Professional Documents
Culture Documents
Ãm≥tU¿Uv X
`mKw˛1
NT-215-1-CHEMISTRY-10-M-VOL.1
tIc-f-k¿°m¿
s]mXphnZym-`ym-kh
- I
- p∏v
{]Xn⁄
C¥y Fs‚ cmPy-am-Wv. F√m C¥y-°mcpw Fs‚
ktlm-Z-co- ktlmZc-∑m-cm-Wv.
Rm≥ Fs‚ cmPysØ kvt\ln- ° p∂p;
kºq¿Whpw sshhn-[y-]q¿W-hp-amb AXns‚
]mc-º-cy-Øn¬ Rm≥ A`n-am\w sIm≈p∂p.
Rm≥ Fs‚ amXm-]n-Xm-°s - fbpw Kpcp-°∑
- m-scbpw
apXn¿∂-hscbpw _lp-am-\n-°pw.
Rm≥ Fs‚ cmPy-Øn-s‚bpw Fs‚ \m´p-Im-cp-
sSbpw t£a-Øn\pw sFiz-cy-Øn-\pw- th≠n
{]bXv\n°pw.
auenI I¿Ø-hy-߃
2 hmXI\nb-aß
- fpw tamƒ k¶¬∏\hpw ........ 32
3 {Inbm-io-e t- {i-Wnbpw
sshZypX ck-X-{¥hpw ........................... 47
4 teml\n¿amWw.................................... 62
Cu ]pkvXIØn¬ kuIcyØn\mbn
Nne ap{ZIƒ D]tbmKn®ncn°p∂p.
A[nIhmb\bv°v
(hnebncpØen\v hnt[bamt°≠Xn√)
hnebncpØmw
XpS¿{]h¿Ø\߃
tlm.... t_m¿ amXr-Ib - v°p-a∏
- pdw
as‰mcp B‰w amXr-Itbm? sj√p-
Iƒ°p-≈n¬ ho≠pw sj√p-Itfm?
...... B‰-Øn-\p-≈nse cl-ky-
߃°v Hcp Ah-km-\hp-ant√....
Hcp aqe-IØ
- ns‚ At‰m-an-I\
- º
- ¿ Adn-bm-sa-¶n¬
]ocn-tbmU-nIv tS_n-fn¬ AXns‚ ÿm\hpw
k_vsj-√p-Iƒ kz`m-hhpw \n¿W-bn-°m-at√m?
(k_vsj-√p-Iƒ°v s, p, d, f F∂v t]cv DZm: tkmUn-b-Øns‚ At‰m-an-I-\-º¿ 11 BWv.
sImSp- Ø n- c n- ° p- ∂ Xv ) aqe- I - ß - f psS Ce-Ivt{Sm¨ hn\ymkw ˛ 2, 8, 1
At‰m- a n- I - L - S - \ - b p- a mbn _‘- s ∏´
{Kq∏v \º¿ ˛ ..............................
Nne khn-tijXIƒ kqNn-∏n-°p∂
hm°p- I - f n¬ \n∂mWv. sosharp, ]ocn-bUv \º¿ ˛ ..............................
poprincipal, dodiffuse, fofundamental. $ H∂mw {Kq∏n¬ hcp∂ Cu aqeIw teml-am-Im-
B‰w LS-\sb kw_-‘n® B[p-\nI \mtWm Atem-l-am-Im-\mtWm km[yX?
kn≤m-¥-{]-Imcw \yq¢n-b- n-\v Np‰pw
Ce- I v t {Sm- W p- I ƒ {Xnam- \ - t aJ- e bn-
emWv k©-cn-°p-∂-Xv. {][m\ Du¿P- CØ-cØ - n¬ aqe-Iß - f
- psS KpW-߃ IrXy-ambn hni-
\n-e-I-fn¬Øs∂ D] Du¿P-\n-e-Iƒ I-e\w sNøm\pw {]h-Nn-°m\pw Ign-bp∂ Xc-Øn-
(Subshells) D≠v. Cu D] Du¿P-\n-eI - f- n¬ em-Wt√m Cu tS_n-fn¬ aqe-I-ßsf h¿Ko-I-cn-®n-cn-
Ce- I v t {Sm- W p- I ƒ ImW- s ∏- S p- h m≥ °p-∂-Xv. ]ocn-tbmUnIv tS_n-fn¬ aqe-I-kz-`m-h-ß-
km[yX IqSnb taJ-e-Iƒ D≠v. Ch
fpsS {Iam-h¿Ø-\-Øns‚ ASn-ÿm\w Ah-bpsS
Hm¿_n-‰epIƒ (Orbitals) F∂mWv Adn-
B‰w-LS- \ - b
- m-Wv. B‰-sØ-°p-dn-®p≈ \qX-\a
- mb Adn-
b-s∏-Sp-∂X - .v Hcp Hm¿_n-‰e - n¬ Dƒs°m-
hp-Iƒ ]ocn-tbm-UnIv tS_n-fp-ambn Fßs\ _‘-
≈m-hp∂ ]c-am-h[n Ce-Itv {Sm-Wp-If - psS
FÆw 2 BWv. s k_vsj-√n¬ CØ-c- s∏-Sp-∂p-sh∂v \ap°v ]cn-tim-[n-°mw.
Øn¬ Hcp Hm¿_n-‰¬ am{Xsa D≈p. hnhn[ B‰w amXr-I-Isf Ipdn®v \n߃ a\- n-em-
CXn\v tKmfm-Ir-Xn-bm-Wv. °n-bn-´p-≠v. t_m¿ amXrI{]Imcw B‰-Øn-\p-≈n¬
p k_vsj√n¬ 3 Hm¿_n-‰epIƒ D≠m- \yq¢nb n\p- Np-‰p-ap≈ hnhn[ sj√p-I-fn-emWv Ce-
bn-cn-°pw. CXn\v Uws_-√ns‚ BIr- Ivt{Sm-Wp-Iƒ {Iao-I-cn-®n-cn-°p-∂-sX∂pw Du¿P-\ne
Xn-bm-Wv D≈-Xv. d k_vsj√pIfn¬ 5 IqSn hcp∂ {Ia-Øn-emWv sj√p-I-fn¬ Ce-Ivt{Sm-Wp-
Hm¿_n- ‰ - e p- I - f pw, f k_v s j√n¬ 7 Iƒ \nd-bp-∂-sX∂pw \n߃°-dn-bm-at√m.
Hm¿_n-‰-ep-Ifpw D≠v. Cu Hm¿_n-‰-ep- \yq¢n-b- n¬\n∂v AIew IqSp-∂-X-\p-k-cn®v
I-fpsS BIrXn k¶o¿W-am-Wv. sj√p-I-fnse Ce-Ivt{Sm-Wp-I-fpsS Du¿Pw IqSn-
hcpIbpw \yq¢n-b- p-w Ce-Ivt{Sm-Wp-I-fpw XΩn-
ep≈ BI¿j-W-_ew Ipd-bp-Ibpw sNøp-∂p.
- ns‚ (3Li) Ce-Ivt{Sm¨ hn\ymkw 2, 1 F∂m-
enXn-bØ
W-t√m.
CXp-t]mse tkmUn-bw, B¿tKm¨ F∂n-hb - psS Ce-
Ivt{Sm¨ hn\ymkw Fgp-Xn- ]´nI 1.1 ]q¿Øn-bm-°q.
aqeIw sj√p-Iƒ
K L M
s k_vsj¬
11
Na ......... ......... .........
