in full,
Huraikan selengkapnya.
(i) transformasi U,
the transformation U,
(i) transformasi V,
the transformation V, [4 markah/marks]
(c) KLMN ialah imej EFGH di bawah satu pembesaran pada pusat (4, 0).
KLMN is the image of EFGH under an enlargement about the centre (4, 0).
(i) Nyatakan faktor skala pembesaran itu.
State the scale factor of the enlargement.
(i) Diberi luas sisi empat EFGH ialah 154 m2, hitung luas, dalam m2, sisi empat KLMN.
Given that the area of quadrilateral EFGH is 154 m2, calculate the area, in m2, of the quadrilateral KLMN.
[3 markah/marks]
R
(a) (i) A(5, 4) (–2, 3)
P R
(ii) A(5, 4) (1, 4) (–2, –1)
Transformasi tunggal titik A: Translasi  –7

–5 
.
(b) (i) U: Putaran 90° lawan arah jam pada (4, 2).
V: Pembesaran dengan faktor skala 2 pada (4, 0)
1
(c) (i) k = 2
(ii) Luas KLMN

1 2
=  2  × 154 m2
= 38.5 m2
112

Bab Bidang Pembelajaran: Sukatan dan Geometri
6 Nisbah dan Graf Fungsi Trigonometri

Ratios and Graphs of Trigonometric
Functions
Nilai Sinus, Kosinus dan Tangen bagi Sudut q, 0°  q  360°

6.1 The Value of Sine, Cosine and Tangent for Angle q, 0°  q  360°
Latihan 1 Tentukan sukuan bagi setiap kedudukan sudut.

Determine the quadrant in which each of the angles lies.
TP 1 Mempamerkan pengetahuan asas tentang nisbah dan graf fungsi trigonometri.
Contoh 1
(a) 255°
(b) 96°
Bulatan Unit
Penyelesaian Unit Circle
(a) Sukuan III 90°
Quadrant III Sukuan I: 0° ,  , 90°
1
(b) Sukuan II Sukuan II Sukuan I Quadrant I
Quadrant II Quadrant II Quadrant I Sukuan II: 90° ,  , 180°
Quadrant II
–1 θ 1
180° 0°, 360° Sukuan III: 180° ,  , 270°
O
Quadrant III
Sukuan IV: 270° ,  , 360°
Sukuan III Sukuan IV
Quadrant III –1 Quadrant IV Quadrant IV
270°
1 75° 2 121° 3 299°

Sukuan I Sukuan II Sukuan IV
4 326° 5 152° 43’ 6 232.8°

Sukuan IV Sukuan II Sukuan III
7 54.32° 8 173° 21’ 9 345°

Sukuan I Sukuan II Sukuan IV
10 98° 9’ 11 306° 12 279°

Sukuan II Sukuan IV Sukuan IV
13 98° 32’ 14 173.4° 15 289.3°

Sukuan II Sukuan II Sukuan IV
113
Modul A+ Math Tg5(B6).indd 113 07/01/2021 4:22 PM

Latihan 2 Dalam rajah di bawah, O ialah asalan dan pusat bulatan unit. Berdasarkan rajah tersebut,
cari nilai bagi setiap yang berikut.
In the diagram below, O is the origin and the centre of the unit circle. Based on the digram, find the value of
each of the following.
TP 3 Mengaplikasikan kefahaman tentang nisbah dan graf fungsi trigonometri untuk melaksanakan tugasan mudah
1 D
C
0.5
P
O x
0.5 1
Contoh 2
(a) kos ∠AOP

cos ∠AOP
Pada titik A,
y
At the point A, AB y koordinat-y
koordinat-x = 0.975 90° sin  = = =
1 OA 1 y-coordinate
x-coordinate A(x, y)
koordinat-y = 0.25 1 OB x koordinat-x
y kos/cos  = = =
y-coordinate θ OA 1 x-coordinate
180° x 0°, 360°
–1 O B 1 x koordinat-y
∴ kos ∠AOP = koordinat-x AB y y-coordinate
cos ∠AOP x-coordinate tan  = = =
= 0.975
OB x koordinat-x
–1 x-coordinate
(b) tan ∠AOP
koordinat-y 270°
y-coordinate
tan ∠AOP =
koordinat-x
x-coordinate
0.25
= –––––
0.975
= 0.2564
1 sin ∠AOP 2 kos ∠BOP 3 sin ∠BOP

sin ∠AOP = koordinat-y cos ∠BOP sin ∠BOP = koordinat-y
= 0.25 kos ∠BOP = koordinat-x = 0.65
= 0.75
4 tan ∠COP 5 kos ∠COP 6 kos ∠DOP

koordinat-y
tan ∠COP = cos ∠COP cos ∠DOP
koordinat-x
kos ∠COP = koordinat-x kos ∠DOP = koordinat-x
0.875 = 0.5 = 0.25
=
0.5
= 1.75
114

Latihan 3 Berdasarkan bulatan unit yang ditunjukkan di bawah, cari nilai bagi sinus, kosinus dan
tangen sudut itu.
Based on unit circles as shown below, find the values of sine, cosine and tangent for the angles.
TP3 Mengaplikasikan kefahaman tentang nisbah dan graf fungsi trigonometri untuk melaksanakan tugasan mudah.
Contoh 3
y
Penyelesaian koordinat-y
1
B(0.34, 0.94) (a) sin  = koordinat-y tan  y-coordinate
(c) tan  =
sin  y-coordinate koordinat-x

= 0.94 x-coordinate
–1 θ 1 0.94
x
0 (b) kos  = koordinat-x = –––––
0.34
cos  x-coordinate = 2.76
= 0.34
–1
1 y 2 y
1 1
A(0.6, 0.8)
C(0.91, 0.41)
–1 θ
–1 θ x
x 0 1
0 1
–1
–1
(a) sin  = koordinat-y = 0.41

(a) sin  = koordinat-y = 0.8
(b) kos  = koordinat-x = 0.91
(b) kos  = koordinat-x = 0.6 cos 
cos 
koordinat-y 0.41
koordinat-y 0.8 4 (c) tan  = = = 0.4505
(c) tan  = = = koordinat-x 0.91
koordinat-x 0.6 3
Latihan 4 Tentukan sama ada nilai bagi setiap yang berikut positif atau negatif.
Determine whether the value of each of the following is positive or negative.
TP2 Mempamerkan kefahaman tentang nisbah dan graf fungsi trigonometri.
Contoh 4
(a) kos 227° (b) sin 156°

cos 227°
y
Sukuan II Sukuan I
Penyelesaian Quadrant II Quadrant I
(a) 227° terletak dalam Sukuan III.
227° is in Quadrant III. Sinus positif Semua positif
Sine positive All positive
∴ kos 227° adalah negatif. 0
x
cos 227° is negative.
Tangen positif Kosinus positif
Tangent positive Cosine positive
(b) 156° terletak dalam Sukuan II.
156° is in Quadrant II. Sukuan III Sukuan IV
Quadrant III Quadrant IV
∴ sin 156° adalah positif.
sin 156° is positive. Ingat/Remember
Saya Suka Tukar Kasut
Add Sugar To Coffee
115

1 sin 250° 2 tan 23° 3 kos 275°
250° → Sukuan III. 23° → Sukuan I. cos 275°
∴ sin 250° adalah negatif ∴ tan 23° adalah positif. 275° → Sukuan IV.
∴ kos 275° adalah positif
4 sin 98° 5 kos 114° 6 tan 256°

98° → Sukuan II. cos 114° 256° → Sukuan III.
∴ sin 98° adalah positif 114° → Sukuan II. ∴ tan 256° adalah positif
∴ kos 114° adalah negatif
Latihan 5 Dalam setiap rajah, cari nilai bagi sin , kos  dan tan .
In each diagram, find the values of sin , cos  and tan .
Contoh 5
y
Penyelesaian
koordinat-y
1 (a) sin  = koordinat-y
y-coordinate
sin  y-coordinate (c) tan  =
A(–0.87, 0.5) = 0.5 koordinat-x
x-coordinate
θ
–1 1 (b) kos  = koordinat-x 0.5
x
0
cos  x-coordinate
= —–––
–0.87
= –0.87 = –0.5747
–1
1 y 2 y
1 1
θ θ
–1 1 –1 1
x x
0 0
C(0.71, –0.71)
B(–0.8, –0.6)
–1 –1
(a) sin  = koordinat-y = –0.6 (a) sin  = koordinat-y = –0.71
(b) kos  = koordinat-x = –0.8 (b) kos  = koordinat-x = 0.71

cos  cos 
koordinat-y –0.6 3 koordinat-y –0.71
(c) tan  = = = (c) tan  = = = –1
koordinat-x –0.8 4 koordinat-x 0.71
116

3 y 4 y
1 1
D(–0.25, 0.97)
θ θ
–1 1 –1 1
x x
0 0
–1 E(–0.45, –0.89) –1
(a) sin  = koordinat-y = 0.97 (a) sin  = koordinat-y = –0.89
(b) kos  = koordinat-x = –0.25 (b) kos  = koordinat-x = –0.45

cos  cos 
koordinat-y 0.97 koordinat-y –0.89
(c) tan  = = = –3.88 (c) tan  = = = 1.978
koordinat-x –0.25 koordinat-x –0.45
Latihan 6 Cari nilai bagi setiap yang berikut tanpa menggunakan kalkulator.
Find the values of the following without using calculator.
Contoh 6
(a) 2 kos 360° – sin 270° (b) 3 tan 45° + 4 sin 30°
2 cos 360° – sin 270° 3 tan 45° + 4 sin 30°
(a) 2 kos 360° – sin 270° (b) 3 tan 45° + 4 sin 30°
2 cos 360º – sin 270º 3 tan 45° + 4 sin 30°
= 2(1) – (–1) 1
=3 = 3(1) + 4 — 2 1 2
=5
90°
y
(0, 1)
30°
2 (–1, 0) (1, 0)
√3 45° 180° 0°, 360°
0 x
√2
1
60° 45° (0, –1)

1 1
270°
 30° 45° 60°  0° 90° 180° 270° 360°

1 1 3 sin  0 1 0 –1 0
sin 
2 2 2
kos 
1 0 –1 0 1
kos  3 1 1 cos 
cos  2 2 2 tidak tidak
1 tan  0 tertakrif 0 tertakrif 0
tan  1 3 undefined undefined
3
117

1 tan 180° + sin 30° 2 kos 45° – sin 45° 3 3 kos 270° – 2 sin 180°
1 1 cos 45° – sin 45° 3 cos 270° – 2 sin 180°
0+ = 1 1
2 2 3(0) – 2(0) = 0
– =0
 2  2
4 tan 360° + kos 180° 5 sin 60° + kos 30° 6 8 kos 60° – 3 tan 45°
tan 360° + cos 180° sin 60° + cos 30° 8 cos 60° – 3 tan 45°
0 + (–1) = –1  3  3
+ =2
3
 2

 = 3 8 
1
2
– 3(1) = 4 – 3 = 1
2 2
Latihan 7 Tentukan sudut dalam sukuan pertama yang sepadan dengan setiap yang berikut.
Determine the angle in the first quadrant that corresponds to each of the following angles.
Contoh 7
(a) 145° (b) 288°23’
(a) 145° terletak dalam sukuan II (b) 288°23’ terletak dalam sukuan IV
145° lies in quadrant II 288°23’ lies in quadrant IV
∴ sudut sepadan ∴ sudut sepadan
corresponding angle corresponding angle
= 180°– 145° = 360° – 288°23’
= 35° = 71°37’
i-THINK Peta Pokok

Sudut
Angle
yy yy yy
Sukuan IIII y
Sukuan y y
Sukuan II IIII
Quadrant
Quadrant
90°
90°
Quadrant 180°
180°
IIθθ
90° θ 180°
θθ
θθ θθ
180° –– θθ θ
180° θ
xx xx θ xx
180° – θ θθ –– 180°
180° 360° ––
360°
x x x θθ
θ – 180° 360° – θ
Sukuan III
Sukuan III
Sukuan III III
Quadrant
Quadrant III Sukuan IV
Sukuan IV
180°
180°
Quadrant III
θθ 270°
270° Sukuan IV IV
Quadrant
Quadrant IV
180° θ 270° 270°
270°
Quadrant IV
θθ 360°
360°
270° θ 360°
Sudut dalam sukuan pertama Sudut dalam sukuan pertama Sudut dalam sukuan pertama
yang sepadan dengan sudut yang sepadan dengan sudut yang sepadan dengan sudut
dalam sukuan II dalam sukuan III dalam sukuan IV
Angle in the first quadrant Angle in the first quadrant Angle in the first quadrant
correspond to angle in quadrant II correspond to angle in quadrant III correspond to angle in quadrant IV
= 180° –  =  – 180° = 360° – 
118

1 130° 2 245.8° 3 320°15’
130° → Sukuan II. 245.8° → Sukuan III. 320°15’ → Sukuan IV.
∴ Sudut sepadan ∴ Sudut sepadan ∴ Sudut sepadan
= 180° – 130° = 245.8° – 180° = 360° – 320°15’
= 50° = 65.8° = 39°45’
4 95°40’ 5 194.3° 6 336.2°

95°40’ → Sukuan II. 194.3° → Sukuan III. 336.2° → Sukuan IV.
∴ Sudut sepadan ∴ Sudut sepadan ∴ Sudut sepadan
= 180° – 95°40’ = 194.3° – 180° = 360° – 336.2°
= 84°20’ = 14.3° = 23.8°
Latihan 8 Isi tempat kosong dengan tanda yang betul dan sudut sepadan dalam sukuan pertama
bagi setiap yang berikut. Seterusnya, cari nilainya.
Fill in the blanks with the correct sign and corresponding angle in the first quadrant for each of the following.
Hence, find its value.
Contoh 8
(a) kos 155° = ( ) kos ( ) (b) tan 200°42’ = ( ) tan ( )
cos 155° = ( ) cos ( )
(a) kos/cos 155° = ( – ) kos/cos (180° – 155°) (b) tan 200°42’ = ( + ) tan (200°42’ – 180°)
= – kos/cos 25° = tan 20°42’
= –0.9063 = 0.3779
1 sin 120° = ( ) sin ( ) 2 kos 250° = ( ) kos ( )
sin 120° = + sin (180° – 120°) cos 250º = ( ) cos ( )
= 0.8660 kos 250° = – kos (250° – 180°)
= –0.3420
3 sin 206°19’ = ( ) sin ( ) 4 kos 128.5° = ( ) kos ( )
sin 206°19 = – sin (206°19’ – 180°) cos 128.5º = ( ) cos ( )
= –0.4433 kos 128.5° = – kos (180° – 128.5°)
= –0.6225
5 tan 98° = ( ) tan ( ) 6 tan 185° = ( ) tan ( )
tan 98° = – tan (180° – 98°) tan 185° = + tan (185° – 180°)
= –7.1154 = 0.08749
Latihan 9 Hitung nilai bagi setiap yang berikut dengan menggunakan kalkulator.
Calculate the value for each of the following using calculator.
TP2 Mempamerkan kefahaman tentang nisbah dan graf fungsi trigonometri.
Contoh 9
1 sin 122°
= 0.8480
tan 263°20’ Kalkulator
Calculator
Penyelesaian
tan 263 °’ ” 20 °’ ” =
tan 263°20’= 8.556
Bundarkan jawapan betul kepada 4 angka bererti.
Round off the answer correct to 4 significant figures.
119

2 tan 92°24’ 3 cos 200°35’ 4 sin 225°
= –23.86 kos 200°35’ = –0.7071
= –0.9362
5 tan 323.7° 6 kos 279.3° 7 kos 351°10’

= –0.7346 cos 279.3º cos 351º10’
= 0.1616 = 0.9881
Latihan 10 Cari sudut  (0º <  < 360º) bagi setiap yang berikut.
Find the angles  (0° <  < 360°) for each of the following.
TP4 Mengaplikasikan pengetahuan dan kemahiran yang sesuai tentang nisbah dan graf fungsi trigonometri dalam konteks penyelesaian masalah rutin yang mudah.
Contoh 10
(a) sin  = 0.7660 (b) kos  = –0.9659

cos  = –0.9659
Penyelesaian
(a) sin–1 (0.7660) = 50° (Guna kalkulator) Penyelesaian
 = 50°, 180° – 50° (Sukuan I & II) (b) kos–1 (0.9659) = 15° (Guna kalkulator)
= 50°, 130°  = 180° – 15°, 180° + 15° (Sukuan II & III)
sin-1 (0.7660) = 50° (Using calculator) = 165°, 195°
 = 50º, 180º – 50º (Quadrant I & II) cos-1 (0.9659) = 15° (Using calculator)
= 50o, 130o  = 180º – 15°, 180° + 15° (Quadrant II & III)
= 165o, 195o
1 kos  = 0.8660 2 tan  = 1.192 3 sin  = 0.5

cos  = 0.8660 tan–1 (1.192) = 50° sin–1 (0.5) = 30°
kos–1 (0.8660) = 30°  = 50°, (180° + 50°)  = 30°, (180° – 30°)
 = 30°, (360° – 30°) = 50°, 230° = 30°, 150°
= 30°, 330°
4 kos  = –0.7547 5 sin  = –0.9397 6 tan  = –1

cos  = –0.7547 sin–1 (0.9397) = 70° tan–1 (1) = 45°
kos–1 (0.7547) = 41°  = (180° + 70°), (360° – 70°)  = (180° – 45°), (360° – 45°)
 = (180° – 41°), (180° + 41°) = 250°, 290° = 135°, 315°
= 139°, 221°
Latihan 11 Cari sudut  bagi setiap yang berikut.

