www.takbook.

com
 ‫تقدیم به‪:‬‬
‫امام حسن عسکری ‪ ‬و شهدای آتش نشان‬

‫‪www.takbook.com‬‬
‫شُکر از شِکر شیرین تراست‬

‫رحمت پوریزدی‬

‫‪www.takbook.com‬‬
 ‫پوریزدی‪ ،‬رحمت‪-۵۶۳۱ ،‬‬ ‫‪:‬‬ ‫سرشناسه‬
‫شکر از شکر شیرینتر است‪ /‬رحمت پوریزدی‪.‬‬ ‫‪:‬‬ ‫عنوان و نام پدیدآور‬
‫کرمان‪ :‬مهرتا‪.۵۶۱۱ ،‬‬ ‫‪:‬‬ ‫مشخصات نشر‬
‫‪ ۳۶‬ص‪.‬؛ ‪ ۱/۱۵ × ۱/۵۱‬سم‪.‬‬ ‫‪:‬‬ ‫مشخصات ظاهری‬
‫‪978-622-97439-0-4‬‬ ‫‪:‬‬ ‫شابک‬
‫فیپا‬ ‫‪:‬‬ ‫وضعیت فهرست نویسی‬
‫کتابنامه‪ :‬ص‪.۳۶ .‬‬ ‫‪:‬‬ ‫یادداشت‬
‫شکر در ادبیات‬ ‫‪:‬‬ ‫موضوع‬
‫*‪Gratitude to God in literature‬‬ ‫‪:‬‬ ‫موضوع‬
‫شکر ‪ --‬احادیث‬ ‫‪:‬‬ ‫موضوع‬
‫*‪Gratitude to God -- Hadiths‬‬ ‫‪:‬‬ ‫موضوع‬
‫‪PIR۶۱۱۱‬‬ ‫‪:‬‬ ‫رده بندی کنگره‬
‫فا‪۱۶۵/۰۶‬‬ ‫‪:‬‬ ‫رده بندی دیویی‬
‫‪۷۶۱۵۱۱۰‬‬ ‫‪:‬‬ ‫شماره کتابشناسی ملی‬

‫ُ‬
‫شکر از ِشکر شیرین تراست‬
‫رحمت پوریزدی‬
‫طراح جلد‪ :‬محمد علی خانی‬
‫صفحه آرا‪ :‬سید رضا حسینی‬
‫مدیر هنری و اجرایی انتشارات‪ :‬محمد مهدی کاربخش راوری‬
‫قطع‪:‬رقعی‪/‬‬
‫نوبت چاپ‪ :‬اول‪ /‬تابستان‪۵۶۱۱/‬‬
‫شمارگان‪۵۰۰۰:‬‬
‫ناشر‪ :‬مهرتا‬
‫کرمان‪ ،‬بلوار کشاورز‪،‬نبش کوچه ‪ ،۱‬مجتمع تجاری اداری فوالد(افق)‪ ،‬طبقه دوم‪ ،‬واحد‬
‫‪ ،۱۱‬تلفن ‪۰۶۱-۶۱۵۱۱۷۱۵‬‬
‫کلیه حقوق محفوظ ومخصوص می باشد‪.‬‬
‫شابک‪978-622-97439-0-4 :‬‬
‫قیمت‪ ۶۰۰۰ :‬تومان‬

‫‪www.takbook.com‬‬
 ‫فهرست مطالب‬
‫فهرست مطالب‪5 ............................................................................................................‬‬
‫مقدمه‪9 ..........................................................................................................................‬‬

‫ُ‬
‫احادیث شکر ‪31 ......................................................‬‬

‫پاسداری از نعمت ‪55 .....................................................................................................‬‬

‫من ثروتمند هستم ‪55 ......................................................................................................‬‬
‫بهترین شکر ‪55 ..............................................................................................................‬‬
‫دستت را دراز کن ‪51 .....................................................................................................‬‬
‫نعمتها باقی هستند ‪51 ...................................................................................................‬‬
‫یا شکر یا جبران ‪51 ........................................................................................................‬‬
‫اگر کفران کردی ‪51 ......................................................................................................‬‬
‫عادت رسول خدا‪51 ............................................................................................... ‬‬
‫شکر دانشمند ‪51 ............................................................................................................‬‬
‫نعمت ظاهری و باطنی ‪51 ...............................................................................................‬‬
‫معنای استدراج ‪59 ..........................................................................................................‬‬

‫‪www.takbook.com‬‬
 ‫ُ‬
‫‪ 6‬شکر از ِشکر شیرین تراست‬

‫به پایین دست نگاه کن ‪59 ..............................................................................................‬‬

‫لیاقت نعمت ‪59 ..............................................................................................................‬‬
‫خورنده شاکر ‪02 ............................................................................................................‬‬
‫تشکر و جلب محبت ‪02 .................................................................................................‬‬
‫قطع زنجیره نیکی ‪02 ......................................................................................................‬‬
‫صحبت از نعمت ‪05 .......................................................................................................‬‬
‫حالم خوب است ‪05 .......................................................................................................‬‬
‫اگر شکر کنید ‪00 ...........................................................................................................‬‬
‫در هر نَفَس شکری ‪00 ....................................................................................................‬‬
‫وقت غذا ‪02 ...................................................................................................................‬‬
‫نتیجه ی شکر ‪02 ............................................................................................................‬‬
‫حقِ نیکی کننده ‪02 ........................................................................................................‬‬
‫مالِ اسراف نشده ‪05 .......................................................................................................‬‬
‫اعتراف به نعمت ‪05 ........................................................................................................‬‬
‫همنشین داود‪01 ..................................................................................................... ‬‬
‫غافلگیری نعمت ‪01 ........................................................................................................‬‬
‫بنده ی شاکر ‪01 .............................................................................................................‬‬
‫تشکر از واسطه ی نعمت ‪09 ...........................................................................................‬‬
‫اعتراف به نعمت ‪02 ........................................................................................................‬‬
‫خدا را متهم میکند‪02 ...................................................................................................‬‬
‫حمد بر عطسه ‪02 ...........................................................................................................‬‬
‫نوشیدن آب ‪05 ..............................................................................................................‬‬
‫اسب گمشده ‪05 ............................................................................................................‬‬
‫دعای سالمتی ‪00 ............................................................................................................‬‬

‫‪www.takbook.com‬‬
 ‫ُ‬
‫‪7‬‬ ‫شکر از ِشکر شیرین تراست‬

‫چگونه باشیم ‪00 .............................................................................................................‬‬

‫نصف عمر ‪00 ................................................................................................................‬‬
‫خدا از شیطان تشکر کرد! ‪02 ..........................................................................................‬‬

‫ُ‬ ‫َ‬
‫َمثلهای شکرانه ‪13 ...................................................‬‬

‫سگی که از قصابخانه پاچه بدزدد‪ ،‬نان خودش را بریده است‪01 ................................. .‬‬
‫نمک خوردند و نمکدان دزدیدند‪01 ............................................................................ .‬‬
‫حرامی باش و حرامی مباش! ‪01 ......................................................................................‬‬
‫در کشتی نشستن و با ناخدا جنگیدن‪01 ......................................................................... .‬‬
‫دست به سفره‪ ،‬مُشت به پیشانی‪01 ................................................................................. .‬‬
‫آدم نباید گربه کور باشد‪01 .......................................................................................... .‬‬
‫باز جای شکرش باقی است‪09 ........................................................................................‬‬
‫روزی اگر نمیرسد تنگدل مباش ‪09 ............................................................................‬‬
‫آدم و سگ ‪25 ...............................................................................................................‬‬
‫نمک نمک است‪ ،‬چه یک مُشت چه یک انگشت‪25 .................................................... .‬‬
‫شُکر نعمت از شِکر شیرین تراست‪25 ............................................................................ .‬‬
‫بی کفشی ‪25 ..................................................................................................................‬‬
‫خدا و بنده ‪20 ................................................................................................................‬‬
‫سپاسدار باش تا سزاوار نیکی باشی‪20 .......................................................................... .‬‬
‫مال‪ ،‬تن‪ ،‬جان ‪20 ............................................................................................................‬‬
‫الهی به دادهات شکر‪ ،‬به ندادهات شکر‪20 ..................................................................... .‬‬
‫الهی! ‪20 .........................................................................................................................‬‬
‫شکر رحمت کن که رحمت در پی است‪22 ...................................................................‬‬

‫‪www.takbook.com‬‬
 ‫ُ‬
‫‪ 8‬شکر از ِشکر شیرین تراست‬

‫شکر کردن به حاجت نخستین‪ ،‬اجابتِ حاجت دومین بود‪22 ......................................... .‬‬
‫چغندر تا پیاز شکر خدا‪22 ............................................................................................ .‬‬

‫ُ‬
‫شکر در شعر ‪74 .......................................................‬‬
‫ُ‬
‫شکرنامه ‪31 ..........................................................‬‬

‫کتابنامه ‪11 ..................................................................................................................‬‬

‫‪www.takbook.com‬‬
 ‫مقدمه‬
‫ُ‬ ‫ّ‬
‫ِمنت‪ 1‬خدای را‪ 2‬عز و جل‪ 3‬که طاعتش موجب قربت است و به شکر اندرش‬
‫‪8‬‬
‫مزید‪ 4‬نعمت‪ 5‬هر نفسی که فرو میرود‪ُ 6‬م ِم ّد‪ 7‬حیات است و چون برمیآید‬
‫ُمفرح‪ 9‬ذات پس در هر نفسی دو نعمت موجود است و بر هر نعمتی شکری‬
‫واجب‪.‬‬
‫ب ت درد ت‬ ‫شتتت تتی‬ ‫‪11‬‬
‫تتع د ت ت‬ ‫بتتید تت‬ ‫‪10‬‬
‫و زبتت ک تت‬ ‫از دستتتت‬

‫‪ .1‬سپاس‪.‬‬
‫‪ .2‬برای‪.‬‬
‫‪ .3‬گرامی و بزرگ‪.‬‬
‫‪ .4‬زیادی‪.‬‬
‫َّ ُ‬ ‫ْ ُْ‬
‫‪« .5‬ل ِئ ْن شکرتم َلزیدنکم»‪ .‬ابراهیم‪.7/‬‬
‫‪ .6‬دم‪.‬‬
‫‪ .7‬یاری کننده‪،‬‬
‫‪ .8‬بازدم‪.‬‬
‫‪ .9‬شادیبخش‪.‬‬
‫‪ .10‬چه کسی‪.‬‬
‫‪ .11‬که از مسئولیت‪.‬‬

‫‪www.takbook.com‬‬
 ‫ُ‬
‫‪ 10‬شکر از ِشکر شیرین تراست‬
‫َّ ُ‬ ‫ٌ‬ ‫ً‬
‫‪1‬‬
‫« ِاعملوا آل داود شکرا و قلیل ِمن عبادی الشک ُور»‬
‫دورد‬ ‫یتتت ا‬ ‫دراتتت‬ ‫دتتتبر بتتت‬ ‫ز تقصتت ی یش‬ ‫ه مک ب‬ ‫بن‬

‫دورد‬ ‫تت بتت جتت‬ ‫تتن نتتدتتشانتت‬ ‫ستتتتعاوار یتت اونتت تت‬ ‫‪2‬‬
‫ورنتت‬

‫باران رحمت بیحسابش همه را رسیده و خوان‪ 3‬نعمت بیدریغش‪ 4‬همهجا‬

‫کشیده پرده ناموس‪ 5‬بندگان به گناه فاحش‪ 6‬ندرد و وظیفه‪ 7‬روزی به خطای‬
‫‪9‬‬
‫ُمنکر‪ُ 8‬نبرد‪.‬‬
‫اترتی و تتیستتت ووت تات یتشر دار‬ ‫تت‬ ‫تتی تتمتتز ت از یتتعان ت‬ ‫ا‬

‫ب دشتتت می ا ی ن دی دار‬ ‫تش‬ ‫تتنتتز ت تتیو‬ ‫دوستتتد ت ک را تتم ت‬

‫ّفراش‪ 10‬باد صبا را گفته تا فرش ّ‬

‫زمردی بگسترد و دایه ابر بهاری را فرموده‬
‫تا بنات نبات‪ 11‬در مهد زمین بپرورد درختان را به خلعت نوروزی قبای سبز‬

‫‪ « .1‬ای آل داوود! شکر (اینهمه نعمت را) بجا آورید؛ ولی عده کمی از بندگان من شکرگزارند!»‪.‬‬
‫سبا‪.13/‬‬
‫‪ .2‬وگرنه‪.‬‬
‫‪ .3‬سفره‪.‬‬
‫‪ .4‬بیمضایقه‪ ،‬بدون بخل‪ ،‬از روی جوانمردی‪.‬‬
‫‪ .5‬آبرو‪.‬‬
‫‪ .6‬آشکار‪.‬‬
‫‪ .7‬حقوق روزانه‪ ،‬دستمزد‪.‬‬
‫‪ .8‬انکار شده‪.‬‬
‫‪ .9‬قطع نکند‪.‬‬
‫‪ .10‬فرش کننده‪.‬‬
‫‪ .11‬باد صبا (بادی که از مشرق میآید) همچون فراش است‪ .‬ابری بهاری همچون دایه است‪ .‬نبات‬
‫همچون بنات و زمین همچون مهد است‪( .‬این موارد اضافه تشبیهی هستند)‪ .‬فراش‪ :‬فرش گسترنده‪.‬‬
‫دایه‪ :‬پرستار‪ .‬بنات‪ :‬دختران‪ .‬نبات‪ :‬گیاه‪.‬‬

‫‪www.takbook.com‬‬
 ‫ُ‬
‫‪11‬‬ ‫شکر از ِشکر شیرین تراست‬

‫‪2‬‬
‫ورق در برگرفته و اطفال شاخ را به قدوم موسم ربیع‪ 1‬کاله شکوفه بر سرنهاده‬
‫عصاره تاکی‪ 3‬به قدرت او شهد فایق‪ 4‬شده و تخم خرمایی به تربیتش نخل‬
‫‪6‬‬
‫باسق‪ 5‬گشته‪.‬‬
‫نخشر‬ ‫ال‬ ‫ف در ّ و ب‬ ‫ت تش ن نز ب‬ ‫‪ 7‬و یشرش ت و لک در رن‬ ‫ابی و ب د و‬
‫‪9‬‬
‫تش ی ک نری‬ ‫شیط انص ف نر ش‬ ‫‪8‬‬
‫هم از ب ی تش ستتیاهتتد و ی کبُیدار‬
‫ُ‬
‫در این نوشتار کوچک به گردآوری حدیث‪ ،‬داستان‪ ،‬شعر و مثلهای شکر‬
‫ُ‬
‫پرداختهایم‪ .‬به امید اینکه باب شکر بر بندگان گشاده گردد تا بدین سبب شاکر‬
‫و سپاسگزار نعمتهای ارباب کریم و نیز شاهد فزونی نعمتهای دریای لطف‬
‫و رحمت الهی باشیم‪ .‬و از خوانندگان هوشیار و هشیار خواستارم تا کاستی ها‬
‫را بر بنده ببخشایند و پیشنهادها و نقدها نیز مایه خوشحالی و پیشرفت است‪.‬‬
‫الحمد لله رب العالمین‬
‫عید غدیر خم‪.9911/‬‬
‫‪ryazdi1395@gmail.com‬‬

‫‪ .1‬بهار‪.‬‬
‫‪ .2‬خداوند بهعنوان هدیه نوروزی‪ ،‬قبایی سبزرنگ از برگها را بر تن درختان پوشیده است و‬
‫بهواسطهی فرارسیدن فصل بهار‪ ،‬شکوفهها را همچون کالهی بر سرشاخههای درختان گذاشته‬
‫است‪.‬‬
‫‪ .3‬درخت انگور‪.‬‬
‫‪ .4‬برگزیده‪.‬‬
‫‪ .5‬بلند‪.‬‬
‫‪ .6‬شیرهی انگور بهواسطهی قدرت خداوند به شیرینی ممتاز وبرتری تبدیلشده است و هستهی‬
‫خرما بهواسطهی توجه و پرورش او به درخت بلندی تبدیلشده است‪.‬‬
‫‪ .7‬ماه‪.‬‬
‫‪ .8‬مطیع‪ ،‬اطاعتکننده‪.‬‬
‫‪ .9‬سعدی‪ ،‬گلستان‪ ،‬مقدمه‪.‬‬

‫‪www.takbook.com‬‬
www.takbook.com
 ُ
‫احادیث شکر‬

www.takbook.com
www.takbook.com
 ‫پاسداری از نعمت‬
‫ُّ ْ‬ ‫ْ‬
‫ُ ُ‬ ‫ُ‬
‫امام صادق‪ :‬أ ْح ِسنوا ِجوار النع ِم قلت و ما ُح ْس ُن ِجو ِار النع ِم قال الشک ُر‬
‫ُ ُ ُ‬ ‫ْ ْ‬
‫وقها؛‬‫ِلمن أنعم ِبها و أداء حق ِ‬
‫از حریم نعمتهای ا لهی پاسداری کنید‪ ،‬گفتم‪ :‬پاسداری از حریم نعمت‬
‫‪1‬‬
‫در چیست؟ حضرت ‪ ‬فرمود‪ :‬سپاس از بخشندهی نعمت و ادای حق آن‪.‬‬