18
Ar ......... ......... .........
p k_vsj¬ ]´nI 1.1
8
]ocn-tbm-UnIv tS_nfpw Ce-Ivt{Sm¨ hn\ym-khpw
$ B¿tKmWns‚ _mly-X-a-sj-√mb M˛¬ F{X Ce-Ivt{Sm-Wp-I-
fmWv D≈Xv?
9
ckX{¥w $ Ãmt‚¿Uv - X
k_vsj-¬ s s p s p d s p d f
k_vsj-√p
Isf kqNn∏n 1s - - - 3p - - - 4d -
°p-∂ -coXn
]´nI 1.3
k_vsj-√nse Ce-Ivt{SmWpI-fpsS FÆw
Hmtcm sj√n-ep-ap≈ k_vsj-√p-Iƒ GsXm-s°-bm-sW∂v ]´n-I-bn¬
\n∂v \n߃ Is≠-Øn-bt√m?
Hmtcm sj√nepw Dƒs°m-≈m-hp∂ ]c-am-h[n Ce-Ivt{Sm-Wp-If
- psS FÆw
F{X- b m- s W∂pw \n߃°- d n- b mw. F¶n¬ Hmtcm k_v s j- √ nepw
Dƒs°m-≈m-hp∂ Ce-Ivt{Sm-Wp-I-fpsS FÆw F{X hoX-am-bn-cn-°pw?
N¿®m-kq-N-I-ß-fpsS ASn-ÿm-\-Øn¬ Xmsg sImSpØncn-°p∂ ]´nI
1.4 ]q¿Øn-bm-°q.
sj¬ \º¿ 1 2 3 4
Hmtcm sj√nepw 2 8 18 32
Dƒs°m≈mhp∂ ]c-am-h[n
CeIvt{Sm-WpI-fpsS FÆw.
k_vsj-¬ 1s 2s 2p 3s 3p 3d 4s 4p 4d 4f
k_vsj√p-I-fn¬
Dƒs°m≈m-hp∂ ]camh[n 2 2 - - - - - - - -
CeIvt{Sm-Wp-I-fpsS FÆw. -
]´nI 1.4
10
]ocn-tbm-UnIv tS_nfpw Ce-Ivt{Sm¨ hn\ym-khpw
s epw p epw ]c-am-h[n F{X Ce-Ivt{Sm-Wp-Iƒ hoXw Dƒs°m-≈p-∂p-
sh∂v I≠t√m? F¶n¬ d k_vsj-√n¬ ]c-am-h[n F{X FÆw
Dƒs°m-≈m≥ Ign-bp-sa∂v aq∂m-asØ sj√nse tImf-߃ ]qcn-∏n®v
Is≠-Øp-I.
CXp-t]mse \mem-asØ sj√nse 32 Ce-Ivt{Sm-Wp-Iƒ s, p, d, f
k_vsj√p-I-fn-embn Fßs\ hn\y-kn-°p-∂p-sh∂v ]´nI (1.4) ]qc-
W-Øn-eqsS Is≠Ømat√m?
Hmtcm k_vsj-√nepw Dƒs°m-≈m-hp∂ ]c-am-h[n Ce-Ivt{Sm-Wp-I-
fpsS FÆw Xmsg ]´n-I- 1.5˛¬ t{ImUo-I-cn-®ncn-°p-∂p.
k_vsj-¬ s p d f
Dƒs°m≈m≥ Ign- b p∂ 2 6 10 14
]camh[n CeIv t {Sm-W p- I -
fpsS FÆw. -
]´nI 1.5
k_vsj-√nse Ce-Ivt{Sm¨]qcWw
Du¿Pw IqSn-h-cp∂ {Ia-Øn-emWv sj√p-I-fn¬ Ce-Ivt{Sm-Wp-Iƒ \nd-
bp-∂-sX∂v \n߃ a\- n-em-°n-bn-´p-≠v. DZm-l-c-W-Øn\v Im¿_-Wns‚
(6C) Ce-Ivt{Sm¨ hn\ymkw 2, 4.
BZysØ c≠v Ce-Ivt{Sm¨ Du¿Pw Ipd™ K sj√nepw _m°n 4
Ce-Ivt{SmWpIƒ Du¿Pw IqSnb L sj√nepw Bbn-cn°pw \nd-bp-∂-Xv.
CXp-t]mse B‰-Ønse Ce-Ivt{Sm-Wp-Iƒ k_vsj-√n¬ hn\y-kn-°-
s∏-Sp-tºmƒ Du¿Pw Ipd™ k_vsj-√n¬ \n∂v IqSn-b-Xn-te°v {Ia-
ambn \nd-bp∂p. CXns\ k_vsj¬ CeIv-t{Sm¨ hn\ymkw (sub shell
electronic configuration) F∂p- ]d-bp-∂p. At∏mƒ Im¿_-Wns‚
k_vsj¬ Ce-Ivt{Sm¨ hn\ymkw Fß-s\-bm-bn-cn°pw?
k_vsj¬ Ce-Ivt{Sm¨ hn\ymkw Fgp-Xp∂ coXn ]cn--N-b-s∏Smw.
aqeI B‰-Ønse Ce-Ivt{Sm-Wp-I-fpsS FÆw AXns‚ At‰m-anI
\ºdn\v (Z) ka-am-sW∂v Adn-bm-at√m? ssl{U-Ps‚ At‰m-anI
\º¿ 1 BWv. (1H)
$ F{X- Ce-Ivt{Sm¨?
$ GXv sj√n-emWv Ce-Ivt{Sm¨ h∂p-tN-cp-∂Xv?
$ GXv k_vsj-√n¬?
ssl{U-Ps‚ k_vsj¬ Ce-Ivt{Sm¨ hn\ymkw Cßs\ kqNn-∏n°mw.
1s 1
(h¨ Fkv h¨ F∂mWv hmbn-t°-≠-Xv).
loen-b-Øn¬ (2He ) F{X Ce-Ivt{Sm-Wp-Iƒ D≠v?
11
ckX{¥w $ Ãmt‚¿Uv - X
7
N 7 1s2 2s2 2p3
9
F 9 1s......... 2s......... 2p.........
11
Na - 1s......... 2s......... 2p......... 3s.........
13
Al - 1s......... 2s......... 2p......... 3s......... 3p.........
17
Cl - -
18
Ar - -
]´nI 1.6
12
]ocn-tbm-UnIv tS_nfpw Ce-Ivt{Sm¨ hn\ym-khpw
At‰m-an-I-\-º¿ 19 Bb s]m´m-kyØns‚ (19K) ImcysaSp-°mw.
CXns‚ Ce-Ivt{Sm¨ hn\ym-k-Ønse {]tXy-IX apºv kqNn-
∏n®Xv Hm¿°p-at√m.
$ s]m´m-kyØns‚ sj¬ {Ia-Øn-ep≈ Ce-Ivt{Sm¨ hn\ymkw
Fß-s\-bmWv tcJ-s∏-Sp-Øn--bXv?
Du¿Pw o
4s
$ 3s, 3p F∂o k_vsj-√p-I-fn¬ Du¿Pw IqSp-X¬ GXn- 3p
\m-Wv? 3d, 4s Chbntem? 3s
2p
2s
3d sb°mƒ Du¿Pw Ipdhv 4s \msW∂v I≠t√m? 1s
$ {Km^n¬ kqNn-∏n-®n-´p≈ k_vsj-√p-I-fpsS Du¿Pw
K L M N
IqSn-h-cp∂ {Iaw FgpXn t\m°q.
Nn{Xw 1.1
1s < 2s < 2p < 3s < ....... < ....... < ....... < .......
$ C\n s]m´m-ky-Øns‚ k_vsj¬ Ce-Ivt{Sm¨
hn\ymkw FgpXq.
