rv 1* ©

\JL\
Milliyet ;ms| Cumartesi 3 Haziran 1995
1 *

24 D İ z j£¿~

Tarih
Lewis Davası: p Thierry Levy’nin savunması:
i rinceton
r Üniversitesi
profesörü, dünyanın en ünlü
‘Savaşın
? Yargılanıyor
tarihçilerinden Bernard
Lewis, soykırım iddialarını
ısrarla sürdüren Fransız *
Ermenilerine tarihin
Ermenice
yorumlanamayacağını
trajik koşulu’
LK duruşması 5 saat süren bu ö- meye sunulduğunu öne sürdükleri
yüzlerine vurduğu için
yargılanıyor. İ nemli davaya, fotoğraf makinası ve
teyp sokulması yasaktı. Her iki ta­
rafın avukatları irticalen konuştu.
Ermenilerin beş avukatına karşı Le­
“soykırım emrini veren telgraflar” , Tel-
lurian’m mahkemesinde yargı heyeti­
ne sunulmamıştır.
Tellurian’ın avukatı, yargıcın 'p li­
M in e G . S A U L N İ E R - P a ris wis’i 1,5 saat süreyle tek başına savu­ nizdeki belgelerin gerçekliğinden emin
nan avukat Levy, şunları söyledi: misiniz?’ sorusu üzerine son anda geri
“Mahkeme heyetine herşeyden önce, çekmiştir. Çünkü bu telgraf ve benzer­
AZI hukuk davaları, ülkelerin ta­ Bemard Lewis ve Le Monde gazetesi, önce Fran­ cma, manevi kararma bu davada Ermenilere bir lerinin tümü, sahtedir. Sahte­

B
rihlerine geçer. Fransız subayı sız Ermeni demeklerinin, 1986’da çıkartılan ve Ya­ bağlı. Tarafların avukat­ soykırım yapıldı mı, yapıl­ likleri uluslararası tarihçilerce
Yüzbaşı Dreyfuss’un salt Yahudi hudi soykırımım inkarcılığı suç kapsamına sokan larının ve savcmm dinlen­ madı mı tartışmasının ko­ saptanmıştır.
olduğu için düzmece Alman casus­ “Gayssot Yasasfm çiğnediği gerekçesiyle diği bu davanın duruşma­ nu olamayacağını anımsat­ Zamanın ABD Büyükelçisi
luğuyla yargılanıp, haksız yere 3 yargılanıyor. Ermenilerin sı 17 Mayıs 1995’te yapıl­ mak isterim. Yürürlükte o- Morgenthau’nun anıları da
yıl zindan cezasına çarptırıldığı da­ bir “soykırım propaga­ dı. Karar, 21 Haziran’da lan Fransız yasalarındaki sahtedir. Çünkü Morgenthau,
va, Fransa'nın tarihini değiştirmiş­ da platformu” hali­ verilecek. soykırım tanımına, bu olay son derece taraflı raporlara im­
tir. Ünlü yazar Emile Zola’mn “it­ ne getirdikleri da­ Lewis’in bu davayı girmemektedir. Dava konu­ zasını atan ve Talat Paşa ile
va, 18gazete
Kasım kaybetme o- su, müvekkilim Bemard sözümona konuşması ve Har-
ham ediyorum...” başlıklı 1898 tarihindeki
makalesiyle başlayan hukuk savaşı sonunda suç­ 1994’te, “ileri lasılığ ı Lewis’in neyi inkar ettiği­ put katliamı hakkmdaki yazılı
var.
suzluğu anlaşılan Dreyfuss olayı, 20. yüzyıl Fran­ sürülen suçun dir. Bemard Lewis, dünya­ tanıklığı, George Event adlı
sa'sında devlet yönetim ve yasama biçimini derin­ sözkonusu ya­ ca saygın, uluslararası çap­ Thierrv ı tarihçi tarafından tümüyle düz-
den etkilemiştir.Yaklaşık bir yıldır, Yüzbaşı Drey- sa kapsamına ta bir bilim adamıdır. Karşı ^ vy meçe olarak nitelenmiştir.