‫من ثروتمند هستم‬

‫ُّ ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫امام علی ‪ِ :‬إظه ُار ال ِغنی ِمن الشکر؛‬
‫‪3‬‬
‫اظهار توانگری‪ ،‬نوعی شکر‪ 2‬است‪.‬‬

‫بهترین شکر‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬
‫امام علی ‪ :‬أ ْحس ُن شک ِر النع ِم ِاْلنع ُام ِبها؛‬

‫‪ .1‬کافی‪ ،‬ج ‪ ،4‬ص ‪.38‬‬

‫ُ‬
‫‪ .2‬شکردر لغت یعنی‪ :‬شناخت و توجه به نعمت و احسان دیگران و اظهار آن‪ .‬مفردات راغب‪ ،‬ص‬
‫‪.461‬‬
‫‪ .3‬تصنیف غررالحکم و درر الکلم‪ ،‬ح ‪.6157‬‬

‫‪www.takbook.com‬‬
 ‫ُ‬
‫‪ 16‬شکر از ِشکر شیرین تراست‬

‫بهترین شکر برای هر نعمتی آن است که با همان نعمتها به دیگران خیر‬

‫‪1‬‬
‫برسانی‪.‬‬

‫دستت را دراز کن‬

‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫امام علی ‪ :‬أ ِطل یدك ِفي ُمکاف ِاة م ْن أ ْحسن ِإل ْیك ف ِإن ل ْم تق ِد ْر فال أقل ِم ْن‬
‫ْ ْ ُ‬
‫أن تشکره؛‬
‫دستت را به پاداش کسی که به تونیکی کرده دراز کن و اگر نمیتوانی پس‬
‫‪2‬‬
‫حداقل از او سپاسگزاری کن‪.‬‬
‫اگر میتوانی جبران عملی کن و اگر در توانت نیست حداقل تشکر زبانی‬
‫کن‪.‬‬

‫نعمتها باقی هستند‬

‫رسول خدا ‪ :‬میفرماید‪ :‬خداوند نعمتی به مردم نداده که از آنان باز پس‬
‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫َّ ُ‬ ‫ُ‬
‫بگیرد‪ .‬پس نعمتهایش‪« ،‬و بقوا ما ب ِقي الل ْیل و النه ُار ما سلب ُه ْم ِتلك النعم و‬
‫اک ُرون» تا زمانی که شب و روز باقی است باقی میماند‪ ،‬مگر اینکه‬ ‫ُْ ُ‬
‫هم له ش ِ‬
‫کفران نعمت کنند و از اطاعت خدا روی بگردانند و آیهی شریفه به همین‬
‫ُْ‬ ‫َّ‬ ‫َّ َّ‬
‫مفهوم اشاره دارد « ِإن الله ال ُیغی ُر ما ِبق ْو ٍم حتی ُیغی ُروا ما ِبأنف ِس ِه ْم‪3‬؛ خدای‬

‫‪ .1‬همان‪ ،‬ح ‪.6159‬‬

‫‪ .2‬همان‪ ،‬ح ‪.8778‬‬
‫‪ .3‬رعد‪.11/‬‬

‫‪www.takbook.com‬‬
 ‫ُ‬
‫‪17‬‬ ‫شکر از ِشکر شیرین تراست‬

‫مهربان حال و نعمت مردم را دگرگون نخواهد کرد‪ ،‬مگر اینکه خود آن مردم‬
‫‪1‬‬
‫حالشان را تغییر دهند‪.‬‬

‫یا شکر یا جبران‬

‫ٌ ُ ْ‬ ‫َّ‬ ‫ُ ُّ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬
‫ْ ْ ُ ُ ْ ُ ْ ُ ُ ٌ‬
‫وه المع ُروف غل ال یفک ُه ِإال ُمکافاة أ ْو شک ٌر؛‬‫امام علی ‪ :‬المعروف یتل‬
‫احسان همانند زنجیر و بندی است که در گردن است و چیزی آن را باز‬
‫‪2‬‬
‫نمیکند مگر جبران یا شکرگزاری آن‪.‬‬

‫اگر کفران کردی‬

‫ً‬ ‫ْ‬ ‫ً‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ٌ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬
‫امام علی ‪ :‬النعمة ِم ْحنة‪ ،‬ف ِإن شک ْرت کان ْت کنزا و ِإن کف ْرت صار ْت ن ِقمة؛‬
‫نعمت‪ ،‬درواقع ا بزار امتحان و آزمایش است؛ وقتی سپاس آن را بهجا آوردی‬
‫و شکرگزار باشی تبدیل به نعمت میشود و اگر کفران کردی؛ به نقمت و بال‬
‫‪3‬‬
‫تبدیل میشود‪.‬‬

‫عادت رسول خدا‪‬‬

‫َّ‬ ‫ً‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫ً‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ ْ‬ ‫َّ َّ‬
‫اجدا شکرا ِلل ِه ع َّز‬ ‫َّ‬
‫امام صادق‪ :‬أن الن ِبيَّ ‪ ‬ما قام ِمن النو ِم ِإال خر ِلل ِه س ِ‬
‫َّ‬
‫و جل؛‬
‫هیچگاه رسول خدا‪ ‬از خواب بیدار نشد جز اینکه برای خدا‬
‫‪4‬‬
‫و شکر خداوند به سجده می افتاد‪.‬‬

‫‪ .1‬ارشاد القلوب‪ ،‬ج ‪ ،1‬ص ‪.31‬‬

‫‪ .2‬نزهه الناظر و تنبیه الخاطر‪ ،‬ص ‪.123‬‬
‫‪ .3‬همان‪ ،‬ص ‪.72‬‬
‫‪ .4‬بحاراالنوار‪ ،‬ج ‪ ،73‬ص ‪.219‬‬

‫‪www.takbook.com‬‬
 ‫ُ‬
‫‪ 18‬شکر از ِشکر شیرین تراست‬

‫شکر دانشمند‬
‫ُّ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬
‫امام علی ‪ :‬شک ُر الع ِال ِم علی ِعل ِم ِه أن ی ْبذل ُه ِلم ْن ی ْست ِحق ُه؛‬
‫سپاسگزاری عالم آن است که علم خود را در اختیار کسی که استحقاقش را‬
‫دارد‪ ،‬قرار دهد‪.1‬‬
‫کفران نعمت‬
‫ُ ً‬ ‫ُ‬ ‫ُّ‬ ‫ْ ُ‬
‫وب ُعقوبة ؛گناهی که زودتر از همه ی گناهان‬
‫رسول خدا‪ :‬أسرع الذن ِ‬
‫‪2‬‬
‫عقوبتش دامان انسان را میگیرد کفران نعمت است‪.‬‬

‫نعمت ظاهری و باطنی‬

‫رسول خدا‪ :‬هر که نعمت خداوند عز وجل را‬
‫ُ‬
‫عذاب ُه؛‬
‫فقط در خوراک یا نوشیدنی یا پوشاک ببیند‪ ، ،‬فق ْد قصر عمل ُه و دنا ُ‬
‫‪3‬‬
‫بی گمان عملش کوتاه و عذابش نزدیک است‪.‬‬
‫نعمت های باطنی فراوانی داریم که به دلیل غفلت و عادی شدن از آن ها‬
‫غافلیم‪.‬‬
‫مانند‪ :‬والیت اهل بیت‪ ،‬امنیت‪ ،‬پدر و مادر‪...‬‬

‫‪ .1‬تصنیف غررالحکم و درر الکلم‪ ،‬ح ‪.133‬‬

‫‪ .2‬االمالی (طوسی)‪ ،‬مجلس ‪ ،16‬ح ‪.11‬‬
‫‪ .3‬کافی‪ ،‬ج‪.316 ،2‬‬

‫‪www.takbook.com‬‬
 ‫ُ‬
‫‪19‬‬ ‫شکر از ِشکر شیرین تراست‬

‫معنای استدراج‬
‫ْ‬ ‫َّ‬
‫امام حسین ‪ِ :‬اال ْس ِت ْدر ُاج ِمن الل ِه ُس ْبحان ُه ِلع ْب ِد ِه أن ُی ْس ِبغ عل ْی ِه النعم و‬
‫ُّ ْ‬ ‫ُ‬
‫ی ْسلب ُه الشکر‪1‬؛‬
‫استدراج در نعمت و غافلگیر کردن خداوندی این است که به بندهاش نعمت‬
‫فراوان میدهد و توفیق شکرگزاری را از او سلب میکند( ناگهان به زمین‬
‫‪2‬‬
‫میخورد و همهچیز را از دست میدهد)‪.‬‬

‫به پایین دست نگاه کن‬

‫امام صادق‪ :‬مبادا به آنچه در دست اهل دنیا میبینید چشم بدوزید که‬
‫هر کس چنین کند اندوهش طوالنی میشود و هرگز خشمش آرام نمیگیرد و‬
‫نعمت خدا در نظرش کوچک میشود و کم شکر میگزارد‪ ،‬به فرودستان نگاه‬
‫‪3‬‬
‫کن تا شاکر نعمتهای خدا باشی و مستحق افزایش ُجود او شوی‪.‬‬

‫لیاقت نعمت‬
‫ْ ْ ْ ْ‬ ‫ْ َّ ْ‬
‫امام علی ‪ :‬م ْن شکر النعم ِبجن ِان ِه استحق الم ِزید ِمن قب ِل أن یظهر علی‬
‫ِلس ِان ِه؛‬

‫‪ .1‬تحف العقول‪ ،‬ص ‪.246‬‬

‫‪ .2‬در فارسی حمد معادل‪ :‬ستایش؛ و شکر معادل‪ :‬سپاس است‪ .‬شکر بر مقتضای نعمت متکی‬
‫است و حمد بر مقتضای حکمت‪.‬‬
‫‪ُ .3‬مستدرک الوسائل‪.،‬‬

‫‪www.takbook.com‬‬
 ‫ُ‬
‫‪ 20‬شکر از ِشکر شیرین تراست‬

‫کسی که قلبا شکر نعمت کند پیش از آنکه به زبان شکر گوید‪ ،‬لیاقت خود‬
‫‪1‬‬
‫را برای افزون شدن نعمت ثابت کرده است‪.‬‬

‫خورنده شاکر‬
‫َّ ُ َّ‬
‫اک ُر ؛کسی که غذا بخورد و شکر نعمت خدا را‬ ‫رسول خدا‪ :‬الط ِاعم الش ِ‬
‫ْ‬
‫بهجا آورد‪ ،‬پاداش روزهداری را دارد که برای خدا روزه گرفته است و ال ُمعافی‬
‫َّ‬
‫اک ُر؛ شخص تندرستی که شکر خدا را بهجا میآورد اجر بیماری را دارد که‬ ‫الش ِ‬
‫در برابر بیماری صبر و شکیبایی دارد‬
‫َّ‬ ‫ْ‬
‫اک ُر ؛ و دارندهای که شکر نعمت را بهجا میآورد‪ ،‬اجر محروم‬
‫الغ ِنيُّ الش ِ‬
‫‪2‬‬
‫قناعتپیشه شکیبا را دارد‪.‬‬

‫تشکر و جلب محبت‬

‫ُّ‬ ‫ً‬ ‫ْ‬ ‫ُ ُْ‬
‫وج ُب لك ِمن ُه صالحا و تعطفا؛‬ ‫ْ ُ‬
‫اخ ِط علیك ی ِ‬
‫َّ‬
‫امام علی ‪ :‬شکرك ِللس ِ‬
‫کسی که از تو خشمگین است تشکر تو نظر او را تغییر میدهد و با تو‬
‫‪3‬‬
‫مهر بانش میکند‪.‬‬

‫قطع زنجیره نیکی‬

‫امام صادق ‪ :‬خدا لعنت کند راهزنان نیکوکاری را‪ .‬از حضرت پرسیدند‪:‬‬
‫ْ ْ ُ‬ ‫َّ ُ‬
‫الر ُجل ُی ْصن ُع ِإل ْی ِه المع ُروف‬ ‫راهزنان نیکوکاری چه کسانی هستند؟ فرمود‪« :‬‬

‫‪ .1‬تصنیف غررالحکم ودررالکلم‪ ،‬ح ‪.8480‬‬

‫ُ‬
‫‪ .2‬قرب االسناد‪ ،‬ص ‪.74‬‬
‫‪ .3‬تصنیف غررالحکم ودررالکلم‪ ،‬ح ‪.6798‬‬

‫‪www.takbook.com‬‬
 ‫ُ‬
‫‪21‬‬ ‫شکر از ِشکر شیرین تراست‬
‫ْ‬
‫اح ُب ُه ِم ْن أن ی ْصنع ذ ِلك ِإلی غ ْی ِر ِه» آنان وقتی کسی در حقشان‬ ‫ُُُْ ْ ُ‬
‫فیکفره فیمت ِنع ص ِ‬
‫نیکی کند‪ ،‬کفران میکنند‪ ،‬به همین دلیل نیکوکاران از نیکوکاری در حق‬
‫‪1‬‬
‫دیگران خودداری میکنند‪.‬‬

‫صحبت از نعمت‬
‫امام کاظم ‪ :‬صحبت کردن درباره نعمتهای الهی نوعی شکر و‬
‫ُّ ْ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬
‫سپاسگزاری و ترک آن کفران نعمت است ف ْارت ِبطوا ِنعم ربک ْم تعالی ِبالشکر ؛‬
‫‪2‬‬
‫پس نعمتهای پروردگارتان را به شکر پیوند بزنید‪.‬‬

‫حالم خوب است‬

‫امام کاظم ‪ :‬تب یک روز ات به کفارهی شصت سال است بهشرط آنکه‬
‫َّ‬ ‫ْ‬
‫آن را بپذیرد‪ .‬گفته شد‪ :‬پذیرش آن چیست؟ امام ‪ ‬فرمود‪« :‬أن ی ْحمد الله و‬
‫ْ ُ‬ ‫ْ ُ‬ ‫ْ ُ‬
‫یشکر ُه و یشکو ِإل ْی ِه و ال یشکو ُه» اینکه خدا را بستاید و شکر کند؛ به خدا‬
‫ً‬
‫شکایت کند و از او شکوه نکند و آنگاهکه حالش را پرسیدند بگوید‪« :‬خ ْیرا»‬
‫‪3‬‬
‫خوب است‪.‬‬

‫‪ .1‬کافی‪ ،‬ج ‪ ،4‬ص ‪.33‬‬

‫‪ .2‬مهج الدعوات‪ ،‬ص ‪.218‬‬
‫‪ .3‬مستدرک الوسائل‪ ،‬ج ‪ ،2‬ص ‪69‬‬

‫‪www.takbook.com‬‬
 ‫ُ‬
‫‪ 22‬شکر از ِشکر شیرین تراست‬

‫اگر شکر کنید‬

‫ُ َّ‬ ‫َّ ُ‬ ‫ُ‬
‫قرآن مجید‪ 1‬میفرماید‪ :‬ل ِئ ْن شک ْرت ْم َلزیدنک ْم و ل ِئ ْن کف ْرت ْم ِإن عذابي‬
‫لشدید‪2‬؛ اگر شکرگزاری کنید(نعمت را) بر شما خواهم افزود و اگر کفران کنید‬
‫َّ ُ‬
‫مجازاتم شدید است»‪ .‬در جمله اول «َلزیدنک ْم» خداوند وعده افزایش نعمت را‬
‫َّ‬
‫با تأکید نسبت به سپاسگزار نعمت بیان میکند و در جمله دوم « ِإن عذابي‬
‫لشدید» وعده عذاب برای کفران نعمت میفرماید‪« :‬عذاب من شدید است» و‬
‫نمیفرماید شمارا عذاب میکنم؛ و این اشاره به لطف و رحمت بیپایان پروردگار‬
‫است‪.‬‬

‫در هر نَفَس شکری‬

‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫ْ ْ‬ ‫ُ‬
‫اسك شک ٌر ال ِز ٌم لك بل أل ٌف و أ کث ُر؛‬
‫حضرت صادق ‪ِ :‬في ک ِل نف ٍس ِمن أنف ِ‬
‫برای تو در هر نفسی از نفسهایت تشکری الزم است بلکه هزار شکر یا‬
‫بیشتر است‪.‬‬
‫کمترین حد شکر این است که نعمت را از طرف خدا دیده و علتی را که‬
‫موردعالقه قلب و جالبتوجه باشد برای نعمت نتراشد و تنها علت و سبب‬
‫نعمت را خدا دانسته و به آنچه او عطا میکند راضی باشد و بهوسیله نعمتهای‬
‫او معصیت و مخالفت اوامر و نواهی او نکند‪ .‬پس درهرحال و در همهوقت بنده‬
‫شکرگزار خدا باش‪ ،‬تا خدای خود را در هر مورد پروردگار بخشاینده و مهربان‬
‫بینی؛‬