Nn{Xw 1.2
13
ckX{¥w $ Ãmt‚¿Uv - X
10
Ne
tkmUn-b-Øns‚ k_vsj¬ Ce-Ivt{Sm¨ hn\ymkw.
11
Na ----
14
]ocn-tbm-UnIv tS_nfpw Ce-Ivt{Sm¨ hn\ym-khpw
\ntbm- W ns‚ {]XoIw tN¿Øv Ce- I v t {Sm¨ hn\ymkw Npcp°n
Fgp-XpI.
21
Sc [Ar] 3d1 4s2
20
Ca ................
IT @ School Edubuntu
12
Mg ................ hnse KALZIUM
tkm^v‰vshb¿ D]-tbm-
27
Co ................ Kn®v ]´nI 1.7 se
{]h¿Ø\w icntbm
30
Zn ................ F∂v ]cn-tim-[n-°p-I.
]´nI 1.7
t{ImanbØns‚bpw (Cr) tIm∏dns‚bpw (Cu) Ce-Ivt{Sm¨
hn\ym-k-Ønse {]tXyIX
$ 24
Cr s‚ k_vsj¬ Ce-Ivt{Sm¨ hn\ymkw Fgp-XpI.
15
ckX{¥w $ Ãmt‚¿Uv - X
2 13 14 15 16 17
d-tªm°v
Nh Mc Ts Og
f-tªm°v
Nn{Xw 1.3
16
]ocn-tbm-UnIv tS_nfpw Ce-Ivt{Sm¨ hn\ym-khpw
aqeIw At‰m-anI k_vsj¬ Ah-km\ Ce-Ivt{Sm¨ tªm°v
\º¿ Ce-Ivt{Sm¨ hn\ymkw ]qcWw\S∂
k_vsj¬
3
Li ........ ........ ........ ........
12
Mg ........ ........ ........ ........
7
N ........ ........ ........ ........
21
Sc ........ ........ ........ ........
]´nI 1.8
$ enXn- b - Ø n¬ Ah- k m\ Ce- I v t {Sm¨]qcWw \S- ∂ Xv GXv
k_vsj-√n-em-Wv?
a. Be
4
b. 26
Fe
c. 18
Ar
17
ckX{¥w $ Ãmt‚¿Uv - X
4
Be 1s2 2s2 2 2
6
C 1s2 2s2 2p2 2 2
11
Na 1s2 2s2 2p6 3s1 3 -
2 2 6 2 6 1
19
K 1s 2s 2p 3s 3p 4s - -
]´nI 1.9
Li 1s2 2s1 1 1
Na 1s2 2s2 2p6 3s1 - 1
Mg 1s2 2s2 2p6 3s2 - 2
Ca 1s2 2s2 2p6 3s2 3p6 4s2 - -
]´nI 1.10
18
-71
-Lu
-Lr Nh Mc Ts Og
Nihonium Moscovium Tennessine Oganesson
57
La
2,8,18,18,9,2
89
Ac
2,8,18,32,18,9,2
Nn{Xw 1.4
IUPAC Xocp-am\{]Imcw e≥Ym-\w (57La) em≥Y-t\m-bn-Up-w BIvSn\n-bw (89Ac) BIvSn-t\m-bn-Upw BWv.
19
]ocn-tbm-UnIv tS_nfpw Ce-Ivt{Sm¨ hn\ym-khpw
ckX{¥w $ Ãmt‚¿Uv - X
Atbm-Wn-I-_-‘\w / kl-kw-tbm-P-I-_-‘\w
s tªm°v aqe-I-߃ km[m-c-W-bmbn Atbm-Wn-I-kw-bp-‡-ß-fmWv
\n¿an-°p-∂-sX∂v a\- n-em-°m-at√m?
20
]ocn-tbm-UnIv tS_nfpw Ce-Ivt{Sm¨ hn\ym-khpw
$ teml-kz-`mhw IqSp-X¬
$ Atbm-Wo-I-cW Du¿Pw Ipdhv
$ Ce-Ivt{Sm-s\-K-‰n-hn‰n Ipdhv
$
$
{Kq∏v \º¿ 13 14 15 16 17 18
aqeIw B C N O F Ne
_mly-Xasj√nse 5 6 7 8 9 10
k_vsj¬ LS\ 2s2 2p1 2s2 2p2 2s2 2p3 2s2 2p4 2s2 2p5 2s2 2p6
]´nI 1.12
5
B 1 1+12 = 13
7
N - ...... + 12 = .......
10
Ne - - + - = ........
]´nI 1.13
21
ckX{¥w $ Ãmt‚¿Uv - X
teml-߃
Ateml-߃
D]teml-߃
DXvIr-jvS-aq-eI-߃
Nh Mc Ts Og
Nn{Xw 1.5
22
]ocn-tbm-UnIv tS_nfpw Ce-Ivt{Sm¨ hn\ym-khpw
X 3s 2
Y 3s 23p 5
]´nI 1.14
{Kq∏v 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
21 22 23 24 25 26 27 28 29 30
aqeIw Sc Ti V Cr Mn Fe Co Ni Cu Zn
3d 14s 2 3d 24s 2 3d 34s 2 3d 54s 1 3d 54s 2 3d 64s 2 3d 74s 2 3d 84s 2 3d 104s 1 3d 104s 2
]´nI 1.15
23
ckX{¥w $ Ãmt‚¿Uv - X
24
]ocn-tbm-UnIv tS_nfpw Ce-Ivt{Sm¨ hn\ym-khpw
FeCl3
]´nI 1.16
NT-215-3-CHEMISTRY-10-M-VOL.1
25
ckX{¥w $ Ãmt‚¿Uv - X
26
]ocn-tbm-UnIv tS_nfpw Ce-Ivt{Sm¨ hn\ym-khpw
\nd-ap≈ kwbp-‡-߃
kw{I-aWaqe-I-ß-fpsS Nne kwbp-‡-ßsf enÃp
sNbvXncn-°p-∂Xv {i≤n-°q. kw{I-aW
- a- q-eI
- ß
- fpsS
$ tIm∏¿ kƒt^‰v
D¬t{]-cI- kz`mhw
$ tIm_mƒ´v ss\t{S‰v kzbw ÿnc-amb cmk-am-‰-Øn\v hnt[-
b-am-ImsX cmk-{]-h¿Ø-\-th-K-Xsb
$ s]m´mkyw s]¿am-wK-t\‰v
kzm[o-\n-°m≥ Ign-bp∂ ]Zm¿Y-ß-
$ s^dkv kƒt^‰v fmWv D¬t{]- c - I ߃ (Catalysts) .