fuss davasının görüldüğü Fransız mahkemelerinde girmediği” ge­ tarafın avukatları, kendisini Türki- Hatta Chris Renay gibi pek çok ta­
bir asır arayla bu kez ABD yurttaşı başka bir Ya­ rekçesiyle dü­ ye’nin adamı olmakla suçladılar. Ber­ rihçi tarafından Morgenthau, “yalancı­
hudi yargılanıyor: Princeton Üniversitesi profesö­ şüyor. Bu nard Lewis, Türk tezini değil kendi gö­ lıkla” damğalanmıştır.
rü, dünyanın en ünlü tarihçilerinden Bernard Le­ kez aşırı rüşlerini savunmaktadır. iy i ya da kötülüğünü tartışmıyorum,
wis. Fransız devleti ve mahkemelerinin Lewis’le sağcı ve Kendilerini bu konuda en küçük ancak Osmanlı Imparatorluğu’nda “teh­
bir sorunu yok. Ama Fransa’da yaşayan Ermeni Yahu- bir karşı kanıtla­ cir” , bir savunma politika­
toplumunun var. Bu Ermeni toplumunun Bernard d i rı varsa, mahke­ “Soykırım sı olarak tüm tarih içinde
Lewis’in davası ardında Türkiye ile bir sorunu me heyetine başvurulmuş bir yöntem­
var. Ve Fransız mahkemelerinde Lewis aleyhine a- sunmaya çağı- tanımlaması için dir. imparatorluğun dağı­
Ber- lışı sırasında, Rusya,
çılan üç ayn davada 1915 tehciriyle ilgili olarak Os­
nard Lewis’i
gerekli devlet Fransa, Ingiltere ve ABD
manlI imparatorluğu tarihi “soykırım” suçlama­
sıyla yargılanıyor. Osmanlı tarihinin arkasında, savunma­ eliyle bir emir gibi Batılı güçler, azınlık­
Ermenilerin suçlu göstermek istedikleri asıl h e dan önce lara karşı iki yüzlü bir po­
defleri ise T.C. bilmenizi is­ verildiğine ve litika izlemişlerdir.
tediğim bir yaptırım Eğer tehcir sırasında
HEDEF TC nokta var: trajik olaylar yaşandıysa,
Fransız Ermenileri ne istiyorlar Türkiye’den? Türk poli­ uygulandığına bu büyük ölçüde İmpara­
tikası benim torluğu bölmek isteyen ya­
Türkiye Cumhuriyeti’nin son verdiği Osmanlı
umurumda
dair en küçük bancı güçlerin politikaları
imparatorluğu sırasında, yani 1915 -16 yıllarında ge
çen olaylardan nasıl olup da Türkiye sorumlu tutu­ değil. Ancak, bir delil yoktur” neticesinde olmuştur.
labilir? Bemard Le­ Batı’nm Ermeni dra­
wis’in davası­ mındaki sorumluluğu en
Ermeniler, TC devletinin, Osmanlı imparatorlu­
nı üstlendiğimden bu yana yap­ az Osmanlı imparatorluğu-kadar, hatta
ğu sırasında Ermeni toplumu hakkında resmen
tığım araştırmalar bana tarihin daha büyüktür.
“soykırım” karan almış olduğunu kabul etmesini is­
bir “Ermeni yorumu” , bir de Ermenilerin yaşadığı korkunç tari­
tiyorlar. istiyorlar ki biz Türkler, “Dedelerimiz sizin
‘Türk yorumu” olduğunu göster- hi, burada lanetliyorum. Eğer Bemard
soyunuzu kırdırmış, özür dileriz, çok pişmanız” di­
Lewis cesur Ermeni toplumunu renci­
yelim. Ermeniler, tam bir asırdır, dünyanın dört bir
Bemard Lewis, bu salondaki Erme­ de ettiyse, bundan dolayı üzüntü duyar
yanındaki lobi çalışmalarıyla, mahkemeler yoluyla düşmanı, faşist Fransız Ulusal Cephe partisinin bir Kaybettiği takdirde ünlü tarihçinin bilimsel imgesi­ niler tarafından sevilmiyor. Ancak o ve özür diler.