Find the angle  for each of the following.
Contoh 11
kos  = –0.9063, 180° ,  , 360° 90o

cos  = –0.9063, 180° <  < 360°
Penyelesaian 
Kesilapan Umum
kos–1 (0.9063) = 25° 180o 0o , 360o
 = 180° + 25° (Sukuan III)  = 270° – 25° = 245°
= 205°
cos-1 (0.9063) = 25°
 = 180° + 25° (Quadrant III) 270o
= 205°
120

1 sin  = 0.8660, 90° ,  , 180° 2 kos  = 0.6018, 180° ,  , 360°
sin–1 (0.8660) = 60° cos  = 0.6018, 180° ,  , 360°
 = 180° – 60° kos–1 (0.6018) = 53°
= 120°  = 360° – 53°
= 307°
3 tan  = 1.732, 180° ,  , 360° 4 sin  = –0.5, 90° ,  , 270°

tan–1 (1.732) = 60° sin–1 (0.5) = 30°
 = 180° + 60°  = 180° + 30°
= 240° = 210°
5 kos  = –0.1736, 180° ,  , 360° 6 tan  = –1.921, 90° ,  , 270°

cos  = –0.1736, 180° ,  , 360° tan–1 (1.921) = 62.5°
kos–1 (0.1736) = 80°  = 180° – 62.5°
 = 180° + 80° = 117.5°
= 260°
Latihan 12 Selesaikan setiap yang berikut.

Solve each of the following.
TP5 Mengaplikasikan pengetahuan dan kemahiran yang sesuai tentang nisbah dan graf fungsi trigonometri dalam konteks penyelesaian masalah rutin yang
kompleks..
Contoh 12
S Penyelesaian
(a) sin  = + sin ∠PQS
6
6 cm 10 cm = –––
10 Kesilapan Umum
θ = 0.6 6
tan  = —
8
P Q R (b) PQ =  102 – 62
= 0.75
= 8 cm
Dalam rajah, PQR ialah garis lurus. Tiada tanda negatif
tan  = – tan ∠PQS
Cari nilai No negative sign
In the diagram, PQR is a straight line. 6
Find the value of = – —
8
(a) sin ,
(b) tan . = – 0.75
1 P
(a) RS2 = 252 – 72
y° RS = 24 cm
Q
24
sin y = + sin ∠SQR =
25
24
R S (b) tan y = – tan ∠SQR = –
7
Dalam rajah di atas, PQR ialah garis lurus dan
7
sin QSR = ––– . Cari nilai
25
In the above diagram, PQR is a straight line
7
and sin QSR = –––. Find the value of
25
(a) sin y,
(b) tan y.
121

2 D 3 S
20 m 6 cm
E θ
x°
x° P Q R
A 16 m B 8m C
Dalam rajah di atas, PQR ialah garis lurus.
Dalam rajah di atas, ABC dan BED ialah garis 1
tan SRP = — dan PQ = 2QR. Cari
lurus. E ialah titik tengah bagi BD. Cari 2
In the above diagram, ABC and BED are straight lines. E is In the above diagram, PQR is a straight line.
the midpoint of BD. Find 1
(a) panjang, dalam m, BE,/the length, in m, of BE, tan SRP = —– and PQ = 2QR. Find
2
(b) nilai sin x,/the value of sin x, (a) panjang, dalam cm, SQ,/the length, in cm, of SQ,
(c) nilai kos ./the value of cos .
PAK-21 (b) nilai kos SQP,/the value of cos SQP,
(c) nilai sin x./the value of sin x.
VIDEO
(a) DB =  20 – 16
2 2
1
(a) tan ∠SRP =
DB = 12 m 2
6 1
1 = ; PR = 12 cm
∴ BE = × 12 = 6 m PR 2
2 2
12 3 ∴ PQ = × 12 = 8 cm
(b) sin x = = 3
20 5 SQ2 = 62 + 82
(c) EC2 = 62 + 82 SQ = 10 cm
8 4
EC = 10 m (b) kos ∠SQP = =
6 3 10 5
kos  = – kos ∠BEC = – =– 6 3
10 5 (c) sin x = + sin ∠SQP = =
10 5
6.2 Graf Fungsi Sinus, Kosinus dan Tangen/ The Graph of Functions of Sine, Cosine and Tangent
Latihan 13 Tentukan sama ada setiap graf yang berikut ialah graf fungsi bagi sinus, kosinus atau
tangen.
Determine whether each of the following graphs is a graph function of sine, cosine or tangent.
TP1 Mempamerkan pengetahuan asas tentang nisbah dan graf fungsi trigonometri.
Contoh 11
(b) y
(a) y
1 Video
Imbas atau layari https://
x www.youtube.com/
x 0 watch?v=t9nzfwftFMc bagi
0 90° 270° 90° 270°
menunjukkan kaedah
melukis graf sinus dan
–1 kosinus
y = sin x Untuk tujuan pembelajaran
y = tan x
i-THINK Peta Pokok

Graf
Graph
Sinus/Sine Kosinus/Cosine Tangen/Tangent

y y y
y = sin x y = cos x y = tan x
1 1
x x x
0 90° 180° 270° 360° 0 90° 180° 270° 360° 0 90° 180° 270° 360°
–1 –1
122

1 2
y y
x x
0 90° 180° 0 90° 180°
–1
y = tan x y = kos x
3 4 y
y
1 1
x x
0 0 90° 270°
90° 180°
–1
y = sin x
y = kos x
Latihan 14 Lengkapkan jadual yang berikut dan lukis graf bagi setiap fungsi.
Complete the following tables and draw the graph of each function.
1
x 0° 30° 60° 90° 120° 150° 180° 210° 240° 270° 300° 330° 360°
y = sin x 0 0.5 0.87 1 0.87 0.5 0 –0.5 –0.87 –1 –0.87 –0.5 0
1 x
x x
x x
x x x
0° 60° 120° 180° 240° 300° 360°
x
x
x x
–1 x
1
Nilai maksimum y =
Maximum value of y
–1
Nilai minimum y =
Minimum value of y
123

2
x 0° 30° 60° 90° 120° 150° 180° 210° 240° 270° 300° 330° 360°
y = kos x
1 0.87 0.5 0 –0.5 –0.87 –1 –0.87 –0.5 0 0.5 0.87 1
y = cos x
y
1x x
x
x x
x x x
0° 60° 120° 180° 240° 300° 360°
x x
x
x
–1 x
1
Nilai maksimum y =
Maximum value of y
–1
Nilai minimum y =
Minimum value of y
3
x 0° 30° 60° 90° 120° 150° 180° 210° 240° 270° 300° 330° 360°
y = tan x 0 0.58 1.73 ∞ –1.73 –0.58 0 0.58 1.73 ∞ –1.73 –0.58 0
x
0° 90° 180° 270° 360°
–1
–2
124

0°  x  360°
y y = a sin bx
1 2 3 b
a
–a
y y = a sin bx + c
1 2 3 b
a+c
c–a
0 x
y = a kos bx
y y = a cos bx
1 2 3 b
a
–a
y = a kos bx + c
y y = a cos bx + c
1 2 3 b
a+c
c–a
x
0
125

Latihan 15 Lakarkan graf setiap fungsi trigonometri berikut.
Sketch the graph of each of the following trigonometric functions.
Contoh 15
(a) y = 4 sin x bagi 0°  x  360° (b) y = 2 kos 2x bagi 0°  x  360°

y = 4 sin x for 0°  x  360° y = 2 cos 2x for 0°  x  360°
y y
4 2
x x
0 0 360°
360°
–4 –2
1 y = 5 kos x bagi 0°  x  360° 2 y = 3 sin 2x bagi 0°  x  360°

y = 5 cos x for 0°  x  360° y = 3 sin 2x for 0°  x  360°
x x
360° 0 360°
–3
3 y = 2 sin 3x bagi 0°  x  360° 4 y = 4 kos 1.5x bagi 0°  x  360°

y = 2 sin 3x for 0°  x  360° y = 4 cos 1.5x for 0°  x  360°
y
y
4
360°
360° x
x
0 0
–2 –4
126

Contoh 16
1 y = kos 2x – 2 bagi 0°  x  360°
y = 2 sin x + 3 bagi 0°  x  360° y = cos 2x – 2 for 0°  x  360°
y = 2 sin x + 3 for 0°  x  360°
Penyelesaian
y y
5 1
4
y = 2 sin x + 3 x
3 0 360°
2
–1
1 y = kos 2x – 2
x –2
0 180° 360°
–1
–3
–2
2 y = 2 sin 2x – 2 bagi 0°  x  360° 3 y = 3 kos x + 1 bagi 0°  x  360°

y = 2 sin 2x – 2 for 0°  x  360° y = 3 cos x + 1 for 0°  x  360°
y = 3 kos x + 1
4
y
3
x x
0 180° 360° 0 360°
–2
–2
–4 –3
y = 2 sin 2x – 2
127

y = a tan x bagi/for 0°  x  360° y = a tan bx
y 1 2
y
a x 0 x
0 45° 360°
y = a tan bx + c
y 1 2
0 x

Contoh 16
1 y = 10 tan 2x bagi/for 0°  x  360°
y = 2 tan x bagi/for 0°  x  360°
Penyelesaian 1 2
y
10
0 x
360°
–10
2 x
0 45° 360°
128

2 y = 12 tan 1 x bagi/for 0°  x  360° 3 y = 5 tan x – 10 bagi/for 0°  x  360°
2
y y
12 0 x
–5 360°
–10
0 360°
–12
Latihan 18 Selesaikan masalah-masalah berikut.

TP5 Mengaplikasikan pengetahuan dan kemahiran yang sesuai tentang nisbah dan graf fungsi trigonometri dalam konteks penyelesaian masalah rutin yang kompleks.
Contoh 18
Rajah di bawah menunjukkan graf y = sin x dan y = kos x untuk 0°  x  360°.

The diagram below shows the graphs of y = sin x and y = cos x for 0°  x  360°.
y Cari nilai bagi

Find the values of
2
(a) x jika sin x = kos x,
1.5 x if sin x = cos x,
y = sin x
1 y = kos x/cos x (b) p dan q.
A(p, 0.5) p and q.
0.5
0 45° 90° 180° 270° 360°

135° 225° 315° Penyelesaian
–0.5 B(240°, q) (a) sin x = kos x/cos x
–1 Dari titik persilangan,
From the points of intersection,
–1.5
x = 45°, 225°
(b) A(p , 0.5) pada/on y = sin x
0.5 = sin p, 90°  p  180°.
Sudut tirus yang sepadan ialah sin–1 0.5
y = 30°
The corresponding acute angle is sin–1 0.5 = 30°
p = 180° - 30°
= 150°
240° B(240°, q) pada/on y = kos x/cos x

x
q = kos 240°/cos 240°
60° 0 = –kos (240° – 180°)
= –kos 60°
= –0.5
Sukuan III
129

1 Rajah di bawah ialah graf sesaran lawan masa yang menunjukkan ayunan beban pada spring antara P dan
Q pada titik keseimbangan O.
The diagram below is the displacement versus time graph showing the oscillation of a load on a spring between P and Q about the
equilibrium point O.
spring
spring
Sesaran (cm)
Displacement (cm)
P 3
beban
O 0 Masa (s)
load 0.4 0.8 Time (s)
Q –3

(a) Nyatakan fungsi trigonometri yang diwakili oleh graf.
State the trigonometric function which is represented by the graph.
(b) Berapa lamakah yang diambil oleh beban itu untuk berayun dari P ke Q?
How long does it take to oscillate from P to Q?
(c) Bilakah beban itu kembali ke titik O buat kali pertama?
When is the load return to point O for the first time?
(a) Graf sinus

(b) Sesaran (cm)
P 3
0.6
O 0 Masa (s)
0.2 0.4 0.8
Q –3

Di P, t = 0.2 s dan di Q, t = 0.6 s

Maka, masa yang diambil dari P ke Q
= (0.6 – 0.2) s
= 0.4 s
(c) Sesaran = 0 cm apabila beban itu kembali ke titik O.

Beban itu kembali ke titik O buat pertama kali pada 0.4 s.
130

Kertas 1
1 Dalam Rajah 1, QTS ialah garis 4 Graf manakah yang mewakili S

lurus dengan keadaan T ialah y = kos xo untuk 90o  x 
titik tengah QS. 270o?
In Diagram 1, QTS is a straight line Which graph represents y = cos xo for
k°
such that T is the midpoint of QS. 90o < x < 270o?
P A y P Q R
5 cm x° Rajah 5/Diagram 5
Q S 1—
T Diberi bahawa PR = 16 cm dan
10 cm x SQ = 10 cm. Nilai bagi
26 cm 90o 180o 270o
tan k° ialah
–1—
R Given that PR = 16 cm and SQ = 10
Rajah 1/Diagram 1 B y cm. The value of tan k° is
4 3
Cari nilai bagi kos x°. 1— A – — C – —
3 5
Find the value of cos x°.
x 3 4
5 12 90o 180o 270o
B – — D – —
A – ––– C – ––– 4 5
13 13 –1—
5 12 7 Dalam Rajah 6, GKLM dan
B – ––– D – ––– C y
12 5 FGH ialah garis lurus.
1— In Diagram 6, GKLM and FGH are
2 Rajah 2 menunjukkan
straight lines.
sebahagian daripada graf y = x M
–kos x. 90o 180o 270o
q°
Diagram 2 shows a part of the graph –1— J L
of y = –cos x. K
y D y
P
1 1—
p°
x x F G H
0
90o 180o 270o
–1 Rajah 6/Diagram 6
–1—
Rajah 2/Diagram 2 Diberi bahawa GK = 18 cm,
5 Rajah 4 menunjukkan sebuah JL = 10 cm, GH = 14 cm dan
Koordinat P ialah bulatan unit. 7
Coordinates of P is Diagram 4 shows a unit circle. kos p° = – –––. Cari nilai bagi
A (90°, 1) C (270°, 1) 12
y sin q°.
B (180°, 1) D (360°, 1) Given that GK = 18 cm, JL = 10 cm,
3 Dalam Rajah 3, LMN ialah M(–0.866, 0.5) 7
GH = 14 cm and cos p° = – –– .
12
garis lurus.
x Find the value of sin q°.
In Diagram 3, LMN is a straight O
4 4
line. A — C – —
K 5 5
N(0.707, –0.707) 3 3
q°
50 cm B — D – —
Rajah 4/Diagram 4 5 5
p°
Cari nilai sudut bagi sektor 8 Graf manakah yang mewakili
L M N
minor MON. graf y = sin x bagi 90º  x 
Rajah 3/Diagram 3
Find the value of the angle of the
7 270°?
Diberi bahawa sin p° = ––– minor sector MON.
Which graph represents the graph of
25 A 150o C 155o
dan tan q° = 0.5. Panjang, y = sin x for 90° , x , 270°?
B 165o D 195o A
dalam cm, LMN ialah y
7
Given that sin p° = –– and tan q° = 1
25 6 Dalam Rajah 5, PQR ialah
0.5. The length, in cm, of LMN is garis lurus dan PQ = QR. x
A 27.5 C 55 0 90° 270°
In Diagram 5, PQR is a straight line
B 48 D 60 and PQ = QR. –1
131

B y 11 Graf manakah yang mewakili C y
y = –tan x?
1
Which graph represents y = –tan x?
x A y x
0 90° 270° 0 270°
–1
C y
x D
0 90° 270° y
1
x
0 90° 270°
B y x
–1 0 270°
D y
x
1 0 90° 270°
14 Rajah 9 menunjukkan graf
x y = tan θ.
0 90° 270°
–1 C y Diagram 9 shows the graph of
y = tan θ.
9 Rajah 7 menunjukkan titik y

Q diplot pada suatu satah 0 90° 270°
x
Cartes.
Diagram 7 shows point Q plotted on
a Cartesian plane. D y
y
θ
0 m n
θ
x
x 0 90° 270°
O
Q(0.68, –0.73)
Rajah 7/Diagram 7 12 Dalam Rajah 8, JKL ialah garis Rajah 9/Diagram 9

lurus dan JKMN ialah sebuah
Cari nilai θ. Nilai bagi n – m ialah
Find the value of θ. rombus. The value of n – m is
In Diagram 8, JKL is a straight line
A 286o C 317o A 45°
and JKMN is a rhombus.
B 313o D 330o B 90°
N 8 cm C 135°
10 Graf manakah yang mewakili M
D 180°
y = –sin x bagi 0°  x  180°?
Which graph represents J
15 Dalam Rajah 10, O ialah
y = –sin x for 0° < x < 180°? K
10 cm L asalan dan POQ ialah garis
A y
Rajah 8/Diagram 8 lurus pada satu satah Cartes.
1 In Diagram 10, O is the origin and
Cari nilai bagi tan ∠JNM. POQ is a straight line on a Cartesian
x Find the value of tan ∠JNM. plane.
0 90° 180°
A –0.8 C 0.75
–1 y
B –0.75 D 0.8
B y
P(5, 12)
13 Graf manakah yang mewakili
1
y = kos x bagi 0° < x < 270°?
x Which graph represents
0 90° 180° β
y = cos x for 0° < x < 270°?
–1
A x
y O
C y
Q
1
x Rajah 10/Diagram 10
x 0 270°
0 90° 180° Nilai bagi kos β ialah
The value of cos β is
B y
D y 5 5
A — C – —
13 13
x 12 12
x
0
B — D – —
0 90° 180° 270° 13 13
–1
132