‫‪ .1‬در قرآن کریم آیاتی در مورد شکر بیانشده است ا ز جمله‪ :‬نمل‪ .40/‬لقمان‪ .12/‬هود‪ 9/‬و ‪.10‬‬
‫نحل‪.112/‬‬
‫‪ .2‬ابراهیم‪.7/‬‬

‫‪www.takbook.com‬‬
 ‫ُ‬
‫‪23‬‬ ‫شکر از ِشکر شیرین تراست‬

‫و اگر نزد خداوند متعال عبادتی از عبادتهایی که بندگان مخلص به آن‬

‫عبادت میکنند بهتر و باالتر از شکر بود‪ :‬البته اسمی از آن برده و بندگان خود‬
‫را به آن عبادت مخصوص امر میفرمود‪ .‬ولی چون عبادتی بهتر و مطلوبتر از‬
‫آن نبود؛ از این لحاظ این عبادت را انتخاب فرموده و از میان بندگان خود تنها‬
‫ٌ‬
‫اشخاصی را انتخاب کرده و از آنان اسم برد که شاکر هستند و فرمود‪« :‬ق ِلیل ِم ْن‬
‫َّ ُ‬
‫بادي الشک ُور‪ »1‬و کم است در میان بندگان من اشخاصی که شاکر هستند‪« .‬‬ ‫ِع ِ‬
‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫ً‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫ُّ‬
‫ان السر خ ِالصا ِلل ِه ع َّز و جل ِبالع ْج ِز ع ْن ُبلوغ أ ْدنی‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬
‫تمام الشک ِر ِاالع ِتراف ِب ِلس ِ‬
‫ِ‬
‫ُ ْ‬
‫شک ِره» و کمال شکر این است که به زبان حال و قلب و با خلوص نیت اعتراف‬
‫کند به عاجز ماندن از بجا آوردن کمترین مرتبه شکر پروردگار متعال‪ ،‬زیرا موفق‬
‫شدن به شکرگزاری؛ خود نعمت جدیدی است که موجب شکر دیگری برای آن‬
‫بجا آورده شود و این نعمت و لطف جدید بهمراتب از نعمت اولی بزرگتر و‬
‫مهمتر است‪ .‬پس الزم میشود که برای هر شکری شکر دیگری بجا آورده شود‬
‫و به همین ترتیب شکرگزاری تسلسل و ادامه پیدا میکند‪.‬‬
‫و انسان در این صورت توجه پیدا میکند که‪ :‬پیوسته غرق نعمتهای الهی‬
‫بوده و از بجا آوردن شکر الزم عاجز و قاصر است‪ .‬پس چگونه انسان میتواند‬
‫شکر نعمتهای پروردگار متعال را به آن طوری که باید بهجا آورد! و چگونه‬
‫عمل او با عمل خدا مقابله و برابری میکند! درصورتیکه بنده‪ ،‬عاجز و ضعیف‬
‫بوده و او را قوت و قدرتی از خود نیست‪ ،‬مگر اینکه خدا او را قوت و نیرو بدهد؛‬
‫و خداوند از عبادت و اطاعت بنده خود بینیاز است و او قدرت و توانایی دارد‬
‫ً‬ ‫ُ ْ َّ ْ ً‬
‫اکرا‬
‫که نعمت خود را پیوسته اضافه کند‪ .‬پس تو باید که‪« :‬فکن ِلل ِه عبدا ش ِ‬

‫‪ .1‬سبا‪.13/‬‬

‫‪www.takbook.com‬‬
 ‫ُ‬
‫‪ 24‬شکر از ِشکر شیرین تراست‬
‫ْ‬ ‫ْ‬
‫علی هذا الو ْج ِه تری العجب» اینچنین و روی این اصل بندگی کرده و شکرگزار‬
‫‪1‬‬
‫باشی و در این صورت عجایبی از فضل خداخواهی دید‪.‬‬

‫وقت غذا‬
‫ُ‬ ‫ْ‬
‫امام علی ‪ :‬به هنگام غذا خوردن خدای تعالی را یاد کنید و ال تلغطوا‬
‫ْ‬ ‫ْ ٌ‬ ‫َّ‬ ‫َّ ْ ٌ‬
‫ف ِإن ُه ِنعمة ِم ْن ِنع ِم الل ِه و ِرزق ِم ْن ِرز ِق ِه ؛ و حرف های نامربوط و ناسپاسانه نگویید‪،‬‬
‫زیرا غذا نعمتی از نعمت های الهی و رزقی از رزقهای خداوندی است و بر‬
‫شما واجب است که آن نعمت را شکر و خدا را یاد کنید و ستایشگر حقتعالی‬
‫‪2‬‬
‫باشید‪.‬‬

‫نتیجه ی شکر‬
‫ْ‬ ‫ُّ‬
‫امام علی ‪ :‬ثمر ُة الشک ِر ِزیاد ُة النع ِم؛‬
‫‪3‬‬
‫نتیجهی شکر زیادی نعمتهاست‪.‬‬

‫حقِ نیکی کننده‬

‫ْ ُ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬
‫وف عل ْیك» حق کسی که به تو احسان کند‬
‫امام سجاد ‪« :‬حق ِذي المعر ِ‬
‫این است که احسانش را‪ ،‬قدردانی کنی و خوبی او را بگویی و دعای میان خود‬
‫و خدا را برای او مخلصانه کنی چون چنین کردی شکر او را در نهان و آشکار‬

‫‪ .1‬مصباح الشریعه‪ ،‬ص ‪.24‬‬

‫‪ .2‬وسایل الشیعه‪ ،‬ج ‪ ،24‬ص ‪.350‬‬
‫‪ .3‬تصنیف غررالحکم و دررالکلم‪ ،‬ح ‪.6174‬‬

‫‪www.takbook.com‬‬
 ‫ُ‬
‫‪25‬‬ ‫شکر از ِشکر شیرین تراست‬
‫ً ْ‬ ‫ْ‬
‫ادا نمودهای « ِإن قد ْرت علی ُمکافأ ِت ِه ی ْوما کافأته» و اگر روزی توانستی به او‬
‫‪1‬‬
‫عوض دهی نیز این کار را بکن‪.‬‬

‫مالِ اسراف نشده‬

‫ُّ ْ‬ ‫ْ‬
‫امام علی ‪ :‬ل ْن یذهب ِم ْن م ِالك ما وعظك و حاز لك الشکر؛‬
‫آن مالی که با صرف شدنش تو را پندی داده باشد یا شکری را متوجه تو‬
‫‪2‬‬
‫کرده باشد درواقع از دست نرفته است‪.‬‬
‫ُ‬
‫داستانهای شکر‬

‫اعتراف به نعمت‬
‫خدای متعال به داود ‪ :‬وحی کرد‪ :‬ای داود‪ ،‬آنگونه که شایسته من است‪،‬‬
‫سپاسگزاری کن‪ .‬پرسید‪ :‬چگونه سپاس تو را گویم‪ ،‬درحالیکه همان سپاس‬
‫ُ ْ‬
‫گفتن‪ ،‬نعمت تو است؟ فرمود‪« :‬اْلْن شک ْرت ِني ح َّق شک ِري» اینك حق شکر مرا‬
‫ادا کردی‪( ،‬چون دریافتی که این شکر نیز از سوی من است) داود ‪ :‬پرسید‪:‬‬
‫خدایا آدم ‪ :‬چگونه تو را سپاس گفت‪ ،‬درحالیکه تو او را پدر پیامبران خود‬
‫َّ‬ ‫َّ‬
‫قراردادی و فرشتگان را به سجدهاش واداشتی؟ فرمود‪ِ « :‬إن ُه ْاعترف أن ذ ِلك ِم ْن‬
‫حق‬‫ع ْندي» او اعتراف کرد که همه اینها از سوی من است‪ ،‬پس به این اعتراف‪ّ ،‬‬
‫ِ ِ‬
‫‪3‬‬
‫شکر مرا ادا کرد‪.‬‬

‫‪ .1‬من ال یحضره الفقیه‪ ،‬ج ‪ ،2‬ص ‪.622‬‬

‫‪ .2‬تصنیف غررالحکم و دررالکلم‪ ،‬ح ‪.8404‬‬
‫‪ .3‬ارشادالقلوب‪ ،‬ج ‪ ،1‬ص ‪.122‬‬

‫‪www.takbook.com‬‬
 ‫ُ‬
‫‪ 26‬شکر از ِشکر شیرین تراست‬

‫همنشین داود‪‬‬
‫روزی حضرت داود‪ :‬در مناجاتش از خداوند خواست‪ ،‬همنشین او را در‬
‫بهشت به وی معرفی کند‪ .‬از جانب خداوند ندا رسید که فردا از دروازه شهر‬
‫بیرون برو‪ ،‬نخستین کسی که با او برخورد نمایی‪ ،‬همنشین تو در بهشت‬
‫میباشد‪ .‬روز بعد حضرت داود‪ ،‬بهاتفاق پسرش سلیمان‪ ،‬از شهر خارج شد‪،‬‬
‫پیرمردی را دید که پشته هیزمی از کوه پایین آورده تا بفروشد‪ .‬پیرمرد که متی‬
‫نام داشت کنار دروازه فریاد زد‪ :‬کیست که هیزم بخواهد؟ یک نفر پیدا شد و‬
‫هیزمش را خرید‪ .‬حضرت داود‪ ‬پیش او رفت و سالم کرد و گفت‪ :‬آیا ممکن‬
‫ْ ْ‬ ‫ْ‬
‫است‪ ،‬امروز ما را مهمان کنی؟ پیرمرد پاسخ داد‪« :‬انط ِلقا ِبنا ِإلی المن ِز ِل» مهمان‬
‫حبیب خداست‪ ،‬بفرمایید‪ :‬سپس پیرمرد با پولی که از فروش هیزم به دست‬
‫آورده بود‪ ،‬مقداری گندم خرید‪ ،‬وقتی به خانه رسید‪ ،‬پیرمرد گندم را آرد کرد‬
‫و سه عدد نان پخت و نانها را جلوی مهمانانش گذاشت‪.‬‬
‫وقتی شروع به خوردن کردند‪ ،‬پیرمرد هر لقمهای را که به دهان میبرد‪ ،‬ابتدا‬
‫«بسمالله» و در انتها «الحمدلله» میگفت‪ .‬وقتی ناهار مختصر آنها به اتمام‬
‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬
‫رسید‪ ،‬دستش را بهطرف آسمان بلند کرد و گفت؛ «الح ْم ُد ِلل ِه یا رب م ْن ذا ال ِذي‬
‫ْ‬ ‫ْ‬
‫أنع ْمت عل ْی ِه و أ ْول ْیت ُه ِمثل ما أ ْول ْیت ِني ق ْد ص َّح ْحت بص ِري و س ْم ِعي و بد ِني و‬
‫ْ‬ ‫ْ ً‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬
‫ق َّو ْیت ِني حتی ذه ْب ُت ِإلی شج ٍر ل ْم أغ ِر ْس ُه و ل ْم أ ْهت َّم ِل ِحف ِظ ِه جعلت ُه ِلي ِرزقا و ُسقت‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ً ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫ِلي م ِن اشتر ُاه ِمني فاشتر ْی ُت ِبثم ِن ِه طعاما ل ْم أزر ْع ُه و سخ ْرت ِلي النار فأنضجت ُه و‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ُُ‬ ‫ْ‬
‫جعلت ِني آکل ُه ِبش ْهو ٍة أقوی ِبها علی طاع ِتك فلك الح ْم ُد»‬
‫بار خدایا چه کسی را هم چون من نعمت داده‪ ،‬و دوست داری چنان که مرا‬
‫دوست داری‪ ،‬چشم‪ ،‬گوش و بدنم را سالم داشته و به من نیرو دادهای تا بتوانم‬

‫‪www.takbook.com‬‬
 ‫ُ‬
‫‪27‬‬ ‫شکر از ِشکر شیرین تراست‬

‫ّ‬
‫متحمل‬ ‫نزد آن درختی بروم که خود نکاشتهام‪ ،‬و برای نگهداری آن زحمتی‬
‫نشدهام‪ ،‬آن را وسیله روزی من قرار دادهای‪ ،‬و این تو هستی که بر دل کسی‬
‫میاندازی تا آن را از من بخرد و من با پول آن نانی را بخرم که خود گندمش را‬
‫ّ‬
‫نکاشتهام و تو آتش را برای من مسخر کردهای‪ ،‬تا با آن غذا را طبخ کنم‪ ،‬و مرا‬
‫طوری آفریدهای که با میل و رغبت آن غذا را بخورم‪ ،‬تا توان بندگی تو را داشته‬
‫باشم‪ ،‬پس سپاس تو را پیرمرد این حرفها را میزد و گریه میکرد‪ .‬داود‪‬‬
‫گفت‪ :‬پسرم! بلند شو تا برویم‪ ،‬که من هرگز بندهای را ندیدهام تا این حد شاکر‬
‫‪1‬‬
‫باشد‪.‬‬

‫غافلگیری نعمت‬
‫شخصی به امام صادق ‪ :‬گفت‪ :‬من از خدا خواستم مالی به من عطا کند‪،‬‬
‫عطا کرد‪ .‬از او فرزند خواستم به من داد‪ ،‬خانه خواستم دعایم را مستجاب کرد‬
‫میترسم از باب استدراج باشد که هر چه میخواهم به من عطا میکند‪ .‬حضرت‬
‫ْ‬ ‫َّ‬
‫فرمود‪« :‬أما و الل ِه مع الح ْم ِد فال» به خدا قسم اگر سپاسگزاری کنی‪ ،‬استدراج‬
‫‪2‬‬
‫نیست‪.‬‬

‫بنده ی شاکر‬
‫ابو حمزة از امام باقر ‪ :‬روایت کند که فرمود‪ :‬در بنیاسرائیل مردی بود‬
‫عابد که از رزق و روزی محروم و به چیزی رو نمیکرد که بهرهای از آن نصیبش‬
‫گردد‪ ،‬زنی داشت که خرجی او را میداد تا اینکه نزد آن زن نیز چیزی نماند و‬

‫‪ .1‬مجموعه ورام‪ ،‬ج ‪ ،1‬ص ‪.19‬‬

‫‪ .2‬کافی‪ ،‬ج ‪ ،2‬ص ‪.97‬معنی استدراج در کالم امام حسین‪ ‬توضیح داده شد‪.‬‬

‫‪www.takbook.com‬‬
 ‫ُ‬
‫‪ 28‬شکر از ِشکر شیرین تراست‬

‫روزی شد که هر دو گرسنه ماندند‪ ،‬آن زن رفت و یك دوك از پنبه رشته به او‬

‫داد و به او گفت‪ :‬جز این چیزی نزد من نیست این را ببر و بفروش و چیزی‬
‫بخر تا بخوریم‪.‬‬
‫آن مرد دوك نخ را برداشت و به بازار برد بفروشد دید بازار تعطیلشده و‬
‫خریدارها بساط خود را برچیده و رفتهاند‪ ،‬با خود گفت‪ :‬خوب است کنار آب‬
‫(دریا) بروم وضوئی بسازم و مقداری از آن به سر و صورت خود بزنم و برگردم‪.‬‬
‫به همین فکر کنار دریا آمد در آنجا به ماهیگیری برخورد که (پیش از آنکه عابد‬
‫بدان جا بیاید) تور خود را به دریا انداخته و ماهی گرفته بود و جز یك ماهی‬
‫گندیده در آن نمانده بود که چند روز بود پیش او مانده و سست و گندیده‬
‫شده بود‪ ،‬عابد به او گفت‪ :‬این ماهی را به من بفروش و من در عوض این دوك‬
‫نخ را به تو میدهم تا برای تور خود از آن استفاده کنی‪ ،‬ماهیگیر قبول کرد و‬
‫عابد ماهی را گرفت و دوك را به او داد و ماهی را به خانه آورد و جریان را به‬
‫زنش گفت‪ ،‬زن آن ماهی را گرفت که درست کند چون شکمش را باز کرد ُد ّر‬
‫گران بهایی در شکمش یافت‪ ،‬شوهرش را خبر کرد و آن ُد ّر را به او نشان داد‪،‬‬
‫عابد آن ّدر را برداشت و به بازار برد و به بیست هزار درهم فروخت و به‬
‫ُ ُ‬ ‫ُّ ْ‬ ‫ٌ‬
‫خانه برگشت و پولها را در منزل نهاد‪« .‬ف ِإذا س ِائل ی ُدق الباب و یقول یا أ ْهل‬
‫ین» در این هنگام نیازمندی به در خانه‬ ‫ک‬ ‫س‬‫الدار تص َّد ُقوا رحم ُک ُم َّالل ُه علی ْالم ْ‬
‫َّ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫آمد در را کوبید و گفت‪ :‬ای اهل خانه خدا شمارا رحمت کند به این مسکین‬
‫بینوا هم صدقه بدهید مرد عابد به نیازمند گفت‪ :‬به خانه بیا‪ ،‬فقیر وارد خانه‬
‫شد و عابد به او گفت‪ :‬یکی از این دو کیسه را (که هرکدام ده هزار درهم در آن‬
‫بود) بردار‪ ،‬فقیر یکی را برداشت و رفت‪.‬‬