$ km[m-c-W-ambn kw{I-a-W-aq-e-I-ßfpw
....................................................................................... Ah-bpsS kwbp-‡-ßfpw D¬t{]-c-I-
ß-fmbn [mcmfw D]-tbm-Kn-°s∏Sp-∂p-
kb≥kv em_n-¬ e`y-amb Cu kwbp-‡-߃ ]cn- ≠v. kº¿°-{]-{In-b-bn¬ ht\-Unbw
tim-[n®v Ch-bpsS \nd-߃ Is≠-Øq. \nd-ap≈ IqSpX¬ s]t‚m- I vsskUv (V 2 O 5 ), tl_¿
kwbp-‡-߃ I≠p-]n-Sn®v enÃv hn]p-eo-I-cn-°q. {]{In-bb
- n¬ kvt]m©o Ab¨, kky-
kw{I-aWaqe-I-ß-fpsS kwbp-‡-ß-ƒ an°-hbpw F-Æ-I-fpsS sslt{Um-P-t\-j≥ hgn
\nd-ap-ff
- h
- b
- m-W.v Ah-bnse kw{I-aW
- a
- q-eI
- ß
- f
- psS h\-kv]X - n-bpsS \n¿am-WØ
- n¬ \n°¬
(Ni) F∂nh Ch-bn¬ Nne DZm-l-c-W-
Atbm-Wp-I-fpsS km∂n-[y-amWv \nd-Øn\v Imc-
ß-fm-Wv. hyXykvX HmIvko-I-c-Wm-
Ww. hÿ ImWn- ° p∂ d tªm°v
$ •m n\v \ndw \¬Im\pw Hmbn¬ s]bn‚nw- aqeI߃°v HmIv k o- I m- c n- b mbpw
\ntcm-Ivko-Im-cn-bmbpw Htc kabw
Kn\pw a‰pw kw{I-aW aqe-I-kw-bp-‡-߃ D]-
{]h¿Øn-°p-hm≥ Ign-bp-∂-Xm-Wn-Xn\v
tbm-Kn-°m-dp-≠v. IqSp-X¬ hnh-c-߃ d^-d≥kn-
Hcp Imc-Ww.
eqsS Is≠-Øp-I.
f tªm°paqe-I-ß-fpsS {]tXy-I-X-Iƒ
e≥Ym\Øn\pw BIv S o- \ n- b - Ø n\pw tijw
hcp∂ 14 aqe-I-ßsf hoXw Xmsg c≠v \nc-I-
fmbn {Iao-I-cn-®n-cn-°p-∂-h-bmWv f tªm°v aqe-
I-߃. tIc-fØ
- ns‚ [mXp-kº
- Øv
Ch- b n¬ Ce- I v t {Sm¨]qcWw \S- ° p- ∂ Xv temI- s Ø- √ m- b n- S Øpw [mXp- ° - f psS
_mly- X a sj√n\v sXm´p≈n- e p≈ sj√n- hn\ymkw Hcp-t]m-se-b-√. \ΩpsS tIcfw
s‚bpw D≈n-ep-≈-Xn-em-Wv (Antepenultimate Nne {]tXyI [mXp-°-fpsS kº∂ tiJ-c-
shell). H∂m-asØ \nc-bn-ep-≈h em≥Y-t\m- Øm¬ A\p-{K-lo-X-am-Wv. tamW-ssk-‰v,
bnUp-Iƒ F∂pw c≠m-asØ \nc-bn¬ {Iao- C¬a-ss\-‰v, kn¿t°m¨, dqssS¬, XpS-
Icn-®h BIv‰n-t\m-bnUpIƒ F∂p-amWv Adn- ßnb hnhn-[-ß-fmb [mXp-°-fpsS Ie-h-d-
b-s∏-Sp-∂-Xv. Ch 6, 7 ]ocn-b-Up-I-fn-embn {Iao- bmWv tIc-f-Ønse Xoc-{]-tZ-isØ aW¬
I-cn-®n-cn-°p-∂p. Ah-km-\sØ Ce-Ivt{Sm¨ tiJ-cw. \nXy-Po-hn-X-Øn¬ hf-sc-b-[nIw
h∂p- t N- c p- ∂ Xv f k_vsj- √ n- e m- s W∂v D]-tbm-K-ap≈ ssS‰m-\nbw Utbm-IvsskUv
k_vsj¬ Ce-Ivt{Sm¨ hn\ymkw ]cntim[n- (TiO 2) D¬∏m- Z - \ - Ø nse Akw- k v I rX
®m¬ ImWm≥ Ign-bpw. hkvXp-hmWv C¬a-ss\-‰v. {_oU¿ \yq¢n-b¿
f tªm°paqe-I-ß-fpsS Nne {]tXy-I-X-Ifpw dnbm-Iv‰-dp-I-fn¬ D]-tbm-Kn-°p-∂ tXmdn-b-
D]tbm-K-ß-fpw Np-hsS \¬In-bn-cn-°p-∂Xv Øns‚ (Th) Dd-hnSw tamW-ssk‰v F∂
{i≤n-°pI.
27
ckX{¥w $ Ãmt‚¿Uv - X
$ d tªm°paqe-Iß
- sf t]mse Chbn¬ an°-
hbpw hyXykvX HmIvko-I-c-Wm-h-ÿ-Iƒ
[mXphm-Wv. \ntbm-Un-anbw (Nd) temlw {]I-Sn-∏n-°p-∂p.
D¬∏m- Z n- ∏ n- ° p- h m- \ p≈ Akw- k v I rX $ BIv‰n-t\mbnUp-Iƒ `qcn-`m-Khpw tdUntbm
hkvXphpw tamW-ssk‰v Xs∂. i‡n-tb- BIvSohv aqe-Iß - f
- mWv. Ch ]eXpw Ir{Xna
dn- b Xpw `mc- a n- √ m- Ø - X p- a mb Im¥- ß ƒ aqe-I-ß-fm-Wv.
\n¿an-°m≥ C∂v hym]-I-ambn D]-tbm-Kn- $ bqtd-\nbw (U), tXmdnbw (Th), πqt´m-Wnbw
°-s∏-Sp∂ teml-amWv \ntbm-Un-an-bw. Dc- (Pu) XpS-ßn-bh \yq¢n-b¿ dnbm-IvS-dp-I-fn¬
I-√p-Iƒ (Flint stones) \n¿an-°m-\m-h-iy-amb
C‘-\-ambn D]-tbm-Kn-°p-∂p.
kodnbw (Ce) temlØns‚ [mXphpw
tamW-ssk‰v BWv. Aaq-ey-amb Cu [mXp- $ Ch-bn¬ ]eXpw D¬t{]-c-I-ß-fmbn s]t{Sm-
ti-Jcw \mw th≠-hn[w {]tbm-P-\-s∏Sp- fnbw hyh-km-b-Øn¬ D]-tbm-Kn-°p-∂p.
tØ-≠-Xp-≠v.
E F G H
3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
A B C D
]´nI 1.18
28
]ocn-tbm-UnIv tS_nfpw Ce-Ivt{Sm¨ hn\ym-khpw
$ CXn¬ Hcp aqe-I-Øns‚ Ah-km\ k_vsj¬ LS\ 2s2 2p6
(i) aqeIw GXv?
(ii) ]q¿W-amb k_vsj¬ hn\ymkw Fgp-Xp-I.
(iii) Cu aqe-I-Øns‚ GsX-¶nepw 2 khn-ti-j-X-Iƒ Fgp-Xp-I.
$ A bpw G bpw tN¿∂v cq]o-I-cn-°p∂ kwbp-‡-Øns‚ cmk-kq{Xw
Fgp-XpI-.
]´n-I-bnse Hmtcm aqe-Ihpw DØ-c-ambn hcp∂ ]c-am-h[n tNmZy-
߃ CXp-t]mse Is≠ØpI.
ck-X-{¥-]-T-\-Øn¬ ]ocn-tbm-UnIv tS_nƒ D]-tbm-K-s∏-SpØn aqe-Iß-
fpsS khn-ti-j-X-Iƒ hni-I-e\w sNøm\pw Xmc-X-ay-s∏S-p-Øm-\pap≈
km[yXIfmWv \mw Cu ]mT-`m-K-Øn-eqsS ]cn-N-b-s-∏´-Xv. ]Zm¿Y kz`m-
h-sØ-°p-dn-®p≈ XpS¿]-T-\-ß-fnepw ]ocn-tbm-UnIv tS_n-fns‚ klmbw
\n߃°v D]-tbm-K-s∏-Sp-Øm-hp-∂-XmWv.
hne-bn-cpØmw
1. Xmsg sImSpØ kqN-\-I-fpsS ASn-ÿm-\-Øn¬ At‰m-anI \º¿
Is≠Øn k_vsj¬ Ce-Ivt{Sm¨ hn\ymkw Fgp-Xp-I. ({]Xo-I-߃
bYm¿Y-a√.