Kertas 2
Bahagian A
1 Kamsiah mempunyai sekeping bongkah kayu berbentuk segi empat T
P S
tepat seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 1. Dia ingin memotong
q
blok itu kepada dua bahagian sepanjang QT dengan keadaan
tan q = –2.5 dan PT : TS = 2 : 1.
Hitung panjang, dalam cm, TS.
Kamsiah has a piece of rectangular wooden block as shown in Diagram 1. She 20 cm
wants to cut the block into two pieces along QT such that tan q = -2.5 and
PT : TS = 2 : 1.
Calculate the length, in cm, of TS. [5 markah/marks] Q R
tan θ = -2.5 Rajah 1/Diagram 1

tan θ = –tan PTQ
Maka, tan PTQ = 2.5
20
= 2.5
PT
20
\ PT =
2.5
= 8 cm
PT : TS = 2 : 1
PT 2
=
TS 1
8
= 2
TS
TS = 4 cm
2 X(0.71, –0.71) ialah titik pada lilitan sebuah bulatan unit berpusat O. Sudut OX dari paksi-x positif ialah θ.
Cari nilai sin θ, kos θ dan tan θ.
X(0.71 , –0.71) is a point on the circumference of a unit circle with center O. The angle OX from the positive x-axis is θ. Find the
values of sin θ, cos θ and tan θ.
[4 markah/marks]
–1 q
1 x
0
X(0.71, –0.71)
–1

sin θ = koordinat-y = –0.71

kos θ = koordinat-x = 0.71
koordinat-y
tan θ =
koordinat-x
–0.71
=
0.71
= –1.0
133

3 Dalam Rajah 2, PQR ialah segi tiga bersudut tegak R
dan PQS ialah garis lurus. Diberi bahawa PQ = 8 cm
dan PR = 6 cm, cari nilai kos x.
In Diagram 2, PQR is a right-angled triangle and PQS is a 6 cm
straight line. Given that PQ = 8 cm and PR = 6 cm, find the value x
of cos x.
[3 markah/marks] P 8 cm Q S
Menggunakan Teorem Pythagoras, Rajah 2/Diagram 2
QR =  62 + 82
= 10 m
kos x = –kos PQR
8
=–
10
= –0.8
4 Dalam Rajah 3, AEC ialah suatu garis lurus.

In Diagram 3, AEC is a straight line.
24 cm
7 cm
E p
C
A
q
5 cm
D

Rajah 3/Diagram 3
Diberi bahawa AE = EC, AB = 7 cm, BC = 24 cm dan CD = 5 cm. Cari nilai bagi

Given that AE = EC, AB = 7 cm, BC = 24 cm and CD = 5 cm. Find the values of
(a) sin p,
(b) tan q.
[5 markah/marks]
(a) B (b)
A E 12.5 cm C
24 cm
q
7 cm 5 cm
p
D
A C

Menggunakan Teorem Pythagoras, \ tan q = –tan DEC
AC =  7 + 24 2 2 5
=–
= 25 cm 12.5
AB = –0.4
Maka, sin p =
AC
7
=
25
134

Bahagian B
5 Dalam setiap rajah berikut, cari nilai sin θ, kos θ dan tan θ.
In each of the following diagrams, find the values of sin θ, cos θ and tan θ.
(a)
y (b) (c)
y y
1 1 1
P(–0.97, 0.26)
q q
–1 1 –1 1 –1 q
1
x x x
0 0
0
R(0.93, –0.37)
–1 Q(–0.86, –0.52)
–1 –1
[9 markah/marks]
(a) sin θ = koordinat-y = 0.26 (b) sin θ = koordinat-y = -0.52 (c) sin θ = koordinat-y = -0.37
kos θ = koordinat-x = -0.97 kos θ = koordinat-x = -0.86 kos θ = koordinat-x = 0.93
koordinat-y koordinat-y koordinat-y
tan θ = tan θ = tan θ =
koordinat-x koordinat-x koordinat-x
0.26 –0.52 –0.37
= = =
–0.97 –0.85 0.93
= –0.27 = 0.60 = –0.40
6 Cari nilai θ bagi setiap fungsi trigonometri berikut dengan keadaan 0°  θ  360°.
Find the values of θ for each of the following trigonometric functions such that 0°  θ  360°.
(a) sin θ = –0.6428 (b) kos/cos θ = 0.6820 (c) tan θ = –1.732
[9 markah/marks]
(a) sin θ = –0.6428 (b) kos θ = 0.6820
= –sin 40° = kos 47°
y Sukuan I
y
0° < q < 90°
320°
220° 313°
S 47° A
S A
x
x
40° T 47° C
T 40° C
Sukuan III
180° < q < 270° Sukuan IV
Sukuan IV
270° < q < 360°
270° < q < 360°
Maka, θ = 47° atau 360° – 47° = 313°
θ = 180° + 40° atau θ = 360° – 40°
= 220° = 320°
θ = 220°, 320°
(c) tan θ = –1.732 = –tan 60°
Sukuan II y
90° < q < 180°
120°
Maka, θ = 180° – 60° atau θ = 360° – 60°
S 60° A = 120° = 300°
x θ = 120°, 300°
T 300° 60° C
Sukuan IV
270° < q < 360°

135

7 (a) Diberi bahawa tan x = 1.428 dan 90°  x  270°, cari nilai x.
Given that tan x = 1.428 and 90°  x  270°, find the value of x.
(b) Diberi bahawa kos y = -0.9511 dan 180°  y  360°, cari nilai y.
Given that cos y = -0.9511 and 180°  y  360°, find the value of y.
[8 markah/marks]
(a) tan x = 1.428, 90°  x  270° (b) kos y = –0.9511, 180°  y  360°
= tan 55° = –kos 18°
Maka, x = 180° + 55° Maka, x = 180° + 18°

= 235° = 198°
y y
235° 198°
S A S A
x x
55° 18°
T C T C
Sukuan III Sukuan III

180° < q < 270° 180° < q < 270°
P
8 Dalam Rajah 4, PQR ialah tiang lampu menegak di tepi jalan. PA
dan QB ialah dua kabel yang menahan tiang itu supaya kekal tegak.
Q ialah titik tengah PR. Diberi bahawa PA = 10 m, AR = 8 m dan
RB = 4 m, cari 10 m Q
y
In Diagram 4, PQR is a vertical lamp post on the road side. PA and QB are two
cables that keep the pole erect vertically. Q is a midpoint of PR. Given that PA =
10 m, AR = 8 m and RB = 4 m, find
x
(a) tan x, 8m B
A R 4m
(b) sin y.
[8 markah/marks] Rajah 4/Diagram 4
(a) Menggunakan Teorem Pythagoras,

P
PR =  AP2 – AR2
=  102 – 82
=6m
Sisi bertentangan 10 m Sisi bertentangan
Maka, tan x =
Sisi bersebelahan
6
= x adj. side
8
3 A 8m R
=
4
P
(b) Q ialah titik tengah PR
Maka, PQ = QR = 3 m
Menggunakan Teorem Pythagoras,
Q y
BQ =  32 + 42
=5m 5m
3m
y ialah sudut cakah yang terletak pada sukuan II
dengan keadaan nilai sin sahaja yang positif.
R 4m B
sin x = sin BQR
4
=
5
136

Zon KBAT
P Q
1 Rajah di sebelah menunjukkan segi empat tepat PQRS dengan
panjangnya adalah dua kali lebarnya. M ialah titik tengah bagi PS.
Nilai kos xo ialah KBAT Menilai
The diagram on the right shows a rectangle PQRS with its length M
xo
is twice its width. M is the midpoint of PS. The value of cos xo is

MQ = (2a)2 + ( 12 a) 2
P
2a
Q S R

1
a
17 2 2
= a
4
M a
 17 xo
= a
2
1
2
a  17
kos ∠QMP = = S R
 17 17
2
a
∴ kos xo = –kos ∠QMP
 17
= –
17
L
2 Dalam rajah, ∆JKL dan ∆KLM ialah segi tiga bersudut tegak.
KJM dan LMN adalah garis lurus.
In the diagram, ∆JKL and ∆KLM are right-angled triangles.
KJM and LMN are straight lines. 50 cm
24
Diberi bahawa kos ∠JKL = . Cari nilai tan x°. KBAT Menilai
25
24
It is given that cos ∠JKL = . Find the value of tan xo.
25 K M
J
xo
24 48 L N
kos ∠JKL = =
25 50
LJ =  502 – 482 50 cm
= 14 cm
14 cm
∠LMJ = ∠KLJ
tan ∠LMJ = tan ∠KLJ
48 24
= = K M
14 7 48 cm J xo
∴ tan x = –tan ∠LMJ N
24
= –
7
y
3 Rajah berikut menunjukkan graf
y = sin x dan y = kos x.
The following diagram shows the graphs of
y = sin x and y = cos x.
Cari nilai p + q. KBAT Mengaplikasi
q
O x
Find the value of p + q. p
p = 45o dan q = 225o

p + q = 45 + 225
= 270o
137

Bab Bidang Pembelajaran: Statistik dan Kebarangkalian
7 Sukatan Serakan Data Terkumpul

Measures of Dispersion for Grouped Data
7.1 Serakan / Dispersion
Latihan 1 Lengkapkan jadual yang berikut dengan selang kelas yang seragam.
Complete the following tables with uniform class intervals.
TP 1 Mempamerkan pengetahuan asas tentang serakan dan sukatan serakan data terkumpul
Contoh 1
1 Jarak
(km)
Markah 10 – 19 20 – 29 30 – 39 40 – 49
51 – 55 Distance
Mark (km)
Penyelesaian
2
Selang kelas yang seragam bermakna Jisim (kg)
5.0 – 5.4 5.5 – 5.9 6.0 – 6.4 6.5 – 6.9 7.0 – 7.4
kelas dengan julat yang sama. Mass (kg)
Uniform class interval means classes with the
same range.
Julat / Range = 4
3 Tinggi
(cm)
Markah 150 – 159 160 – 169 170 – 179 180 – 189
51 – 55 56 – 60 61 – 65 66 – 70 Height
Mark (cm)
Latihan 2 Lengkapkan setiap jadual yang berikut.

Complete each of the following tables.
TP 2 Mempamerkan kefahaman tentang serakan dan sukatan serakan data terkumpul
Contoh 2
Selang kelas/Class interval 20 – 24 25 – 29 30 – 34

Had bawah/Lower limit
Had atas/Upper limit
Sempadan bawah/Lower boundary
Sempadan atas/Upper boundary
Penyelesaian
Selang kelas
20 – 24 25 – 29 30 – 34
Class interval
Had bawah
20 25 30
Lower limit
Had atas
24 29 34
Upper limit
Sempadan bawah 1 1 1
Lower boundary — (19 + 20) = 19.5 — (24 + 25) = 24.5 — (29 + 30) = 29.5
2 2 2
Sempadan atas 1 1 1
Upper boundary — (24 + 25) = 24.5 — (29 + 30) = 29.5 — (34 + 35) = 34.5
2 2 2
138

• Bagi selang kelas 20 – 24, 20 ialah had bawah dan 24 ialah had atas.
For the class interval 20 – 24, 20 is the lower limit and 24 is the upper limit.
1
• Sempadan bawah suatu kelas = — (had atas kelas sebelumnya + had bawahnya)
2
1
Lower boundary of the class = — (upper limit of the class before it + its lower limit)
2
1
• Sempadan atas suatu kelas = — (had atasnya + had bawah kelas berikutnya)
2
1
Upper boundary of the class = — (its upper limit + lower limit of the class after it)
2
• Saiz selang kelas = sempadan atas – sempadan bawah kelas itu
Size of a class interval = upper boundary – lower boundary of the class
1
Skor/Score 40 – 44 45 – 49 50 – 54
Had bawah/Lower limit 40 45 50
Had atas/Upper limit 44 49 54
Sempadan bawah/Lower boundary 39.5 44.5 49.5
Sempadan atas/Upper boundary 44.5 49.5 54.5
2 Diameter/Diameter (cm) 3.1 – 3.4 3.5 – 3.8 3.9 – 4.2

Had bawah/Lower limit 3.1 3.5 3.9
Had atas/Upper limit 3.4 3.8 4.2
Sempadan bawah/Lower boundary 3.05 3.45 3.85
Sempadan atas/Upper boundary 3.45 3.85 4.25
Latihan 3 Tentukan sempadan bawah, sempadan atas dan saiz setiap selang kelas.
Determine the lower boundary, the upper boundary and the size of each class interval.
Contoh 3
Jisim (kg) Sempadan bawah Sempadan atas Saiz selang kelas

Mass (kg) Lower boundary Upper boundary Size of class interval
55 – 59 54.5 59.5 5
60 – 64 59.5 64.5 5
65 – 69 64.5 69.5 5
70 – 74 69.5 74.5 5
Penyelesaian
Jisim (kg) Sempadan bawah Sempadan atas Saiz selang kelas
Mass (kg) Lower boundary Upper boundary Size of class interval
55 – 59 54.5 59.5 59.5 – 54.5 = 5
60 – 64 59.5 64.5 64.5 – 59.5 = 5
65 – 69 64.5 69.5 69.5 – 64.5 = 5
70 – 74 69.5 74.5 74 .5 – 69.5 = 5
Kesilapan Umum
Diberi selang kelas/Given class interval: 5 – 9
Saiz selang kelas/Size of class interval: 9 – 5 = 4
139

1
Panjang (cm) Sempadan bawah Sempadan atas Saiz selang kelas
Length (cm) Lower boundary Upper boundary Size of class interval
3.0 – 3.3 2.95 3.35 0.4
3.4 – 3.7 3.35 3.75 0.4
3.8 – 4.1 3.75 4.15 0.4
4.2 – 4.5 4.15 4.55 0.4
2
Diameter (cm) Sempadan bawah Sempadan atas Saiz selang kelas
Diameter (cm) Lower boundary Upper boundary Size of class interval
1.1 – 1.3 1.05 1.35 0.3
1.4 – 1.6 1.35 1.65 0.3
1.7 – 1.9 1.65 1.95 0.3
2.0 – 2.2 1.95 2.25 0.3
Exercise 4 Hitung titik tengah bagi setiap selang kelas yang berikut.
Calculate the midpoint of each of the following class intervals.
Contoh 4
(a) 35 – 39 (b) 0.4 – 0.8

Titik tengah kelas Titik tengah kelas had bawah + had atas
Titik tengah kelas = 2
Class midpoint Class midpoint
35 + 39 0.4 + 0.8 lower limit + upper limit
= = Midpoint of a class =
2
2 2
= 37 = 0.6
1 21 – 29 2 80 – 89 3 5.5 – 5.9
21 + 29 80 + 89 5.5 + 5.9
= 25 = 84.5 = 5.7
2 2 2
4 120 – 124 5 0.6 – 0.8 6 27 – 32

120 + 124 0.6 + 0.8 27 + 32
= 122 = 0.7 = 29.5
2 2 2
7 90 – 94 8 170 – 179 9 0.05 – 0.09

90 + 94 170 + 179 0.05 + 0.09
= 92 = 174.5 = 0.07
2 2 2
140

Latihan 5 Lukis histogram berdasarkan jadual kekerapan yang berikut.
Draw a histogram based on each of the following frequency tables.
TP 3 Mengaplikasikan kefahaman tentang serakan dan sukatan serakan data terkumpul untuk melaksanakan tugasan mudah
Contoh 5
Jisim (kg)
26 – 30 31 – 35 36 – 40 41 – 45 46 – 50
Mass (kg)
Kekerapan
4 8 12 6 4
Frequency
Penyelesaian Kekerapan
Frequency PAK-21
laman web
Skor Kekerapan Sempadan bawah Sempadan atas
Score Frequency Lower boundary Upper boundary 12
10
26 – 30 4 25.5 30.5
8
31 – 35 8 30.5 35.5 6
4
36 – 40 12 35.5 40.5 2
0 Jisim (kg)
41 – 45 6 40.5 45.5 25.5 30.5 35.5 40.5 45.5 50.5 Mass (kg)
46 – 50 4 45.5 50.5 Jika selang skala bagi x yang

pertama tidak bermula dengan
0, simbol pecah dilukis untuk
Laman Web
menunjukkan ruang pada skala.
Imbas atau layari http://www. If the first x-scale interval does not start at
matematik45.cikgunaza.com/2012/02/
0, a break symbol is drawn to show a gap
histogram.html tentang langkah-
langkah melukis histogram in the scale.
i-THINK Peta Pokok

Tiga Cara Melukis Histogram
Three Ways of Drawing Histogram
Kekerapan Kekerapan Kekerapan

Frequency Frequency Frequency
12 12 12
10 10 10
8 8 8
6 6 6
4 4 4
2 2 2
0 0 0
20-24 25-29 30-34 35-39 40-44 Markah 19.5 24.5 29.5 34.5 39.5 44.5 Markah 22 27 32 37 42 Markah
Marks Marks Marks
Selang kelas Sempadan Titik tengah

Class interval Boundary Midpoint
141

1 Panjang (cm) Kekerapan 2 Tinggi (cm) Kekerapan
Length (cm) Frequency Height (cm) Frequency
0.5 – 0.9 6 152 – 156 5
1.0 – 1.4 7 157 – 161 9
1.5 – 1.9 14 162 – 166 11
2.0 – 2.4 10 167 – 171 16
2.5 – 2.9 8 172 – 176 7
3.0 – 3.4 4 177 – 181 3
Kekerapan
Kekerapan
16
14 14
12 12
10 10
8 8
6 6
4 4
2 2
0 0.45 0.95 1.45 1.95 2.45 2.95 3.45 Markah 0 151.5 156.5 161.5 166.5 171.5 176.5 181.5 Markah
Latihan 6 Lengkapkan setiap jadual kekerapan longgokan yang berikut.

