=∂ã¨ì~ü ÔH.

áê~°fif‰õΩ=∂~ü
Master K. PARVATHI KUMAR

J^Œ$â◊º QÆ∞~°∞=ÙÅ J=∞$`«"å}˜

LISTENING
TO
THE INVISIBLE MASTER

^èŒx+¨ª
DHANISHTHA
„Ѩ^äŒ=∞ =Ú„^Œ} : 2004
„Ѩ`«∞Å∞ : 1,000

Jxfl ǨωõΩ¯Å∞ „QÆO^äŒHõ~°Îq.

"≥Å : ~°∂II 20–00

„áêÑ≤Ιê÷#=Ú :
[QÆ^Œ∞æ~°∞ =∞Ok~°=Ú
(k =~°Öò¤ \©K«~ü >ˇOѨÙÖò)
'~å^è•=∂^èŒ="£∞—,
14–38–2, =ÚÑ≤Ê_ç HÀÅh,
qâßYѨ@flO – 530 002.

=Ú„^Œ} :
D ZˆHfiiÜ«∞<£ Ñ≤„O\˜OQ∑ ã¨∂¯Öò
qâßYѨ@flO – 530 016.
G 2747320, 2751329.
 ^èŒx+¨ª
ã¨fiK«ÛùO^Œ ¿ã"å ã¨Oã¨÷
''^èŒx+¨ª—— J#QÍ ^èŒ#ѨÓi`« k=º"åÜ«Ú=Ù.
^èŒ#=∞#QÆ k=º ã¨OѨ^Œ. Jk ˆH=Å=Ú _»|∞ƒHÍ^Œ∞.
_»|∞ƒ`À ã¨OѨ^Œ#∞ H˘Å∞=ÖË=Ú, H˘#ÖË=Ú. ã¨OѨ^Œ
r=# "≥É · =
íè =Ú#‰õΩ ã¨O|OkèOz#k. =∞# â◊$`«∞ÅÖ’
Jyfl, "åÜ«Ú=Ù, WO„^Œ∞_»∞, |$ǨÏã¨Êu ~Ú`åºk k=º
„Ѩ[˝Å#∞ ^èŒ#=∞xi. P~°¬ q*Ï˝#"Õ∞ x["≥∞ÿ# ^èŒ#=Ú.
J\˜ì ^èŒ#=Ú#∞ ‰õÄ~°∞ÊKÕã≤ "åºÑ≤Î KÕÜ«Ú@‰õΩ ''^èŒx+¨ª——
1992Ö’ [x‡Oz#k.

''^èŒx+¨ª——, _®II HõOÉèíOáê\˜ áê~°fif‰õΩ=∂~ü QÍi

"å‰õΩ¯#∞ ã≤._ç., P_çÜ≥∂, g_çÜ≥∂ HͺÃã@¡ ~°∂Ѩ=Ú
Ö’#∞, ѨÙã¨ÎHõ=ÚÅ ~°∂Ѩ=ÚÖ’#∞ Éèí„^ŒÑ¨~°z
ã¨`åû^茉õΩÅ HõO^Œ∞#\˜ì Ü«∞*Ï˝~°÷Hõ~°‡#∞ KÕѨ\˜ì#k.

''^èŒx+¨ª—— XHõ K«Hõ¯x „QÆO^ä•ÅÜ«∞=Ú#∞, ^蕺#

=∞Ok~°=Ú#∞, ã¨^Àæ+≤ªÔH· =Åã≤# "å`å=~°}=Ú#∞ –
''[QÆ^Œ∞æ~°∞ =∞Ok~°=Ú—— QÆ U~°Ê~°z, Pã¨H˜Î HõÅ"åiH˜
^蕺#=Ú, ™êfi^蕺ܫ∞=Ú <Õ~°∞ÊK«∞#flk.

3
ã¨OHõÅ#Hõ~°Î : =∂ã¨ì~ü HõOÉèíOáê\˜ áê~°fif‰õΩ=∂~ü

=∂`«$^Õâ=◊ Ú "≥Ú^ŒÅ∞QÍ L`«~Î ° J"≥∞iHÍ, ÖÏ\˜<£

J"≥∞iHÍ =∞iÜ«Ú S~Àáê YO_»=ÚÅÖ’QÆÅ P^蕺u‡Hõ
l*Ï˝ã¨∞=ÙʼnõΩ „ѨKÀ^Œ#=Ú HõeyOK«∞K«∂, ÉèíH˜Î, *Ï˝#=Ú,
"≥·~åQƺ=Ú, Ü≥∂QÍ ÉèϺã¨=Ú ~Ú`åºk q+¨Ü«∞=ÚÅÖ’
É’^è# Œ Å∞ QÍqOK«∞K«∂, Ѩ~=
° ∞QÆ∞~°∞=ÙÅ =∂~åæ#∞Ü«∂Ü«ÚʼnõΩ
"≥Å∞QÆ∞^•i K«∂Ñ≤OK«∞ K«∞#fl ã¨`åû^< Œè å ã¨OѨuQÎ ÅÆ #=Ü«ÚQÆ
Ü≥∂QÆ =∂~°æ^Œi≈ =∂ã¨ì~ü HõOÉèíOáê\˜ áê~°fif‰õΩ=∂~ü QÍ~°∞.
"åi É’^èŒ#Å∞ ÖˇHõ¯‰õΩ q∞Oz Ü«Ú#fl#∂, ѨÅ∞~°Hõ=ÚÖˇ·#
q+¨Ü«∞, q*Ï˝# É’^èŒ#Å∞QÍ `≥eÜ«∞ =K«∞Û#∞. Jq
É’^èŒ#Å∞QÍ<Õ H͉õΩO_® x`«ºrq`«=Ú# J#∞ã¨~° }©Ü«∞"≥∞ÿ,
PK«~°}Ü≥∂Qƺ"≥∞ÿ, PK«iOK«∞"åiH˜ ã¨`«º^Œ~°≈#=Ú# ã¨`«fi~°
Ѷe¨ `«=ÚÅ #OkOK«∞K«∞#fl=x `≥Å∞ѨÙ@ Juâ◊Ü∂ ≥ H˜Î HÍ<Õ~^
° ∞Œ .
™êOѶ≤∞Hõ, Pi÷Hõ, P^蕺u‡Hõ, ™êO㨯 $uHõ, HõàÏ
~°OQÆ=ÚÅÖ’ "åi x~°O`«~° ¿ã=Å#∞ QÆ∞iÎOz, Q“~°qOz,
PO„^èŒ qâ◊fiHõàÏ Ñ¨i+¨`ü ''_®Hõì~ü PѶπ Öˇ@~üû—— Ѩ\Ïì#OkOz,
P^Œ~°≈=O`«"≥∞ÿ# "åi ¿ã=Å#∞ H˘xÜ«∂_ç#k.
Pi÷Hõ, ™êOѶ≤∞Hõ, ¿ã"å~°OQÆ=ÚÅÖ’ – =∂#"åo
=∞#∞QÆ_Ö» ’ ã¨∞Y=Ú, âßOu Ѩi=∞oOѨ*ËÜ«Ú ã¨∂„`«=ÚQÍ
P^蕺u‡Hõ`« JÅ~åi#ѨÙÊ_,Õ ^•xH˜ ™êѶŨ º`«, ™ê~°H÷ `õ « LO_»∞#x,
''=∂#= ¿ã=ÜÕ∞ =∂^èŒ=¿ã= —— J#∞ =∂@‰õΩ ã¨iÜ≥ÿ∞#

4
J~°÷=Ú ~Ú^Õ#x N ‰õΩ=∂~üQÍ~°∞ `«=∞ „Ѩ=~°Î# ^•fi~å
`≥eÜ«∞Ѩ~°K«∞ K«∞<åfl~°∞. N áê~°fif‰õΩ=∂~ü ÉÏ^茺`«QÆÅ
QÆ$ǨÏã¨∞÷Å∞, ¿Ñ~°∞#fl Pi÷Hõ ã¨ÅǨ^•~°∞, q*Ï˝#=Ú#∞
qHõã≤OѨ*ËÜ«Ú QÆ∞~°∞=Ù, âßs~°Hõ – =∂#ã≤Hõ ~°∞QƇ`«Å#∞
`˘ÅyOѨ*ËÜ«Ú "≥·^Œ∞ºÅ∞, J<ÕHõ „QÆO^äŒ=ÚÅ ã¨OHõÅ#Hõ~°Î,
xQÆifi, x~°‡Å ǨÏ$^ŒÜ«ÚÅ∞.
*Ï˝#=Ú U XHõ¯iH˜ K≥Ok#k HÍ^ŒxÜ«Ú, *Ï˝#∞Å∞
Ãã·`«=Ú JO^Œ~°∞#∂ *Ï˝#=Ú#ˆH K≥Ok# "å~°xÜ«¸,
*Ï˝#"Õ∞ ã¨iÜ«∞QÆ∞ "åÇ≤ÏHõÅ <≥#∞flH˘x `«##∞ `å#∞
Ñ
„ H¨ \
õ O˜ K«∞H˘#∞ K«∞O_»∞#xÜ«¸, JO^Œ∞KÕ x[=ÚQÍ Z=fi~°∂
„QÆO^äŒHõ~°ÎÅ∞ HÍ*ÏÅ ~°xÜ«¸, ã¨OHõÅ# Hõ~°ÎÖË #xÜ«Ú N
‰õ Ω =∂~ü Q Íi ^Œ $ _è » q âßfi㨠= Ú. qâı + ¨ Ѩ i *Ï˝ # =ÚQÆ Å
„ѨuÉèÏ=O`«∞ Öˇ·#ѨÊ\˜H˜ ™œjź=Ú`À ™ê=∂#∞ºÅ q∞„`«`«fi=Ú
#aèÅ+≤OK«∞ ã¨=∞=iÎ.
N áê~°fif‰õΩ=∂~üQÍi P^èŒfi~°º=Ú# ZxflÜ≥∂ ^è•i‡Hõ
ã¨Oã¨÷Å∞ ^Õâ◊q^Õâ◊=ÚÅÖ’ Ѩ~°Ç≤Ï`«¿ã= QÍqOK«∞K«∞#flq.
''Ѩ~°Ç≤Ï`«=Ú Ñ¨~°=∞^èŒ~°‡—— =∞#∞ P~ÀºH˜Î "åi rq`«=Ú#∞
#_ç Ñ ≤ O K« ∞ K« ∞ #flk. Éè í Q Æ = ^è • º#=Ú, ™êfi^è • ºÜ« ∞ =Ú,
Ѩ~°Ç≤Ï`«=ÚʼnõΩ „u^è•|^Œ∞úÅ∞QÍ ZO^Œ~À Pã≤ΉõΩʼnõΩ "å~°∞
„ѨѨOK«=Ú# „ѨKÀ^Œ#=Ú QÍqOK«∞K«∞<åfl~°∞. Ѩ~°=∞QÆ∞~°∞
Ѩ~°OѨ~° "åi HÍ^Œ~°≈=Ú.
– ^èŒxëêª á¶œO_Õ+¨<£
5
 =ÚO^Œ∞=∂@

