TOBB-ETÜ, İktisat Bölümü - İstatistik (İKT 253)

Odev 4 - Cevaplar
TEK POPULASYONDA HİPOTEZ TESTİ

Soru 1 (Tests of the Mean of a Normal Distribution: Population Variance Known): Bir
firma satın alacağı akülerin ömrünün en az 50 saat olmasını istemektedir. Bu amaçla satın almadan
önce 9 tanesini test etmiştir. Bu akülerin ortalama dayanım süresi 48.2 saat çıkmıştır. Firma ayrıca
eski tecrübesinden bu dayanım sürelerinin standart sapması 3 saat olan normal bir dağılım gösterdiğini
bilmektedir. Satın alınmak üzere olan tüm akülerin ortalama ömrünün en az 50 saat olduğu hipotezini,
bu hipotezin alternatifine karşı %10 önem derecesinde test edip, ayrıca testin p-değerini bulunuz
Biz aşağıdaki hipotezi (null hipotezi)
H0 : µ ≥ 50
şu alternatif hipoteze göre test etmek istiyoruz

H1 : µ < 50

Aşağıdaki koşul (karar kuralı) sağlandığı zaman H0 ’ı H1 ’a karşı reddedebiliriz, aksi takdirde edemeyiz

X̄ − µ
√ < −zα
σ/ n

1
Gunes Asik, TOBB-ETU
Soruda verilenler: x̄ = 48.2 µ = 50 n = 9 σ = 3, dolayısıyla

X̄ − µ0 48.2 − 50
√ = √ = −1.8
σ/ n 3/ 9

Standart normal tablosundan %10’e denk gelen z değeri (%10 tabloda olmadığından %90’a bakıp
eksilisini alıyoruz)
z0.1 = −1.28
dolayısıyla üstteki karar kuralı sağlandığından

−1.8 < −1.28

, veya kısaca 1.8 sayıca 1.28’den büyük olduğundan, null (H0 ) hipotezini reddediyoruz
Testin p-değeri ise bizim null hipotezimizi reddedip reddetmemekle kararsız kalıcağımız değerdir, yani
standart normal tablosundan -1.8 değerini verecek olan probability değeri

zα = −1.8

Bu da 1-0.9641=0.0359 olarak bulunur

2
Gunes Asik, TOBB-ETU
Soru 2 (Tests of the Mean of a Normal Distribution: Population Variance Unknown):
Bireysel emeklilik planlarında değişiklik yapan 21 kişi ele alındığında, ortalama yaptıkları yüzde
değişiklik aylık ödemelerinin 0.078’ına denk gelmektedir. Bu örneklemin standart sapması da 0.142
olmuştur. Bireysel emeklilik planlarında değişiklik yapanların populasyonu ele alındığında, aylık orta-
lama değişikliğin yüzde 0 olduğu hipotezi, alternatif iki yönlü hipoteze karşı test edildiğinde bu testin
p-değeri nedir?
Biz aşağıdaki hipotezi
H0 µ = 0
şu alternetif hipoteze göre test etmek istiyoruz

H1 : µ 6= 0

H0 ’ı H1 ’a karşı reddetmek için karar kuralı (decision rule)

x̄ − µ0 x̄ − µ0
√ > tn−1,α/2 or √ < −tn−1,α/2
s/ n s/ n

(bu sefer normal dağılım (z) yerine student-t sağılımına (t) bakmamızın sebebi bir önceki sorudaki gibi
populasyon standart sapmasına değil, örneklem standart sapmasına sahip olmamız)
Soruda verilenler: x̄ = 0.078 µ0 = 0 n = 21 s = 0.142, dolayısıyla
x̄ − µ0 0.078 − 0
√ = √ = 2.52
s/ n 0.142/ 21

3
Gunes Asik, TOBB-ETU
21-1=20 serbestlik derecesinde buna kaşılık gelebilecek t değeri için

t20,α/2 = 2.52

Student-t tablosundan bakacak olursak α/2 = 0.01’dir. Dolayısıyla α = 0.02 olarak bulunur. Bu da
testin p-değeridir. Bu değeridir üstündeki (%5 gibi) her bir önem değerinde null hipotezimiz iki yönlü
alternatif hipoteze göre reddedilecektir.

4
Gunes Asik, TOBB-ETU
Soru 3 : Bir ilaç üreticisinin ürettiği 64 adet ilaçtaki istenmeyen madde oranı %3.7 bulunmuştur
a-) Üretilen ilaç populasyonundaki istenmeyen madde oranının %3 veya daha küçük olması null
hipotezini, alternatif hipotez olan %3’den büyük olması hipotezine karşı %5 önem derecesinde test
ediniz
Biz aşağıdaki hipotezi
H0 : P ≤ 0.03
şu alternatif hipoteze göre test etmek istiyoruz

H1 : P > 0.03

H0 ’ı H1 ’a karşı reddetmek için karar kuralı (decision rule)

p̂ − P0
Reject H0 if : p x > zα
P0 (1 − P0 )/n

Soruda verilenler: P0 = 0.03 n = 64 p̂x = 0.037

p̂ − P0 0.037 − 0.03
p x =p = 0.328
P0 (1 − P0 )/n 0.03 ∗ (1 − 0.03)/64

Standart normal dağılımın sağından %5 atacaksak z.95 değerine bakmamız lazım: zα = z.95 = 1.645
Dolayısıyla 0.328 değeri bu sayıdan daha büyük olmadığından null hipotezini %5 önem düzeyinde
reddedemiyoruz

5
Gunes Asik, TOBB-ETU
b-) (Bonus Soru): Üretilen ilaç populasyonundaki istenmeyen madde oranının gerçek değeri %3.10
ise, a-) şıkkındaki null hipotezini %5 önem derecesinde reddetmenin ihtimalini bulunuz (yani testin
gücünü (power))
Eğer populasyon ortalaması 3.1 ise (yani alternatif hipotez doğru ), ilk önce null hipotezimizi reddet-
meyerek hata yapma ihtimalimizi bulalım
p̂ − P0
p x < z0.05
P0 (1 − P0 )/n

eşitsizliğini sağlayan her p̂x değerinde null hipotezi reddedilmeyecektir. Yani

p̂ − P0 p̂x − 0.03
p x =p < 1.645 ise p̂x < 0.065
P0 (1 − P0 )/n 0.03 ∗ (1 − 0.03)/64

Populasyonun gerçek ortalaması 0.31 iken böyle bir örneklemin gelmesi ihtimali ise
p̂x − P1 0.065 − P1
P (p̂x < 0.065) = P ( p ≤p )
P1 (1 − P1 )/n P1 (1 − P1 )/n

o da
0.065 − 0.031
= P (Z ≤ p ) = P (Z ≤ 1.569) = .9418
0.031(1 − 0.031)/64
dolayısıyla testimizin gücü
P ower = 1 − β = .0582

6
Gunes Asik, TOBB-ETU