Complete each of the following cumulative frequency tables.
Contoh 6
Markah/Mark 50 – 59 60 – 69 70 – 79 80 – 89 90 – 99
Kekerapan/Frequency 3 11 15 17 4
Kekerapan longgokan
Cumulative frequency
Penyelesaian
Markah/Mark 50 – 59 60 – 69 70 – 79 80 – 89 90 – 99
Kekerapan/Frequency 3 11 15 17 4
Kekerapan longgokan
3 3 + 11 = 14 14 + 15 = 29 29 + 17 = 46 46 + 4 = 50
Kekerapan longgokan bagi suatu data ialah hasil tambah kekerapan data itu dengan
kekerapan-kekerapan sebelum selang kelas.
Cumulative frequency of a class interval is the sum of its frequency and the frequencies before the class
interval.
142

1 Kekerapan 2 Kekerapan
Skor Kekerapan
Panjang (cm) Kekerapan longgokan longgokan
Score Frequency
Length (cm) Frequency Cumulative Cumulative frequency
frequency
0–9 5 5
70 – 79 8 8
10 – 19 12 17
80 – 89 11 19
20 – 29 14 31
90 – 99 12 31
100 – 109 5 36 30 – 39 21 52
110 – 119 8 44 40 – 49 9 61
120 – 129 6 50 50 – 59 3 64
Latihan 7 Lukis histogram longgokan berdasarkan data berikut.

Draw a cumulative histogram based on the data below.
Contoh 7
Penyelesaian
Kekerapan longgokan
Markah Kekerapan Kekerapan longgokan Cumulative frequency
Mark Frequency Cumulative frequency
65 – 69 3 3 40
70 – 74 5 8
30
75 – 79 9 17
20
80 – 84 12 29
10
85 – 89 6 35
0 Markah
90 – 94 5 40 64.6 69.5 74.5 79.5 84.5 89.5 94.6 Mark
1
Markah Kekerapan Kekerapan longgokan Kekerapan longgokan
Mark Frequency Cumulative frequency
25 – 27 5 5 50
28 – 30 12 17 40
31 – 33 8 25 30
34 – 36 15 40
20
37 – 39 7 47
10
40 – 42 3 50
0 Jisim (kg)
24.5 27.5 30.5 33.5 36.5 39.5 42.5
2 Kekerapan longgokan
Masa (s) Kekerapan Kekerapan longgokan
Time (s) Frequency Cumulative frequency
35
15.1 – 15.5 4 4
30
15.6 – 16.0 5 9
16.1 – 16.5 6 15 25
16.6 – 17.0 8 23 20
17.1 – 17.5 5 28 15
17.6 – 18.0 4 32
10
0 Masa (s)
15.05 15.55 16.05 16.55 17.05 17.55 18.05
143

Latihan 8 Lukis poligon kekerapan daripada setiap histogram yang berikut.
Draw a frequency polygon from each of the following histograms.
Contoh 8
Kekerapan
Frequency
Poligon kekerapan boleh juga dilukis daripada

30
jadual kekerapan.
25 Frequency polygon can also be drawn from frequency table.
20
Kekerapan Kekerapan
15 Frequency Frequency
10
20 20
5
15 15
0 Jarak (km)
9.5 12.5 15.5 18.5
10 21.5 24.5 Distance (km) 10
5 5
Penyelesaian
0 Tandakan titik tengah pada bahagian Markah 0 Markah
59.5 64.5 69.5 74.5 79.5 84.5 89.5 Marks 57 62 67 72 77 82 87 92 Marks
atas palang segi empat tepat.
Kekerapan Mark midpoints at the tops of Poligon kekerapan menggunakan titik tengah
Frequency Frequency polygon using midpoints
rectangular bars.
30
25 Sambungkan titik–titik
tengah dengan garis lurus. Kesilapan Umum
20
Join midpoints with straight Kekerapan
15
lines. Frequency
10
5
0 Jarak (km) Tidak ditutup

6.5 9.5 12.5 15.5 18.5 21.5 24.5 27.5 Distance (km) Not enclosed
Tandakan dua titik tengah pada dua

selang kelas dengan kekerapan sifar.
Mark midpoints at two class intervals with
Jarak (km)
zero frequency. Distance (km)
1 2
Kekerapan Kekerapan
Frequency Frequency
12 30
10 25
8 20
6 15
4 10
2 5
Jisim (kg) Jisim (kg)

0 0
5.5 10.5 15.5 20.5 25.5 30.5 Mass (kg) 25.5 30.5 35.5 40.5 45.5 50.5 Mass (kg)
144

Latihan 9 Lukis poligon kekerapan bagi setiap jadual kekerapan yang berikut.
Draw a frequency polygon from each of the following frequency tables.
TP 4 Mengaplikasikan pengetahuan dan kemahiran yang sesuai tentang sukatan serakan data terkumpul dalam konteks penyelesaian masalah rutin yang mudah
Contoh 9
Skor/Score 20 – 29 30 – 39 40 – 49 50 – 59 60 – 69 70 – 79
Kekerapan/ Frequency 1 5 10 8 4 2
Penyelesaian Kekerapan
Frequency
Skor Titik tengah Kekerapan
Score Midpoint Frequency
10
20 – 29 24.5 1
8
30 – 39 34.5 5
6
40 – 49 44.5 10
4
50 – 59 54.5 8
2
60 – 69 64.5 4
70 – 79 74.5 2 0 Skor
14.5 24.5 34.5 44.5 54.5 64.5 74.5 84.5 Score
1 Diameter (mm) Kekerapan 2 Panjang (cm) Kekerapan

Diameter (mm) Frequency Length (cm) Frequency
20.1 – 20.5 5 70 – 72 10
20.6 – 21.0 15 73 – 75 25
21.1 – 21.5 20 76 – 78 18
21.6 – 22.0 30 79 – 81 35
22.1 – 22.5 25 82 – 84 20
22.6 – 23.0 10 85 – 87 15
88 – 90 5
Kekerapan
Kekerapan
35
30 30
25 25
20 20
15 15
10 10
5 5
0 0
19.8 20.3 20.8 21.3 21.8 22.3 22.8 23.3 Diameter 68 71 74 77 80 83 86 89 92
(mm) Panjang (cm)
145

Latihan 10 Bina jadual kekerapan longgokan dan lukis ogif yang mewakili maklumat itu.
Construct a cumulative frequency table and draw an ogive to represent the information.
Contoh 10
Masa yang diambil oleh 100 orang murid dari rumah mereka ke sekolah yang sama dicatatkan dalam jadual
seperti yang ditunjukkan di bawah.
Time taken by 100 students from their house to the same school were recorded in the table as shown below.
Masa (minit)
5–9 10 – 14 15 – 19 20 – 24 25 – 29 30 – 34 35 – 39
Time (minutes)
Kekerapan
7 18 19 21 17 12 6
Frequency
Penyelesaian
(a)
Masa (minit) Kekerapan Sempadan atas Kekerapan longgokan
Time (minutes) Frequency Upper boundary Cumulative frequency
0–4 0 4.5 0
5–9 7 9.5 7
10 – 14 18 14.5 25
15 – 19 19 19.5 44
20 – 24 21 24.5 65
25 – 29 17 29.5 82
30 – 34 12 34.5 94
35 – 39 6 39.5 100
(b)
Kekerapan longgokan
100
Ogif ialah graf kekerapan longgokan
90 (kekerapan longgokan melawan
sempadan atas).
An ogive is a cumulative frequency graph
80
(cumulative frequency against upper boundaries).
70
60 Kesilapan Umum
Kekerapan longgokan
50 Cumulative frequency
Ogif perlu dilukis

40 menggunakan
lengkung licin.
30 An ogive must be
drawn using a smooth
curve.
20
0
Markah/Marks
10
0 Masa (minit)
4.5 9.5 14.5 19.5 24.5 29.5 34.5 39.5 Time (minutes)
146

1 Jadual di bawah menunjukkan taburan panjang 160 batang pensel yang digunakan oleh murid.
The table below shows the distribution of lengths of 160 pencils used by students.
Panjang /Length (mm) 90 – 99 100 – 109 110 – 119 120 – 129 130 – 139 140 – 149 150 – 159
Kekerapan/Frequency 8 16 28 35 42 21 10
Kekerapan longgokan Sempadan

Kekerapan longgokan
atas
160 x
99.5 8
x
140
109.5 24
x
120 119.5 52
100
129.5 87
x 139.5 129
80
149.5 150
60
x 159.5 160
40
x
20
x
0 x Panjang (mm)
89.5 99.5 109.5 119.5 129.5 139.5 149.5 159.5
2 Jadual berikut menunjukkan jarak yang dilalui oleh 100 orang pelari dalam masa tertentu yang diperuntukkan.
The following table shows the distances covered by 100 runners in a specific time allocated.
Jarak /Distance (km) 3.1 – 4.0 4.1 – 5.0 5.1 – 6.0 6.1 – 7.0 7.1 – 8.0 8.1 – 9.0
Kekerapan/Frequency 11 29 34 16 7 3
Kekerapan longgokan
100
x
x

Jarak (km) Kekerapan longgokan
90 x
4.05 11
80
x 5.05 40
70
6.05 74
60
7.05 90
50 8.05 97
40 x 9.05 100
30
20
10 x
0 Jarak (km)
3.05 4.05 5.05 6.05 7.05 8.05 9.05
147

Latihan 11 Tentukan median, kuartil pertama, kuartil ketiga dan julat antara kuartil daripada setiap
ogif yang berikut.
Determine the median, the first quartile, the third quartile and the interquartile range from each of the
following ogives.
Contoh 11
Kekerapan longgokan
Kekerapan longgokan
32
N
28
3 3
—N —N
4 4
24
1
—N
2
20 1
—N
1 4
—N
2
16 0 Panjang (cm)
P QR Length (cm)
12 P = Kuartil pertama/First quartile

1 Q = Median/Median
—N
4 R = Kuartil ketiga/Third quartile
8
Julat antara kuartil/Interquartile = R – P
4
(a) Median/Median = 37.5 + 0.8 = 38.3
(b) Kuartil pertama = 33.5 + 1.6 = 35.1
0 Jisim (kg)
Mass (kg) First quartile
29.5 33.5 37.5 41.5 45.5 49.5
(c) Kuartil ketiga = 37.5 + 3.0 = 40.5
Third quartile
(d) Julat antara kuartil = 40.5 – 35.1 = 5.4
Julat antara kuartil
Cumulative frequency Cumulative frequency
45 40
40 35
35 30
30 25
25 20
20 15
15 10
10 5
5 0 Markah
29.5 39.5 49.5 59.5 69.5 79.5 89.5 Marks
0 Tinggi (cm)
139.5 144.5 149.5 154.5 159.5 164.5 Height (cm)
(a) Median = 150.5 (a) Median = 51.5

(b) Kuartil pertama = 147 (b) Kuartil pertama = 44.5
(c) Kuartil ketiga = 154.5 (c) Kuartil ketiga = 60.5
(d) Julat antara = 7.5 (d) Julat antara kuartil = 16
148

Latihan 12 Selesaikan setiap masalah yang berikut. KBAT Mengaplikasi
Solve each of the following problems.
TP 5 Mengaplikasikan pengetahuan dan kemahiran yang sesuai tentang sukatan serakan data terkumpul dalam konteks penyelesaian masalah rutin yang kompleks
Contoh 12
Ogif di bawah menunjukkan markah yang dikutip Penyelesaian

oleh sekumpulan murid dalam suatu ujian. (a) Jumlah bilangan murid = 50
The ogive below shows the marks obtained by a group of The total number of students = 50
students in a test. (b)
Kekerapan longgokan
Berdasarkan ogif, Cumulative frequency
Based on the ogive,
(a) nyatakan jumlah murid yang menduduki ujian 50
itu,
state the total number of students who sat for the test, 45
(b) tentukan nilai x jika 50% daripada murid itu
40
memperoleh markah kurang daripada x,
determine the value of x if 50% of the students obtain less 35
than x marks,
(c) hitung peratusan murid yang mendapat lebih 30
daripada 32 markah.
25
calculate the percentage of students who obtained more
than 32 marks. 20
15
Kekerapan longgokan 10
5
50
0 Markah
9.5 14.5 19.5 24.5 29.5 34.5 39.5 Marks
45
50% daripada murid
40 50% of the students
50
35 = × 50
100
30 = 25
25 Daripada ogif,
From the ogive,
20
x = 23.0
15 (c) Bilangan murid yang mendapat 32 markah atau

kurang ialah 45. Maka bilangan murid yang
10 mendapat lebih daripada 32 markah
The number of students who obtained 32 marks or less is 45.
Hence the number of students who obtained more than 32
5
marks
0 Markah = 50 – 45
9.5 14.5 19.5 24.5 29.5 34.5 39.5 Marks =5
∴ Peratusan murid yang mendapat lebih daripada

32 markah
Percentage of pupils who obtained more than 32 marks
5
=
× 100%
50
= 10%
149

1 Ogif di bawah menunjukkan skor yang diperoleh 2 Ogif di bawah menunjukkan taburan jisim bagi
sekumpulan murid dalam suatu peraduan. murid-murid darjah 6.
The ogive below shows the scores obtained by a group of The ogive below shows the distribution of masses of a class
students in a contest. of standard 6 pupils.
Berdasarkan ogif itu, Cari
Based on the ogive, Find
(a) nyatakan bilangan murid yang mendapat (a) bilangan murid yang berjisim daripada 30 kg
skor kurang daripada 49.5, sehingga 34 kg,
state the number of students who score less than 49.5, the number of pupils with mass from 30 kg to
(b) tentukan skor minimum jika 30% daripada 34 kg,
murid itu layak untuk peraduan yang (b) bilangan murid yang berjisim lebih daripada
seterusnya. 39.5 kg,
determine the minimum score if 30% of the students the number of pupils who have mass more than 39.5 kg,
qualified for the next contest. (c) julat antara kuartil bagi data itu.
the interquartile range of the data.
Kekerapan longgokan Kekerapan longgokan

Cumulative frequency Cumulative frequency
80 40
70 35
60 30
50 25
40 20
30 15
20 10
10 5
0 0 Jisim (kg)
Skor
9.5 19.5 29.5 39.5 49.5 59.5 69.5 19.5 24.5 29.5 34.5 39.5 44.5 49.5 Mass (kg)
Score
(a) 68 (a) 27 – 17 = 10
(b) Bilangan murid yang tidak layak (b) 40 – 35 = 5
= (100% – 30%) × 80 1
(c) Kuartil pertama = × 40 = 10 ⇒ 26
= 70% × 80 4
= 56 3
Kuartil ketiga = × 40 = 30 ⇒ 36
∴ Skor minimum = 40.5 4
Julat antara kuartil = 36 – 26 = 10
150

7.2 Sukatan Serakan / Measures of Dispersion
Latihan 13 Tentukan julat, varians dan sisihan piawai bagi data terkumpul yang berikut.
Determine the range, variance and standard deviation for the following grouped data.
Contoh 13
Penyelesaian
Markah Kekerapan
Mark Frequency Titik tengah, x
f fx fx 2
Midpoint, x
21 – 25 6
23 6 138 3 174
26 – 30 13 28 13 364 10 192
31 – 35 9 33 9 297 9 801
38 11 418 15 884
36 – 40 11
43 7 301 12 943
41 – 45 7 48 4 192 9 216
Jumlah
46 – 50 4 50 1 710 61 210
Total
Julat / Range = 48 – 23
= 25
∑fx2 — 2
Varians/Variance, σ2 = – x 
∑f
2
=
1 710 – 61 210
50 50  
= 54.56

2
 
∑fx2 ∑fx
Sisihan piawai/Standard deviation, σ = –
∑f ∑f
=  54.56
= 7.386
Julat = titik tengah selang kelas terakhir - titik tengah selang kelas pertama
Range = midpoint of the last class interval – midpoint of the first class interval
∑fx2 – 2
Varians/ Variance, σ2 = – (x)
∑f
x = titik tengah selang kelas / midpoint of class interval