Osmanlı împaratorluğu’nda bir Ermeni “soykırımı” yan kuruluşu olan AGRlF, yani “Fransız kim i® ve ne gölge düşecek. bir Ermeni düşmanı değil. Türk tezinin Ancak tarihin taraflarca ayrı ayrı iki
yapıldığını kabul ettirmeye çalışıyor. Birleşmiş Mil- saygınlığım korumak üzere ırkçılıkla mücadele der­ Ancak, Osmanlı tarihinin yargılandığı bu dava­ tam tersine, 1,5 milyon Ermeninin teh­ yorumu bulunduğu doğrudur.
letler’e kabul ettirdiler. Avrupa Parlamentosuna da neği”, kendi kuruluşlarının kamuoyundaki “ ırkçı” nın kaybedilmesi halinde, Türkiye’nin de başına iş a- cir sırasında katledildiğini kabul edi­ Ermenilerin gösterdiği her belge ve
kabul ettirdiler. Ermeniler, tarihçi Bernard Lewis’i tanımına bakıp utanmadan, Levvis’i Hristiyan olan çacak. “Ermenilere soykırımı inkar etmenin suç ol­ yor. Sayısı belli olmayan ve katliamlara kanıt, Türk tarafınca sahte olarak nite­
1993’te “Le Monde" gazetesinin kendisiyle yaptığı Ermenilere yapılan soykırımı inkar ederek Yahudi duğunu” kabul edecek bir mahkeme kararı, berabe­ kurban giden Türklerden de söz ediyor. lenmekte, üstelik sahtelikleri kanıtlan­
bir röportaj sırasında söylediği bir tümceden ötürü ırkçılığı yaptığı gerekçesiyle mahkemeye veriyor­ rinde “soykırımın var olduğu” fikrini getiriyor. Bu Bernard Lewis, soykırımı değil, “Ta­ maktadır.
yargılatıyor. Asıl konusu Orta Doğu’da ve dünyada lar. Savcmm “hukuksal anlamda böyle bir dava aç­ durumda, “soykırım” yapıldığını inkar eden TC’ye rihin Ermenice yorumunu” kabul etmi­ Dolayısıyla bir soykırımın yapılıp ya­
İslam olan röportaj sırasında Le' Monde muhabiri, mak yetkisine sahip görmediği AGRİF’in davası, 31 karşı Ermeniler, dünyanın dört bir yanında dava a- yor. Ve yapılan katliamların, savaşın pılmadığı belki de asla açıklığa kavuş­
bir ara Lewis’e “Sizce Türkiye niçin hala Ermeni Mayıs 1994’te görüldü. Karar duruşması 12 Tem- çabilecek ve bu davalarda örnek olarak, Paris mah­ trajik koşulları içinde oluştuğunu belir­ mayacaktır.
soykırımını inkar ediyor?” diye soruyor. Lewis, bu muz’da yapılacak olan bu dava da düşeçek. kemelerinde alman karan gösterecek, işte, 21 Hazi­ tiyor. Bu durumda Bemard Lewis, kendi
soruya başka bir soruyla yanıt veriyor ve “Yani ta­ ran’da Paris Adliyesi Birinci Asliye Mahkemesi’nde Ancak “soykırım” tanımlaması için görüşünü bildirerek 'fikrini özgürce ifa­
rihin Ermenice yorumu demek istiyorsunuz?” di­ YAHUDİ DÜŞMANUĞI görülecek Bemard Lewis davasının önemi, buradan gerekli devlet eliyle bir emir verildiği­ de etme’ hakkını kullanmaktadır, dola­
yor. Ve 78 yaşındaki tarihçinin başı bu sözlerle der­ ileri geliyor ve karar, büyük ölçüde Lewis’i temsil e-
Ancak Ermeniler yılmıyor. Lewis, Ermeni Foru- ne ve yaptırım uygulandığına dair en yısıyla bir Ermeni yorumundan söz et­
de giriyor. Dünyanın her yanından mektuplar, pro­ den ünlü hukukçu Thierry Levy’nin savunmasının
mu’nca aynı suçlamayla, Napolyon yasası diye tanı­ küçük bir delil yoktur. mekte haklıdır...”