(i) A - 3˛mw ]ncn-bUv 17˛mw {Kq∏v
(ii) B - 4˛mw ]ncn-bUv 6˛mw {Kq∏v
2. Hcm- ‰ - Ø ns‚ Ah- k m\ Ce- I v t {Sm¨ ]qcWw 3d k_v s j√n¬
\S∂t∏mƒ B k_vsj√nse CeIvt{Sm¨ hn\ymkw 3d8 F∂v
tcJs∏SpØn. Cu B‰sØ kw_-‘n-°p∂ tNmZy-߃°v DØcw
Is≠-Øq.
$ ]q¿W k_vsj¬ Ce-Ivt{Sm¨ hn\ymkw
$ At‰m-anI\º¿
$ tªm°v
$ ]ocnbUv\º¿
$ {Kq∏v\º¿
29
ckX{¥w $ Ãmt‚¿Uv - X
XpS¿{]-h¿Ø\w
1. 1 apX¬ 36 hsc Bt‰m-an-I-\-º¿ hcp∂ aqe-I-ß-fpsS t]cv, {]Xo-Iw,
sj¬, Ce-Ivt{Sm¨ hn\ym-kw, k_vsj¬ Ce-Ivt{Sm¨ hn\ymkw
F∂nh kqNn-∏n-°p∂ ka-{K-amb ]´nI Xbm-dm-°p-I.
30
]ocn-tbm-UnIv tS_nfpw Ce-Ivt{Sm¨ hn\ym-khpw
31
ckX{¥w $ Ãmt‚¿Uv - X
hmX-I-\n-b-a-ßfpw
tamƒ k¶¬∏-\hpw
32
hmX-I\- n-ba- §
- fpw tamÄ k¦Â¸-\hpw
Hcp hmX-I¯
- nsâ hym]vXw AXv DÄs¡m-Åp¶ ]m{X-¯nsâ hym]vXw Bbn-cn¡pw.
Hcp kndns©Sp¯v AXnsâ ]n̬ ]n¶n-te¡v hen¨p hbv¡p-I. kndn-
©nsâ t\mkn AS-¨p-]n-Sn-¨p-sImv ]n̬ AaÀ¯n-bm kndn-
©n-\p-f-fnse hmbp-hnsâ hym]vX-¯n\v F´p amäw Dm-Ip¶p?
33
ckX{´w $ ÌmtâÀUv - X
hmX-I-¯nsâ aÀZw
Hcp ]m{X-¯n AS-¨p-h-¨n-cn-¡p¶ hmX-I X·m{-X-IfmWv Nn{X-¯nÂ
ImWn-¨n-cn-¡p-¶-Xv.
$ X·m-{X-I-fpsS Ne-\-¯nsâ {]tXy-IX F´mWv?
34
hmX-I\- n-ba- §
- fpw tamÄ k¦Â¸-\hpw
hym]vXhpw aÀZhpw
Nn{Xw A, B Ch {i²n-¡p-I.
aÀZw Ipd-¨mtem?
35
ckX{´w $ ÌmtâÀUv - X
Nn{Xw 2.3
hym]vXhpw Xm]-\n-ebpw
Hcp ]co-£Ww sN¿mw.
d_À AS-¸p-ff CuÀ¸-cl
- n-Xa- mb Hcp Ip¸n (C³P-Ivj³ acp¶nsâ Ip¸n)
FSp-¡pI. d_À AS-¸n Imen-bmb Hcp do^n Syq_v Dd-¸n-¨p\nÀ¯pI.
Syq_nsâ Xmsg A{K-¯n Hcp Xpffn ajn Ib-än, Ip¸n AS-bv¡p-I. Cu
kÖo-I-c-Ws¯ sNdp-Nq-Sp-sh-f-f-¯n ap¡n-t\m-¡pI.
F´mWv \nco-£n-¡p-¶Xv?
546
546mL 273 K =2
273
600
600mL 300 K =2
300
640
640mL 320 K =2
320
660mL 330 K ........
]«nI 2.2
36
hmX-I\- n-ba- §
- fpw tamÄ k¦Â¸-\hpw
C¯-c¯- n tImSn-IW- ¡
- n\v Bä-§Ä kwtbm-Pn-¨mWv ]pXnb ]ZmÀ°-
§Ä Dm-Ip-¶-Xv. F¦n F§-s\-bmWv Bä-§-fpsS F®w IrXy-
ambn IW-¡m-¡m³ Ign-bpI?
XnI¨pw Htct]mep-ff IW-§-fm-sW-¦n ]ZmÀY-¯nsâ amkv ASn-
Øm-\am¡n IW-§-fpsS F®w Ip-]n-Sn-¡msa¶v a\-kn-em-¡nbn«p-
tÃm. ImÀ_¬, HmIvkn-P³ Ch-bpsS amknsâ ASn-Øm-\-¯nÂ
Ah-bnse Bä§-fpsS F®w imkv{Xo-b-ambn Is-¯n-bXv ]«n-I-
bn \ÂIn-bn-cn-¡p-¶p.
aqeIw FSp-¯n-cn-¡p¶ amkv Bä-§f
- psS F®w
§Ä thWw?
{Kmw Atäm-an-I-amkv
39
ckX{´w $ ÌmtâÀUv - X
46
46 {Kmw tkmUnbw = = 2 GAM
23
9rODO]QrBNLW \,NBO~
40
hmX-I\- n-ba- §
- fpw tamÄ k¦Â¸-\hpw
¶nepw F{X Bä§Ä AS-§n-bn-cn-¡p¶p F¶v IW-¡m-¡p-I. (Atäm-
an-Ia- mkv N=14, O = 16)
1. 42g ss\{S-P³
2. 80g HmIvknP³
Bä-§Ä
14g N = 1 GAM ss\{S-P³ = 6.022x10 ss\{S-P³ Bä-§Ä = 1 tamÄ
23
N Bä-§Ä
6.022x1023 Bä-§Ä BWv Hcp tamÄ Bä-§Ä.
tamfn-Iyq-emÀ amkpw {Kmw tamfn-IypemÀ amkpw
kzX-{´m-h-Ø-bn aqe-I-§fpw kwbp-à-§fpw X·m-{X-I-fm-bn-«mWv
ImW-s¸-Sp-¶-Xv. Xmsg X¶n-cn-¡p¶ ]«n-I-bnse X·m-{X-I-fpsS cmk-
kq-{Xhpw tamfn-Iyq-emÀ amkpw Xncn-¨-dnªv hn«p-t]m-bh ]qÀ¯n-bm-
¡p-I.
(Atäm-an-I-amkv þ H=1, O = 16, N = 14)
aqeIw/kwbpàw cmk-kq{Xw tamfn-Ip-emÀ amkv
ssl{U-P³ H2 1+1 = 2
HmIvkn-P³ O2 ...........
ss\{S-P³ N2 ...........
Pew H2O 1+1 +16 = 18
Atam-Wnb NH3 ...........