2
 ∑f 
∑fx2 ∑fx
Sisihan piawai / Standard deviation, σ = –  Varians/Variance
∑f
151

1
Markah Kekerapan Titik tengah, x f fx fx 2
Mark Frequency
4.0 – 4.4 8 4.2 8 33.6 141.12

4.7 14 65.8 309.26
4.5 – 4.9 14
5.2 26 135.2 703.04
5.0 – 5.4 26
5.7 32 182.4 1 039.68
5.5 – 5.9 32 6.2 13 80.6 499.72
6.0 – 6.4 13 6.7 12 80.4 538.68

Jumlah 105 578 3 231.5
6.5 – 6.9 12
Julat = 6.7 – 4.2

2
 ∑f 
∑fx2 ∑fx
= 2.5 Sisihan piawai, σ = –
∑f
∑fx2
– —
2
Varians, σ2 = x =  0.4738
∑f
 
2
3 231.5 – 578 = 0.6883
=
105 105
= 0.4738
2

Tinggi (cm) Kekerapan Titik tengah, x f fx fx 2
Height (cm) Frequency
146 – 150 14 148 14 2 072 306 656
153 8 1 224 187 272

151 – 155 8
158 18 2 844 449 352
156 – 160 18
163 10 1 630 265 690
161 – 165 10
168 7 1 176 197 568
166 – 170 7 173 2 346 59 858
171 – 175 2 Jumlah 59 9 292 1 466 396
Julat = 173 - 148

2
 ∑f 
∑fx2 ∑fx
= 25 Sisihan piawai, σ = –
∑f
∑fx2
– —
2
Varians, σ2 = x =  50.59
∑f
 
2
1 466 396 – 9 292 = 7.113
=
59 59
= 50.59
152

Latihan 14 Bina plot kotak dan nyatakan bentuk taburan plot kotak itu berdasarkan ogif di bawah.
Construct a box plot and state the distribution shape of the box plot based on the ogive below.
Contoh 14
Kekerapan longgokan Penyelesaian

Cumulative frequency Kuartil pertama/ First quartile = 8.3
Median/ Median = 10.7
45 Kuartil ketiga/ Third quartile = 13.3
40
35
30
2 4 6 8 10 12 14 16 18 20
25 Data ini mempunyai taburan simetri kerana bahagian kiri dan
kanan plot kotak sama besar.
20 The data is distributed symmetrically because the left and right side of the
Q3 box plot is equal.
15
10 Q2
5 Q1 Plot kotak/ Box plot

Jisim (kg) Q1 Q2 Q3
0
2 5 8 11 14 17 20 Mass (kg)
Nilai minimum Nilai maksimum

Minimum value Maximum value
Q1 = Kuartil pertama/ First quartile
Q2 = Median/ Median
Q3 = Kuartil ketiga/ Third quartile
1
Kekerapan longgokan
Kuartil pertama = 14.5
Median = 20.5
100 Kuartil ketiga = 27.0
90
80
70
5 10 15 20 25 30 35 40 45 50
60 Data ini mempunyai taburan pencong ke kanan

kerana bahagian kanan plot kotak lebih besar daripada
50 bahagian kiri plot kotak.
40 Q3
30
Q2
20
Q1
10
0 Masa (minit)
Time (minutes)
4.5 9.5 14.5 19.5 24.5 29.5 34.5 39.5 44.5 49.5
153

2
Kuartil pertama = 35.5
Kekerapan longgokan
Cumulative freqency Median = 39.0
Kuartil ketiga = 41.5
32
28
24
25 30 35 40 45 50
20
1 × 32 = 16
2 Data ini mempunyai taburan pencong ke kiri
16 kerana bahagian kiri plot kotak lebih besar
daripada bahagian kanan.
12
1 × 32 = 8
4
8
0 Jisim (kg)
25.5 29.5 33.5 37.5 41.5 45.5 Mass (kg)
Latihan 15 Banding dan tafsirkan set data terkumpul berikut dengan mencari sukatan serakannya.
Seterusnya, buat kesimpulan berdasarkan sukatan serakan itu.
Compare and interpret the following sets of grouped data by calculating the measures of dispersion. Hence,
make a conclusion based on the measures of dispersion.
Contoh 15
Data A Data B
Jisim (kg) Kekerapan Jisim (kg) Kekerapan
Mass (kg) Frequency Mass (kg) Frequency
25 - 27 5 31 – 35 20
28 - 30 12 36 – 40 23
31 - 33 8 41 – 45 27
34 - 36 15 46 – 50 24
37 - 39 7 51 – 55 26
40 - 42 3 56 – 60 21
Penyelesaian
Data A
∑fx2 — 2
Titik tengah Varians/Variance, σ2 = – x 
Midpoint f fx fx2 ∑f
2
 
x 55 190 – 1 648
=
26 5 130 3 380 50 50
29 12 348 10 092 = 17.4384
32 8 256 8 192

2
 
∑fx2 ∑fx
35 15 525 18 375 Sisihan piawai/Standard deviation, σ = –
∑f ∑f
38 7 266 10 108
=  17.4384
41 3 123 5 043
= 4.176
Jumlah / Total 50 1 648 55 190
154

Data B
Titik tengah ∑fx2 — 2
Midpoint f fx fx 2
∑f
x 2
33 20 660 21 780 =
303 889 – 6 443
141 141  
38 23 874 33 212 = 67.20
43 27 1 161 49 923

2
 
48 24 1 152 55 296 ∑fx2 ∑fx
Sisihan piawai/Standard deviation, σ = –
53 26 1 378 73 034 ∑f ∑f
58 21 1 218 70 644 =  67.20
Jumlah / Total = 8.198
141 6 443 303 889
Sisihan piawai bagi data terkumpul A adalah separuh daripada data terkumpul B. Maka, data terkumpul A
adalah kurang diserakkan berbanding data terkumpul B.
The standard deviation of grouped data A is about half of that of grouped data B. Therefore, grouped data A is less dispersed than
grouped data B.
1 Data P Data Q
Panjang (cm) Kekerapan Length (cm) Kekerapan
Length (cm) Frequency Panjang (cm) Frequency
12.3 – 12.7 13 2.6 – 2.9 8
12.8 – 13.2 16 3.0 – 3.3 14
3.4 – 3.7 6
13.3 – 13.7 20
3.8 – 4.1 13
13.8 – 14.2 18
4.2 – 4.5 8
14.3 – 14.7 10 4.6 – 4.9 2
Data P Data Q
Titik tengah Titik tengah
f fx fx2 f fx fx2
x x
12.5 13 162.5 2 031.25 2.75 8 22 60.5

3.15 14 44.1 138.915
13.0 16 208 2 704
3.55 6 21.3 75.615
13.5 20 270 3 645
3.95 13 51.35 202.8325
14.0 18 252 3 528
4.35 8 34.8 151.38
14.5 10 145 2 102.5 4.75 2 9.5 45.125
Jumlah 77 1 037.5 14 010.75 Jumlah 51 183.05 674.3675
2 2
∑fx ∑fx
– — – —
2 2
Varians, σ2 = x Varians, σ2 = x
∑f ∑f
   
2 2
14 010.75 – 1 037.5 674.3675 – 183.05
= =
77 77 51 51
= 0.4084 = 0.3404
Sisihan piawai, σ Sisihan piawai, σ
 
2 2
 ∑f   ∑f 
∑fx2 ∑fx ∑fx2 ∑fx
= – = –
∑f ∑f
=  0.4084 =  0.3404
= 0.6391 = 0.5835
Sisihan piawai bagi data terkumpul Q kurang daripada data terkumpul P. Maka, data terkumpul Q adalah kurang
diserakkan berbanding data terkumpul P.
155

2 Data R Data S
Skor Kekerapan Skor Kekerapan
Score Frequency Score Frequency
0–4 4 0–4 2
5–9 5 5–9 4
10 – 14 9 10 – 14 12
15 – 19 4 15 – 19 7
20 – 24 2 20 – 24 3
25 – 29 6 25 – 29 2
Data R Data S
Titik tengah, x f fx fx2 Titik tengah, x f fx fx2
2 4 8 16 2 2 4 8
7 5 35 245 7 4 28 196
12 9 108 1 296 12 12 144 1 728
17 4 68 1 156 17 7 119 2 023
22 2 44 968 22 3 66 1 452
27 6 162 4 374 27 2 54 1 458
Jumlah 30 263 3 681 Jumlah 30 415 6 865
∑fx2 ∑fx2
– — – —
2 2
Varians, σ = 2
x Varians, σ = 2
x
∑f ∑f
   
2 2
3 681 – 263 6 865 – 415
= =
30 30 30 30
= 45.85 = 37.47
Sisihan piawai, σ Sisihan piawai, σ
 
2 2
 ∑f   ∑f 
∑fx2 ∑fx ∑fx2 ∑fx
= – = –
∑f ∑f
=  45.85 =  37.47
= 6.771 = 6.121
Data terkumpul R dan data terkumpul S mempunyai sisihan piawai yang hampir sama nilainya.
Bagaimanapun, data terkumpul S kurang diserakkan sedikit berbanding data terkumpul R.
156

Latihan 16 Nyatakan bentuk taburan histogram dan tafsirkan serakan bagi dua set data terkumpul
berdasarkan histogram di bawah. Seterusnya, buat kesimpulan daripada histogram itu.
KBAT Menganalisis
State the distribution shape of histograms and interpret the dispersions of two sets of grouped data based on
the histogram below. Hence, make a conclusion from the histogram.
Contoh 16
Kekerapan Kekerapan
Frequency Frequency
7 7
6 6
5 5
4 4
3 3
2 2
1 1
0 Markah 0 Markah
47 52 57 62 67 72 Marks 47 52 57 62 67 72 Marks
Histogram A Histogram B
Penyelesaian
(a) Bentuk taburan histogram A ialah bentuk loceng manakala histogram B ialah pencong ke kiri.
The histogram A is a bell - shaped distribution and histogram B is skewed to the left.
(b) Data dalam Histogram A / Data in Histogram A
2
 
∑fx2 ∑fx
Varians/Variance, σ = – 2
∑f ∑f
2 × 472 + 5 × 522 + 7 × 572 + 4 × 622 + 3 × 672 + 1 × 722 –
=
22
2
 2 × 47 + 5 × 52 + 7 × 57 + 4 × 62 + 3 × 67 + 1 × 72
22 
= 42.36

2
 
∑fx2 ∑fx
Sisihan piawai / Standard deviation, σ = –  Varians/Variance
∑f ∑f
=  42.36
= 6.508
Data dalam Histogram B / Data in Histogram B
2
 
∑fx2 ∑fx
Varians/ Variance, σ2 = –
∑f ∑f
2 × 472 + 3 × 522 + 4 × 572 + 5 × 622 + 6 × 672 + 2 × 722 –
=
22
2
 2 × 47 + 3 × 52 + 4 × 57 + 5 × 62 + 6 × 67 + 2 × 72
22 
= 52.686
Sisihan piawai / Standard deviation, σ =  52.686
= 7.2585
Sisihan piawai bagi data dalam Histogram A < Sisihan piawai bagi data dalam Histogram B
Maka, data dalam Histogram A kurang diserakkan berbanding data dalam Histogram B.
Standard deviation of data in Histogram A < Standard deviation of data in Histogram B
Therefore, data in Histogram A is less dispersed than data in Histogram B.
157

1
Kekerapan Kekerapan
Frequency Frequency
14 14
12 12
10 10
8 8
6 6
4 4
2 2
0 Markah 0 Markah
5 15 25 35 45 55 Marks 5 15 25 35 45 55 Marks
Histogram P Histogram Q
(a) Histogram P berbentuk bimod manakala histogram Q berbentuk loceng.

(b) Data dalam Histogram P
 ∑f 
2
∑fx2 ∑fx
Varians, σ2 = –
∑f
6 × 52 + 12 × 152 + 4 × 252 + 12 × 352 + 9 × 452 + 5 × 552
= –
48
2
 6 × 5 + 12 × 15 + 4 × 25 + 12 × 35 + 9 × 45 + 5 × 55
48 
= 249.61

2
 ∑f 
∑fx2 ∑fx
Sisihan piawai, σ = –
∑f
=  249.61
= 15.8
Data dalam Histogram Q
 ∑f 
2
∑fx2 ∑fx
Varians, σ2 = –
∑f
5 × 52 + 7 × 152 + 14 × 252 + 12 × 352 + 6 × 452 + 4 × 552
= –
48
2
 5 × 5 + 7 × 15 + 14 × 25 + 12 × 35 + 6 × 45 + 4 × 55
48 
= 190.58

2
 ∑f 
∑fx2 ∑fx
Sisihan piawai, σ = –
∑f
=  190.58
= 13.81
Sisihan piawai bagi data dalam Histogram P > Sisihan piawai bagi data dalam Histogram Q
Maka, data dalam Histogram P lebih banyak diserakkan berbanding data dalam Histogram Q.
158

Solve.
Contoh 17
Data terkumpul di sebelah menunjukkan taburan Jisim (kg) Kekerapan

jisim bagi 50 orang murid dalam sebuah kelas. Mass (kg) Frequency
The grouped data on the right shows the distribution of mass of 31 – 35 5
50 students in a class.
Cari / Find 36 – 40 8
(a) varians / the variance, 41 – 45 14
(b) sisihan piawai / the standard deviation. 46 – 50 x
51 – 55 7
Penyelesaian
∑f = 50 56 – 60 4
5 + 8 + 14 + x + 7 + 4 = 50
x + 38 = 50 ∑fx2 — 2
x = 50 – 38 ∑f
= 12 2
Titik tengah =
50 50
103 650 – 2 250

Midpoint, f fx fx2
= 48
x
33 5 165 5 445
Sisihan piawai/Standard deviation,
38 8 304 11 552

2
 
43 14 602 25 886 ∑fx2 ∑fx
σ2 = –
48 12 576 27 648 ∑f ∑f
53 7 371 19 663
=  48
58 4 232 13 456
= 6.928
Jumlah/ Total 50 2 250 103 650
1 Data terkumpul di sebelah menunjukkan taburan jisim Jisim (kg) Kekerapan

bagi sekumpulan murid di sebuah sekolah. Mass (kg) Frequency
The grouped data on the right shows the distribution of mass of a
group of students in a school. 40 – 44 2
8 45 – 49 4
Jika min data itu ialah 55 , cari
9 50 – 54 p
8
If the mean of the data is 55 , find
9 55 – 59 10
(a) nilai p / value of p, 60 – 64 7
(b) varians / variance, 65 – 69 4
(c) sisihan piawai / standard deviation.
Titik tengah, x f fx fx2 — ∑fx
(a) x =
42 2 84 3 528 ∑f
47 4 188 8 836 8 1 544 + 52p
55 =
9 27 + p
52 p 52p 24 336
503 1 544 + 52p
57 10 570 32 490 =
9 27 + p
62 7 434 26 908 13 581 + 503p = 13 896 + 468p
67 4 268 17 956 503p – 468p = 13 896 – 13 581
35p = 315
Jumlah 27 + p 1 544 + 52p 114 054 p = 9
f = 27 + 9
(c) Sisihan piawai, σ
= 36

∑fx2 —2 ∑fx2
– —
2
(b) Varians, σ2 = – x  = x
∑f ∑f
 
2
114 054 503
= – =  44.60
36 9
= 44.60 = 6.678
159

Kertas 2
Bahagian A
1 Poligon kekerapan dalam Rajah 1 Frequency

Kekerapan
menunjukkan jisim surat khabar
lama yang dijual oleh penduduk
Kampung Ayer Jerneh. 14 – x
The frequency polygon in Diagram 1 12 – x
shows the masses of old newspapers
sold by residents of Kampung Ayer 10 –
Jerneh.
8–
Berdasarkan poligon kekerapan,
lengkapkan jadual di bawah. 6– x x
Based on the frequency polygon,
complete the table below. 4– x x
[4 markah/marks] 2–
x
0.5 3.5 6.5 9.5 12.5 15.5 18.5 21.5 Mass (kg)
Jisim (kg)
Rajah 1/Diagram 1
Sempadan atas Kekerapan Kekerapan longgokan

Upper boundary Frequency Cumulative frequency
2 0 0
5 4 4
8 6 10
11 14 24
14 12 36
17 6 42
20 4 46
2 Jadual 1 menunjukkan taburan umur bagi sekumpulan 45 orang pekerja di sebuah kilang.
Table 1 shows the distribution of ages for a group of 45 workers in a factory.
Lengkapkan jadual di bawah.
Complete the table below. [5 markah/marks]
Umur (tahun) Kekerapan Titik tengah Sempadan atas Kekerapan longgokan

Age (years) Frequency Midpoint Upper boundary Cumulative frequency
17 – 21 0 19 21.5 0
22 – 26 3 24 26.5 3
27 - 31 7 29 31.5 10
32 – 36 10 34 36.5 20
37 – 41 11 39 41.5 31
42 – 46 8 44 46.5 39
47 – 51 6 49 51.5 45
Table 1/Jadual 1
160