J=ºHÍÎxfl QÆ∞iOz `≥Å∞ã¨∞HÀ"åÅx

`«ÑO≤ KÕ "åiHÀã¨O, JO`«~∞° ‡Y∞Å∞ HÍ"åÅx
PtOKÕ "åi HÀã¨O =∂„`«"∞Õ D zxfl ѨÙã¨HÎ Oõ
„"åÜ«∞|_çOk. JÖÏO\˜ Pã¨HΘ =Ù#fl"åiH˜
=∂„`«"∞Õ D ~°K#« Pã¨HHΘ ~õ O° QÍ =ÙO@∞Ok.
D zxfl ѨÙã¨HÎ Oõ Ü≥ÚHõ¯ J^躌 Ü«∞#O áê~ Ωõ
Å#∞ "åi ^蕺# ã¨=∞Ü«∞OÖ’, JO`«i›`«
qâ◊fiOÖ’H˜ fã¨∞HÔ o§ QÀK«~° JQÀK«~° „ѨÑO¨ Kå
xH˜ ã¨O|OkèOz# *Ï˝<åxfl „Ѩ™êkã¨∞OÎ k.
Wk ˆH=ÅO HÍňH∆ѨO HÀã¨O K«k"Õ
ѨÙã¨ÎHõO HÍ^Œ∞. ^蕺<åxfl Ѩq„`«HÍ~°ºOQÍ
ÉèÏqOz J#∞ã¨iOKÕ |$O^Œr=ÙÅ HÀã¨"∞Õ
D ~°K#« .
D ~°K«# Ü≥ÚHõ¯ POQÆ¡=¸ÅO
18–11–98Ö’ [QÆ^Œ∞æ~°∞Ñ‘~î°O x~°fiÇ≤ÏOz#
"åi¬HÀ`«û=OÖ’ ã¨Oã¨÷ Ü≥ÚHõ¯ HÍ~°ºHõÖÏáêÅ
=∞^è∞Œ ~°ã‡¨ $uQÍ Pq+¨¯ iOѨ|_çOk.