]«nI 2.6
¥qt¡mkv (C H O ), kÄ^yq-cnIv BknUv (H SO ) F¶n-h-bpsS
tamfnIyp-emÀ amkv F{X-sb¶v IW-¡m-¡pI. (Atäm-anI amkv C=12,
6 12 6 2 4
X·m{XI-fpsS F®w
aqe-I-§-fp-tSbpw kwbp-à-§-fptSbpw amkpw AXn-e-S-§nb X·m-{X-
I-fpsS F®hpw X½n-ep-ff _Ôw F´mWv? NphsS X¶n-cn-¡p¶
]«nI hni-I-e\w sNbvXv ]qÀ¯n-bm-¡p-I.
aqeIw/ tamfn-Iyp-emÀ {Kman-ep-ff GMM X·m-{X-IfpsS
kwbpàw amkv amkv F®w
ssl{U-P³ H2 2 2g 1GMM 6.022 x 1023 H2 X·m-{X-IÄ
HmIvkn-P³ O2 32 32g 1GMM 6.022 x 1023 O2 X·m-{X-IÄ
ss\{S-P³ N2 28 28g .......... ..........
Pew H2O 18 18g 1GMM 6.022 x 1023 H2O X·m-{X-IÄ
Atam-Wnb NH3 17 17g .......... .........
]«nI 2.7
HmIvkn-Psâ tamfn-Iyp-emÀ amkv F{X? ....................................
32 {Kmw HmIvkn-P³ F{X GMM BWv? ....................................
CXn F{X X·m-{X-I-fp?v ....................................
28 {Kmw ss\{S-P³ F{X GMM BWv? ....................................
CXn F{X N2 X·m-{X-I-fpv? ....................................
18 {Kmw Pew F{X GMM BWv? ....................................
CXn F{X H2O X·m-{X-I-fpv? ....................................
Hcp GMM F¶-Xp-sImv AÀ°-am-¡p-¶Xv F´v?
Hcp {Kmw tamfn-IypemÀ amkpw Ah-bn-ep-ff X·m-{X-I-fpsS F®hpw
X½n-ep-ff _Ô-sa-´mWv?
42
hmX-I\- n-ba- §
- fpw tamÄ k¦Â¸-\hpw
9rODO]QrBNLW \,NBO~
28 g N2
2 x 6.022 x 1023 Bä-§Ä 6.022 x 1023 X·m-{X-IÄ
ss\{SP³
hmXIw hym]vXw
$ STP bn Hcp tamÄ ssl{U-P³ (H2) 22.4 L
$
$
44.8
STP bn 44.8 L hmXIw = 2 tamÄ
.......
= 224L
44
hmX-I\- n-ba- §
- fpw tamÄ k¦Â¸-\hpw
Hcp tamÄ ]ZmÀY-hp-ambn _Ô-s¸«v NphsS \ÂIn-bn-cn-¡p¶ ^vtfm
Ub{Kw ]qÀ¯n-bm-¡p-I.
F®w
6.022 u 1023
Bä§Ä
1 tamÄ (1 mol)
.................
amkv
X·m-{XIÄ-
.................
STP bnse hmXIhym]vXw
.................
hne-bn-cp-¯mw
1. Xmsg-bp-ff ]«n-I-bn X¶n-cn-¡p¶ hnhc-§Ä ]cn-tim-[n-¡p-I. (hmX-I-
¯nsâ Xm]-\n-ebpw X·m-{X-I-fpsS F®hpw Ønc-am-Wv)
aÀZw P hym]vXw V
1 atm 8L
2 atm 4L
4 atm 2L
F{X-sb¶v IW-¡m-¡p-I.
a) P u V
b) CXv GXv hmX-I-\n-b-a-hp-ambn _Ô-s¸-«n-cn-¡p¶p?
2. Xmsg X¶n-cn-¡p¶ kml-N-cy-§Ä hni-I-e\w sNbvXv GXv hmXI \nb-a-hp-
ambn _Ô-s¸-«n-cn-¡p¶p F¶v hni-Zo-I-cn-¡p-I.
a) hmbp \nd¨ _eq¬ Pe¯n\-Sn-bn-te¡v Xmgv¯p-t¼mÄ AXnsâ hep¸w
Ipd-bp-¶p.
b) _eq¬ DuXn-hoÀ¸n-¡p-¶p.
3. Htc Xm]-\n-e-bnepw aÀZ-¯nepw ØnXn-sN-¿p¶ hyXykvX hmX-I-§sf
kw_-Ôn¨ hnh-c-§Ä NphsS Xcp-¶p.
hmXIw hym]vXw (L) X·m-{XI-fpsS F®w
ss\{S-P³ 10 L x
HmIvkn-P³ 5L ---
Atam-Wnb 10 L ---
ImÀ_¬ ssU
----- 2x
HmIvsskUv
a) ]«nI ]qÀ¯n-bm-¡p-I.
b) ChnsS GXp hmX-I-\n-b-a-amWv {]tbm-P\s¸Sp-¯n-bn-cn-¡p-¶Xv?
45
ckX{´w $ ÌmtâÀUv - X
XpSÀ{]hÀ¯-\-§Ä
$ Hcp {Kmw loen-b¯
- n-eS
- §
- n-bn-cn-¡p¶ AtX F®w Bä-§Ä e`n-¡m³ ImÀ_¬,
HmIvkn-P³ F¶nh F{X {Kmw hoXw FSp-¡-Ww?
$ \ÂIn-bn-cn-¡p¶ km¼n-fp-IÄ {i²n-¡p-I.
a. 20 g He b. STP bn 44.8 L NH3
c. STP bn 67.2 L N2 d. 1 tamÄ H2SO4
e. 180 g Pew
(i) X¶n-cn-¡p¶ km¼n-fp-Isf X·m-{X-IfpsS F®w IqSn hcp¶ coXn-bnÂ
{Iao-Ic
- n-¡p-I.
(ii) Hmtcm km¼n-fn-sebpw BsI Bä-§-fpsS F®-¯nsâ Btcm-lW {Iaw
F´m-bn-cn-¡pw?
(iii) b, c, d F¶n-h-bpsS amkv F{X hoX-am-bn-cn¡pw?
$ 90 {Kmw Pe-¯nÂ
a. F{X X·m-{X-IÄ DmIpw?
b. BsI F{X Bä-§Ä DmIpw?
c. C{Xbpw IWn-I-I-fnse BsI Ce-Ivt{Sm-Wp-I-fpsS F®w F{X-bm-bn-cn-¡pw?
46
{Inbm-io-e-t{i-Wnbpw sshZypX ck-X-{´hpw
48
{Inbm-io-e-t{i-Wnbpw sshZypX ck-X-{´hpw
Fe Mg Cu Pb Zn
Nn{Xw 3.1
teml-§Ä¡v hyXy-kvX-amb cmk-{]-hÀ¯\ tijn-bm-Wp-Å-sX¶v
sNbvXp-t\m-¡nb ]co-£-W-§-fn \n¶v a\-Ên-em-¡n-b-tÃm.
Nne teml-§sf Ah-bpsS cmk-{]-hÀ¯-\-tijn Ipdªp hcp-¶-X-
\p-k-cn¨v {Iao-I-cn¨ t{iWn-bmWv ]«nI 3.2 Â sImSp-¯n-cn-¡p-¶-Xv.
CXv {Inbm-io-et - {iWn (Reactivity series) F¶-dn-bs
- ¸-Sp-¶p. Cu t{iWn-
bn cmk-{]-hÀ¯-\-ti-jn-bpsS Xmc-X-ay-¯n\v thn ssl{U-P³
IqSn DÄs¸-Sp-¯n-bn-cn-¡p-¶Xv {i²n-¡q.