Bahagian B
3 Banding dan tafsirkan sukatan serakan bagi dua set data terkumpul di bawah.
Compare and interpret the measure of dispersions of two sets of grouped data below.
Kekerapan Kekerapan
Frequency Frequency
7 7
6 6
5 5
4 4
3 3
2 2
1 1
0 0
37 42 47 52 57 62 67 72 77 Jisim (kg) 37 42 47 52 57 62 67 72 77 Jisim (kg)
Mass (kg) Mass (kg)
Poligon kekerapan R / Frequency polygon R Poligon kekerapan S / Frequency polygon S
[9 markah/marks]
Poligon kekerapan R
 ∑f 
2
∑fx2 ∑fx
Varians, σ2 = –
∑f
2 × 372 + 6 × 422 + 7 × 472 + 5 × 522 + 5 × 572 + 4 × 622 + 5 × 672 + 2 × 722
= –
36
2
 2 × 37 + 6 × 42 + 7 × 47 + 5 × 52 + 5 × 57 + 4 × 62 + 5 × 67 + 2 × 72
36 
= 99.75

2
 ∑f 
∑fx2 ∑fx
Sisihan piawai , σ = –
∑f
=  99.75
= 9.987
Poligon kekerapan S
 ∑f 
2
∑fx2 ∑fx
Varians, σ2 = –
∑f
2 × 372 + 3 × 422 + 5 × 472 + 6 × 522 + 7 × 572 + 6 × 622 + 4 × 672 + 3 × 722
= –
36
2 × 37 + 3 × 42 + 5 × 47 + 6 × 52 + 7 × 57 + 6 × 62 + 4 × 67 + 3 × 72 2
 36 
= 91.13
Sisihan piawai, σ =  91.13

= 9.546
Sisihan piawai bagi data dalam poligon kekerapan S < Sisihan piawai bagi data dalam poligon kekerapan R
Maka, data dalam poligon kekerapan S kurang diserakkan berbanding data dalam poligon kekerapan R.
161

4 Banding dan tafsirkan sukatan serakan bagi dua set data terkumpul di bawah.
Compare and interpret the measure of dispersions of two sets of groupea data below.
Kekerapan Kekerapan
Frequency Frequency
14 14
12 12
10 10
8 8
6 6
4 4
2 2
0 Markah 0 Markah
64.5 69.5 74.5 79.5 84.5 89.5 94.5 99.5 Marks 64.5 69.5 74.5 79.5 84.5 89.5 94.5 99.5 Marks
Ujian 1 / Test 1 Ujian 2 / Test 2

[9 markah/marks]
Markah 64.5 – 69.5 69.5 – 74.5 74.5 – 79.5 79.5 – 84.5 84.5 – 89.5 89.5 – 94.5 94.5 – 99.5
Titik tengah 67 72 77 82 87 92 97
Ujian 1
 ∑f 
2
∑fx2 ∑fx
Varians, σ2 = –
∑f
8 × 672 + 10 × 722 + 12 × 772 + 14 × 822 + 10 × 872 + 4 × 922 + 2 × 972
= –
60
2
 8 × 67 + 10 × 72 + 12 × 77 + 14 × 82 + 10 × 87 + 4 × 92 + 2 × 97
60 
= 62.89

= 7.930
Ujian 2
 ∑f 
2
∑fx2 ∑fx
Varians, σ = 2 –
∑f
8 × 672 + 12 × 722 + 12 × 772 + 14 × 822 + 4 × 872 + 6 × 922 + 4 × 972
= –
60
2
 8 × 67 + 12 × 72 + 12 × 77 + 14 × 82 + 4 × 87 + 6 × 92 + 4 × 97
60 
= 74.56

= 8.635
Sisihan piawai bagi data dalam Ujian 1 < Sisihan piawai bagi data dalam Ujian 2
Maka, data dalam Ujian 1 kurang diserakkan berbanding data dalam Ujian 2.
162

5 Jadual 2.1 menunjukkan taburan kekerapan bagi markah yang dikutip oleh 80 orang murid.
Table 2.1 shows the frequency distribution of the marks obtained by 80 students.
Markah
50 – 54 55 – 59 60 – 64 65 – 69 70 – 74 75 – 79 80 – 84
Mark
Kekerapan
4 9 12 20 23 9 3
Frequency
Jadual 2.1/Table 2.1
(a) (i) Nyatakan kelas mod.

State the modal class.
(ii) Hitung anggaran min markah yang dikutip oleh kumpulan murid itu.
Calculate the estimated mean of the marks obtained by the group of students.
[5 markah/marks]
(b) Berdasarkan Jadual 2.1, lengkapkan Jadual 2.2 untuk menunjukkan taburan kekerapan longgokan bagi
markah.
Based on Table 2.1, complete Table 2.2 to show the cumulative frequency distribution of marks. [3 markah/marks]
Kekerapan longgokan
Kekerapan
Sempadan atas longgokan
Upper boundary Cumulative 80 — x
frequency x
49.5 0 70 —
x
54.5 4
60 —
59.5 13
50 —
64.5 25
x
69.5 45 40 —
74.5 68
30 —
79.5 77 x
20 —
84.5 80
x
Jadual 2.2/Table 2.2 10 —
62.5
(c) Menggunakan skala 2 cm kepada x
0
5 markah pada paksi mengufuk dan 49.5 54.5 59.5 64.5 69.5 74.5 79.5 84.5 Markah
2 cm kepada 10 murid pada paksi
mencancang, lukis ogif bagi data itu.
Using the scale of 2 cm to 5 marks on the (a) (i) Kelas mod = 70 – 74
horizontal axis and 2 cm to 10 students on the 5 400
vertical axis, draw an ogive for the data. (ii) Min anggaran = = 67.5
80
[4 markah/marks]
(d) 25% daripada semua murid dalam 1
(d) 25% × 80 = × 80
kumpulan itu memperoleh markah 4
kurang daripada m. Murid-murid ini = 20
akan diberikan latihan pemulihan. Pada graf, kekerapan longgokan = 20,
Menggunakan ogif yang anda lukis di markah, m = 62.5
5(c), tentukan nilai m.
25% of all students in the group have marks
less m. These students will be given remedial
exercise. Using the ogive you had drawn in
5(c), determine the value of m.
[3 markah/marks]
163

8 Pemodelan Matematik
Mathematical Modeling
8.1 Pemodelan Matematik / Mathematical Modeling
• Pemodelan matematik ialah proses yang menggunakan matematik untuk mewakili, menganalisis, membuat andaian
atau memberikan pandangan mengenai fenomena dunia nyata.
Mathematical modeling is a process that uses mathematics to represent, analyse, make assumptions or provide insights into real-world
phenomena.
• Proses yang terlibat dalam pemodelan matematik:
Processes involved in mathematical modeling:
Membuat andaian dan Mengaplikasikan matematik

Mengenal pasti dan
mengenal pasti pemboleh untuk menyelesaikan masalah
mendefinisikan
ubah Apply mathematics to solve
masalah
Make assumptions and identify a problem
Identify and define problem
variables
Ulang jika
perlu
Repeat as needed
Memurnikan model
Menentusahkan dan
matematik
mentafsir penyelesaian
Refine mathematical model
Verify and interpret solutions
Laporkan penemuan
Report findings
• Mengapakah penting untuk membuat andaian (hipotesis) dalam pemodelan matematik?

Why is it important to make assumptions (hypothesis) in mathematical modeling?
Membuat andaian dapat mengurangkan maklumat (pemboleh ubah) yang perlu dipertimbangkan dalam
kehidupan nyata dan hanya fokus kepada maklumat yang tepat untuk menyelesaikan masalah.
Making assumptions help to reduce the amount of information (variables) have to consider in real life and focus on the right information
to solve the problem.
• Pemboleh ubah bersandar atau output mewakili maklumat yang anda cari. Ia juga disebut sebagai pemboleh ubah
bergerak balas.
Dependent variables or outputs represent the information that you seek. It is also known as responding variables.
• Pemboleh ubah tak bersandar (bebas) atau input mewakili kuantiti atau maklumat yang diketahui/diberi. Ia juga
disebut sebagai pemboleh ubah dimanipulasi.
Independent variables or inputs represent quantities or information known/given. It is also known as manipulated variables.
• Nilai pada pemboleh ubah tak bersandar boleh diubah untuk melihat kesan ke atas pemboleh ubah bersandar.
The value on the independent variable can be changed to see the effect on the dependent variable.
• Parameter model tetap atau pemboleh ubah dimalarkan mewakili kuantiti yang jumlahnya tetap sama.
Fixed model parameters or constant variables represent constants that remain the same.
164

TP 3 Mengaplikasikan kefahaman tentang pemodelan matematik untuk melaksanakan tugasan mudah.
TP 4 Mengaplikasikan pengetahuan dan kemahiran tentang pemodelan matematik dalam konteks penyelesaian masalah kehidupan sebenar yang melibatkan fungsi
linear.
Contoh 1
Mokhtar ingin mengetahui kos yang diperlukan untuk mengecat rumahnya.

Ukuran dinding dalaman yang ingin dicatnya ialah 30 meter persegi. Mokhtar mahu
menggunakan cat yang berharga RM38 untuk 1 liter dan RM140 untuk 5 liter. Satu liter cat
boleh meliputi dinding seluas 4 meter persegi.
Mokhtar wants to find out the cost of painting his house. The size of the interior wall he wishes to paint is 30
square metres. He wants to use the paint which costs RM38 a litre and RM140 for 5 litres. One litre of paint
can approximately cover 4 square metres of the wall.
(a) Kenal pasti dan tentukan masalahnya.
Identify and define the problem.
(b) Tentukan andaian yang perlu dibuat dan kenal pasti pemboleh ubah dalam
menyelesaikan masalah.
Determine the assumptions that need to be made and identify the variables in solving the problem.
Penyelesaian:
(a) Diberi/ Given:
Luas keseluruhan dinding yang ingin dicat: 30 meter persegi
The area of wall that needs to be painted: 30 square metres
1  cat boleh meliputi dinding seluas 4 meter persegi.
1  of paint can approximately cover 4 square metres of the wall.
1  cat = RM38/1  of paint = RM38
5  cat = RM140/5  of paint = RM140
Pernyataan masalah: Jumlah harga cat yang diperlukan
Problem statement: Total cost for the paint
(b) Andaian: Andaikan bahawa tidak ada pembaziran cat semasa mengecat.
Assumption: Assume that there is no paint wastage during painting.
Variables / Pemboleh ubah:
(i) Pemboleh ubah tak bersandar: Luas permukaan dinding, S
Independent variable: The surface area of the wall, S
(ii) Parameter tetap: Kualiti cat, E (iaitu berapa meter persegi cat tersebut dapat diliputi)
Fixed parameter: Efficiency of the paint, E (i.e. how many square metres the paint can cover)
(iii) Pemboleh ubah bersandar: Isi padu cat diperlukan, V
Dependent variable: Volume of paint needed, V
1 Darren mempunyai simpanan sebanyak RM2 000 di Bank Wawasan dengan kadar faedah 1.8% setahun.
Dia mahu membeli sebuah komputer riba yang bernilai RM3 800 menggunakan wang simpanannya.
Berapakah masa yang diambil oleh Darren untuk menyimpan bagi membeli komputer riba itu?
Darren saves RM2 000 at Bank Wawasan with a simple interest rate of 1.8% per annum. He wants to buy a laptop worth
RM3 800 with his savings. How long does Darren need to save in order to buy the laptop?
(a) Kenal pasti dan tentukan masalahnya.
Identify and define the problem.
(b) Tentukan andaian yang perlu dibuat dan kenal pasti pemboleh ubah dalam menyelesaikan masalah.
Determine the assumptions that needs to be made and identify the variables in solving the problem.
(a) Dalam masalah ini, prinsipal dan kadar faedahnya diketahui. Faedah daripada simpanan termasuk dalam jumlah
yang diperlukan oleh Darren (selain RM2 000) untuk membeli komputer riba. Kita perlu menentukan berapa
lama masa Darren perlu menyimpan wang di bank.
(b) Andaian:
• Andaikan bahawa kadar faedah tidak berubah dalam jangka masa pengiraan faedah.
• Andaikan harga komputer riba tidak berubah ketika Darren telah mengumpulkan sejumlah wang yang
diperlukan untuk membeli komputer riba itu.
Pemboleh ubah:
• Pemboleh ubah tak bersandar: Masa dalam tahun, t.
• Parameter tetap: (i) Prinsipal, P; (ii) Kadar faedah, r.
• Pemboleh ubah bersandar: Faedah I, I = Prt.
165

2 Bapa Amela memberikannya wang saku sebanyak RM7 sehari. Amela menyimpan RM2 setiap hari
daripada wang sakunya itu sehingga dia berjaya mengumpulkan RM10.
Bentukkan satu persamaan untuk menunjukkan hubungan antara hari dan jumlah wang yang terkumpul.
Tunjukkan jalan kira anda menggunakan proses-proses dalam pemodelan matematik.
Amela's father gives her RM7 a day as pocket money. Amela saves RM2 every day from her pocket money and manages to collect
RM10.
Form an equation to show the relationship between the day and the amount of money accumulated.
Show how you use the processes in mathematical modeling.
Mengenal pasti dan Membentuk persamaan dan membina graf bagi menunjukkan hubungan antara hari dan
mendefinisikan jumlah wang yang terkumpul.
masalah
Identifying and defining
the problem
Membuat andaian Andaian:

dan mengenal pasti Dengan menyimpan sebanyak RM2 sehari, Amela dapat mengumpulkan RM10 dalam
pemboleh ubah tempoh 5 hari.
Making assumption(s)
and identifying variables Pemboleh ubah dimanipulasi: Bilangan hari
Pemboleh ubah bergerak balas: Jumlah wang yang terkumpul
Pemboleh ubah dimalarkan: Nilai wang yang disimpan setiap hari (RM2)
Mengaplikasi model Andaikan Amela mula menyimpan pada hari Isnin.

matematik untuk
Hari Jumlah wang
menyelesaikan
masalah Isnin RM2
Applying mathematical Selasa RM(2 + 2) = RM4
modeling to solve the Rabu RM(2 + 2 + 2) = RM6
problem
Khamis RM(2 + 2 + 2 + 2) = RM8
Jumaat RM(2 + 2 + 2 + 2 + 2) = RM10
Pola amaun wang bertambah RM2 setiap hari.

Maka, jumlah wang = RM2 × bilangan hari
Menentusahkan Jumlah wang = RM2 × bilangan hari
dan mentafsir
penyelesaian Bilangan hari, x 1 2 3 4 5
masalah Jumlah wang terkumpul (RM), y 2 4 6 8 10
Verifying and
interpreting solutions Wang (RM)
in the context of the
problem 10
8
6
4
2
0 Bilangan hari
1 2 3 4 5
Memurnikan model Daripada jadual nilai dan persamaan matematik yang dibina, Amela dapat
matematik mengumpulkan RM10 dalam tempoh 5 hari.
Refining the Jumlah wang = RM2 × bilangan hari
mathematical modeling = RM2(5)
= RM10
Melaporkan dapatan Daripada persamaan yang dibentuk, Amela boleh meletakkan sasaran bagi bilangan hari
Report the findings yang diperlukan untuk mengumpulkan sejumlah wang yang diingini.
166

3 Majlis perbandaran ingin mengetahui keberkesanan setiap kempen
kitar semula yang dijalankan di kawasan tertentu. Pada pendapat anda,
adakah pemodelan matematik boleh digunakan untuk menentukan
keberkesanan kempen kitar semula yang dijalankan?
The town council wants to know the effectiveness of each recycling campaign conducted
in a particular area. In your opinion, can mathematical modeling be used to determine
the effectiveness of the recycling campaign?
Ya, pemodelan matematik boleh digunakan untuk menentukan keberkesanan setiap kempen kitar semula yang
dijalankan. Pemodelan matematik boleh dibina untuk mengetahui jumlah barangan kitar semula yang berjaya
dikumpulkan daripada setiap kempen untuk menentukan keberkesanan kempen. Ia juga boleh digunakan untuk
menganalisis cara yang lebih cekap untuk mempromosikan kempen kitar semula.
PAK-21
VIDEO
• Pemodelan matematik menerbitkan rumus matematik bagi mewakili masalah dunia nyata dalam sebutan matematik.
Mathematical modeling is the creation of mathematical formulas to represent a real-world problem in mathematical terms.
• Terdapat tiga jenis fungsi yang terlibat dalam pemodelan matematik dipelajari dalam bab ini:
There are three types of functions involved in mathematical modeling studied in this chapter:
Fungsi Bentuk am
Function General form
Linear y = mx + c
Kuadratik/ Quadratic y = ax2 + bx + c Dengan keadaan/Where

a = nombor nyata positif, a ≠ 1
y = Cax positive real number, a ≠ 1
Eksponen/ Exponent atau/or C = nilai awal/initial value
y = a(1 + r)t
Video
Imbas atau layari laman web https://youtu.be/9Bu0Hkxw88g
untuk mengenal pasti beza fungsi linear, kuadratik dan
eksponen berdasarkan situasi yang diberi.
linear.
kuadratik dan eksponen.
Contoh 2
Sebuah syarikat sewa kereta mengenakan bayaran tetap sebanyak RM30 dan tambahan RM1.50 untuk setiap
kilometer yang digunakan.
A car rental company charges a fixed fee of RM30 and an additional RM1.50 for each kilometer travelled.
(a) Bentukkan satu model fungsi linear bagi situasi ini.
Form a linear function model for this situation.
(b) Hitung jumlah bayaran yang dikenakan jika seorang pelancong menyewa kereta tersebut dan memandu
sejauh 80 km.
Calculate the amount to be paid if a tourist rented the car and driven for 80 km.
Penyelesaian
(a) Jumlah bayaran keseluruhan/ Total payment, y (b) Bayaran bagi jarak x = 80 km
Bayaran tetap/ Fixed fee, c = 30 Payment for the distance of x = 80 km,
Bayaran tambahan untuk setiap kilometer, m = 1.5 y = 1.5(80) + 30
Additional charge per kilometer, m = 1.5 = RM150
Maka, persamaan linear: y = 1.5x + 30
Therefore, the linear function: y = 1.5x + 30
167

