หนา ๑๓

เลม ๑๒๒ ตอนที่ ๑๐๕ ก ราชกิจจานุเบกษา ๙ พฤศจิกายน ๒๕๔๘

ระเบียบราชการฝายตุลาการศาลยุติธรรม
วาดวยแนวทางในการปฏิบัติตอพยาน
พ.ศ. ๒๕๔๘

โดยที่การพิจารณาพิพากษาอรรถคดี จําเปนตองอาศัยความรวมมือจากผูที่จะมาเปน พยาน

เพื่อใหการแสวงหาขอเท็จจริงเปนไปอยางมีประสิทธิภาพ ประกอบกับรัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย
พุทธศักราช ๒๕๔๐ มาตรา ๒๔๔ บัญญัติใหบุคคลซึ่งเปนพยานในคดีอาญามีสิทธิไดรับการปฏิบัติ
ที่เหมาะสมจากรัฐ
อาศัยอํานาจตามความในมาตรา ๕ แหงพระธรรมนูญศาลยุติธรรม ประธานศาลฎีกาจึงออกระเบียบไว
ดังตอไปนี้
ขอ ๑ ระเบียบนี้เรียกวา “ระเบียบราชการฝายตุลาการศาลยุติธรรม วาดวยแนวทางในการ
ปฏิบัติตอพยาน พ.ศ. ๒๕๔๘”
ขอ ๒ ระเบียบนี้ใหใชบังคับตั้งแตวันถัดจากวันประกาศในราชกิจจานุเบกษาเปนตนไป
หมวด ๑
บททั่วไป

ขอ ๓ ในการดําเนินการตาง ๆ ของศาล ผูพิพากษาและเจาหนาที่ศาลพึงใหเกียรติแกพยาน

เชน ตรงตอเวลา ใชวาจาสุภาพ และปฏิบัติตอพยานอยางมีอัธยาศัยไมตรี ไมเลือกปฏิบัติโดยไมเปนธรรม
และคํานึงถึงวัฒนธรรมและประเพณีในทองถิ่นประกอบดวย
ขอ ๔ ใหศาลชั้น ตน ประสานงานกับหนวยงานที่เกี่ยวของ เชน สํานักงานอัยการ และ
สถานีตํารวจ ที่อยูใ นเขตอํานาจ เพื่อใหหนวยงานเหลานั้นจัดใหมีผูรับผิดชอบโดยตรงในการจัดสง
หมายเรี ยกพยาน แจ ง ผลการส ง หมาย และติ ดตามพยานมาศาล รวมทั้ ง การประสานงานแก ไ ข
เหตุขัดของตาง ๆ เพื่อใหพยานมาเบิกความตอศาลตามกําหนดนัด
ขอ ๕ ศาลชั้นตนพึงขอความรวมมือใหพนักงานสอบสวนที่อยูในเขตอํานาจแจงใหพยาน
ในชั้นสอบสวนทราบถึงสิทธิที่จะไดรับการคุมครองความปลอดภัยและคาตอบแทนเมื่อมาเบิกความตอศาล
 หนา ๑๔
เลม ๑๒๒ ตอนที่ ๑๐๕ ก ราชกิจจานุเบกษา ๙ พฤศจิกายน ๒๕๔๘

ขอ ๖ ในคดีอาญา เมื่อพยานหรือผูที่จะใหขอเท็จจริงในฐานะพยานคัดคานการปลอยชั่วคราว

ผูตองหาหรือจําเลย ดวยเกรงวาจะไดรับภัยอันตรายหรือความเสียหายอันเนื่องมาแตการปลอยชั่วคราวนั้น
ศาลตองพิจารณาขอคัดคานดังกลาวประกอบดวย และไมวาศาลจะมีคําสั่งเปนประการใด ใหแจงคําสั่ง
ดังกลาวใหพยานทราบโดยเร็ว
ขอ ๗ กอนหรือหลังจากที่พยานเบิกความตอศาล ถาพยานไดแจงขอความชวยเหลือหรือ
ขอทราบขอมูลเกี่ยวกับการมาเบิกความเปนพยาน ใหเจาหนาที่ศาลรีบดําเนินการใหตามสมควรแกกรณี
ขอ ๘ ศาลชั้นตนควรจัดใหมีที่พักสําหรับพยานในระหวางรอเขาเบิกความตอศาลตลอดจน
การอํานวยความสะดวกประการอื่นตามสมควร เชน จัดสถานที่จอดรถให เปนตน
ขอ ๙ เมื่ อ พยานมาถึ ง ศาลในวั น นั ด สื บ พยาน ให เ จ า หน า ที่ ศ าลแจ ง ให พ ยานทราบถึ ง
หมายเลขหองพิจารณาคดีและที่พักสําหรับพยาน ถาพยานมีผูติดตามและขอใหบุคคลดังกลาวอยูดวย
ในระหวางนั้นหรือขณะเบิกความ ก็ใหอํานวยความสะดวกแกผูติดตามนั้นตามควรแกกรณี
กอนเขาเบิกความตอศาล ใหเจาหนาที่ศาลแจงใหพยานทราบถึงสิทธิและหนาที่ตาง ๆ ของพยาน
ตลอดจนให คําแนะนําเกี่ยวกับ วิธีป ฏิบั ติตนในการเบิก ความต อ ศาลและวิ ธีก ารขอรับ คา ตอบแทน
ภายหลังเบิกความเสร็จ
หมวด ๒
การรวบรวมขอมูล