testolar yağıyor ünlü tarihçiye. “Soykırım”ı, “tari­ etkinliğine bağlı.
nan 200 yıllık Fransız Medeni Kanunu’nun 1382 sa­ Talat Paşa’yı öldüren Tellurian’nın
hin Ermenice yorumu” olarak algılayarak inkar et­
yılı maddesiyle de mahkemeye yerildi. Bu maddeye, davasının kayıtlarını getirttim ve oku­ YARIN: “Karşılaştırma yapmak
tiği, Ermeni düşmanı olduğu, Ermeni toplumunun YARIN:
surata tükürmekten iki tokat atmaya, her türlü ha­ dum. Davacı avukatlarının bu mahke-
tarihsel ruhunu incittiği, acılarını deştiği ileri sürü­ saygısızlık...’
karet giriyor ve sonuç tümüyle yargıcın kişisel inan- Lewis’i neyle suçluyorlar?
lüyor, hakkında üç ayn dava açılıyor.
 DİZİ
Devedyan’mtanığı Güney
amlü tarihçi Bernard

Bir Tarih
Lewis’i suçlayan Türk ^Bernard Lewis Davası:
düşmanı Patrick Deveciyan
ve dört kişilik davacı
avukatları, ithamları arasında
Yılmaz Güney’in “Eğer TC,
1915 - 1 6 yıllarında yapılan
2
Ermeni soykırımını tanıyıp
kabul etseydi, bugün
Kürtlere aynı kıyımı
uygulayamazdı” sözlerine M in e G . S A U L N I E R - P a ris
delil olarak yerverdi
RMENİ Forumu’nun tarihçi Le­ Patrick Deveciyan ve dört mahkum edilecek olursa, bu ka­

E
wis aleyhine açtığı davada, Erme- kişilik davacı avukatları, itham­ rar örnek gösterilerek tüm Er-
nileri beş avukat temsil ediyor. ları sırasında Yılmaz Güney’in menilerin önünde TC’ye karşı
Bunların başmı ise, cumhurbaş­ “ Eğer TC, 1915 - 16 yıllarında “ soykırımı inkar suçlamasıyla”
kanı Jacques Chirac’m eski yar­ yapılan Ermeni soykırımını ta­ başka davalar açma olanağı do­
dımcısı olup, seçim sırasında E- nıyıp kabul etseydi, bugün ğuyor. Ancak, Ermeni lobileri
douard Balladur saflarına geçen Kürtlere aynı kıyımı uygulaya­ bununla da yetinmeyecek. Fran­
Cumhuriyetçi Birlik Partisi mil­ mazdı” sözlerine yer verdi ve sız milletvekili, avukat Deveci-
letvekili, Antony Belediye Başkanı Patrick “Bugün Türkiye’nin yaptığı yan’ın bu konudaki bir yasa ö-
Deveciyan çekiyor. Kürt katliamını önlemenin en i- nerisi, 11 Ocak 1995’te Fransız
Türk düşmanlığıyla tanınan Deveciyan ve yi biçimi, uluslararası platform­ Parlamentosu’na sunuldu ve ka­
ekibi, Bernard Lewis’i Ermeni soykırımını da Ermeni soykırımını kabul bul edilmeyi bekliyor.
“ inkarcılık”la suçladıkları ve davayı kazan­ ettirmektir” dedi. Hitler’in Po­
dıkları takdirde bu soykırımı inkar etmenin lonya’da giriştiği Yahudi katlia­ "SOYKIRIM " ÖNERİSİ
“ suç” olduğunun belirleneceği duruşmada, mının kökünü bile Ermeni soy­ MECLİS TE
sözümona “ soykırınT’m var olduğunu kanıt­ kırımının tanınmamasına bağ­
layan belgelerden söz ettiler. Bu belgeler, ö- layan davacı avukatları, Nazile- Deveciyan, meclise sunduğu
zellikle asıl mesleği cerrahlık olan amatör ta­ rin Polonya’yı işgal etmeden ön­ 1872 numaralı yasa tasarısında,
rihçi Yves Temon’un Ermeni soykırımını ce Hitler’in komutanlarıyla bugün Fransa’da geçerli olan
savunan kitabı, Ermeni tehciri sırasında Os­ yaptığı bir toplantıda, saldırı sırasında kim­ “basın özgürlüğü” yasasmın 24. ve 48 - 2 sayı­
manlI İmparatorluğu nezdinde ABD Büyü­ seye açınmamasını öğütlerken, “Ermenilerin lı maddelerini değiştirmeyi öngörüyor.