6
 J^Œ$â◊º QÆ∞~°∞=ÙÅ J=∞$`«"å}˜
'J^Œ$â◊º QÆ∞~°∞=ÙÅ J=∞$`«"å}˜— J#fl ã¨∂Hõ∆ ‡"≥∞ÿ#
ã¨∞O^Œ~°"≥∞ÿ# q+¨Ü«∞OÃÑ· ##∞fl =∂\Ï¡_»=∞x HÀ~å~°∞. D
Hõ~°Î"åºxfl <Õ#∞ ã¨q#Ü«∞OQÍ <≥~°"Õ~°∞™êÎ#∞.
=∂ã¨ì~ü (Dâ◊fi~°∞_»∞) ÖË^• JO`«~åºq∞ D ^Œ$âߺ^Œ$â◊º
[QÆ`∞« Ü
Î Ú≥ Hõ¯ ã¨$+≤Hì ˜ P^è•~°OQÍ =Ù<åfl_»∞. =∂#=Ù_∞» P =∂ã¨~ì #ü ∞
ÖË^• P JO`«~åºq∞x `«#‰õΩ#fl qq^èŒ ã≤^•úO`åʼnõΩ J#∞QÆ∞}OQÍ
J<ÕHõ <å=∞=ÚÅ`À, J<ÕHõ ~°∂Ѩ=ÚÅ`À ѨÓlã¨∞Î<åfl_»∞.
x*ÏxH˜ '=∂ã¨ì~ü— U ~°∂áêxH©, U <å=∂xH© |^Œ∞ú_»∞ HÍ_»∞.
=∞#O ÉèíQÆ=O`«∞x QÆ∞iOz `≥Å∞ã¨∞HÀ=K«∞Û JÖψQ ÉèíQÆ=^Œ#∞
Éè∂í ux ‰õÄ_® á⁄O^Œ=K«∞Û. P ÉèQí =Æ O`«∞x HÍx, P J#∞Éè∂í ux
HÍx =i‚OK«_»O ™ê^茺OHÍ^Œ∞. PÜ«∞# D [QÆ`«∞ÎÖ’ ã¨$+≤ìH˜
Jf`«OQÍ, â◊√^Œú K≥`· #« ºOQÍ (ã¨`)ü , qâßfi`«‡Hõ K≥`· #« ºOQÍ (z`ü)
=ÙO\Ï~°∞. ã¨$+≤ì Jã≤Î`åfixH˜ ã¨∂Hõ∆ ‡ ™ê÷~ÚÖ’#∞, ã¨∂÷Å™ê÷~Ú
Ö’#∂ P^è•~°O PÜ«∞<Õ. JÖÏO\˜ J^Œ$â◊º QÆ∞~°∞=ÙÅ "å}˜x
q#_®xH˜ „Hõ=∞tHõ}∆ =∞iÜ«Ú ã¨OÜ«∞=∞#O HÍ"åe. „Hõ=∞tHõ}∆
=Ù#fl"åà◊¡‰õΩ =∂„`«"Õ∞ P QÆ∞~°∞=ÙÅ#∞ ^Œi≈OK«\ÏxH˜ =∞iÜ«Ú
"åi "å}˜x PÅH˜OK«_®xH˜ ™ê^茺Ѩ_»∞`«∞Ok HÍx W`«~°∞ʼnõΩ
™ê^茺Ѩ_»^Œ∞. =∞#Ö’x „Ѩ*Ï˝ ™ê÷~Úx |\˜ì Ѩ~°=∞QÆ∞~°∞=ÙÅ
^Œ~°≈#ÉèÏQƺO =ÙO@∞Ok.
JO`«óHõ~°} â◊s~°O QÆÅ"åiH˜ J^Œ$â◊ºO ‰õÄ_» ^Œ$â◊º
=∞=Ù`«∞Ok. ÉÏǨϺâ◊s~° ™êÜ«∞O`À ÉÏǨϺ „ѨѨOKåxfl
7
K«∂_»@O ã¨Ç¨Ï[O. ™ê^è•~°}OQÍ =∞# ^Œ$+≤ì JO`«~°∞‡YO
H͉õΩO_® |Ç≤Ï~°∞‡YOQÍ<Õ =ÙO@∞Ok. nxfl 'Ѩâ◊√„Ѩ=$uΗ
JO\Ï~°∞. =∞#O JO`«~°OQÆ ^Œ$+≤ì Hõ<åfl |Ç≤Ï~°OQÆ ^Œ$+≤ìˆH
„áê=ÚYº`« xã¨∞Î<åflO. |Ü«∞\˜ â◊ÉÏÌÅ#∞ =∂„`«"Õ∞
qO@∞<åfl=Ú. |Ü«∞\˜ =ã¨∞=Î ÙÅÖ’<Õ ã¨Ê~°≈ =∞iÜ«Ú ~°∞K«∞Å#∞
J#∞Éèíqã¨∞Î<åfl=Ú, P™êfikã¨∞Î<åfl=Ú. Jxfl J#∞Éèí∂`«∞Å#∞
=ã¨∞Î=ÙÅ ~°∂ѨOÖ’<Õ á⁄O^•Åx J#∞‰õΩO@∞<åfl=Ú.
JO`«~°OQÆ q+¨Ü«∂Å HõO>Ë |Ç≤Ï~°OQÆ q+¨Ü«∂Å<Õ Z‰õΩ¯=
QÆ=∞x™êÎ=Ú. g@xfl\˜H© HÍ~°}O WO„kÜ«∂ʼnõΩ P^è•~°"≥∞ÿ#
=∞#¿ãû. =∂#=Ù_»∞ "åã¨qÎ Hõ „ѨÑO¨ K«O "≥Ñ· Ù¨ ‰õΩ L#∞‡Y∞_»∞
HÍ=_®xH˜ =∞#ã¨∞û, WO„kÜ«∂Å∞, â◊s~°O Jhfl LѨHõ~°}Ï
Å∞QÍ Ñ¨xKÕ™êÎ~Ú. JO^Œ~°∂ WÖψQ Éè’QÆ „ѨѨOKåxH˜
ѨiK«Ü«∞ =∞Ü«∂º~°∞. WÖÏ ÉÏǨϺ „ѨѨOK«OÖ’ `å=Ú qq^èŒ
J#∞Éèí"å Å#∞ á⁄Ok, P J#∞Éèí= *Ï˝#O P^è•~°OQÍ xiÌ+¨ì
HÍ~åºÅ#∞ x~°fiÇ≤Ïã¨∞Î<åfl~°∞.
x„^Œ =∂#=Ùx JO`«~°∞‡YO KÕ¿ãÎ *Ï„QÆ`ü ã≤÷u J`«xx
|Ç≤Ï~°∞‡Y∞x KÕã¨∞ÎOk. WÖÏ =∂#=Ù_»∞ |Ç≤Ï~°æ`«O J=Ù`«∞#fl
H˘nÌ „ѨH$õ u J`«_xç JO`«~∞° ‡Y∞x KÕã∞¨ OÎ k. ™ê=∂#º [#∞Å∞
|Ü«∞\˜H˜ HõxÑ≤OKÕq K«∂ã¨∂Î J^Õ |Ç≤Ï~°æ`« „ѨѨOK«=∞x
ÉèÏq™êÎ~∞° . HÍx `≥eã≤#"å~°∞ ֒ѨŠ(JO`«~∞° ‡YOQÍ) ‰õÄ_®
K«∂_»QÆÅ~°∞. ™ê=∂#∞ºÅ‰õΩ J^Œ$â◊ºOQÍ, JQÀK«~°OQÍ =Ù#fl
q+¨Ü«∂Å∞ "åiH˜ ^Œ$â◊ºOQÍ QÀK«i™êÎ~Ú. k=º^Œ$+≤ì, k=º
„â◊=}ÏÅ∞ "åi‰õΩ#fl Ü≥∂Qƺ`«Å∞. 'J^Œ$â◊º QÆ∞~°∞=ÙÅ
8
J=∞$`«"å}˜—x q#^ŒÅK«∞‰õΩO>Ë Jk JO`«~°∞‡Y =∞=_»O
=Å¡<Õ ™ê^躌 O. JO>Ë ÉÏǨϺ^Œ$+≤xì =∞~°eÛ Ö’ =ÚYOQÍ
„Ѩܫ∂}˜OKåe.
=ºH˜Î *ÏQÆ~°∂‰õΩ_»=Ù`«∂ `«# Jã≤Î`åfixfl `≥Å∞ã¨∞‰õΩO\Ï_»∞.
`«# LxH˜x `≥Å∞ã¨∞HÀ=_®x HõO>Ë =ÚO^Õ =ºH˜Î 'L<åfl_»∞—.
J~Ú`Õ P q+¨Ü«∞O J`«xH˜ *ÏQÆ$`« ã≤÷uH˜ =zÛ#
`«~°∞"å`«<Õ `≥Å∞ã¨∞ÎOk. P`«‡*Ï˝<åxfl á⁄Ok# =∂#=Ù_»∞
*Ï˝<ÕO„kÜ«∞=ÚÅ∞ =∞iÜ«Ú â◊s~°O Ü≥ÚHõ¯ ã¨Ç¨Ü«∞O`À `«#
PÖ’K«#Å ^•fi~å "åã¨ÎqHõ „ѨѨOK«OÜ≥ÚHõ¯ HÍ~°ºˆH∆„`«OÖ’
J_»∞y_»`å_»∞. WÖÏ =∂#=Ù_»∞ |Ç≤ÏóHõ~°}ÏÅ ã¨Ç¨Ü«∞O`À
„Hõ=∞OQÍ PÖ’K«# =∞iÜ«Ú *Ï˝<ÕO„kÜ«∞=ÚÅ QÆ∞iOz,
JO`ÕHÍHõ Éè∫uHõ ™ê÷~Úx QÆ∞iOz ‰õÄ_® `≥Å∞ã¨∞‰õΩO\Ï_»∞.
*ÏQÆ$`«ã≤÷u #∞O_ç x„^•ã≤÷uH˜, JÖψQ x„^•ã≤÷u #∞O_ç
*ÏQÆ$`« ã≤÷uH˜ "≥à◊§\Ïxfl QÆ∞iOz `≥Å∞ã¨∞HÀ"åÅ#fl Pã¨H˜Î
ÅHõ∆H˘Hõ¯_çH˜ =∂„`«"Õ∞ =ÙO@∞Ok. `å<≥ÖÏ "Õ∞ÖÁ¯O@∞<åfl_»∞?
ZHõ¯_ç#∞O_ç "Õ∞ÖÁ¯O@∞<åfl_»∞? "Õ∞ÖÁ¯#_®xH˜ =ÚO^Œ∞
`å<≥Hõ¯_» =Ù<åfl_»∞? J<Õ q+¨Ü«∂Å QÆ∞iOz Pã¨H˜Î, "å\˜x
QÆ∞iOz `≥Å∞ã¨∞HÀ"åÅ#fl PHÍOHõ∆ =Ù#fl"å_Õ x[OQÍ
™ê^艌 Ωõ _»∞. x„^ŒÖ’ ‰õÄ_® =∞#‰õΩ Jã≤`Î fi« =Ú#fl^Œ#fl q+¨Ü∞« O
JO^ŒiH© `≥eã≤#^Õ. D *Ï˝#O =∞#Ö’ JO`«~`æ° O« QÍ<Õ =Ù#flk.
x„^ŒáÈ~Ú# HÍ¿ãѨ\ ˜H˜ '=∞m§ ÖË™êÎ=Ú— J#fl q+¨Ü«∞O