‫‪www.takbook.com‬‬
 ‫ُ‬
‫‪29‬‬ ‫شکر از ِشکر شیرین تراست‬
‫َّ‬
‫زنش گفت‪ :‬سبحان الله! حال که ما پولدار شدیم نیمی از ثروتمان رفت‪،‬‬
‫طولی نکشید که فقیر بازگشت و در را زد‪ ،‬مرد عابد گفت‪ :‬بفرمائید‪ ،‬فقیر وارد‬
‫ً‬
‫یئا إ َّنما أنا مل ٌ‬ ‫ً‬ ‫ُْ‬
‫ك ِم ْن‬ ‫شد و کیسه را بجای خود گذارد و گفت‪« :‬کل ه ِنیئا م ِر ِ‬
‫ً ُ‬ ‫ْ ُْ‬ ‫ُّ‬ ‫َّ‬
‫اکرا ث َّم ذهب» بخور (و از آن‬ ‫مال ِئک ِة ربك ِإنما أراد ربك أن یبلوك فوجدك ش ِ‬
‫استفاده کن) نوش جان و گوارایت باد‪ ،‬که بهراستی من فرشتهای از فرشتگان‬
‫پروردگار تو بودم و پروردگارت خواست تا تو را بیازماید و تو را مرد سپاسگزاری‬
‫‪1‬‬
‫یافت‪( .‬این را گفت) و از نزد عابد رفت‪.‬‬

‫تشکر از واسطه ی نعمت‬

‫رسول خدا‪ :‬روز قیامت بندهای را میآورند و در پیشگاه عدل پروردگار‬
‫قرار میدهند‪ ،‬خداوند امر میکند او را بهطرف دوزخ ببرند‪ .‬آن مرد میگوید‬
‫خدایا‪ ،‬امر میکنی که مرا به دوزخ ببرند؟ من قرآن تالوت میکردم‪ ،‬خداوند‬
‫ْ ُ ْ‬ ‫ْ‬
‫میفرماید‪« :‬أ ْي ع ْب ِدي ِإني أنع ْم ُت عل ْیك فل ْم تشک ْر ِنعم ِتي» من به تو نعمت دادم‬
‫ولی تو شکر آن را به جا نیاوردی‪ .‬او میگوید خدایا‪ ،‬تو نعمت عطا کردی و من‬
‫هم شکر نمودم و او همچنین نعمتها و شکر خود را برمیشمرد‪ .‬خداوند هم در‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫پاسخ او میفرماید‪ :‬تو راست میگوید « ِإني ق ْد آل ْی ُت علی نف ِسي أن ال أقبل‬
‫ْ‬ ‫ْ ُ‬ ‫َّ‬ ‫ْ ْ ُ‬ ‫ُ ْ‬
‫شکر ع ْب ٍد ِل ِنعم ٍة أنع ْمتها عل ْی ِه حتی یشکر م ْن ساقها ِم ْن خل ِقي ِإل ْی ِه» ولی شکر‬
‫آنکسی را که نعمت من توسط او به شما رسید ادا نکردی و من با خود عهد‬
‫‪2‬‬
‫کردهام‪ .‬شکر کسانی را که از واسطهی نعمت شکر نکنند نپذیرم‪.‬‬

‫‪ .1‬کافی‪ ،‬ج ‪ ،8‬ص ‪.386‬‬

‫‪ .2‬امالی (طوسی) مجلس ‪.16‬‬

‫‪www.takbook.com‬‬
 ‫ُ‬
‫‪ 30‬شکر از ِشکر شیرین تراست‬

‫اعتراف به نعمت‬
‫به حضرت موسی بن جعفر‪ :‬عرضه داشتم‪ :‬خداوند چیزهایی به من‬
‫عنایت فرموده که تصور نمیکردم به آنها برسم ونمی دانم اینها از کجا آمده و‬
‫ُّ ْ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬
‫به چه طریق فراهمشده است؟ حضرت فرمود‪« :‬أ و ال تعل ُم أن هذا ِمن الشک ِر»‬
‫آیا نمیدانی که این حالت و این اعتراف به نعمت خودش یک نحوه سپاس و‬
‫‪1‬‬
‫شکر است‪.‬‬

‫خدا را متهم میکند‬

‫حضرت موسی‪ :‬دریکی از مناجاتش میفرماید‪:‬‬
‫ْ ً‬ ‫ْ‬
‫ای پروردگارم! «أ ُي خل ِقك أ ْعظ ُم ذنبا» کدامیک از بندگانت بزرگترین گناه‬
‫را انجام داده است؟ فرمود‪ :‬کسی که مرا متهم میکند‪ :‬گفت‪ :‬پروردگارا! آیا کسی‬
‫هم تو را متهم میکند؟ فرمود‪ :‬آریای موسی‪َّ « ،‬الذي ی ْستخ ُ‬
‫یر ِني و ال ی ْرضی‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ْ ُ ْ‬
‫ِبقض ِائي و ال یشک ُر نعم ِائي و ال ی ْص ِب ُر علی بال ِئي» کسی که از من طلب خیر‬
‫میکند ولی نه بهحکم من راضی میشود و نه نعمتهایم را شکر میکند و نه‬
‫‪2‬‬
‫در بالیم صبر میکند‪.‬‬

‫حمد بر عطسه‬
‫سر اینکه به دنبالش حمد خدا‬ ‫شخصی از امام کاظم ‪ :‬دربارهی عطسه و ّ‬
‫ً‬ ‫َّ َّ‬
‫را باید کرد پرسید؟ فرمود‪ِ « :‬إن ِلل ِه ِنعما علی ع ْب ِد ِه ِفي ِص َّح ِة بد ِن ِه و سالم ِة‬
‫جو ِار ِح ِه» همانا برای خدا بر بندهاش نعمت های است از سالمتی بدن و اعضای‬

‫‪ِ .1‬مشکاه االنوار‪ ،‬ص ‪.27‬‬

‫‪ .2‬مجموعه ورام‪ ،‬ج ‪ ،2‬ص ‪.231‬‬

‫‪www.takbook.com‬‬
 ‫ُ‬
‫‪31‬‬ ‫شکر از ِشکر شیرین تراست‬

‫او و تندرستیاش و بهدرستی که بنده‪ ،‬متوجه این نعمت ها نیست و خدا را‬
‫فراموش می کند از این رو خداوند به باد دستور می‬
‫دهد که در تنش بگذرد و از بینی او بیرون آید تا خدا را بر آن حمد کند‪،‬‬
‫ُ ْ ً‬ ‫ْ‬ ‫ُ ُ‬
‫«فیکون ح ْم ُد ُه ِعند ذ ِلك شکرا ِلما ن ِسي» پس حمد او در آن هنگام شکری است‬
‫‪1‬‬
‫برای آنچه فراموش کرده است( و خدا به یادش آورده است)‪.‬‬

‫نوشیدن آب‬
‫حضرت علی ‪ ‬میفرماید‪ :‬چند بار تجربه کرده ام‪ ،‬دیدم پیامبر خدا ‪‬‬
‫ً‬ ‫َّ‬
‫« ِإذا ش ِرب تنفس ثالثا» هنگام نوشیدن آب‪ ،‬آن را با سه نفس میآشامید و در‬
‫هر بار «بسمالله» میگفت و در آخر «الحمد لله» میگفت‪ .‬از سبب آن پرسیدم‪.‬‬
‫فرمود یا علی‪ ،‬حمد بهمنظور ادای شکر خدا و «بسمالله» برای ایمنی از‬
‫‪2‬‬
‫دردهاست‪.‬‬

‫اسب گمشده‬
‫روزی امام صادق ‪ :‬از مسجد بیرون آمدند‪ ،‬درحالیکه مرکب سواری آن‬
‫ُ ْ‬ ‫ْ ُ َّ َّ‬ ‫َّ‬
‫حضرت گمشده بود‪ ،‬فرمود‪« :‬ل ِئ ْن ر َّدها الل ُه عليَّ َلشکرن الله ح َّق شک ِر ِه» اگر‬
‫خداوند آن را برگرداند حق شکرش را ادا میکنم‪ ،‬شخصی میگوید‪ :‬بعد از‬
‫ْ‬
‫چندی آن مرکب پیدا شد آن را نزد آن جناب آوردند‪ .‬امام ‪‬گفتند «الح ْم ُد‬

‫‪ .1‬کافی‪ ،‬ج ‪ ،2‬ص ‪.254‬‬

‫‪ .2‬مستدرک الوسائل‪ ،‬ج ‪ ،17‬ص ‪.12‬‬

‫‪www.takbook.com‬‬
 ‫ُ‬
‫‪ 32‬شکر از ِشکر شیرین تراست‬
‫َّ‬
‫ِلل ِه» شخصی به امام‪ ‬گفت‪ :‬قربانت گردم شما فرمودید حق شکرش را بهجای‬
‫‪1‬‬
‫میآورم‪ ،‬امام فرمود مگر نشنیدی که من گفتم «ا لحمد لله»‪.‬‬

‫دعای سالمتی‬
‫امام رضا ‪ :‬نقل میکنند که حضرت سجاد‪ ‬به مردی که از خداوند‬
‫میخواست به او صبر بدهد‪ ،‬فرمود‪ :‬ای مرد‪ ،‬اینچنین نگو؛ بلکه از خداوند‬
‫عافیت بخواه و هرگاه عافیت داد‪ ،‬سپاسگزار باش زیرا شکر بر عافیت از صبر‬
‫ُ ْ‬ ‫َّ‬
‫بهتر است که رسول خدا‪ ‬چنین دعا میکردند‪« :‬الل ُه َّم ِإني أ ْسألك الع ِافیة و‬
‫ُّ ْ‬ ‫ْ‬ ‫ُّ ْ‬
‫الدنیا و اْل ِْخر ِة؛ خدایا‪ ،‬از تو عافیت و شکر بر عافیت را‬ ‫الشکر علی الع ِافی ِة ِفي‬
‫‪2‬‬
‫در دنیا و آخرت خواستارم‪.‬‬

‫چگونه باشیم‬
‫امام صادق‪ :‬به شخصی به نام شفیق گفتند‪ :‬در شهر و دیارتان چگونه‬
‫زندگی میکنید؟ گفتند‪ :‬ای فرزند پیامبر خدا‪ ‬بهخوبی؛ اگر نعمت دریافت‬
‫کنیم شکر میکنیم و اگر دریافت نکنیم صبر میکنیم‪ ،‬فرمود ای شفیق‪،‬‬
‫سگهای حجاز نیز اینچنیناند گفت‪ :‬پس چه بگوییم؟ حضرت فرمود‪ :‬چرا‬
‫ُ‬ ‫ُْ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬
‫چنین نباشید که « ِإذا أ ْع ِطیت ْم آث ْرت ْم و ِإذا ُم ِنعت ْم شک ْرتم» اگر به شما چیزی دادند‬
‫‪3‬‬
‫شما انفاق کنید واگر ندادند سپاسگزاری نمایید‪.‬‬

‫‪ .1‬کافی‪ ،‬ج ‪ ،2‬ص ‪.97‬‬

‫‪ .2‬مشکاه االنوار‪ ،‬ص ‪.258‬‬
‫‪ .3‬ارشاد القلوب‪ ،‬ج ‪ ،1‬ص ‪ .123‬مشابه هم همین داستان در زمان امام علی ‪ ‬نیز نقلشده‬
‫است‪ .‬مستدرک الوسائل‪ ،‬ج ‪ ،7‬ص ‪.217‬‬

‫‪www.takbook.com‬‬
 ‫ُ‬
‫‪33‬‬ ‫شکر از ِشکر شیرین تراست‬

‫نصف عمر‬
‫امام رضا ‪ :‬میفرماید‪ :‬مردی از بنیاسرائیل در خواب دید که به او‬
‫میگویند نیمی از عمرت را در وسعت و راحتی زندگی خواهی کرد اینك هرکدام‬
‫از نصف را میخواهی انتخاب کن آن مرد بزن خود گفت من چنین خوابی‬
‫دیدهام شما کدام نصف را انتخاب میکنی‪ .‬زن گفت‪ :‬نصف اول را اختیار کن‬
‫ُ ٌ‬
‫گفت مانعی ندارد و در این هنگام دنیا به او روی آورد‪ .‬زن گفت «ج ُارك فالن‬
‫ْ ٌ‬ ‫ْ‬ ‫ُ َّ‬ ‫ُ‬ ‫ُ ُ ٌ ُْ‬ ‫ُ ُ‬ ‫اج ف ْ ُ‬
‫ُم ْحت ٌ‬
‫یه و کانوا کذ ِلك کلما جاءت ُه ْم ِنعمة‬
‫صله و تقول قرابتك فالن فتع ِط ِ‬ ‫ِ‬
‫ُ‬
‫أ ْعط ْوا و تص َّدقوا و شک ُروا»‬
‫فالن همسایه نیازمند است حاجت او را برآورد و فالن خویشاوند احتیاجی‬
‫دارد نیاز او را برطرف کن‪ ،‬او هم چنان وضعش خوب میشد و شکر خدای را‬
‫بجا میآورد و احتیاجات نیازمندان برطرف میکرد‪ .‬بار دیگر همان شخص به‬
‫خواب مرد آمد و گفت‪ :‬نصف عمرت تمام شد اکنون چه می گوئی صبح موضوع‬
‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬
‫را بار دیگر با زنش مطرح کرد زن گفت‪« :‬ق ْد أنعم الل ُه عل ْینا فشک ْرنا و الل ُه أ ْولی‬
‫ْ‬
‫ِبالوف ِاء» خداوند به ما نعمت داد و ما هم شکر نعمتش را بجا آوردیم‪ ،‬خداوند‬
‫هم وفا خواهد کرد بار دیگر در جواب به آن مرد گفتند‪ :‬اکنون تمام عمر را در‬
‫‪1‬‬
‫نعمت و رفاه خواهی بود‪.‬‬

‫‪ .1‬مشکاه االنوار‪ ،‬ص ‪.30‬‬

‫‪www.takbook.com‬‬
 ‫ُ‬
‫‪ 34‬شکر از ِشکر شیرین تراست‬

‫خدا از شیطان تشکر کرد!‬

‫شخصی میگوید به امام صادق‪ :‬گفتم چرا و برای چه خداوند ّ‬
‫عز و جل‬
‫ْ ْ ْ ُْ‬ ‫ْ ْ‬ ‫َّ‬
‫به ابلیس فرمود «ف ِإنك ِمن ال ُمنظ ِرین ِإلی ی ْوم الوق ِت المعلوم»‪ 1‬تو از مهلت داده‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫شدگانی تا وقت معلوم؟ حضرت فرمودند‪ :‬برای چیزی که خداوند متعال‬
‫ّ‬
‫خواست از آن تشکر بجا آورد‪.‬‬
‫عرض کردم‪ :‬آنچه بود؟ حضرت فرمودند‪ :‬دو رکعت نماز بود که ابلیس آن‬
‫‪2‬‬
‫را در آسمان بجا آورد و دو یا چهار هزار سال طول کشید‪.‬‬

‫‪ .1‬سوره مبارکه ص‪ 80/‬و‪.81‬‬

‫‪ .2‬علل الشرایع‪ ،‬ج ‪ ،2‬ص ‪.525‬‬

‫‪www.takbook.com‬‬
 ُ
‫مثلهای شکرانه‬

www.takbook.com
www.takbook.com
 ‫سگی که از قصابخانه پاچه بدزدد‪ ،‬نان خودش را بریده است‪.‬‬
‫کسی که از کسی نیکی دیده‪ ،‬باید از او سپاسگزار باشد‪ .‬واگر بهجای‬
‫‪1‬‬
‫سپاسگزاری رفتاری ناپسند داشته باشد‪ .‬خودش را از او محروم ساخته است‪.‬‬

‫‪2‬‬
‫نمک خوردند و نمکدان دزدیدند‪.‬‬
‫عدهای نانونمک کسی را میخورند و بهجای تقدیر و تشکر‪ ،‬با او بدرفتاری‬
‫و کفران نعمت میکنند؛ که گویا چنین شخصی به ما نیکی و احسان نکرده‬
‫است‪.‬‬