1 Seorang pengusaha katering mengenakan bayaran asas sebanyak RM200 dan bayaran tambahan RM25
bagi setiap tetamu yang hadir. Masalah ini dapat dimodelkan sebagai fungsi linear.
A caterer charges a base payment of RM200 and an additional fee of RM25 per guest. This problem can be modeled as a linear
function.
(a) Kenal pasti kecerunan dan pintasan-y bagi fungsi linear itu. Huraikan.
Identify the gradient and y-intercept for the linear function. Explain.
(b) Bentukkan satu model matematik dengan fungsi linear yang mewakili situasi di atas.
Form a mathematical model with linear function that represents the above situation.
(c) Hitung jumlah kos yang perlu dibayar jika terdapat 200 orang tetamu yang hadir.
Calculate the total cost to be paid if there are 200 guests present.
(a) Jumlah bayaran keseluruhan, y

Bayaran asas, c = 200. Walaupun tiada tetamu yang hadir, x = 0, bayaran RM200 tetap dikenakan. Maka, RM200
merupakan pintasan-y.
Bayaran tambahan untuk setiap tetamu, m = 25. Perubahan bayaran iaitu penambahan bayaran sebanyak RM25
apabila seorang tetamu bertambah.
(b) Oleh itu, model matematik yang sesuai untuk situasi ini ialah y = 25x + 200
(c) Bayaran yang perlu dibayar jika tetamu, x = 200
y = 25(200) + 200
= RM5 200
2 Sebuah roket air dilancarkan dari sebuah pelantar. Fungsi h = –5t2 + 40t + 3 boleh digunakan untuk
memodelkan ketinggian roket air itu selepas t saat. Berdasarkan model tersebut,
A water rocket is launched from a platform. The function h = –5t2 + 40t + 3 can be used to model the height of the water rocket
after t seconds. Based on the model,
(a) hitung tempoh masa yang diambil, dalam saat, untuk mencapai ketinggian maksimum.
calculate the time taken, in seconds, to reach the maximum height.
(b) berapakah tinggi maksimum, dalam m, yang dicapai oleh roket air itu?
what is the maximum height, in m, reached by the water rocket?
(a) Dalam fungsi kuadratik, titik maksimum dan titik minimum ialah paksi simetri bagi fungsi tersebut.
Nilai x pada titik maksimum boleh dicari menggunakan rumus paksi simetri,
–b –40
t = = =4
2a 2(–5)
Tempoh yang diambil oleh roket itu untuk mencapai ketinggian maksimum itu ialah 4 saat.
(b) Gantikan t = 4 ke dalam persamaan
h = –5(4)2 + 40(4) + 3
= 83 m
Oleh itu, ketinggian maksimum roket air itu ialah 83 m.
3 Harga sebuah kereta baharu pada tahun 2020 ialah RM80 000. Harga itu akan menyusut sebanyak 7%
setiap tahun.
The price of a new car is RM80 000 in 2020. The price will decrease by 7% every year.
(a) Bina satu model matematik berdasarkan situasi tersebut.
Build a mathematical modeling based on the situation.
(b) Daripada model tersebut, hitung harga kereta itu pada tahun 2025.
From the model, calculate the price of the car in 2025.
(a) Oleh sebab berlaku penyusutan harga pada kadar yang tetap dalam peratus, gunakan rumus eksponen,
y = a(1 + r)t
a = 80 000, t = 5, r = –0.07
P(t) = RM80 000(1 – 0.07)t
\P(t) = RM80 000(0.93)t
(b) P(5) = RM80 000 (1 – 0.07)5
=RM55 655.07
168

Latihan 3 Selesaikan./Solve. KBAT Menilai
Contoh 3
Sebuah pengilang mempunyai kos tetap bulanan sebanyak RM50 000 dan kos pengeluaran RM6 untuk
setiap unit produk yang dihasilkan. Produk ini dijual dengan harga RM14 seunit. Bina permodelan
matematik dan gunakan model itu untuk mencari:
A manufacturer has a monthly fixed cost of RM50 000 and a production cost of RM6 for each unit produced. The product sells for
RM14 per unit. Build a mathematical modeling and use the model to find:
(a) Untung atau rugi sepadan dengan tahap pengeluaran 5 000 unit.
The profit or loss corresponding to production levels of 5 000 units.
(b) Untung atau rugi sepadan dengan tahap pengeluaran 10 000 unit.
The profit or loss corresponding to production levels of 10 000 units.
(c) Bilangan unit produk yang perlu dihasilkan untuk balik modal.
The number of units of the product needed to reach break-even.
Penyelesaian
1 Mengenal pasti dan mendefinisikan masalah: Cari untung atau rugi dan titik pulang modal untuk
pengeluaran.
Identify and define the problem: Find the profit or loss and break even point for production.
2 Buat andaian: Graf fungsi bagi kos dan graf fungsi bagi pendapatan ialah fungsi linear.
Make assumptions: The graph functions for the cost and the revenue are linear functions.
3 Mengenal pasti pemboleh ubah:
Pemboleh ubah bagi fungsi kos ialah kos tetap dan kos membuat unit tambahan produk. Pemboleh ubah
bagi fungsi pendapatan ialah harga jualan seunit.
Identify the variables:
The variables of the cost function are the fixed cost and the cost of making an additional unit of the product.
The variable of the revenue function is the selling price per unit.
4 Menyelesaikan masalah/Solve the problem:
• Fungsi jumlah kos ialah C(x) = cx + F
The total cost function is C(x) = cx + F
dengan keadaan/where
c mewakili kos pengeluaran seunit produk
F mewakili kos tetap bulanan
c represents the production cost of a unit of the product
F represents the monthly fixed cost
\ C(x) = 6x + 50 000
• Fungsi pendapatan ialah R(x) = sx dengan keadaan s ialah harga jualan per unit.
The revenue function is R(x) = sx where s is the selling price per unit.
R(x) = 14x
• Fungsi keuntungan ialah P(x) = R(x) – C(x)
The profit function is P(x) = R(x) – C(x)
(a) Untuk 5 000 unit/For 5 000 units:
C(5 000) = RM6(5 000) + RM50 000 = RM80 000
R(5 000) = RM14(5 000) = RM70 000
P(5 000) = RM70 000 – RM80 000 = –RM10 000
Maka, terdapat kerugian RM10 000 yang sepadan dengan tahap pengeluaran 5 000 unit.
Therefore, there is a loss of RM10 000 corresponding to production level of 5 000 units.
(b) Untuk 10 000 unit / For 10 000 units:
C(10 000) = RM6(10 000) + RM50 000 = RM110 000
R(10 000) = RM14(10 000) = RM140 000
P(10 000) = RM140 000 – RM110 000 = RM30 000
Maka, terdapat keuntungan RM30 000 yang sepadan dengan tahap pengeluaran 10 000 unit.
Therefore, there is a profit of RM30 000 corresponding to production level of 10 000 units.
Untuk pulang modal/To break-even:
R(x) = C(x) Pendapatan = Jumlah kos
14x = 6x + 50 000 Revenue = Total cost
8x = 50 000
x = 6 250 unit/units
169

1 Pada tahun 2017, bilangan penduduk awal di Bandar Puteri ialah 8 000 orang. Sejak itu, populasi di
Bandar Puteri bertambah secara linear. Menjelang tahun 2022, populasi di bandar itu telah meningkat
menjadi 12 500 orang. Andaikan trend ini berterusan,
In 2017, the number of initial population in Bandar Puteri was 8 000. Since then, the population in Bandar Puteri has been
increased linearly. By 2022, the population has grown to 12 500. Assume this trend continues,
(a) ramalkan penduduk Bandar Puteri pada tahun 2024.
predict the population of Bandar Puteri in 2024.
(b) pada tahun keberapakah populasi akan mencapai 20 000 orang?
at what year will the population reach 20 000?
1 Mengenal pasti dan mendefinisikan masalah: Menetukan bilangan penduduk di Bandar Puteri.
2 Buat andaian: Penduduk bertambah secara linear.
3 Mengenal pasti pemboleh ubah: Terdapat dua kuantiti yang berubah iaitu saiz dan masa penduduk.
• Pemboleh ubah tak bersandar: t, tahun sejak 2017
• Pemboleh ubah bersandar: P(t), populasi di Bandar Puteri
4 Menyelesaikan masalah:
• Andaikan bahawa tahun 2017 ialah t = 0.
Maka, pada tahun 2022, t = 5
• Pertumbuhan penduduk dapat ditunjukkan oleh persamaan linear P(t) = mt + b.
dengan keadaan b ialah bilangan pendudul pada tahun 2017
• Gunakan dua pasangan input-output yang diberi, (0, 8 000) dan (4, 12 500) untuk mengira kecerunan,
12 500 – 8 000
m =
5–0
= 900 orang setahun
Maka, persamaan populasi: P(t) = 900t + 8 000
(i) Penduduk yang diramalkan pada tahun 2024,

P(7) = 900(7) + 8 000 = 14 300
(ii) Tahun di mana populasi akan mencapai 20 000 orang,
20 000 = 900t + 8 000
900t = 12 000
t = 13.33
= 13 tahun 4 bulan
≈ 14 tahun
2017 + 14 = 2031
Maka, populasi Bandar Puteri akan mencapai 20 000 orang pada tahun 2031.
2 Irfan merancang untuk bercuti ke Pantai Timur semasa cuti penggal. Dia telah menyimpan RM500
untuk percutian itu. Dia menganggarkan bahawa dia akan berbelanja RM60 sehari untuk makanan,
pengangkutan, penginapan dan aktiviti. Bina model matematik dan gunakan model tersebut untuk
menganggarkan tempoh percutian Irfan yang dapat ditampung menggunakan wang simpanannya.
Irfan plans to make a trip to East Coast during the semester break. He has saved RM500 for the trip. He estimates that he will
spend RM60 per day on food, transportation, accommodation and activities. Construct a mathematical model and use the model to
estimate how long Irfan’s trip can last using his savings.
1 Mengenal pasti dan mendefinisikan masalah:

Tempoh percutian Irfan yang dapat ditampung menggunakan wang simpanannya.
2 Buat andaian: Wang yang tinggal semasa percutian menyusut secara linear.
3 Mengenal pasti pemboleh ubah: Terdapat dua kuantiti yang berubah iaitu baki wang dan masa.
• Pemboleh ubah bebas: t, masa, dalam beberapa hari
• Pemboleh ubah bersandar: m(t), baki wang, dalam RM
• Nilai awal: jumlah yang telah disimpan oleh Irfan iaitu RM500.
• Irfan menjangkakan dia akan membelanjakan RM60 sehari.
Maka, –RM60 sehari ialah kadar perubahan atau penyusutan
m = –60
Persamaan: m(t) = –60t + 500
• Percutian boleh berlangsung sehingga kehabisan wang simpanan m(t) = 0, maka
0 = –60t + 500
60t = 500
t = 8.33
≈ 8 hari
Oleh itu, Irfan boleh bercuti selama 8 hari menggunakan wang simpanannya.
170

3 Melaka River Cruise ialah salah satu tarikan pelancongan yang terkenal di Melaka. Pelayaran kapal itu
selama 30 minit melalui Sungai Melaka bergerak sejauh 5 km ke hulu dan 5 km balik. Sungai itu mengalir
ke hilir pada kadar 2 km sejam. Bina model matematik untuk pelayaran kapal di sungai itu. Seterusnya,
gunakan model ini untuk mencari
The Melaka River Cruise is one of the famous tourism attractions in Melaka. A 30-minutes cruise along the Melaka River goes
5 km upstream and then back again. The river flows downstream at the rate of 2 km per hour. Build a mathematical model for the
river cruise. Hence, use this model to find
(a) kelajuan kapal,
the speed of the boat,
(b) anggaran masa yang diambil untuk berlayar ke hulu,
estimated time taken for the upstream journey,
(c) anggaran masa yang diambil untuk berlayar ke hilir (balik).
estimated time taken for the downstream journey (return).
1 Mengenal pasti dan mendefinisikan masalah: Cari kelajuan dan masa kapal yang diperlukan untuk berlayar ke
hulu.
2 Buat andaian: Sungai mengalir ke hilir pada kadar yang tetap.
3 Mengenal pasti pemboleh ubah: b = kelajuan perahu di perairan dalam km/j, dan v = laju relatif dengan darat
dalam km/j.
Ketika sungai mengalir ke hilir pada kadar 2 km/jam,
• Semasa berlayar ke hulu, v = b – 2 (kelajuan dikurangkan 2 km/j)
• Semasa berlayar ke hilir, v = b + 2 (kelajuan meningkat 2 km/j)
Persamaan masa yang menghubungkan jarak dan kelajuan:

jarak
Masa =
kelajuan
Jumlah masa yang diambil (masa ke hulu + masa kembali) ialah 0.5 jam:
5 5
+ = 0.5 30 minit
(b – 2) (b + 2)
0.5(b –2)(b + 2) = 5(b + 2) + 5(b – 2)
0.5(b2 – 4) = 5b + 10 + 5b – 10
0.5b2 – 10b – 2 = 0
Dengan menyelesaikan persamaan, kita mempunyai b = 20.20 atau b = –0.20.

(a) Oleh sebab kelajuan tidak dapat mengambil nilai negatif, kelajuan kapal ialah 20.20 km/jam.
5
(b) Masa yang diambil untuk perjalanan ke hulu = = 0.2747 jam × 60 ≈ 16 minit
(20.20 – 2)
5
(c) Masa yang diambil untuk perjalanan ke hilir = = 0.2252 jam × 60 ≈ 14 minit
(20.20 + 2)
Latihan 4 Selesaikan./Solve. KBAT Menganalisis
kuadratik dan eksponen secara kreatif.
Contoh 4
Penduduk di Kampung Hulu telah meningkat secara linear. Pada tahun 2015, populasinya ialah 780 orang.
Menjelang tahun 2020, populasi telah meningkat menjadi 950 orang. Andaikan trend ini berterusan.
The population in Kampung Hulu has been growing linearly. In 2015, the population was 780. By 2020, the population has grown
to 950. Assume this trend continues.
(a) Ramalkan populasi di kampung itu pada tahun 2025.
Predict the population of the village in 2025.
(b) Kenal pasti pada tahun ke berapa populasi akan mencapai 1 290 orang.
Identify the year in which the population will reach 1 290.
171

Penyelesaian
1 Mengenal pasti dan mendefinisi masalah: Cari populasi Kampung Hulu.
Identify define the problem: Find the population of Kampung Hulu.
2 Buat andaian: Populasi bertambah secara linear.
Make assumptions: The population is growing linearly.
3 Mengenal pasti pemboleh ubah: Terdapat dua kuantiti yang berubah iaitu saiz populasi dan masa.
Identify variables: There are two changing quantities namely population size and time.
• Pemboleh ubah bebas: tahun t, sejak 2015
Independent variable: years t, since 2015
• Pemboleh ubah bersandar: P(t), populasi di Kampung Hulu
Dependent variable: P(t), population in Kampung Hulu
Solve the problem:
• Andaikan bahawa tahun 2015 sesuai dengan t = 0.
Assume that the year 2015 corresponds to t = 0.
• Pertumbuhan penduduk dapat ditunjukkan oleh persamaan linear P(t) = mt + b.
The population growth can be represented by a linear equation P(t)=mt+b.
• Masalahnya memberi kita dua pasangan input-output (0, 780) dan (5, 950). Jadi, kita boleh
menggunakan nilai-nilai ini untuk mengira kecerunan,
The problem gives us two input-output pairs (0, 780) and (5, 950). So, we can use these values to calculate the gradient,
950 – 780
m =
5–0
= 34 orang setahun / people per year
• Maka, persamaan menjadi P(t) = 34t + 780 yang dapat diwakili oleh graf di bawah:
So the equation becomes P(t) = 34t + 780 which can be represented by the graph below:
Populasi
Population
1 500
1 000
500
Tahun
0 5 10 15 Years
(a) Penduduk yang diramalkan pada tahun 2025 / Predicted population in 2025:
P(10) = 34(10) + 780 = 1 120
(b) Tahun populasi akan mencapai 1 290 orang:
The year in which the population will reach 1 290:
1 290 = 34t + 780
34t = 510
t = 15
2015 + 15 = 2030
Populasi akan mencapai 1 290 orang menjelang tahun 2030.
The population will reach 1 290 by year 2030.
172