`≥eã≤#O^Œ∞=Å¡<Õ =∞#O x„^ŒáÈQÆÅ∞QÆ∞`«∞<åfl=Ú. x„^ŒáÈ`Õ
9
=∞#O 'LO\Ï=∂? ÖË^•?— J#fl ã¨Oâ◊Ü∞« O =ÙO>Ë x„^ŒáÈ=Ú.
Hõhã¨O '`«∂QÆ_»O— ‰õÄ_® =ÙO_»^Œ∞.
ã¨∂÷Å „ѨѨOK«OÖ’<Õ ã¨∂Hõ∆ ‡ „ѨѨOK«O ÖË^• JQÀK«~°
„ѨѨOK«O ‰õÄ_® J}y =Ù#flk. 'HõxÑ≤ã¨∞Î#fl =∞iÜ«Ú Jx`«º
"≥∞ÿ# [QÆ`«∞Î XHõ ÉèÏQÆ"≥∞ÿ`Õ, Hõ#|_»‰õΩO_® =Ù#fl k=º"≥∞ÿ#,
âßâ◊fi`« „ѨѨOK«O =¸_»∞ ÉèÏQÍÅ∞QÍ =ÙOk— Jx "Õ^•Å∞
Ѷ¨∞’+≤ã¨∞Î<åfl~Ú. ^Œ$â◊º[QÆ`«∞Î ÖË^• ã¨∂÷Å [QÆ`«∞ÎÖ’ x~°O`«~°O
=∂~°∞ÊÅ∞ [~°∞QÆ∞`«∂ =ÙO\Ï~Ú. J~Ú`Õ D =∂~°∞ÊÅhfl
ã¨∂Hõ∆ ‡ ™ê÷~ÚÖ’ QÆÅ ã¨∂Hõ∆ ‡ „Ѩ[˝Å ^•fi~å [~°∞QÆ∞`«∂
=ÙO\Ï~Ú. P ã¨∂Hõ∆ ‡ „Ѩ[˝Å∞ '=∞^茺=∂—, 'Ѩâ◊ºOu— =∞iÜ«Ú
'Ѩ~å— Jx =¸_»∞ q^èŒ=ÚÅ∞QÍ =Ù<åfl~Ú.
'<Õ <≥=~°∞? <å Jã≤Î`«fiO Uq∞\˜?— Jx `«=∞#∞ `å"Õ∞
„ѨtflOK«∞H˘<Õ l*Ï˝ã¨∞=ÙÅ∞ Ѩ~°=∞QÆ∞~°∞=ÙÅ#∞ K«∂_»\ÏxH˜
HÍx, "åi "å}˜x q#_®xH˜ HÍx D ã¨∂Hõ∆ ‡™ê÷~ÚH˜ KÕ~°∞
HÀ"åe. D =¸_»∞ q^èŒ=ÚÖˇ·# ã¨∂Hõ∆ ‡™ê÷~ÚÅ#∞ „Hõ=∞OQÍ
„áê}=∞Ü«∞, =∞<À=∞Ü«∞, q*Ï˝#=∞Ü«∞, P#O^Œ=∞Ü«∞ HÀâ◊=Ú
Å∞QÍ, J#∞áê^ŒHõ (™ê÷xHõ Jã≤`Î fi« O) =∞iÜ«Ú Pk (qâßfi`«‡Hõ
ÖË^• ã¨=¸Ç¨Ï Jã≤`Î fi« O) J<Õ P~°∞ qÉèÏQÆ=ÚÅ∞QÍ q=iOKå~°∞.
=∞#ã¨∞û, WO„kÜ«∞=ÚÅ∞ =∞iÜ«Ú â◊s~°=∞<Õ |Ç≤Ïó
Hõ~°}=ÚÅ ^•fi~å =∞#O |Ü«∞\˜ „ѨѨOKåxfl K«∂ã≤#>Ë¡
JO`«óHõ~°}=ÚÅ ã¨Ç¨Ü«∞O`À ã¨∂Hõ∆ ‡"≥∞ÿ# J^Œ$â◊º „ѨѨOK«Ñ¨Ù
J#∞Éèí∂u á⁄O^ŒQÆÅ=Ú. =∞# QÆ∞iOz, =∞# LxH˜H˜
10
=¸ÅHÍ~°}"≥∞ÿ# "åix QÆ∞iOz `≥eÜ«∞*Ë¿ã JO`«óHõ~°}ÏÅ∞
=∞#Ö’<Õ J^Œ$â◊ºOQÍ =Ù<åfl~Ú.
JO`«óHõ~}° ÏÅ∞ JO>Ë JO`«~O° QÆ LѨH~õ }° ÏÅ#∞ Jaè=$kú
Ѩ~K° Õ xÜ«∞q∞`« „Hõ=∞tHõ}∆ #∞ JÅ=~°K∞« HÀ=Åã≤# J=ã¨~O°
=ÙOk. P JO`«óHõ~}° ÏÅ∞ WÖÏ =Ù<åfl~Ú. 1. =∞#ã¨∞û 2.
|∞kú 3. *ÏQÆ$u ("≥Ü · ∞« H˜HÎ õ „Ѩ[)˝ , 4. JO`«~åºq∞ „Ѩ[.˝
ã¨<å`«# ^èŒ~°‡=∂~°æ=Ú, LѨx+¨`«∞ÎÅ∞ =∞#Å#∞ =∞#O
`≥Å∞ã¨∞HÀ QÆÅ xÜ«∞=∂Å#∞ q=iOKå~Ú. "å\˜x =∞#O
`«Ñ¨ÊHõ J#∞ã¨iOKåe. „Ѩu XHõ¯iÖ’QÆÅ Dâ◊fi~°`åfixfl
QÆ∞iÎOK«QÆÅ =∂~°æOÖ’ „Ѩܫ∂}˜OKåÅO>Ë =∞#‰õΩ 'â◊|Ì=Ú—
(Sound) J<Õ LѨHõ~°}O KåÖÏ J=ã¨~°O. ZO^Œ∞HõO>Ë
HÍÅK«„Hõ „Éèí=∞}OÖ’ „Ѩ`«ºHõ∆=∞ÜÕ∞º ã¨$+≤ì, ã≤÷u, ÅÜ«∂ʼnõΩ
D â◊|Ì"Õ∞ P^è•~°O. =∂ã¨ì~üQÍix =∞#O ֒֒ѨŠ^Œi≈OK«
\ÏxH˜, "åi "å}˜x q#\ÏxH˜ J=ã¨~°"≥∞ÿ# "≥Ú^Œ\ ˜ "≥∞@∞ì
Ѩq„`« â◊|Ì=ÚÅ „â◊=} =∞##=ÚÖË. D ã¨O^Œ~°ƒùOÖ’
'FOHÍ~°O— LK«ÛiOK«_®xH˜ =∞iÜ«Ú q#_®xH˜ ZO`À
„áê=ÚYº`« =ÙOk. D 'FO—HÍ~°=Ú r"å`«‡ Ѩ~°=∂`«‡Å
=∞^躌 =∞}˜ã∂¨ „`«OÖÏQÍ â’aèã∞¨ OÎ k. LѨx+¨`∞« ÅÎ ∞ FOHÍ~åxfl
^èŒ#∞ã¨∞û`À#∞, ã¨`«ºâ’^茉õΩx ÉÏ}O`À#∞ áÈÖÏÛ~Ú. ÉÏ}O
^èŒ#∞ã¨∞û ã¨Ç¨Ü«∞O`À QÆ∞i KÕ~°∞#@∞¡QÍ, ã¨`«º â’^茉õΩ_»∞
‰õÄ_® FOHÍ~°O ã¨Ç¨Ü«∞O`À QÆ=∂ºxfl KÕ~°∞HÀ"åÅx
ã¨∂zOKå~Ú. =∂#=Ù_»∞ q#_»O HõO>Ë K≥Ñʨ _»OÖ’<Õ Z‰õΩ¯=
Pã¨HΘ K«∂Ñ≤™êÎ_∞» . Wk ã¨ÇϨ [O. HÍx 'â◊|=Ì ÚÅ xÜ«∞=∂=o—
11
K≥Ñʨ _»O HõO>Ë q#_»OÖ’<Õ Z‰õΩ¯= „â◊^úŒ K«∂Ñ≤OKåÅx K≥|∞`«∂
=ÙOk. „â◊^ŒúQÍ q#QÆey#"å_Õ 'L`«Î=∞ "åy‡— J=Ù`å_»x
‰õÄ_® ÃÑ^ŒÅÌ ∞ K≥|∞`å~°∞. JO`«~åfi}˜x „â◊^QúŒ Í PÅH˜Oz#
`«~°∞"å`«<Õ =∂\Ï¡_®e. Wk WOHÀ xÜ«∞=∞O.
'q#_»O— â◊|ÌO Ü≥ÚHõ¯ ã¨HÍ~å`«‡Hõ ÉèÏ"åxfl ã¨∂z¿ãÎ
'=∂\Ï¡_»@O— #HÍ~å`«‡Hõ ÉèÏ"åxfl ã¨∂zã¨∞ÎOk. |∞∞}^èŒ$=O
¢ã‘Î ã¨OˆH`«"≥∞ÿ`Õ, ^èŒ#^èŒ$=O ѨÙ~°∞+¨ ã¨OˆH`«=∞x âߢ™êÎÅ∞
K≥|∞ `«∞<åfl~Ú. |$ǨÏã¨Êu ѨÙ~°∞+¨ ã¨OˆH`«"≥∞ÿ`Õ, ã¨~°ã¨fiu ¢ã‘Î
ã¨OˆH`« ^Õ=`« Jx, â◊|ÌO ^èŒ<å`«‡Hõ, |∞∞}Ï`«‡Hõ ÉèÏ=# Jx
ã¨∂zOKå~°∞.
'q#@O, =∂\Ï¡_@» O— J#fl "å\˜x „Hõ=∞OQÍ =∞# ֒ѨÅ
ã¨=∞#fi~ÚOK«∞HÀ"åe.
Z=iH˜ q#_»OÖ’ Pã¨H,Θ Ѩi}u =ÙO@∞O^À "åˆ~ L`«=Î ∞
"åy‡ J=Ù`å~°∞. „áê~°OÉèíOÖ’ ^Œ$â◊º=∂# „ѨѨOK«OÖ’ QÆÅ
â◊ÉÏÌÅ#∞ =∞#O *Ï„QÆ`QΫ Í q<åe. =∂\Ï¡_@» O HõO>Ë q#_»OÖ’
Z‰õΩ¯= Pã¨H˜Î K«∂Ñ≤Oz#"å_»∞ 'L`«Î=∞„â’`«— (Auditor)
J=Ù`å_»∞. WÖÏO\˜ „â’`«Å‰õΩ ã¨∂Hõ∆ ‡Ö’HõOÖ’#∞, ^Õ=Ö’HõO
Ö’#∂ ѨÓ~°‚™êfiQÆ`«O K≥ѨÊ|_»∞`«∞Ok. JO`ÕHÍx ÉÏǨϺ
„ѨѨOK«OÖ’ ã¨OK«Å<åxfl ã¨$+≤ìOKÕ =HõÎʼnõΩ HÍ^Œ∞?
=∂\Ï¡ _ » @ O Hõ O >Ë =∂@ q#_» O Ö’ Z‰õ Ω ¯= P㨠H ˜ Î
K«∂Ñ≤OK«@O Ü≥∂QÍ ÉèϺã¨OÖ’ "≥Ú^Œ\˜ ™Èáê#O. WO^Œ∞=Å#