‫‪3‬‬
‫حرامی باش و حرامی مباش!‬
‫دزد باش ولی ناسپاس مباش‪.‬‬

‫‪ .1‬نانونمک‪ ،‬ناسپاسی‪.‬‬
‫‪ .2‬امثال و ِحکم‪ ،‬دهخدا‪ ،‬ج ‪ ،4‬ص ‪.1836‬‬
‫‪ .3‬کتاب کوچه‪ ،‬ج ‪ ،4‬ص ‪.56‬‬

‫‪www.takbook.com‬‬
 ‫ُ‬
‫‪ 38‬شکر از ِشکر شیرین تراست‬

‫‪1‬‬
‫در کشتی نشستن و با ناخدا جنگیدن‪.‬‬
‫ناخدا لطف کرده و تو را سوار کشتی کرده و سزاوار نیست که در پاسخ به‬
‫این لطف با او سر ستیز داشته باشیم‪ .‬به نحوی زبان حال بندگان و خداونداست‪.‬‬
‫خداوند نعمت های فراوان وبی شماری را در اختیار انسان قرار داده تا خود‬
‫ُ‬
‫انسان از آن بهره ببرد‪ .‬در این میان برخی از بندگان ناشکر قدر این نعمت و‬
‫صاحب این نعمت را نمیدانند و با او سر ناسازگاری دارند‪.‬‬

‫‪2‬‬
‫دست به سفره‪ ،‬مُشت به پیشانی‪.‬‬
‫در مذمت افراد ناسپاس و قدرنشناس است‪ .‬افرادی که به هنگام نعمت و‬
‫آسایش همه کاسه و رفیق هستند و به هنگام تنگدستی و نیازمندی غریبه و‬
‫نمکنشناس میشوند‪.‬‬

‫آدم نباید گربه کور باشد‪.‬‬

‫گربه پس از سیر شدن پشت به غذا دهند میکند و به راه خود میرود‪ .‬این‬
‫حکایت گربه بیناست‪ .‬گربهی کور که دیگه بدتر‪ .‬این وضع تصویری از آدم‬
‫‪3‬‬
‫ناسپاس و قدرنشناس است‪.‬‬

‫‪ .1‬امثال و ِحکم دهخدا‪ ،‬ج ‪ ،2‬ص ‪.749‬‬

‫‪ .2‬امثال و حکم دهخدا‪ ،‬ج ‪ ،2‬ص ‪.806‬‬
‫‪ .3‬نانونمک‪ ،‬ناسپاسی‪.‬‬

‫‪www.takbook.com‬‬
 ‫ُ‬
‫‪39‬‬ ‫شکر از ِشکر شیرین تراست‬

‫باز جای شکرش باقی است‪.‬‬

‫برای این مثل چنین حکایتی نقل میکنند‪ :‬مردی خر خود را گمکرده بود و‬
‫با صدای بلند شکر میگفت‪ .‬عابدی به او گفت‪ :‬ای بیچاره خرت گمشده است‬
‫دیگر چه جای شکر کردن است؟ جواب داد شما متوجه نیستید‪ .‬پرسید چرا؟‬
‫جواب داد‪ :‬برای اینکه وقتی خرم را بردند خودم روی آن سوار نبودم وگرنه چهار‬
‫روز بود که من هم با او گمشده بودم‪.‬‬

‫روزی اگر نمیرسد تنگدل مباش‬

‫‪1‬‬
‫از ب ب تی شتتشد‬ ‫ُرو شتت ی ی ر د‬ ‫ر‬ ‫ا ای نمزرستتت ت ن دل‬ ‫روز‬

‫تاجري به مال و جاه معروف بود‪ .‬وقتي براثر حوادث روزگار‪ ،‬مالش از دست‬
‫رفت و جز اندکي نماند‪ .‬تاجر بناي گریه و زاري و بيقراري گذاشت‪ .‬غالمي‬
‫بسیار باهوش و خردمند داشت که به تاجر اندرز ميداد و هر دم ميگفت‪« :‬رو‬
‫شکر کن مبادا که از بد بدتر شود!» تاجر برآشفت و گفت‪ :‬اي غالم! از این بدتر‬
‫چه ميشود که صدها هزار ثروت داشتم و همه در فاصله اندکي بر بادرفت و‬
‫اینك جز چند اندکی و این خانه چیزي برایم به جا نمانده است‪ .‬غالم گفت‪:‬‬
‫بازهم شکر کن که از بد بدتر هم هست‪ .‬تاجر با تعجب گفت‪ :‬مگر دیوانه‬
‫شدهاي‪ ،‬از این بدتر چه ميشود؟‬
‫روزي چند بیش نگذشت که زن تاجر‪ ،‬بستري شد و پسازآنکه صدها هزار‬
‫خرج دوا و عالج او شد‪ ،‬درمان نیافت و جان سپرد‪ .‬خواجه از نو بناي گریه و‬
‫زاري گذاشت‪ .‬باز غالم گفت ‪ :‬رو شکر کن مباد که از بد بدتر شود‪ .‬تاجر باز‬

‫‪ .1‬حافظ‪ ،‬غزل ‪.226‬‬

‫‪www.takbook.com‬‬
 ‫ُ‬
‫‪ 40‬شکر از ِشکر شیرین تراست‬

‫برآشفت و گفت‪ :‬اي غالم! از این بد که دیدم چه بدي بدتر خواهد بود‪ .‬باز‬
‫چندي نگذشت که پسر یگانه خواجه ناخوش شد و او نیز پسازآنکه باقیمانده‬
‫ثروت پدرش صرف درمانش شد‪ ،‬جان داد و تاجر را سخت در دریاي مواج غم‬
‫و اندوه و اظهار عجز و بيقراري غوطهور ساخت‪.‬‬
‫غالم باز می گفت ‪ :‬رو شکر کن مباد که از بد بدتر شود‪ .‬تاجر همان پاسخ‬
‫پیشینه به وي بداد و از تکرار نصیحتش مالمت کرد و غالم خاموش گشت‪.‬‬
‫چندي گذشت‪ .‬باراني سیالبي با شدت و سرعت فروبارید‪ ،‬سیل جاري شد‪،‬‬
‫خانه تاجر را از بنیان خراب کرد و خود تاجر را نیز آببرد و او بر روي آب‬
‫ميزارید و مينالید‪ .‬غالم باز به وي گفت‪ :‬اي خواجه! بارها به تو گفتم‪،‬‬
‫نشنیدي‪ ،‬بار دیگر هم مي گویم‪ :‬رو شکر کن مبادا که از بد بدتر شود! تاجر‬
‫برآشفت و گفت‪ :‬اي دیوانه! از این بد‪ ،‬بدتر چه شود که با مرگ دستبهگریبانم‬
‫و بر روي آب جان ميدهم؟‬
‫غالم گفت‪ :‬هنوز هم جاي شکرش باقي است‪ .‬رو شکر کن مباد که از بد‬
‫بدتر شود‪ .‬سرانجام تاجر از شدتجریان سیل جان داد‪ .‬جسد بيروح او به‬
‫قدرت خداوندي به زبان آمد و گفت‪ :‬اي غالم! مگر از این بدتر هم ميشود‪.‬‬
‫غالم گفت‪ :‬بازهم مي گویم‪ :‬رو شکر کن مباد که از بد‪ ،‬بدتر شود! هنوز سخن‬
‫غالم به پایان نرسیده بود که جسد تاجر به آسیابي رسید و بهطرف چرخ‬
‫آسیاب روان شد و اعضاي بدنش در زیر پرههاي آنکه با سرعت ميچرخید‪،‬‬
‫ُخردوخمیر شد و هر تکه بدنش به سویي رفت‪ .‬آنگاه غالم به بدن تکه تکه شده‬
‫‪1‬‬
‫او خطاب کرد و گفت‪ :‬نگفتم شکر کن مبادا که از بد بدتر شود‪.‬‬

‫‪ .1‬به نقل از نان ونمک‪ ،‬سپاسگزاری‪.‬‬

‫‪www.takbook.com‬‬
 ‫ُ‬
‫‪41‬‬ ‫شکر از ِشکر شیرین تراست‬

‫آدم و سگ‬
‫ّ‬ ‫ّ‬ ‫‪1‬‬ ‫ّ‬
‫فاق‬
‫اجل کائنات از روی ظاهر آدمی است و اذل موجودات سگ و به ات ِ‬
‫سگ حقشناس به از آدمی ناسپاس‪.‬‬
‫خردمندان ِ‬
‫ستت ن‬ ‫نریدد ور زنز صتتت نشبد‬ ‫هی اع یا ش‬ ‫ستتت رز را ه ق م ا‬

‫‪3‬‬
‫ب تش در ج ن‬ ‫د‬ ‫مدی ت ن‬ ‫ب‬ ‫را‬ ‫‪2‬‬
‫ستتتاتلت ا‬ ‫نتشاز‬ ‫و اتی دتمتی‬

‫نمک نمک است‪ ،‬چه یک مُشت چه یک انگشت‪.‬‬

‫‪4‬‬
‫از بخششهای بزرگ هم باید مانند بخششهای کوچک تشکر کرد‪.‬‬

‫‪5‬‬
‫شُکر نعمت از شِکر شیرین تراست‪.‬‬
‫ُ‬
‫طعم و دل نشینی شکر از هزاران ِشکر شیرین تر و خوش تر است‪ .‬چرا که‬
‫آن بر جان و این بر تن نشیند‪.‬‬

‫بی کفشی‬
‫هرگز از دور زمان ننالیده بودم و روی از گردش آسمان در هم نکشیده‪ ،‬مگر‬
‫وقتیکه پایم برهنه مانده بود و استطاعت پایپوشی نداشتم‪ .‬به جامع‪ 6‬کوفه‬

‫‪ .1‬جلیل ترین مخلوقات‪.‬‬

‫‪ .2‬پست و فرومایه‪.‬‬
‫‪ .3‬سعدی‪ ،‬گلستان‪ ،‬باب هشتم‪.‬‬
‫‪ .4‬نان و نمک‪ ،‬ناسپاسی‪.‬‬
‫‪ .5‬دوازده هزار ضربالمثل فارسی‪ ،‬ص ‪.674‬‬
‫‪ .6‬مسجد جامع‪.‬‬

‫‪www.takbook.com‬‬
 ‫ُ‬
‫‪ 42‬شکر از ِشکر شیرین تراست‬

‫درآمدم دلتنگ‪ ،‬یکی را دیدم که پای نداشت‪ .‬سپاس نعمت حق بهجای آوردم‬
‫و بر بی کفشی صبر کردم‪.‬‬
‫بی یشاک‪ 1‬استتت‬ ‫م دی از بیگ تی‬ ‫یغ بی ک ب چهتتتر ید ستتت ی‬

‫‪2‬‬
‫یغ بی ک استتت‬ ‫شتتت ل پر ه خ د‬ ‫تتت‬ ‫را دستتتد ر و شی ن‬ ‫دک‬

‫خدا و بنده‬
‫‪3‬‬
‫تتنتت‬ ‫بتت تت ستتتدتت تت‬ ‫یتت ابتتنتت‬ ‫تتنتت‬ ‫تتنز تت تت‬ ‫یتت ا را بتتنتت‬

‫وقتی خدای مهربان آدمی را در امتحان الهی قرار می دهند شایسته است‬
‫بنده واقعی‪ ،‬شکر گزار و ستایش گر پروردگار باشد‪.‬‬

‫‪4‬‬
‫سپاسدار باش تا سزاوار نیکی باشی‪.‬‬
‫اگر قدر نعمت را دانستی و شکر آن را به جا آوردی‪ ،‬لیاقت و شایستگی‬
‫نعمت بیش تر و بهتر را داری‪.‬‬

‫مال‪ ،‬تن‪ ،‬جان‬

‫آفت چون به مال رسد شکر کن تا به تن نرسد و چون به تن رسید شکر کن‬
‫‪5‬‬
‫به جان نرسد‪.‬‬

‫‪.1‬سفره‪.‬‬
‫‪ .2‬سعدی‪ ،‬گلستان‪ ،‬باب سوم‪ ،‬حکایت ‪.18‬‬
‫وحکم دهخدا‪ ،‬ج ‪ ،3‬ص ‪.716‬‬
‫‪ .3‬ادیب نیشابوری‪ ،‬امثال ِ‬
‫‪ .4‬مرزباننامه‪ ،‬امثال و ِحکم دهخدا‪ ،‬ج ‪ ،3‬ص ‪.942‬‬
‫‪ .5‬مرزباننامه‪ ،‬دوازده هزار ضربالمثل فارسی‪ ،‬ص ‪.42‬‬

‫‪www.takbook.com‬‬
 ‫ُ‬
‫‪43‬‬ ‫شکر از ِشکر شیرین تراست‬

‫یادمان باشد در هر موقعیتی باشیم‪ .‬حتما دیگرانی بدتر از ما نیز هستند‪.‬‬

‫اگر ثروت ندارم ولی تن سالم دارم؛ اگر تن سالم ندارم‪ ،‬روح سالم دارم؛ انسان‬
‫های موفق همواره نقطه های مثبت زندگانی شان را می بینند و غفلت از‬
‫چیز های که دارند نمی کنند‪ .‬بهر حال روزی همین نعمت را نداشتم ولی‬
‫االن دارم‪ .‬شخصی یکی از دندان هایش به درد آمده بود رو به شکوه وگالیه کرد‬
‫در همین حال به ذهنش آمد که اگر یک دندان خراب و است و درد می کند‬
‫درعوض ‪ 99‬دندان دیگر سالم و بی درد هستند و همین منجر به تسکین و آرامش‬
‫درد دندانش شد‪.‬‬

‫‪1‬‬
‫الهی به دادهات شکر‪ ،‬به ندادهات شکر‪.‬‬
‫خدایا همیشه و همواره تو را شکر می گوییم چرا که هرآنچه دادی و ندادی‬
‫همه بر اساس لیاقت و مصحلت است‪.‬‬

‫الهی!‬
‫الهی هر چه از تو به ما میرسد الحمدلله و هر چه از ما به تو میرسد‬
‫‪2‬‬
‫استغفرالله‪.‬‬
‫خدایا از تو خوبی و نیکی و احسان می بارد؛ خدایا به دریای مهربانی است‬
‫با ما کاری کن که از ما به تو سنگواره و آتش نبارد‪.‬‬

‫‪ .1‬دوازده هزار ضربالمثل فارسی‪ ،‬ص ‪.153‬‬

‫‪ .2‬دوازده هزار ضربالمثل فارسی‪ ،‬ص ‪.153‬‬

‫‪www.takbook.com‬‬
 ‫ُ‬
‫‪ 44‬شکر از ِشکر شیرین تراست‬

‫‪1‬‬
‫شکر رحمت کن که رحمت در پی است‪.‬‬
‫ُ‬
‫خدایا متشکریم که پاسخ شکر را با رحمت و لطفت می دهدی‪.‬‬

‫‪2‬‬
‫شکر کردن به حاجت نخستین‪ ،‬اجابتِ حاجت دومین بود‪.‬‬
‫شکرگزاری و قدردان نعمت بودن‪ ،‬سبب فراهم شدن نعمت و حاجت و‬
‫خواسته بعدی است‪.‬‬

‫چغندر تا پیاز شکر خدا‪.‬‬

‫می گویند در روزگار قدیم مرد فقیری در روستایی زندگی میکرد‪ .‬یک روز‬
‫مرد فقیر به همسرش گفت‪ :‬میخواهم هدیهای برای پادشاه ببرم‪ .‬شاید شاه در‬
‫عوض چیزی شایسته ی شأن و مقام خودش به من ببخشد و من آن را بفروشم‬
‫و با پول آن زندگیمان عوض شود‬
‫همسرش که چغندر دوست داشت‪ ،‬گفت‪ :‬برای پادشاه چغندر ببر! اما مرد‬
‫که پیاز دوست داشت‪ ،‬مخالفت کرد و گفت‪ :‬نه! پیاز بهتر است خاصیتش هم‬
‫بیشتر است‪ .‬با این انگیزه کیسهای پیاز دستچین کرد و برای پادشاه برد‪.‬‬
‫ً‬
‫از بد حادثه‪ ،‬آن روز از روزهای بداخالقی پادشاه بود و اصال حوصله چیزی‬
‫را نداشت‪ .‬وقتی به او گفتند که مرد فقیری برایش یک کیسه پیاز هدیه آورده‪،‬‬
‫عصبانی شد و دستور داد پیازها را یکییکی بر سر مرد بیچاره بکوبند‪ .‬مرد‬
‫فقیر در زیر ضربات پیدرپی پیازهایی که بر سرش میخورد‪ ،‬با صدای بلند‬
‫میگفت‪ :‬چغندر تا پیاز‪ ،‬شکر خدا‪.‬‬