kelçisi olan Morgento’nun anılarıyla Alman­ soykırımını bugün kim hatırlıyor ki? Siz de 1881’de çıkarılan “basın özgürlüğü” yasası­
ya’da Talat Paşa’yı öldüren Tellurian adlı Polonya’da rahat davranabilirsiniz” dediğini nın bu maddeleri, 1990’da, “Gayssot Yasası”
Ermeni’nin davasında yargıçlara sunulduğu ileri sürdü. Yahudi soykırımıyla iddia edilen diye adlandırüan ve “ soykırım” kapsamına
öne sürülen ve devletin “Ermenilere soykı­ Ermeni soykırımı arasında sürekli bağlantı yalnızca Yahudi soykırımını alarak “ inkarı­
dırmadan yapan tahrifçi, yalancı ve ahlaksız nı” suç kılan yasaya uygun değişikliklere uğ­
rım uygulanması yolunda” resmi emir verdi­ kurulan, Sevr Anlaşması’nın uygulamaya ko­
bir tarihçi” olarak tanımlayan Deveciyan, ramıştı.
ğini gösteren (sahte) telgraflardı. nulmadan iptal edilmesinden hayıfla söz edi­
Lewis’in reddettiği “devletçe planlanmış Er­ Yeni düzenlemeye göre, Fransa’da “ insan­
Davacı tarafın beş avukatının ayrı ayrı len dava sırasında, Deveciyan ve arkadaşla­
meni soykırım f’nın, 1918’de OsmanlI İçişleri lığa karşı işlenen suçlar”ın tanımı yapılıyor
söz aldığı duruşma sırasında Deveciyan, Le­ rının en çok işledikleri konu, Kürtlerdi. Ve
Bakanlığı’nca “hükümetin aldığı bir karar ve bu arada, ilk soykırım olarak Yahudi Soy­
wis’i suçlamasına “Ermeniler dini bütün Hı- Ermeni Forumu bu davada, Bernard Le­
olduğu” yolunda doğrulandığını ve 1919’da kırımı gösteriliyordu. Inkan suç addedilen
ristiyanlardır ve Fransız adaletine güvenir­ w is’i “Günümüzde Türkiye’nin Kürtlere kar­
askeri yargıtaym aldığı bir mahkeme kara­ tek soykırım olarak
ler. Fransız Ermeni toplumu tarihi yaraları­ şı işlediği cinayetler konusunda tarihçi ola­
rıyla da kabul edildiğini öne sürdü. Dolayı­ Yahudi Soykırımı’nı alan yasa, yakm ta­
nı sarmak için mahkemenizde şifa aramaya rak sessiz kalmakla” da suçladı.
sıyla Lewis’i, Türk tarafının bile kabul ettiği rihte işlenmiş insanlık suçları konusunda ise
geldi” sözleriyle başladı. Lewis’i, “Tümüyle Princeton Üniversitesi Profesörü Ber­
bir “ soykırım”ı inkar etmekle suçladı. “zaman içinde, kin ve nefretten uzak bir de­
Türk görüşlerini savunan ve bu gö­ nard Lewis, 21 Haziran’da Ermeni
rüşleri hiçbir araştırmaya dayan- Forumunun hakkında açtığı davada ğerlendirmeyle bilimsel kanıtların varlığım”
Thierry Levy’nin savunması: koşul koyuyor.
Fransa’da 1994'ten beri “ insanlığa karşı iş­
lenmiş suçları” belirleyen ve “ soykırım”a bir

‘Hitler benzetmesi saygısızlıktır’

tanımlama getiren bir ceza yasası var. Soykı­
rım, Ceza Yasasfnın 211 - 1. maddesi, diğer
suçlarsa 212 - 2. maddesinde tanımlanıyor.