J#=ã¨~°"≥∞ÿ# =∂@Å∞ `«‰õΩ¯"≥·, HõÖ’¡ÅO, QÆO^Œ~°QÀà◊O
12
=ÙO_» ^ Œ ∞ . W+¨ ì O ÖË x =∂@Å∞, q#~åx =∂@Å∞
`«‰õΩ¯==Ù`å~Ú. =∞~˘Hõ „ѨÜ≥∂[# "Õ∞q∞@O>Ë WOH˘Hõi
=∞#ã¨∞#∞ ÉÏ^èŒÃÑ>Ëì =∂@Å∞ =ÙO_»=Ù. =∞# =∂@Ö’¡
W`«~∞° Å#∞ QÆ∞iOz# xtÛ`« Jaè„áêÜ«∞=Ú Å∞O_»=Ù. J^Œ$â◊º
QÆ∞~°∞=ÙÅ "å}˜x q<åÅO>Ë ™ê^茉õΩ_»∞ D QÆ∞}ÏÅ#∞
JÅ=~°∞K«∞HÀ"åe. ã¨OH˜Ñ∆ OΨ QÍ K≥áêÊÅO>Ë, 'Z‰õΩ¯= q<åe.
`«‰õΩ¯=QÍ =∂\Ï¡_®e.— D Ѩ^ŒúuÖ’ FOHÍ~åxfl LK«Ûi¿ãÎ,
P FOHÍ~åxfl =∞# JO`«~°OQÆOÖ’ ‰õÄ_® q#=K«∞Û. D
'FOHÍ~°O— =∂#=Ù_ç PO`«~°ºOÖ’ x~°O`«~°O „Ѩu^èŒfixã¨∂Î
=ÙO@∞Ok.
™ê^茉õΩ_»∞ „Hõ=∞OQÍ FOHÍ~åxfl LK«Ûiã¨∂Î ^•x<Õ „â◊^ŒúQÍ
q#_»O „áê~°Oaè¿ãÎ P FOHÍ~°O `«# ֒֒ѨŠ#∞O_ç L`«Ê#fl
=∞=Ù`«∞#fl^Œx `≥Å∞ã¨∞‰õΩO\Ï_»∞. â◊|ÌO ZHõ¯_ç#∞O_ç L^Œƒù
qã¨∞ÎO^À P =¸ÅÉèÏQÍxfl â’kèã¨∂Î =ÚO^Œ∞‰õΩ áÈ`Õ P
FOHÍ~°=Ú =∞ødHõ â◊|=Ì ∞x, JO^Œ∞‰õΩ xâß≈ fiã¨Ü∞Õ HÍ~°}=∞x
`≥Å∞ã¨∞‰õΩO\Ï_»∞. WOHÍ Ö’`«∞ÔHo§ PÖ’z¿ãÎ D xâß≈fi㨉õΩ
P^è•~°O LKåÛù fi㨠ܫ∞<Õ `≥Å∞ã¨∞ÎOk. â◊ÉÏÌxH˜ xâß≈fiã¨ÜÕ∞
P^è•~°=∞x, âßfi㨄H˜Ü«∞Ö’x P xâß≈fiã¨O LKåÛù fiã¨O Ü≥ÚHõ¯
~°∂áêO`«~°=∞x, J^Õ ã¨ÊO^Œ<å`«‡Hõ ˆH∆„`åxH˜ P^è•~°=∞x
`≥Å∞ã¨∞ ‰õΩO\Ï_»∞. D â◊|ÌO ZHõ¯_ç #∞O_ç ѨÙ\˜ìOk? Jx
„Ѩtfl¿ãÎ ZHõ¯_» LKåÛù fi㨠xâß≈ fiã¨QÍ =∂~°∞`«∞O^À JHõ¯_»
â◊|ÌO L`«Ê#fl"≥∞ÿ =∞ødHõOQÍ qâ◊√kú ˆHO„^ŒO ÖË^• Q˘O`«∞
^•fi~å |Ü«∞@H˜ =ã¨∞OÎ k. LKåÛù fiã¨O xâß≈ fiã¨OÖÏ Ñ¨i=~°#Î O
13
K≥O^Õ 'aO^Œ∞=Ù— ÃÑ· ˆHO„nHõiOz n~°…HÍÅO =~°‰õÄ x~°O`«~°
^蕺#O KÕ¿ãÎ J`«_∞» ã¨ÊO^Œ<å`«‡Hõ „Ѩ^âÕ O◊ JO>Ë âßfi㨄H˜Ü∞« ‰õΩ
P^è•~°"≥∞ÿ# =¸Å™ê÷#O "≥·Ñ¨Ù‰õΩ PHõi¬`«∞ _»=Ù`å_»∞. P
ã¨ÊO^Œ<å`«‡Hõ K≥·`«#ºOÜ≥ÚHõ¯ ˆH∆„`«"Õ∞ ǨÏ$^ŒÜ«∞O. (ǨÏ$`ü {
JÜ«∞O) JO>Ë '<Õ #∞<åfl#∞— Jx J~°÷O.
âßfiã¨ÜÚ≥ Hõ¯ =¸Å™ê÷#O #∞O_ç L`«Ê#fl"≥∞#ÿ â◊|"Ì ∞Õ '<Õ
xHõ¯_» =Ù<åfl#∞—. ^•x<Õ „^Œ+Åì¨ ∞ 'JǨÏ=∞ã≤‡— JO>Ë '<Õ#∞
Jã≤`Î fi« OÖ’ =Ù<åfl#∞.— Jx K≥áêÊ~°∞. WÖÏO\˜ „Ѩ[˝ =Ù#fl
™ê^艌 Ωõ _»∞ `«# =∞#ã¨∞û#∞ PHõi¬OKÕ ÅÜ«∞|^Œ"ú ∞≥ #ÿ , KèO« ^À
|^Œ"ú ∞≥ #ÿ âßfiã¨ÜÚ≥ Hõ¯ (FOHÍ~°O) QÍ#O`À `«##∞ áÈÅ∞Û
‰õΩO\Ï_»∞. WOHÍ „ѨQÍ_è"» ∞≥ #ÿ Ѩiâ’^è#Œ Å∞ KÕã≤ ǨÏ$^ŒÜ∞«
ã¨ÊO^Œ<åxfl QÆ=∞xOz#ѨC_»∞, P ã¨ÊO^Œ#O ^ŒfiO^Œfi â◊|OÌ QÍ
qxÑ≤ã∞¨ OÎ k. D ^ŒfiO^Œfi â◊|=Ì Ú Hˆ O„^Œ`åºy (ˆHO„^ŒO #∞O_ç
ѨikèH)˜ =∞iÜ«Ú Hˆ O„^•aèQÍq∞ (Ѩikè #∞O_ç Hˆ O„^•xH˜)Ü≥∞ÿ #
â◊‰Ωõ ÅÎ ∞ `«#Ö’ [i¿Ñ HÍ~°º=ÚÅ #∞O_ç L^Œƒqù ã¨∞OÎ ^Œx. D
^ŒfiO^•fi`«‡Hõ â◊ÉÏÌxfl `≥eÜ«∂ÅO>Ë KåÖÏ Ö’Ñ¨eH˜, ֒֒Ѩe
"≥Ñ· Ù¨ ‰õΩ JO`«~∞° ‡YO HÍ"åe. D J<Õfi+¨} Ѷe¨ `«OQÍ LKåÛùfiã¨
^•fi~å '™È— J#fl â◊ÉÏÌxfl, xâß≈fi㨠^•fi~å 'ǨÏO— J#fl â◊ÉÏÌxfl
™ê^艌 Ωõ _»∞ q#QÆÅ_»∞. '™ÈǨÏO— J<Õ ^ŒfiO^Œfiâ◊|OÌ `«#Ö’ #∞O_ç
L`«Ê#fl=∞ÜÕ∞º ã¨ÊO^Œ#"Õ∞. D '™ÈǨÏO— J<Õ ^ŒfiO^Œfiâ◊|OÌ
'ǨÏO㨗 Jx ‰õÄ_® Ñ≤Å∞=|_çOk. D ǨÏO㨠=∞O„`«O
=∂#=Ùx Ü≥ÚHõ¯ Jã≤`Î fi« OÖ’x Jxfl ™ê÷~ÚÅÖ’ x~°O`«~O° QÍ
14
#_»∞ã¨∂Î =ÙOk. D 'ǨÏOã¨QÍ#O— *Ï„QÆ`,ü ã¨fiѨfl, ã¨∞+¨µÑ≤Î
J<Õ =¸_»∞ ã≤`÷ ∞« ÅÖ’ ‰õÄ_® x~°O`«~O° q#|_»∞`«∂ =ÙO@∞Ok.
D ǨÏOã¨QÍ<åxfl ˆ~~ÚO|=à◊√¡ q<åÅ<Õ Pã¨H˜Îx ÃÑOK«∞
HÀ"åe. WÖÏO\˜ Pã¨H˜Îx ÃÑOK«∞HÀ=_»O ^•fi~å 'ǨÏOã¨
QÍ#O—Ö’x JÜ«∞™ê¯O`« â◊H˜Î (=∂QÆfl\˜H± @Kü) ™ê^茉õΩx
ã¨Ê $tOz#ѨÙ_»∞, J`«xÖ’x âßfi㨄H˜Ü«∞ Ü≥ÚHõ¯ "ÕQÆ=Ú,
PÖ’K«# Ü≥ÚHõ¯ ã¨OKå~°=Ú ã≤÷q∞`«OQÍ =ÙO_ç J`«xÖ’
qt+¨ì"≥∞ÿ# =∂~°∞ÊÅ∞ U~°Ê_»`å~Ú. D ǨÏO㨠QÍ#O ^•fi~å
âßfi㨄H˜Ü∞« `Àáê@∞ ÉÏǨϺ q+¨Ü∂« ÅѨ@¡ PHõi¬OѨ|_Õ =∞#ã¨∞û
Ô~O_»∂ LѨâ◊=∞#O á⁄Ok ã¨ÊO^Œ#O Ü≥ÚHõ¯ Ö’Ö’`«∞ ʼnõΩ
(PÖ’K«# =∞iÜ«Ú âßfi㨄H˜Ü∞« HõO>Ë ‰õÄ_® Ö’`≥#· k) fã¨∞HÔ o§
'JHõ¯_» ã≤÷~°OQÍ xÅɡ_»`å~Ú. D ã≤÷uH˜ KÕi# ™ê^茉õΩ_»∞
`å#∞ ^•fi~°=Ú (áÈ~°ìÖò) #‰õΩ ã¨g∞ѨOÖ’ =Ù<åfl#x, `«#
PO`«~º° OÖ’x ã¨∂Hõ∆ ‡Ö’HÍÅ, ã¨∂Hõ∆ ‡ ™ê÷~ÚH˜ „Ѩ"tÕ OK«_®xH˜
P `«Å∞Ѩ٠`«_»∞`«∞<åfl _»x J~°÷O. JѨC_»∞ âßfi㨠=∞iÜ«Ú
PÖ’K«#Å∞ LѨâ◊=∞#O á⁄Ok ˆH=ÅO ^ŒfiO^Œfi â◊|ÌOÜ≥ÚHõ¯
Jã≤Î`«fi=Ú#fl ã¨ÊO^Œ<åxfl KÕ~°\ÏxH˜ `«#‰õΩ ã¨Ç¨Ü«∞O
KÕã¨∞Î<åflÜ«∞x ‰õÄ_® ™ê^茉õΩ_»∞ `≥Å∞ã¨∞‰õΩO\Ï_»∞. WÖÏ