1 Magni Entreprise merancang untuk mengeluarkan sebuah kotak kadbod baharu yang dapat memuatkan
0.02 m3 komponen elektronik. Kotak kadbod itu perlu mempunyai tapak segi empat sama dan terdapat
permukaan kedua untuk menutup bahagian atas dan bawah kotak itu. Kadbod untuk membuat kotak
itu berharga RM0.30 per m2. Bina model matematik untuk masalah tersebut. Kemudian, gunakan model
untuk mencadangkan ukuran kotak yang paling menjimatkan.
Magni Entreprise plans to produce a new cardboard box that can hold 0.02 m3 of electronic components. The cardboard box must
have a square base and there are second surfaces to cover the top and bottom of the box. The cardboard costs RM0.30 per m2. Build
a mathematical model for the problem. Then, use the model to recommend the most economical size for the box.
1 Mengenal pasti masalah: Cari ukuran yang paling menjimatkan untuk kotak memandangkan isi padu kotak
mestilah 0.02 m3.
2 Buat andaian: Pembinaan kotak tidak dipengaruhi oleh ketebalan.
3 Mengenal pasti pemboleh ubah: w dan h masing-masing mewakili lebar dan tinggi kotak.
Tapak kotak mesti segi empat sama. Oleh itu, gunakan w untuk kedua-dua panjang dan lebar. Kotak itu mempunyai 4
sisi, dan dua bahagian atas dan dua tapak seperti berikut:
w
atas h atas
h
tepi
tepi
tepi tepi
w w
tapak tapak
Isi padu kotak: Persamaan boleh ditulis semula dalam bentuk isi padu,
V =w × w × h V = w2 h
= w2 h 0.02 = w2 h
Isi padu kotak = 0.02 m3 0.02
h = 2
w2 h = 0.02 w
Luas bagi empat sisi = 4 × w × h = 4wh 0.02
Masukkan h = 2 ke dalam persamaan
Luas bahagian atas dan tapak = 4 × w × w = 4w2 w
Maka, luas keseluruhan kadbod = 4wh + 4w2 C = RM0.30 × (4wh + 4w2):
Jumlah kos:
C = RM0.30 × jumlah luas kadbod
= RM0.30 × (4wh + 4w2)
 0.02
C = RM0.30 × 4w ×
w
+ 4w 
2
2
= RM0.30 ×  + 4w 
0.08
2
w
w 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 Kos sekotak (RM)
C 0.252 0.168 0.188 0.252 0.348
0.4
Berdasarkan graf, kos minimumnya sekitar
(0.22, 0.17). Apabila lebarnya sekitar 0.22 m, kos
0.3
minimum ialah sekitar RM 0.17 setiap kotak.
Dengan menggunakan model matematik ini,
dicadangkan:
0.2
• Lebar kotak = 0.22 m
0.02 0.02 (0.22, 0.17)
• Tinggi kotak = 2 = = 0.413 m
w 0.222 0.1
• Kos setiap kotak
0.08
= RM0.30 ×
w  + 4w2  Lebar (m)
0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5
0.08
= RM0.30 ×
0.22 + 4 × 0.222 
= RM0.167
≈ RM0.17
173

Kertas 1
1 _____ ialah perwakilan penduduk yang akan A Ini membantu

melibatkan masalah dunia menggunakan sebaiknya menganalisis ketepatan
sebenar kepada masalah pusat sehenti itu? hasil yang diramalkan oleh
matematik. The iCycle Club is organizing model.
A _____ is a representation a recycling campaign in a It helps to analyse the accuracy
involving real world problem into neighbourhood. They setup one-stop of the results predicted by the
mathematical problem. recycling collection centre around model.
A Fungsi matematik the neighbourhood and would like to B Ia membantu membuat
mathematical function study their usage rate. Which of the andaian yang sah untuk
B Pemodelan matematik following is a valid assumption about model agar tidak berat
mathematical modeling how many people would make use of
sebelah terhadap sampel
C Fungsi terbitan the one-stop centre?
yang dikumpulkan.
derivative function A Diandaikan bahawa 100% It helps to make valid
D Pengabstrakan orang yang berada di assumptions for the model so
abstraction dekat pusat sehenti akan that it is not biased against the
menggunakannya. samples collected.
2 Antara komponen berikut, It is assumed that 100% of the C Ini membantu untuk
yang manakah dapat people near the one-stop center mengenal pasti kekuatan
would use it.
dicapai melalui pemodelan dan kelemahan model
B Diandaikan bahawa tidak
matematik? yang dibina dan
Which of the following components ada orang yang berada di memahami tahap tingkah
can be achieved through dekat pusat sehenti yang laku model yang lebih
mathematical modeling? akan menggunakannya. mendalam.
I Memurnikan model It is assumed that none of the
It helps to identify the strengths
matematik people near the one-stop center
and weaknesses of the built model
Refining the mathematical would use it.
and understand at a deeper level
modeling C Diandaikan bahawa the behaviour of the model.
II Membuat anggaran dan 20% orang yang berada D Ini membantu
mengenal pasti hipotesis di dekat pusat sehenti menentukan pemboleh
Making estimation and akan menggunakannya ubah yang betul untuk
identifying hypothesis berdasarkan kajian digunakan dalam
III Mengenal pasti dan penyelidikan sebelumnya. membangunkan model.
mendefinisikan masalah It is assumed that 20% of the It helps to define the proper
Identifying and defining the people near the one-stop center variables to be used in developing
problem would use it based on a previous the model.
IV Melaporkan dapatan research study.
Report the findings D Diandaikan bahawa 90% 5 Diberi bahawa suhu di bandar
A I, II , III orang yang berada di A pada bulan Julai ialah –5 °C.
B I, II , IV dekat pusat sehenti akan Suhunya menurun sebanyak
C I , III, IV menggunakannya kerana –2 °C setiap bulan bagi
D II, III, IV rumah mereka berada tempoh 6 bulan berturutan.
dalam jarak 0.5 km dari Berapakah suhu di bandar A
3 Kelab iCycle mengadakan pusat sehenti. pada bulan Oktober?
kempen kitar semula di It is assumed that 90% of the It is given that the temperature
kawasan kejiranan. Mereka people near the one-stop center of town A is –5 °C in July. The
would use it as their house is
mendirikan pusat sehenti temperature decreases for –2 °C per
within 0.5 km from the one-stop month for 6 consecutive months.
pengumpulan bahan kitar centers. What is the temperature of town A in
semula di kawasan sekitar
dan ingin mengkaji kadar October?
4 Antara berikut, yang manakah A –7
penggunaannya. Antara pentingnya penilaian model? B –9
berikut, yang manakah Which of the following is the
merupakan andaian yang C –11
importance of model assessment?
betul mengenai bilangan D –13
174

Kertas 2
Bahagian A
1 Kesesakan lalu lintas sering menjadi masalah di Bandar A. Majlis bandaran telah membuat beberapa inisiatif
untuk mengurangkan kesesakan lalu lintas di kawasan tersebut. Bolehkah model matematik digunakan
untuk menentukan pelan yang paling berkesan?
Traffic congestion has always been a pain in the neck for City A. The city council has developed several plans to reduce traffic
congestion in the area. Can a mathematical model be used to determine the most effective plan?
[3 markah/marks]
Ya, model matematik boleh digunakan untuk menentukan pelan yang paling berkesan. Model matematik dibina untuk
mengenal pasti jumlah bilangan kenderaan yang memasuki Bandar A dan jalan yang terlibat. Model ini juga dapat
digunakan untuk menganalisis keadaan dan mencadangkan penyelesaian untuk mengurangkan kesesakan lalu lintas.
Bahagian B
2 Taman Naruli telah dibangunkan pada tahun 2016. Pada awalnya bilangan penduduk ialah 450 orang.
Menjelang tahun 2021, populasi taman itu telah meningkat menjadi 880 orang. Andaikan penduduk
bertambah secara linear,
Taman Naruli had been established in 2016. The initial population was 450. By 2021, the population has grown to 880. Assume the
population grows linearly,
(a) ramalkan populasi pada tahun 2026.
predict the population in 2026.
(b) kenal pasti pada tahun ke berapa populasi akan mencecah 1 400 orang.
identify the year in which the population will reach 1 400.
[8 markah/marks]
1. Tentukan masalah: Cari bilangan penduduk di Taman Naruli.

2. Buat andaian: Penduduk bertambah secara linear.
3. Tentukan pemboleh ubah: Terdapat dua kuantiti yang berubah iaitu saiz penduduk dan masa dalam tahun.
(a) Pemboleh ubah bebas: t, tahun sejak 2016
(b) Pemboleh ubah bersandar: P(t), populasi di Taman Naruli
4. Bina penyelesaian:
(a) Andaikan bahawa tahun 2016 → t = 0.
(b) Pertumbuhan penduduk dapat ditunjukkan oleh persamaan linear P(t) = mt + b.
(c) Diberi pasangan input-output (0, 450) dan (5, 880). Jadi, kita boleh menggunakan nilai-nilai ini untuk mengira
kecerunan, m,
880 – 450
m =
5 –0
= 86 orang setahun
(d) Maka, persamaan menjadi P(t) = 86t + 450
(e) Bilangan penduduk pada tahun 2026,
P(10) = 86(10) + 450
= 1 310
(f) 1 400 = 86t + 450
86t = 950
t = 11.04
Jadi, populasi akan mencapai 1 400 orang pada tahun 2027.
175

Bahagian C
3 Super Cool Sdn. Bhd. mengeluarkan alat penghawa dingin. Pengilang itu mempunyai kos tetap bulanan
sebanyak RM360 000 dan kos pengeluaran RM730 untuk setiap unit yang dihasilkan. Produk ini dijual
dengan harga RM1 400 seunit.
Super Cool Sdn. Bhd. manufactures air-conditioners. The manufacturer has a monthly fixed cost of RM360 000 and a production
cost of RM730 for each unit produced. The product is sold for RM1 400 per unit.
(a) Bina model matematik untuk meramalkan keuntungan atau kerugian syarikat.
Build a mathematical model to predict the profit or loss for the company.
[7 markah/marks]
(b) Gunakan permodelan matematik di (a) untuk mencari
Use the mathematical model in (a) to find
(i) untung atau rugi sepadan dengan tahap pengeluaran 500 unit.
the profit or loss corresponding to production levels of 500 units.
(ii) untung atau rugi sepadan dengan tahap pengeluaran 600 unit.
the profit or loss corresponding to production levels of 600 units.
(iii) bilangan unit untuk pulang modal.
the number of units to break even.
[8 markah/marks]
(a) 1 Mengenal pasti masalah: Cari untung / rugi dan titik balik modal pengeluaran.
2 Membuat andaian: Fungsi kos dan fungsi pendapatan ialah fungsi linear.
3 Mengenal pasti pemboleh ubah: Pemboleh ubah yang berkaitan dengan fungsi kos adalah kos tetap dan kos
membuat unit tambahan produk. Sebaliknya, pemboleh ubah yang berkaitan dengan fungsi pendapatan adalah
harga jualan seunit.
(a) Fungsi kos keseluruhan ialah C(x) = cx + F dengan keadaan c mewakili kos per unit tambahan produk, dan F
mewakili kos tetap yang tidak bergantung pada jumlah unit yang dihasilkan.
C(x) = 730x + 360 000
(b) Fungsi pendapatan → R(x) = sx dengan keadaan s ialah harga jualan per unit.
R(x) = 1 400x
(c) Fungsi keuntungan ialah P(x) = R(x) – C(x)

(b) (i) Untuk 500 unit:
C(500) = 730(500) + 360 000 = 725 000
R(500) = 1 400(500) = 700 000
P(500) = 700 000 – 725 000 = –25 000
Oleh itu, terdapat kerugian RM25 000 yang setara dengan tahap pengeluaran 500 unit.
(ii) Untuk 600 unit:
C(600) = 730(600) + 360 000 = 798 000
R(600) = 1 400(600) = 840 000
P(600) = 798 000 – 840 000 = 42 000
Jadi, terdapat keuntungan RM42 000 dengan tahap pengeluaran sebanyak 600 unit.
(iii) Balik modal:
R(x) = C(x)
1400x = 730x + 360 000
670x = 360 000
x = 537.3
≈ 538 unit
176

Whole Book Answers

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Whole Book Answers

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Bab Bidang Pembelajaran: Perkaitan dan Algebra

1.1 Ubahan Langsung / Direct Variation

Modul A+ Math Tg5(B1)3rd.indd 1 07/01/2021 4:19 PM

Ubahan Hubungan ubahan Bentuk persamaan

Modul A+ Math Tg5(B1)3rd.indd 2 07/01/2021 4:19 PM

Penyelesaian 20 = k(5) 4 = k(16)

Modul A+ Math Tg5(B1)3rd.indd 3 07/01/2021 4:19 PM

Penyelesaian Kaedah Alternatif

Hubungan/ Relation Simbol/ Symbol Persamaan/ Equation

Modul A+ Math Tg5(B1)3rd.indd 4 07/01/2021 4:19 PM

Latihan 9 Selesaikan masalah yang berikut.

Modul A+ Math Tg5(B1)3rd.indd 5 07/01/2021 4:19 PM

(a) Ungkapkan k dalam sebutan h. Given W ∝ d 2 , W = 495 when d = 121.

Latihan 10 Selesaikan masalah yang berikut.

Modul A+ Math Tg5(B1)3rd.indd 6 07/01/2021 4:19 PM

Latihan 12 Selesaikan masalah berikut. KBAT Menilai

Modul A+ Math Tg5(B1)3rd.indd 7 07/01/2021 4:19 PM

Andaikan F = daya, m = jisim dan a = pecutan 5 500 = 2 200 a

(a) Ungkapkan E dalam sebutan m dan v./Express E in terms of m and v.

(a) E a mv2 (b) 150 = 0.5(12) v2

1.2 Ubahan Songsang / Inverse Variation

Modul A+ Math Tg5(B1)3rd.indd 8 07/01/2021 4:19 PM

y berubah secara songsang dengan kuasa dua bagi x 1 1 k

Latihan 14 Tulis setiap ubahan yang berikut dalam bentuk persamaan.

Modul A+ Math Tg5(B1)3rd.indd 9 07/01/2021 4:19 PM

x3y adalah malar. Maka, y berubah secara songsang

Modul A+ Math Tg5(B1)3rd.indd 10 07/01/2021 4:19 PM

1 3 Diberi K berubah secara songsang dengan H.

Modul A+ Math Tg5(B1)3rd.indd 11 07/01/2021 4:19 PM

1 Diberi bahawa y ∝ 12 . Cari nilai m dalam jadual di bawah.

Modul A+ Math Tg5(B1)3rd.indd 12 07/01/2021 4:19 PM

1.3 Ubahan Bergabung / Combined Variation

Hubungan/ Relation Simbol/ Symbol Persamaan/ Equation

k ialah pemalar/ k is a constant

Modul A+ Math Tg5(B1)3rd.indd 13 07/01/2021 4:19 PM

Contoh 20 1 x berubah secara langsung 2 m berubah secara songsang

Modul A+ Math Tg5(B1)3rd.indd 14 07/01/2021 4:19 PM

Modul A+ Math Tg5(B1)3rd.indd 15 07/01/2021 4:19 PM

L 3 Diberi bahawa N ∝ p2 Q . Cari nilai x dalam

Modul A+ Math Tg5(B1)3rd.indd 16 07/01/2021 4:19 PM

2 Diberi d berubah secara songsang dengan e3 dan pq

Modul A+ Math Tg5(B1)3rd.indd 17 07/01/2021 4:19 PM

y berubah secara songsang 1 M3

Modul A+ Math Tg5(B1)3rd.indd 18 07/01/2021 4:19 PM

Bilangan hari makanan boleh bertahan 8 m

Modul A+ Math Tg5(B1)3rd.indd 19 07/01/2021 4:19 PM

2.1 Matriks / Matrices

Latihan 1 Bentukkan satu matriks yang mewakili maklumat yang diberi.

Matriks itu ialah 1 Amanah 26 20

Modul A+ Math Tg5(B2)3rd.indd 20 07/01/2021 4:20 PM

TP 1 Mempamerkan pengetahuan asas tentang matriks.

Matriks Bilangan baris Bilangan lajur Peringkat matriks

2 [15 30] 1 2 1×2

Latihan 3 Tulis satu matriks bagi setiap peringkatnya.

1 2×1 2 3×1 3 2×2

4 2×3 5 3×4 6 1×4

Modul A+ Math Tg5(B2)3rd.indd 21 07/01/2021 4:20 PM

3 p23 4 p33 5 p11

6 p12 7 p21 8 p22

2 q14 – q12 3 q22 – q13 4 2q21 + 3q22

Latihan 6 Tentukan sama ada setiap pasangan matriks adalah sama.

1 [a – b ab] dan/and [b – a ba] 2  p51+ q  dan/and  q 51+ p 

Modul A+ Math Tg5(B2)3rd.indd 22 07/01/2021 4:20 PM