49
ckX{´w $ ÌmtâÀUv - X
s]m«mkyw K
tkmUnbw Na
ImÂkyw Ca t\À¸n¨ BknUpambn {]hÀ¯n¨v ssl{U-
Ps\ BtZ-iw sN¿p-¶p.
aáojyw Mg
Aeq-an-\nbw Al
kn¦v Zn
Ab¬ Fe
\n¡Â Ni
Sn³ Sn
seUv Pb
ssl{U-P³ H
tIm¸À Cu
t\À¸n¨ BknUpambn {]hÀ¯n¨v ssl{U-Ps\
knÂhÀ Ag
BtZ-iw sN¿p-¶nÃ.
tKmÄUv Au
]«nI 3.2
{Inbm-ioe t{iWnbpw BtZi cmk-{]-hÀ¯-\-§fpw
$ CXn\v Imc-W-sa´v?
Zn + CuSO4 o ZnSO4 + Cu
$ ChnsS GXv teml-amWv BtZiw sN¿--s¸-«Xv?
Cu2+ \v h¶ amäw :
+ o
$ Cu {]hÀ¯\w GXp t]cn-emWv Adn-bs- ¸-Sp-¶Xv? F´p-sIm-mWv?
51
ckX{´w $ ÌmtâÀUv - X
e {]hmlZni
-
thmÄ«v aoäÀ
Zn ZÞv tkmÄ«v {_nUvPv Cu ZÞv
ZnSO4 CuSO4
Nn{Xw 3.3
52
{Inbm-io-e-t{i-Wnbpw sshZypX ck-X-{´hpw
HmIvko-I-cWw/\ntcm-Ivko-I-cWw.
53
ckX{´w $ ÌmtâÀUv - X
I p ¶ C e - I v t { S m ¬ s s I a m - ä a m W v s k à n Â
Bh-iy-amb kma-{Kn-IÄ:
v
sNbvXp.
tIm¸À kÄt^ä
- v,k
- nÂhÀ ss\t{Sä
- v, kmīv {_nUvPv,
ImtYmU
- nepw Bt\mU
- nepw \S¡
- p¶ cmk{
- ]hÀ¯\§Ä FgpX
- n- t\m¡q.
ImtYm-UnÂ:
Bt\m-UnÂ:
C h n s S \ S - ¡ p ¶ d n t U m I v k v c m k - { ] - h À ¯ \ w \ Â I n - b n - c n - ¡ p - ¶ X v
t\m¡q.
54
{Inbm-io-e-t{i-Wnbpw sshZypX ck-X-{´hpw
55
ckX{´w $ ÌmtâÀUv - X
56
{Inbm-io-e-t{i-Wnbpw sshZypX ck-X-{´hpw
AS-§n-bn-cn-¡p-¶p. 3 2
{´-am-¡-s¸-Sp-¶p. 2
57
ckX{´w $ ÌmtâÀUv - X
Ce-Ivt{Sm-t¹-änwKv
sshZypX hntÇ-jWw hgn Hcp teml-¯n\p ta asämcp temlw
Bh-cWw sNbvsX-Sp-¡p¶ coXn-bmWv Ce-Ivt{Sm-t¹-änw-Kv. teml-¯nsâ
`wKn hÀ[n-¸n-¡p-¶X - n-\pw, teml-\m-i\w XS-bp-¶X
- n\pw Cu I«nIpdª
Bh-cWw klm-bn-¡p-¶p. Bh-cWw sNt¿ hkvXp hr¯n-bm-¡nb
tijw _mä-dn-bpsS s\K-äohv sSÀan-\-en-t\m-Spw, ]qtitemlw t]mkn-
äohv sSÀan-\-en-t\mSpw _Ôn-¸n-¡p-¶p. Bh-cWw sN¿-s¸-tS teml-
¯n-sâ ehW emb\n Ce-Ivt{Sm-sseäv Bbn D]-tbm-Kn-¡p-¶p.
58
{Inbm-io-e-t{i-Wnbpw sshZypX ck-X-{´hpw
]qÀ¯n-bm¡q.
Cu + 2e o ........................
2+ -
¡-s¸-Sp-¶p.
t]mkn-äohv Ce-Ivt{Sm-Umb sN¼p-XI- n-Sn \n¶v (Bt\m-Uv), Cu HmIvko-
I-c-W-¯n\p hnt[-b-amhp¶p.
Xmsg-X-¶n-cn-¡p¶ ka-hmIyw ]qÀ¯n-bm-¡q.
Cu o .....+ 2e-
sshZyp-X-hn-tÇ-jWw \S-¡p-t¼mÄ emb-\n-bnse Atbm-Wp-I-fpsS
KmVX \ne-\nÀ¯-s¸-Sp-¶-sX-§n-s\-sb¶v hyà-am-b-tÃm.
59
ckX{´w $ ÌmtâÀUv - X
hne-bn-cp¯mw
1. \mev sSÌvSyq_p-I-fn-embn ZnSO4, FeSO4, CuSO4 F¶o emb\nIÄ
FSp-¯n-cn-¡p¶p. Ch-bn-tem-tcm-¶nepw Hmtcm Ccp¼mWn ap¡n
hbv¡p¶p F¶n-cn-¡-s«.
$ GXv sSÌvSyq-_n Xmgv¯n h¨ Ccp-¼m-Wn-bn BWv \nd
hyXym-k-ap-m-Ip-¶-Xv?
$ AhnsS \S-¡p¶ cmk-{]-hÀ¯-\-sa´v?
$ \n§-fpsS D¯cw km[q-I-cn-¡p-I.
2. Dcp-Inb s]m«mkyw t¢mssd-Uv, s]m«mkyw t¢mssdUv emb-\n-
F¶n-h-bneqsSbpÅ sshZypXhntÇ-jWw Xmc-Xayw sN¿p-I.
ImtYm-Unepw Bt\m-Unepw \S-¡p¶ {]hÀ¯-\-sa´v?
3. AgNO3 emb-\n, MgSO4 emb-\n, Ag ZÞv, Mg dn_¬ F¶nh
\ÂIn-bn-cn-¡p-¶p. Ch D]-tbm-Kn¨v KmÂhm-\nIv sk F§s\
{Iao-Ic- n¡mw? ImtYm-Unepw Bt\m-Unepw \S-¡p¶ cmk {]hÀ¯-
\-§Ä Fgp-Xp-I.
60
{Inbm-io-e-t{i-Wnbpw sshZypX ck-X-{´hpw
XpSÀ{]-hÀ¯-\-§Ä
61
ckX{¥w $ Ãmt‚¿Uv - X
{]tXy-I-X-IÄ Dm-bn-cn-¡Ww?
$ kpe-`-ambncn¡Ww.
¡m-hp-¶-Xm-I-Ww.
Abn-cp-Ifpw [mXp-¡f
- mWv. F¶m FÃm [mXp-¡fpw Abn-cp-Ifm-tWm?
63
ckX{´w $ ÌmtâÀUv - X
Id- §
- p¶ ]mUn 2. ¹h\ {]{Inb (Froth floatation)
hmbp A]-{Zhyw km{µX IqSn-bXpw
-
64
Nn{Xw
4.3 tbm-Kn-¡p-¶p.
teml-\nÀamWw
4. eo¨nMv (Leaching)
A\p-tbm-Py-amb emb\nbn Abncv tNÀ¡p-t¼mÄ AXv cmk-{]-
hÀ¯-\¯ - n GÀs¸«v ebn¡ - p-¶p. ebn¡ - m¯ A]-{Z-hy-§sf Acn-
¨p-amäp¶p. Acn-¨p-In-«nb emb-\n-bn \n¶v cmk-{]-{In-b-bn-eqsS
ip²-amb Abncv thÀXn-cn-¡p-¶p. Aep-an-\n-b-¯nsâ Abn-cmb
t_mIvsskäv Cu coXn-bn-emWv km{µWw sN¿p-¶-Xv.
teml Abn-cp-I-fp-sSbpw Ah-bn AS-§n-bn-cn-¡p¶ amen-\y-§-fp-sSbpw
Nne {]tXy-I-X-IÄ ]«n-I-s¸-Sp-¯n-bn-cn-¡p-¶p. A\p-tbm-Py-amb km{µ-
W-coXn Is¯n ]«nI 4.2 ]qÀ¯n-bm-¡pI.