PHõi¬`«∞_≥·# ™ê^茉õΩ_»∞ D ^ŒfiO^Œfi â◊|ÌO Ü≥ÚHõ¯ QÆOcè~°"≥∞ÿ#
Ö’`«∞ʼnõΩ „Ѩܫ∂}˜OK«\ÏxH˜ ã¨Oã≤^Œ∞ú_≥· '#∂`«flã≤÷u—H˜ KÕ~°∞
‰õΩO\Ï_»∞. nx<Õ Ü≥∂QÆÑi¨ ÉèÏ+¨Ö’ '„áê}ÏÜ«∂=∞O— JO\Ï~°∞.
'„áê}ÏÜ«∂=∞O— JO>Ë ˆH=ÅO 'âßfi㨉õΩ ã¨O|OkèOz#
15
"åºÜ«∂=∞O— J<Õ =„HÍÖ’K«# =ÙOk. WÖÏO\˜ PÖ’K«#
ã¨∂Hõ∆ ‡ =∞iÜ«Ú JO`«i›`« ™ê„=∂[º „Ѩ"âÕ ßxH˜ J_»∞H¤ Í=K«∞Û.
l*Ï˝ã¨∞=Ù D ^ŒfiÜ«∂Hõ∆i =∞O„`« (™ÈǨÏO) ™ê^èŒ#Ö’
b#"≥∞ÿ#ѨÙ_»∞ ǨÏ$^ŒÜ«∞ ã¨ÊO^Œ#OÖ’ QÆÅ ã¨ÊO^Œ# ˆHO„^•xfl
x~°O`«~°O ã¨Êi≈™êÎ_»∞. J~Ú`Õ ™ê^èŒ# x~°O`«~°OQÍ, „â◊^ŒúQÍ
[~°QÍe. ^•x`Àáê@∞ ÉÏǨϺ„ѨÑO¨ K«ÑÙ¨ Hõ~"ΰ åºÅÖ’ „Hõ=∞tHõ}∆
‰õÄ_® `À_≥`· Õ D '™ÈǨÏO— J<Õ ^ŒfiÜ«∂Hõs∆ =∞O„`« ã¨Ç¨ Ü«∞O`À
UHÍHõ∆i J~Ú# 'FO— ÖËHõ „Ѩ}=<å^•xfl KÕ~°∞‰õΩO\Ï_»∞.
nxH˜ ™ê^è#Œ `À ÉÏ@∞ HÍÅOÜ≥ÚHõ¯ J#∞„QÆÇϨ O ‰õÄ_® HÍ"åe.
P ^•fi~° „Ѩ"ÕâßxH˜ HÍÅO J#∞=∞uOKÕ ^•HÍ ™ê^茉õΩ_»∞
ã¨Ç¨Ï#O`À nHõ∆QÍ `«# ™ê^èŒ##∞ H˘#™êyã¨∂Î `å#∞ ™ÈǨÏO
w`«O`À J#∞ã¨O^è•#O K≥O^•e. P `«~°∞"å`« J`«xH˜ P`«‡
ã¨Ow`«O qxÑ≤ã∞¨ OÎ k. D kfiâ◊|<Ì å^ŒO =∞#‰õΩ "≥∂ǨÏHõãu÷≤ x,
`«#‡Ü«∞ã≤÷ux HõeÊã¨∞ÎOk. WÖÏO\˜ `«#‡Ü«∞ã≤÷uÖ’ =Ù#fl
™ê^茉õΩxÖ’ ã¨Ç¨Ï#O, nHõ∆ =ÙO_®e HÍx, P„`«∞`«, L^ÕfiQÆO
=ÙO_»‰õÄ_»^Œ∞. ™ê^茉õΩ_»∞ LkfiQÆ∞fl_≥·`Õ P L^ÕfiQÆO J`«xx
uiy PO`«~°OyHõ ã¨ÊO^Œ#O #∞O_ç âßfi㨄H˜Ü«∞ =∞iÜ«Ú
PÖ’K«<å ã≤÷uH˜ "≥#H˜¯ fã¨∞ÔHà◊√ÎOk. ™ê^茉õΩ_»∞ ˆHO„^Œ`åºy
=∞iÜ«Ú ˆHO„^•aèQÍq∞ â◊ÉÏÌxfl ZѨC_»∞, ZÖÏ ^•@QÆÅ#∞—
J#fl q+¨Ü«∂xfl QÆ∞iOz PÖ’zOK«Hõ FOHÍ~°O Ü≥ÚHõ¯
P#O^Œw`«OÖ’ `å#∞ b#O HÍ"åe. HÍÅO HõÅã≤=zÛ#ѨC_»∞,
Hõ~°‡ „ѨH∆Íà◊#"≥∞ÿ#ѨC_»∞ ™ê^茉õΩ_»∞ „â◊^ŒúQÍ ™ê^èŒ# KÕã¨∂Î
ã¨∂÷Åã¨ÊO^Œ#O #∞O_ç ã¨∂Hõ∆ ‡ã¨ÊO^Œ#O KÕ~°∞HÀQÆÅ_»∞. JѨC
16
_»`«_»∞ ǨÏ$^ŒÜ«∞OÖ’QÆÅ J<åǨÏ`« K«„HõOÖ’ #∞O_ç x`«º=Ú,
Ѩq„`«=¸ J~Ú# 'FOHÍ~°— <å^ŒO q#QÆÅ_»∞. ^Œ$â◊º
„ѨѨOK«OÖ’x =ã¨∞Î=ÙÅ "≥·Ñ¨Ù PHõi¬`«"≥∞ÿ# =∞#ã¨∞û#∞
=∞~° e Oz JO`« ~ ° ∞ ‡Y∞_≥ · P q+¨ Ü « ∂ Å#∞ =∞iÜ« Ú
âßfi㨄H˜Ü«∞#∞ ã¨=∂#O KÕã≤ „Ѩ[˝#∞ Ö’`«∞ʼnõΩ fã¨∞ÔHo§
ǨÏ$^ŒÜ«∞ˆHO„^ŒO ^•fi~å Ѩq„`« â◊|Ì"≥∞ÿ# 'FOHÍ~°O—Ö’H˜
„Ѩ"tÕ ™êÎ_∞» . JѨC_»∞ ™ê^艌 Ωõ _»∞ ^Õ"åÅÜ«∞O Ü≥ÚHõ¯ QÆ~ƒ° Qù ∞Æ _çÖ’
„Ѩ"ÕtOKå_»x K≥|∞`å~°∞. ™ê^茉õΩ_»∞ ã¨∂H∆͇u ã¨∂Hõ∆ ‡ã¨ÊO^Œ
##∞ KÕi#ѨC_»∞, =ã¨∞Î=ÙÅ <å=∞~°∂áêÅ∞ UHõ"≥∞ÿ#ѨC_»∞,
ã¨~°fiHÍÅ ã¨~åfi=ã¨÷Å Ö’#∂ `å#∞ *’ºu~°‡Ü«Ú_»x, `å#∞
x~°O`«~O° ã¨ÊOkOKÕ "å_»x, `å<Õ Ç¨ÏO㨠ã¨fi~°∂ѨÙ_»x `≥Å∞ã¨∞
‰õΩO\Ï_»∞.
=¸ÖÏ^è•~°O #∞O_ç P*Ï˝K«„HõO =~°‰õΩ `«# â◊s~°OÖ’QÆÅ
xÅ∞=Ùã¨ÎOÉèíO (=iìHõÖò HÍÅ"£∞) Ö’ x~°O`«~°O ã¨∂Hõ∆ ‡
ã¨ÊO^Œ#Å∞ [~°∞QÆ∞`«∂ =ÙO\ÏÜ«∞#fl q+¨Ü∞« O J`«xH˜ J#∞Éè=í O
^•fi~å `≥Å∞ã¨∞ÎOk. ÉÏǨϺ„Ѩ[˝ `«#Ö’ ֒֒ѨŠã≤÷~°OQÍ
=ÙO_»\ÏxH˜ ÉÏǨϺã≤u÷ #∞O_ç PO`«iHõ ã≤u÷ H˜ KÕ~∞° ‰õΩ#flѨC_»∞
P ™ê^茉õΩ_»∞ „Ѩ`åºÇ¨~° ã≤÷uH˜ KÕ~å_»x „QÆÇ≤ÏOK«=K«∞Û. `å<Õ
ã¨ÊO^Œ<å`«‡Hõ K≥·`«#º=∞x, Jk qHõã≤Oz #ѨC_»∞ ã¨ÊO^Œ#O
^•fi~å `«#Ö’x „Ѩ[˝ âßfi㨄H˜Ü«∞ =∞iÜ«Ú PÖ’K«# „H˜Ü«∂
`«‡HõOQÍ „Ѩã¨∞Êù@ =∞=Ù`«∞O^Œx `≥Å∞ã¨∞‰õΩO\Ï_»∞.
™ê^èŒ# =ÚO^Œ∞‰õΩ ™êQÆ∞`«∞#fl H˘nÌ ™ê^茉õΩ_»∞ qq^èŒ
17
â◊ÉÏÌÅ#∞, <å^Œ=ÚÅ#∞ q#QÆÅ_»∞ JO>Ë z~°∞QÆ*Å˚ˇ QÆÅQÆÅÅ
#∞O_ç "Õ∞Ѷ¨∞QÆ~°˚#Å =~°‰õΩ q#QÆÅ_»∞. â◊|Ì ™œO^Œ~°ºO,
â◊OY<å^ŒO, "Õ}∞QÍ#O, _»=∞~°∞Hõ â◊|ÌO, #QÍ~å â◊|ÌO`À
áê@∞ z=iH˜ "Õ∞Ѷ¨∞QÆ~°˚#Å∞ ‰õÄ_® q#QÆÅ_»∞. â◊|Ì=ÚÅ#∞
qO@∂, P â◊ÉÏÌʼnõΩ ã¨=∂#"≥∞ÿ# "≥Å∞QÆ∞`À ã¨Ç¨ „ѨHõ\ ˜`«
=∞=Ù`«∂ =ÙO_»@O =∞#O QÆ=∞xOK«=K«∞Û. â◊|ÌO QÆOcè~°
=∞ÜÕ∞º H˘Ån P â◊|ÌO #∞O_ç L`«Ê#fl"≥∞ÿ# "≥Å∞QÆ∞ ‰õÄ_®
Z‰õΩ¯= HÍOu=O`«OQÍ =ÙO_»@O =∞#O QÆ=∞xOK«=K«∞Û.
WOH˘Hõ q^èŒOQÍ K≥áêÊÅO>Ë â◊ÉÏÌxfl ÖË^• <å^•xfl qO@∂
*’ºux „â◊^QúŒ Í QÆ=∞xOKÕ ™ê^艌 Ωõ xH˜ „Hõ=∞OQÍ Ö∫H˜Hõ â◊ÉÏÌÅ∞,
q+¨Ü«∂ÅÃÑ· Pã¨H˜Î `«yæ ˆH=ÅO `«#HÀã¨O xˆ~ÌtOѨ|_ç#
Hõ~°‡#∞ =∂„`«O PK«iOK«_®xH˜ ã≤^ŒúOQÍ =ÙO\Ï_»∞. QÆOcè~°
"≥∞ÿ#, Ö’`≥·# â◊ÉÏÌÅ#∞ qO@∞#flѨC_»∞ ™ê^茉õΩ_»∞ qâßÅ"≥∞ÿ#
PHÍâ◊OÖ’H˜, Ö’`≥#· Ö’Ü«∞Ö’xH˜ „Ѩ"tÕ ™êÎ_∞» . ™ê^艌 Ωõ _»∞ `«#