‫‪ .1‬امثال و ِحکم دهخدا‪ ،‬ج ‪.2،1026‬‬

‫‪ .2‬قابوسنامه‪ ،‬امثال و ِحکم دهخدا‪ ،‬ج ‪ ،2‬ص ‪.1026‬‬

‫‪www.takbook.com‬‬
 ‫ُ‬
‫‪45‬‬ ‫شکر از ِشکر شیرین تراست‬

‫پادشاه که صدای مرد فقیر را میشنید‪ ،‬تعجب کرد و جلو آمد و پرسید‪:‬‬
‫این حرف چیست که مرتب فریاد میکنی؟ مرد فقیر با ناله گفت‪ :‬شکر میکنم‬
‫که به حرف همسرم اعتنا نکردم و چغندر با خود نیاوردم وگرنه اْلن دیگر زنده‬
‫نبودم!‬
‫شاه از این حرف مرد خندید کیسهای زر به او بخشید تازندگیاش را‬
‫سروسامان دهد! و ازآنپس عبارت پیاز تا چغندر شکر خدا در هنگامیکه فردی‬
‫‪1‬‬
‫به گرفتاری دچار شود که ممکن بود بدتر از آنهم باشد به کار میرود‪.‬‬

‫‪ .1‬حکایتی دیگر به همین مضمون برای این مثل نقل میکنند‪ .‬نانونمک‪ ،‬ص ‪.478‬‬

‫‪www.takbook.com‬‬
www.takbook.com
 ُ
‫شکر در شعر‬

www.takbook.com
www.takbook.com
 ‫در یشرد اوستتت‬ ‫ن انر‬ ‫ُشتت ی‬ ‫نان ز ن ر ‪ 1‬زد از ُشتت ی دوستتت‬

‫نر‬ ‫ب هی ش ‪ ،‬او شتت ی‬ ‫چرش ن‬ ‫هی ش از او بی ت نر‬ ‫د ط ز استتت‬

‫را‬ ‫بتتن ت‬ ‫تتشجتتشد تتید از د ت‬ ‫ت‬ ‫را‬ ‫بخهتتت ن‬ ‫ی او ن‬ ‫ستتت د‬

‫تتدپین شتت ک اوستت‬ ‫اوصتت ف‬ ‫را شّی وصتتف اا تتت ک اوستتت‬

‫و دل‬ ‫رواک و یید بخهتتت و هش‬ ‫شتتت خف د ی ن ز ا‬ ‫‪2‬‬

‫عز‬ ‫ب‬

‫ن ری ت چ تهتتتی ف‪ 4‬دادی ز‬ ‫‪3‬‬

‫ه ر ت ب ه ک شتت‬ ‫ز ههتتت‬

‫ن ه ک ر دی ب ی ک‬ ‫استتت‬ ‫نن‬ ‫و هک‬ ‫ب‬ ‫ی بُ‬ ‫چش ه ک د ی‬

‫‪5‬‬
‫ن ر ید چش ز ن ر ر یشرد‬ ‫صتتت ق‬ ‫ه ت ت هتتز ب ت تتاهتتت ک از دی تن ت ا تید‬

‫‪ .1‬از مصدر یارستن‪ ،‬از عهده آن بر امدن‪ ،‬توانستن‪ .‬نمی توانم از شکر دوست دم بزنم‪ ،‬سخنی‬
‫بگویم‪.‬‬
‫‪ .2‬آفریدگار مخلوقات بدون نمونه پیشین‪.‬‬
‫‪ .3‬پیری‪.‬‬
‫‪ .4‬لطف‪.‬‬
‫‪ .5‬به دلیل وزن شعری با فتح «خ» خوانده میشود‪.‬‬

‫‪www.takbook.com‬‬
 ‫ُ‬
‫‪ 50‬شکر از ِشکر شیرین تراست‬
‫‪2‬‬
‫نز‬ ‫ی‬ ‫ید از ستتتی ب در‬ ‫ا ای‬ ‫تتنتتز‬ ‫دی‬ ‫در ابتتدتت ا بتتشد‬ ‫‪1‬‬
‫نتت‬

‫یش‬ ‫بی زور ب زو‬ ‫ی ت‬ ‫چش روز ‪ 3‬ب ستتعز دور ستتش یش‬

‫دردورد و دستتت‬ ‫اید‬ ‫ب زو ب‬ ‫چیا اق ن مز ب نز از یشد هیستتت‬

‫ب تش ق اق داک ن از ستتعز یش‬ ‫ییه‬ ‫ن‬ ‫ششتت‬ ‫ب‬ ‫چش د‬

‫‪5‬‬
‫ستتت ت و یت اونت تتتش ت تتق اتتش‬ ‫‪4‬‬
‫اش‬ ‫ب ستتی هنمرز ن نرید استت‬

‫ب د‬ ‫زرستتت د‬ ‫د‬ ‫‪6‬‬

‫ر‬ ‫ز‬ ‫تتت دز ک‬ ‫ئر ب یشد ن‬ ‫تش‬

‫‪7‬‬
‫ز نف‬ ‫ب جش‬ ‫د‬ ‫ه مز روز‬ ‫ن ط ا د ه ک ب تتت د بشد ز ف‬

‫دستتت‬ ‫در دردو خ‬ ‫ب ه تت د ک‬ ‫ُا تت تتت‬ ‫ن و روز‬ ‫بی‬ ‫چش ن‬

‫از شتت ی یش‬ ‫ب دارو ده ن دب‬ ‫د هی ه‬ ‫‪8‬‬

‫ر نج درد‬ ‫ی رز‬

‫د استتت‬ ‫یشر‬ ‫ع‬ ‫‪9‬‬

‫ز ُانرشی‬ ‫د استتت‬ ‫هن او درشتت ر هیور‬

‫دو چهتت م هر از هیورشتت ر اوستتت‬ ‫ا یوز دهخشا اوستتت‬ ‫دو ه تت د ک‬

‫شی‬ ‫و ه د ک در او ُجش‬ ‫اس‬ ‫ب ه‬ ‫تت در دهتت تتب تتی‬ ‫تتنتت ر و بتتی‬

‫‪ .1‬آیا خلقت تو از آب منی نبود‪.‬‬

‫‪ .2‬م ّنیت‪ ،‬تکبر‪.‬‬
‫‪ .3‬رزق و روزی‪.‬‬
‫‪ .4‬توپ‪.‬‬
‫‪ .5‬گفتن‪.‬‬
‫‪ .6‬از غیب تو را‪.‬‬
‫‪ .7‬روزی جنین از طریق ناف میرسد‪.‬‬
‫‪ .8‬او را‪.‬‬
‫‪ .9‬لوله‪.‬‬

‫‪www.takbook.com‬‬
 ‫ُ‬
‫‪51‬‬ ‫شکر از ِشکر شیرین تراست‬
‫‪2‬‬
‫نتت زنتت تتی در بتتی‬ ‫تت تتش‬ ‫وهتت‬ ‫ج ک هیور‬ ‫‪1‬‬
‫ب‬ ‫در ی دز استتت‬

‫شتت ی‪ ،‬یشکدل استتت‬ ‫هن ار بنری‬ ‫ه تت د ک دروکدل استتت‬ ‫ن رگ ه‬

‫ی یشانخشار یش‬ ‫ستتیشتت د در او‬ ‫یو بید د ن اک چش ن‬ ‫ب یشن‬

‫‪3‬‬
‫ه تت د ک ب صتتری‬ ‫دا‬ ‫بی ا ن ا‬ ‫ید و د ن اک ستتت د ری‬ ‫جش ب زو ش‬

‫ُ ن‬ ‫ه تتت د ک شتتت ی ی یا ُ‬ ‫ُن‬ ‫‪ 4‬از شتت ی ی ُ‬ ‫چ ن ک صتتری‬

‫ایدد ا ن‬ ‫یا ش‬ ‫‪5‬‬

‫ب صتتت ریی‬ ‫ط ا را‬ ‫در تش ب ا‬ ‫تش ن ع ا‬

‫***‬
‫ب ت د ر‪ 6‬بتتد ت ت‬ ‫دل درد تتن ت‬ ‫ت در بتدت ت‬ ‫جتشانتز ستتتی از را‬

‫د‬ ‫ی یا ش‬ ‫ُستت تتت‬ ‫ا‬ ‫‪7‬‬

‫دورد‬ ‫چش ب چ ر شتتت ه هتت‬

‫ه ز دستتت تش یشابر نرید‬ ‫شتتت‬ ‫و ُیید‬ ‫بشد‬ ‫ن‬ ‫ای ک و در‬ ‫ن‬

‫ن رشد‬ ‫م ه‬ ‫رن را ن ک از یشد‬ ‫نتترتتشد‬ ‫ات هت‬ ‫نت در ت ت نت تتیو‬

‫ت ا تتیوز ستتت ر و ستتتیهتتنتتمت ا‬ ‫رن ر ن م ا‬ ‫از ک‬ ‫تش د نز‬

‫شر‬ ‫ن دشا نز از یش هتتت دی د و‬ ‫عی اشر‬ ‫ب ز در‬ ‫ا هز شتتتش‬ ‫ب‬

‫‪ .1‬کنایه از قد است‪.‬‬
‫‪ .2‬کنارش‪.‬‬
‫‪ .3‬مالیدن گیاه تلخ «صبر» بر روی پستان برای گرفتن کودک از شیر‪.‬‬
‫‪ .4‬گیاه صبر او را‪.‬‬
‫‪ .5‬صبر اخالقی‪.‬‬
‫‪ .6‬آتش‪.‬‬
‫‪ .7‬گهواره‬

‫‪www.takbook.com‬‬
 ‫ُ‬
‫‪ 52‬شکر از ِشکر شیرین تراست‬
‫‪2‬‬
‫غ‬ ‫د‬ ‫یشرد ه‬ ‫ه‬ ‫ی‬ ‫چش‬ ‫چتتشک‪ 1‬بتتی تتیوزد چتتیاغ‬ ‫داتتی د ت‬

‫ر تتدتتی ز چ ت‬ ‫ن ت ان ت هتتمتتز و ت‬ ‫را‬ ‫چهتتمز‪ 3‬بر نز‬ ‫چش هششتت‬

‫‪5‬‬
‫ا‬ ‫تش هرچهتتتر هششتت‬ ‫و ای ن‬ ‫‪4‬‬
‫ا‬ ‫ب د‬ ‫تش ای شتتت ی ید‬

‫درن دی ی ا‬ ‫ا ی صتتا‬ ‫ستتیشتت‬ ‫ت تتر و را‬ ‫تتعتتلتتر ن ت ت تتشی ت‬

‫ب اش‬ ‫ن رشد‬ ‫د ی ب ط‬ ‫اق‬ ‫دل اتق نت تش‬ ‫اتیی تنتو تید‬

‫***‬
‫ن‬ ‫هر در‬ ‫صتتت نو ا ه ز ب‬
‫ب ُ‬ ‫از چ ن ب ن‬ ‫ک انرهتتت‬ ‫بر ی ت‬

‫نز‬ ‫صتتنع‬
‫بی ایف ُ‬ ‫انرهتتت‬ ‫هن دشتتت ا د رز ب شتتت و ا ب ل ز‬

‫ید‬ ‫چن استتدخشاک هز زد و وصتت‬ ‫‪6‬‬

‫تتی د‬ ‫تتی از بتت تتی ر تتدتت ر‬ ‫تتتل تت‬

‫بتتیاتتی تتدتتی ز ج ت‬ ‫ت‬ ‫نهتتت ت‬ ‫و زا نش و ه‬ ‫ع‬ ‫بز اید‬

‫‪7‬‬
‫تت‬ ‫ن‬ ‫او ی ک هخ‬ ‫درصتتل‬
‫ُ‬ ‫تت‬ ‫ن‬ ‫بی دد ز ستتخ‬ ‫از دک ستتم‬

‫ُ ی ‪ 8‬بزچشک تشهیدای د استتت‬ ‫ا‬ ‫ای ستت ید استت‬ ‫ُ ی بی‬ ‫دو صتت‬

‫جش‬ ‫ز نز در او ستت صتت و شتتصتت‬ ‫یش !‬ ‫ا ه تتن‬ ‫بی تی استت‬ ‫را‬

‫‪ .1‬چگونه‪.‬‬
‫‪ .2‬مغز‪.‬‬
‫‪ .3‬نابینا‪.‬‬
‫‪ .4‬چشم داری‪.‬‬
‫‪ .5‬نابینا‪.‬‬
‫‪ .6‬راه رفتن انسان‪.‬‬
‫ُ‬
‫‪ .7‬در پشت کمر انسان مهر ها یک دست نیستند بلکه تکه تکه هستند‬
‫‪.8‬‬
‫اشاره به آفرینش انسان‪.‬‬

‫‪www.takbook.com‬‬
 ‫ُ‬
‫‪53‬‬ ‫شکر از ِشکر شیرین تراست‬

‫دع ع‬ ‫جشارح ب دل‪ ،‬دل ب دا ن‬ ‫ی و تم ع‬ ‫و‬ ‫بصتتتی در ستتتی و را‬

‫‪2‬‬
‫ه ستتتشار‬ ‫تش ه م چشک ا هف بی‬ ‫انت ر ا تدت د یتشار‬ ‫بت ت تر‪ 1‬بت رو‬

‫‪3‬‬
‫ستتتی‬ ‫ه‬ ‫ب دعی یشر‬ ‫تش در‬ ‫نرشک ید ا هتتت ک ستتتی از ب ی یشر‬

‫یود دور‬ ‫ط د‬ ‫ستتتی جع ب‬ ‫نتتع تتر ت تتتش را ب ت چتتن ت تتی ستتتیو‬

‫ن یدی چش ا ن ع ‪ ،5‬ستتتی در ا‬ ‫یشد‪ ،‬دا ن دادی ن‬ ‫‪4‬‬

‫ب انع‬

‫ی ر هتتتش ستتت یی‪ 6‬یشی ا ی‬ ‫وه ت ت تتی ب ت تیصتتتشری ده ت تتب تتی‬

‫ی هر از رو صتتشری چش ستت‬ ‫راستتت‬ ‫ب‬ ‫‪ ،‬ن‬ ‫ب‬ ‫ر راستتت‬

‫ت تتش‬ ‫ااتتی د ت تتلتتز در ی ت ت‬ ‫چهتتر و د ه ک داد و اش‬ ‫تش را دک‬

‫جن‬ ‫ب دوستتت‬ ‫از ج‬ ‫ر‬ ‫ی‬ ‫دشتتمی ب شبز ب ستت ن‬ ‫ای در‬

‫خ ستتت و‬ ‫ب‬ ‫نعم‬ ‫ب وز ن‬ ‫شتتت ن و‬ ‫ن‬ ‫ط ر عک‬ ‫ن‬ ‫یید‬

‫***‬
‫بی هر ُ د د‬ ‫ی‬ ‫ُ‬ ‫ایدک در‬ ‫ب‬ ‫اد هر‪ ُ 7‬د د‬ ‫ز زاستتت‬ ‫لک زاد‬

‫ت نرهتتدز ب ک‬ ‫نرهتتدز ستتی‬ ‫تی‬ ‫ایدک ب‬ ‫یور‬ ‫چش ه ل‬

‫‪ .1‬حیوانات‪.‬‬
‫‪ .2‬انسان‬
‫همانند الف برروی‬
‫دو پاهایش ایستاده است‪.‬‬
‫‪3‬حیوانات خم میشوند و غذا میخورند ولی انسان غذا به دهان میآورد‪.‬‬
‫‪ .4‬نعمت ها‪.‬‬
‫‪ .5‬حیوانات‪.‬‬
‫‪ .6‬فریب مخور‪ ،‬اخالق خوب انتخاب کن‪.‬‬
‫‪ .7‬اسب سیاه‪.‬‬