“Soykırım”m soykırım kabul edilmesi için,
“...Tarihin çarpıtılması, sahte telgraflar­ Cezayir ayaklanması kıyımında, bir günde nüz gerekçeler beni tümüyle tatmin etmiş Fransa'nın iç yasal düzenlemeleri yeterli ka­
la kanıtlanmaya çalışılan bir soykırım, bu­ 40 bin Müslümanı, Müslüman oldukları i- bulunuyor. Ermenilerin karşı metnini im­ bul edilmiyor ve uluslararası bir hukuk pro­
gün birbiriyle diyalog kurmaya çalışan iki çin öldürdü. Cezayirliler buna “ soykırım” zalamamış olmaktan çok memnunum” di­ sedürünün var olması koşul konuluyor. Ba­
toplumun çabalarına darbe indirir. Erme­ diyorlar, biz Fransa olarak ne diyeceğiz yor. Dolayısıyla tarihçi Lewis, iki yoru­ sın Yasası da, Ceza Yasası’nm çerçevesiyle
nistan Cumhurbaşkanı Levon Ter Petros- şimdi buna? Soykırım olduğunu kabul ede­ mun bulunduğu Ermeni tehcir ve katliam­ belirli elbette, işte bu yüzden, Bernard Le­
yan’a kulak verilecek olursa, bu davanın cek miyiz “ Cetif KıyımT’mn? ları hakkında bir “ Ermeni yorumu” bu­ wis ve “Le Monde” gazetesi hakkında açılan
Ermeni toplumunun çıkarlarına aykırı ol­ 1919’da Fransa’ya gelen Ermeni delegas­ lunduğunu vurgulamakta haklıdır. ilk dava, 18 Kasım 1994’te “Fransız ceza yasa­
duğu açıktır. yonu, hükümetin karşısına “ Savaş başladı­ Davacı avukatların ifade ettikleri Yves sının insanlığa karşı işlenmiş bazı suçları,
Davacı taraf, ithamlarını büyük çoğun­ ğından beri hep sizin yanınızda yer aldık, Tem on’un kitabını bastığı gerekçesiyle örneğin 1915’te Ermeni toplumunun hedef ol­
lukla tarihçi Yves Ter- Türklerle savaştık, dolayısıy­ hapis cezasına çarptırılan Ayşe Nur Zora- duğu suçu kapsamadığı” gerekçesiyle düştü.
n on ’un kitabında üeri sür­ Ermeniler ve Türkler la imparatorluğun parçala­ koğlu’na ilişkin benim elimde bir bilgi Deveciyan’m yasa önerisi, eğer mecliste ka­
düğü görüşlere dayandır­ rından birine bizim de hak­ yok. Ancak aynı kitabın, hem de Türk Ta­ bul edilirsa, Fransız Basm Özgürlüğü Yasa-
banş içinde sı’nm 24 ve 48 - 2 sayılı maddeleri, yalnızca
maktadır. Oysa yaptığım kımız var!” teziyle çıktı. Do­ rih Vakfı’nca Türkçe olarak basıldığını ve
incelemeler, Yves Ter- yaşadıklan gibi, layısıyla kendi topraklarında İstanbul’da satıldığını biliyorum. Kamu- Yahudi Soykırımı’nı değil, ister Fransa için­
non’un Tellurian mahke­ devlet katında saygı Türklere karşı savaştıklarını ran Gürün adlı çok değerli Türk tarihçi­ de, ister dışmda insanlığa karşı tarih içinde
mesine sunulduğunu iddia kabul ediyorlardı. Bir devle­ nin, Harput katliamı hakkında “ 1500 kişi­ işlenmiş “başka” suçların da basm yoluyla
görmüşlerdir.