ขอ ๑๐ ให ศ าลชั้น ต น จั ดตั้ ง ศูน ย ป ระสานงานพยานเพื่อ ทํา หนา ที่ ใ นการรวบรวมขอ มู ล
ที่เกี่ยวกับพยาน การใหขอมูลขาวสาร รวมทั้งการประสานงานอยางอื่นที่จําเปน เพื่อใหความชวยเหลือ
และอํานวยความสะดวกแกพยานในการมาเบิกความตอศาล
ขอ ๑๑ ใหศูนยประสานงานพยานรวบรวมขอมูลพยานบุคคลที่ศาลไดออกหมายเรียกโดยใหมีชื่อ
ที่อยู และหมายเลขโทรศัพทหรือชองทางอื่นที่สามารถติดตอพยานไดโดยสะดวกเพื่อประโยชนในการ
ติดตอประสานงานกับคูความและพยาน รวมทั้งรวบรวมขอมูลของบุคคลอื่นที่มีสวนเกี่ยวของกับคดี
เชน นักจิตวิทยา นักสังคมสงเคราะห ผูชํานาญการพิเศษ และลาม เปนตน
 หนา ๑๕
เลม ๑๒๒ ตอนที่ ๑๐๕ ก ราชกิจจานุเบกษา ๙ พฤศจิกายน ๒๕๔๘

ขอ ๑๒ ใหศูนยประสานงานพยานขอความรวมมือไปยังพยานและบุคคลที่มีสวนเกี่ยวของกับ
คดีตามขอ ๑๑ ขอให แ จงใหศ าลทราบทัน ทีที่ข อมูลที่ใ หไวของบุคคลดัง กลาวไดเปลี่ยนแปลงไป
โดยอธิบายใหเห็นถึงความสําคัญที่ตองขอความรวมมือดังกลาวใหทราบดวย
หมวด ๓
การออกหมายเรียกพยาน

ขอ ๑๓ ในกรณีที่มีการออกหมายเรียกพยานนั้น ควรแจงเรื่องที่ประสงคจะใหพยานเบิกความ

และถาศาลเห็นวามีความจําเปน ศาลอาจสั่งใหระบุขอที่พยานจะถูกซักถามไวดวยก็ได
ขอ ๑๔ ใหศาลกําชับใหมีการขอและจัดสงหมายเรียกใหแกพยานโดยเร็วที่สุด เพื่อใหพยาน
มีเวลาเพียงพอในการเตรียมตัวมาเบิกความตอศาล และใหผูสงรีบรายงานผลการสงหมายใหศาลทราบ
ขอ ๑๕ การกําหนดเวลานัดสืบพยานบุคคล ควรกําหนดใหเหมาะสม โดยคํานึงถึงความจําเปน
ในการปฏิบัติงานหรือการดํารงสถานะของพยานนั้นประกอบดวย เชน แพทยโดยปกติจะตองทําหนาที่
รักษาผูปวยในชวงเชา หรือพระภิกษุจะตองฉันภัตตาหารกอนเที่ยงวัน เปนตน
ขอ ๑๖ ในการจัดสงหมายเรียก ใหแนบขอมูลเกี่ยวกับสถานที่ตั้งของศาล รวมทั้งคําแนะนํา
เกี่ยวกับสิทธิหนาที่ของพยานและหมายเลขโทรศัพทหรือโทรสารของศูนยประสานงานพยาน เพื่อประโยชน
แกพยานในการติดตอกับศาลหรือขอทราบขอมูลเพิ่มเติม พรอมทั้งแจงขอบคุณไปยังพยานที่จะมาเบิกความ
ตอศาล
ขอ ๑๗ ภายหลังจากที่ไดแจงวันนัดสืบพยานใหทราบแลว หากมีการเปลี่ยนแปลงวันนัดสืบพยาน
หรือพยานไมจําตองมาเบิกความตอศาลอีกตอไป ใหรีบแจงใหพยานทราบถึงกําหนดนัดใหมหรือการที่
ไมตองมาศาลนั้นโดยเร็ว
ขอ ๑๘ แมพยานไดรับหมายเรียกของศาลแลว ควรจัดใหมีการประสานงานกับพยานนั้น
เปนระยะ ๆ เพื่อทราบถึงความพรอมของพยานที่จะมาเบิกความและควรแจงยืน ยัน วัน นัดสืบพยาน
ใหพยานทราบอีกครั้งหนึ่งกอนถึงกําหนดนัดสืบพยาน
การประสานงานตามวรรคหนึ่งอาจทําโดยทางไปรษณีย โทรศัพท โทรสาร หรือสื่อเทคโนโลยี
สารสนเทศประเภทอื่น
 หนา ๑๖
เลม ๑๒๒ ตอนที่ ๑๐๕ ก ราชกิจจานุเบกษา ๙ พฤศจิกายน ๒๕๔๘
หมวด ๔
การสืบพยาน