‫‪www.takbook.com‬‬
 ‫ُ‬
‫‪ 54‬شکر از ِشکر شیرین تراست‬

‫ی‬ ‫ل تتتش ز ز ش ن ک ز‬ ‫ری‬ ‫ا یاک در ا ی‬ ‫هعشتتت ک ب م ن ن‬

‫شتتت‬ ‫و ای و نرشد ز ی‪ 1‬یشاستتت‬ ‫شتتت‬ ‫ب ز ه چ و رگ راستتت‬ ‫ستتی‬

‫نتتر ت‬ ‫ن ت تتید دک تتیو ت ت در و‬ ‫نعد ک شتتت‬ ‫ب‬ ‫‪2‬‬

‫د‬ ‫د ای نش ب‬

‫نی‬ ‫و زا ا‬ ‫زر‬ ‫شتتن‬ ‫ب شتتی‬ ‫یید ن را ستتی یو شتتت‬

‫از تن ت‬ ‫ا تتیوز رو‬ ‫ن ت ت تتچ ت ت‬ ‫ن ت ت تتچ ت ت تتز اتتیدن ت‬ ‫‪3‬‬

‫ااتتی د‬

‫‪5‬‬
‫ن ز‬ ‫بی دشد ستتتشز‬ ‫ب‬ ‫‪4‬‬
‫ر هز‬ ‫یستتت د د ت خ مز ب دستتت‬

‫بشد‬ ‫همچ ن ک شتتت‬ ‫ستتی و ایدن‬ ‫ز دود‬ ‫ز دط تتت د‬ ‫لک را‬

‫دن‬ ‫بمُ تتت د ن ب تتت ر و ر‬ ‫بت دتبر از هتز تید بهتتتدت تدتنت‬

‫ب ه‬ ‫روز ه تت ی ستتی بی در‬ ‫ی ایدک از ُشتتت ی ُ ن عر‬

‫***‬
‫بیاهتت د ب خ !‬ ‫را‬ ‫بُشاهع م‬ ‫ا‬ ‫ستتت خ‬ ‫شدک ب م ه‬ ‫ز اش‬

‫ب ی‬ ‫تتت م‬ ‫د شار‬ ‫ن ر ا در‬ ‫ه ع شتتت ی‬ ‫تش را ت هتتت داد‬

‫اقشتت ن و‬ ‫نریدا ن‬ ‫‪6‬‬

‫ر‬ ‫ب‬ ‫از ب ی شتتت ی و ستتت و‬ ‫ز بک د‬

‫ش‬ ‫ب ب د ک و ب ط شتتت نشدک‬ ‫اش‬ ‫یدک و ه ن استتت‬ ‫ابر ا‬

‫بتتیادر تتیوات تتی و دوستتت‬ ‫ز دت ت‬ ‫صتتنو ب ر ‪ 7‬ن شستت‬

‫دو چهتتر از هز ُ‬

‫‪ .1‬بیماری مزمن‪.‬‬
‫‪ .2‬پزشک نزد م ِلک زاده آمد‪.‬‬
‫‪ .3‬دیروز‪.‬‬
‫‪ .4‬قاصد‪ ،‬پستچی‪.‬‬
‫‪ .5‬پزشک تخمی را به نزد پادشاه فرستاد و گفت این تخم باید با چوب عود سوخته شود‪.‬‬
‫‪ .6‬گوش برای شنیدن غیبت نیست‪.‬‬
‫ُ‬
‫‪ .7‬آنچه خدا آفریده است‪ .‬باری‪ :‬آفریننده‪ ،‬خداوند‪ .‬صنع‪ :‬مخلوقات‪ ،‬آفریدن‪.‬‬

‫‪www.takbook.com‬‬
 ‫ُ‬
‫‪55‬‬ ‫شکر از ِشکر شیرین تراست‬

‫***‬
‫‪2‬‬
‫یوز‬ ‫دز‬ ‫ی ا‬ ‫روشتتتی و‬ ‫‪1‬‬
‫و روز‬ ‫تشستتت‬ ‫از ب ی دستتت‬ ‫شتتت‬

‫هتتمتتز ا تتتدتتیان ت ب تتت ط ب ت ت ر‬ ‫وار‬ ‫تتتش تتیا‬ ‫ستتت ت ت ی‪ 3‬از بتتیا‬

‫و اتی ردت چتشات ک زنت ‪ ،‬بتین تت تغ‬ ‫‪4‬‬

‫غ‬ ‫و ب راک و‬ ‫اای ب د و بیف استتت‬

‫ت تتختر تتش در یت ک تزهتیورنت‬ ‫تتی تت کبتتینتت‬ ‫تت رداراک‬ ‫هتتمتت‬

‫درد ب دو‬ ‫ا بی د ب‬ ‫ستتت ق‬ ‫نز ز ستتخدز مش‬ ‫ا ای تهتت ن‬

‫و تتپتتع و ت‬ ‫تتتم ت شتتت ا ت د ت‬ ‫طتتعتت‬ ‫و بتتش‬ ‫زیتت ک دورد رنتت‬

‫‪6‬‬
‫دادی از ن خ و ن خ از نشا‬ ‫ُر ط‬ ‫ی‪ 5‬از هشا‬
‫ّ‬ ‫و‬ ‫د تتت دادی از ن‬

‫نخلز چن ی ن نر تتت‬ ‫ز ا یی‬ ‫ن ‪ 7‬دستتت‬ ‫ه م ن خ ل ر ن اک ب خ‬

‫تتتشان ت‬ ‫تتن ت د ت ستتتقتتف ستتتیا‬ ‫تشا ن‬ ‫بیا‬ ‫‪9‬‬

‫و هیو ی‬ ‫یشر‪ 8‬و‬

‫ک‪ 10‬و بیگ تی از چشی یهتتتک‬ ‫زر از‬ ‫ُهتتتک‬ ‫زیت ری ُات دورد و از نت ت‬

‫ر ندشاک اباشتتت‬ ‫ب ا‬ ‫ی‬ ‫یشدی‪ 11‬چهتتر و ابیو نر شت‬ ‫ب دست‬

‫‪ .1‬ماه‪.‬‬
‫‪.2‬خورشید‪.‬‬
‫‪ .3‬روزگار‪.‬‬
‫‪ .4‬ابر‪.‬‬
‫ّ‬
‫‪ .5‬نحل‪ :‬زنبورعسل‪ ،‬من‪ :‬ترنجبین‪.‬‬
‫‪ .6‬هسته خرما‪.‬‬
‫‪ .7‬گاز گرفتن دست‪.‬‬
‫‪ .8‬خورشید‪.‬‬
‫‪ .9‬خوشه پروین‪ ،‬ثریا‪.‬‬
‫‪ .10‬معدن‪ ،‬خاک‪.‬‬
‫‪ .11‬به دست خودش تو را‪.‬‬

‫‪www.takbook.com‬‬
 ‫ُ‬
‫‪ 56‬شکر از ِشکر شیرین تراست‬

‫چتتن ت تتی هتتیورد‬ ‫ب ت اهتتشاک‪ 1‬نتتعتتم ت‬ ‫او نتت زنتت تتی هتتیورد‬ ‫تت‬ ‫تتتشانتت‬

‫و بن‬ ‫ر زب ک استت‬ ‫ن‬ ‫شتت ی‬ ‫ن ان بی ن ان‬ ‫ب‬ ‫جک ا ا‬ ‫ب‬

‫ب‬ ‫از ا ا‬ ‫ز ب نر ا ن ع‬ ‫ر‬ ‫ی ا ! دهر یشک شتتت و د‬

‫تتشی ت تتک بتتی اوی تتلتتک‬ ‫ت‬ ‫‪2‬‬

‫شر و ستتت مک‬ ‫ن رش ر دد و دا و‬

‫بت راهتتز ت هت ت ک نت ارد ت تتش‬ ‫و د دی بهتتش‬ ‫! دستتت‬ ‫بیو ستت ع‬

‫***‬
‫ب ستتت خ دز هتتتز‬ ‫ا د‬ ‫ری روز‬ ‫تتتز ت ر روز یتتششتتتز‬ ‫ن ت ان ت‬

‫‪3‬‬
‫ل‬ ‫ی اون‬ ‫ه‬ ‫استت‬ ‫چ ستت‬ ‫در ت ن ستتت ل‬ ‫تتت د ک درو‬ ‫ز‬

‫نر ا‬ ‫ی او ن را شتتت ی صتتت‬ ‫ن کن ُ‬

‫خا‬ ‫کچ ن‬ ‫‪4‬‬
‫ستتل مز‬

‫‪5‬‬
‫ک ب ه‬ ‫ه‬ ‫ب ُن‬ ‫ب شتت یا ن‬ ‫یدا ن ُرو ب شتتتز و ت ع ه‬ ‫چش‬

‫راتتر بتتی نتت تتتشاک‬ ‫تتنتت‬ ‫تتتشانتت‬ ‫جشاک‬ ‫ی بی ب رخهتتت‬ ‫ب ه ی‬

‫ز وا تت نتت اتت ک هتتیو در د تتدتت ی‬ ‫ر دی‬ ‫‪6‬‬

‫شن ک‬ ‫ج‬ ‫چ دا ن ن‬

‫‪8‬‬
‫تتر دارد از تهتتتنتترت ک ز رود‬ ‫چت‬ ‫‪7‬‬
‫ُ ُعشد‬ ‫ب شتتت‬ ‫در د ج ل‬ ‫دیی را‬

‫ا ای‬ ‫کچ ن ب چ ر در ت‬ ‫ت ن رستتدز شتت ن ی‬ ‫م‬ ‫تتز‬

‫‪ .1‬رنگ‪ ،‬نعمتهای گوناگون و فراوان‪.‬‬

‫‪ .2‬دد‪ :‬حیوان وحشی‪ .‬سمک‪ :‬ماهی‬
‫‪ .3‬صاحب مال‪.‬‬
‫‪ .4‬مارگزیده‪.‬‬
‫‪ .5‬راه برو‪.‬‬
‫‪ .6‬کسانی که کنار رود جیحون هستند‪.‬‬
‫‪ .7‬نشستن‪.‬‬
‫‪ .8‬نام محلی بیآب درراه مکه‪.‬‬

‫‪www.takbook.com‬‬
 ‫ُ‬
‫‪57‬‬ ‫شکر از ِشکر شیرین تراست‬

‫نز‬ ‫ه لش‬ ‫ل طز ز ه لش ب‬ ‫دراز‬ ‫ز نم‬ ‫تش را ت ی شتتت‬

‫شتتتت‬ ‫دراز‬ ‫تت رنتتمتتشر دانتت‬ ‫از ا تتدت کویت تعاک تت‬ ‫بتتی انت ت‬

‫ه ستتر ک چشک‪ 1‬ابشتت‬ ‫چ دان شتت‬ ‫ار اهتتت‬ ‫ُد ه یشا ج ب‬ ‫ب ب ن‬

‫***‬
‫هی هتت ک و دلی تتد بشد‬ ‫هم شتت‬ ‫بیب تت د بشد‬ ‫ز را د تتن‪ 2‬دستتت‬

‫شتتخصتتز همز ن ه از دستت تن‬ ‫تیرن‬ ‫در شتتت‬ ‫د‬ ‫ب اش‬

‫ن هز ب ُخ ا‬ ‫چ ر از چ ن‬ ‫ز ب‬ ‫تت ی و اا‬ ‫شتتن ا ی ستتخی دزد‬

‫بی هر نر تت‬ ‫د تتن تن‬ ‫دستتد‬ ‫تن ر ستتت !‬ ‫بیو ُشتت ی عداک ی ا‬

‫تتتز‬ ‫چش ب نز ز یشد ب نشا تی‬ ‫ت تتی ن ت ه ت از ب ت تتنتتشا تتز ب تتتز‬

‫***‬
‫ید‬ ‫‪3‬‬
‫تتتش تز ی‬ ‫را‬ ‫تی یش‬ ‫تتید‬ ‫بتتیهتتن ت تتتنتتز‪ ،‬تتک در وا‬

‫ب خ در در ا ی ز ی ی‬ ‫ای‬ ‫ب‬ ‫طتت هتتو بتت هتترتت !‬ ‫تت ا‬ ‫بتتنتت هتت تت‬

‫از چ ز ن اک ی ُمش‬ ‫ز ااد‬ ‫ز ستتخدز ب جش‬ ‫چش ن هخ د د‬

‫وه‬ ‫ی ‪ 4‬بی دستت‬ ‫ن ا‬ ‫چش‬ ‫ی ! شتتت ی ی ا‬ ‫دور ا‬ ‫ب ج‬

‫***‬
‫یتی از ی در ا ی دش‬ ‫تتت‬ ‫تتز تزاتتی‬ ‫ز ر بت ز ت نت‬

‫دار‬ ‫ا ی ستتت خی اش‬ ‫ید‬ ‫ا ای‬ ‫هششتت ر!‬ ‫‪:‬ا‬ ‫ز ااد‬ ‫ن‬ ‫ج‬

‫‪ .1‬چگونه‪.‬‬
‫‪ .2‬داروغه‪ ،‬پاسبان‪ ،‬نگهبان‪.‬‬
‫‪ .3‬چرم دباغی نشده‪.‬‬
‫‪ .4‬خام‪ :‬بند چرمی برای بستن؛ مانند ما زندانی و دسته بسته نیستی‪.‬‬

‫‪www.takbook.com‬‬
 ‫ُ‬
‫‪ 58‬شکر از ِشکر شیرین تراست‬
‫‪2‬‬
‫و‬ ‫‪1‬‬
‫د یی ب نز دد ز‪ ،‬یی ن ا‬ ‫بیو ُشتت ی ی چشک ب یی بی ن ا‬

‫***‬
‫‪3‬‬
‫در ب غ ید ا‬ ‫ایاک نعمدز استتت‬ ‫ز هتتر از تنرز ان‬ ‫ندز‬ ‫ای‬

‫ا ن ر ن ستت ستتز استتت‬ ‫زوال نع م‬ ‫ان ر اقشتتن ستتز استتت‬ ‫دوا دوه‬

‫ج ت ودانتتز‬ ‫بتتم ت ن ت بتتی تتتش نتتعتتم ت‬ ‫تتت ی ت ا بتتی یتتشد ب ت انتتز‬ ‫ااتتی‬

‫‪4‬‬
‫ن رش ز‬ ‫ب د ا ای شتتت ی‬ ‫ایا‬ ‫ن از هطف و اا تتت ک و ن ش ز‬ ‫چ‬

‫‪5‬‬
‫رستتت تت ُ تنت از ات اهت ات ا تتز‬ ‫ز‬ ‫تتز ب ی ا بز ا‬ ‫هی‬ ‫ُ ن‬

‫‪6‬‬
‫ایانز‬ ‫هم‬ ‫تش ن ا از در نع م‬ ‫هم ش ی بشد‬ ‫دک را ز د ا س‬ ‫نعم‬

‫‪7‬‬
‫‪ ،‬ن ک ونم اک ش‬ ‫ن کونمک یشردور‬ ‫او‬ ‫دک ن‬ ‫زود بر ید ن مک‪ ،‬د‬

‫‪8‬‬
‫ب شتتز ب تتز‬ ‫ع او ن ش ز د‬ ‫تتتز‬ ‫بتت‬ ‫تتیوی نتترتت شتتت بتت‬

‫‪9‬‬
‫و یک‬ ‫ن ک در و ستت ن‬ ‫نهتتت‬ ‫از و دی هت ک‬ ‫ز چت هتز ت یتشرد‬

‫‪11‬‬
‫رد‬ ‫شتتتشد‬ ‫ب ای ک‪ 10‬ن ع م‬ ‫ن‬ ‫ایاک ن ع م‬ ‫هی دک ن‬

‫‪ .1‬آدم هستی و خر نیستی‪.‬‬

‫‪ .2‬بوستان سعدی‪.‬‬
‫‪ .3‬حاجت شیرازی‪ ،‬کتاب کوچه‪ ،‬ج ‪ ،8‬ص ‪.1159‬‬
‫‪ .4‬سعدی‪ ،‬مواعظ‪.37 ،‬‬
‫‪ .5‬ثمره و نتیجه کفران نعمت؛ بدبختی و فالکت است‪ .‬کتاب نانونمک‪ ،‬ناسپاسی‪.‬‬
‫‪ .6‬انوری‪ ،‬مقطعات‪.478،‬‬
‫‪ .7‬سلمان ساوجی‪ ،‬قصیده ‪.27‬‬
‫‪ .8‬سعدی‪ ،‬بوستان‪ ،‬سرآغاز‪.‬‬
‫‪ .9‬اسدی توسی‪ ،‬گرشاسپ نامه‪.‬‬
‫‪ .10‬محرومیت‪.‬‬
‫‪ .11‬کمال اسماعیل؛ لغتنامه دهخدا‪.‬‬