™ê^è#Œ Ö’ L#fluH˜ KÕi#H˘nÌ Z~°∞ѨÙ, <åiO[ =~°O‚ , |OQÍ~°∞
=~°‚O, he~°OQÆ∞ ÖË^• â◊√„Éèí =~°‚=ÚÅ#∞ K«∂_»QÆÅ_»∞. JO`Õ
HÍHõ L[fiÅOQÍ „ѨHÍtOKÕ ã¨∂~°ºQÀàÏxfl ÖË^• K«O„^ŒQÀàÏxfl
^Œi≈OK«QÅÆ _»∞. P ã≤u÷ H˜ KÕ~∞° ‰õΩ#fl ™ê^艌 Ωõ _»∞ P "≥Å∞QÆ∞QÀà◊O
`å<Õ#x `≥Å∞ã¨∞‰õΩO\Ï_»∞. P QÀàÏxfl 'aO^Œ∞=Ù— Jx âߢ™êÎÅ∞
K≥|∞`«∞<åfl~Ú.
P ã≤÷uH˜ KÕ~°∞‰õΩ#fl ™ê^茉õΩ_»∞ '`å<Õ— aO^Œ∞=ÙQÍ =∂i
<å^Œ (â◊|ÌO) HõàÏ ("≥Å∞QÆ∞) J<Õ J#∞Éèí∂ux á⁄O^ŒQÆÅ_»∞.
18
D ã≤u÷ <Õ '<å^Œ aO^Œ∞ HõàÏ— Jx JO\Ï~°∞. D k"åº#∞ Éè∂í ux
á⁄Ok#ѨC_»∞ `å#∞, `«# â◊s~°O ‰õÄ_® P =∞ǨÏ`«Î~°"≥∞ÿ#
"≥Å∞QÆ∞Ö’x XHõ ã¨∂Hõ∆ ‡ JOâ◊=∞x ‰õÄ_® QÆ=∞x™êÎ_∞» .
`å#∞ â◊s~°OÖ’ =Ù#flѨÊ\˜H© `å<Õ P â◊s~°O HÍ^Œx
ÉÏǨϺ„ѨѨOK«OÖ’ ™êkèOK«=Åã≤# HÍ~°º=ÚÅ HÀã¨O P
â◊s~åxfl LѨÜ≥∂yOK«∞‰õΩO@∞<åfl#x `≥Å∞ã¨∞‰õΩO\Ï_»∞. D
ã≤u÷ H˜ KÕi# ™ê^艌 Ωõ _»∞ Ü≥∂QÆÑi¨ ÉèÏ+¨Ö’ P~°="≥∞@∞ì‰Ωõ (^è•~°})
KÕ~å_»x `≥eÜ«∞=K«∞Û. D ã≤u÷ Ö’ =Ù#fl ™ê^艌 Ωõ _»∞ ^Œ∂~°O
#∞O_ç =KÕÛ Ñ≤Å∞ѨÙʼnõΩ ã¨ÊOkOz, `å#∞ `«# â◊s~°O #∞O_ç
"Õ~°Ê_ç ã¨Ç¨Ü«∞O KÕ™êÎ_»∞.
™ê^茉õΩ_»∞ `«# ™ê^èŒ# ^•fi~å ã¨~°fi"åºÑ≤Ü≥ÿ∞# ÉèíQÆ=O`«∞x
Ü≥ÚHõ¯ "≥Å∞QÆ∞Ö’ `å#∞‰õÄ_® â◊|Ì"≥∞ÿ, "≥Å∞ÔQ· =Ù<åfl_»x
`≥Å∞ã¨∞‰õΩO\Ï_»∞. â◊|=Ì Ú =∞iÜ«Ú "≥Å∞QÆ∞ Ü≥ÚHõ¯ ã¨=Ú„^ŒO
ÖÏO\˜ Dâ◊fi~°``« Ϋ fiOÖ’ `å#∞ Ö’`«∞ʼnõΩ KÕi#ѨÙ_»∞ „Hõ=∞OQÍ
JHõ¯_»∞#fl „|Ǩχ=Ú `å<Õ#x `≥Å∞ã¨∞‰õΩO\Ï_»∞. ã¨=∞Ü«∞=Ú
=∞iÜ«Ú kQÆO`åŠѨikèÖ’ `«# LxH˜ Hõ} ∆ H˜ =õ ∞x, P Ѩikèx
^•\˜`Õ ™ê^茉õΩxH˜ '`«`ü— ÖËHõ 'Jk— `å<Õ#x `≥Å∞ã¨∞ÎOk.
Jk (`«`)ü `å#∞QÍ HÍ~åºxfl x~°fiÇ≤Ïã¨∂Î =ÙOk HÍx '`å#∞—QÍ
`«#‰õΩ Jã≤Î`«fiO ÖË^Œx `≥Å∞ã¨∞‰õΩO\Ï_»∞. W^Õ Ü≥∂QÆO Ü≥ÚHõ¯
Ѩ~°=∂=kè. nxx `≥Å∞ã¨∞‰õΩ#fl"å_»∞, J#∞Éèí∂ux á⁄Ok#
"å_»∞ ã¨^• ÉèíQÆ=O`«∞x`Àáê@∞ J#∞ã¨O^è•#O K≥O^Œ∞`å_»∞.
™ê^茉õΩ_»∞ Dâ◊fi~°∞x`À J#∞ã¨O^è•#O K≥Ok#ѨC_»∞ HÍÅ=Ú
19
=∞iÜ«Ú „Ѩ^Õâßxfl J#∞ã¨iOz '<Õ#∞— J<Õ ˆHO„nHõ$`«
„Ѩ*Ï˝ã≤÷ux Jkè~ÀÇ≤ÏOz `å#∞ KÕÜ«∞=Åã≤# Ѩ#∞Å#∞ KÕã¨∂Î
=ÙO\Ï_»∞. ^Œ$â◊º „ѨѨOK«OÖ’ `«# J=ã¨~°O ÖË^Œx `≥eã≤#
™ê^茉õΩ_»∞ '`å#∞— J<Õ „Ѩ[˝ ÖËHõ Dâ◊fi~°∞_»∞ ÖË^• ã¨~åfiO`«
~åºq∞ „Ѩ[˝Ö’ b#"≥∞ÿ =ÙO\Ï_»∞.
™ê^艌 Ωõ _»∞ Dâ◊fi~°„Ѩ[`˝ À KÕi#ѨC_»∞ P Dâ◊fi~°∞x "≥Å∞QÆ∞
™ê^茉õΩx ^•fi~å „Ñ¨HÍtã¨∞ÎOk. Ö∫H˜Hõ HÍ~°º=ÚÅ#∞ Dâ◊fi~°
ÖË^• qâßfi`«‡Hõ K≥·`«#ºO Ü≥ÚHõ¯ ã¨Ç¨Ü«∞O`À x~°fiÇ≤Ï™êÎ_»∞.
JO`ÕHÍx `å#∞ ¿ãfiK«ÛùQÍ U HÍ~åºhfl KÕÜ«∞_»∞. Jã≤Î`«fiO
QÆÅ Jxfl ~°∂áêÅ∞ P Dâ◊fi~° `«`Ϋ fiOÖ’ #∞O_ç L`«Ê#fl"≥∞#ÿ "Õ
HÍx "Õˆ~g HÍ^Œ<Õ ã¨`«ºO J`«xH˜ `≥Å∞ã¨∞ÎOk. ã¨=Ú„^ŒO
ÖˉõΩO_® JÅʼnõΩ Jã≤Î`«fiO ÖË^Œ∞. JÖψQ JÅÅ∞ ã¨Ç¨Ï„ã¨
ã¨OYºÖ’ =Ù<åfl ã¨=Ú„^ŒO XHõ>Ë. ÉèíQÆ=O`«∞_»∞ "Õ~°∞, <Õ#∞
"Õ~°∞ Jx ÉèÏq¿ãÎ ™êQÆ~°O "Õ~°∞, JÅÅ∞ "Õ~°∞ J#fl@∞¡QÍ
=ÙO@∞Ok. Dâ◊fi~°∞_»∞ ™êQÆ~°„Ѩ[˝ J~Ú`Õ =ºH˜Î ™êQÆ~°OÖ’
L`«Ê#fl=∞ÜÕ∞º JÅ ÖÏO\˜"å_»∞. J~Ú`Õ ™êQÆ~°O =∞iÜ«Ú
JÅÅ Jã≤Î`«fiOÖ’ =∂„`«O =º`åºã¨ =Ú#flѨÊ\˜H© P Ô~O_»∂
Jaè#fl "≥∞ÿ#"Õ.
™ê^艌 Ωõ _»∞ Dâ◊fi~°∞x`À J#∞ã¨O^è•#O K≥Ok#ѨC_»∞ `å#∞
KÕÜ«∞É’=Ù HÍ~°º=ÚÅ „Ѩ}ÏoHõ#∞, =∂~°æ^Œ~°≈Hõ`åfixfl
ã¨=∞Ü«∂#∞ QÆ∞}OQÍ á⁄O^ŒQÆÅ_»∞. JÖÏO\˜ ™ê^茉õΩ_çx
'Jaè+‰≤ Ωõ _Î ∞» — (J<å~ÚO>ˇ_)£ Jx JO\Ï~°∞. JÖÏO\˜ ™ê^艌 Ωõ x
â◊~°} (ã¨~°O_»~ü¤) Jx ‰õÄ_® JO\Ï~°∞. P ™ê^茉õΩ_»∞ '`å#∞—
20
J<Õ ÉèÏ=#Ö’ =ºH˜ÎQÆ`«OQÍ ÖËHõ ã¨=∞+≤ìQÍ =ÙO\Ï_»∞. ÖËHõ
pHõ\x˜ ^•\˜ "≥Å∞QÆ∞Ö’ ѨÙ#~°#˚ ‡ á⁄Ok =ÙO\Ï_»∞. JÖÏO\˜
"å_ç<Õ 'kfiA_»∞— Jx JO\Ï~°∞.
Ü≥∂QÍ~°∞÷ʼnõΩ JO`«~°OQÆ |Ç≤Ï~°OQÆ=ÚÅÖ’ Dâ◊fi~°
`«`åÎ fixfl K«∂_»\ÏxH˜, q#\ÏxH˜, `≥Å∞ã¨∞HÀ=\ÏxH˜ J=HÍâ◊O
=ÙOk. Dâ◊fi~° ã¨OHõÖÏÊxfl QÆ∞iOz qx, K«∂ã≤, `≥Å∞ã¨∞‰õΩ#fl
™ê^茉õΩ_»∞ ^•x „ѨHÍ~°"Õ∞ `«# HÍ~åºxfl x~°fiÇ≤Ï™êÎ_»∞. `«#
^≥·#Ok# HÍ~åºÅ#∞ Dâ◊fi~° ã¨OHõÖÏÊ#∞™ê~°OQÍ `å <≥=~À
`≥eÜ«∞hHõ<Õ <≥~°"Õ~°∞™êÎ_»∞. ZHõ¯_® `«# Q˘Ñ¨Ê^Œ<åxfl
„Ѩ^Œi≈OK«_»∞. ™ê^茉õΩ_çH˜ `å#∞ P ã≤÷uÖ’ =Ù#flѨC_»∞
q#\ÏxH˜, ^Œ$â◊º„ѨѨOK«OÖ’ =Ù#flѨC_»∞ q#\ÏxH˜ QÆÅ
=º`åºã¨O `≥Å∞ã¨∞OÎ k. H˘O^Œ~∞° Ü≥∂QÍ~°∞Å÷ ∞ JQÀK«~° „ѨÑO¨ K«O