ขอ ๑๙ ในการกําหนดวันนัดสืบพยาน ศาลควรสอบถามคูความถึงชวงเวลาที่พยานสะดวก

จะมาเบิกความ รวมทั้งปญหาตาง ๆ ที่อาจเปนอุปสรรคแกพยานในการมาเบิกความตอศาล
ถามีความจําเปนตองใชลาม นักจิตวิทยา หรือนักสังคมสงเคราะหชวยเหลือในการสืบพยาน
ก็ใหรีบดําเนินการเสียแตเนิ่น ๆ
ขอ ๒๐ ภายใตบังคับบทบัญญัติแหงประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา วาดวยการสืบพยาน
ไวลวงหนา พยานที่เปนเด็กหรือเยาวชนอายุไมเกิน ๑๔ ป หรือเปนผูเสียหายในคดีความผิดเกี่ยวกับเพศ
หรือเจ็บปว ยรายแรง หรือมีความบกพรองทางจิตใจหรือในการจดจํา หรื อมีความรูสึ กหวาดกลั ว
ผูตองหาหรือจําเลย หรือไมมีที่อยูเปนหลักแหลง หรือเปนผูที่ไดรับการคุมครองตามกฎหมาย ซึ่งหากรอ
จนถึงวันนัดสืบพยาน พยานอาจหลงลืมหรือยากแกการติดตามใหมาศาล ศาลพึงใชดุลพินิจใหสืบพยาน
เหลานี้ไวลวงหนากอนถึงวันนัดสืบพยาน
ในกรณีที่พยานเปน เด็กหรือเยาวชนอายุไมเกิน ๑๘ ป ซึ่งการซักถามพยานจะตองทําผาน
นักจิตวิทยาหรือนักสังคมสงเคราะห เจาหนาที่ศาลควรจัดใหพยานเหลานั้นพบกับบุคคลดังกลาวกอน
เขาเบิกความตอศาล
ขอ ๒๑ การจัดเวลาใหพยานเบิกความควรพิจารณาใหเหมาะสมแกสุขภาพและวัยของพยานดวย
เพื่อไมใหเกิดการเหนื่อยลาเกินสมควร
ขอ ๒๒ เวนแตจะมีกฎหมาย ระเบียบ หรือขอบังคับของศาลยุติธรรมกําหนดไวเปนอยางอื่น
หามมิใ หคูความหรือบุคคลที่มิไดมีหนาที่เกี่ยวของกับการพิจารณาคดีทําการบัน ทึก ถายภาพ หรือ
ถายทอดภาพและเสียงของพยานในขณะเบิกความหรือภายในบริเวณศาล
ขอ ๒๓ ถาคูความฝายใดฝายหนึ่งถามพยานดวยคําถามที่อาจทําใหพยานตองถูกดําเนินคดีอาญา
ใหศาลเตือนพยานวาพยานมีสิทธิไมตอบคําถามนั้น หรือในกรณีที่คูความใชคําถามที่มีลักษณะเปนการขมขู
ดูหมิ่น หมิ่นประมาท หรือเสียดสีพยาน ศาลควรมีคําสั่งใหระงับการใชคําถามเชนวานั้นเสีย
 หนา ๑๗
เลม ๑๒๒ ตอนที่ ๑๐๕ ก ราชกิจจานุเบกษา ๙ พฤศจิกายน ๒๕๔๘

ขอ ๒๔ ในกรณีที่พยานมีสิทธิไดรับคาตอบแทน ใหศาลสั่งจายคาตอบแทนใหแกพยานตาม

ระเบียบทันทีที่พยานเบิกความเสร็จและใหเจาหนาที่ศาลดําเนินการเบิกจายคาตอบแทนดังกลาวใหแก
พยานโดยเร็ว
หมวด ๕
งานดานธุรการ

ขอ ๒๕ ใหสํานัก งานศาลยุติธรรมจัดสรรงบประมาณแก ศ าลชั้น ตน ใหเพี ยงพอ ตอการ

ดําเนินการตามระเบียบนี้ และในกรณีมีความจําเปนตองมีวิธีการอยางหนึ่งอยางใดในทางธุรการเพื่อให
การปฏิบัติตามระเบียบนี้เปนไปดวยความเรียบรอย ใหเลขาธิการสํานักงานศาลยุติธรรมเปนผูกําหนด
วิธีการนั้น

ประกาศ ณ วันที่ ๒๕ ตุลาคม พ.ศ. ๒๕๔๘

ชาญชัย ลิขิตจิตถะ
ประธานศาลฎีกา