Abn-cp-I-fpsS Abn-cn AS-§nb kzoI-cn-¡m-hp¶
{]tXy-IX amen-\y-§-fpsS {]tXy-IX km{µ-W coXn
km{µX IqSnbh km{µX Ipd-ªh ...................................................................
]«nI 4.2
NphsS \ÂIn-bn-cn-¡p¶ Abn-cp-IÄ¡v A\p-tbm-Py-amb km{µW coXn
]«n-I-s¸-Sp-¯p-I.
Abncv km{µ-W-coXn
Sn³tÌm¬ ...............................
t_mIvsskäv ...............................
]«nI 4.3
II. km{µo-I-cn¨ Abn-cnÂ\n¶v temls¯ thÀXn-cn¡Â
(Extraction of metals from concentrated ore)
CXn\v km[m-c-W-bmbn cp L«-§-fp-v.
a) km{µo-I-cn¨ Abn-cns\ HmIvssk-Uv B¡Â
b) HmIvssk-Um-¡nb Abn-cnsâ \ntcm-Ivko-I-cWw.
a) km{µo-I-cn¨ Abn-cns\ HmIvssk-Um-¡Â
i) ImÂkn-t\-j³ (Calcination) : hmbp-hnsâ Akm-¶n-[y-¯nÂ
Abn-cns\ AXnsâ {Zh-Wm-¦t¯¡mÄ Ipdª Xm]-\n-e-
bn NqSm-¡p¶ {]{In-b-bmWv ImÂkn-t\-j³. teml-ImÀ_-
tW-äp-Ifpw sslt{Um-Ivssk-Up-Ifpw hnL-Sn¨v HmIvssk-Umbn
amdp-¶p.
ii) tdmÌnMv (Roasting) : hmbp-hnsâ km¶n-[y-¯n Abn-cns\
AXnsâ {Zh-Wm-¦t- ¯¡mÄ Ipdª Xm]-\n-eb- n NqSm-¡p¶
{]{In-bb- mWv tdmÌnMv.
65
ckX{´w $ ÌmtâÀUv - X
ip²oI-cn-t¡
tIm¸À
(Bt\m-Uv)
ip² tIm¸À
(ImtYm-U)v
H2SO4 tNÀ¯
tIm¸À kÄt^äv
emb\n
Nn{Xw 4.5
Nn{Xw \nco-£n¨v ]«nI ]qÀ¯n-bm-¡p-I.
Bt\mUv
ImtYmUv
Ce-Ivt{Sm-sseäv
Bt\m- U n \S- ¡ p¶ cmk- { ]-
hÀ¯-\¯ - nsâ ka-hmIyw
ImtYm- U n \S¡p¶ cmk
{]hÀ¯-\¯ - nsâ ka-hmIyw
]«nI 4.4
Ccp¼nsâ hymh-km-bnI \nÀamWw
Ab-Wnsâ [mXp-¡-fmWv tla-ssä-äv, amKv\ssä-äv, Ab¬ ss]ssäävkv
F¶n-h. Ch-bn Ab-Wnsâ Abn-cp-IÄ GsXÃmw? Ab¬ ss]ssd-
ävkns\ hnUvVn-If- psS kzÀWw F¶-dn-bs- ¸-Sm³ Imc-Ws- a-s´¶v Nn´n-
¨n-«ptm? CXnsâ a§nb aªIeÀ¶ {_mknsâ \ndw kzÀW-t¯mSv
kmZriyw ImWn-¡p-¶X- n-\memWv CXns\ hnUvVn-If- psS kzÀWw F¶-
dn-b-s¸-Sp-¶-Xv.
Ccp¼v hymh-km-bn-I-ambn \nÀan-¡p-¶Xv {][m-\-ambpw tla-ssä-änÂ
\n¶m-Wv. CXnÂ\n¶pw km{µX Ipdª A]-{Z-hy-§sf Pe-{]-hm-l-
¯n IgpIn amäp-¶p. Im´n-I-hn-`-P-\-¯n-eq-sSbpw amen-\y-§Ä \o¡w
sN¿mw.
67
ckX{´w $ ÌmtâÀUv - X
68
teml-\nÀamWw
Acn-¨p-amän
................................... NqSm-¡p¶p ...................................
2O2- o O2 + 4e-
C + O2 o CO2
$ Al 3+ Atbm¬ GXv Ce-Ivt{Sm-Un-te-¡mWv \o§p-¶Xv?
$ HmIvsskUv AtbmtWm?
Bt\mUv
ImtYmUv
Ce-Ivt{Sm-sseäv
Bt\m-Un \S-¡p¶ cmk-{]-hÀ¯-\¯
- nsâ ka-hmIyw
ImtYm-Un \S¡p¶ cmk {]hÀ¯-\¯ - nsâ ka-hmIyw
]«nI 4.8
hne-bn-cp¯mw
1. NphsS \ÂIn-bn-cn-¡p¶ kµÀ`-§-fn teml-§-fpsS GXv khn-ti-j-X-bmWv {]tbmP\-
s¸-Sp-¯n-bn-cn-¡p-¶Xv?
þ `£Ww ]mIw sN¿m³ Aepan-\nbw ]m{X-§Ä D]-tbm-Kn-¡p-¶p.
þ ]m{X-§Ä \nÀan¡p-¶-Xn\v sN¼v D]-tbmKn¡p-¶p.
þ B`-c-W-§fn kzÀW-¡-¼n-IÄ D]-tbmKn-¡p-¶p.
2. temlw thÀXn-cn-¡m³ [mXp-¡Ä Xnc-sª-Sp-¡p-t¼mÄ {i²n-t¡ Imcy-§Ä Fs´Ãmw?
3. saä-eÀPn-bn DÄs¸-«n-«pÅ hnhn[ L«-§Ä Fgp-Xp-I.
4. teml-ip-²o-I-cW¯nsâ hnhn[ amÀK-§Ä GsXÃmw?
5. Ccp¼v hymh-km-bn-I-ambn \nÀan-¡p¶sX§s\?
6. Xmsg \ÂIn-bn-cn-¡p-¶-h-bpsS D]-tbm-K-§Ä Fgp-Xp-I.
$ \nt{Imw $ sÌbn³ekv Ìo $ AÂ\nt¡m
7. t_mIvssk-än \n¶v Aep-an\ \nÀan-¡p¶ {]{Inb hni-Z-am-¡pI.
8. sshZypXhntÇjWw hgn Aepan-\-bn \n¶v ip²-amb Aep-an-\nbw thÀXn-cn-¡p¶
coXn hni-Z-am-¡p-I. Cu {]{In-b-bn ImÀ_¬ Bt\m-Up-IÄ CS-bv¡n-Sbv¡v amtän
hcp-¶Xv F´p-sImv?
XpSÀ{]-hÀ¯\w
Dcp-Inb teml-kw-bp-à-§-fn \n¶v sshZyp-X-hn-tÇ-jWw hgn teml-§Ä thÀXn-cn-
¡m-atÃm?
Na, Ca, Mg F¶o teml-§Ä thÀXn-cn¡p-¶-sX§s\-sb¶v Is-¯p-I.
72