#∞O_ç q#fl^•xfl, K«∂ã≤#^•xfl U =∂„`«O ÉÏ^茺`« ÖˉõΩO_®
Ü«∞^ä•`«^äŒOQÍ Kå@∞`å~°∞. D ^Œ$â◊º [QÆ`«∞ÎHõO>Ë JQÀK«~°
Ö’HÍÅÖ’ Z‰õΩ¯= JãÎ̈=ºãÎ̈`« LO@∞Ok. J^茺֒Hõ "åã¨∞Å`À
ã¨O|O^èŒO á⁄Ok JHõ¯_» `«=∞‰õΩ ÅaèOKÕ J#∞Éèí"åÅ#∞
'Dâ◊fi~å#∞Éèí∂u— Jx „Éèí=∞Ѩ_»`å~°∞. HÍ=∞â◊s~°O`À KÕ¿ã
Ѩ#∞Å∞ '=∂ã¨ì~ü— ÖËHõ Dâ◊fi~°∞xH˜ ã¨O|OkèOz#q HÍ=Ù.
Jk `«# =∞#ã¨∞Ö’x P~å^茺^Õ=`« Ü≥ÚHõ¯ '"å}˜— Jx
ÉèÏqOK«∞#∞. JÖÏO\˜ Láê㨉õΩÅ =∂@Å∞ ã¨iÜ≥ÿ∞#q HÍ=Ù.
HÍ=Ù# `«# =∞<À^èŒ~å‡xH˜ `«y#@∞¡QÍ `«=∞ ^≥·"åxfl |Å
=O`«∞_»x ÖËHõ |ÅÇ‘Ï#∞_»x =i‚™êÎ~∞° . D HÍ~°}OQÍ „^Œ+Öì¨ #·ˇ
21
|∞∞+≤–=Ú#∞Å∞ Dâ◊fi~°∞_»∞ ^Œ$â◊º „ѨѨOK«OÖ’ HÍHõ `«#Ö’<Õ
=Ù<åfl_»x, Dâ◊fi~°∞_»∞ =∞iÜ«Ú `å#∞ "Õ~°∞ "Õ~°∞HÍHõ PÜ«∞#
`«#Ö’<Õ =Ù<åfl_»x ^•xfl J<Õfi+≤Oz `≥Å∞ã¨∞HÀ=_®xH˜ ã≤^OúŒ QÍ
=ÙO_®Åx K≥|∞`å~°∞. WÖÏ ™ê^è#Œ KÕã∂¨ Î =ÙO>Ë „Hõ=∞OQÍ
Ѩ~=° ∞ QÆ∞~°∞=ÙÅ "å}˜x q<åÅ<Õ `«`åÎ fixfl „QÆÇÏ≤ OKåÅ<Õ PHÍOHõ∆
ѨiѨÓ~°‚OQÍ ã¨Ñ¶¨Å=∞=Ù`«∞Ok.
l*Ï˝ã¨∞=Ù WÖÏ „ѨQÆuѨ~°OQÍ JO`«~°∞‡Y „Ѩܫ∂}OÖ’
`«# Jã≤Î`«fiO P^è•~°OQÍ QÆ∞iÎOz ã¨∂Hõ∆ ‡ã¨ÊO^Œ<åxH˜
KÕi#ѨC_»∞, JHõ¯_» P^蕺u‡Hõ ™ê„=∂*ϺxH˜ ã¨O|OkOz#
J<ÕHõ =∞Ok Ѩ~°=∞QÆ∞~°∞=ÙÅ∞, WÖÏO\˜ ™ê^茉õΩÅ#∞ L#fl`«
ã≤÷uH˜ KÕ~°Û\ÏxH˜ ã≤^ŒúOQÍ =ÙO_»\Ïxfl K«∂_»=K«∞Û. JÖÏO\˜
"åàı§ 'ã¨^∞Œ ~æ ∞° =ÙÅ∞— Jx ‰õÄ_® ÉèÏqOK«=K«∞Û. P ã¨^∞Œ ~æ ∞° =ÙÅ∞
Ü≥∂QÆ∞ºÖˇ#· ™ê^艌 Ωõ ʼnõΩ nHõx∆ zÛ, "åix J#∞„QÆÇÏ≤ Oz "≥Å∞QÆ∞
=∂~°Oæ Ö’ =ÚO^Œ∞‰õΩ #_çÑO≤ K«_®xH˜ ã¨Oã≤^∞Œ Åú ∞QÍ =ÙO\Ï~°∞.
k=º „Ѩ}ÏoHõ Ü≥ÚHõ¯ Jnè#OÖ’ Ѩ~°=∞QÆ∞~°∞=ÙÅ`ÀÉÏ@∞
HõÅã≤ =ÙO_»\ÏxH˜ ™ê^茉õΩxH˜ J=HÍâ◊O Åaèã¨∞ÎOk.
"åi<Õ 'JO`Õ"åã≤— ÖË^• '^Œ~°≈#O á⁄Ok#"å~°∞— Jx
QÆ∞iÎOK«=K«∞Û. "å~°∞ `«=∞Ö’x Dâ◊fi~°∞x `≥Å∞ã¨∞H˘x
k=º„Ѩ}ÏoHõ‰Ωõ `«y#@∞¡QÍ P â◊H=Θ ∞Ü«∞ K≥`· <« åºxH˜ "åÇ≤ÏHõÖ·ˇ
HÍ~°º=ÚÅ#∞ x~°fiÇ≤Ï™êÎ~°∞. "≥Å∞QÆ∞ â◊s~°OQÆÅ P Ѩ~°=∞
QÆ∞~°∞=ÙÅ#∞ K«∂_»\ÏxH˜ ™ê=∂#∞ºÅ‰õΩ ™ê^躌 Ѩ_^» ∞Œ . J~Ú`Õ
22
D ã≤÷uH˜ KÕi# ™ê^茉õΩ_»∞ Ѩ~°=∞QÆ∞~°∞=ÙÅ#∞ ^Œi≈OK«=K«∞Û.
"åi "å}˜x q#=K«∞Û. Ѩ~°=∞QÆ∞~°∞=ÙÅ∞ P^蕺`«‡ =∂~°æOÖ’
„Ѩܫ∂}˜OK« _®xH˜, ã¨`åºxfl (Dâ◊fi~°∞x) ^Œi≈OK«_®xH˜
ã¨Ç¨Ü«∞O KÕÜ«∞_»O =∂„`«"Õ∞ HÍHõ `«^Œ#O`«~°O, ™ê^茉õΩÅ
™È^Œ~°|$O^ŒOÖ’<Õ =ÙO@∂ k=º„Ѩ}ÏoHõÖ’ HÍ~°ºHõ~°ÎÅ∞QÍ
áêÅ∞ Ѩ O K« ∞ HÀ=\ÏxH˜ J=HÍâ◊ O Hõ e Ê™êÎ ~ ° ∞ . P
Ѩ~°=∞QÆ∞~°∞=ÙÅ |$O^ŒO 'âıfi`«|$O^ŒO— Jx Ñ≤Å∞=|_çOk.
D |$O^ŒOÖ’x "å~°∞ Jxfl „QÆÇ¨ ÅÖ’ =Ù#flѨÊ\˜H© „Ѩ`ºÕ HõOQÍ
U_»∞ (7) P„â◊=∂ÅÖ’ =ÙO\Ï~°∞. ™ê^艌 Ωõ _»∞ P`À‡#flu ™ê÷~Ú
##∞ã¨iOz ÃÑ·# K≥ѨÊ|_ç# U_»∞ P„â◊=∂ÅÖ’ U^À
XHõ^•xÖ’ =ÙO@∂ HÍ~åºÅ#∞ x~°fiÇ≤Ïã¨∂ΠѨ~°=∞QÆ∞~°∞=ÙÅ
„Ѩ}ÏoHõÖ’ ÉèÏQÆO ѨOK«∞ ‰õΩO\Ï~°∞. WÖÏ ™ê^茉õΩ_»∞
P^蕺u‡Hõ ™ê„=∂*ϺxH˜ ã¨O|OkèOz# Ѩ~°=∞QÆ∞~°∞=ÙʼnõΩ,
=∂#=*ÏuH˜ =∞^茺 "å~°kèÖÏ Ñ¨xKÕ™êÎ_»∞. J`«_»∞ KÕ¿ã
Ѩ#∞Åhfl ã¨`«ûOHõÅÊ „Ѩ}ÏoHÍ Ñ¨ikèH˜ ã¨O|OkèOz#"Õ.
XHõ =ºH˜Î D ^Œ$â◊º „ѨѨOK«OÖ’ =ÙO_ç `«# ™êfi~°÷O
HÀã¨O, `«# ™œÅÉèíºO HÀã¨O Pi÷Hõ, ‰õΩ@∞O|, ™ê=∂lHõ
ã¨xfl"ÕâßÅ#∞ =∂ˆ~Û „ѨÜ∞« `«flO KÕ¿ãÎ JѨC_»`_« ∞» JO`«~∞° ‡Y∞_≥·
JO`«óHõ~°}ÏÅ#∞ LѨÜ≥∂yOz HÍ~°ºx~°`«∞_»∞ HÍ=\ÏxH˜
™ê^茺Ѩ_»^Œ∞. ÉÏǨϺ„ѨѨOK«O Ü≥ÚHõ¯ xiÌ+¨ì HÍ~°º=ÚÅÖ’
23
‰õÄ_® ^èŒ~å‡#fl#∞ã¨iOK«∞K«∂ JO`«~°OQÆOÖ’QÆÅ „|Ǩχ
(ÃãÖòÊù)#∞ ^Œi≈OK«_»"Õ∞ ™ê^茉õΩx "≥Ú^Œ\ ˜ Hõ~°Î=ºO.
P^蕺u‡Hõ ™ê„=∂[ºOÖ’QÆŠѨ~=° ∞QÆ∞~°∞=ÙÅ∞ ã¨`º« =∂~°Oæ Ö’
Jxfl"≥·Ñ¨ÙÖÏ =ÙO@∂ xëêª QÆi+¨µªÖˇ·# ™ê^茉õΩʼnõΩ J=ã¨~°"≥∞ÿ#
=∂~°æ^Œ~°≈‰õΩÖˇ· ã¨∂K«#Å∞ Wã¨∞Î<åfl~°∞. 'UHõ"Õ∞"å kfifÜ«∞O
„|Ǩχ— J#fl P~ÀºH˜Î ÖÏQÍ '[QÆ`«∞Î# XHõ¯_Õ =∂ã¨ì~ü— (^Œ =<£
=∂ã¨ì~ü). J`«_Õ J<ÕHõ=∞Ok Ѩ~°=∞QÆ∞~°∞=ÙÅ ã¨Ç¨Ü«∞O`À
k=º „Ѩ}ÏoHõ#∞ x~°fiÇ≤Ï™êÎ_»∞.
Ѩ~°=∞QÆ∞~°∞=ÙÅ∞ (ã¨^Œ∞æ~°∞=ÙÅ∞) =∂#=ÙÅ =∞^茺֒<Õ
=ÙO@∂ ™ê^茉õΩʼnõΩ ã¨Ç¨Ü«∞O KÕã¨∂Î =ÙO\Ï~°∞. J^Õ "åi
Jáê~°Hõ~°∞}‰õΩ ™êH˜∆.
D zxfl ~°K«# ã¨^Œ∞æ~°∞=ÙÅ ã¨O^ÕâßxH˜ „ѨfHõQÍ
"≥Å∞=_çOk. HÍ=Ù# Ѩ~=° ∞QÆ∞~°∞=ÙÅ áê^ŒÑ^¨ •‡ÅˆH ã¨=∞iÊOK«
|_çOk.

qâßYѨ@flO
18–11–1998 – _®II ÔH. áê~°fif‰õΩ=∂~ü

24