‫‪www.takbook.com‬‬
 ‫ُ‬
‫‪59‬‬ ‫شکر از ِشکر شیرین تراست‬

‫***‬
‫تتتشاک بتتشدک داتتیب ت ر‬ ‫ت ب ت تتم ت ر‬ ‫زار‬ ‫از یشد‬ ‫طر‬ ‫چش ب بشد‬

‫ش ستت ی یشرد شتتت ن هتت ی‬ ‫چش‬ ‫ب ت رانتتز ت تتا ت تتی‬ ‫چتتش ب ت راک ر ت‬

‫یا ش‬ ‫ن‬ ‫ن‬ ‫دوک ه م‬ ‫ایو‬ ‫چش یی ی بی ای دز ا و‬

‫چتتیاغ از بتت تتی تتت ر تت تتز نتترتت دار‬ ‫ک بر‬ ‫بی روشتتت ن ز دل ب‬ ‫ن‬

‫چتتش ستتت تتی د ت نتترتتیدد اتتید ت در‬ ‫یی‬ ‫ی‬ ‫ند ز چشک‬ ‫نهتتت‬

‫ی ج ز درد ن ستتت ستتتز‬ ‫ب‬ ‫ی و ن ع م شتتت ن ستتتز‬ ‫و دار‬

‫تتت‬ ‫هی د ن ش اق ن ا ن دد ز ن‬ ‫تتت‬ ‫ید ز ن‬ ‫ید ز جع‬ ‫جعا‬

‫‪1‬‬
‫ربار‬ ‫از دستت‬ ‫تش یش یشی یش‬ ‫تر‬ ‫واتتی دانتتز ت بت یتتش تتز تتنت‬

‫***‬
‫‪3‬‬
‫ی‬ ‫ی و ستتعز ی ب هتتدی‬ ‫ج‬ ‫ی د ی استتت‬ ‫ب تتت ک‬ ‫ی‪ 2‬نع م‬

‫***‬
‫‪5‬‬
‫ز دار‬ ‫د‬ ‫ه م هتتت دک ن ش ز‬ ‫رر‬ ‫ز ید‬ ‫تتتز ش‪ 4‬ب تش ن‬

‫ن‬ ‫تز اقشتتت ن ستتز‬ ‫هن از‬ ‫نت کدهتتز‬ ‫ستتترتتز را اتتی هتتقتتمت ا‬

‫‪1.‬سعدی‪ ،‬مواعظ‪ ،‬حکایت ‪.41‬‬

‫‪ .2‬کسی که کفران نعمت میکند و نعمت الهی را آشکار نمیکند و شکر آن را بهجا نمیآورد؛ مانند‬
‫کافر دینی است که خداوند را قبول ندارد‪ .‬ازاینرو چنین شخصی باید با سعی و تالش با کفران‬
‫نعمت بجنگد؛ و خود را پیروز میدان کند‪.‬‬
‫وحکم دهخدا‪ ،‬ج ‪ ،2‬ص ‪.1158‬‬
‫‪ .3‬معروف بخلی‪ ،‬امثال ِ‬
‫‪ .4‬که او‪.‬‬
‫‪ .5‬ناصرخسرو‪ ،‬به نقل از امثال و ِحکم دهخدا‪ ،‬ج ‪ ،3‬ص ‪.1213‬‬

‫‪www.takbook.com‬‬
 ‫ُ‬
‫‪ 60‬شکر از ِشکر شیرین تراست‬
‫‪1‬‬
‫ن‬ ‫ز ب ستت ی تز ن ستتت ستتتز‬ ‫تتز را دو صتتت یشاک ن ز‬ ‫و ای ن‬

‫***‬
‫‪2‬‬
‫ب از اوس‬ ‫رن اک ج ک‪ ،‬س‬ ‫در به‬ ‫نمک یشردو نم اک به‬ ‫هی ن‬

‫***‬
‫‪3‬‬
‫ستتی ز ن‬ ‫صتتت هعاراک ا ز ی ر‬ ‫ن‬ ‫ا عوک‬ ‫نعم د‬ ‫شتتت ی ن ع م‬

‫***‬
‫‪4‬‬
‫او ش ی ششد‬ ‫ا عوکتی ششد دک را‬ ‫نعم‬ ‫ب تت ر دار ‪ ،‬شتت ی از دک ب تت رتی‬ ‫نعم‬

‫***‬
‫‪5‬‬
‫هی دو ستتتیا‬ ‫ب‬ ‫ر‬ ‫ن‬ ‫هیدک ش شتت ن ستتت ستت و ی ا‬

‫***‬
‫‪7‬‬
‫ت ن ن ستتتی ب ستتتش دستتت م ک‬ ‫‪6‬‬
‫ت ت تک‬ ‫دبتتز نتتختتشرن ت‬ ‫تتطتتی‬

‫***‬
‫‪8‬‬
‫ا ی ن ع با ز اس‬ ‫هش از ش ی‪،‬‬ ‫ر روز‬ ‫رزن تش ای از یشاک لک شتتت‬

‫***‬

‫‪ .1‬ناصرخسرو‪ ،‬به نقل از نانونمک‪ ،‬ناسپاسی‪.‬‬

‫‪ .2‬امثال و ِحکم دهخدا‪ ،‬ج ‪ ،4‬ص ‪.1940‬‬
‫‪ .0‬مولوی‪ ،‬به نقل از امثال وحِکم دهخدا‪ ،‬ج ‪ ،0‬ص ‪.5222‬‬
‫‪ .4‬منوچهری‪ ،‬در وصف بهار‪ ...‬شماره ‪.25‬‬
‫‪ .5‬فردوسی‪ ،‬امثال و ِحکم دهخدا‪ ،‬ج ‪ ،4‬ص ‪.1906‬‬
‫‪ .6‬ماکیان‪ :‬مرغ خانگی‪ .‬مرغها هنگام آب خوردن سر به آسمان بلند میکنند؛ یعنی خدا را سپاس‬
‫میگویند‪.‬‬
‫وحکم دهخدا‪ ،‬ج ‪ ،2‬ص ‪.1162‬‬
‫‪ .7‬امیر خسرو دهلوی‪ ،‬امثال ِ‬
‫‪ .8‬صائب تبریزی‪ ،‬غزل ‪.2171‬‬

‫‪www.takbook.com‬‬
 ‫ُ‬
‫‪61‬‬ ‫شکر از ِشکر شیرین تراست‬
‫‪1‬‬
‫یشار‬ ‫ب نع م‬ ‫ن‬ ‫ا عوک‬ ‫نع م‬ ‫شتتتن ت یتتدتتی در ت ر‬ ‫اتتق نتتعتتم ت‬

‫***‬
‫‪2‬‬
‫شتتت تتی تتی ت ت ی ت ا ب ت تتاتتعا ت‬ ‫بتترهتتتت تت‬ ‫یتت ا‬ ‫در نتتعتتمتت‬

‫***‬
‫‪3‬‬
‫نتتعتتمتت ؤ‬ ‫تتی اههتتتت تتی دا‬ ‫و‬ ‫تتتی اههتتتت تتتی دتتتر د ؤ‬ ‫ا‬

‫***‬
‫‪4‬‬
‫ل‬ ‫ز دستتت‬ ‫ا نج یشا هز‬ ‫ع‬ ‫ا نج‬ ‫ل‬ ‫شتتت ی ب شتتت‬

‫***‬
‫تتیو تتیدن ت‬ ‫تتیگ را ستتتی هتتم ت‬ ‫تتیدنتت‬ ‫تت تتدتتیاک جتت تت ک هتتمتت‬

‫تتششتتتکه ت بتتیدوردن ت‬ ‫ت هتتم ت‬ ‫ز تتی ی ت ک ان ت روک شتتت ن ت دن ت ک‬

‫نت بت دیتتی بت جتتع تتاتتی بتتیدنت‬ ‫و نتت ز‬ ‫از هتتعاراک هتتعار نتتعتتمتت‬

‫‪5‬‬
‫و دک چ داد ن و دک چ را یشرد ن‬ ‫ن‬ ‫هششتتت‬ ‫دک چ‬ ‫بشد از ن ع م‬

‫***‬
‫استتت‬ ‫ط د‬ ‫‪7‬‬
‫ا عد را بی تش درو‬ ‫استت‬ ‫ا ه تتی ار‪ 6‬دمی تش ک ستت د‬

‫‪ .1‬نظامی‪ ،‬خمسه‪ ،‬هفتپیکر‪.34،‬‬

‫وحکم دهخدا‪ ،‬ج ‪ ،2‬ص ‪.1027‬‬
‫‪ .2‬انوری‪ ،‬امثال ِ‬
‫‪ .3‬شکر نعمت سبب فراوانی و دوام نعمت می شود‪.‬‬
‫‪ .4‬جامی‪ ،‬هفتاورنگ‪ ،‬سلسله الذهب‪ ،‬دفتر اول‪.‬‬
‫‪.5‬رودکی‪ ،‬قطعه‪.41 ،‬‬
‫‪ .6‬اگر‪.‬‬
‫‪ .7‬در آن عمر‪.‬‬

‫‪www.takbook.com‬‬
 ‫ُ‬
‫‪ 62‬شکر از ِشکر شیرین تراست‬

‫استت‬ ‫و ی بی‪ 2‬و ا ی تخر ن هی ستت د‬ ‫‪1‬‬

‫وزو شتتت ی ب ر‬ ‫ت خر استتت‬ ‫نع م‬

‫استتت‬ ‫دمی ستتی هی شتتیف و نع م‬ ‫اای اصتت هم ُشتت یه ستت‬ ‫طد‬

‫استتت‬ ‫بی تش ب د شا ن ر ر ت م‬ ‫ایی ه مز د می ن یزد ب شتتت ی‬

‫استت‬ ‫ب‬ ‫ستتش ا م ک ب اق ق‬ ‫ید ن ش صتتتشری بز د لر و شتتت ی‬

‫‪4‬‬
‫استتت‬ ‫و بز م‬ ‫ب‬ ‫چشک ب‬ ‫‪3‬‬
‫یشاک‪ ،‬ازد نک‬ ‫‪ ،‬بد‬ ‫ید خشاک ه‬

‫***‬
‫‪6‬‬
‫ب دس‬ ‫ی دوه ‪5‬و لک زروددس‬ ‫ب دس‬ ‫ه‬ ‫نعمد‬ ‫در ی نشک‬

‫***‬
‫‪7‬‬
‫یدا‬ ‫را م‬ ‫ا ف یشرد بی نصتت‬ ‫ا یوز‬ ‫ن ا ن ستت و نع م‬ ‫هی‬

‫‪ .1‬از آن‪ ،‬بار‪ :‬میوه‪.‬‬

‫‪ .2‬واین میوه‪ ،‬بر‪ :‬میوه‪.‬‬
‫‪ .3‬کسی که‪.‬‬
‫‪ .4‬ناصر خسرو‪ ،‬قصیده‪.34 ،‬‬
‫‪ .5‬اقبال‪ ،‬ثروت‪،‬‬
‫‪ .6‬سعدی‪ ،‬گلستان‪ ،‬باب اول‪ ،‬حکایت‪.28 ،‬‬
‫‪ .7‬سعدی‪ ،‬غزلیات‪ ،‬غزل‪.1 ،‬‬

‫‪www.takbook.com‬‬
 ُ
‫شکرنامه‬

www.takbook.com
www.takbook.com
 ‫ُ‬ ‫ً ُ ً‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬
‫در دعایی چنین می خوانیم‪ :‬الل ُهم ْاجعل ِني ع ْبدا شکورا و ْلِال ِئك ذکورا؛‬
‫‪1‬‬
‫خدایا‪ ،‬مرا بندهای بسیار شاکر و بسیار یاد کنندهی نعمتهایت قرار بده‪.‬‬
‫ُ‬ ‫ْ ُ‬ ‫ْ ُ‬
‫امام صادق‪ :‬فما ن ْد ِري ما نشک ُر أ ج ِمیل ما تنش ُر أ ْم ق ِبیح ما ت ْست ُر أ ْم ع ِظیم‬
‫ْ‬
‫ما أ ْبل ْیت و أ ْول ْیت أ ْم ک ِثیر ما ِمن ُه ن َّج ْیت و عاف ْیت؛‬
‫نمی دانیم که کدام را شکر کنیم؟ زیباییهایی که منتشر کردی و یا‬
‫زشتیهای را که پوشاندی یا امتحان های بزرگی که به عمل آوردی و بخششهای‬
‫بزرگی که نمودی و یا موارد فراوانی که از آن نجاتمان دادی و عافیتمان‬
‫‪2‬‬
‫بخشیدی‪.‬‬
‫ْ ْ ُ ْ‬ ‫ُّ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫َّ‬
‫رسول خدا ‪ :‬لل ُه َّم ْارزق ِني الشکر ِعند ک ِل ِنعمة؛‬
‫‪3‬‬
‫خدایا‪ ،‬همراه هر نعمتی شکر روزی ام کن‪.‬‬
‫ُ ْ‬ ‫َّ ْ‬
‫امام صادق‪ :‬الل ُه َّم أل ِه ْم ِني شکرك؛‬
‫‪4‬‬
‫پروردگارا‪ ،‬شکرت را به من الهام کن‪.‬‬

‫‪ .1‬بحاراالنوار‪ ،‬ج ‪ ،97‬ص ‪.263‬‬

‫‪ .2‬مصباح المتهجد و سالح المتعبد‪ ،‬ج ‪ ،2‬ص ‪.585‬‬
‫‪ .3‬جماع االسبوع‪ ،‬ص‪.57‬‬
‫‪ .4‬اقبال االعمال‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.444‬‬

‫‪www.takbook.com‬‬
 ‫ُ‬
‫‪ 66‬شکر از ِشکر شیرین تراست‬
‫ُ ْ‬
‫امام صادق‪ِ :‬إلهي قل شک ِري سی ِدي فل ْم ت ْح ِر ْم ِني؛‬
‫ِ‬
‫پروردگارا‪ ،‬شکر من ناچیز است‪ .‬ای سروم‪ ،‬و با این وجود تو مرا از نعمتت‬
‫‪1‬‬
‫محروم نکردی‪.‬‬
‫خدایا تو را سپاس که امروز به من فرصت عشقورزی به همسر و مهرورزی‬
‫به فرزندم را دادی‪.‬‬
‫خدایا تو را سپاس که از جایی که گمانش رانمی برم روزیام را میرسانی‪.‬‬
‫خدایا تو را سپاس که بهجای مچگیری‪ ،‬دستگیری میکنی‪.‬‬
‫خدایا تو را سپاس که به ما قدرت و شجاعت سپاس گذاری دادی‪.‬‬
‫خدایا تو را سپاس که به ما چشمان زیبا دادی تا زیباییهایت را ببینیم‪.‬‬
‫خدایا تو را سپاس به خاطر تکتک ثانیههایی که قلبم در آن تپید و‬
‫نفسهایم در آن گذر کرد‪.‬‬
‫خدایا تو را سپاس به خاطر وجود پدر و مادرم‪.‬‬
‫خدایا تو را سپاس که کمال دین و اتمام نعمتت را در والیت امیرالمومنین‬
‫علی بن ابی طالب ‪ ‬نهادی‪.‬‬
‫خدایا تو را هزاران بار سپاس که به خواسته هایم رسیدم‪.‬‬
‫خدیا تو را سپاس که فرصت جدیدی به من دادی‪.‬‬
‫خدایا تو را سپاس به خاطر دوستان خوبی که دارم‪.‬‬
‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫َّ‬
‫امام علی ‪ :‬الل ُه َّم و أ ْسألك أن تتق َّبل ِمني ف ِإنك غف ٌور شکور؛‬

‫‪ .1‬اقبال االعمال‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.53‬‬

‫‪www.takbook.com‬‬
 ‫ُ‬
‫‪67‬‬ ‫شکر از ِشکر شیرین تراست‬

‫پرودگارا! از تو درخواست می کنم که از من بپذیری‪ ،‬که همانا تو بسیار‬

‫‪1‬‬
‫آمرزنده و بسیار شکر کننده ای‪.‬‬
‫پیشتر از عمر به پایان رسید‬ ‫شکر که این نامه به عنوان رسید‬
‫(نظامی)‬
‫***‬

‫‪.1‬‬
‫ِبحاراالنوار‪.202 ،94 ،‬‬

‫‪www.takbook.com‬‬
 ‫ُ‬
‫‪ 68‬شکر از ِشکر شیرین تراست‬

‫کتابنامه‬
‫اخالق االهی‪ ،‬آثار مشترک قوای سهگانه نفس‪ ،‬بخش سوم‪ -‬صبر و شکر‪،‬‬
‫تهرانی‪ ،‬مجتبی‪ ،‬سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسالمی‪،‬‬
‫تهران‪.9919،‬‬
‫اخالق در قرآن‪( ،‬پیام قرآن)‪ ،‬مکارم شیرازی‪ ،‬ناصر‪ ،‬مدرسه االمام علی بن‬
‫ابیطالب ‪ ،‬قم‪.1385،‬‬
‫بوستان‪ ،‬سعدی شیرازی‪ ،‬نگاران قلم‪ ،‬قم‪.9931،‬‬
‫جامع االحادیث شکر‪ ،‬برازش‪ ،‬علیرضا‪ ،‬انتشارات امیرکبیر‪ ،‬تهران‪.9911،‬‬
‫سپاس ها وستایش ها در کالم معصومان(ع)‪ ،‬باجالن‪ ،‬محمد حسن‪،‬اداره کل‬
‫پژوهش های اسالمی رسانه‪ ،‬قم‪.9911،‬‬
‫نان و خرما‪ ،‬گلستان فرهنگ و ادب اسالمی و ایرانی‪ ،‬پوریزدی‪ ،‬رحمت‪،‬‬
‫عهد مانا‪ ،‬تهران‪.9913،‬‬
‫نانونمک‪ ،‬حیدری ابهری‪ ،‬غالمرضا‪ ،‬محراب قلم‪ ،‬تهران‪.9911،‬‬

‫‪www.takbook.com‬‬