ettiği telgraflar gibi daha tin bütünlüğünü korumak ü- nin öldürüldüğüne dair” sunduğu bilgile­ inkar edilmesini, doğruluklarının tartışılma­
pek çok tarihsel veriyi çar­ Türklerin tarih zere belli yaptırımlara gitme­ rin ise, Davis tarafından ABD’de yayınla­ sını yasaklayacak. Ve bu yasak çiğnendiği
pıttığını, çerçevesinden çı­ içinde Ermenilere ye hakkı vardır. O yaptırım, nan kitapta yer almadığını da biliyorum, takdirde, (örneğin Ermeni soykırımı konu­
kararak “yalan” yorumlar­ karşı bir kini yoktur, tehcir olmuştur. Tehcir, yal­ işte tarihin Ermeni yorumu budur. sunda kuşku belirten Bernard Lewis ve o-
da bulunduğunu gösterdi. nızca doğu illerini kapsamış 1918’de Türkiye’de ittihat Terakki’nin nun görüşlerini basan Le Monde gazetesi
Toynbee’ye atfettiği tümce,
dolayısıyla bir kin ve o döneme kadar Ermeni­ yargılandığı Yüce Divan’da, Ermeni soykı­ hakkında), beş yıldan önce kurulmuş olan
çarpıktır. Aynı şekilde, güdümü demek olan ler ve Türkler barış içinde rımının doğrulandığı, dolayısıyla Türkle­ toplumsal demekler, suçlular aleyhine ceza
H itler’ in Polonya’nın işga­ planlı, programlı bir yaşadıkları gibi, devlet ka­ rin de soykırım kavramını kabul ettikleri mahkemelerinde dava açabilme yetkisiyle
linden önce komutanlarına tında saygı görmüşlerdir. iddiası yanlıştır. Bu dava, o yıllarda impa­ donatılacak.
soyu kurutma Lewis, Ermeni Forumu’nun aleyhine açtı­
“İstediğiniz gibi davranabi­ Türklerin tarih içinde Erme­ ratorluğu işgal eden güçlerce, Türk ma­
lirsiniz, tarihteki Ermeni karanndan söz nilere karşı bir kini yoktur, kamlarına zorla açtırılmış ve alman karar­ ğı davayı kaybedecek olursa, Deveciyan’ın
kıyammdan söz eden yok” edilemez dolayısıyla bir kin güdümü ların dikte ettirildiği bir mahkeme olup, yasa değişikliği önerisi Fransız Parlamento-
deyişini soykırım kavra­ demek olan planlı, programlı galiplerin mağluplara aldırdığı gayrı meş­ su’nda “varlığı mahkeme kararıyla destekli
mıyla birleştirmek yanlıştır. Çünkü Hit- bir soyu kurutma kararından söz edile­ ru bir karar çıkarmıştır, geçerli değildir. bir soykırım” örneği ışığında görüşülecek.
ler, tüm Polonya’yı işgal emri veriyordu o mez. Evet, Türkiye’de Ermeniler açısından Ve Deveciyan, 1985’te BM, 1987’de Avrupa
tarihte komutanlarına, Polonya’da yaşa­ Bu dava başlamadan önce, Bemard Le- dayanılmaz bir anıt yükseltilmiştir. Bu da Parlamentosu’na kabul ettirilen Ermeni Soy­
yan tüm insanlar hedefti Alınanlara, Ya- w is’ in makalesine karşı Ermenilerin imza Talat Paşa’mn heykelidir. Talat Paşa’nın kırımı tezini, Fransız hukukuna sokabilmek
hudileri yok edin anlamına gelmiyordu he­ topladıkları karşı metni, Ermeni soykırı­ adını taşıyan bir de sokak vardır. Ancak şansmı kullanacak. Böyle bir hukuk örneği i-
nüz bu söz. Dolayısıyla Varşova direnişiy­ mını savunan Robinson adlı tarihçi imza­ bu talihsiz anıt, Bemard Lew is’e yönelik se, uluslararası platformda örnek gösterile­
le Ermeni katliamı arasında bir bağlantı lamadı ve Lew is’e bir mektup gönderdi. davamızla ilgili değildir. Müvekkilimin be­ cek ve dünyada açılacak tüm aynı konulu da­
kurmak saygısızlıktır. Mektubunda, bu tarihçi, Bernard Lew is’e raatını talep ediyorum.” vaları etkileyecek.
Fransızlar “ Cetif Kıyımı” diye anılan “Yazdığınız ikinci makalede öne sürdüğü- Bemard Lewis davasının kararı, Türkiye
SON açısından bu yüzden önemli.

Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği